This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Afrikaanse woordenlijst A t/m Z alle rechter pagina’s 9 t/m 129
Aanw. voornaamwoorden 28 Franse invloed 58 Schrijfwijze 10, 12
< Een nog dravende giraffe bij ’n markante avondschemering in het Augrabies Falls National Park, Noord-Kaap.
(op alfabetische volgorde)
achter / alleen
achter elkaar lopen > een-een stap
achtergrond > die agterkantse area
achtergrondkoortje > beaambekkies,
skommeldoedies, koorhoere (dialect)
achterklep (auto) > die karluikdeur
achterlijk persoon > dorpsjapie,
hy het donkiemelk gedrink,
Jan Platoor (dialect)
achteruit (versnelling) > agtertoerat,
omsetrat, trurat (spreek; tru-rat)
achteruitkijkspiegel > truspieël (spreek;
tru-spie-el)
achtervolging > jagtog, hakkejag
achterwege blijven > dit sal nie gedoen
word nie
achterwerk > gatkant, agterwêreld,
boude
acrobaat > waagarties
actiefilm > aksie-satisfaksie-fliek,
skiet-skop-hoogspring fliek
actrice > verhoogmeisie
adamsappel > keelknop, komhalertjie
ADHD (hyperactiviteit) > AGHS (Andags
Gebrek Hiperaktiwiteit Sindroom)
adreslabel (aan ’n koffer) > die
kenstrokie
adverteren (in krant) > ons gaan in die
nuusblad uitbasuin
advocaat > ’n geletterde regspraktisyn
affaire (slippertje) > kruissteek maak,
diefliefde, buitebrand
afgaan (blunderen) > deur die mat val,
die koek het in die as geval
afgedwongen > dis ontpers
afgepeigerd > poot-uit wees, keelvol,
afgerem lyk, hangtepel wees (dialect)
afgestudeerd > hy is uitgeleer
afhaalmaaltijd > koop-en-loop-kos,
wegvatkos
afketsende kogel > wegskram koeël
afkickverschijnselen > onttrekking-
simptome
afkijken > afloer
afkomstig > hy is geboortig van
aflevering (TV) > aflaaislag
afluisteren > ’n luistervlooi wees,
die varkoor gooi (dialect)
Afrikaanse herdershond > kafferbrak
afscheid nemen > kom ons gaan afsien
afscheidsdrankje > ’n loopdoppie kry
afstandsbediening > mik-en-druk-robot
after shave > naskeermiddel
afvalrace > uitdunwedloop
afvallige > hy is ’n skeurmaker
afwasmachine > skottelgoedwasser
afwassen > die opwas maak
afwezig (gedachteloos) > afgetrokke
wees
afwisselend starten (in sport) > ons
moet wipplank afskop
afzuigkap > skoorsteen suigwaaier
agenda > sakelys
aggregaat (generator) > krag opwekker
agrariër op kleine schaal > ’n knapsak-
boer
Aids > die rooistrik-koors, jakkalsgriep,
binne bandlek, fluisterziekte,
langverkoue
Aids (officieel) > VIGS = Verworwe
Immuniteits Gebrek Sindroom
airbags > die kar se lugkussings
airbrush > spuitkwas versier
airodynamisch > lugvloei hê
akkolade > die krulhaakie
akkoord > ons het saamgestem
alarmbel > paniekknoppie
alcoholische drank > waggelwater,
slinger saus, flinkdrink,
versterkdruppels, grapsap,
gevegstroop, dwaalwater
alg > paddaslyk (padda = kikker)
alleen (prive) > bloot (ek wil jou bloot
spreek)
alleen zijn > droëbek sit
aknee eksentries frekwensie kodisil
akoesties ekskursie geposjeerd koepee
amptelik eksoties ginekologie kokaïne
ateljee ekspedisie hendikep kompanjon
blou ekspres hidroulies konjak
boeljon ekwator hipotekêr kremasie
boergonjewyn ekwatoriaal hipoteties kriptografies
brosjure ekwivalensie hokkiestokke kulinêr
dinamies emalje indekssyfer kwasi
dislekties ensiklopedie inkwisisie kwosiënt
eggo entoesiast kaggel ligblou
Egipties esteties kampanje likiede
ekologies etielalkohol kariljon likwidasie
eksakt eties klakson liries
eksamen faljiet kloustrofobies literêr
ekseem fisies klousule litografies
eksekuteur fisiologies koalisie lojaliteit
De Afrikaanse taal wordt simpelweg geschreven zoals men het letterlijk
uitspreekt (een droom voor iedere Nederlandse scholier!). Het is even
wennen, maar gewoon hardop lezen doet echt wonderen;
ONS SKRYF SOOS ONS PRAAT (wij schrijven zoals wij spreken)
papwiel
bromponie
stampkar
rinkeldoosie
skopfiets
jetskiëer / kassa
jetskiër > waterponieryer
jingle (radioreklame) > die klingel van
’n radioflits, die kenwysie
jockey > perdejoggie
joggingpak > drafsweetpak
jojo > ’n klimtol
jokkebrok > klikbek, hy druk almanakke
jolig ventje > ’n skoolvos
jong meisje (maagd) > bakvissie-verby,
soenryp, vlambaar, vryryp, donsdosie
(dialect)
jongeheer (penis) > plesierspier, vleisdas,
genotstok, een-oog-monster, swellig-
gaampie, pienk pit poleerder (dialect)
jongensslaapkamer > die ramkamp
jongleur > werp- en vangkunstenaar
jongste kind > hy is die neskuiken
journaal (op TV) > dagboek
journalist > nuushond, berigskrywer
joystick > speelstok
juicebar > kattekroeg, melksalon
juist! > dis kaalseker, jy is doodreg,
dis wraggies waar
juke box > blêkas
jumbojet > die makrostraler
junk (drugsverslaafde) > ’n dwelmslaaf,
pillenpikker
junkfood > dis gemorskos
jurk > aanmekaarrok, bokleed,
oorkleed (spreek; oe-er-kleed)
jurk (met diep uitgesneden rug) >
kielie-my-stuitjie-ooprugrok
(kielie = kietelen)
jury > beoordelaarspaneel
Kkaal hoofd > ’n vleiskuif hê,
hy het deur sy hare gegroei,
’n groot brakplek hê, ’n pankop,
hy het in die maanskyn geloop
kaarsrecht zitten > hy sit penorent
(spreek; pen-oë-rent), kiertsregop
(dialect)
kaarten (om geld) > die kaartspeel
inlêwedstryd
kaatsen (Friese balsport) > Hollandse
handtennis
kabelbaan > sweefspoor, lugspoorweg
kabouter > apekleuter, aardgees,
bergmannetjie, veldgees
kakkerlak > kokkerotjie
kaleidoskoop > skoonheidskyker
kalender > dagaanduier, roosterwyser
kameleon > verkleurmannetjie,
traagloper
kamerscherm > afskorting
kampeerkookstel > buitelugstapstel
(spreek; buite-lug-stap-stel)
kaneelplant > prambossie
kano > Eskimoboot
kant-en-klaar maaltijd > kitskos,
klaargaarkos, skielikekos,
woepsi-worsie-porsie (dialect)
kantine > die suipplek
kaping (van vliegtuig) > lugroof maak
kapper > haarsnyer, bollaklitser (dialect)
kapucijners (voedsel) > dik-ertjies
karakter > hy het breinkrag
kartonnen doos > ’n manillakartonne
riffelboks
kassa > die betaalpunt, geldmannetjie,
jodeklavier (dialect)
Wat niet weet, wat niet deert. > Wat die oog nie sien nie, kan die hart nie deer nie.Er is altijd baas boven baas. > Daar kom altyd beter skepe in, as wat daar uitgaan.
Er is een groot verschil tussen zeggen en doen. > Tussen lip en beker lê ’n groot onseker.Gedane zaken nemen geen keer. > Dit help nie om oor vermorste melk te huil nie.
Geen handvol maar een land vol vrouwen. > Meisies is nie geplant nie, maar gesaai.Komt tijd komt raad. > Kom hy nie vanaand nie, dan kom hy môreaand.
Niet de huid verkopen voordat de beer geschoten is. > Moenie jou kuikens tel voor jy nie weet of die henne van die haan hou nie.In het zicht van de haven kan een schip nog vergaan. > Van die hand na die mond val die pap op die grond.
Oost, west, thuis best. > In ’n mens se eie huis tik die klok die mooiste.Smeden als het ijzer heet is. > As dit pap reën, moet ’n mens skep.
De soep wordt niet zo heet gegeten als hij wordt opgediend. > Die duiwel word altyd swarter gesmeer as wat hy is.Tijdelijke dingen zijn niet blijvend. > Die wêreldsgoed is soos ’n hand vol vlieë.
Twee honden vechten om ’n been, 'n derde gaat er mee heen. > As kok en die kok se maat twis kry, dan hoor jy waar die spek bly.Geen oude schoenen weggooien voordat je nieuwe hebt. > Moenie die vulletjie se rug afry voordat jy die grootperd het nie.
Wie een kuil graaft voor een ander . . . > Bou ’n galg vir ’n ander, dan hang jy self daaraan.Wie het kleine niet eert, is het grote niet weert. > Krummels is ook brood.
spreekwoorden
< De regio Oudtshoorn (ook wel bekend als ‘Klein Jerusalem’) is befaamd om zijn vele struisvogelkwekerijen en z’n bijzonder rijke handelshistorie in struisvogelveren.
GANDHI IN Zuid-Afrika
Mahatma Gandhi kwam in 1893 als 24-jarige advocaat naar Zuid-Afrika en werd daar als uitschot
behandeld. Daar is hij 22 jaar lang opgekomen voor alle in ZA wonende Indiërs en ging pas in 1915
terug naar India voor z’n befaamde en geweldloze protesten voor gelijkheid tot aan z’n dood in 1948.
nuusbombreedsprakig > hy kan nie amen sê niebriefpost > slakkeposbrillenkoker > die brilhuisiebrochure > voubiljet, inligtingstukbrommer > kragfiets, knorponie,
bromvlieg, poegiebronstig > op hitte weesbroodmager meisje > sy is ’n droë
meisie, takpop, haringmaer (spreek; haring-ma-er)
brug (in garage) > motorhyserbruidsmeisje > strooimeisiebruidsschat > ’n koophuwelik geebruidstaart > die welgeskape troukoekbrunch > noen-brekfisbrunette > sy is ’n donkerkopbudgetreis > ’n sakpastog
duplexwoning > tweevlakwoonsteldutje doen > op jou kant gaan staan,
’n sluimertjie vangduwtje (in de goede richting) >
’n hupstoot gee
dwarsbomen > iemand se boeke
deurmekaarkrap
dweilen > druk-druk opdroog
dwerg > stoftrappertjie,
apekleuter (dialect)
Ee-mail > vonkpos, e-pos
easy listening > dis jenewermusiek
eau-de-cologne > oliekolonie
(woordverbastering)
eb (laagwater) > sakwater, terugvloei
echo > naklank
echt! > gedoriewaar, dis kaal seker,
regtig waar, so seker as amen in
die kerk
eekhoorn > boomdiertjie
eendje > kwakkertjie, skreeuertjie
eenkamer appartement > ateljeewoonstel
eenrichtingsweg > dis ’n enkelbaanpad
eensgezind > gemeenskap hê
eenvoudig > dit gaan fluit-fluit,
gaan toeoog
eerdaags > dis om die draai, in
’n snuifknippie, kort vir lank,
oor ’n rukkie (spreek; oe-er-’n-rukkie),
môre-oormôre (spreek; oe-er-morre)
eersteklas! (uitroep) > dis ’n uithaler,
eksie-perfeksie, dit gaan bakgat!
egel > krimpvarkie, rolvarkie
egoïstisch > selfliefde hê,
eie-ekkerig wees
ei > kekkelbessie, poepôl-vrug (dialect)
eigentijds > nuwerwets, byderwets
eind van de dag > in die latenstyd
eindbestemming > mikpunt, eindpaal
eindsignaal > die uitskeisein
ejaculatie > ’n saaduitskieting hê
elastiek > ’n rekkie, gomlastiek
elektrocutie > die doodskok gee
(spreek; dood-skok)
elektriciteitskabel > kragdraad
elektrische fiets > help-my-trap
elektrische radiator > ’n propstoof
elite corps (bij het leger) > uithaler-
soldate
ellende > die vuur is nou in die gras
emaille > brandverf, smeltglas
Niet zeuren. > Moenie mou nie.Dit klopt niet. > Dis nie reg nie.Ik ben daar niet geweest. > Ek het daar nie geïs nie.Niet aanraken. > Moenie daaraan vat nie.Hij heeft dit niet gedaan. > Hy het dit nie gedoen nie.Ik heb niet veel gedronken. > Ek het nie baie gedrink nie.Niet in de rede vallen! > Moenie weer tussenin kom neuk nie!Dit gaat boven mijn pet. > Ek kan dit glad nie verstaan nie.Geen ruzie maken. > Moenie met my kak soek nie.Maak je geen zorgen. > Moenie worrie nie.Dat doet mij niets. > Sal my nie seermaak nie.Met ’n korreltje zout. > Is nie alles evangelie nie.Zo niet! > Glad nie op hierdie manier nie!Je draai niet vinden. > Nie jou lê kan kry nie.
En soms gebruikt men zelfs meer dan tweemaal een ontkenning;
Ik wist niet dat hij niet zou komen.> Ek het nie geweet dat hy nie sou kom nie.
Wat niet weet, wat niet deert.> Wat jy nie weet nie, is nie die moeite werd om te weet nie.
Ze heeft mij niet verteld dat zij het boek niet gekocht heeft.> Sy het my nie ingelig dat sy nie die boek gekoop het nie.
Als het niet regent, dan lig ik niet graag in bed.> As dit nie reeë nie, hou ik nie om in bed te lê nie.
DUBBELE ONTKENNING De leuke dubbele ontkenning in het Afrikaans is nagenoeg bij iedereen bekend;
drop / emaille
BOBOTIE
Men denkt veelal dat dit traditionele Zuid-Afrikaanse gehaktschotel-gerecht is afgeleid van het Indo-
nesisch gerecht ‘bobotok’. Maar Jan van Riebeek bracht dit gerecht al in 1652 mee naar de Kaap,
dus ‘Bobotie’ is van oorsprong Hollands!
kothuis = bungalow (van Engels Cottage).
vrek = ’n misbaksel.
sak = portemonaie.
slechte / snelkookpan
slechte lucht (benauwd) > dis dooielug
slechthorend > gehoorgestrem
slechts > uitsluitlik bloot
(let op; bloot in NL = kaal in ZA)
slechtziend > gesiggestrem (spreek;
gesig-gestrem)
sleeën > gly-gly ry
sleeptouw (voor auto’s) > ’n aanhaak-
ketting
sleepwagen > voorhaker, aasvoël
(dialect)
slenteraar > lieplapper
slenteren (sloffen) > skuif-skuif beweeg,
strykloop, in ’n kaffeedraffie gaan
slet > sy is ’n almalse koekblik (dialect)
sleurwerk > donkiewerk maak
sliding (voetbal) > skuifneerbring
slijmbal > gatkruiper, paaipappie, onder
’n ander se arm gaan ruik, gatlekker
slijterij > bottelstoor
slingeren (van auto) > padskaats,
alkant van die pad gaan
slinks > hy het dit seepglad gedoen
slip (onderbroek) > koekiedoekie,
poepsak
slippers > strandsandale, plakkies,
slipslops, sandtrappers,
aanglipskoene
slippertje (affaire) > ’n glipsie, diefliefde,
kruissteek, buitebrand
sloom persoon > draaidrentel
slopen > laat inplof
sloperij > wrakwerf
sluipen > katvoet loop, doekvoet gaan
sluiproute > oorglippad
(spreek; oe-er-glip-pad)
sluitdatum > die afsnytyd
sluitspier > die saamtrekker
sluw > dis jakkalsstreke, onderduimsheid
smakelijk (eten) > vingerlek lekker,
oerielekker, liplekkerkos
smartlap > ’n huilsong, tranetrekker
smartlapzanger > kreunsanger,
sniksanger, kermsanger
smeerpoes (viezerik) > morsjors,
morspot
smetteloos > flatervry, silwerskoon
smoes (uitvlucht verzinnen) > vyeblaar
soek (spreek; vy-e-blaar)
smoezen > onder jou asem praat
smog > daar is baie rookmis
smoking > aandbaadjie, pikkewynpak
(pikkewyn = pinguin)
smokkelwaar > dis sluikgoed
smoorverliefd kijken > skaapogies
gooi
SMS (Short Message Service) > KBD
(Kort Boodskap Diens)
SMS-en > vingerklets maak
snack (klein hapje) > peuselkos,
’n mondroertjie vir kooitoegaantyd
snackbar > peuselsalon, smulkroeg
snappen (begrijpen) > die boodskap kry
(get the message),
agter die kap van die byl kom,
ek het dit kleingemaak kry
snee brood > oopbroodjie
(tegenover toebroodjie)
snel (vlug) > in ’n kits, so gou as nou,
in ’n japtrap,
snel eten > hulle het gou iets deur die
nek getrek
snelheidscontole > spoedlokval,
spoedbetrapping, jaaglokval,
snelstrik
snelheidsduivel > padvark,
motorbuffel, mylvreter, spoedvraat
snelkookpan > drukkoker
De nationale bloem van Zuid-Afrika is de konings-protea, ook honingpot of speldekussing genoemd.
Eenieder kent zijn eigen gebreken. > Elkeen weet die beste waar die skoen hom druk.Deftig gekleed gaan. > Van jou liggaam ’n kapstok maak.
Ik krijg er het heen-en-weer van. > Ek raak nou gatvol daaroor (spreek: daa-oe-er).De bloemetjes buiten gaan zetten. > Die dorp rooi gaan verf.
Niet ons soort mensen. > Dis nie damse ganse nie.Achter de oren krabben. > Die kloutjie bij die oor bring.Hij weet het altijd beter. > Die eier wil slimmer wees as die hen.
Uit de hoogte doen. > Dit lyk of iemand ’n laaistok ingesluk het.Stroop rond de mond smeren. > Iemand se boude vryf.
Ook de laatste komt aan de beurt. > Oukoei kom ook in die kraal.Schijn bedriegt. > Dis nie almal apostels wat wandelstokke dra nie.
Je eigen boontjes moeten doppen. > Jy moet uitkruip vir jou suiker.Geluk is met de domme. > Die gekke kry die kaarte.Het zal me worst wezen. > Nie omgê oor watter akkers die water loop nie.
De oren van iemands kop praten. > Die agterbeen van die donkie afpraat.Kleren maken de man. > Die vere maak die voël (spreek; voe-el).Op handen en voeten. > Viervoet kruip.
De tering naar de nering zetten. > Jy moet die rieme na die vel sny.’n Tukkie doen. > Skuins gaan lê.
Ik wil het niet doen / Ammehoela. > Jou gat myn skat.Ergens een draai aan geven. > ’n U-draai gooi.
Dat is nou de clou. > Ag, daar lê die hondjie begrawe.Reken daar maar niet op. > Skryf dit op jou maag, en vee dit met jou hemp dood.
De vrouw heeft de broek aan. > Die koei stoot die bul.Voor iets niet geknipt zijn. > Vir iets nie gerat wees nie (rat = versnellingsbak).
Pronken met andermans veren. > Die haan kraai baie harder as die hen wat die eier gelê het.