Top Banner

of 148

In cuon 1.pdf

Oct 18, 2015

Download

Documents

Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1

    CHNG 1 : M T MT H THNG IU KHIN T NG

    1.1 Cc khi nim c bn hiu c khi nim v h thng iu khin t ng trc ht ta xem v d

    sau

    Tuc

    bi

    My pht in o

    thng s v in U, IO2 T P

    My tnh

    Khng ch tc

    Va

    Va

    Va

    L HI

    Tn hiu ch oHnh 1.1: S iu khin ca l hi pht in

    iu khin l tp hp tt c cc tc ng c mc ch nhm iu khin mt qu

    trnh ny hay qu trnh kia theo mt quy lut hay mt chng trnh cho trc.

    iu khin hc l mt b mn khoa hc nghin cu nguyn tc xy dng cc

    h iu khin.

    Qu trnh iu khin hoc iu chnh c thc hin m khng c s tham

    gia trc tip ca con ngi, th chng ta gi l qu trnh iu khin v iu

    chnh t ng.

    Tp hp tt c cc thit b m nh qu trnh iu khin c thc hin gi

    l h thng iu khin . 1

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 Tp hp tt c cc thit b k thut, m bo K hoc C t ng mt qu

    trnh no c gi l h thng K hoc C t ng (i khi gi tt l h

    thng t ng HTT).

    1.2 Cc phn t c bn ca h thng iu khin t ng i tng iu khin (Object), Thit b iu khin (Controller ), Thit b o

    lng (Measuring device).

    - S tng qut

    2

    OC

    M

    -

    z(t)

    u(t) e(t) x(t) y(t)

    Hnh 1.2: S tng qut h thng iu khin t ng Mi h thng iu khin t ng u bao gm 3 b phn c bn :

    - Thit b iu khin C (Controller device).

    - i tng iu khin (Object device).

    - Thit b o lng (Measuring device).

    u(t) tn hiu vo ; e(t) Si lch iu khin ; x(t) Tn hiu iu khin ; y(t) Tn

    hiu ra ; z(t) Tn hiu phn hi

    1.3 Cc nguyn tc iu khin c bn C 3 nguyn tc iu khin c bn :

    -Nguyn tc iu khin theo sai lch (Hnh 1.3).

    OC

    M

    -

    z(t)

    u(t) e(t) x(t) y(t)

    Hnh 1.3: S nguyn tc iu khintheo sai lch Tn hiu ra y(t) c a vo so snh vi tn hiu vo u(t) nhm to nn tn

    hiu tc ng ln u vo b iu khin C nhm to tn hiu iu khin i

    tng O.

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 -Nguyn tc iu khin theo phng php b nhiu (Hnh 1.4)

    3

    OC

    K

    u(t) x(t) e(t)

    y1(t)

    y(t)

    Hnh 1.4: S nguyn tc iu khin b nhiu Nguyn tc b nhiu l s dng thit b b K gim nh hng ca nhiu l

    nguyn nhn trc tip gy ra hu qu cho h thng (hnh 1.4).

    -Nguyn tc iu khin theo sai lch v b nhiu (Hnh 1.5)

    O C

    K

    u(t) y(t) x(t)e(t)

    y1(t)

    M

    -

    z(t)

    Hnh 1.5: S nguyn tc iu khin hn hp Nguyn tc iu khin hn hp l phi hp c hai nguyn tc trn, va c hi

    tip theo sai lch va dng cc thit b b nhiu.

    1.4 Phn loi cc h thng iu khin t ng. 1.4.1 Phn loi theo nguyn l xy dng.

    Cc phn t c phn chia thnh cc loi: h thng K theo mch h, h

    thng K theo mch kn v h thng K hn hp .

    Ngoi nhng nguyn l trn, t nhng nm 60 ca th k XX, trn c s p

    dng iu khin hc trong c th sng vo k thut ra i mt loi hnh h

    thng t ng m phng hot ng ca c th sng: l cc h t chnh, thch

    nghi. Nguyn l t chnh v thch nghi khng i hi phi bit y cc c

    tnh ca qu trnh iu khin v trong qu trnh lm vic, cc h thng ny t

    chnh v thch nghi vi cc iu kin bn ngoi thay i.

    L thuyt cc h K t chnh v thch nghi tr thnh mt nhnh pht trin

    quan trng ca l thuyt KT.

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 V hu ht cc h thng KT trong k thut l nhng h mch kn v qu

    trnh iu khin cc thit b k thut chung quy li l qu trnh iu chnh cc

    tham s ca n, nu di y chng ta s cp n s phn loi cc h thng

    KT mch kn v l thuyt v cc h .

    1.4.2/ Phn loi theo tnh cht ca lng vo.

    Tu theo tnh cht ca tc ng u vo, cc h thng KT c 3 loi:

    H thng n nh t ng (iu chnh theo hng s) l h thng c lng vo

    khng i. Nhim v ca h thng l duy tr mt hoc mt vi i lng vt l

    gi tr khng i. Th d nh h thng KT tc ng c nhit, h thng

    KT in p, tn s ca my pht, h n nh ng bay ca my bay khi gc

    li khng thay i ...

    H thng iu chnh theo chng trnh l h thng c lng vo l cc hm

    bit trc, c th di dng chng trnh.Th d h iu khin ng bay

    nh trc ca my bay khng ngi li, h thng iu khin cc my cng c:

    bo, phay vi chng trnh nh trc trong b nh my tnh...

    H t ng bm, gi tt l h bm l h thng c lng vo l cc hm thi

    gian khng bit trc, c th thay i theo quy lut bt k. Nhim v ca h l

    bo m lng ra phi "bm" theo s thay i ca lng vo. Th d cc h nh

    l h bm ng b gc, cc h bm v tuyn in t ca cc i radar...

    1.4.3/ Phn loi theo dng tn hiu s dng trong h thng.

    Theo dng tn hiu s dng trong h thng, chng ta c cc tc ng lin tc

    v cc h thng gin on (hay h ri rc).

    H tc ng lin tc (gi tt l h lin tc) l h m tt c cc phn t ca h

    c lng ra l cc hm lin tc theo thi gian.

    Tn hiu di dng hm lin tc c th l tn hiu mt chiu (cha bin iu)

    hoc tn hiu xoay chiu ( c bin iu) tng ng chng ta c h KT

    mt chiu (DC) v h thng KT xoay chiu (AC) (th d h thng bm ng

    b cng sut nh dng ng c chp hnh 2 p ha).

    4

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 H tc ng gin on (gi tt l h gin on hay h ri rc) l cc h c

    cha t nht mt phn t gin on, tc l phn t c lng vo l mt hm lin

    tc v lng ra l mt hm gin on theo thi gian.

    Tu theo tnh cht gin on ca lng ra, cc h gin on c th phn chia

    thnh cc loi: h thng KT xung, h thng KT kiu r le v h thng

    KT s.

    Nu s gin on ca tn hiu ra xy ra qua nhng thi gian xc nh (ta gi l

    gin on theo thi gian) khi tn hiu vo thay i, th ta c h KT xung.

    Nu s gin on ca tn hiu xy ra khi tn hiu vo qua nhng gi tr ngng

    xc nh no (chng ta gi l gin on theo mc), th c th KT kiu rle.

    H rle thc cht l h phi tuyn, v c tnh tnh ca n l hm phi tuyn. y l

    i tng nghin cu ca mt phn quan trng trong l thuyt K .

    Nu phn t gin on c tn hiu ra di dng m s (gin on c theo mc

    v c theo thi gian), th ta c h KT s. H thng KT s l h cha cc

    thit b s (cc b bin i A/D, D/A, my tnh in t (PC), b vi x l.

    1.4.4/ Phn loi theo dng phng trnh ton hc m t h thng.

    V mt ton hc, cc h thng KT u c th m t bng cc phng trnh

    ton hc: phng trnh tnh v phng trnh ng. Da vo tnh cht ca cc

    phng trnh, chng ta phn bit h thng KT tuyn tnh v h KT khng

    tuyn tnh (phi tuyn).

    H thng KT tuyn tnh l h thng c m t bng phng trnh ton

    hc tuyn tnh. Tnh cht tuyn tnh ca cc phn t v ca c h thng KT

    ch l tnh cht l tng. V vy, cc phng trnh ton hc ca h thng l cc

    phng trnh c tuyn tnh ho, tc l thay cc s ph thuc gn ng

    tuyn tnh.

    H tuyn tnh c phng trnh ng hc vi cc tham s khng thay i th

    gi l h KT tuyn tnh c tham s khng thay i, hay h KT tuyn tnh

    dng, cn nu h thng c phng trnh vi tham s thay i th gi l h

    KT tuyn tnh c tham s bin thin, hay h KT tuyn tnh khng dng.

    5

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 H thng KT phi tuyn l h thng c m t bng phng trnh ton

    hc phi tuyn. H phi tuyn l h c cha cc phn t phi tuyn in hnh, th d

    l h c cha cc phn t rle.

    1.4.5/ Phn loi theo tnh cht ca cc tc ng bn ngoi.

    Cc tc ng bn ngoi vo h t ng c quy lut thay i bit trc hoc

    mang tnh cht ngu nhin.

    H thng tin nh l cc h c cc tc ng bn ngoi l tin nh, tc l

    bit trc cc quy lut thay i ca n (th d xt h thng vi cc tc ng in

    hnh).

    H thng khng tin nh (hay h ngu nhin) l cc h c xem xt nghin

    cu khi cc tc ng bn ngoi l cc tn hiu ngu nhin.

    1.4.6/ Phn loi theo s lng i lng cn iu khin.

    Tu theo s lng cn iu khin (lng ra ca h) chng ta c: h mt chiu

    v h nhiu chiu.

    H thng KT mt chiu c cha mt i lng cn iu khin, cn h

    KT nhiu chiu l h c cha t hai i lng cn iu khin tr ln. Th d

    v h nhiu chiu c th l h thng KT mt my pht in, nu h thng

    KT cng mt lc iu khin t ng in p v tn s ca n.

    Ngoi cc cch phn loi chnh xt trn, tu thuc vo s tn ti sai s

    ca h trng thi cn bng, chng ta phn bit hai loi h thng: h thng tnh

    (c sai s tnh) v h phim tnh (khng c sai s tnh). Tu thuc vo quy lut

    (nh lut) iu khin (tc l dng ca tn hiu iu khin x(t) do c cu iu

    khin to ra), chng ta phn bit cc b iu khin t l (b iu khin P), b

    iu khin t l vi phn (b iu khin PD), b iu khin vi phn - tch phn

    (b iu khin PID).

    1.5 Qu trnh thit lp mt h thng iu khin - Bc 1: Chuyn i cc yu cu k thut thnh mt h thng vt l.

    - Bc 2: V s khi chc nng. Chuyn i s miu t c tnh h

    thng thnh mt s khi chc nng. y l s miu t v cc phn

    chi tit ca h thng v mi quan h gia chng.

    6

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 - Bc 3: Thit lp s nguyn l.

    - Bc 4: S dng s nguyn l thit lp s khi hoc graph tn

    hiu hoc biu din khng gian trng thi.

    - Bc 5: Rt gn s khi.

    - Bc 6: Phn tch v thit k.

    7

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 Cu hi n tp chng 1 1. H thng iu khin t ng c th phn loi nh th no?2. H thng iu khin c my phn t c bn? 3. Hy nu cc quy tc iu khin c bn iu khin mt h thng iu khin? 4. Nu cc bc thit lp mt h thng iu khin?

    8

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 CHNG 2: M HNH TON HC CA H THNG IU KHIN

    Mi h thng c th chia lm nhiu phn s thun tin hn v mi phn s c biu din bng 1 hm ton hc gi l hm truyn t (transfer function)

    H thng (System)

    u ra u vo

    Hnh 2.1 : S phn chia h mt h thng iu khin thnh cc h thng

    H thng con (subsystem)

    H thng con(subsystem)

    H thng con (subsystem)

    u ra u vo

    2.1 Cc khu c bn Ta c mt h thng iu khin:

    9

    Hnh 2.2 : S mt h thng iu khin tng qut

    B iu khin

    C1

    E

    o lng

    i tng

    Chp hnh

    CR

    a phn cc mch phn hi ca h thng iu khin l mch phn hi m. Khi chng ta tin hnh phn tch h thng tt hay xu hay thit k b iu khin cho h thng u phi xut pht t m hnh ton hc ca h thng hay ni cch khc ta phi tm c quan h gia u vo v u ra ca h thng. 2.1.1 Khu khuch i

    x y

    K

    Hnh 2.3 : S khu khuch i tnh - Khu khuch i l tn hiu u ra l khuch i ca tn hiu u vo

    y = K.x (2.1) trong : K l h s khuch i ( Khuch i tnh l c c tn hiu u vo th tm c tn hiu u ra)

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 - Cng c h thng c khuch i nhiu tng

    10

    x y

    K1 K2 K3

    Hnh 2.4: S khu khuch i tng 2.1.2 Khu tch phn

    )()(1)(0

    0 += tti

    ydttxT

    ty (2.2)

    Vi Ti l thi gian tch phn 2.1.3 Khu vi phn

    dtdxTy D= (2.3)

    TD l hng s thi gian vi phn 2.1.4 Khu bc nht

    xKydtdyT .=+ (2.4)

    trong : K l h s truyn ca khu T l hng s thi gian ca khu Phn ng ca h thng tt hay xu ph thuc vo h s K, nhanh hay chm ph thuc vo T. 2.1.5 Khu bc hai

    )()(22 tKxtydtdyT

    dtdyT =++ (2.5)

    Trong : K l h s khuch i T l hng s thi gian suy gim tn hiu y l m hnh ton hc ca mch RLC. 2.1.6 Khu bc n

    )(...)(... 111

    1011

    1

    10 txbdtxdb

    dtxdb

    dtxdbtya

    dtyda

    dtyda

    dtyda mmm

    m

    m

    m

    nnn

    n

    n

    n

    ++++=++++

    (2.6)

    thng thng nm. 2.2 M hnh trong min tn s 2.2.1 Khi nim v php bin i Laplace v ng dng

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 2.2.1.1 Khi nim v bn cht ca php bin i Laplace :

    Khi s dng cc php bin i tn hiu h thng t min thi gian sang min khc thun tin trong vic x l tn hiu. Nh trong h thng lin tc ngi ta hay s dng php bin i Lpalace bin i t min thi gian sang min tn s phc. Cc phng trnh vi tch phn s chuyn i thnh cc phng trnh i s thng thng.

    Trong cc h thng ri rc ngi ta hay s dng php bin i Z chuyn tn hiu t min thi gian sang min tn s phc. Trong thc t ngi ta cn s dng cc php bin i khc x l tn hiu nh gii tng quan, m ho c hiu qu, chng nhiu,.

    Thc hin cc php bin i c cng c ton hc nh my tnh s, cng c ph bin v hiu qu l phn mm Matlab hay thc hin bin i bng tay. a) Bin i Laplace thun nh ngha: Gi F(s) l bin i Laplace ca hm f(t), khi ta c:

    ==0

    )()]([)( dtetftfsF stL (2.7)

    trong : - js += - l ht nhn ca php bin i. ste

    - F(s) l hm phc. - f(t) l hm biu din trn min thi gian xc nh trn R.

    thc hin c bin i Laplace hm f(t) phi l hm thc v tho mn mt s iu kin sau: - f(t) l hm gc khi tho mn cc iu kin sau: 1. f(t) = 0 khi t < 0 2. f(t) lin tc khi t0, trong khong hu hn bt k cho trc ch c hu hn cc m cc tr. 3. Hm f(t) gi l hm bc s m khi t nu tn ti mt s thc 0 v M >0 th 0,)( > tMetf t , c gi l ch s tng ca hm f(t). Khi hm f(t) l hm bc s m nu hm f(t) tng khng nhanh hn hn hm et.

    - Nu f(t) l hm gc c ch s tng th tch phn s hi t

    trong min Re(s) = > . Khi s l mt hm phc.

    + =0

    )( dttfeI st

    )()(0

    sFdttfeI st == + 11

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 V d 1: Tm nh ca hm gc sau

    f(t)

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 Gi s f(t) c nh Laplace dng sau

    nn

    mm

    sasaasbsbb

    sAsBsF +++

    +++== LL

    10

    10

    )()()( (2.9)

    vi n m. Cc bc thc hin nh sau: Bc 1: Phn tch F(s) thnh tng cc hm phn thc ti gin

    = = +

    +++=l

    k kk

    kkkkr

    ii

    k

    ki

    sCsB

    asAAsF

    k

    122

    1 )()(

    )()(

    (2.10) trong A, Aki, Bk, Ck l cc hng s. ak l im cc thc bi rk v kk j + l im cc phc ca F(s), ni cch khc chng l im m ti F(s) = . Bc 2: Xc nh hm gc cho tng phn t.

    - L -1{ } )(tAA = - L -1 )(1

    )!1()(

    1

    ti

    etAas

    A taikii

    k

    kik

    =

    - L -1 )(1)cos()(

    )(22

    tteBs

    sBk

    tk

    kk

    kk k =

    +

    - L -1 )(1)sin()( 22

    tteCs

    Ck

    tk

    kk

    kk k =

    +

    V d 1: Tm hm gc f(t) ca nh Laplace sau

    )1(1)( 2 += sssF

    Gii: Bc 1: Phn tch thnh tng cc phn thc ti gin

    2

    111

    1)(sss

    sF ++= Bc 2: Xc nh hm gc cho tng thnh phn

    f(t) = (e t 1 + t)1(t) V d 2:

    2762)( 2

    23

    +++++=

    ssssssF

    Ta thc hin chia t s cho mu s cho n khi s d cn li c bc ca t nh hn bc ca mu. 13

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1

    221)( 2 ++++= ssssF

    Thc hin bin i Laplace ngc c s dng bng bin i Laplace

    ++++=

    52)()()( 2

    1

    sst

    dttdtf L

    S dng phng php phn tch 5

    2)( 2 ++= sssX thnh tng cc phn thc n gin. Ta xt mt s trng hp sau: Trng hp 1: Nghim ca mu thc T(s) l thc v ring bit. Gi s nghim ca mu thc T(s) c hai nghim s1 = -1 v s2 = - 2.

    )2)(1(2)( ++= sssX

    Nghim ca mu thc l ring bit nn tng phn thc s c bc l 1.

    21)2)(1(2)( 21 +++=++= s

    KsK

    sssX

    tm K1 ta nhn (2.) vi (s+1) tch K1 ring ra

    )2()1(

    )2(2 2

    1 +++=+ s

    KsKs

    Sau cho s - 1, rt ra c K1 = 2. Lm tng t v cho s - 2 ta rt ra c K2 = - 2. Lc

    22

    12

    )2)(1(2)( ++=++= sssssX

    Thc hin bin i Laplace ngc ca X(s) ta c )()22()( 2 tueetx tt =

    Mt cch tng qut khi mu s ca F(s) cos nghim thc v ring bit, ta thc hin nh sau:

    )()()()(

    )()())(()(

    )()()(

    2

    2

    1

    1

    21

    n

    n

    m

    m

    nm

    psK

    psK

    psK

    psK

    pspspspssB

    sAsBsF

    +++++++++=++++==

    LL

    LL (2.11)

    Nu bc ca t nh hn bc ca mu ta thc hin tm cc h s Ki nh sau: - Nhn hai v vi (s + pi) tm h s Ki. - Cho s - pi, rt ra c Ki.

    14

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 Trng hp 2: Mu s c nghim thc v lp li. Gi s nghim ca mu thc T(s) c ba nghim s1 = -1 v s2,3 = - 2. Lc ta phn tch X(s) nh sau:

    )2()2(1)2)(1(2)( 32

    212 +++++=++= s

    Ks

    KsK

    sssX

    Tm cc h s K1, K2 v K3

    2)2(

    2

    121 =+= ss

    K

    tm K2 ta nhn hai v ca (2.) vi (s + 2)2

    321

    2

    )2(1

    )2()1(

    2 KsKs

    Kss

    +++++=+

    Khi cho s - 2 ta tm c K2 = - 2 Tm K3 bng cch ly o hm (2.) theo bin s ta c

    3122 )1()2(

    )1(2 KK

    sss

    s++

    +=+

    Cho s - 2 ta rt ra c K3 = - 2. Thay K1, K2 v K3 ta c

    )2(2

    )2(2

    12

    )2)(1(2)( 22 +++=++= ssssssX

    Thc hin bin i Laplace ngc ta c )()222()( 22 tueteetx ttt =

    Tng qut cho trng hp ny

    )()()()()(

    )()()()(

    )()()(

    211

    1

    2

    1

    1

    21

    n

    nrrrr

    nr

    psK

    psK

    psK

    psK

    psK

    pspspssB

    sAsBsF

    +++++++++++=+++==

    LL

    L (2.12)

    thc hin c phi c iu kin bc ca t nh hn bc ca mu v c r nghim bi ti - p1. tm K1 n Kr cho phn thc c nghim bi, u tin ta nhn hai v (2. 12) vi (s + p1)r ta c

    )()(

    )()(

    )()()(

    )()()()()(

    )()()(

    1

    2

    11

    113

    21211

    21

    1111

    n

    nr

    rr

    rr

    nr

    rr

    psKps

    psKps

    KpsKpsKpsKpspsps

    sBpssFpssF

    +++++

    ++++++++++=

    ++++=+=

    +

    L

    LL

    (2.13)

    15

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 Ta c th tm ngay c K1 khi cho s - p1. tm K2 ta ly o hm (2.12) theo bin s v cho s - p1. Ln lt ly o ta tm c K3 n Kr. Cng thc chung tm K1 n Kr l:

    1!0,1)()!1(

    1

    1

    11

    1

    ===

    rids

    sFdi

    Kps

    i

    i

    i (2.14)

    Trng hp 3: Mu thc c nghim phc hay nghim o. Gi s mu s ca F(s) c nghim phc.

    )52(3)( 2 ++= ssssF

    F(s) c th phn tch thnh cc phn thc nh sau

    52)52(3

    2321

    2 ++++=++ ss

    KsKs

    Ksss

    D dng tm c K1 = 3/5 khi cho s 0. tm K2 v K3 ta quy ng phn thc vi mu s chung nh nht l b c cc phn thc )52( 2 ++ sss

    356

    533 3

    22 +

    ++

    += sKsK

    Thc hin ng nht thc hai v ta c

    560

    56

    530

    53

    33

    22

    ==

    +

    ==

    +

    KK

    KK

    Thay cc h s ta c

    522

    535

    3

    )52(3)( 22 ++

    +=++= sss

    sssssF

    T bng tra nh ca tch hm m v hm sin v cos

    { } 22)( )(cos ++ += as asAtAe atL V

    { } 22)(sin ++= as BtBe atL Cng hai cng thc trn ta c

    { } 22)( )(sincos ++ ++=+ as BasAtBetAe atatL Ta a cng thc (2.) v dng trn

    16

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 ( ) ( )( )( ) 222 21

    2211

    535

    3

    )52(3)( ++

    ++=++= ss

    sssssF

    Tra bng ta tm c hm gc nh sau

    += ttetf t 2sin212cos

    53

    53)(

    Trong trng hp trn ta cng c th thc hin n gin bng cch phn tch thng thng

    2121

    )21)(21(3

    )52(3)(

    321

    2

    jsK

    jsK

    sK

    jsjssssssF

    +++++=+++=++=

    K1 d dng tnh c v bng 3/5.

    )2(203

    )21(3

    212 jjss

    Kjs

    +=+=

    Tng t ta tm c K3 l nghim phc lin hp ca K2. Ta c

    ++++

    ++=21

    221

    22035

    3)(

    jsj

    jsj

    ssF

    T ta tm c hm gc nh sau

    ( ) ( ) ( ) ( )[ ]

    +

    +=

    ++=

    +

    jeeeee

    ejejtf

    tjtjtjtjt

    tjj

    22

    24

    203

    53

    22203

    53)(

    2222

    2121

    p dng cng thc le ca hm sin v cos

    jee

    ee

    tjtj

    tjtj

    2sin

    2cos

    22

    22

    =

    +=

    Suy ra

    += ttetf t 2sin212cos

    53

    53)(

    17

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 Bin i Laplace mt s hm n gin:

    x(t) X(s) X(t) X(s)

    (t) 1 )!1n(

    et t1n

    n)s(

    1

    +

    1(t) s

    1 sint 22s +

    tu(t) 2s

    1 cost 22ss

    +

    tnu(t) 1ns

    !n+ sin(t)e-t 22)s( ++

    e-t +s1 cos(t)e-t 22)s(

    s

    +++

    btat ee ))(( bsasab++

    )()(1

    abbe

    abae

    ab

    btat

    ))((

    1bsass ++

    2.2.1.2 Cc tnh cht ca php bin i Laplace :

    1. Tnh cht tuyn tnh: L[a.f(t)]= a.L[f(t)] = a.F(s). 2. Tnh cht xp chng: Nu f1(t) v f2(t) c nh bin i Laplace l F1(s) v

    F2(s) th ta c: L[f1(t) f2(t)] = L[f1(t)] L[f2(t)] = F1(s) F2(s)

    V d : Tm nh ca hm hm f(t) = cosat trong a l hng s. Theo cng thc le ta c

    jatjatjatjat

    eeeeat

    +=+=21

    21

    2cos

    Thc hin php bin i Laplace

    { } 2222211

    211

    21

    21

    21cos

    ass

    asjasjas

    jasjaseeat jatjat +=+

    ++=++=

    += LL

    3. Tnh cht tr (Chuyn dch thi gian -Translation in time): Nu f(t) c nh l F(s), a l mt s thc v f(t-a) =0 khi 0

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 V d: Tm nh Laplace ca hm gc c th nh sau

    f(t)

    1 2

    1

    0

    -1

    2

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 2.2.1.3 ng dng ca php bin i Laplace a) ng dng gii phng trnh vi phn tuyt tnh. Khi chuyn phng trnh vi phn t min thi gian sang min nh phc tr thnh phng trnh i s. Sau khi gii ra c nghim ta chuyn ngc v min thi gian. V d 1: Gii phng trnh vi phn sau vi cc s kin u bng khng.

    uydtdy

    dtyd 3232122

    2

    =++ chuyn sang min nh Laplace vi y(0-) = 0 v 0)0( =y&

    ssYssYsYs 32)(32)(12)(2 =++

    Rt Y(s) ra ta c

    )8)(4(32

    )3212(32)( 2 ++=++= sssssssY

    Phn tch Y(s) thnh tng cc phn thc ti gin

    84)8)(4(32)( 321 ++++=++= s

    KsK

    sK

    ssssY

    Tm cc h s K1, K2 v K3.

    1)4(

    32

    2)8(

    32

    1)8)(4(

    32

    81

    41

    01

    =+=

    =+=

    =++=

    s

    s

    s

    ssK

    ssK

    ssK

    Vy

    81

    421)( +++= ssssY

    Thc hin bin i Laplace ngc ta tm c )()21()( 84 tueety tt +=

    Trong cng thc trn c cha u(t) ni ln rng cc p ng s bng 0 cho n khi t = 0. V vy cc p ng u ra cng bng 0 cho n kho t = 0. thun tin ta c th b k hiu u(t) i, vy p ng u ra c th vit nh sau

    tt eety 8421)( += V d 2: Gii phng trnh vi phn bng ton t Laplace sau

    02322

    =++ ydtdy

    dtyd

    vi s kin y(+0) = a v bdt

    dy =+ )0( Chuyn c hai v sang min nh phc nh ton t Laplace

    20

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1

    [ ]

    212

    )2)(1()3(

    )23()3()(

    )3()()23(

    0)(2)0()(3)0()0()(

    2

    2

    2

    +++

    +=++++=++

    ++=++=++

    =+++

    ++

    sba

    sba

    ssbaas

    ssbaassY

    baassYss

    sYyssYdt

    dysysYs

    Thc hin bin i Laplace ngc rt ra c y(t) tt ebaebaty 2)()2()( ++= vi t 0.

    V d 3: Gii phng trnh vi phn sau

    35222

    =++ ydtdy

    dtyd

    vi s kin 0)0()0( =+=+dt

    dyy

    Thc hin bin i Laplace

    [ ] [ ]222222

    2)1(5)1(3

    2)1(1023

    53

    523)(

    3)()52(

    +++++

    =++=

    =++

    ss

    sssssY

    ssYss

    Suy ra )2cos(

    53)2sin(

    103

    53)( tetety tt = vi t 0.

    b) Gii mch in Cho mch in sau

    Gi s khi mch in ng ti thi im t 0 th vC(0) = 1.0V. Tm dng in i(t) chy trong mch in. (trong V(t) = 5V, C = 1F, R = 1k) Gii: Ta c phng trnh sau

    += idtCRitv 1)( hay

    += idtRCitCv )( thay cc thng s u bi cho vo

    +=+=

    idti

    idti36

    636

    1010.5

    10.1010.5

    Thc hin php bin i Laplace

    21

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 [ ]

    ++= =

    s

    idt

    sII

    st 03

    6

    1010.5

    Theo u bi vC(0) = 1.0V nn ta c [ ] [ ][ ] 6

    0

    060

    10

    110

    11)0(

    =

    ==

    ====

    t

    ttC

    idt

    idtidtC

    V

    Thay vo cng thc trn ta c

    ( )1000110.4

    10110.4

    10.4101

    10.41010.5101

    101010.5

    33

    6

    63

    6663

    63

    6

    +=+==+

    ==

    +

    ++=

    ssI

    Issss

    Is

    ssII

    s

    Thc hin tra bng bin i Laplace ta tm c i(t) nh sau teti 1000310.4)( =

    2.2.2 Hm s truyn ca h thng KT.

    Nhm n gin ho cc phng php phn tch v tng hp h thng t ng ngi ta thng chuyn phng trnh ng hc ca h dng phng trnh vi phn vit vi cc nguyn hm x(t), y(t) thnh phng trnh vit di dng cc hm s X(s), Y(s) thng qua php bin i Laplace.

    V d xt hm s x(t) hm s ca bin s t (bin s thc, y t l thi gian) ta gi l nguyn hm. Ta cho php bin i hm s x(t) thng qua tch phn:

    =0

    .).()( dtetxsX st (2.15)

    trong : s = + j - bin s phc, bin i (2.15) hm x(t) thnh hm bin s X(s) c gi l l bin Laplace, v X(s) c gi hm nh. Nh vy hm nh l mt hm bin s phc s. Php bin i Laplace c k hiu sau:

    L{x(t)}=X(s) hoc x(t) X(s) Gi s nguyn hm x(t) c cc iu kin ban u khng, tc l vi t=0 gi tr

    ca hm x(t) v cc bc o hm dix(t) / dti vi i = 1, 2, 3, , (n-1) u bng 0, tnh theo tnh cht ca php bin i Laplace (nh l v nh o hm ca nguyn hm) chng ta c:

    ni

    sXsadt

    txdaL iiii

    i

    ,,3,2,1

    )(..)(

    L==

    (2.16)

    22

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 Nhn hai v ca phng trnh (2.6) vi e-st , sau ly tch phn theo t t 0

    n , tc l ly bin i Laplace ca hai v phng trnh, vi gi thit rng cc hm x(t), y(t) c cc iu kin ban u bng 0, da theo tnh cht tuyn tnh ca php bin i Laplace , phng trnh (2.6) s c dng:

    )()()()(

    )()()()(

    11

    10

    11

    10

    sXbsXbsXsbsXsbsYassYasYsasYsa

    mmmn

    nnnn

    ++++==++++

    LL (2.17)

    y, Y(s), X(s) l cc bin i Laplace ca hm lng ra v hm lng vo ca h.

    Phng trnh (2.17) c gi l phng trnh ng hc m t quan h vo ra ca h vit di dng ton t Laplace.y l phng trnh i s, vi n v m l cc s m ca bin s s gii phng trnh (2.17) ng vi lng ra Y(s).

    )()(1

    110

    11

    10 sXasasasabsbsbsbsY

    nnnn

    mmmm

    ++++++++=

    LL (2.18)

    Chng ta k hiu:

    nnnn

    mmmm

    asasasabsbsbsbsW ++++

    ++++=

    11

    10

    11

    10)(LL (2.19)

    v gi biu thc i s ny l hm s truyn (hoc hm truyn t) ca h thng t ng (hay ca mt phn t ca n).

    Khi Y(s) = W(s)X(s) (2.20) Hoc W(s) = Y(s) / X(s) (2.21)

    Vy hm s truyn (H S T) ca h thng (hay ca mt phn t ) t ng l t s hm nh ca lng ra vi hm nh ca lng vo ca n (qua php bin i Laplace) vi gi thit tt c cc iu kin u bng khng.

    Biu thc (2.19) cho chng ta thy, HST l mt hm phn s hu t ca bin s, c bc cc a thc tho mn m n. Gi thit iu kin ban u ca cc hm lng vo v lng ra u bng khng l ph hp vi iu kin thng gp trong cc h thng KT.

    Phng trnh (2.20) cho php xc nh hm nh ca lng ra nu bit hm nh ca lng vo v biu thc HST ca h. Nh vy HST hon ton xc nh cc tnh cht ng hc ca h thng. xc nh nguyn hm ca lng ra, tc l xc nh y(t) khi bit x(t) c th bin i ngc Laplace, theo :

    [ ] +

    ==

    j

    j

    st dsesYj

    sYLty ).(2

    1)()( 1 (2.22)

    23

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 l phng php ton t gii phng trnh vi phn. Nu Y(s) l hm

    n gin,chng ta c th s dng bng bin i Laplace ca cc hm n gin in hnh, c trong ph lc cc sch ni v bin i Laplace, tra cu nguyn hm y(t). Nu hm nh Y(s) l hm phc tp, cn phn tch chng thnh t hp tuyn tnh cc hm n gin, m chng ta bit nguyn hm ca n. Nguyn hm y(t) chnh l t hp tuyn tnh ca cc nguyn hm thnh phn.

    2.2.3 Hm truyn t ca mch in

    Trong mch in c cc phn t c bn l in tr (R), in cm (L) v t in (C).

    a) in tr R

    Hnh 2.5: in tr

    in p ri t l thun vi cng dng in I chy qua in tr:

    RZtvR

    tiRitv === )(1)()(

    Thng qua php bin i Laplace ta c c hm truyn ca in tr l

    RUI 1G R == (2.23)

    b) in cm L

    Hnh 2.6 : in cm L

    24

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1

    in p ri trn in cm l

    == 0

    )(1)()()( dttvL

    tidt

    tdiLtv (2.24)

    Thng qua bin i Laplace ta tnh c tr khng Z v hm truyn ca in cm L

    LsUIGLsZ

    LL

    1=== (2.25)

    c) T in C

    Hnh 2.7 : T in C

    in p ri trn in dung l

    dttdvCtidtti

    Ctv )()()(1)(

    0

    == (2.26)

    Tr khng v hm truyn t ca t in

    CsU

    IGC

    ZC

    C === 1 (2.27)

    d) Cc phn t R, L v C mc ni tip

    Hnh 2.8 : S cc phn t mch in RLC mc ni tip

    25

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1

    Vrrr

    rrr

    rV

    UUdt

    dURCdt

    UdLC

    dtUdC

    dtdi

    dtdUCiidt

    CU

    UdtdiLRiU

    =++

    ===

    ++=

    2

    2

    2

    2

    0

    1 (2.28)

    Thc hin php bin i Laplace ta c

    (LCs2 + RCs + 1) Ur = Uv (2.29)

    Rt ra c hm truyn l:

    LCs

    LRs

    LCUUsG

    V

    r

    11)(

    2 ++== (2.30)

    e) Cc phn t mc song song

    UV UrR L C

    I

    Hnh 2.9: S cc phn t mch in RLC mc song song

    Dng in ca mch in l

    ZUI = (2.31)

    Tng tr ca mch song song c tnh l

    RLsRLsRLCs

    CsLsRZ++=++=

    2

    /11111 (2.32)

    Hm truyn ca h thng l

    26

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1

    sC

    LCs

    RCs

    ZUIsG

    1

    111)(

    2 ++=== (2.33)

    2.2.4 Hm truyn ca h thng c kh

    2.2.4.1 Phn t chuyn ng thng

    a) L xo

    Hnh 2.10: S biu din l xo

    trong : K l h s n hi ca l xo

    Nu ta n l xo c chiu di L, di ng c mt lng X th cn mt lc tc ng ln l

    F(t) = Kx(t) (2.34)

    Thng qua bin i Laplace to c hm truyn ca l xo nh sau:

    KsXsFGloxo == )()( (2.35)

    b) B gim chn du p (khng kh)

    Hnh 2.11: S biu din b gim chn du p

    di ng pt tng vi vn tc v, ta cn tc ng ln mt lc l f

    dttdxftvftf vv)()()( == (2.36)

    27

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 trong fv l h s gim chn

    Thc hin bin i Laplace

    sfsXsFG vVD == )()( (2.37)

    c) Trng khi

    Hnh 2.12: S biu din trng khi

    Theo nh lut II Newton tng cc lc bn ngoi tc ng vo mt trng khi s bng tch ca trng khi v gia tc ta c

    === 22 )()( dt txdMdttdvMMaf (2.38) Thc hin php bin i Laplace ta c hm truyn ca trng khi l

    2

    )()( Ms

    sXsFGM == (2.39)

    d) Thit b gim chn

    Thit b gim chn bao gm trng khi l x0 - b gim chn

    Hnh 2.13: S biu din thit b gim chn

    28

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 tm c hm truyn ca h thng trc tin ta v biu din cc lc tc

    ng trng khi

    Hnh 2.14: S biu din lc tc ngln trng khi

    S dng nh lut Newton vit phng trnh chuyn ng

    )()()()(22

    tftKxdt

    tdxfdt

    txdM v =++ (2.40)

    Thc hin php bin i Laplace

    ( ) )()(2 sFsXKsfMs v =++ (2.41) T ta rt ra hm truyn ca h thng l

    KsfMssFsXsG

    v ++== 2 1)(

    )()( (2.42)

    2.2.4.2 Phn t chuyn ng quay

    Theo nh lut II Newton v chuyn ng quay th gia tc gc ca vt quay t l thun vi tng momen tc ng ln n, ta c phng trnh sau

    2

    2

    dtdJM = (2.43)

    trong :

    J l mmen qun tnh tc ng ln vt.

    l v tr gc quay ca vt th

    M l m men tc ng ln vt

    29

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 Cc mmen bn ngoi c to bi ng c do ti trng tc ng ca l xo

    hoc vt gim chn. Hnh biu din s ca mt a quay trong cht lng lm cho trc lp trn n b bin dng i mt gc .

    Nu ta quay a vi mmen xon x, trc s quay i mt gc to nn mmen ca l xo xon:

    M1 = k (2.44)

    Mmen cn thit thng lc ma st ca cht lng:

    dtdCM =2 (2.45)

    trong C l h s ma st ca cht lng

    Nh vy ta c phng trnh:

    2

    2

    21 dtdJMMxM == (2.46)

    Thay vo ta c:

    kdtdC

    dtdJx ++= 2

    2

    (2.47)

    2.2.5 S tng ng gia h c kh vi mt mch in

    S tng ng gia mch c kh v mch in trng khi = M in cm = M b gim chn = fv in tr = 1/fvl xo = K in dung = 1/ K lc tc ng = f(t) ngun p = f(t) vn tc = v(t) dng vng = v(t)

    30

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1

    Hnh 2.15: S biu din s tng ng gia mch c kh v mch in

    Khi so snh vi dng vng ta c mch tng ng ni tip, nu dng

    phng php nt, th mch tng ng ng l mch song song. Phng trnh chuyn ng l

    )()()( 2 sFsXKsfMs v =++ (2.48) i vi mch RLC ni tip l

    )()(1 sEsICs

    RLs =

    ++ (2.49) hai cng thc trn khng tng thch vi nhau do khong cch v dng in khng tng thch vi nhau. Ta bin i s tng thch bng cch chuyn i t khong cch sang vn tc

    )()()()(2

    sFsVsKfMsssX

    sKsfMs

    vv =++=++ (2.50)

    Ta cng c th chuyn i sang h song song trng khi = M in cm = M b gim chn = fv in tr = 1/fvl xo = K in dung = 1/ K lc tc ng = f(t) ngun dng = f(t) vn tc = v(t) in p nt = v(t)

    Cng thc mch song song l )()()11( sIsE

    LsRCs =++ (2.51)

    31

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 2.2.6 Hm truyn ca cc phn t in t

    Hnh 2.16 : Biu din phn t khuch i thut ton

    - Sai lch in p u vo: v2(t) v1(t). - Tr khng u vo cao: Z1 = (l tng). - Tr khng u ra thp: Z0 = 0 (l tng). - H s khuch i cao A = (l tng). in p u ra c tnh l

    v0(t) = A(v2(t) v1(t)) (2.52) Nu v2(t) c ni t th b khuch i c gi l khuch i o. Lc v0(t) = A v1(t). Trong hnh 2.16 c, nu tr khng u vo cao th ta c Ia(s) = 0 suy ra I1(s)=-I2(s). Khi h s khuch i A ln, v1(t) = 0 th I1(s) = V1(s)/Z1(s) v - I2(s) = - V0(s)/Z2(s). Cho hai dng in ny bng nhau ta c

    )()(

    )()(

    1

    1

    2

    0

    sZsV

    sZsV = hay l

    )()(

    )()(

    1

    2

    1

    0

    sZsZ

    sVsV = (2.53)

    V d : Tm hm truyn ca mch khuch i o sau

    Hnh 2.17 S h thng khuch i o

    Tng tr Z1(s) l

    1016.210360

    103601106.5

    11

    1)(3

    36

    11

    1 +=+=

    +=

    sx

    xsx

    RsC

    sZ

    Tng tr Z2(s) l

    32

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1

    sx

    sCRsZ

    73

    222

    10102201)( +=+= Thay Z1(s) v Z2(s) vo cng thc 2.

    sss

    sZsZ

    sVsV 547.22951.45232.1

    )()(

    )()( 2

    1

    2

    1

    0 ++== 2.3 M hnh ton hc trong min thi gian 2.3.1 Khi nim trng thi v bin trng thi

    2.3.1.1 Khi nim v trng thi Khi nim trng thi c trong c s ca cch tip cn hin i trong m t ng hc ca cc h thng c Turing ln u tin a ra nm 1936. Sau khi nim ny c cc nh khoa hc Nga v M ng dng rng ri gii cc bi ton iu khin t ng. Trng thi ca h thng c c trng nh l lng thng tin ti thiu v h, cn thit xc nh hnh vi ca h trong tng lai khi bit tc ng vo. Ni mt cch khc, trng thi ca h c xc nh bi t hp cc to m rng c trng cho h. Trng thi ca mt h thng l tp hp nh nht cc bin (gi l bin trng thi) m nu bit gi tr ca cc bin ny ti thi im t0 v bit cc tn hiu vo thi im t>t0 ta hon ton c th xc nh c p ng ca h thng ti mi thi im t>t0. H thng bc n c n bin trng thi. Cc bin trng thi c th chn l bin vt l hoc khng phi l bin vt l. Theo quan im phn tch v tng hp h thng thng, ngi ta chia cc bin c trng h thng hay c quan h nht nh vi n v cc nhm nh sau: - Cc bin vo hay cc tc ng vo ui c to ra bi cc h thng nm

    ngoi cc h c xt. - Cc bin ra yi c trng cho p ng ca h theo cc bin vo nh. - Cc bin trung gian xi c trng trng thi bn trong ca h.

    2.3.1.2 Khi nim vc t trng thi: n bin trng thi hp thnh vc t ct

    [ ]Tnxxxx ...21= (2.54) gi l vc t trng thi. - Khng gian trng thi: khng gian n chiu l khng gian hp bi cc trc ca cc bin trng thi.

    33

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 V d ta c cc bin trng thi in p ca in tr vR v in p ca t in vC cc bin ny s hnh thnh 2 trc ca khng gian trng thi. thun li trong thao tc vi cc i lng nhiu chiu, t hp cc bin vo c th trnh by di dng vc t cc tc ng vo:

    [ ]Tn tutututu )(...)()()( 21= (2.56 ) T hp cc bin ra trnh by di dng vct ra

    [ ]Tn tytytyty )(....()()( 21= (2.57 ) Cc t hp cc to trung gian, c trng ni dung bn trong ca h c vit dng vc t trng thi ca h .

    [ Tnxxxx ...21= ] (2.58) Theo nh ngha trng thi ca h ti thi im bt k t > t0, trng thi ca h l mt hm ca trng thi ban u x(t0)v vc t vo r(t0,t), tc l:

    x(t) = F[x(t0),u(t0,t) ] (2.59) Vc t ra ti thi im t c quan h n tr vi x(t0) v u(t0 ,t)

    y(t) = [x(t0),u(t0,t)] (2.60) Cc phng trnh (2.59) v (2.60) thng gi l phng trnh trng thi ca h. Nu h thng c m t bi cc phng trnh vi phn tuyn tnh ,th phng trnh trng thi ca h c vit di dng sau : (Bng cch s dng cc bin trng thi, ta c th chuyn phng trnh vi phn bc n m t h thng thnh h gm n phng trnh vi phn bc nht)

    ( )

    +=+=

    )()()().()()().()().(tutDtxtCtytutBtxtAtx&

    (2.61)

    trong : x (n x1) vc t cc bin trng thi,

    u (m x 1) vc t cc bin u vo

    y (r x 1) vc t cc bin u ra.

    A(t) - Ma trn h thng. B(t) - Ma trn iu khin hay m trn u vo. C(t) - Ma trn ra.

    D(t) - Ma trn vng.

    Cc ma trn c cc phn t ph thuc vo bin t, ln lt c kch thc

    l: A(n x n), B(n x m), C(r x n ), D(r x m).

    34

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1

    Hnh 2.18: S khi biu din h thng iu khin trong khng gian trng thi Thc t cc h thng thc u c tnh qun tnh, do D l mt ma trn c cc phn t u bng khng. 2.3.2 H tuyn tnh h s hng.

    H thng c m hnh trng thi l:

    uDxCyuBxAx

    +=+=&

    (2.62)

    Trong cc ma trn A, B, C v D l cc ma trn hng s.

    A c gi l ma trn h thng. Nu s lm cho phng trnh det(sI - A) = 0

    th s c gi l gi tr ring ca ma trn A (y chnh l im cc ca h

    thng). I l ma trn n v, s l mt s phc, det l k hiu ca php tnh nh

    thc ma trn.

    2.3.3 ng dng biu din m hnh ton hc trn khng gian trng thi

    ng dng h phng trnh trng thi biu din cc h vt l phc tp.

    Bc u tin l chn vct trng thi, vic la chn ny phi tun theo cc yu

    cu sau:

    - Cc bin trng thi phi l ti thiu nhng vn phi m bo biu din

    y trng thi ca h thng.

    - Cc bin trng thi phi c lp tuyn tnh.

    35

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 V d 1: Cho h thng vt l c s nh sau:

    Hnh 2.19: S mch RLC mc hn hp

    Xy dng m hnh trng thi cho i tng.

    Gii:

    Bc 1: t tn cc dng in nhnh bao gm iR, iL v iC. Bc 2: Chn cc bin trng thi bng cc vit phng trnh vi phn cho cc

    phn t cha nng lng bao gm t in C v in cm L

    LCC v

    dtdiLi

    dtdv

    C == (2.63) Ta chn iL v vC l cc bin trng thi, nhng do iC v vL khng phi l cc bin trng thi nn ta phi vit di dng t hp tuyn tnh ca cc bin trng thi iL v vC , bin u vo l v(t). Bc 3: S dng l thuyt v mch in c th l vit phng trnh da vo nh lut Kirchhoff. Ti nt 1 ta c

    LC

    LRC

    ivR

    iii

    +=+=

    1 (2.64)

    Mt khc ta c vL = - vC + v(t) (2.65)

    Bc 4: Thay cng thc trn vi nhau ta thu c cng thc nh sau:

    )(

    1

    tvvdtdiL

    ivRdt

    dvC

    C

    LCC

    +=

    += (2.66)

    hoc

    36

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1

    )(11

    11

    tvL

    vLdt

    di

    iC

    vRCdt

    dv

    C

    LCC

    +=

    += (2.67)

    Bc 5: Rt ra cng thc ca tn hiu u ra iR(t)

    CR vRi 1= (2.68)

    kt qu cui cng l

    )(10

    01

    11

    .

    .

    tvLi

    v

    L

    CRCiv

    L

    C

    L

    C

    +

    =

    (2.69)

    tn hiu u ra

    =L

    cR i

    vR

    i 01 (2.70)

    V d 2: Cho mch in gm ba phn t R, Lv C mc ni tip

    Hnh 2.20: S mch RLC mc ni tip

    U1 l in p t vo mch. Tm m hnh trng thi. Gii: Ta c phng trnh in p ca mch l:

    u1 = uR + uL + uC (2.71) thay cc cng thc tnh in p ca cc phn t

    21 dtdiLR uiu ++= (2.72)

    trong == idtCuu C 12 (2.73) Trng thi ca mch c quyt nh bi in p ra u2 v dng in i. Ta gi u2 v i l cc bin trng thi. t:

    u2 = x1 37

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 i = x2

    T cng thc (2.72 v (2.73) ta rt ra cng thc tnh dng in l

    12

    2

    11 uL

    uL

    iLR

    dtdi

    dtduCi

    +=

    =

    1212

    21

    11

    1

    uL

    xLRx

    Lx

    xC

    x

    +=

    = (2.74)

    Dng chnh tc c vit nh sau:

    12

    1211

    11

    .01.0

    uL

    xLRx

    Lx

    uxC

    xx

    +=

    ++=

    &

    & (2.75)

    Vit h trn di dng vct ma trn

    12

    1

    2

    1 10

    1

    10u

    Lxx

    LR

    L

    Cxx

    +

    =

    &&

    (2.76)

    hay vit gn li uBxAx +=& (2.77)

    gi l phng trnh trng thi ca h thng. Khng gian hai chiu gm trng thi dng in i = x2 v in p trn t l u2 = x1 c gi l khng gian trng thi. V d 3:

    Hnh 2.21: S mch RLC mc ni tip

    Ta c

    )(1dtdiLR tvidt

    Ci =++ (2.78)

    Thay dtdqti =)( vo cng thc trn ta c

    )(122

    tvqCdt

    dqRdt

    qdL =++ (2.79)

    38

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 Ta t i(t), q(t) l cc bin trng thi

    )(11 tvL

    iLRq

    LCdtdi

    idtdq

    +=

    = (2.80)

    vit di dng vct ma trn

    vLq

    i

    LR

    LCiq

    +

    =

    101 10&&

    (2.81)

    in p vL l bin trng thi u ra

    vRiqC

    vL += 1 (2.82)

    hay uiq

    RC

    vL +

    = 1 (2.83)

    2.4 Chuyn t hm truyn t sang khng gian trng thi v ngc li 2.4.1 Chuyn t hm truyn t sang khng gian trng thi

    c th m phng c mt h thng trn my tnh th m hnh ton hc ca i tng phi c biu din trn khng gian trng thi. V vy khi ta a m hnh ca i tng biu din bng hm truyn t ta phi chuyn sang phng trnh trng thi. - Chn cc bin trng thi, mi bin trng thi c xc nh bi o hm ca bin trng thi trc . - Ta xt phng trnh vi phn sau:

    ubyadtdya

    dtyda

    dtyd

    ni

    n

    nn

    n

    0011

    1

    1 ... =++++

    (2.84)

    Cch thun tin chn bin trng thi l chn bin u ra

    1

    1

    1

    2

    2

    3

    2

    1

    ...

    =

    =

    ==

    n

    n

    n dtydx

    dtydx

    dtdyx

    yx

    (2.85)

    39

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 Ly o hm hai v

    n

    n

    n dtydx

    dtydx

    dtydx

    dtdyx

    =

    =

    =

    =

    1

    3

    3

    3

    2

    2

    2

    1

    ...

    &

    &

    &

    &

    (2.86)

    Biu din trn khng gian trng thi

    ubxaxaxaxxx

    xxxxxx

    nnn

    nn

    012110

    1

    43

    32

    21

    ...

    ...

    +==

    ===

    &&

    &&&

    (2.87)

    Biu din di dng vct ma trn

    u

    bxx

    xxx

    aaaaaaaxx

    xxx

    n

    n

    nn

    n

    +

    =

    0

    1

    3

    2

    1

    1543210

    1

    3

    2

    1

    0

    000

    1000000

    000100000001000000010

    MM

    KK

    MKMMMMMMKKK

    &&M&&&

    (2.88)

    Vit phng trnh trng thi u ra

    [

    =

    n

    n

    xx

    xxx

    y

    1

    3

    2

    1

    00001 MK ] (2.89)

    Cc bc thc hin bin i t hm truyn sang h phng trnh trng thi: - B1: chuyn t hm truyn v phng trnh vi phn v thc hin php

    bin i Laplace ngc vi cc iu kin u bng khng. - B2: Thc hin chn cc bin trng thi v biu din trong khng gian

    trng thi.

    40

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1

    V d 1: Mt i tng c hm truyn t l 45

    25)()()( 2 ++== sssR

    sCsW .

    Xy dng m hnh trng thi cho i tng. Xc nh cc gi tr ring.

    Gii

    Bc 1: Tm phng trnh vi phn

    rcdtdc

    dtcdsRsssC 2545)(.5)45).(( 2

    22 =++=++ (2.90)

    Bc 2: La chn cc bin trng thi

    ==

    ===

    212

    21

    12

    1

    5425 xxrxxx

    xdtdcx

    cx

    &&

    & (2.91)

    Vit i dng vct ma trn

    [ ]

    =

    +

    =

    xy

    uxx

    0 1250

    .5- 41 0&

    (2.92)

    Tm gi tr ring

    sI - A = (2.93)

    +=

    54

    154

    100

    0s

    sS

    S

    det(sI - A) = s(s + 5) + 4 = s2 + 5s + 4 = 0 (2.94)

    91625 == (2.95) Cc gi tr ring l s1 = -1, s2 = -4

    V d 2: Cho hm truyn sau:

    2426924

    )()()( 23 +++== ssssR

    sCsG

    Chuyn i sang h phng trnh trng thi. Gii: Bc 1: Tm phng trnh vi phn Thc hin php nhn cho

    ( ) )(24)(24269 23 sRsCsss =+++ (2.96) Chuyn i thnh phng trnh vi phn bng cch dng php bin i Laplace ngc vi iu kin u bng 0

    41

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 rcccc 2424269 =+++ &&&&&& (2.97)

    Bc 2: La chn bin trng thi Chn cc bin trng thi nh sau:

    cxcxcx

    &&&

    ===

    3

    2

    1

    (2.98)

    Ly o hm c hai v phng trnh (2.89) ta s thu c h phng trnh trng thi

    1

    3213

    32

    21

    2492624xcy

    rxxxxxx

    xx

    ==+=

    ==

    &&&

    (2.99)

    Vit di dng vct ma trn

    [ ]

    =

    +

    =

    3

    2

    1

    3

    2

    1

    3

    2

    1

    001

    2400

    92624100010

    xxx

    y

    rxxx

    xxx

    &&&

    (2.100)

    M hnh c biu din nh sau:

    Hnh 2.22: S biu din bng s khi trong gian trng thi

    42

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 2.4.2 Chuyn t khng gian trng thi sang hm truyn t

    M hnh ton hc trong gian trng thi c biu din nh sau:

    uDxCyuBxAx

    +=+=&

    (2.101)

    Thc hin chuyn i Laplace vi iu kin u bng 0

    sX(s) = AX(s) + BU(s) (2.102) Y(s) = CX(s) + DU(s) (2.103)

    T rt X(s) ra: (sI A)X(s) = BU(s) (2.104) X(s) = (sI A)-1BU(s) (2.105)

    Trong I l ma trn n v Thay X(s) vo (2.94) rt ra c

    Y(s) = C(sI A)-1BU(s) + DU(s) (2.106) Ta gi [C(sI A)-1BU(s) + DU(s)] l ma trn hm truyn bi v n quan h vi vct bin ra Y(s) v vct bin vo U(s). Nu U(s) = U(s) v Y(s) = Y(s) l cc i lng v hng ta c th tm hm truyn nh sau:

    DBAsICsUsYsT +== 1)_()()()(

    (2.107)

    Vi d: Cho phng trnh trng thi bit u ra l Y(s) v u vo l U(s)

    [ ]xyuxx

    00100

    10

    321100010

    =

    +

    =& (2.108)

    Gii: T u bi ta xc nh cc ma trn A, B, C v D

    [ ] 000100

    10

    321100010

    ==

    =

    =

    DC

    BA (2.109)

    Ta tm (sI - A)-1

    43

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1

    123

    )12()3(1

    1323

    )det()()(

    32110

    01

    321100010

    000000

    )(

    23

    2

    2

    1

    +++

    +++++

    ==

    +

    =

    =

    sss

    ssssss

    sss

    AsIAsIadjAsI

    ss

    s

    ss

    sAsI

    (2.110)

    Thay (sI - A)-1, B, C, D vo ta c hm truyn

    123)23(10)( 23

    2

    +++++=sss

    sssT (2.111)

    2.5 Tuyn tnh ha - Cc h thng m ta xt vi gi thuyt l tuyn tnh. Trn thc t hu ht cc i tng l phi tuyn. - Trong h thng cng c th bao gm c i lng phi tuyn v tuyn tnh. - Do thc t yu cu ngi thit k pha tuyn tnh ha mt s i lng phi tuyn s dng. - Cc bc thc hin tuyn tnh ha + Bc 1: Vit phng trnh vi phn ca h thng. Vi gi thit tn hiu u vo nh + Bc 2: Tuyn tnh ha phng trnh vi phn, dng bin i Laplace vi iu kin u = 0.

    44

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 Bi tp chng 2 1. Tm hm truyn ca h thng sau a) G(s) = V0(s)/Vi(s) b) G(s) = V0(s)/Vi(s)

    c) G(s) = VL(s)/V(s) d) G(s) = X1(s)/F(s)

    e) G(s) = V0(s)/Vi(s)

    2. Gii phng trnh vi phn sau

    063 22

    3

    3

    =++dtdy

    dtyd

    dtyd vi 14)0(,2)0(,5)0( 2

    2

    =+=+=+dtyd

    dtdyy

    3. Tm hm truyn G(s) ca h thng khi bit c dng biu din trn khng gian trng thi

    a) b)

    [ ]xyrxx

    0011000

    523100010

    =

    +

    =&

    [ ]xyrxx

    631641

    423350832

    =

    +

    =&

    45

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1

    CHNG 3: P NG THI GIAN

    3.1 Cc c tnh ca h thng KT 3.1.1 c tnh thi gian

    Mt trong cc c tnh quan trng ca h thng t ng l c tnh thi gian.

    Ngi ta thng s dng c tnh thi gian m t h thng t ng tuyn tnh

    dng v khng dng. c tnh thi gian l phn ng ca h thng i vi tc

    ng no khi iu kin ban u bng 0. Cc tc ng thng c s dng l

    tc ng xung n v (t) v tc ng bc thang n v 1(t).V vy ngi ta thng nh ngha c tnh thi gian l s thay i ca tn hiu ra theo thi gian

    khi u vo tc ng l cc hm chun. Trong c tnh thi gian ngi ta quan

    tm n hai c tnh c bn: c tnh qu v c tnh xung (Hm trng

    lng).

    3.1.2 c tnh xung (Hm trng lng):

    Phn ng ca h thng i vi tc ng xung n v khi iu kin ban u

    bng 0 c gi l hm qu xung g(t) (hm trng lng). Hm xung n v

    (t-) c dng tng t nh (t), nhng sai lch theo thi gian mt khong l . Tng t, phn ng ca h thng t ng tuyn tnh i vi tc ng a(t-) s l ag(t-); vi a l hng s no . Ti trc thi im c tc ng, gi tr ca c tnh qu xung bng 0

    ngha l:

    g(t-) = 0, t < ng thc ny c gi l iu kin vt l thc t.

    Dng khi nim c tnh qu xung, ta c th tm c phn ng ca h

    thng i vi tc ng bt k cho trc.

    Gia c tnh qu xung v hm s truyn ca h thng c quan h vi

    nhau. nh hm trng lng s bng:

    46

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1

    ==0 0

    )( )()()()()( dvevgsXdtetgdtexsY svtsst (3.1)

    M Y(s) = X(s) . W(s) (3.2)

    So snh (3.1) v (3.2) s c:

    =0

    )()( dtetgsW st (3.3)

    Nh vy hm s truyn l bin i Laplace ca hm qu xung. Tt nhin,

    hm qu xung c th nhn c theo hm s truyn bng cch bin i

    ngc Laplace:

    { })()( 1 sWLtg = (3.4) 3.1.3 Hm qu

    c tnh qu h(t) l phn ng ca h thng i vi tc ng bc thang

    n v khi iu kin ban u bng khng.

    i vi h thng t ng dng, c tnh qu khng ph thuc vo thi

    im bt u tc ng. c tnh h(t) c th c dng dao ng hay bin i mt

    cch n iu. Hin nay, nh gi cht lng h thng t ng ngi ta

    thng s dng c tnh qu h(t) bi v n th hin c cc ch tiu cht

    lng c bn ca h thng.

    Gia c tnh qu xung v c tnh qu c lin h vi nhau, thay x(t)

    = l(t) trong tch phn sau ta c:

    ==00

    d)t(gd)t(g)t(l)t(h (3.5)

    i bin t- = v v d = -dv, ta nhn c:

    ===

    t

    0

    t

    0

    dv)v(gdv)v(gdv)v(g)t(h (3.6)

    Nh vy, c tnh qu l tch phn ca c tnh qu xung. Ly o hm

    ca c hai v ca (3.6), ta s nhn c:

    dt

    )t(dh)t(g = (3.7)

    47

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 Vy c tnh qu xung l o hm theo thi gian ca c tnh qu .

    Vit (3.7) di dng ton t, s c:

    W(s) = s.H(s) (3.8)

    Trong H(s) = L[h(t)] v W(s)=L[g(t)] (3.9)

    T (3.8) ta c mi lin h gia nh hm ca c tnh qu theo hm truyn

    ca h thng.

    )(1)( sWs

    sH = (3.10)

    S dng bin i ngc Laplace, s xc nh c hm qu theo hm s

    truyn.

    = )(1)( 1 sW

    sLth (3.11)

    3.1.4 c tnh tn s.

    Cc c tnh tn s (TTS) c ngha quan trng trong m t h thng t

    ng dng. C th nhn c cc c tnh ny khi nghin cu chuyn ng

    cng bc ca h thng di tc ng ca tn hiu iu ho.

    Tnh cht c bn ca h thng tuyn tnh l tnh cht xp chng. Gi s nhiu

    lon g(t) tc ng ln h thng bng khng, ta c mi quan h gia lng ra y(t)

    vi lng vo x(t) c m t bng phng trnh vi phn sau:

    xbdt

    dxb

    dt

    dxba

    dt

    dya

    dt

    dya m1mm

    m

    0n1nn

    n

    0 +++=+++ LL (3.12)

    Cc TTS xc nh mi lin h gia ph lng vo X(j) v ph lng raY(j). Cc ph ny chnh l bin i Phuri ca cc hm thi gian tng ng:

    { }{ }

    ==

    ==

    )t(yFdte)t(y)j(Y

    )t(xFdte)t(x)j(X

    0

    tj

    0

    tj

    (3.13)

    y: F - k hiu bin i Phuri.

    - bin thc, l tn s ca tn hiu iu ho.

    48

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 Ly bin i Phuri phng trnh (3.13) vi iu kin ban u bng 0, s

    nhn c phng trnh biu din quan h gia ph lng ra vi ph lng vo

    ca h thng t ng:

    )()()()()()()()( 01

    10 jXbjXjbjYajYjajYja mmnnn ++=+++ LL (3.14) sau khi bin i, s nhn c:

    )()()()()()()()( 1

    10

    110

    jWjXajajabjbjbjXjY

    nnn

    mmm

    =++++++=

    LL (3.15)

    T s ca cc a thc:

    )()(

    )()()()()( 1

    10

    110

    jDjE

    ajajabjbjbjW

    nnn

    mmm

    =++++++=

    LL (3.16 )

    c gi l hm s truyn tn s ca h t ng.

    T y ta thy c th nhn c biu thc hm truyn tn s t hm s

    truyn bng cch thay bin phc s bng j. Hm s truyn truyn tn s W(j) c th biu din di dng:

    )()()()()( jeAjQPjW =+= (3.17) y

    =+=

    )()()()()( 22

    jarctgWQPA (3.18)

    Nu 2

    )( jarctgW

    Th )()()(

    PQarctg= (3.19)

    Trn mt phng phc (hnh 3.1) ng vi tn s no th hm s truyn tn

    s s xc nh vc t. di vc t bng A(), cn argument (gc hp thnh bi vc t ny vi bn trc thc dng) l (). ng cong c v bi u mt ca vc t ny, khi tn s bin thin t 0 n (i khi t - n ) gi l c tnh tn s (TTS) bin pha ca h thng t ng.

    49

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1

    50

    Hnh 3.1: c tnh tn s bin pha

    W(j)

    jQ()

    P()

    Hm truyn tn s c gi l hm tn s bin pha. Phn thc ca n

    P() =ReW(j) v phn o Q() = ImW(j) c gi l tng ng l hm tn s phn thc v hm tn s phn o. th ca hm tn s phn thc P() gi l TTS phn thc. Cn th ca hm tn s phn o - TTS phn o Q().

    Mun A() =W(j) gi l hm tn s bin . th ca n gi l TTS bin . Cn () l argument ca W(j) c gi l hm tn s pha. th ca n gi l TTS pha.

    Ngoi cc TTS ni trn, cn thng s dng cc TTS bin logarit

    L() v TTS pha logarit (). Gi: )(lg20)(lg20)( jWAL == (3.20)

    l hm tn s bin logarit. th din t s ph thuc gia hm tn s bin

    logarit L() vi hm logarrit tn s lg(), gi l TTS bin logarit. Khi xy dng TTS bin logarit, trn trc honh ta t cc tn s theo t

    l logarit, cc im chia tng ng vi gi tr lg(), nhng li ghi gi tr ca tin cho vic c tn s, ch khng ghi gi tr lg(). Cn trc tung l L(). TTS pha logarit l th biu din s ph thuc gia hm tn s pha () vi logarit lg(). Trc honh ca TTS pha logarit ging trc honh ca TTS bin logarit.

    n v ca L() tnh theo (3.20) l xibel [db]. n v c s ca trc honh trong TTS bin logarit la cc [dc] hay octav [oc]. cc l rng

    khong tn s m trn tn s thay i 10 ln. Tng t, octav l khong m

    trn tn s thay i 2 ln.

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 Khi xy dng TTS logarit th cn lu l trc tung v trc honh khng ct

    nhau ti tn s = 0. Hai trc s ct nhau ti mt tn s thch hp no , bi v khi 0 th lg() - : ngha l = 0 th s tng ng vi im xa v cng. Trn thc t, ngi ta thng s dng TTS bin logarit tim cn.

    nghing ca c tnh tim cn thng dng l db/dc hay db/oc. Khi tc ng ln

    u vo h thng T l mt tn hiu iu ho th lng ra ca h thng cng

    thay i theo quy lut iu ho, nhng bin v pha ca lng ra v lng vo

    s khc nhau. Ni chung, bin v pha lng ra s ph thuc vo tn s ca

    lng vo. Ngi ta gi t s gia bin lng ra vi bin lng vo l m

    un, cn gc lch pha gia lng ra vi lng vo l argument ca hm s

    truyn tn s. V th, c tnh tn s bin din t s thay i ca t s cc

    bin lng ra vi lng vo, cn TTS pha din t gc lch pha gia lng

    ra vi lng vo. l ngha vt l i TTS.

    3.2 Cc khu ng hc in hnh 3.2.1 nh ngha cc khu ng hc in hnh

    Cc khu ng hc m phng trnh vi phn m t qu trnh ng hc ca

    chng c bc nh hn hoc bng 2, c gi l khu ng hc in hnh.

    c im ca cc khu ng hc in hnh l ch c mt u vo v mt u

    ra, tn hiu u ra khng nh hng n tn hiu u vo.

    51

    W(s) X(s) Y(s)

    Hnh3.2 Biu din khu ng hc in hnh. Cc khu ng hc in hnh bao gm: Khu nguyn hm, khu tch phn,

    khu vi phn, khu tr. Khu nguyn hm gm cc khu: Khu khuch i

    (khu khng qun tnh), khu qun tnh bc mt, khu qun tnh bc hai (Khu

    giao ng). Sau y ta kho st cc khu ng hc in hnh trn.

    3.2.2.Cc khu nguyn hm.

    a)Khu khuch i

    - Khu khng qun tnh l khu m phng trnh ng hc c dng:

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 y = K.x - Hm truyn t ca khu. W(s) = K - Cc c tnh thi gian. Hm qu :h(t) = K.1(t).

    Hm trng lng : g(t) = K.(t).

    K

    0 t

    h(t) K.(t)

    0

    g(t)

    t

    Hnh 3.3. c tnh thi gian ca khu khng qun tnh

    - Cc c tnh tn s.

    TBP

    K 0 P()

    jQ() 20lgK

    0 lg

    L() TBL

    A()

    ()BT PT

    00

    K

    x

    Hnh 3.4: c tnh tn s ca khu khnng qun tnh

    Hm truyn tn s : W(j) = K. c tnh BT : A() = K. c tnh PT : () = 0. c tnh BTL : L() = 20.lgK

    b) Khu qun tnh bc nht: - Phng trnh vi phn:

    x.Kydt

    dyT =+ (3.21)

    52

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 Trong K l h s truyn ca khu.

    T l hng s thi gian ca khu. - Hm truyn t : W(s) = K/ (Ts+1)

    - Cc c tnh thi gian :

    Hm qu : h(t) = K( 1-e-t /T) .1(t)

    Hm trng lng : g(t) = dh(t)/dt = K.e-t / T.1(t)/T

    K

    0 t

    h(t) .K

    0 t

    g(t)

    T

    T

    Hnh 3.5: c tnh thi gian ca khu qun tnh bc nht - Cc c tnh tn s:

    BTK

    0

    TBP jQ()

    0K

    P()lg

    -20db/dec

    0

    L()

    x

    20lgK

    lgc

    TBL

    PT ()0

    -/2

    A()

    Hnh 3.6: c tnh tn s ca khu qun tnh bc nht TTS bin pha : W(j) = Y(j)/X(j) =K/ (Tj + 1) TTS bin : A() = [ P2 () + Q2()] 1/2 =k/ (T22 + )1/2 TTS pha () = arctgT TTS bin logarit (TBL L() = 20lg A()

    c) Khu qun tnh bc hai:

    - Phng trnh:

    53

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1

    Kxydt

    dyT2

    dt

    ydT

    2

    22 =++ (3.22)

    Trong : T l hng s thi gian.

    K l h s truyn. l h s tt dn tng i ( 0).

    - Hm truyn t: 1Ts2sT

    K

    )s(X

    )s(Y)s(W

    22 ++==

    - Cc c tnh thi gian:

    Trng hp th nht: 0 < < 1. Hm qu : )]tsint(cose1[K)t(h t

    =

    Hm trng lng: tT

    Kethtgt

    sin.)(')(

    ==

    Trong : T

    = v T

    1 = Trng hp ny c tnh qu c dng dao ng tt dn v c gi l

    khu dao ng. Trng hp th hai: = 0.

    Hm qu : )tcos1(K)t(h 1= Hm trng lng : g(t) = K1sin1t Vi 1=1/T : Tn s ring dao ng. c tnh qu dao ng iu ho

    v c gi l khu dao ng iu ho. Trng hp th ba : 1.

    Hm qu : Khi = 1 vi l nghim kp ca phng trnh c trng.

    )e)t1(1(K)t(h t= Khi > 1 vi 1, 2 l hai nghim thc ca phng trnh c trng.

    +

    = t12

    1t

    12

    2 21 ee1K)t(h

    Hm trng lng:

    Khi = 1 vi l nghim kp ca phng trnh c trng. t2 teK)t(k =

    54

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 Khi >1 vi 1, 2 l hai nghim thc ca phng trnh c trng.

    )ee(K)t(k tt

    12

    21 21 =

    Hnh 3.7: c tnh thi gian ca khu bc hai

    g(t

    0 t =1

    0 < < 1

    t

    K

    h(t)

    0 < 1

    0

    - Cc c tnh tn s:

    -40db/d

    20lgK

    0lg

    =0L(

    0 < <

    =0

    =1 >1

    -

    (0-/2

    0 < < =1 >1

    0

    >1 0 < < 1

    A() K

    0 K

    P(

    jQ()

    =1 0 < < 1

    >1

    Hnh 3.8: c tnh tn s ca khu bc hai TTS bin pha : W(j) = Y(j)/X(j) =K/( 1-T22 +j2T) TTS bin :

    A() = [ P2 () + Q2()] 1/2 =K/[(1-T22 )2 +(2T)2]1/2 TTS pha () = -arctg [2T/(1-T22 )]. TTS bin logarit (TBL L() = 20lg A().

    3.2.3 Khu tch phn.

    - Phng trnh vi phn ca khu tch phn.

    = xdtKy hoc Tx

    Kxdt

    dy == (3.23) Trong T = 1/K c gi l hng s thi gian tch phn.

    - Hm truyn t ca khu.

    55

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 Bin i phng trnh vi phn sang ton t Laplace ta c :

    Ts

    1

    )s(X

    )s(Y)s(W ==

    - Cc c tnh thi gian. Hm qu : h(t) = Kt.

    Hm trng lng : k(t) = h(t) = K.

    Hnh 3.9: c tnh thi gian ca tch phn - Cc c tnh tn s.

    Hm truyn tn s : Kj

    Tj

    TjjW === 11)(

    Nh vy hm truyn tn s ca khu tch phn ch c pn o m khi thay i t 0 n m khng c phn thc.

    c tnh BT: = T1

    )(A

    c tnh PT : 2

    )( =

    c tnh BTL : L() = lgA() = -20lgT - 20lg y l phng trnh ca mt ng thng ct trc tung ti im c

    tung bng - 20lgT v c nghing bng - 20db/dec.

    56

    Hnh 3.10: c tnh tn s ca khu tch phn

    0 t

    h(t)

    K

    0 t

    g(t)

    tg=K

    BT

    -/2

    PT( 0

    A()

    0 TBP

    P(0 = =0 lg

    -20db/d

    0

    L(-20lgT

    TBL

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 3.2.4.Khu vi phn.

    - Phng trnh khu vi phn l tng: y(t) = Kdx(t)/dt.

    - Phng trnh khu vi phn bc mt: y(t) = KTdx(t)/dt + Kx(t).

    - Hm truyn t:

    Khu vi phn l tng: G(s) = Ks

    Khu vi phn bc mt: G(s) = C(s)/R(s) =K(Ts + 1)

    - Cc c tnh thi gian:

    Khu vi phn l tng:

    Hm qu : h(t) =K(t) Hm trng lng: g(t) = dh(t) /dt = Kd(t)/dt Khu vi phn bc mt:

    Hm qu : h(t) =K.1(t) + KT(t) Hm trng lng: g(t) = dh(t) /dt = Kd(t)/dt + K(t)

    57

    Hnh 3.11: c tnh thi gian ca khu vi phn l tng 0 t

    h(t)

    t

    T.(t)

    0

    g(t)

    T.(t)

    - Cc c tnh tn s:

    Khu vi phn l tng :

    TTS bin pha : G(j) = C(j)/R(j) =-j K TTS bin : A() = [ P2 () + Q2()] 1/2 =K TTS pha () = /2 TTS bin logarit (TBL) L() = 20lg A()=20lgK

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1

    Hnh 3.12: c tnh tn s ca khu vi phn l tng

    0

    A()

    TBP

    0

    ()

    0 P()

    jQ()

    20db/dec

    0 lg

    L()

    BT

    =0

    =

    /2

    20lgT

    TBL

    PT

    Khu vi phn bc mt :

    TTS bin pha : G(j) = C(j)/R(j) =-j KT + K TTS bin : A() = [ P2 () + Q2()] 1/2 =K(1 + 2T2 )1/2 TTS pha () = arctg T. TTS bin logarit (TBL) L() = 20lg A()=20lgK

    3.2.5 Khu tr

    Khu chm sau l khu ng hc m sau mt khong thi gian xc nh th

    lng ra lp li lng vo v tn hiu khng b mo.

    Phng trnh ng hc ca khu tr c dng :

    y(t) = x(t-) Cc phn t thuc khu tr nh bng ti , ng ng dn nhit , ng ng

    dn cht lng

    - Hm truyn t ca khu tr:

    W(s) = Y(s) /X(s) = e-s

    - c tnh thi gian:

    Hm qu : h(t) = 1(t-) Hm trng lng: g(t) = dh(t)/dt = (t- ) - Cc c tnh tn s:

    TTS bin pha : G(j) = e-j TTS bin : A () = 1 TTS pha : () = -

    58

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 TTS bin lgarit : L() = 20lgA() = 0

    59

    ()

    A() A(),()jQ()

    P()t

    h(t)

    Hnh 3.13. c tnh qu v cc c tnh tn s ca khu tr 3.3 M hnh ZPK (Zero, Pole and Gain) Ta xt hm truyn sau:

    mnpspspszszszsK

    asasasabsbsbsbsG

    n

    m

    nnnn

    mmmm

    =

    ++++++++=

    ))(...)()(())(...)()((

    ...

    ...)(

    21

    21

    22

    110

    22

    110

    (3.24)

    t : (3.25) m

    mmmn

    nnn

    bsbsbsbsBasasasasA

    ++++=++++=

    ...)(

    ...)(2

    21

    10

    22

    110

    A(s) l mu s ca hm truyn, B(s) l t s ca hm truyn.

    - im khng (Zeros) l l cc gi tr lm cho hm truyn G(s) bng 0 hay l

    nghim ca phng trnh B(s) = 0. Cc im khng c k hiu l zi (i: 1m).

    - im cc (Poles) l cc gi tr lm cho hm truyn khng xc nh hay l

    nghim ca phng trnh A(s) = 0. Cc im cc c k hiu l pi (i: 1m).

    - H s khuch i tnh (Gain) k hiu l K.

    V d 1: Tm cc im cc, im khng v h s khuch ica h thng ca

    hm truyn sau:

    )3)(5()2)(1(5)( ++

    ++=sssssG (3.26)

    H s khuch i K = 5.

    - im cc: A(s) = (s+5)(s+3) = 0 suy ra p1 = -5 v p2 = -3

    - im khng: B(s) = (s+1)(s+2) = 0 suy ra z1 =-1 v z2 = -2

    V d 2:

    Ngoc ThanhHighlight

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 Ta c hm truyn sau

    )5(2)( +

    +=ssssC (3.27)

    Phn tch thnh tng cc phn s bc nht

    5)5(2

    ++=++

    sB

    sA

    sss (3.28)

    Quy ng mu s v ng nht hai v ta c

    (A+B)s + 5A = s + 2 (3.29)

    Gii h phng trnh:

    A + B = 1

    5A = 2

    Suy ra: A = 2/5, B = 3/5

    55

    35

    2

    )5(2)( ++=+

    +=ssss

    ssC (3.30)

    Hnh 3.14 : S b tr cc im cc v im khng

    p ng u ra:

    tetc 553

    52)( += (3.31)

    trong : 52 l thnh phn cng bc

    te 553 l thnh phn t do.

    60

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 Mt s kt lun:

    1. im cc ca hm truyn u vo ca h thng quyt nh dng ca p ng

    cng bc.

    2. im cc ca hm truyn h thng quyt nh dng ca p ng t do.

    3. p ng u ra c dng hm m nu c im cc nm trn trc thc. te

    4. im cc v im khng quyt nh bin ca c p ng cng bc v

    p ng t do.

    V d 3: Cho h thng c hm truyn nh sau:

    61

    )5)(4)(2()3(

    ++++

    ssss

    )(sCssR 1)( =

    Hnh 3.15 :H thng i tng lm v d 3

    Tm hm p ng u ra c(t) bao gm hai thnh phn p ng t do v p ng

    cng bc.

    Gii:

    - Kim tra xem cc im cc ca h thng to ra thnh phn p ng t do tun

    theo quy lut hm m.

    - im cc u vo to ra thnh phn p ng cng bc.

    Ta c: 542

    )( 4321 ++++++= sK

    sK

    sK

    sKsC

    (3.32 )

    p ng

    t do p ng

    cng bc

    Thc hin bin i Laplace ngc ta c:

    c(t) = K1 + K2e-2t + K3e-4t + K4e-5t (3.33)

    p ng

    t do p ng

    cng bc

    3.4 H thng bc nht

    H thng bc 1 khng c im khng c biu din nh sau:

    Ngoc ThanhHighlight

    Ngoc ThanhHighlight

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1

    62

    asa+

    j

    Hnh 3.16: H tthng bc nht v phn b im cc nu tn hiu u vo l bc thang n v R(s) = 1/s th p ng u ra C(s) l:

    )()()()(

    assasGsRsC +== (3.34)

    Thc hin bin i Laplace ngc ta c p ng u ra biu din trn min thi

    gian l

    c(t) = cf(t) + cn(t) = 1 e-at (3.35)

    - im cc u vo ti thi im ban u to ra p ng cng bc cf(t) = 1

    - im cc h thng ti a tao ra p ng t do cn(t) = - e-at.

    Hnh 3.17: p ng u ra ca h thng bc 1 vi tn hiu bc thang n v

    G(s) R(s) C(s)

    - a

    a) b)

    0.3

    0.2

    0.1

    0.6

    0.5

    0.4

    0.9

    0.8

    0.7

    1

    a1

    a2

    a3

    a4

    a5

    t

    dc ban u = 1/hng s thi gian = a

    Tr

    x(t)

    Ts

    0

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 ti thi im t = 1/a ta c

    63.037.011)(

    37.0

    11

    11

    ===

    ==

    =

    =

    =

    atat

    at

    atat

    etx

    ee (3.37)

    T vic kho st c tnh ca i tng bc ta c cc khi nim sau:

    - Hng s thi gian (constant time): gi 1/a l hng s thi gian ca p ng.

    Hng s thi gian c th c hiu nh l khong thi gian m e-at gim 37%

    gi tr ban u hay l khong thi gian p ng tn hiu bc thang dn v tng

    ti 63% gi tr xc lp.

    Nghch o ca hng s thi gian gi l tn s (1/s). V vy ta c th gi

    hng s a l tn s hm m. Hng s thi gian c xem nh l c tnh p

    ng thi gian ca h thng bc 1 v vy n c quan h vi tc ca h thng

    tng ng vi tn hiu bc thang n v u vo.

    - Thi gian tng Tr (rise time): thi gian tng c nh ngha l thi gian m

    c c tnh mp m i t 01. n 0.9 gi tr xc lp.

    Thi gian tng c tnh bng s sai lch gia hai thi im c(t) = 0.9 v

    c(t) = 0.1.

    aaaTr

    2.211.031.2 == (3.38)

    - Thi gian xc lp hay thi gian n nh Ts (settling time): thi gian xc lp l

    khong thi gian m p ng t n v sai s trong khong 2%. Vi c(t) =

    0.98 thay vo cng thc v rt ra c

    a

    Ts4= (3.39)

    Hm truyn ca h thng bc 1 qua thc nghim:

    Trn thc t khng d dng tm c hm truyn ca h thng bi v cc thit

    b trong h thng kh c th xc nh c. V vy hm truyn ca h thng c

    th xc nh c bng cch xc nh quan h gia u vo v u ra thng qua

    phn tch ng c tnh ca i tng khi cho p ng u vo l tn hiu bc

    thang n v. Hm truyn c th xc nh ngay car khi ta khng bit c cu

    trc bn trong ca i tng. 63

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 vi tn hiu vo l hm bc thang n v ta c th tnh c hng s thi gian

    v cc gi tr xc lp.

    Xt v d sau:

    asKsG +=)( (3.40)

    Cc p ng u ra:

    asa

    K

    sa

    K

    assKsC ++=+= )()( (3.41)

    Nu ta xc nh c h s khuch i K v a t phng th nghim ta s xc

    nh c hm truyn ca i tng.

    Gi s ta c p ng sau:

    Bin 0.8

    0.7

    0.6

    0.5

    0.1 0.30.2 0.5 0.70.4 0.6 0.8 Thi gian (s)

    0.4

    0.3

    0.2

    0.1

    Hnh 3.18 : ng c tnh p ng ca h thng bc nht p ng ca h thng bc nht khng c qu iu chnh v sai lch im

    khng. T ng p ng ta xc nh hng s thi gian

    - Gi tr xc lp l gi tr m ng p ng t n bng 0.72.

    - Hng s thi gian l thi gian m ln bng 63% gi tr xc lp v

    bng 0.63 x 0.72 = 0.45 hay bng 0.13 (s) suy ra a = 1/0.13 = 7.7

    - p ng cng bc t n gi tr xc lp K/a = 0.72 suy ra K = 5.54

    - Lc ta c hm truyn ca h thng l

    64

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1

    7.754.5)( += ssG (3.42)

    Hm truyn ny cng rt gn vi hm truyn ca p ng trn

    75)( += ssG (3.43)

    3.5 H thng bc 2 )(sG

    65

    ssR 1)( =

    c(t)

    ssR 1)( =

    bassb++2

    tt eetc 146.1854.7 171.1171.01)( +=

    0.5

    0

    1j C(s)

    -7.854 99

    92 ++ ss

    )(sGa)

    - 1.146

    C(s) t

    b)1 2 3 4 5

    ssR 1)( =

    0.8

    0.6

    0.4

    0.2

    1.4

    1.21

    j

    - 1

    8j

    8jC(s)

    929

    2 ++ ss

    c) 0 543 1 2

    )47.98cos(06.11

    )8sin888(cos1)(

    0=+=

    te

    ttetc

    t

    tc(t)

    )(sG

    t

    Ngoc ThanhHighlight

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1

    66

    Hnh 3.19 : Cc h thng bc hai v p ng vi tn hiu bc thang n v Ta c hm truyn tng qut ca h thng bc hai :

    12)( 22 ++= TssT

    KsG (3.44) trong : K l h s khuch i.

    T l hng s thi gian.

    l suy gim.

    3.5.1 H thng p ng xung tt dn (Overdamped)

    y l p ng khng c dao ng trong khong gi tr n nh nhng t

    ti dao ng gii hn tt dn lu hn.

    j

    - j3

    99

    2 +ss

    sR 1)( =

    )(sG

    C(s)

    j3

    c(t) = 1 cos3tc(t)

    2

    1

    t0

    1 2 3 4 5 d)

    c(t)c(t) = 1 3e-3t e-6t

    0.20.40.6

    1

    - 3

    j 0.8)(sG

    969

    2 ++ ss

    ssR 1)( = C(s) t

    0 1 2 3 4 5e)

    Ngoc ThanhHighlight

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 Khi khu qun tnh bc hai c hai im cc thc th bao gm 2 khu qun tnh

    bc mt ni tip nhau. Vi iu kin > 1ta c

    11)(

    2

    2

    1

    1

    ++= sTKx

    sTKsG (3.45)

    Hai im cc l: p1 = -1/T1 v p2 = -1/T2Xt p ng u ra sau:

    )46.1.1)(854.7(9

    )99(9)( 2 =+=++= sssssssC (3.46)

    - p ng u ra c mt im cc t gc to (do c p ng tn hiu bc

    thang n v).

    - Hai im cc thc ca h thng.

    - im cc u vo s to ra thnh phn p ng cng c. Mi im cc

    ca h thng s to ra p ng t do c dng hm m trong tn s hm

    m chnh bng v tr cc im cc.

    p ng u ra s c dng:

    c(t) = K1 + K2e - 7.854t + K3e - 1.146t (3.47)

    ng c tnh ca h thng bc hai tt dn th hin hnh 3.19b

    3.5.2 H thng p ng di tt dn (Underdamped)

    y l p ng c dao ng trong khong ng bao suy gim. H thng

    cng c nhiu ng bao th p ng t ti trng thi n nh cng lu.(Xem

    hnh 3.19c)

    Ta xt phng trnh c tnh:

    01222 =++ TssT (3.48) Khi < 1 thi phng trnh (3.48) s c hai nghim phc lin hp hai

    nghim ny l hai im cc ca hm truyn.

    Tj

    T

    jT

    jT

    p

    jT

    jT

    p

    2

    2,1

    2

    2

    2

    1

    2

    1

    1;

    1

    1

    ==

    ==

    +=+=

    (3.49)

    67

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1

    Tj

    2

    2,11 =Qu trnh qa xy ra trong khu bc hai l qu trnh dao ng

    l khu dao ng bc 2. p ng thi gian bao gm bin hm m gim to

    bi phn thc ca im cc h thng v dng sng hnh sin to bi phn o ca

    im cc h thng.

    c(t) ng c tnh hm m gimto bi phn thc ca im cc

    ng c tnh hnh sin to biphn o ca im cc

    t

    Hnh 3.20: p ng bc hai to bi cc nghim phc Hng s thi gian ca hm m bng phn thc ca im cc h thng. Gi tr

    ca phn o l tn s thc ca dao ng hnh sin. Tn s dao ng hnh sin

    c gi l tn s suy gim ca dao ng wd. p ng n nh c quyt nh

    bi im cc u vo t gc to . Chng ta gi p ng ny l p ng

    di tt dn m tin ti gi tr n nh qua p ng thi gian gi l dao ng

    suy gim.

    3.5.3 H thng p ng khng b nht (Undamped)

    Nu im cc tin gn v khng cng b, ng bao gim cng lu, lc ta

    c dao ng khng tt.

    H thng bc hai ny s c: im cc nm gc to do p ng tn hiu

    bc thang u vo v hai im cc ca h thng ch c phn o ( = 0).

    T hnh 3.19d

    )9(9)( 2 += sssC (3.50)

    68

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 Hai im cc p1,2 = j3 to ra p ng dao ng hnh sin m tn s ca n

    bng v tr ca cc im cc nm trn trc o.

    p ng u ra l:

    ))]tan(cos(11[))sin(cos1()( 12

    +=+=

    tKtteKtc t (3.51)

    Thay vo ta c

    c(t) = 1- cost3t (3.52)

    3.5.4 H thng p ng tt dn ti hn (Critically Damped Response)

    y l p ng t ti gi tr n nh nhanh nht. Gi tr gii hn lun lun

    bng 1.

    Ta c p ng sau:

    22 )3(9

    )96(9)( +=++= ssssssC (3.53)

    p ng ny c mt im cc nm ti gc to v hai im cc thc.

    c(t) = 1 3te - 3t e 3t (3.54)

    Xem dng p ng hnh 3.19d

    3.5.5 Tm p ng t do

    p ng tt dn: Cc im cc: hai im thc 1, 2p ng: (3.55) tt eKeKtc 21 21)( +=

    p ng di tt dn Cc im cc: 2 nghim phc d jd

    p ng:

    ==

    d

    dd

    t tAetc d 1tan);cos()( (3.56)

    p ng khng b nht Cc im cc: 2 im cc o j

    p ng:

    == 1tan);cos()( tAtc (3.57)

    p ng tt dn ti hn Cc im cc: 2 im cc thc (kp) 1

    69

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 p ng: (3.58) tt eKeKtc 11 21)( +=

    3.6 Mt s vn chung v h thng bc hai Trong phn ny ta s xem xt hai khi nim ca hai thng s h thng bc 2

    c dng miu t ng c tnh p ng thi gian. l tn s t do

    (natural frequency) v h s tt dn (damping ratio).

    - Tn s t do (Natural Frequency, n): l tn s ca dao ng trong h thng

    m khng c s tt dn.

    - H s tt dn (Damping ratio ):

    Tn s suy gim hm m Chu k t do (seconds)

    Hng s m 21= (3.59)

    Tn s t do (rad/second) =

    Biu din h thng bc hai theo hai thng s n v

    bassbsG ++= 2)( (3.60)

    i vi h thng khng b nht ta c cc im cc nm trn trc o

    bsbsG += 2)( (3.61)

    Theo inh ngha tn s dao ng t do n l tn s ca dao ng trong h thng.

    V vy cc im cc nm trn trc o l bj . Suy ra 2nn bhaybj == (3.62)

    Vi gi thit h thng di tt dn im cc phc c phn thc l a/2. ln

    ca gi tr ny chnh l tn s gim hm m

    70

    suy ra na 2= (3.64) Vy hm truyn l

    22

    2

    2)(

    nn

    n

    sssG

    ++= (3.65)

    Tn s suy gim hm m

    nn

    a

    2== (3.63)

    Tn s t do (rad/second) =

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1

    V d:

    Cho hm truyn sau:

    362.436)( 2 ++= sssG (3.66)

    So snh hai cng thc (3.66) v (3.65) ta c:

    35.02.426362

    ====

    n

    nn

    Ta tm cc im cc ca h thng:

    Phng trnh c trng l: s2 + 4.2s + 36 = 0

    C hai nghim phc:

    122,1 = nns (3.67) ng c tnh p ng t gi tr ca

    T a = 2n v bn = suy ra

    ba

    2= (3.68)

    Ta c cc p ng tng ng vi gi tr ca nh sau:

    71

    c(t)

    j 21 nj

    n 21 njj

    n

    10

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1

    H thng tt dn

    21 + nn j

    21 nn

    c(t)

    >1 t

    Hnh 3.21 : p ng bc hai theo h s tt dn

    3.7 H thng bc hai di tt dn (Underdamped) H thng di tt dn, m hnh vt l ph bin, c cc p ng n nht nn

    c xem xt c th hn. nh ngha cc thng s p ng ca h thng di tt

    dn theo thi gian v xem xt mi quan h vi v tr cc im cc.

    Trc tin ta tm p ng ca h thng bc hai vi p ng tn hiu bc

    thang n v

    22321

    22

    2

    2)2()(

    nnnn

    n

    ssKsK

    sK

    ssssC

    ++

    ++=++= (3.69)

    gi thit < 1 v thc hin bin i ta c

    )1()(

    11

    )(1)( 222

    2

    2

    ++

    +++=nn

    nn

    s

    s

    ssC (3.70)

    Thc hin php bin i Laplace ngc

    )1cos(1

    11

    1sin1

    1cos1)(

    2

    2

    2

    2

    2

    =

    +=

    te

    ttetc

    nt

    nt

    n

    n

    (3.71)

    trong :

    =

    2

    1

    1tan

    Khi cng nh th p ng dao ng cng nhiu.

    72

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1

    c(t)

    c0.98c

    1.02c

    cmax

    0.9c

    0.1c

    %

    tTp

    Tr

    Ts

    Hnh 3.22: p ng bc hai ca h thng di tt dn

    Ngoi hai khi nim h s suy gim v tn s p ng t do n ta c thm cc

    khi nim sau:

    - Thi gian nh Tp (Peak Time): l thi gian m c(t) t max u tin.

    - Phn trm qu iu chnh: %OS (Percent Overshoot): l khong m dng

    sng vt qu gi tr n nh c.

    - Thi gian tng Tr (rise time): thi gian tng c nh ngha l thi gian

    m c c tnh mp m i t 0.1 n 0.9 gi tr xc lp.

    - Thi gian xc lp hay thi gian n nh Ts (settling time): thi gian xc lp

    l khong thi gian m p ng t n v sai s trong khong 2%.

    a) Tnh Tp

    { }

    )1()(

    11

    )1()(

    2)()(

    222

    2

    2

    222

    2

    22

    2

    ++=++=

    ++==

    nn

    n

    nn

    n

    nn

    n

    ss

    ssssCtcL &

    (3.72)

    Bin i Laplace ngc ta c:

    tetc tn n 22

    1sin1

    )( =

    & (3.73)

    Cho 0)( =tc& suy ra 73

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1

    ntn = 21 (3.74) hay

    21 = n

    nt (3.75)

    Khi n = 1 ng c tnh t gi tr max

    21

    = np

    T (3.76)

    b) Tnh phn trm qu iu chnh

    T hnh v 3.22 ta c

    100S% max xc

    ccO

    = (3.77)

    cmax l gi tr khi ng c tnh t gi tr max ti thi im Tp

    2

    2

    1

    2

    1max

    1

    sin1

    cos1)(

    +=

    +==n

    n

    e

    eTcc p (3.78)

    i vi tn hiu bc thang n v

    c = 1 (3.79)

    Thay vo cng thc (3.77) ta tm c phn trm qu iu chnh

    100%21 xeOS

    n

    = (3.80)

    Suy ra

    ( )( )100%ln

    100%ln

    22 OS

    OS

    +=

    (3.81)

    c) Tnh Ts tm c Ts ta phi tm c thi gian m c(t) t n v gi n nh

    trong khong 2%

    T cng thc (3.71) ta tnh bin ca c(t) t n 0.02

    02.01

    12

    = tne (3.82)

    74

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1

    vi gi thit 1)1cos( 2 = tn ti Ts.

    Suy ra ( )

    nsT

    2102.0ln = (3.83)

    Ly xp x cng thc (3.83)

    aT

    ns

    24 == (3.84)

    d) Tnh TrTm nt bng cch cho c(t) = 0.9 v c(t) = 0.1. Ly gn ng ta c thi gian

    tng nTr.

    V d: Cho hm truyn sau

    10015100)( 2 ++= sssG (3.85)

    Tnh Tp, %OS, Ts v Tr.

    Gii:

    T hm truyn ta tnh c 75.0,10 == n Thay vo cng thc tnh Tp

    475.075.0110

    14.31 22

    ===

    n

    pT

    838.2100100% 22 75.01

    1075.01 === xexeOS x

    n

    533.01075.0

    44 ===x

    Tn

    s

    Ta c bng sau:

    75

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1

    H s suy gim Thi gian tng thng thng

    0.1 1.104

    0.2 1.203

    0.3 1.321

    0.4 1.463

    0.5 1.638

    0.6 1.854

    0.7 2.126

    0.8 2.467

    0.9 2.883

    Da vo bng trn ta tnh c thi gian tng thng thng xp x 2.3 suy ra

    Tr = 0.23 v n = 10.

    76

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 Bi tp chng 3 1. Hy xc nh hm trng lng g(t) v hm qu h(t) ca nhng h tuyn tnh c hm truyn t sau a)

    4321)( 2 ++

    +=ss

    ssG b))51)(31(

    12)(ss

    ssG +++=

    2. Tm v tr cc im cc, im khng v v trn mt phng phc a)

    22)( += ssG b) )4)(3(

    1)( ++= sssG

    c))14)(7(

    )2(5)( +++=ss

    ssG d) 92)( 2 +

    +=sssG

    3. Tm hm truyn v im cc ca h thng sau

    [ ]

    ==

    +

    =

    000

    )0(001

    )(100

    420100012

    xxy

    tuxx&

    4. Tm cc thng s ca h thng bc 2 OS%,, prsn TTT a)

    12012120)( 2 ++= sssG b) 01.0002.0

    01.0)( 2 ++= sssG 5. Tm p ng u ra c(t) khi bit tn hiu tc ng l tn hiu bc thang n v a)

    )5(5)( += sssC b) )4(

    4)( += sssC

    c))16(

    16)( 2 += sssC d) )168(16)( 2 ++= sssC

    77

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1

    CHNG 4: CC PHNG PHP GIM THIU

    H THNG A CP Mc ch: trn thc t cc h thng k thut c biu din bng cc s khi rt phc tp, tm c quan h gia tn hiu u vo v u ra ca h thng tc l phi tm c hm truyn t ca h thng. Do ta phi tm cch rt gn h thng tm c hm truyn chung ca ton b h thng. 4.1 S khi ca mt h thng

    C(s)

    Hm truyn ca

    G(s)

    R(s) u vo

    (Input) u ra

    (Output)

    Hnh 4.1: S khi ca h thng Quy nh:

    - K hiu tn hiu u vo: R(s). - K hiu tn hiu u ra: C(s). - K hiu cc hm truyn con: Gi(s) - K hiu hm truyn h thng: G(s).

    Quan h ca tn hiu u vo v u ra c biu din di dng hm truyn (transferfunction):

    )()()(

    sRsCsG = (4.1)

    Hai dng biu din: - S khi. - hnh tn hiu Graph

    4.1.1 H thng dng ni tip

    H thng c gi l mc ni tip nu tn hiu ra ca phn t trc l tn hiu vo ca phn t sau. Tn hiu vo ca h thng l tn hiu vo ca phn t u tin. Tn hiu ra ca h thng l tn hiu ra ca phn t cui cng.

    G1(s) G2(s) G3(s) G4(s)C(s) R(s)

    G1(s)xG2(s)xG3(s)xG4(s)C(s)R(s)

    Hnh 4.2: S khi ca h thng ni tip

    78

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 V d: Ta c m hnh nh sau:

    Hnh 4.3: H thng ghp ni tip.

    Hnh 4.3a) hm truyn c tnh:

    11

    11

    1

    1'

    1 1

    1

    )()()(

    CRs

    CRsVsVsG

    +== (4.2)

    Hnh 4.3 b) hm truyn c tnh:

    22

    22

    1

    22 1

    1

    )()()(

    CRs

    CRsVsVsG

    +== (4.3)

    Hnh 4.3 c) ta tnh c hm truyn ca h thng bng mch vng hoc theo nt:

    2211122211

    2

    2211

    1

    2

    1111

    1

    )()()(

    CRCRs

    CRCRCRs

    CRCRsVsVsGT

    +

    +++

    == (4.4)

    Nhng nu tnh theo cng thc ca s ni mc ni tip

    22112211

    2

    221112

    1

    2

    111

    1

    )()()()()(

    CRCRs

    CRCRs

    CRCRsGsGsVsVsGT

    +

    ++

    === (4.5)

    Ta thy s khc nhau l do gia hai h thng tn ti mt h s t l. khc phc gia hai h thng ta mc thm mt khu khuch i nh hnh 4.3 d).

    79

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 4.1.2 H thng dng song song(Parallel Form)

    H thng mc song song l h thng c tn hiu vo ca h thng l tn hiu vo ca cc phn t thnh phn, cn tn hiu ra ca h thng bng tng i s ca cc tn hiu thnh phn.

    G1(s)

    G2(s)C(s) R(s)

    G3(s)

    80

    ]Hnh4.4: S khi ca h thng mc song song

    [ )()()()()( 321 sGsGsGsRsC ++= (4.6) 4.1.3. H thng dng phn hi (Feedback Form)

    H thng c mch mc phn hi gm hai mch: mch thun v mch phn hi. Tn hiu ra ca mch thun l tn hiu ra ca h thng v l tn hiu vo ca mch phn hi. H thng c hai dng phn hi:

    - Phn hi m: E(s) = R(s) C(s) . - Phn hi dng: E(s) = R(s) + C(s).

    G4(s)

    G1(s) G2(s) G3(s)C(s) R(s)

    Hnh 4.5: S khi ca h thng c phn hi

    Hnh 4.6: a) H thng phn hi m b) H thng phn hi dng

    c) Hm truyn ca h thng c phn hi

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 - Mch phn hi n v:

    G(s)

    R(s) C(s) E(s)

    Hnh 4.7: S khi h thng phn hi n v

    E(s) = R(s) C(s) (4.7) Mt khc:

    )()()(

    sGsCsE = (4.8)

    Hm truyn ca h thng c tnh l:

    )(1)(

    )(sG

    sGsGe m= (4.9)

    Cc k nng bin i s c bn: - Chuyn tn hiu u vo: T trc ra sau mt khi:

    X(s)

    X(s)

    G(s) G(s

    G(s

    C(s) R(s)C(s)R(s)

    T sau mt khi ra trc mt khi:

    - Chuyn i tn hiu ra:

    T trc mt khi ra sau khi :

    81

    G(sR(s) C(s)

    X(s)

    G(sC(s) R(s)

    )(1sG

    X(s)

    )(1sG

    G(sR(s)

    C2(s

    C1(s

    G(sR(s)

    C2(s

    C1(s

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1 C1(s) = R(s) C2 (s) = R(s).G(s)

    T sau mt khi ra trc khi :

    G(sR(s)

    C2(s

    C1(sG(s

    R(s)

    C2(s

    C1(sG(s

    C1(s) = C2(s) = R(s).G(s) - Cc b cng lin nhau c th i ch cho nhau hoc cng xp chng li:

    82

    Hoc l

    X1 C

    X3X2

    X1 C

    X3 X2

    X1 C

    X3X2

    C = X1 - X2 + X3 V d 1: Rt gn h thng nh hnh sau

    H1(s)

    G1(s G2(s) G3(s)+

    -

    H2(s)

    H3(s)

    +

    +-

    +C(s)R(s)

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1

    H1(s)

    G1(s G2(s) G3(s)R(s) C(s)

    H3(s)(a)

    G1(s G2(s)+G3(s

    H1(s)-H2(s)+H3(s)

    +

    -

    (b)

    C(s)R(s)

    +

    -

    H2(s)

    -+

    [ ])()()()()()(1)()()(

    3213121

    3121

    sHsHsHsGsGsGsGsGsG

    ++

    (c)

    C(s)R(s)

    Hnh 4.8 : Hnh bin i cc s khi c bn. V d 2: Rt gn s khi p dng cc quy tc di chuyn tn hiu

    H3(s)

    G1(s G2(s) G3(s) R(s)

    H2(s)

    H1(s)

    +

    -

    +

    -

    V2(s

    V6(s

    V1(s +

    -

    +

    V8(sV7(s

    V5(sV4(s

    V3(s

    C(s)

    R(s) G1(s G2(s) )()(1)(

    33

    3

    sHsGsG

    +H2(s)

    H1(s)

    +

    -

    +

    V7(s

    V3(s

    V1(s

    V6(s

    V2(s +V4(s

    )(1

    2 sG

    (a)

    +

    -

    C(s)

    83

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1

    G1(s)G2(s) )()(1)(

    33

    3

    sHsGsG

    +

    )()(

    1

    2

    sGsH

    H1(s)

    +

    -

    + 1)(

    1

    2

    +sG

    V4(sV1(s

    -

    C(s)R(s)

    (b)

    G1(s)G2(s)

    +

    +

    )()(1)(

    1)(

    1

    33

    3

    2 sHsGsG

    sG

    )()()(

    11

    2 sHsGsH +

    + V4(s

    -

    C(s)R(s)

    )()()()()(1

    )()(

    12122

    21

    sHsGsGsHsGsGsG

    ++

    +

    +

    )()(1)(

    1)(

    1

    33

    3

    2 sHsGsG

    sG

    V4(s(c)

    C(s)R(s)

    (d)

    [ ][ ][ ])()(1)()()()()(1)(1)()(

    3312122

    231

    sHsGsHsGsGsHsGsGsGsG

    ++++ C(s)R(s)

    (e) Hnh 4.9: Rt gn s p dng cc quy tc bin i

    4.2 Phn tch v thit k h thng phn hi Mc ch : ng dng cc quy tc trn phn tch v thit k h thng bc 2.

    Phn trm qu iu chnh, thi gian nh, thi gian tng c th c tnh ton t hm truyn ca h thng.

    Xt h thng:

    )( ass

    K+

    R(s) C(s)

    -

    +

    Hnh 4.10: H thng c phn hi m

    i tng c hm truyn l: )( ass

    K+ (4.10)

    Hm truyn ca h thng c tnh l:

    84

  • Gio trnh L thuyt iu khin t ng 1

    KassKsT ++= 2)( (4.11)

    Trong : K: H s khuch i (t l gia in p u vo v u ra)

    Khi h s K thay i, cc im cc thay i qua 3 ch hot ng ca h thng bc hai: dao ng tt dn, tt tt dn ti hn v di tt dn. V d K bin i trong ri gia 0 v a2/4, cc im cc ca h thng l thc