Top Banner
Inhaltsverzeichnis Geleitwort ......................................................................... V Vorwort ........................................................................... VII Inhaltsverzeichnis .................................................................. IX Teil A Grundlagen 1 Einfɒhrung in die Verkehrswertermittlung .............................. 1 1.1 Ƞberblick ................................................................ 1 1.2 Verschiedene Werte ..................................................... 1 1.3 Verkehrswert ............................................................ 3 1.3.1 Definition ................................................................ 3 1.3.2 Was ist unter dem Begriff »Verkehrswert« zu verstehen? ................ 4 1.3.3 Verkehrswert und Marktwert ............................................ 5 1.4 Wertermittlungsverfahren ............................................... 6 1.4.1 Welche Verfahren gibt es? ............................................... 6 1.4.2 Verfahrenswahl .......................................................... 7 1.4.3 Wo finden sich die Verfahrensvorschriften? ............................. 8 1.4.4 Weitere Verfahren ....................................................... 9 1.5 Weitere Grundlagen ..................................................... 9 1.6 Zusammenfassung ...................................................... 11 2 Bodenwert ............................................................... 12 2.1 Ƞberblick ................................................................ 12 2.2 Der Begriff des Bodenwerts ............................................. 12 2.3 Verfahren zur Ermittlung des Bodenwerts ............................... 13 2.4 Unmittelbares Vergleichswertverfahren ................................. 14 2.4.1 Vorgehensweise ......................................................... 14 2.4.2 Umrechnungskoeffizienten .............................................. 15 2.4.3 Ungewçhnliche oder persçnliche VerhȨltnisse .......................... 17 2.4.4 Beispiel .................................................................. 18 2.4.5 Zugang zur Kaufpreissammlung ........................................ 20 2.4.6 Selbstkontrollaufgabe ................................................... 22 2.5 Mittelbares Vergleichswertverfahren .................................... 23 2.5.1 Vorgehensweise ......................................................... 23 2.5.2 Bodenrichtwerte ......................................................... 24 2.5.3 Beispiel .................................................................. 25 2.5.4 Selbstkontrollaufgaben .................................................. 25 2.6 Zusammenfassung ...................................................... 26 IX
14

Inhaltsverzeichnis - bilder.buecher.de · Inhaltsverzeichnis ..... IX Teil A Grundlagen 1 Einfhrung in die Verkehrswertermittlung ... 12.4.1 Rentenarten, Zeitachse und Ultimoprinzip

Sep 17, 2018

Download

Documents

hangoc
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: Inhaltsverzeichnis - bilder.buecher.de · Inhaltsverzeichnis ..... IX Teil A Grundlagen 1 Einfhrung in die Verkehrswertermittlung ... 12.4.1 Rentenarten, Zeitachse und Ultimoprinzip

{luchterh_neu}20070265_Sommer-kroell/Titelei.3D 03.09.2007 S. 9

Inhaltsverzeichnis

Geleitwort . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . V

Vorwort . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VII

Inhaltsverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IX

Teil A Grundlagen

1 Einf�hrung in die Verkehrswertermittlung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

1.1 �berblick . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

1.2 Verschiedene Werte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

1.3 Verkehrswert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

1.3.1 Definition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

1.3.2 Was ist unter dem Begriff »Verkehrswert« zu verstehen? . . . . . . . . . . . . . . . . 4

1.3.3 Verkehrswert und Marktwert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

1.4 Wertermittlungsverfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

1.4.1 Welche Verfahren gibt es? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

1.4.2 Verfahrenswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

1.4.3 Wo finden sich die Verfahrensvorschriften? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

1.4.4 Weitere Verfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

1.5 Weitere Grundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

1.6 Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

2 Bodenwert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

2.1 �berblick . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

2.2 Der Begriff des Bodenwerts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

2.3 Verfahren zur Ermittlung des Bodenwerts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

2.4 Unmittelbares Vergleichswertverfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

2.4.1 Vorgehensweise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

2.4.2 Umrechnungskoeffizienten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

2.4.3 Ungewçhnliche oder persçnliche Verh�ltnisse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

2.4.4 Beispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

2.4.5 Zugang zur Kaufpreissammlung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

2.4.6 Selbstkontrollaufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

2.5 Mittelbares Vergleichswertverfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

2.5.1 Vorgehensweise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

2.5.2 Bodenrichtwerte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

2.5.3 Beispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

2.5.4 Selbstkontrollaufgaben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

2.6 Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

IX

Page 2: Inhaltsverzeichnis - bilder.buecher.de · Inhaltsverzeichnis ..... IX Teil A Grundlagen 1 Einfhrung in die Verkehrswertermittlung ... 12.4.1 Rentenarten, Zeitachse und Ultimoprinzip

{luchterh_neu}20070265_Sommer-kroell/Titelei.3D 03.09.2007 S. 10

3 Vergleichswert f�r bebaute Grundst�cke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

3.1 �berblick . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

3.2 Unmittelbares Vergleichswertverfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

3.2.1 Vorgehensweise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

3.2.2 Beispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

3.2.3 Selbstkontrollaufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

3.3 Mittelbares Vergleichswertverfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

3.3.1 Vorgehensweise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

3.3.2 Ertragsfaktoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

3.3.3 Geb�udefaktoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

3.3.4 Anwendung von Vergleichsfaktoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

3.4 Verwandtschaft zur Bodenwertermittlung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

3.5 Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

4 Ertragswert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

4.1 �berblick . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

4.2 Charakteristische Aspekte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

4.3 Die grunds�tzliche Vorgehensweise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

4.3.1 �berschussrechnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

4.3.2 Abzug der Bodenwertverzinsung und Geb�udereinertrag . . . . . . . . . . . . . . . 41

4.3.3 Geb�udeertragswert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

4.3.4 Addition des Bodenwerts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

4.4 Begrifflichkeiten und Zusammenh�nge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

4.4.1 Zur Vereinheitlichung der Begriffswelt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

4.4.2 �bersicht zum Ertragswertverfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

4.5 Selbstkontrollaufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

4.6 Auf dem Weg zum Verkehrswert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

4.7 Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

5 Sachwert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

5.1 �berblick . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

5.2 Der Grundgedanke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

5.2.1 Verkauf eines Einfamilienhauses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

5.2.2 Sicht des Verk�ufers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

5.2.3 Sicht des Interessenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

5.2.4 Objektivierung der Kaufpreisvorstellungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

5.2.5 Marktanpassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

5.2.6 Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

5.3 Herstellungskosten der baulichen Anlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

5.3.1 Herstellungskosten der Geb�ude . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

5.3.2 Herstellungskosten der besonderen Betriebseinrichtungen . . . . . . . . . . . . . 61

5.3.3 Herstellungskosten der baulichen Außenanlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

5.3.4 Baunebenkosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

5.4 Korrektur wegen des Geb�udealters . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

5.4.1 Vorbemerkung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

5.4.2 Ermittlung der Gesamtnutzungsdauer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

5.4.3 Ermittlung der Restnutzungsdauer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66

Inhaltsverzeichnis

X

Page 3: Inhaltsverzeichnis - bilder.buecher.de · Inhaltsverzeichnis ..... IX Teil A Grundlagen 1 Einfhrung in die Verkehrswertermittlung ... 12.4.1 Rentenarten, Zeitachse und Ultimoprinzip

{luchterh_neu}20070265_Sommer-kroell/Titelei.3D 03.09.2007 S. 11

5.4.4 Berechnung der Korrektur wegen des Geb�udealters . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72

5.4.5 Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72

5.5 Korrektur wegen Baum�ngeln und Bausch�den . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

5.5.1 Definition von Baum�ngeln und Bausch�den . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

5.5.2 Ber�cksichtigung in der Wertermittlung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

5.6 Korrektur wegen sonstiger Umst�nde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78

5.7 Bodenwert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80

5.8 Auf dem Weg zum Verkehrswert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80

5.8.1 Warum Marktanpassung? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80

5.8.2 Informationen �ber die Marktanpassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

5.8.3 Fehlende Marktanpassungsfaktoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

5.8.4 Zusammenfassung des Beispiels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

5.9 Anmerkungen zur Sachwertermittlung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85

5.10 Selbstkontrollaufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86

5.11 Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86

Teil B Vertiefung

6 Bewertungsrelevante Zeitpunkte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

6.1 �berblick . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

6.2 Zeitpunkte als Anker in der Wertermittlung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

6.2.1 Wertermittlungsstichtag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

6.2.2 Qualit�tsstichtag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89

6.2.3 Ende der Recherchen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

6.2.4 Datum der Gutachtenerstellung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91

6.2.5 Stichtage der Vergleichswerte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91

6.3 Beziehungen der Zeitpunkte zueinander . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91

6.3.1 Standardfall . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91

6.3.2 Verlagerungen in die Vergangenheit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92

6.3.3 Verlagerung in die Zukunft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

6.4 Selbstkontrollaufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94

6.5 Die Wertermittlungsverfahren als Projektionen auf einen Stichtag . . . . . 94

6.6 Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95

7 Bodenwert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96

7.1 �berblick . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96

7.2 Entwicklungszustand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96

7.2.1 Vorbemerkung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96

7.2.2 Reine Fl�chen der Land- und Forstwirtschaft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

7.2.3 Besondere Fl�chen der Land- und Forstwirtschaft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

7.2.4 Bauerwartungsland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

7.2.5 Rohbauland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99

7.2.6 Baureifes Land . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99

7.2.7 Wertverh�ltnisse zwischen den einzelnen Entwicklungszustandsstufen . 99

7.3 Art und Maß der baulichen Nutzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99

7.3.1 Art der baulichen Nutzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99

7.3.2 Maß der baulichen Nutzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100

Inhaltsverzeichnis

XI

Page 4: Inhaltsverzeichnis - bilder.buecher.de · Inhaltsverzeichnis ..... IX Teil A Grundlagen 1 Einfhrung in die Verkehrswertermittlung ... 12.4.1 Rentenarten, Zeitachse und Ultimoprinzip

{luchterh_neu}20070265_Sommer-kroell/Titelei.3D 03.09.2007 S. 12

7.4 Beschaffenheit des Grundst�cks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101

7.5 Erschließung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102

7.5.1 Die »drei Ebenen der Erschließung« . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102

7.5.2 Erschließung gem�ß Baugesetzbuch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103

7.5.3 Umgebungsinfrastruktur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105

7.6 Kritik an den Bodenrichtwerten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106

7.7 �ffentliche Fl�chen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106

7.7.1 Begriffsbestimmung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106

7.7.2 Wertermittlungsgrunds�tze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107

7.7.3 Zuk�nftige çffentliche Fl�chen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108

7.7.4 Differenzwertmethode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112

7.7.5 Verschiebetheorie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114

7.7.6 Gegenw�rtige çffentliche Fl�chen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116

7.8 Residualwertverfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117

7.8.1 Schl�sselfrage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117

7.8.2 Bausteine des Verfahrens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

7.8.3 Zur Illustration . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121

7.8.4 Stabilit�t des Residuums . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125

7.8.5 Selbstkontrollaufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126

7.9 Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127

8 Vergleichswert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129

8.1 �berblick . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129

8.2 Die drei Vergleichskategorien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129

8.2.1 Generelle Problemverlagerung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129

8.2.2 Boden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131

8.2.3 Bauliche Anlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132

8.2.4 Marktsituationen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133

8.2.5 Ergebnis und Konsequenz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135

8.3 Heilung mangelnder Vergleichbarkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136

8.3.1 Ungewçhnliche oder persçnliche Verh�ltnisse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136

8.3.2 Objektivit�tskriterien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137

8.4 Analogieschluss als universelles Wertermittlungsprinzip . . . . . . . . . . . . . . . 138

8.4.1 Empirische Daten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138

8.4.2 Selbstkontrollaufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138

8.5 Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139

9 Ertragswert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140

9.1 �berblick . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141

9.2 Wesentliche vertiefende Aspekte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142

9.2.1 Die beiden Zahlungsreihen im Ertragswert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142

9.2.2 Nachhaltigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142

9.2.3 Restnutzungsdauer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143

9.2.4 Wertkorrekturen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144

9.2.5 Nicht rentierlicher Boden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144

9.2.6 Vorderland und Hinterland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146

9.2.7 Selbstkontrollaufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147

Inhaltsverzeichnis

XII

Page 5: Inhaltsverzeichnis - bilder.buecher.de · Inhaltsverzeichnis ..... IX Teil A Grundlagen 1 Einfhrung in die Verkehrswertermittlung ... 12.4.1 Rentenarten, Zeitachse und Ultimoprinzip

{luchterh_neu}20070265_Sommer-kroell/Titelei.3D 03.09.2007 S. 13

9.2.8 �bersichten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147

9.3 Zwei besondere Einflussfaktoren

auf den Ertragswert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149

9.3.1 Der Einfluss der Bodenwerts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149

9.3.2 Der Einfluss des Liegenschaftszinssatzes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150

9.4 Die beiden Ertragswertformeln . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152

9.4.1 Formel nach Wertermittlungsverordnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152

9.4.2 Vereinfachte Formel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153

9.4.3 Identit�t beider Formeln . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155

9.4.4 Vor- und Nachteile beider Formeln . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155

9.4.5 Selbstkontrollaufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156

9.4.6 Zur »Bodenwertd�mpfung« im Ertragswertverfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156

9.5 Verk�rzte Ertragswertformeln . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157

9.5.1 Verk�rzte Formel bei »langer« Restnutzungsdauer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157

9.5.2 Selbstkontrollaufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158

9.5.3 Verk�rzte Formel bei unendlicher Restnutzungsdauer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159

9.5.4 Ertragswertermittlung bei unendlicher Restnutzungsdauer . . . . . . . . . . . . . 160

9.6 Liquidationswert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163

9.6.1 Fallgestaltungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163

9.6.2 Die allgemeine Liquidationswertformel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166

9.6.3 Selbstkontrollaufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167

9.6.4 Freilegung im Ertragswert und im Liquidationswert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167

9.7 Rohertrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169

9.7.1 Vergleichsmiete und Rohertrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169

9.7.2 Definition und Eigenschaften des Rohertrags . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170

9.7.3 Ableitung von Vergleichsmieten zur Rohertragsermittlung . . . . . . . . . . . . . . 172

9.8 Bewirtschaftungskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175

9.8.1 Grunds�tzliche Hinweise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175

9.8.2 Abschreibung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177

9.8.3 Verwaltungskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180

9.8.4 Betriebskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181

9.8.5 Instandhaltungskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183

9.8.6 Mietausfallwagnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185

9.9 Liegenschaftszinssatz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185

9.9.1 Einfluss auf den Ertragswert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186

9.9.2 Aufgaben des Liegenschaftszinssatzes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187

9.9.3 Ableitung des Liegenschaftszinssatzes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188

9.9.4 Bandbreiten und deren Bedeutung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191

9.9.5 Pflicht der Gutachteraussch�sse zur Ableitung des Liegenschafts-

zinssatzes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191

9.9.6 Eine weit verbreitete sprachliche Unsitte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192

9.10 Anzuwendende Liegenschaftszinss�tze in der Praxis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193

9.10.1 Quellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193

9.10.2 Liegenschaftszinss�tze aus bundesweiten Erhebungen . . . . . . . . . . . . . . . . . 197

9.10.3 Ableitung nach Hausmann . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199

9.10.4 Ableitung des abschließenden Ergebnisses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206

9.10.5 Selbstkontrollaufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208

Inhaltsverzeichnis

XIII

Page 6: Inhaltsverzeichnis - bilder.buecher.de · Inhaltsverzeichnis ..... IX Teil A Grundlagen 1 Einfhrung in die Verkehrswertermittlung ... 12.4.1 Rentenarten, Zeitachse und Ultimoprinzip

{luchterh_neu}20070265_Sommer-kroell/Titelei.3D 24.09.2007 S. 14

9.11 Inflationsneutralit�t im Ertragswertmodell . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209

9.11.1 Ausgangspunkt: Die Ertragswertformel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209

9.11.2 Bedeutung der Inflationsneutralit�t im Ertragswertmodell . . . . . . . . . . . . . . 215

9.11.3 Wertermittlungsrelevanz des Diskontierungszinssatzes . . . . . . . . . . . . . . . . . 217

9.11.4 Selbstkontrollaufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218

9.12 Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218

10 Sachwert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220

10.1 �berblick . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220

10.2 Brutto-Grundfl�che . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220

10.3 Anpassungsfaktoren f�r Mehrfamilienwohnh�user . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222

10.4 D�mpfung des Bodenwerts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222

10.4.1 Bodenwert des unbebauten Grundst�cks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222

10.4.2 D�mpfung des Bodenwerts aufgrund einer vorhandenen Bebauung . . . 223

10.4.3 Bebauung, die nicht der zul�ssigen Nutzbarkeit entspricht . . . . . . . . . . . . . . 224

10.4.4 Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226

10.5 Sonderfall: Erheblicher Instandhaltungsr�ckstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227

10.6 Gerichtsurteil zur Marktanpassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231

10.7 Kritik am Sachwertverfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232

10.7.1 Literaturkritik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232

10.7.2 Der methodische Fehler hinsichtlich der Korrektur wegen Alters . . . . . . . . 233

10.7.3 Weitere Fehlerquellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234

10.7.4 Steigerung der Genauigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236

10.8 Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237

11 Das abschließende Urteil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238

11.1 �berblick . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238

11.2 Grundlegende Merkmale des Verkehrswerts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239

11.3 Wesentliche Anforderungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240

11.3.1 Gebot zur Anwendung der Wertermittlungsverordnung . . . . . . . . . . . . . . . . 240

11.3.2 Gebot zur Anwendung der Verfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240

11.3.3 Pflicht zur Ber�cksichtigung der Marktsituation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241

11.3.4 Pflicht zur W�rdigung der Aussagef�higkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242

11.3.5 Begr�ndungspflicht der Verfahrenswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243

11.3.6 Selbstkontrollaufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245

11.3.7 Aggregationsverbot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246

11.4 Schl�sselfragen hinsichtlich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247

11.4.1 . . . des Wertermittlungsgegenstands . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247

11.4.2 . . . der Wertermittlungsaufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249

11.5 Pr�missen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254

11.5.1 Nutzungskonzeption . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254

11.5.2 Angebots- bzw. Nachfragemangel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254

11.5.3 M�ngel und Sch�den . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255

11.5.4 Bodenqualit�t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255

11.5.5 Unternehmensbewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256

11.5.6 Ausschluss von Rechten und Lasten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256

11.6 Exaktheit des abschließenden Urteils . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256

Inhaltsverzeichnis

XIV

Page 7: Inhaltsverzeichnis - bilder.buecher.de · Inhaltsverzeichnis ..... IX Teil A Grundlagen 1 Einfhrung in die Verkehrswertermittlung ... 12.4.1 Rentenarten, Zeitachse und Ultimoprinzip

{luchterh_neu}20070265_Sommer-kroell/Titelei.3D 03.09.2007 S. 15

11.7 Nachdenkliches zum Verkehrswert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257

11.7.1 Ausgangssituation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257

11.7.2 Ziel der Wertermittlung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258

11.7.3 Nutzungskonzeption . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261

11.7.4 Lçsung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262

11.7.5 Selbstkontrollaufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264

11.8 Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264

12 Mathematische und statistische Basis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265

12.1 �berblick . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265

12.2 Elementare Arithmetik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267

12.2.1 Zahlen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267

12.2.2 Terminologie und Regeln . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269

12.2.3 Selbstkontrollaufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274

12.2.4 Ungleichungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275

12.3 Zinsrechnungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278

12.3.1 Aufzinsung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278

12.3.2 Selbstkontrollaufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280

12.3.3 Abzinsung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280

12.3.4 Selbstkontrollaufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281

12.4 Rentenrechnungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282

12.4.1 Rentenarten, Zeitachse und Ultimoprinzip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282

12.4.2 Anfangswert einer Zeitrente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284

12.4.3 Der Vervielf�ltiger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286

12.4.4 Selbstkontrollaufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287

12.4.5 Endwert einer Zeitrente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288

12.4.6 Selbstkontrollaufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289

12.4.7 Ewige Rente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289

12.4.8 Annuit�ten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292

12.5 Merkblatt zu den finanzmathematischen Formeln . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293

12.6 Indexrechnungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294

12.6.1 Umrechnung von Preisen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294

12.6.2 Indexaktualisierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296

12.6.3 Selbstkontrollaufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297

12.7 Schreibweisen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298

12.7.1 Summen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298

12.7.2 Produkte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300

12.7.3 Selbstkontrollaufgaben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300

12.7.4 Rechnen in Tabellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300

12.7.5 Selbstkontrollaufgaben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301

12.8 Einf�hrender Fall zur deskriptiven Statistik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302

12.9 Begriffe in der deskriptiven Statistik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302

12.9.1 Merkmalstr�ger, Merkmal und Merkmalsauspr�gungen . . . . . . . . . . . . . . . . 303

12.9.2 Merkmalswerte und Urliste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303

12.9.3 Sortieren und Klassieren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303

12.9.4 H�ufigkeitstabelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304

12.10 Histogramm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304

Inhaltsverzeichnis

XV

Page 8: Inhaltsverzeichnis - bilder.buecher.de · Inhaltsverzeichnis ..... IX Teil A Grundlagen 1 Einfhrung in die Verkehrswertermittlung ... 12.4.1 Rentenarten, Zeitachse und Ultimoprinzip

{luchterh_neu}20070265_Sommer-kroell/Titelei.3D 03.09.2007 S. 16

12.10.1 Breite der Klassen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304

12.10.2 Hçhe der Klassen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305

12.10.3 Zur Darstellung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305

12.11 Mittelwerte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306

12.11.1 Einfache Mittelwerte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306

12.11.2 Gewogenes (gewichtetes) arithmetisches Mittel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306

12.11.3 Mittelwert einer H�ufigkeitsverteilung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307

12.11.4 Selbstkontrollaufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308

12.11.5 Median (Zentralwert) einer H�ufigkeitsverteilung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308

12.12 Streuungsmaße . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309

12.12.1 Spannweite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310

12.12.2 Mittlere absolute Abweichung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310

12.12.3 Varianz und Standardabweichung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311

12.13 Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312

12.14 Hilfreiche Exkurse f�r die Praxis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312

12.14.1 Logisches Denken und Schließen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312

12.14.2 Maßeinheiten in der Praxis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324

12.14.3 Rçmische Zahlzeichen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328

13 Ausgew�hlte besondere Instrumente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330

13.1 �berblick . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330

13.2 Sensitivit�tsanalyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331

13.3 Erwartungswertanalyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333

13.3.1 Verfahren und Beispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334

13.3.2 Selbstkontrollaufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336

13.4 Entscheidungsbaum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336

13.4.1 Ein illustrierendes Beispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337

13.4.2 St�rken des Entscheidungsbaums . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339

13.5 Erwartungswerte und Entscheidungsbaum

in der Praxis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340

13.5.1 Fallstruktur und Darstellung im Entscheidungsbaum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340

13.5.2 Eingangsdaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341

13.5.3 Erwartungswertanalyse und Ergebnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343

13.5.4 Sensitivit�tsanalyse als Stabilit�tstest

des Ergebnisses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344

13.6 Discounted Cash-Flow (Kapitalwertmethode) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346

13.6.1 Ein illustrierendes Beispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346

13.6.2 Allgemeine Vorgehensweise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348

13.6.3 Der interne Zins . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351

13.6.4 Selbstkontrollaufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352

13.6.5 Discounted Cash Flow als verallgemeinertes Ertragswertmodell . . . . . . . . 352

13.6.6 �ber die so genannten »Internationalen Verfahren« . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353

13.7 Renditeanalyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354

13.7.1 Origin�rer und derivativer Ertragswert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355

13.7.2 Investive Wertschçpfung und prognostizierter Ertragswert . . . . . . . . . . . . . 356

13.7.3 Kalkulationsmodelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356

13.7.4 Kennzahlen zum Vorteilhaftigkeitsvergleich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359

Inhaltsverzeichnis

XVI

Page 9: Inhaltsverzeichnis - bilder.buecher.de · Inhaltsverzeichnis ..... IX Teil A Grundlagen 1 Einfhrung in die Verkehrswertermittlung ... 12.4.1 Rentenarten, Zeitachse und Ultimoprinzip

{luchterh_neu}20070265_Sommer-kroell/Titelei.3D 03.09.2007 S. 17

13.7.5 Wirksamkeitsdauer < Restnutzungsdauer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360

13.7.6 Zusammenfassung und Ausblick . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361

13.7.7 Selbstkontrollaufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362

13.8 Investmentmethoden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363

13.8.1 Zur Marktmiete vermietet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364

13.8.2 Unter Marktmiete vermietet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365

13.8.3 �ber Marktmiete vermietet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 368

13.8.4 Selbstkontrollaufgaben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371

13.9 Immobilienrating . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372

13.9.1 Rating als universelles Vergleichsinstrument (Zielbaummethode) . . . . . . 372

13.9.2 Basel II und Immobilienrating . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374

13.9.3 Beispiel f�r ein Ratingsystem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375

13.9.4 Immobilienrating und Wertermittlung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377

13.10 Ber�cksichtigung qualitativer Wertmerkmale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 378

13.11 Plausibilit�ten und Analogien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 380

13.12 Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 380

14 Wertermittlungsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382

14.1 �berblick . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382

14.2 BauGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383

14.2.1 Schwerpunkte des Wertermittlungsrechts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383

14.2.2 Verkehrswert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383

14.2.3 Gutachterausschusswesen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384

14.2.4 Erm�chtigung f�r Rechtsverordnungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387

14.3 WertV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387

14.3.1 Vorbemerkungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387

14.3.2 Aufbau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388

14.3.3 Anwendungsbereich und Begriffsbestimmungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388

14.3.4 Erforderliche Daten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393

14.3.5 Wertermittlungsverfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393

14.3.6 Erg�nzende Vorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394

14.4 Weitere Normen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398

14.4.1 WertR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398

14.4.2 Entsch�digungsrichtlinien Landwirtschaft

(LandR 78) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399

14.4.3 Waldwertermittlungsrichtlinien (WaldR 2000) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400

14.4.4 DIN-Normen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400

14.5 Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401

Teil C T�tigkeit als Sachverst�ndiger

15 Sachverst�ndigenwesen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402

15.1 �berblick . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402

15.2 Was ist ein Sachverst�ndiger? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402

15.3 Grundlagen der Sachverst�ndigent�tigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403

15.3.1 Besondere Sachkunde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403

15.3.2 Objektivit�t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405

Inhaltsverzeichnis

XVII

Page 10: Inhaltsverzeichnis - bilder.buecher.de · Inhaltsverzeichnis ..... IX Teil A Grundlagen 1 Einfhrung in die Verkehrswertermittlung ... 12.4.1 Rentenarten, Zeitachse und Ultimoprinzip

{luchterh_neu}20070265_Sommer-kroell/Titelei.3D 03.09.2007 S. 18

15.3.3 Unabh�ngigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 406

15.3.4 Erkennen von Grenzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407

15.3.5 F�higkeiten als �bersetzer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 408

15.3.6 Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409

15.4 Sachverst�ndige f�r Grundst�ckswertermittlungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 410

15.4.1 Vorbemerkung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 410

15.4.2 Freie Sachverst�ndige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411

15.4.3 Verbandsangehçrige Sachverst�ndige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412

15.4.4 Chartered Surveyors . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413

15.4.5 Gutachteraussch�sse f�r Grundst�ckswerte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415

15.4.6 Angestellte Sachverst�ndige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417

15.4.7 Der »richtige« Sachverst�ndige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417

15.5 �ffentlich bestellte und vereidigte

Sachverst�ndige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419

15.5.1 Zweck der çffentlichen Bestellung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419

15.5.2 Gesetzliche Grundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420

15.5.3 Verfahrensweg zur çffentlichen Bestellung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420

15.5.4 Pflichten und Rechte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 424

15.6 Zertifizierte Sachverst�ndige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426

15.6.1 Aufbau des Systems . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426

15.6.2 Vor- und Nachteile des Systems . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429

15.6.3 Anerkennung der Zertifizierung durch die Kammern . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 431

15.6.4 Unterschiede Zertifizierung/çffentliche Bestellung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432

15.7 Zusammenarbeit mehrerer Sachverst�ndiger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432

15.7.1 Vorbemerkungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432

15.7.2 Formen der Zusammenarbeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433

15.7.3 Die Partnerschaftsgesellschaft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434

15.7.4 Grundlagen der Zusammenarbeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435

15.7.5 Besonderheiten f�r çffentlich bestellte Sachverst�ndige . . . . . . . . . . . . . . . . 435

15.7.6 Hilfskr�fte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436

15.7.7 Das virtuelle Sachverst�ndigenb�ro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437

15.8 Ausstattung eines Sachverst�ndigenb�ros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 438

15.8.1 Personal-Computer (PC) und Vernetzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 438

15.8.2 Tabellenkalkulationsprogramm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439

15.8.3 Textverarbeitungsprogramm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439

15.8.4 Fertige Programmsysteme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 440

15.8.5 Internet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441

15.9 Hinweise zur fundierten Ausbildung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442

15.9.1 Zur autodidaktischen Ausbildung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442

15.9.2 Umfang einer Pr�fung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443

15.9.3 Auswahlkriterien f�r einen Lehrgang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445

15.10 Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 446

16 Recherche der Zustandsmerkmale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448

16.1 �berblick . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448

16.2 Einleitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448

16.2.1 Die drei Schritte der Gutachtenerstellung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448

Inhaltsverzeichnis

XVIII

Page 11: Inhaltsverzeichnis - bilder.buecher.de · Inhaltsverzeichnis ..... IX Teil A Grundlagen 1 Einfhrung in die Verkehrswertermittlung ... 12.4.1 Rentenarten, Zeitachse und Ultimoprinzip

{luchterh_neu}20070265_Sommer-kroell/Titelei.3D 03.09.2007 S. 19

16.2.2 Stellenwert der Recherche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449

16.2.3 Zeitaufwand f�r die Recherche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 450

16.2.4 Ausgangspunkt der Recherche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451

16.2.5 Der Recherchezeitraum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453

16.2.6 Sorgfaltspflicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455

16.2.7 Zustandsmerkmale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456

16.3 Grundbuch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458

16.3.1 Vorbemerkung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458

16.3.2 Wo wird das Grundbuch gef�hrt? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 459

16.3.3 Ordnungsmerkmale des Grundbuchs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 459

16.3.4 Aufschrift . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 459

16.3.5 Bestandsverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 460

16.3.6 Erste Abteilung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 462

16.3.7 Zweite Abteilung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 462

16.3.8 Dritte Abteilung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 463

16.3.9 Ung�ltige Eintragungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 463

16.3.10 Eintragungsbewilligung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 463

16.3.11 Grundakten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464

16.3.12 Einsicht in das Grundbuch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465

16.3.13 Was ist zu tun, wenn das Grundbuch nicht eingesehen werden kann? . . 466

16.3.14 Welche Informationen stehen nicht im Grundbuch? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467

16.3.15 Zusammenfassende Tabelle zum Grundbuch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467

16.4 Erbbaurecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468

16.4.1 Grundbuch des belasteten Grundst�cks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468

16.4.2 Erbbaugrundbuch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468

16.4.3 Erbbaurechtsvertrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468

16.4.4 Zusammenfassung zum Erbbaurecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 470

16.5 Wohnungs- und Teileigentum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 470

16.5.1 Wohnungs- bzw. Teileigentumsgrundbuch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 470

16.5.2 Teilungserkl�rung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 471

16.5.3 Aufteilungsplan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 471

16.5.4 Protokolle der Eigent�merversammlung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 472

16.5.5 Wirtschaftsplan und Jahresabrechnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 472

16.5.6 Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 472

16.6 Nachbarrechtliche Beschr�nkungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 473

16.7 Weitere privatrechtliche Lasten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 474

16.8 Liegenschaftskataster . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 474

16.8.1 Flurkarte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475

16.8.2 Buchwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475

16.8.3 F�hrung des Liegenschaftskatasters . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476

16.9 Bauplanungsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476

16.9.1 Vorbemerkung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476

16.9.2 Bebauungsplan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 477

16.9.3 Im Zusammenhang bebauter Ortsteil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479

16.9.4 Außenbereich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481

16.9.5 Fl�chennutzungsplan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 482

16.9.6 Vorhaben bezogener Bebauungsplan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483

Inhaltsverzeichnis

XIX

Page 12: Inhaltsverzeichnis - bilder.buecher.de · Inhaltsverzeichnis ..... IX Teil A Grundlagen 1 Einfhrung in die Verkehrswertermittlung ... 12.4.1 Rentenarten, Zeitachse und Ultimoprinzip

{luchterh_neu}20070265_Sommer-kroell/Titelei.3D 03.09.2007 S. 20

16.9.7 St�dtebauliche Sanierungssatzung und

Entwicklungssatzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483

16.9.8 Erhaltungssatzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483

16.9.9 Zweckentfremdungsgenehmigung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 484

16.10 Fehlende Baugenehmigung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 485

16.10.1 Bedarf der nicht genehmigte Zustand �berhaupt einer Genehmigung? . 485

16.10.2 Wird der Mangel der fehlenden Baugenehmigung im Nachhinein ge-

heilt? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 486

16.10.3 Zusammenfassung zur Vorgehensweise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 486

16.10.4 Vereinfachtes Genehmigungsverfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 487

16.11 Baulasten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 488

16.12 Abgabenrechtlicher Zustand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490

16.12.1 Bewertungsrelevante Abgaben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490

16.12.2 Erschließungsbeitr�ge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490

16.12.3 Kanalanschlussbeitr�ge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 491

16.12.4 Kostenerstattungsbetr�ge nach dem Bundesnaturschutzgesetz . . . . . . . . . 491

16.12.5 Ablçsebeitr�ge f�r Stellplatzverpflichtungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 492

16.12.6 Ausgleichsbetr�ge in Sanierungsgebieten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 492

16.13 Altlasten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 493

16.13.1 Einleitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 493

16.13.2 Ortstermin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 494

16.13.3 Analyse der Vornutzungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 494

16.13.4 Altlastenkataster . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 495

16.13.5 Weitere Erkenntnisquellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 495

16.14 Baugrundverh�ltnisse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 495

16.15 Wohn- und Nutzfl�che . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 496

16.15.1 Vorbemerkung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 496

16.15.2 Vom Auftraggeber angegebene Zahlen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 497

16.15.3 M�ssen eigene Berechnungen durchgef�hrt werden? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498

16.15.4 Vorschriften zur Ermittlung der Wohn-

und Nutzfl�che . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498

16.16 Lage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 499

16.16.1 Makrolage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 499

16.16.2 Mikrolage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 501

16.16.3 Lagekriterien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 510

16.17 Prim�re und sekund�re Informationsquellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 510

16.18 Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 511

17 Inhalt und Aufbau von Gutachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 512

17.1 �berblick . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 512

17.2 Nachvollziehbarkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 513

17.2.1 Roter Faden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 513

17.2.2 Begr�ndungspflicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 514

17.2.3 Feststellungen und Annahmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517

17.2.4 Ermessensspielraum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 520

17.2.5 Gerichtsurteil zur gebotenen Nachvollziehbarkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 522

17.3 Allgemein verst�ndlich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523

Inhaltsverzeichnis

XX

Page 13: Inhaltsverzeichnis - bilder.buecher.de · Inhaltsverzeichnis ..... IX Teil A Grundlagen 1 Einfhrung in die Verkehrswertermittlung ... 12.4.1 Rentenarten, Zeitachse und Ultimoprinzip

{luchterh_neu}20070265_Sommer-kroell/Titelei.3D 03.09.2007 S. 21

17.3.1 Einfache Sprache verwenden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 524

17.3.2 Visualisieren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 525

17.3.3 Zusammenfassen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 532

17.4 Abgabe eines Werturteils . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 533

17.4.1 Beurteilungen als Kern des Gutachtens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 533

17.4.2 Der Weg zur Urteilsfindung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 534

17.4.3 Urteilssicherheit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 535

17.5 Aufbau eines Wertgutachtens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 536

17.5.1 Grundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 537

17.5.2 Zustandsmerkmale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 541

17.5.3 Wertermittlung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 542

17.6 Arten von Gutachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 547

17.6.1 Schriftlich erstattete Gutachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 547

17.6.2 M�ndlich erstattete Gutachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 547

17.6.3 Kurzgutachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 548

17.6.4 Privatgutachten und Gerichtsgutachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 549

17.6.5 Schiedsgutachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 550

17.6.6 �bergeordnete Gutachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551

17.6.7 Verbindlichkeit von Gutachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551

17.7 Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 552

18 Revision einer Wertermittlung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553

18.1 �berblick . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553

18.2 �bergeordnete Gutachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 554

18.2.1 Fallgestaltungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 554

18.2.2 Varianten in der Praxis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 555

18.2.3 �bergeordnete Gutachten in Bezug zueinander . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 557

18.2.4 Das Rechercheproblem des �bergeordneten

Gutachters . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 558

18.3 Die systematische dreistufige Vorgehensweise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 560

18.3.1 Vorpr�fung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 560

18.3.2 Hauptpr�fung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 560

18.3.3 Anfertigung des �bergeordneten Gutachtens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 561

18.4 Vorpr�fung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 563

18.4.1 Selbstpr�fung des �bergeordneten Gutachters . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 563

18.4.2 Qualifikation des Vorgutachters . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 563

18.4.3 Qualit�t des Vorgutachtens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 568

18.4.4 Selbstkontrollaufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 573

18.5 Hauptpr�fung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 573

18.5.1 Grunds�tzliche Fragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 574

18.5.2 Checkliste zum Bodenwert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 574

18.5.3 Checkliste zum Vergleichswert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 575

18.5.4 Checkliste zum Ertragswert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 576

18.5.5 Checkliste zum Sachwert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 576

18.5.6 Checkliste zum abschließenden Verkehrswert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 577

18.5.7 Selbstkontrollaufgabe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 578

18.6 Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 579

Inhaltsverzeichnis

XXI

Page 14: Inhaltsverzeichnis - bilder.buecher.de · Inhaltsverzeichnis ..... IX Teil A Grundlagen 1 Einfhrung in die Verkehrswertermittlung ... 12.4.1 Rentenarten, Zeitachse und Ultimoprinzip

{luchterh_neu}20070265_Sommer-kroell/Titelei.3D 03.09.2007 S. 22

Teil D T�tigkeit als Sachverst�ndiger

19 Beispielgutachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 580

19.1 Einfamilienhaus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 580

19.2 Mehrfamilienhaus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 599

19.3 Eigentumswohnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624

19.4 B�rogeb�ude . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 642

20 Tabellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 666

20.1 Aufzinsungsfaktoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 666

20.2 Abzinsungsfaktoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 668

20.3 Vervielf�ltiger (Rentenbarwertfaktoren) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 670

20.4 Abschreibungsdivisoren (Rentenendwertfaktoren) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 672

21 Rechtsnormen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 674

21.1 Wertermittlungverordnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 674

21.2 Baugesetzbuch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 690

22 Ausgew�hlte Quellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 695

22.1 B�cher . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 695

22.2 Loseblattwerke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 697

22.3 Zeitschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 697

22.4 Informationsdienste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 697

23 Lçsungshinweise zu den Selbstkontrollaufgaben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 698

24 Stichwortverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 729

Inhaltsverzeichnis

XXII