Ηλεκτρονικοί υπολογιστές στην προσχολική εκπαίδευση και ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού: ο λόγος

HΛEKTPONΙKOI YΠoΔoΠΣTEΣ ΣTHN ΠPoΣxoΛΙΚΙΙEKIIAΙ,ΔEYΣH ΙζΑΙ ΨγxoKoINΩNΙKIΙ ANΑΙΙTYΞH ToY

tΙAΙΔΙoY: o ΛoΓoΣ ExEΙ ΑΙ{TIΛoΓo

Kωvαιαvr(voq ΠεrρoγιdvηqAvαττλl1ρωηq ΚαΘηγηηq

Παvεπιατημιo Θρακηq

Abstractl\f uny preschoo|s and kindergarten c|asses have computers in the c|assroom now. Α numberΙYΙof issues are discussed in the Iight of research findings from the internationa| fie|d with regard

to the psychosocial development of young children. Τhrough a concise review of the re|evant

literature we present the main topics that have arisen both by the supporters as well as the

ορPonents of computers, introduction into the early chi|dhood class. |t is under|ined that

children,s access to the benefits of computer use is contingent upon teachers, ski|| in ι:sing and

integrating deve|opmentaΙΙy aρproρriate techno|ogy that suits both the developmenta|characteristics of young chi|dren and the goa|s of ρreschoo| education.

Λ6ξειe ιι'},ειδιd

Hλεκτρoνικ6q υπoλoγιατηc, πρooxoλιη ηλικiα, ψυxoκoινcυνικξ ανdτττυξη παιδιΦν, αναTΓrυ-

ξι ακd κατdΜηλo λoγ ι o μ ι κ6.

o. EιoαγωγriTo vα υπoαrηρ[ξει κανεi5 dπ απoτελεi καlνoτoμiα η εloη<υγη τoυ HΔ ατην εκπαδευoη,Ι τoυλξlαroν αrι5 μdρε5 μα9, μdλλov δεν Θα περlεrxε καvivα απoλ6τω5 αrolxε[o (καlνo.

τoμΙα9 Kα| πρωτoτυπiα5, αφoιi εfτε τo Θdλoυμε εiτε 61ι βrο:νoυμε τα πλεiαrα τεxvoλoγIκd-

ηλεκτρoνlκd επlτειiγματα τηcπληρoφoρiαq, και Tηζ επιΚoιν(υviαg oτην καΘημερlv6τητd μα9,oε 6λoυ9 τoυ5 τoμεi5 τη5 αvΘρrilπινη5 δρααrηρ16τητα5, καr oε βαΘμd <εξdρτηoηgυ μερIκf5

φoρfs. Αν καl γlα πoMo65 εvηλrκε5 ol ηλεκτρovlκ65 oυακευig απoτελo6v iνα <μυαrηρlo> η

xρηolμoπoιoιlvταl ωs 6να βαθμd γlα <μlκρo-εξυπηρετηoεlφ, 6πω9 για επεξεργαoiα κεlμ6.voυ, λoγιαrlκd ξ

,,μlκρo.εφαρμoγi5,,, τα παιδιd τ|s χρησ|μoπolo6ν γlα παlxνδlα, μαΘηματα,επlκolvωv(εg, τ€xvη, μoυolκ(, iρευνα πληρoφoρrιiv καΘιυ9 Kαl μ|α oεlρd δlαρκ<65 ν6ιυv καlανανεoι1μεvωv δlαδlκτυακc6v εφαρμoγιον. Θα ηταν, oυνεπc65, oυτoπlκ6 vα λiγαμε 6τr τα

μlκρd παιδrd δεν πρiπεI να iρΘoυv αε επαφξ με τoυs HΝ, αφo6, o6τιυ5 η dMω5, αυτ6 oυμ-

βαivεl μdoα απ6 πlo dτυπε9, καt πtΘαv6ταTα πιo ''ρευστ€5', η',6oτoyεg,, διαδrκαofε5 καl

καΘημερlv69 oυναΜηig στα κo|vωνiKd πλαΙotα αrα oπoΙα oυμμετ6xoυv.

Mε δεδoμ€νo αυvεπιil5 6τl ixεl δημloυργηθεf 6vα δlαφoρετικι5 περlβdMoν σToν κolvωvlκd

xιδρo καr απ6 τη απγμη πoυ η εξfλrξη τη5 εκπαδεuoηg αυμβαδζεl και εivαl αλληλ€νδετη μετην εξ6λlξη τη5 κoιvωviα5 καt τ|s κotνωνlκd5 μεταβoλ€5 (Εlmore et al., 1993), τo ζητημα εiναt

μdMoν πι65 Θα εκμεταMευτoιiμε καλιiτερα τl5 δυνατιiτητig πoυ πρooφ6ρoυν ol <νiε9τεxνoλoγfε9 πρo5 ιiφελog τιυv μlκριirv τrαlδl<oν.

128 Eπιcπliμεg Aγωγηq 4/2OO9

1. o Ι{/Y στo rΙρoσxoλικ6 rrλαfoιofi|o 'ρi',., να oημεlωΘεi 6τr απd τl5 αρ1ig τη5 δεκαετiα5 τoυ ,8O πoυ εlo(λΘε o H/Y αrα\-/πρoαxoλrκd πλαiαlα φρovτΙδα5 καI εκπαδευoηq (vηπlαγωγεΙα η παrδlκo65 αrαθμoιig)oε oριoμdνα απ6 τα πιo πρoηγμ6vα τεxvoλoγκd κρdτη, με m61o να αvαπτ6ξει τlg δεξ16-τητε5 δημloυργrκη5 ακiψη9 καl επiλυoη5 πρoβλημdτων αrα μrκρd παlδld (Anse|mo & Zinck,1987), απoτε.λεoε ααφiατατα oημαwlκη καlvoτoμiα λ6γω τη5 δυvατιiτητds τoυ να πρo-oφdρεl πoM65, πlo <εlκoνlκig> και ofγoυρα δIαφoρετικd5 αε α1iαη με dMα υλlκd η μdoα,εμπεlρfε9 αrα παlδld.

H εκπαlδευτlκη πoλIτικη ixεr Θioεl την εκπαl5ευση των μικρ16ν παιδlιυv oε υψηλη πρo-τερα16τητα αrα πλαfolα κατευθυvτξριιυv επrλoγri:ν γtα την Koιvωνiα τη5 Πληρoφoρiαs πoυπρoβιiMεl η Eυρωπαiκη ,Ενωoη (Ντoλιoπoιjλoυ, 1999, Wake, 1989). Aπατεf τηv πρ6oβαoηoτη γvι6oη Kα| την πληρoφoρiα, δεξιιiτητα η oπoiα Θα απoτελεf καl €να βαolκ6 κρlτηρloανdπτυξη5 τιον αυρlανι6v κolνο:vlc6v: <Στo μfMov τo επΙπεδo oIκovoμlκη5 καr κolνωνlκη5απι1δoαηq των κotνιυvtcbν Θα καΘoρζεταl 6λo καl περιoα6τερo απ6 τoν τρdπo με τoν oποiool πoλiτε5, ol olκovoμικis Kαl κo|vων|κ65 δυνdμεl5 Θα αξtoπoloιiv τo δυναμtκιj των νitoντε1voλoγIιον, θα εξααφαλζoυν την dριαrη ενoωμdτωoη τoυs στην oικoνoμiα καt Θα πρoιo-Θo6ν τηv ανdπτυξη μIα5 κolνcυvΙα5 βαoloμiνη5 αrη γνιΔoη> (Eπlτρoπξ EυρωπαΤκc6ν Kolνo.τητων, 2000). Kolv65 α161ο5 το:ν κρατι6ν.μελc6v τη9 ΕυρωπαΙκ(5,Ενωαη5 φαivεται να εivαt

η εξolκεiωoη των μtκρι6ν παtδrιυv με τlg α6γxρovε5 αυvΘηκε5 ζαrη5 και η μdΘηoη τoυ τρ6.πoυ με τov oπofo Θα αυvυπdρxoυν oμαλd με τoυs dMoυ5. Στην ΕMdδα, 6αo και μεταξ6 δlα-

φ6ρων dMωv κρατι6ν-μελc6ν τη5 Eυριυπαiκη5 ,Eνωoηg (π.x. Bfλγlo, Γαλλiα, Λoυξεμβo6ργo,|ταλiα, Ιαπαvfα, Mεγ. Bρεταviα), τovζεταl η αημαoiα τη5 απ6κτηαη5 μαΘηorακιi>ν δεξloτη-Tωv Kα! o αrd1o5 τoυ πρoαxoλlκoιi εκπαlδευτlκoιj πλαloioυ να εξolκεlι6oει πρooδευτlκd τoπαlδf με τoν κ6oμo τoυ αxoλεΙoυ. H τωρlν( τdαη φαivεται να ε[ναl η αvαζητηoη μΙαs αρμo.νlκη5 rooρρoπiαg μεταξ6 δ6o βαolκιilν λειτoυργrcδν (κolvωvtκoπofηoη καl δεξ6τητε5 μdθη-σηs), κdT| τo oπoio μπoρεf να δlαπlατc6αεl καvεΙ5 δlαβdζovταs κα| τo νio ΔrαΘεματlκ6 Eνt-αfo ΠλαΙolo Πρoγραμμdτων Σπoυδdlν γlα τo Nηπιηωγεio τoυ 2OO1 (Αρ, Φ6λλoυ 1376, τ'B, 18-.l0-2ο01

' 6ρ. ο) tiπoυ η πληρoφoρlκη και ol νiε5 τεxνoλoγΙε5 κατixoυν δlακρlτη πλioν

Θiαη (Δ.E.Π.Π.Σ., αελ. 1 653-1 656).

Αv καl τελlκd αυντρixoυν πoλλd καl α6νθετα lδεoλoγlκd και δoμrκd.λεlτoυργικd (ητημα.τα, η ανdπτυ€η τη9 με},λowlκηg πρoαxoλlκη5 εκπαδευσηs, αvαφoρ|κd με τηv εloαγrυγη τoυH/Y καr των εφαρμoγων τoυ αro πρoαxoλlκd πλαioιo, δεv μπoρεΙ vα εξεταmεΙ παρd μεγvιυμoνα τα εξ4s δεδoμivα:(α) ol παιδηcυγoi καr ol γovεi5 oλoiνα καl τrερlαα6τερo εξolκεrc6vovτα| κα! εloξoυv τoυ5

FllY αrα πρoαxoλrκd εκπαlδευτlκd πρoγρdμματα Kαt τo olκoγεvεlακ6 περlβdMov 6πoυυπdρ1oυν μrκρd παrδιd,

(β) ol HlY καl οt εφαρμoγi5 τoυ5 κυρlαρxo6v ιjλo καl περlαo6τερo αrη (ωη μα5.(γ) τl5 oυvεxεig πρoκληoει9 πoυ Θdτεl η o6γxρoνη κotνωνiα για τα oημερrνd μlκρd τrαrδιd καl

τoυ9 πoλfτε5 τoυ αιjρlo,(δ) oι τεxvoλoγiε5 τη9 πληρoφoρiα5 oυνδiovrαl dμεαα τ6oo με την Tωρlvη 6αo καl με την

μεΜowικη εκπαiδευαη.

ΠρoβιiMεl, Θα λiγαμε, ιυ5 αvαγκαιdτητα πλioν, η ανηκη τεκμηρlαlμiνη5 ενημdρcυoη5 καlπληρoφ6ρηαη9 ειδrκd, καl 61l μ6vo γενlκd, πdνω mo 1ητημα HΛ καl παιδΙπρoαxoλrκη5 ηλr-κiαg, oιiτtοg ι6ατε η εroαγωγη των νiων τε1voλoγιιlrν τη9 πληρoφoρiαs ατo πρoαxoλικd

EπιαrliμεgΑγωγηq 4/2009 129

πλαfσlo vα γ|,νε| με τoν καλ6τερo δυvατ6 τρ6τro και vα εiναt oε Θdoη or ενι]λικε5 (γoνεΙs, παι-δηωγo0 vα εκτιμηooυν τo ριiλo πoυ μπoρεi να i1εt o HrY αrη ζοrη τιυν μlκρc6v παlδtι6v.

Iδrαiτερα ot παlδηιυγo( ω5 <μεooλαβητds, μεταξ6 τωv εκπαlδεuτικc6ν πλαlo(ων των πα|.δlc6v, των πρooδoκrι6ν τωv γovitDν, τoυ εκπαlδευτtκo6 πρoγρdμματos Kα| ταrv δlαφoρετlκιδνεμπειρlι6v κdΘε παtδlo6, πρiτrεl να εαrldooυν αrι5 δυνατ6τητεs Kα| vα υπoαrηρfξoυν τlg λεt-

τoυργ[ε5 πoυ η τεxvoλoγiα τη5 πληρoφoρiαg αvrfαroι1α πρoαφiρεI καl εξαoφαλζεl oε κdΘε

μrκρ6 παlδi, M6νo iτor oυolαmlκd θα μπoρoιiν vα πρoxωρηooυν σε μlα κρlτlκd βαolαμdνηληψη απ6φαoη9 αxετlκd με τo ζ(τημα τη5 εIoαγωμ5 τoυ H/Y αrιg πρoqxoλlκig τdξει9 καl

μlα5 oεlρd5 κρiolμων εριυτημdτcυv-4ητημdτιoν τroυ παραμιivoυν δrαρκι65 επfκαtρα καr δiνoυναφoρμη γlα τη δrεξαγοlγη περαιτiριυ μελiτη5 καl oυναφ16ν oυζητ(αεων, ξεκlνcδwα5 απ6 τoπλiov βαoικ6 ερrilτημα πoυ iΘεoε τrρrν απ6 κ&πoια 1ρ6vrα η |-|arriet Cuffaro (1984): <Γrατf

xρειdζεταl o HΔ mηv πρoαxoλlκη τdξη;> καl dλλα εριυτημmα, μεταξ6 πoλλdlν, 6π<υ9: ΠoιogΘα εΙναl o ρ6λo9 τoυ παιδαγωγo6 αrη δlευκ6λυνση τηs χρησηs τoυ; Πo6 Θα πρdτrεl vα εivαl

η Θioη Toυ, πoιo| or τρ6πol-πρακτrκi5 κα| πoιεs ol oυνΘηκε5 χρησηs τoυ; Πolε5 εrvαt oI

κατdMηλε5 καt oυσlασTlκd5 1ρηoεl5 τη9 τε1voλoγiα5 απ6 τα μIκρd παιδld; Πotε5, τl εδoυ5τεxvoλoγIκi5-ηλεκτρovlκi5 εμπειρiε5 πρiπεl να πρooφiρoυμε στα μlκρd παlδrd; Πιυ9 μπo-ρo6v oι παlδαγωγοf να επωφεληΘoιlv απ6 π5 δυvm6τητε9 αυτtυv τωv εργαλεiων, πρoKεt.

μiνoυ vα πρo&γoυν τη μdΘηαη καl την αν6πτυξη τιον παlδtc6ν, εvι6 ταυτoxρ6vω5 να απo-

φιiγoυv να δημroυργηooυν πρoβληματα; Mπoρεi o HΝ να ΘειυρηΘεf 6vα5 καλ6τερo5 τρ6πo5διδαoκαλfαg γlα τo παιδf; Bρioκεταl τo παlδi πρoαxoλlκη5 ηλκiα5 αε μlα κατdαrαoη ,,πλη-

ρoφoρlακη5 ετolμ6τητα5,,; Eπηρεdζεl, oε τελrκ( ανdλυαη, o HzY τη μωαr|Kξ, κolvωνrκη ηαυναloΘηματικη ανdπτυξη τoυ παlδloιj; (ackson, 1990). Σε τελικ( αvdλυoη, τrc65 μπoρεi vαεiμααrε τιioo orγoυρor dτι oι υπoλoγιoτi5 και τo oυγκεκριμ6νo κdΘε φoρd λoγoμrκd τroυ 1ρη-oιμoπolεiταI αrα πρoαxoλlκd πλαfolα φρowδα5 καl εκπαδευoη5 εivαr κατdMηλo γα τηv

ηλrκfα καr τl5 δυνατdτητεs ToJν παtδrων πoυ Tα xρηorμoπoloιiν;Oι επαγγελματiε5 παlδηrογoi καl ot εrδlκoi αro 116ρo τη5 πρoαxoλικξ5 εκπαδευαη5

ixoυν την ευΘιjvη να διερευνξooυν Kαι να αξιoλoγ(αoυv Tts απαvrηoεl5 o, αυτd καr πoMdd7ιλα ερωτηματα/ κα| η δIαρκξ5 iρευvα, ω5 iνα βαΘμ6, αMd καl η πρooιυτrlκ( εμπεlρlκηπαρατ(ρηoη εivαι τα μiαα πoυ θα βoηΘηαoυν σTo vα δoΘoιiν κατdMηλε5 απαwηoεl5 αvd-λoγα με τl5 εrδlκd5 oυvΘηκε5 κdΘε φoρd.

Ωατ6oo, εfvαl rδlαiτερη5 αημαoiα5 η €ε1ιυρlαrη <καιvoτoμiα> πoυ ixει κατηραφεf o,αυτ6 τo πεδio: ioιυ5 αro 6voμα τη9 τε1νoλoγlκ{9 η τη5 olκoνoμlκη5 πρoιiδoυ κdπol<υv μoνd.δων ( ακ6μα κα| με τoν ενΘoυolαoμ6 πoυ πρoκαλεΙ τo ακαlνoτ6μo>, dγtνε μια dκρIτη απo.δo1η τη9 vdαg τεxνoλoγiαg. Tdoo ατην Ελλdδα ιioo καl αε dλλε5 1r6ρεs/ πρ|v απ6 μερlκd xρ6-vlα, εvc6 κατηραφ6ταv η oλoiνα αυξαν6μεvη τdαη εloαγιογη5 καr 1ρηoη5 τtοv H/Y αMd καlτoυ εκπαιδευτIκo6 λoγloμrκo6 oε πρoαxoλlκoιi5 xιoρoυ5, δεν παρατηρηθηκε και η αvdλoγηανdπτυξη στην ψυχoπαrδηωγlκη iρευνα τoυ Θα αvαλdμβαvε vα τεκμηρlιllvεl και vα καΘo.

δηγεΓ την εlαη<υγη τoυS στo oυγκεκρrμiνo πλαiolo. Mε dMα λ6για, αv καl δεν διαθdταμεεπαρκη αroι1εiα και δεδoμiνα πρoκειμiνoυ να μαs κατευΘιlνoυv αrην <κατdMηλη> εlαηω.γη καI ανdπτυξη τιυν τε1νoλoγlκ16ν εφαρμoγr6v ατo τrρoα1oλtκ6 εκπαιδευτικd, πλαiolo, ητεxvoλoγfα εroξλΘε o, αυτti τo 116ρo ρηδαfα, 1αρακτηρlζ6μεvη ωs απαραiτητo πλdoν καl.νoτdμo αroιxεfo των πρoαxoλlκc6ν τdξε<υν.

Ωg iνα απλo1κ6 αvrεπlxεφημα μη δlεξηωγη5 εκτεvoιi5 iρευνα5 crro πρoαxoλrκ6 πλαiolo

flεr πρoβληΘεf καl o rαxυρroμ69 6τl και γlα πoMd d}ιλα τrρ&γμαTα πoυ oυναvτo6με στo πρo.αxoλlκ6 πλαiαlo δεν i1εl διεξοrxΘεioυαrηματlκη iρευνα πρoκεrμivoυ vα δoιiμε τlg επtπτc6αεl5

1 30 Επιαrημεg Aγωγηc 4/2009

τoυs. .oπωs χαρακτηριστΙκd εψ γρdψεt η Jane Davidson (1989), συΥγραφdαs εν65 γ;αrαro6

βlβλioυ για τoυs HΛ, <6πω9 τα τoυβλdκια δεν πρ6πεr vα απηoρευΘoιiν απ6 τα κiwρα πρo-αxoλrκη5 φρowδα5 και εκπαδευoη5 εξαlτ[α5 τη5 dλλεlψη5 α1ετlκη5 iρευνα5, iτol ακρlβc69δεν πρdπεl να δrακ6ψoυμε η να μην επrτρdψoυμε τηv τoπoΘiτηση Toυ H/Y αro πρoαxoλlκ6πλαiolo απλd καl μ6νo περlμdνovταs τα πoρfoματα πoMriν ερευιι6ν μiχρ| να καταλη€oυμεαε oρloτlκd αυμπερdφmαυ, Στo αυγκεκρlμiνo επlμ(ρημα βiβαα μπoρεf να αwlτdξει καvεi5τo γεγov65 6τl τα μεv πρ&ψαrα πoυ 1εlρi(εταl fvα μlκρ6 παιδf απoτελo6v ατol1εiα μια5τριoδldαrατη5 πραγματικdτηταs πoυ τo παlδf βλ€πει, ακoυμπd. πldνεl κτλ., δηλαδη μiρo5τoυ oυν6λoυ τοrν αloθητηρlακd αvπλητrπκιυν τoυ δυvοrroτητων' AwfΘετα, τo εtκovlκd περl.

βd}λov τoυ ll/γ, με 4 xωρis τη αυνoδεiα η1ητlκιδν/μουotκιυν oτot1εΙων, αφεv65 εfναl πoλ0 πloπερloρrψivo απd πλευρdg αιoθητηρlακc6ν εμπεlρrc6v, αφετiρoυ απαιτεi τηv εvεργoπofηoη

μωαrlκc6ν λεrτoυργrι6ν πoυ δεv εiναl δ16λoυ oιγoυρo πιυ5 6λα τα τrαlδtd δrαΘiτoυv αroν iδlo

βαΘμ6 καr μdλrαrα με δεδoμ6vε5 τrg ivτoνε5 ατoμικ€5 δlαφoρi5 τToυ παρατηρo6vται αrηvαv&rrτυξη κατd τα πρ16τα 6 1ρ6νIα ζιυη5 των παlδιιi:v, Kατd oυνdπεια, δεν μπoρεi vα εξι.αωΘεf iτor ει1κoλα και απλd η απoυoiα dρευvαg γ|α τα μεv και τα δε, oιiTε κα| vα ΘειυρηΘεf

6τl τα 6πorα ευρξματα μπoρεi να ixoυν εφαρμoγη, αvεξαlρ6τtυ9, oε δlαφoρετrκιig ηλlκlακi5καl πληΘυαμlακ65 η κoινcυνικig oμdδε5.

2. I{ διεΘvriq dρευvαfJdναρξη των πρι6τωv μελετcδv αxετlκd με τη α1ioη l-l/Y καr παtδlo0 πρoα1oλlκη5 ηλlκΙα9Ι Ιεwoπζovτα| στα τdλη τη5 δεκαετiα5 τoυ '7o ατlg HΠΑ. To ερευvητlκd πρ6γραμμαHigh/Scope Curricu|um Demonstration Project (Schweinhart et a/., 1986) απoτελεi την πρcilτη

μεγαληs κλfμακα5 πρoαπdΘεια μελdτη5 τιυν επlπτι6oεtυν απ6 τη χρηση των H,Υ απιi τα

μrκρd παrδιd πoυ ξεκivηαε τo 1978 καl oυνεx[αrηKε ωS τα τ€λη τη5 δεκαετiα5 τoυ ,90. Απ<6-

τερo5 ακoπ69 τη5 ηταν η δlαρκηg ενημiρωoη καl Kατηραφη των ευρημdτων απ6 τη crxε.

τrκη iρευvα με oκoπ6 τη δlατιiπωoη πρoτdoειoν γ|α τηv ενoωμdτcυoη τoυ λoγroμlκoιi oτoπρoαxoλlκ6 πρ6γραμμα (Buck|eitner, 1994. Buck|eitner & Hohmann,1987), Στl5 HΠΑ, τo1983, εμφανiζεTαι μ|α απ6 τl9 πρι6τε9 δημooιε6oε15 πoυ παρoυσtdζεr κdπotoυ5 πρc6τoυ5πρoβληματroμoιi5 με τoν χαρακτηρlαrlκd τiτλo <Mικρoυπoλoγlατi5 καr μlκρd παtδrd: Mlαπρc6τη ματιδ (Ziajka, 1983).

Σε γενrκi5 γραμμis, ωατ6αo, or μελdτε5 πoυ f1oυν διεξαxθεi με παlδrd πρoαxoλlκη5 ηλr.κfα9 εiναl πoλιJ λry6τερεg απ, 6αε5 d1oυν διεξαxΘεi mo αxoλrκ6 πλαiolo καr με παlδld μioηgπαlδlκη5 ηλικiα5. EπΙoη5, 6π<ο9 oυμβαivεt καl σε πλεΙαrε5 dMεg περιπταioεlg, τα πρΦμα.τα δεν εivαl τ6oo απλd, oιiτε υπdρ1εl εvδεxoμ6vω5 μiα και μ6vo Θdαη, εvc6 καl τα 6πolαευρηματα απ6 την εμπειρlκη dρευvα αρκετi5 φoρi5 εiναι αwrφατικd xωρi5 vα επIτρiπoυvτην εξαγωγη oαφι6ν αυμπεραoμdτων (Menke-Paciorek, 2002).

To ζητημα τη5 αxiαη5 l-.Ι/Y καl μlκρo6 παlδlo6 i1ει τrρooεψιαrεΙ απ6 δrdφoρε5 oπτlκi5

γωνiε9. Tρεlg τoυλξιστoν πρoσανατoλlαμof Θα λ6γαμε πω5 κατηρdφowα| 6oov αφoρd τη

μελdτη τoυ oυγκεκριμivoυ πεδioυ:o ol fρευνεS κτεxvoλoγlκo6 πρooανατoλιoμoι.i> πoυ εαrldζovταl αro διo τo τε1voλoγlκd

μ€oo, τα χαρακτηρ|σrlκd καl τα τrερlΘc6ρlα αναβdΘμlαη9/εξdλιξη5 τoυ,ο ol iρευνεs <παlδηωγrκoιi πρooανατoλloμo6>, dπoυ τo επΙκεvτρo μελ6τη5 απoτελoιiv

κατd κιiρlo λdγo oι τρdπol καl δlαδrκαofε5 μdΘηoη5 απ6 καl oε αxdoη με τoν HΛ (ηλε-

κτρoνικd υπoβoηΘoιjμενη διδαoκαλiα), oι δlδακτlκ69 πρooεψΙoειs γlα Tηv εξυπηρdτηoητωv μαΘηotακιδν ατdxωv κ.o.κ.,

Eπιαr{μεgΑγωγI|q 4/2009 131

o o| dρευvεs (ψυχoλoγκoιi πρoσαvατoλσμo6Σ/ dπoυ τo βdρo5 πiφτεt στην μελiτη τωv ετΤl-

πτrioεωv απ6 τη 1ρξoη τoυ HlΥ αrην αvdτrτυξη τωv τrαlδlc6v καl φαfνεταt να δlακρiνε-ταl oε δ6o επrμ6ρoυ5 πεδfα: αn5 μελiτε5 πoυ εαrldζoντα| σTov γvωαrlκd τoμ6α και τl5

μωαrrκig δrεργααiε5 πoυ αυμμετi1oυν κατd τηv εμπλoκη τoυ παlδlo6 με Toν l-{/Υ καr

στov Koινα)ν|κo-oυναloθηματlκ6 τoμiα αν&πτυξη5.

3. Tοι Pειiμclτα: Oι εrrικριτ€g και ιrι υΙIoστryrιrsτdgr|α πρriτα lopρd αlαθημmα πoυ oυvιiδεψαν Tηv lδiα τωv H/Υ mην πρoαxoλlκη τdξηΙ αrα τfλη τη5 δεκαετiα5 τoυ ,70 καr αρ1d5 τoυ ,80,

ηταν εΙτε τoυ φ6βoυ καt τη5 απ€-

xθεια5 εiτε τη5 dκρlτη5 απoδo1η5 αυτo6 τoυ ν6oυ μiooυ, εvι6 αrαδlακd, Θα λiγαμε, καl ταδ6o i1oυν μετρlαoθεΙ απι5 τηv olκε16τητα πoυ επι]λΘε λ6γω τη5 ραγδαiα9 Χρησηs τoU σε6λoυ5 τoυ5 τoμεi5 τη5 ανθρrilπιvηg δρααrηρ16τητα5. Tα αwlφατrκd ευρηματα τη5 α1ετlκηgiρευvα5 iδιυoαv λαβ( γlα την αvdπτυξη επlχε|ρηματoλoγiα5 τtjoo απ6 τoυ5 λεγ6μεvoυ5επιφιτ€g 6oo καl απ6 τoυ5 υπoaτηρικτ('c, τη5 εloηtογηg τoυ H/Y oτo πρoαxoλκ6 πλαfolo'Kαr or δ6o πλευρ69 πρoβdλoυν επlχε|ρηματoλoγiα πoυ βαoζεταl αε Θεωρητικi5 Θioεl5 καr

πρooεψioεl5 αMd καt ερευνητlκd ευρηματα.

Αν καl ol δ6o πλευρd5 oυμφιoνo6ν αro Θiμα τη5 oημαofα5 τΓoυ iχouv οr πρc6lμε5 εμπεlρiε5

γ|α Tηv μεταγενimερη, συνoλ|Kd, αvdπτυξη τιυv παιδlι6ν, τo μεγαλ6τερo μiρo5 τη5 δlαμd-

xηg αφoρd τl5 εξαδtκεuρ6νεq ανξκεg τulν μιφcilν παιδιιΙlν καl τo αν η τεxνoλoγiα μπoρεfτελlκd να τl5 εvIcγιioεl καl κdτιo απ6 πolε5 oυvΘ(κε5. To βαoικ6 oημεio αvαφoρd5, ιυα16αo,d1εl vα κdνεl με τo γεγoν65 6τl εivαt παvτελι65 ιixρηαrε5 εφαρμoγf5, αν δεν 1ρηαrμoτroιηΘo6ν

με ιiνw υπειjΘυνo και κατ6λληλo, απ6 εκπαι6ευτικηq και ανατrruξακηg 6πoιp\S, τρ6πo,

o oημαvτrκ6Tερos εκφραoτη5, μεταξ6 αρκετr/rν, τηs εττ|κρ|τ|κ(5 Θioη5 απiναvrr αrηνειoηιυγη τoυ l-|/Υ αro πρoαxoλrκ6 πλαfolo απoτελεf ενδεxoμdνcog η αμερlκανlκη εTr|στημo-

vlκη iνωαη <Alliance for Chi|dhood> (Συμμα1fα γα Tην Παrδlκη |-,lλlκiα) πoυ δημoαiευσε Tov

Σε.τrτ6μβριo τoυ 1999 μελiτη με τoν τfτλo..Fool,s cold: Α Critica| Look at Computers in

Childhood'.. Ol ανηoυxiεg πoυ εκφρdζovταl τ6oo σTo συγKεKριμ6νo 6oo καI oε αρκετd dΜααυναφo65 περlε1oμivoυ κεΙμεvα (βλ., γlα παρdδεrγμα, Downes et al',2oo1) αφoρo6ν τt5

αρνητlκ65 επlπτc6oεl5 πou 61εl η εμπεlρiα τoυ H/Υ oτo o6voλo τη9 ανdπτυξηs των μlκρc6νπαIδlc6ν.

,Evαq oημαντlκ69 πρoβληματroμ65, πoυ απoτελεf και €να απιj τα lα1υρ6τερα oημεfα κρr-

τlκηg, αφoρd ατι5 πlΘαv65 αρvητlκ€5 επlπτιυoει9 στην Κoινωνικξ αν6τrτυξη του παιδιo6.Eπεrδη o υπoλoγlαrη9 θεωρεiταt, παραδoolακd/ ωs μ|α ατoμrκη δρααrηρlιiτητα, o| επ|κρl.τi5 τη9 εroαγωγη5 τoυ H,lY oτo πρoα1oλlκ6 πλαfoιo επlκαλoJvrαl ευρηματα ερευνιον, rδrαi-

τερα απd τlg αρx65 τη5 δεκαετiα9 τoυ ,B0 (π'x. Barnes & Hil|, 1983, Cuffaro, 1984, He||er &Martin, 1982, Stout 19B3. Τittnick & Brown, 1981 ) πoυ τεκμηρrcδvoυv 6τl η 1ρηαη τωv υπo-λoγrαταlν απ6 μrκρd παlδld τα απoμoν<iνεt κolνωνtκd καl υπovoμε6ε| Tηv Kolνωv|κo-συνα|-oΘηματlκη τoυ5 αvdπτυξη.

Απd μlα δlαμετρlκd αvτiΘετη dπoψη, o| υπoστηρ|κτd5, καl μdλαrα oΙ π|o μετρ|oTrαΘεis ηυπooτηρικτ€q με επιφυλdξε,ξ (η με πρo}πoΘi'oειs), δηλαδη εκεiνol πoυ oτdκoιrrαι π|o κρΙτt-

κd απivαντr σΓη χρηση τoυ H/Υ αro πρooxoλlκd πλαfoιo, Θεoφo6v καl oυγκαταλ6γoυv τoυ5υπoλoγαrig μεταξιi τωv πλ€oν καταλληλων εργαλε[ων πρoηωγη9 τη5 κolvωuκ(5 δρααrη-

ρ16τητα9 των παlδlι6ν (π.1. Borgh & Dickson, 1983, Brandy & Hil|, 1984, C|ements et aΙ., 1993,

Jewson & Pe4 1982, Watson et a|., 1986, Wright & Shade, 1994). Σ6μφ<υνα με τηv Davidson(1989): <o υπoλoγlατη5 Θεωρε(ταl iνα υλικ6 με τoλλd πιΘανd oφ6λη καr τroMd δυvdμεl

132 Eπιαι{μεg Αγωγηq 4/2009

πρoβλξματα. Εdv 1ρηorμoπolεiται ooφΦoρΘd, με βdαη τrg αρ1i5 τη5 πρoαxoλlκ(5 εκπαf-δευoη5, τd,τε μπoρεf να απoτελioεl iνα πoλιiτιμo πρdσθεTo στo|χεio σε μ|α αvαπTυξtακo.κεwρικη τdξη. Ωατ6oo, αν καl o υπoλoγlαrη5 i1εl να πρooφiρει τroλλd oε iνα πρoαxoλlκ6πρ6γραμμα, η απoυoiα τoυ ατ16 την τdξη δεν Θα ηταν δα και κατααrρoφlκη> (oελ. 12).

Eν<i ol επrκρlτd5 Θειυρo6ν 6τl τo vα εργdζεταr η vα παζει τo παlδi με τoν l-l/Y εiναl μlαατoμικη δραoτηρ16τητα, αrolxεio πoυ Θειυρεiταl ω5 μεζov αρνητrκ6 1αρακτηρlαrlκ6, oι

υπooτηρrκτ€5 πιατε6oυν dτl κdτl τdτolo εΙναl απΙΘανo, αφo0 τα παlδld 1ρηolμoπoloιiν τoυ5H/Y (lδlαΙτερα αro απiτr) ω5 αvτlκεiμεvo, πρoκεtμdνoυ vα <πρooελκ6ooυν> dλλoυ5 συvoμη-λfκoυ5 γlα να παiξoυν μαζf (Crook, 1992' Kee, 1986) πρoηoνταs oυσtασTικd την α7ιληλεπi-

δραoη μεταξ6 τωv παιδlιυν. Eπlκαλo6vται ευρηματα ερευvι6ν, oιiμφωvα με τr5 oπoiε5 εdναυwρd1oυν oριαμdvε5 πρoUπoθioεls/ πoυ oυσlααrlκd αφoρoιiν την κατιiλληλη xρηoη τoυυπoλoγrαrη καl τοJv ανατιτυξιακd κατdλληλιιν πρoγραμμdτtυv, πρo&γεταl η ανdπτυξη τιυvλεκτικι6ν δεξroτητωv, η κolνcυvlκη καl oυvαιαΘηματrκη αν&πτυξη, καΘri5 καr η αδρη καl

λεπτη κlνητlκ6τητα των παlδlιilν πρoαxoλrκη5 ηλlκi,α5 (Εarly Connections, 2001, Scoter et a/.,

2001 ). Mεταξ6 τωv oημαwlκιiτερωv oτol1εfων πoυ επικαλoιjνταl εivαt τα ακ6λoυΘα:ο Δεδoμivα ερευvc6v (π.x. Εssa, 1987, Lipinski et a/., 1985) καταγρdφoυν 6τl η xρηαη τoυ5

δεν δrαφoρoπorεi περιoodτερo η λry6τερo τηv Kotνωνrκη ανdπτυξη τοrν παrδrων αυτη5τη5 ηλlκiα5 oε αxdoη με dMε5 δραατηρι<iτητε9.

ο,Eρευνεs i1oυν δεiξεr 6τι τρo&γowα| oι Kotvωv|Kig oυvαvαατρoφi5 καI η oμαδικη εργα-ofα, η ανdπτυ€η τη5 αυτovoμiα5 καl η αfoθηoη απdκτηoη5 δ6ναμη5 καl ελ€11oυ, η εκμd-Θηαη καv6νων 6τω5 η αvαμov( τηg αεlρd5, η καλλliργεlα τηs συvεργασΙα5, τη5 αMηλo.

βoηΘεrα5 κτλ, oε oυνδυαoμ6 με diιλα αvαπτυξlακd oφdλη 6πω9 η ενlξυoη τηs αυτoα-*iληψηs τoυ5 (τrαζovταs με τoν HΛ δoκlμdζoυv τι5 δυνατ6τητi5 τou5 και κατανooιjvκαλιiτερα τoν εαυτ6 τoυ9) καl η γvωση τoυ κ6αμoυ πoυ Tα τrερrβdΜεr, η ανdτrτυξη τη5

αυτoπεπoiΘησηS κα| τη5 αυτoεκτiμηαη5 τoυ5 (6ατερα απ6 επlτυ1ημdνε5 τrρoαπdΘεlε5),

η Θετlκη πρoδldΘεoη πρos τη μdΘηαη (τα παlδld δεixvoυv ενΘoυorαoμ6, |Kαvoπorηση Kα|

xαρd dταv δoυλε6oυv με τoν υτoλoγroτη) (π.1. Clements, 1994, 1999, C|ements & Νastasi,.l993, HaugΙand & Wright, 1997, Sivin-Kachala & Bialo, 1994)'

ο Απd, dρευvεq d1εl δrαπrαrωθεf 6τl ol μαΘητ6q πoυ μαΘαiνoυν vα πρoγραμματΙζoυν η vαεπιλιjoυν πρoβληματα με τη βoηΘεlα τoυ H,Υ τεivoυν και να αναζητoιiv τη oυνεργαo(α μεdΜα παlδld πρoκεIμ6νoυ να αvT|μετωπiαoυv τo πριiβλημα πoυ 61oυv μπρoατd Toυs/ Kα|

να ενlαx6oυν καI vα επlμivoυν στηv πρoαrrdΘεld τoυ5 dταν d1oυν δυoκoλiε5 καl 6τανoυνεργdζovται με κdπoro dλλo παlδi (Nastasi & C|ements, 1993,1994, Weinstein, 1991 ).

ο ΠιΘαvis oυγκρo6αε15 πρoκιiπτoυν 6ταν τα παlδld πoυ oυvεργdζovrαl δrαφιυνo6v γΙα τovτρ6πo επλυoη5 τoυ πρoβληματo5. Τo ενδlαφ€ρov 6μtυ9 γ|α την κorνη πρoαπdθεια υπερd.

χε| τωv πιΘανcilν διαφoρr6v πoυ πρoκιiπτoυν κα| ενΘαρρOvεl τηv αvdδυoη oυμπερrφoρι6νκαl κolνωνικcirν δεQoτητ<υv πoυ δlευκoλιjvoυv Tην επiλυoη τoυ5 (Νastasi & Clements, 1993).

4. Κρfoιμcι ζητιiματοιTJo|o <iμιυ5 μπoρεf vα εiναl τo κλειδiγrα την απoτελεoματrκ6τητα τoυ H/Y, αν υπoστηρ|.Ι ΙxΘεi κατt τiτoιo, γlα τα πrθαvd oφdλη η την μεiαloη τιυv αρvητlκοlν επιτrτωoεcov πoυd1oυν εwoπlmεi; Mlα βαθ0τερη ανdλυoη των αxετlκων ερευvωv oδηγεi ατη δlαπ(oτωοη6τl τα πιθανd oφdλη καr d,1ι oι βλαπτlκi5 επlπτc6oεr5 εξαρτtυwαt απd τo εiδoc, των πρo-

γραμμdτcιν πoυ χρησ|μoπolo6νταl καΘcδ5 καl απd τlg oυνΘηκεq πoυ διαμoρφιΙlνoνται και τιc,

πρακτικ(.q πoυ υιoΘετo6νται απ6 τιg παιδαγιιyoιjq'

Εnιαcημεg ΑγιυγIlq 4/2009 133

o Papert (.1998) τoνζε| πωs o| υπoλογlαrιig ixoυν Θετlκ6 αvτfκτυπo ατα παlδld 6τανπαρfxoυv oυγκεκρlμivε5 εμπειρiε5, ιiταν τα παlδrd ixoυv ελειiΘερη πρoσβαση σε αυToιjsαΜd ταυτo1ρdνtυ5 μ€oω ελεγ1tiμενιυv μαΘησ|αK6ν διαδtκαorιirν, 6ταv παlδld καr παlδαγαr.

γof μαΘαiνoυν μαζ| dταν ol παrδηωγoi εvΘαρρ6νoυv τη συνεργασiα καl 6ταν ol τrαlδηω-γoΙ 1ρηolμoπoloιiν τoυ5 υπoλoγlατ€5 πρoκεlμivoυ να δrδdξoυν ενδlαφiρoυoεs Kα| σημαvτ|.κ65 Iδiεg η iwolε5, και, κυρiω5, <jταv 6λα αυτd εivαl κατ6λληλα Και πρoσαρμooμtνα oτιqωldγκεq τηg ανατττυ€,ιακξq φdoηc κ6Θε παι6ιoιj ξεxιυριoτd. Πρξματl, αvα1rucoρ(owαr olδυvατ6τητε5 καt τα πλεoνεκτηματα πoυ πρooφiρεr η εvααx6ληση με τoν HΝ, αλλd υπdρ-

xει o κivδυνo5 να μην 1ρηolμoπolεiται τo εργαλεio/μ6oo αυτ6 με κατdλληλo τρ6πo Kα| συvε-τrι69 νq μηv δoιiμε τα απoτελdoματα πoυ επlΘυμo6με (τr.1. Hea|y, 1998, K|eiman, 2000).

,Oτrαl5 διαπlαroiΘηκε απ6 την μελ€τη ταrv Martin, Dickson, καl Vi||arrue| (6τr. αvαφ. αroRiley, 1993),6oo ol εκπαιδευτrκof oργανιυvoυv με oωoτ6 τρ6πo μlα δρααrηριιiτητα, δενπριiπεl να uπdρxεl αvησυχrα γα τη 1ρηoη τoυ l.,l/Υ απιi τα μικρd παιδld, Στη oυγκεκρlμdvη

μελiτη μα1ιlητooκιiπησαv τηv κolνιυνικ( αMηλεπδραση των παlδιιδν πρoα1oλικη5 ηλlκiαgσε τρε|s δρααrηρr6τητεs: σrη δIdρκεrα τoυ Θεατρtκoιl παr1νιδιoιi, αrη δldρκεlα τoυ ενδrd-

μεαoυ γε6ματos-σ/ακ καl κατd τη δrdρκεrα τηs Xρησηs HΝ απ6 τo παlδf. ,Εvα oημαvτtκ6ειiρημα εivαl d,τr δlαπiαrωoαν πω5 η α}ιληλεπιδρααη μεταξιi των παlδlι6v ηταv μεγαλ6τερηoτη διdρκεlα τoυ τrαlxνIδloι1 με H/Y. Στη δldρκεrα τoυ Θεατρικo6 πα11νιδιo6 κα| Toυ σvαKoυ1νd κυριαρxo6oαν ol δραoτηρl6τητεs και η συμπερ|φoρd των πlo κolναlνtκι6ν παlδlι6v.Αvτ(Θετα, βdζovταg τα παrδld oε ζε6γη γ|α τls δρααrηρl6τητεs με Toν H/Y δivοwαν περισ-o6τερε5 ευκαlρfε5 αrα vτρoπαλd παlδld να oυμμετi1oυν κα| να μιλo6ν.

Bdζovταq τα παlδld oε ζε6γη μπρooτd απ6 την oΘ<iνη εν65 υπoλoγlmη, η δραατηρ16τη-τα αυτξ μετατρiπετα| σε συνεPyατικ{. Mioα ατrd μια πρooεκτlκdτερη Θειυρηoη Θα πρiπεινα απoφασtστεi πotα παrδld Θα μπoυv oε ζε0γη. Oι ερευvητi5 πρoτεiνoυv dτl oι παtδηω.γoΙ θα πρiπεl να απoφε6γoυν vα βdζoυν μαζi vτρoπαλd παlδld με παrδιd πoυ τεΙνoυv vαdxoυν πdντα τoν ηγετlκ6 ρ6λo μioα crrηv τdξη. Πρoτεivoυν, επioη5, πω5 γoνεi5 καt παlδα-

γωγoΙ θα πρdπεt vα επlλιiγoυv με μεγdλη πρooo1η εκπαιδευτtκd πρoγρdμματα γlα }-llY' Tαπρoγρdμματα αυτd πρo6γoυν τη συνεργαoiα καl την δlατrρoαcυπικη επlκolνοrviα τrερlood.τερo απ, 6τr τα πρoγρdμματα πoυ πρoσoμoldζoυv με τα ηλεκτρovκd παlxvδlα τιjπoυarcade, τα oπoiα αυνηΘω9 περlf1oυν επlΘετlκo6 1αρακτηρα Θdματα.

Ω5 μiρo5 τη9 μελiτη5 Toυs o| ερευvητig ενδlαφfρΘηκαν επioη5 vα δoυν με πolov τρ6πo(καr αv) α}ληλεπlδρo0v μεταξιi τoυg παιδld με κdπolα oωματlκη ξ dMoυ τιjτroυ αvαπηρiα

η δυα1iρεrα με φυoroλoγlκd παlδld αυτξ9 τη5 ηλικiα5. Aπ6 τη μελ6τη βρiΘηκε 6τι o HΔαπoτελεf 6να oημαvτlκ6 μiαo πρoηωγη9 τιον φtλl6ν μεταξ6 παlδlιοv πoυ σε dMη περΓ.

πτωση Θα iβλεπαν τα dλλα τrαlδld ωs (δ|αφoρετικd>' Kαl πdλl, o HΛ υπερει1ε iναvτι τoυΘεατρlκo6 παι1νlδlo6 και τωv oυναMαγ<iν κατd τη δrdρκεlα τoυ σνακ ωs μια δρααrηρ16τη.Tα πoυ πρo(γηε την κolνωνrκ( αMηλεπδραoη' Tα τrαlδld με εrδlκi5 ανξκε5 μrλoιioαν μετoυ9 υπdλolπoυ5 oυνoμηλiκoυs τoυs 30% τoυ oυvoλlκoιj xριiνoυ κατd τη δrdρκεlα τη9 δρα-αrηρι6τητα5 με τoν H/Υ. Kατd τη δldρκεlα τoυ Θεατρlκo6 παι1νιδIo6 καt τoυ γε6ματo5 o

1ρdvo5 oυνoμlλiα5 καr λεκτrκη5 oυναλλαγη9 ηταν 12% και 13% αvτiαroI1α. Tα απoτελiαμα-τα αυτd μπoρεf vα ixoυv πρoεκτdoεr5 και ατην διαxεiρlαη dMη5 μoρφηs δlαφoρετlκ6τητα5

ξ ετερdτητα5 dπω5 αrην περiπτιυoη παlδtωv διαφoρετlκων θρηoκευτlκcδν, φυλετtκιirν (εΘνoτικ<6v oμdδιoν.

Miα απd τlg κ0ρlε5 πρo0πoΘ€oειg εfναl 6τι, γtα να i1oυμε τα καλιiτερα δυvατd oφdλη, Θα

πρdπεl vα Xρησtμoπotoιjvται mo πλαiolo τuJν ανα'τTτυξιακd κατ6}ληλιυν πρακτικιΔν

(Dev-e|opmenta||y Appropriate Practices - βλ. Bredekamp & Copp|e,1gg7) τα λεγιiμενα αvα.τττυ^Qακd κατdΜηλα πρoγρdμματα ξ λoγιoμικ6' πoυ επlτρiπoυv την δημloυργlα καr την δlε-ρεσvηoη, καr η παlδηιυγ65 δημroυργεr, ivα περrβdMoν <ιjπoυ τα παlδid dxo,u

'o, ελ.μo

τη9 δρααrηρ16τητα9 επεvεργωvταg oτo πριiψαμμα πρoκειμ6νoυ vα αυμβoον πριiγμαrαπdνω ατη oΘ6vη παρd vα αvτtδρo6ν αε πρoκαΘoριoμiνεg εριοτηαεl5 καl κλεrαro6 τιjπoυπρoβηματαυ (Haug|and & Shade, 1988, αελ. 37), ανdλoγα με τηv αναπτυξlακ( φdαη κdθεπαlδlo6. Mε μrα τiτolα 1ρηoη τα εργαλεiα αυτd υπιiαxowαl Θετικd παρd αρνητiκd απoτε.λ€αματα, αν καΙ, oαφiατmα, υπdρ1oυν αρκετd ακιiμα oημεfα/πρo0πoΘioεlg ατα oπoiαπρiπεl να δoθo6ν πρoooxη τrρoκειμiνoυ να κmαoτεio |-W μdρo5 εν<i5 αvαrrrυξlακd κατdλ-ληλoυ πρoγρdμματo5 (γlα τrαρciδεrγμα o 1ριiνo5 εναα16ληαη9 με τov H/Y, o 1αlρo5 χρησηsτoυ, o αρtΘμ65 παrδιc6ν μπρoαrd αε iναv HΛ, η αvαλoγfuHΝι τrαlδlc6ν αrην τdξη κ.δ.κ.l.

Ω5 πoloτrκd καl αvατrτυξlακd κατdMηλα λoγloμlκd (π.1., τα πρoγρdμματα <ανolxτoιiπερlβιi}ιλowo5> oε αντiθεoη με τα πρoγρdμματα <εκγ6μvαoη5 *o, .μ.,iδ,,ηg, τα oπofαΘειυρoιiνταl ωs μη αvαπτυξιακd κατdMηλo λoγloμlκ6 γlα τα παιδld πρoαxoλlκη5 ηλκfα5)Θεωρo6wαl εκεiνα πoυ ixoυv μlα oεlρd tδrαfτερων χαρακτηρloτικ6v (βλ. Beaty,. lssz,CΙements, 1985, ]993, Haugh|and & Shade, 1994, l.{enning",, i994, NΑEYC, 1996, shade,1996, SiΙvern & McCary,.l986) ιjπιο9:ο εiν-αl κατdMηλα για την ηλlκiα, τo κo|νωvlKo.τoλlτlαμικ6 υπ6βαΘρo, τo επiπεδo καl τα

εvδlαφiρovτα τιυv τrαlδtο:v τη5 πρoαxoλrκη5 ηλlκiα5,. fχoυν ξεκdΘαρous crrd1oυs, πoMi5 δυvατ6τητε9 καl δivoυν 6μφαoη ατην εvεργητlκημdΘηoη, στoν πε|ραματtoμ6 καl την επiλυoη πρoβλημdτων |

ο μπoρoιiν vα εvoαrματc6νowα| σTo πρ6γραμμα του παtδlκo6 αrαΘμo6 ( τoυ νηπlη<υγεfoυ,ο καλλεργo6ν τη φαvταofα καl τη δημιoυργlκ6τητα ταrν παlδιο-lν και εiναl αlαΘητrκd ευxd-

ρlαrα (i1oυν καΘαρ6 καr ευκριvη η1o καl χρ6μα, κiνηoη καr γραφrκd),r εiναr ε6κoλα σΓη χρηση καr με επiπεδα δυoκoλΙα5 ιirαrε να καλιjπτovταl ol ανατrτυξlακd5δlαφoρi5 των παlδlιiv,

ο πρoκαλo6v τo εvδlαφ6ρoν ταrν νηπfωv καl τo δlατηρoιiv αμεiιυτo, δiνoυv αrα παδld μlααΙαθηαη ελi11oυ (να εiναr ε6κoλo να ζητoιiν βo(Θεlα, vα δloρΘrivoυν τα λdΘη τoυξ),

o παφxoυν κατdMηλη καI απoτελεoματικη ανατρoφoδ<iτηoη μioω τη5 δυνατ6τητα9 γιαπoMdg <oωα169> απαwηoεlg.'Ετoι, o τε1νoλoγικ69 αλφαβητιoμ6ξ μπoρεr να επιτευ1Θεf μdoα απ6 πolκiλε5 δραατηρ16.

τηTεs με τρ6πo φυαlκ6 καr αβiαoτo, ενι6 τα παlδιd εργdζovrαl ατov H/Υ με πα11αιι6δη καlευxdρIατo τρ6πo, αε αwικεfμενα πoυ ixoυν ηδη διδαxΘεr,, με oκoπ6 να εξαακηΘoιiv η vακαλιiψoυν αδυvαμiε5 (C|ements & Νastasi, 1992. Co||is. ,t996.

Lepper & Curtner, 1989).o αμερικαvIκ65 ΕΘuκιig oργαvroμ69 μα Tηv Eκπαiδευαη τιυν Mlκρc6ν Παlδlιυν (ΝAEYC)

πρoκειμ6voυ vα εξααφαλioει την oρΘξ 1ρηαη τoυ H/Y αro πρoαxoλlκ6 πλαioro εξdδωoε τoνΑπρiλo τoυ 1996 ivα κεfμεvo επτd αρ116ν, τl5 oπo(εg θα πρiπεr να λαμβdvoυv ooβαρdυπιi'.{.'η ol παrδαγιυγof κατd την εlαηωγη τoυ HΛ Kαt τoυ εκπαlδευτlκo6 λoγoμικo6 αroπρoαxoλlκd πλαiαro τcυν παlδtκιilv αrαΘμ<υν κα| vητΠηωγεfων, ol αρ1i5 αυτiq αναφiρo.vTα| συνoπT|κd αrα εξη5:ο AπαlτεΙταl η επαγγελματικξ κρioη τη5 παlδηωγoι1 πρoκεlμivoυ vα καΘoριαrεf αv μrα

εlδlκ( 1ρηoη τη9 τεxvoλoγiαg εfvαl ηλlκlακd καt πoλtτιαμlκd κατιiMηλη.o Aν xρηoιμoπoιηΘεi κατ6λληλα, η τεxvoλoγiα πρo&γεl τι5 γvωαrlκi5 καl κoινωνtκds δεξld-

TηTεs τoυ παlδlo6,

Eπιαrημεg AγωγI]s 412!99--lΞ

o H κα16Μηλη τεγνoλoγiα ενo<υματιΙlvεται oτo μαΘηoιακ6 περιβd}λoν και 1ρηoIμoπolεiταlωs μια απd τι5 δrdφoρε5 επlλoγi5 δραoτηριoτητων πoυ παρ61owαl απd τo πρoαxoλlκ6

πρ6γραμμα.ο oι παtδη<υΥof των κiντρων τρoαxoλrκηs ηωγηs Θα πρiπει να πρo&γoυv την ioη πρo-

oβαoη vτην τε1voλoγiα για 6λα τα παι6ι6 κα| τ|s oικoγ6vειεg τoυg. Τα τrαlδrd με εlδικdg

αvdγκε5 Θα πρdπεl να ixoυv αυξημiνη πρ6oβαoη o, αυτηv 6ταν δtατrloτtiνoνταl ανα-

τrτυξlακd oφ6λη.ο or δυvατdτητεs πoυ πρooφiρεl η τεxνoλoγfα καt επlδρo0v αrην μdΘηoη καl αν&πτυξη

τιυν παιδlc6ν αταlτo6ν τη μ6γroτη δυνατη πρooo1η απ6 τl5 παlδαγωγoιig πρoκε|μεvoυ

να μην δημloυργηΘo6ν oτερε6τυπεζ συμπεPιφoPdg καl η αvdπτυξη βfαltυν oυμπεριφoρ<ilν

ωs μ|α τακτικη επiλυoη5 πρoβλημdτιυν.ο Or παlδηωγoζ αε oυνεργαoiα με τoυ5 γoνεig, Θα πρiπεt να επlλiγoυv τι5 καταλληλ6τε-

ρεg τε1voλoγlκig εφαρμoβ5 γα ιiλα τα παιδtd.ο H κατdMηλη χρηση τη5 τεxvoλoγfα5 i1ει πoM€5 επιπτciloει5 oτην επα'γγελματικη ανd-

τrruξη των iδιιov τιυν τrαrδηιυγι6ν,

5. Alrτi εrrιλ6γoυ-Γα πρoαναφερΘiντα ατolxεiα και Θ6σεts Θα μπoρo6oαν να συvoψ|στoOν επιγραμματlκσ

Ι oτα ακ6λoυΘα oημεiα:ο,ΕναS υπoλoγιαrη5 δεν μπoρεf oε καμld περ(πτ<ooη v, αντικατασTηoει την ανΘριυπlvη

παρoυoiα τoυ παlδαγιυγo6 αMd vα την oυμπληρriloε| Kα| να την oλoκληρc6oει.

ο H εroαγωΥrl τιυv H/Y oε πρoαxoλrκo65 1c6ρoυg απoτελεi ivα μεζov Θiμα ψυ1oλoγrκo6 καr

παlδαγιυγlκo6 πρoβληματloμo6. Φαfνεταr, 6μα:5, 6τt, εvι6 παρατηρεiταl μlα oλoiνα και

μεγαλ6τερη 1ρηoη τoυ5 oε παlδlκoι15 αταΘμo69 η και vηπιηωγεfα, απoυαtdζεl oε oημα-

wrκ6 βαΘμ6 η iρευνα αxετικd με τl5 ετrrπτιυσειs τoυs/ τ6σo σε δlεΘνi5 επfπεδo 6oo καt,

lδlαfτερα, ατηv εΜηνικη πραγματrκ6τητα, ιδlαiτερα 6oov αφoρd τ|s Kolvων|κo.oυναιoΘη-

ματικi5 παραμiτρoυ5.ο Στoν καταιγloμ6 6λαrv αυτc6v των πληρoφoρlι6ν εivαI ανηκη vα απαvτξooυμε με oυσ|α-

ατικ6 τρdπo καl με TεKμηρrωμdνα αrol1εiα. Στην ΕMdδα. αMd καl αΜo6, dπoυ παραTη.

ρεiται μια dκρlτη απoδoμ τη5 ειoβoλη5 oπolωνδηπoτε πρoγραμμdτωv HΛ, δεv €xεl υto.

ΘετηΘεf κdπotα oυγκεκρlμiνη ψυ1oπαlδαγιυγlκ( πρooiγγloη.. Σιjμφιονα με τov Papert, o υπoλoγlαrη5 εivαι δdoκαλo5, μαΘητη5 καr εργαλεio. Π&vω απo

6λα, 6μω5, αrl5 ηλrκiε5 τoυ νηπιcrγωγεioυ και τoυ δημoτIκo6 εiναι διαoκiδαoη, παι1vfδι.

Kαt τo <παlxνiδι> αυτ6 Θα βoηΘηoεl να επιτελiooυμε Toυs τελrκo65 μαθηolακoιi5 oτιixoυ5

τoλι1 πto dμεoα καr ε6κoλα απ6 oπoιoδηπoτε dλλo εργαλεio μdθηoηg.o Στηv πρoσχoλrκη ηλlκfα α161o9 δεν εivαl να χρησιμoTrolηΘεΓo H,Υ ω5 αwIκε(μενo μdΘηαη9,

αMd ω5 μioo γlα τoν εμτλoυτιoμ6 τωv εμπεlρl<irν τoυ παlδtoιi, μiαω τηg δlερε6vηoη5 καt

xεlρloμoιi τcυv αvrικεrμ6νων Toυ περlβdMoντα 1ιiρoυ τoυ. Εvτoιjτolg, εdν δε1Θo6με 6τl τo

κεvrρικ6 ζητημο/αr61os σrην πρoα1oλικη εκπαδευαη εivαι η παρo1η τιον καλ6τερων

δυνατιυν εμπειρlc6ν τroυ oδηγoιiν αε μlα υγlη καl Θετrκη ανdτrτυξη κdΘε παιδloιj, τ6τε o

υτroλoγαrη5 μτroρεi να μην ιi1ει ivαν κυρΙαρ1o η προrταγιυνrαrlκιi ριiλo αrην τdξη αΜd

μπoρεf να ατroτελioεl εvοιλλακτικ6 μioo γ|α Tηv εξερε6vηoη περlo1ι6v και τoμiωv πoυ

παραδoolακd απoτελoιjv τoν πυρηvα τoυ πρoγρdμματog δρααrηρloτητων τηg πρoαxoλr.

κη5 τdξη5 6πιυ5 η γλιilooα, η μoυoικη καl or δημloυργlκd5 τixvε5. Mπoρε[ vα απoτελiαεl

L35 Επιαrriμεg Αγωγr]q 4/2009

€να εργαλεio γ|α να επιτευ1Θoιiν o| σTdχoι τoυ πρoγριiμμαro5 6πιυ9 να πρoσφiρε| τηδυνατ6τητα αrα παlδld vα πoυν μια ιαroρiα, να φτrdξoυv ivα τραγo6δl { να oιiρoυv μlαε|κ6vα.

r,oταv 1ρηolμoπolε(ταI με κατdιλληλo τριiπo απιi εξεl&κευμivoυ5 καl ενημεριυμiνoυgεκπαlδευτικoιi5 η τεpoλoγiα μπoρεf να πρoξεl την αv&rrτυξη και τts δεξ16τητε5 τιυνπαlδιι6ν καt vα πρoσφiρεl πoΜd5 ευκαrρiεg μdθηoη5 ατα παlδld. To ζητoιiμενo ε.vα| ναβρεθεi η μdαη oδ65 \Λ,ωρζowαs πotε5 ε[ναt ol αv&γκε5 των παlδιιδv κdθε ηλIκiαg καθcirg

αυτi5 oυvδιxiζovται κmdλληλα με τι9 δυνατ6τητεs πoυ παρi1ει η τqνoλoγiα των l-{/Y.

ΣnμεiωoηHπαρo0oαεργαofα,*,,o@ευνητlκoιiπρoγρdμματo5τη5Γ.Γ'Ε.T.-ΠENEΔ2001 κYπoλoγlαrcg καl κotνωνικo-oυναlαθημmlκ{ ανΦrrrυξη παlδlo6 πρoφ1oλlκ(9 ηλικiαφ. Yπε6Θυvo5iρευνα5: KαΘ. Π. Παπακωναrαvriνoυ, Eρευνηπκr] oμdδα: K. Πετρoγιοnruηg, Τ. Mdvrζroυ.

BιβλιoγραφfαA||iance for Childhood (2oo0) Fool's gold: A critical Ιook at comρuters in childhood. (ΔαΘdolμo

on Iine: http://www,al|ianceforchi|dhood.neζ τrρoαπελdαrηκε στ|s 51412006)'

Anselmo, S. & Zinck, R. (1987, March) Computers for young children? Perhaps. Young Children,22-27.

Bai|ey, D. (1989) Do comρuters have a p|ace in the kindergarten classroom ' Qnadian Children,14(1),19-30.

Barnes, B. & Hill, S. (1983) Should young children work with microcomputers-Logo before Lego?

The C-omputing Teacher, 1 0(9t | 1 1 -1 4.

Beaty, .l. 0 992)' Skills for preschool teachers' Νew York, Merri||.

Borgh, K. & Dickson, \η/.P. (1983) Two preschoolers sharing one microcomputer: How theyhandle it. Wisconsin C-omputing, 2, 6-1 0.

Brandy, E,l-|. & ιlil|, S. (1984) Young children and microcomρuters: Research issues anddirections. Υoung ChiΙdren, 39(3), 49-61'

Buckleitner, νν. (1994) What,s hot for the computer using tot Technology and Learning. 14(5),

18-27.

Buckleitner, W. & Flohmann, C. (1987, June) Technological priorities in the education of youngchildren. Childhood Ε,ducation, 337 -34o'

C|ements, D.H. (1985) Computers in early and primary eduation. ΝJ., Prentice,l-|all,

Clements, D.H. (1993) Young children and computers: Crossroads and directions fromresearch. Young ChiΙdren, 48(2), 56-64.

research and practice' |n J.L. Wright & D.D. Shade (Eds.), Υoung children: Active learnersin a technological age (pp. 31.49). Washington, DC: Nationa| Αssociation for the Εducationof Young Chi|dren. (ΕR|C Document Reproduction Service Νo, ΕD 38o 242',

C|ements, D.H. (1999) Young children and techno|ogγ. DiaΙogue on early chiΙdhood science,mathematics, and technology education. Washington, DC: American Association for theΑdvancement of Science, Project 2061 , (ΔlαΘioιμo on |ine: http://www.projed2o61 'or!newsinfo/ear|ychi|d/experience/c|ements.htm, πρoαπελdoτηκε oτι9 1Ol2l2o05).

C|ements, D.H. & Νastasi, B.K. (1992) Computers and early childhood education. |n M.cettinger, B.Ν. Εl|iott & T'R. Kratochwi|| (Eds.), Advances in schooΙ psychology: Preschooland early childhood treatment direc"tions. Hi||sda|e, NJ, Εr|baum.

C|ements, D.H. & Νastasi, B.K. (1 993) E|ectronic media and ear|y chi|dhood education. ln B.Spodek (Εd'), Handbook of research on the education of young children (pρ' 251-275).Νew York, Νl Macmi||an.

C|ements, D.H., Νastasi, B.K. & Swaminathan, S. (1 993,,tanuary) Young children andcomputers: Crossroads and directions from research . Young Children, 4B(2), 56-54.

Co||is, B.Α, (1996) Children and computers at school. Mahwah, ΝJ, Er|baum.

Crook, C. (1 992) Cultural artifacts in social development: The case of computers. In l-1. McGurk(Εd.)' Childhood social development: Contemporary ρersρectives. Hove, Er|baum.

Cuffaro, H.K. (1984) Microcomputers in education: Why is earlier better? Ieachers CollegeRecord, 85(4), 559-568.

Davidson, .1. (1 989) Children and computers together in the early childhood classroom. Albany,ΝY, De|mar.

Downes, T., Arthur, L. & Beecher B. (2001) Effective learning environments for young childrenusing digita| resources: an Αustra|ian perspective, lnformation Technology in ChildhoodEducation, 1, 129-143.

Early Connections (2001) Εarly connections: Technology in earΙy chiΙdhood' Educationa|Τechno|ogy Consortium, Νorthwest Regiona| Educational Laboratory,s Chi|d & Fami|yProgram.

Ε|more, Sr.D., O|son, S. & Smith, P. (1993). Reinνenting School: The technology is now.Convocation of NAS and ΝΑE. (ΔlαΘioιμo on line: http://http://www.nap.edu, πρoσπε-λdατηκε αrl5 .l 8/1/2006)

Eπlτρoπη τωv EυρωπαΙκιυν Kolvoτητων (2000) e-Learning - Να oκεφτoιiμε την εmαi6ευοητoυ αιjριo, Bρυξfλλεg.

Essa, Ε. (1 987) Τhe effect of a computer on preschoo| chiΙdren,s activities. Εarly ChildhoodResearch Quarterly, 2, 377 -382.

Haugland, S.W. & Shade, D.D. (1988) Developmentally appropriate software for young children.Young Children, 43(3), 37-43.

Haugland, S.\ν. & Shade, D.D. (1994) Software evaΙuation for young chi|dren. |n J.L. Wright &D.D' Shade (Eds.), Young chiΙdren: Adive learners in a technoΙogical age (pp. 63-76).Washin$on, D,C., Νationa| fusociation for the Education of Young Chi|dren.

HaugΙand, s.W. & Wright, J.L' (1997) Young children and technology: A world of discoνery.Boston, MΑ, Α||yn & Bacon.

1 38 Eπιατημεq Αγωγηq 4/2OO9

HeaΙy, J.M. (1998) Failure to connect: How comρuters affect our children's minds-for better andι,vorse. Νew York, Simon & Schuster'

He||er, R.S. & Martin, c'D. (19s2) Bits,n bγes about comρuting' Rockville: Computer SciencePress.

Henninger, M. (1994) Software for the early childhood classroom: what it should like.Computing in Childhood Ε'ducation, (5)l2,

Jackson, A. (1 990) |nformation Techno|ogy and the Εarly Years. Ε'arly Years, 1 1 (1), 23.28.

Jewson, J. & Pea, R.D. (1 982) Logo research at Bank Street col|ege. Bβe,7(9),332.333.Kee, D.W. (1985) Computer today. In A.W. Cottfried & C.C. Brown (Εds'), PIay interactions: The

contribution of ρlay materials and parental involvement to children,s development'Lexin$on, Mξ Lexington Books.

K|eiman, c.M. (2000, Αpril-June) Mβhs and rea|ities about techno|ogy in K-12 schooΙs. lNTPerspedives: The online Journal of the Leadership and the New Technologies Communiξ,14 (Δlαθiolμo on line: http://www.edc.org/LΝT/news/lssue14/feature1.htm, πρoαπελd.στηKε στ|s 3/412006)

Lepper. M.R. & Gurtner, J, (19s9) ChiΙdren and computers: Αpproaching the twenty-firstcentury. American Psychologist, 44, 170-178.

Lipinski, L.M., Nida, R.Ε., Shade, D'D, & Watson, J.A. (19B5) The effects of microcomputers onyoung children: An examination of free-play choices, sex differences, and sociali nteractions.,/ ou rn al of Εd u cati on al Com puti n g Research, 2 (2), 1 47 -1 58'

Menke.Pacioreζ K. (2002) Taking sjdes - aashing views on controversial issues in earlychi ldhood ed ucation. Cuilford, CO, McGraw-H il l/Dushkin.

Nastasi, B.K. & CΙements, D.H. (1993) Motivational and socia| outcomes of cooperative computereducation environments. JournaΙ of Computing in Childhood Εducation, 4,15-43'

Νastasi, B'K' & C|ements, D.H, (1994) Effectance motivation, perceived scho|astic competence,and higher.order thinking in two cooρerative computer environments ' Journa! ofΕd ucati onal hmputing Research, 1 0 (3), 249-275. (ΕR|c Document Reproduction ServiceΝo. ΕJ 486 806),

ΝationaΙ Αssociation for the Education of Young Children. (1996, Sept.) ΝΑΕYc positionstatement; Techno|ogy and young chi|dren_ages three through eight' Υoung Children,51 (5), 11 .1 6 (ΔιαΘiαιμo on |ine: http://www.naeyc.org/resources/position statements/ρstech98. htm, τrρoαπελdcrrη κε στ| s 5 l 4 12006)'

Ντoλroπo6λoυ, E. (1999) Hλεκτρoνlκoiυπoλoγατd5αrηνπρoαxoλlκη εκπαδευoη.Ερευν<b-νTαζ τoν Κ6oμo τoυ Παι6ιo6, 3,99-112.

Papert, S' (1991) Νoητικi,qΘ6ελλεq. ΑΘηvα, Oδυoofα5.Papert, S. (1998, September) Techno|ogy in schools: Τo suppoft the system or render it

obsoΙete. Μiζken Ε'xchange on Education Technology. (ΔιαΘdolμo on Iine:http://www.mff.orgledtech/artic|e.taf?_function=detai|&Content uidl =105, πρoαπελd-στηKε στls 20l3l2oo5).

Ri|ey, D. (1 993) Socia| interaction and the comρuter. ln Τodd, c.M. (Εd.), Family day careconnedions, 2(5), 5. Urbana-Champaign, IL: University of lllinois Cooperative ExtensionService.

curricu|um mode|s through age 15. Εarly Childhood Research Quarterly, 1 , 15-45.

Scoter, J.V., Ef lis, D. & Railsback, J. (2001) Technology in early childhood education - Finding theBalance. Νorthwest Regiona| Educationa| Laboratory.

Shade, D.D. & l-lau|and, S.\,ν. (1994) Evaluation for Young Chi|dren. |n J. Wright & D. Shade(Eds), Young Cllildren: Active learners in a tκ'hnologierl φ (pp. 63-76). Washington,D.C.: ΝAEYC.

Sivin.Kacha|η J, & Bialo, Ε.R. (1994) Report on the effectiveness of technology in schools, 199σ7994. Washington, DC, Software Publishers fusociation. (ERIC Document ReproductionService Νo. ED 371 726)

Stout, K (1983) Bringing up better babies. Families, 21(8t, 132-139.

Tittnic, E.M. & Brown N. (1981) Positive and Negative use of Τechnology in human interactions.

JournaΙ of Children,s in C-ontemporary Socieξ, 14(1', 15.21'

Wake, B. (1989, March) Bit by bit. ch,,d Ε'ducation,37.

Watson, J,A., Νidη R.Ε. & Shade, D.D. (.l986) Εducationa| issues concerning young children andmicrocomputers: Lego with Logo; Εaξ ChiΙd Development & Φre, 23,299.315.

Weinstein, c.s. (1991) The classroom as a socia| conteΧt for |earning' Annual Reνiew ofPsychology, 42, 493-525.

Wright, J.L. & Shade D.D. (1994) (Εds.) Youn8 Children: Adiνe learners in a TechnoΙogical Age,Washin$on, D.c., ΝΑEYc.

ZiajV'a, A. (1983) MicrocomPuters in Early Chi|dhood Education: Α First Look. Υoung ChiΙdren,s1(s),61-67.