7-7-2016 1 www.cme-online.nl mei 2016 INNOVATIEVE TECHNOLOGIE EN GEZOND OUDER WORDEN Prof. dr. Miriam Vollenbroek-Hutten www.cme-online.nl mei 2016 Leerdoelen de demografische ontwikkelingen en gevolgen van vergrijzing benoemen de begrippen ‘gezondheid’ en ‘gezond ouder worden’ omschrijven de trends in technologische ontwikkelingen benoemen het begrip ‘zelfmanagement’ en theorieën van gedragsverandering binnen de geriatriefysiotherapie beschrijven mogelijkheden van technologie voor het ondersteunen van gezond ouder worden benoemen de toegevoegde waarde van een technologie- ondersteunde zorg toepassing definiëren en beoordelen veranderingen in de rol van de fysiotherapeut bij technologie- ondersteunde zorg voor ouderen benoemen concrete toepassingen voor de eigen dagelijkse geriatrisch- fysiotherapeutische zorg definiëren Na afronding van deze cursus kunt u:
40
Embed
INNOVATIEVE TECHNOLOGIE EN GEZOND OUDER WORDEN · 2016. 8. 12. · Gezondheid en gezond ouder worden Deel 3 Het begrip ‘zelfmanagement’ en theorieën van gedragsverandering Deel
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
7-7-2016
1
www.cme-online.nlmei 2016
INNOVATIEVE TECHNOLOGIE EN GEZOND OUDER WORDEN
Prof. dr. Miriam Vollenbroek-Hutten
www.cme-online.nlmei 2016
Leerdoelen
de demografische ontwikkelingen en
gevolgen van vergrijzing benoemen
de begrippen ‘gezondheid’ en
‘gezond ouder worden’ omschrijven
de trends in technologische ontwikkelingen
benoemen
het begrip ‘zelfmanagement’ en
theorieën van gedragsverandering
binnen de geriatriefysiotherapie
beschrijven
mogelijkheden van technologie voor het
ondersteunen van gezond ouder worden
benoemen
de toegevoegde waarde van een
technologie-ondersteunde zorg
toepassing definiëren en beoordelen
veranderingen in de rol van de
fysiotherapeut bij technologie-
ondersteunde zorg voor ouderen
benoemen
concrete toepassingen voor de eigen
dagelijkse geriatrisch-fysiotherapeutische
zorg definiëren
Na afronding van deze cursus kunt u:
7-7-2016
2
www.cme-online.nlmei 2016
Inhoud
Deel 1Demografische ontwikkelingen vergrijzing
Deel 2Gezondheid en gezond ouder worden
Deel 3Het begrip ‘zelfmanagement’ en theorieën van gedragsverandering
Deel 4Trends in technologie
Deel 5Technologische ondersteuning bij gezond ouder worden
Deel 6Rol geriatriefysiotherapeut bij inzet telemedicine bij ouderen
www.cme-online.nlmei 2016
Deel 1
Demografische ontwikkelingen vergrijzing
7-7-2016
3
www.cme-online.nlmei 2016
Bevolkingsprognose 2010-2060
Sterkere vergrijzing, langere levensduur
Bron: Van Campen, Sociaal Cultureel Planbureau, 2011
www.cme-online.nlmei 2016
Dubbele vergrijzing
Leeftijdsopbouw van de bevolking van 65 jaar en ouder 2010-2030
Bron: Van Campen, Sociaal Cultureel Planbureau, 2011
7-7-2016
4
www.cme-online.nlmei 2016
Chronische aandoeningen
Van Oostrom et al., 2011
37% van de 55-plussers heeft twee of meer chronische ziekten
70% van de mensen met een chronische ziekte heeft ten minste ook één andere ziekte
www.cme-online.nlmei 2016
Ouderdom en ziekte
CDC/NCHS, National Vital Statistics System, Mortality Data)
• prevalentie geselecteerde chronische condities• uitgedrukt in percentages als functies van leeftijd• in de populatie van de USA (2002-2003)• alle vormen van kanker en hartaandoeningen zijn opgenomen
7-7-2016
5
www.cme-online.nlmei 2016
Ouderdom en kwetsbaarheid / verminderd functioneren
Plaats Frail Pre-Frail Robust
Enschede 1 25 18 57
Enschede 2 20 30 50
Hengelo 15 22 63
Tubbergen 11 24 65
Twenterand 15 20 60
Totaal 17 23 59
Roessingh Research and Development, 2015 (tekst en beeld)
www.cme-online.nlmei 2016
Vragen?
7-7-2016
6
www.cme-online.nlmei 2016
Deel 2
Gezondheid en gezond ouder worden
www.cme-online.nlmei 2016
Wat is gezondheid?
• Gezondheid is een toestand van volledig fysiek, geestelijk en sociaal welbevinden en niet louter het ontbreken van ziekte of gebrek
WHO (sinds 1948)
• Gezondheid is het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven
Huber (2011)
Definitie Huber:• flexibeler en
dynamischer • neemt de
veerkracht van mensen mee.
• met deze definitie kunnen mensen dus gezond zijn, naast het hebben van een ziekte.
7-7-2016
7
www.cme-online.nlmei 2016
Well-being
het meest omvattende begrip; omvat ook geluk, tevredenheid en mate van satisfactie
Healthy ageing
proces van ontwikkelen en behouden van functionele mogelijkheden die je nodig hebt voor je well-being
Functionele mogelijk-
heden
• gezondheidsgerelateerde aspecten die mensen in staat stellen om te zijn en te doen wat ze zelf belangrijk vinden
• bepaald door je eigen intrinsieke capaciteit, omgevingsfactoren en de interactie tussen het individu en deze omgevingsfactoren
Definities ‘gezond ouder worden’
www.cme-online.nlmei 2016
Wat vinden ouderen belangrijk?
Functionelecapaciteiten
• bewegen
• bouwen en onderhouden van relaties
• voorzien in hun basisbehoeften
• leren, groeien en beslissingen nemen
• zinvolle bijdrage leveren
WaardenDingen die ouderen identificeren als belangrijk:
• relaties
• mogelijkheid om plezier te hebben
• autonomie (onafhankelijkheid / eigen keuzes maken)
• compositie van alle fysieke en mentale capaciteiten van een individu
Omgevingsfactoren
• alle factoren in de extrinsieke wereld die de context vormen van een individueel leven
www.cme-online.nlmei 2016
Definitie ‘fysieke capaciteit’
Caspersen et al, 1985)
Fysieke capaciteit
• refereert aan de maximale fysieke activiteit die iemand uit kanvoeren
Fysieke activiteit
• refereert aan het niveau van fysiekeactiviteiten dat iemand in het dagelijk leven laat zien
Een definitie van fysieke activiteit:elke krachtsinspanning van skeletspieren
resulterend in méér energieverbruik dan in rustende toestand(Caspersen et al, 1985)
7-7-2016
9
www.cme-online.nlmei 2016
Richtlijnen voor fysieke activiteit bij ouderen (1)
Fysieke activiteit bij volwassenen vanaf 65 jaar omvat:
vrije tijd(bv. wandelen, dansen, tuinieren,
bergwandelen, zwemmen)
beweging als verplaatsingsmiddel
(bv. wandelen of fietsen)
beroepsgebonden(als het individu nog
aan het werk is)
huishoudelijke taken, spelgebonden, sporten, ADL, familiale en maatschappelijke
activiteiten
WHO. Global physical activity surveillance. 2011. http://www.who.int/chp/steps/GPAQ/en/index.html
www.cme-online.nlmei 2016
Richtlijnen voor fysieke activiteit bij ouderen (2)
De huidige richtlijnen voor personen ouder dan 65 jaar:
Minstens 150 min. pw matig intensieve aerobe activiteit OF minstens 75 min. sterk intensieve aerobe activiteit OF een gelijkwaardige combinatie van matig en sterk intensieve activiteit
De aerobe activiteit moet uitgevoerd worden in periodes van minstens 10 min.
Additionele voordelen gezondheid: opdrijven pw naar 300 min. matig intensieve aerobe activiteit OF 150 min. sterk intensieve aerobe activiteit OF gelijkwaardige combinatie beide
Ouderen met een slechte mobiliteit moeten fysieke activiteit beoefenen op minstens 3 dagen per week om hun evenwicht te verbeteren en vallen te voorkomen
Spierversterkende oefeningen voor de grote spiergroepen moeten op minstens 2 dagen per week uitgevoerd worden
WHO. Global physical activity surveillance. 2011. http://www.who.int/chp/steps/GPAQ/en/index.html
7-7-2016
10
www.cme-online.nlmei 2016
Meten fysieke activiteit: methoden en instrumenten
Methode Instrument
SubjectiefPASE
CHAMPS
Activity diaries/logs
ObjectiefActivity monitors
Pedometers
Doubly labelled water and indirect calorimetry
Heart rate monitoring
Direct observation
www.cme-online.nlmei 2016
Meten van fysieke capaciteit: methoden en instrumenten
Uitgedrukt in verschillende parameters die onafhankelijk van elkaar een deel van fysieke activiteit beschrijven
• tijd dat men zit (zitten is het nieuwe roken)
• tijd op laag, middelmatig of intensief activiteitenniveau
• verdeling van activiteiten over de dag (ochtend, middag, avond)
Subjectieve gemeten fysieke activiteit is vaak niet gerelateerd aan objectief gemeten fysieke activiteit
Gebruikmakend van deze parameters heb je verschillende ‘typen’ mensen die ook verschillende interventie strategieën nodig hebben
www.cme-online.nlmei 2016
Vragen?
7-7-2016
12
www.cme-online.nlmei 2016
Deel 3
Het begrip ‘zelfmanagement’ en theorieën van gedragsverandering
www.cme-online.nlmei 2016
Zelfmanagement bij het ouder worden
Barlow et al, 2002:
• Self management refers to the individual’s ability to manage symptoms, treatment, physical and psychosocial consequences and life style changes inherent in living with a chronic condition
Lorig & Holman, 2003:
• Deploying healthful behavior: considered a lifetime task, not only focused on medical management of health conditions, but also on deploying meaningful behaviors and dealing with the emotional sequeliof getting older
7-7-2016
13
www.cme-online.nlmei 2016
Drie niveaus van zelfmanagement
(Schermer, J Med Ethics 2009;35:688-691)
1
Patiënten voeren activiteiten uit die de professionals gewoon waren te doen
2
Patiënten voeren activiteiten uit volgens medische richtlijnen
3
Patiënten worden gestimuleerd in hun autonomie om te beslissen, zelfs als dit niet overeenkomstig de medische richtlijnen is.
www.cme-online.nlmei 2016
Strategieën voor gedragsverandering
1. Sociaal-cognitieve theorie2. Theorie van gepland
gedrag
3. Transtheoretische model 4. Cognitieve model
7-7-2016
14
www.cme-online.nlmei 2016
1. Sociaal-cognitieve theorie
Bandura, Albert. "Social cognitive theory." Handbook of social psychological theories (2011): 349-373.
Two-minute-step-test(aantal x knieën boven bep. punt)
60-64 jaar 65-69 jaar 70-74 jaar 75-79 jaar
ScoreMan 87 - 115 86 - 116 80 - 110 73 - 109
Vrouw 75 - 107 73 - 107 68 - 101 68 - 100
7-7-2016
35
www.cme-online.nlmei 2016
Casuïstiek: fysiotherapeutisch onderzoek mevrouw J.
Test Mevrouw Juul Conclusie
Sensor Middelmatig actief Lange periodes van zittenGeen periodes > middelmatig actief
Subjectief (activiteiten) Tevreden Kan immers alles nog zelf
Subjectief (motivatie tot actief zijn) Pre-contemplatie Zolang ik alles nog zelf kan waarom extra
Objectieve test:2-min.-step-test
60 Conditie verminderd
Objectieve test:Time-up-and-go-test
8 Mobiliteit en balans verminderd
Objectieve test:Sit-to-stand-test
6 Kracht onderste extremiteiten prima
Objectieve test:Sit-and-reach-test
0 Lenigheid prima
www.cme-online.nlmei 2016
Casuïstiek: fysiotherapeutisch onderzoek mevrouw V.
Test Mevrouw Veen Conclusie
Sensor Actief Veel periodes van > middelmatig actiefGeen periodes van lang zittenActiviteiten verminderen over de dag
Subjectief (activiteiten) Minder tevreden Ik merk zelf dat ik vroeger meer kon
Subjectief (motivatie tot actief zijn) Motivatie Ik zou zo graag willen blijven sporten / wandelen
Objectieve test:2-min.-step-test
80 Goede conditie
Objectieve test:Time-up-and-go-test
12 Mobiliteit en balans goed
Objectieve test:Sit to stand test
9 Kracht in onderste extremiteitenverminderd
Objectieve test:Sit-and-reach-test
5 Lenigheid beperkt
7-7-2016
36
www.cme-online.nlmei 2016
Casuïstiek: behandelplan – negenweeks programma (1)
Week 1: Inzicht / bewust-wording van activiteitengedrag
• Gebruik van sensor en subjectieve beleving van activiteiten
• Mevr. J: intensiteit oefeningen omhoog: laten inzien dat het lange zitten risicofactor is en dat haar conditie beneden pijl is
• Mevrouw V: laten inzien dat ze best tevreden mag zijn met wat ze doet, maar dat ze de activiteiten beter moet verdelen over de dag, laten inzien dat kracht en mobiliteit belangrijk zijn
Week 2: Stellen van doelen omtrent het activiteitengedrag
• Vaardigheden-oefeningen en -technologie aanleren (SMART); doel opknippen in subdoelen, implementatie-intenties
• Mevr. J en V.: aanleren welke oefeningen/activiteiten belangrijk zijn en hoe ze die het beste kunnen uitvoeren
• Mevr. J en V.: Afspraken maken welke oefeningen en/of activiteiten ze wanneer gaan doen (inpassen in dagelijks leven)
• Mevr. J en V.: Afspraken maken hoe je daar als geriatriefysiotherapeut de komende weken op terug gaat komen
www.cme-online.nlmei 2016
Casuïstiek: behandelplan – negenweeks programma (2)
Week 3-8: Wekelijkse doel: monitoren, evalueren en bijstellen
• consult fysiek / per mail
• week 6: vaak een belangrijk kantelpunt; extra aandacht voor motivatie en volhouden!
Week 9: Evaluatie
• eventueel: nameting
• afspraken maken blijvende implementatie in dagelijks leven! leefstijlcoaching
7-7-2016
37
www.cme-online.nlmei 2016
Casuïstiek: nut van technologie voor fysiotherapeut