Yaşlılarda fizyolojik değişikliklere bağlı olarak ortaya çıkan hastalıkların tedavisinde birçok ilaç kullanılmaktadır. Bu modülde size, ilaçların özellikleri, çeşitleri, hazırlanması ve verilmesindekigüvenlik önlemleri hakkında bilgiler verilecektir. Bunun yanı sıra ilaçların veriliş yolları ile ilgili bilgiler de açıklanacaktır. Bu bilgilerin ışığında günlük hayatta hasta ve yaşlı için daha güvenilir bir yardımcı olacaksınız.
Yaşlılarda fizyolojik değişikliklere bağlı olarak ortaya çıkan hastalıkların tedavisinde birçok ilaç kullanılmaktadır. Bu modülde size, ilaçların özellikleri, çeşitleri, hazırlanması ve verilmesindekigüvenlik önlemleri hakkında bilgiler verilecektir. - PowerPoint PPT Presentation
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Yaşlılarda fizyolojik değişikliklere bağlı olarak ortaya çıkan hastalıkların tedavisindebirçok ilaç kullanılmaktadır.
Bu modülde size, ilaçların özellikleri, çeşitleri, hazırlanması ve verilmesindekigüvenlik önlemleri hakkında bilgiler verilecektir.Bunun yanı sıra ilaçların veriliş yolları ile ilgili
bilgiler de açıklanacaktır. Bu bilgilerin ışığında günlük hayatta hasta ve
yaşlı için daha güvenilir bir yardımcı olacaksınız.
İLAÇ NEDİR?
İlaç doğal ya da sentetik olarak yapılan; hastalıklardan korumak, belirtileri gidermek ve tedavi etmek için kullanılan kimyasal
maddelerdir. Bir hastalığın tanısı için bazı testlerin
yapılmasında röntgen tetkiklerinde teşhis amacı ile kişinin hangi maddeye karşı alerjisi
olduğunu anlamak için kullanılır.
Genelde ise, ilacın anlamı tedavi edici oluşudur. Hastalarda ilaçların doğru ve güvenli
bir biçimde kullanımının sağlanması çok önemli sorumluluklardandır. Yaşlı ve yaşlı
hastanın, daha önceki durumu ile o andaki sağlık durumunu ve ilacın, hangi amaçla
verildiğini ilaç uygulamasının nasıl yapılacağını belirlemede önemlidir.
İlaç Grupları
ANALJEZİK:
Ağrı kesici özelliklerinin yanında, ateş düşürücü olarak ta kullanılırlar.
Bilinç kaybı olmadan ağrı semptomunun ortadan kaldırılmasına analjezi,
Analjezi oluşturmak amacıyla kullanılan ilaçlara da analjezik ilaçlar (ağrı kesici ilaçlar) denir.
ANTİENFLAMATUAR:
Kas gevşemesini ve iltihap olaylarının giderilmesini sağlayan ilaçlardır.
ANTİPİRETİK
Ateş düşürücü ilaçlardır.
NARKOTİKLER:
Normal ağrı kesicilerin etkili olmadığı,çok şiddetli ağrılarda tercih edilen ilaçlardır.
Bu ilaçlar, ilaç bağımlılığına neden olduğundan kilitli dolaplarda saklanmalıdır.
Opioidler santral sinir sisteminde depresyon, psişik ve fiziksel bağımlılık oluşturur.
Bu ilaçlar Şiddetli, künt ağrılara yol açan kanser,
postoperatif ağrılar ve kemik kırığı ağrıları gibi ağrıların
tedavisinde kullanılır. Özel kırmızı reçeteyle alınabilir.
Morfin ve Benzerleri
Morfin ve morfine benzer etkiler oluşturan ilaçlardır.
Morfin bilinç kaybı yapmadan ağrıyı giderir veya ağrıya direnci artırır.
Hasta ağrının yerini hisseder fakat ağrıyı rahatsız edici boyutta algılamaz.
Morfinin Endikasyonları
Terminal dönem kanser ağrıları, ameliyat sonrası ağrılar, Şiddetli yanık ve travmaya bağlı gelişen şiddetli
ağrılarda kullanılır. Akut myokart enfarktüsünde
intravenöz yolla kullanılır.
Narkotik Olmayan Analjezikler
Narkotik olmayan analjezikler; analjezik amaçlı kullanımları yaygın olan ilaçlardır.
Bu ilaçlar bağımlılık oluşturmaz. Ağrı sentezinde rol oynayan prostoglandinin
fonksiyonlarını bozarak etkili olurlar. Çoğunun antienflamatuar (enflamasyon, yangı ve iltihabı giderici) ve antipiretik (ateş düşürücü)etkileri de vardır. Enflamasyonla seyreden ve uzun süre analjezik
alınması gereken romotoid artrit, osteo artrit gibi vakalarda kullanılır.
şiddetli ağrılarda narkotik analjezikler tercih edilir.
Güçlü antienflamatuar etkisi olan glukortikoidlerden ayırmak için Nonsteroidal Antienflamatuar (NSAİ) ilaçlar olarak da adlandırılır.
Salisilatlar
Sailisilatların analjezik etkileri santral ve periferik yolla olur.
Santral sinir sistemini etkileyerek ağrıyı azaltır.
Periferik olarak periferde oluşan yangıyı giderir.
Ateşli hastalıklarda çabuk etki gösterir. Normal vücut ısısını etkilemez.
Doz arttıkça analjezik etkileri artmaz fakat yan etkileri artar.
Salisilatların Endikasyonları
Antipiretik olarak kullanılır. Baş, eklem, diş ve menstrüasyon
ağrıları gibi çeşitli ağrılarda kullanılır.
Akut romatizmal ateşte antienflamatuar olarak kullanılır.
Tromboembolizm ve myokard enfarktüsü profilaksisinde kullanılır.
Kontrendikasyonları Peptik ülserlilerde, Kanama bozukluğu olan hastalarda
kullanılmaz.
Diğer İlaçlar
Salisilat dışında, narkotik olmayan analjezik etkili ilaçlardır.
Asetaminofen (Parasetamol, Parol, Termalgine )
Analjezik, antipiretik etkisi vardır. Antienflamatuar etkisi yoktur. Karaciğerde metabolize olur. Yüksek dozları karaciğere zarar verebilir. Aspirinin kullanılamadığı durumlarda
tablet veya şurup Şeklinde oral yolla uygulanır.
İlaç ateşi ve alerjik reaksiyonlar oluşturabilir.
Dipiron (Novalgine)
Dipironun antienflamatuar etkisi yoktur.
Analjezik ve antipiretik amaçlı kullanılır.
Alerjik reaksiyonlar ve kemik iliğine toksik etkisi yan etkileri arasındadır.
Oral ve parenteral yolla kullanılabilir.
İbuprofen (Brufen)
Analjezik, antipiretik ve antienflamatuar etkilidir.
Artritte, hafif ve orta şiddetli ağrılarda
kullanılabilir.
Naproksen ( Apranax )
Analjezik, antipiretik, antienflamatuar ve antitrombositik etkilidir.
Ağrılı durumlarda, artritlerde ve travmaya bağlı eklem lezyonlarında
kullanılır. Peptik ülserde kontrendikedir.
ANTİBİOTİK:
Canlı organizmalardan elde edilen ve bakteride üremeyi durduran (BAKTERİYOSTATİK)
veya bakteriyi öldürücü (BAKTERİSİT)etki oluşturan maddelerdir.
SEDATiF:
Vücudun motor fonksiyonlarına etki ederek, bunların fazla uyartısını kaldırır.
Hipnotik ve sedatif etki, genellikle birliktedir.
Bu sebeple barbitürat ve benzodiazepin grubu ilaçlar kullanılır.
HİPNOTİK:
Merkezi sinir sistemindeki uyku merkezine etkilidir.
Sedatif-hipnotik ilaçlar aynı grup ilaçlardır.
Düşük dozlarda sedatif,yüksek dozlarda hipnotik etki gösterirler.
Anksiyeteyi azaltıcı, sedatif, hipnotik, antikonvülzan ve kas gevşetici etkileri vardır.
Diazepam
Diazepam sık kullanılan ilaçtır. Sedatif, kas gevşetici ve
antikonvülsif etkisi vardır. Anksiyete tedavisinde, grand mal epilepsi nöbetlerinde, status epileptikusun ve alkolü
bırakan hastaların yoksunluk belirtilerinin görüldüğü akut dönemde kullanılmaktadır.
ANALEPTİKLER:
Santral sinir sistemini uyaran ilaçlardır.
Aminocardol koroner arterleri ve bronş düz kaslarını gevşettiğinden bronşiyal astım tedavisinde kullanılır.
LOKAL ANESTEZİK:
Uygulandıkları yerdeki çevre sinirlerine etki ederek duyarsızlaştırırlar.
O bölgenin ağrıyı hissetmemesini sağlarlar.
GENEL ANESTEZİK:
Santral sinir sistemini etkilerler. Bilinç kaybı ile birlikte bütün duyu
fonksiyonlarının ortadan kalkması için genel anestezikler inhalasyon ve intravenöz olarak verilirler.
ANTİROMATİZMAL:
Romatizmal septomları giderici özelliktedirler.
ANTİALLERJİK-
Vücudun bağışıklık sistemine etki ederek, allerjik septomları ortadan kaldıran ilaçlardır.
ANTİEMETİK:
Bulantı ve kusma septomlarını giderir.
ANTİDİYARETİK:
Diyare (ishal) septomlarını ortadan kaldırır.
ANTİHİPERTANSİF:
Tansiyon düşürücüdür.
ANTİASİT:
Genellikle mide salgısını azaltmak amacı ile kullanılır.
LAKSATİF (PÜRGATİF):
Bağırsak peristaltizmini arttıran, Dolayısıyla dışkılamayı kolaylaştıran
ilaçlardır.
DİÜRETİK:
İdrar atımını arttıran, ödem çözen ilaç grubudur.
ANTİSPAZMATİK:
ANTİSPAZMODİK: Düz kaslardaki spazmı giderir.
ANTİGRİPAL:
Grip semptomlarını giderici ilaçlardır.
ANTİKOAGÜLAN:
Kanın pıhtılaşmasını engelleyen ilaçlardır.
İlaç Şekilleri
İlaçlar hastaya belirli şekiller hâlinde verilirler ve bunlar farmasötik şekiller diye adlandırılır.
İlaçlar katı ve sıvı şeklinde iki şekildedir.
Katı İlaç Şekilleri
KAPSÜL: Jelatin kılıflar içindeki bu ilaç, toz likit ya da yağlı bir madde olabilir.
Jelatin içindeki gliserin miktarına göre sertliği değişebilir.
Ağız yolu ile kullanılır. Bağırsaklarda açılan bağırsak kaplamalı
kapsüller vardır. Kapsüllerin değişik renk ve büyüklükte olması,
ürünün tanınmasında önemlidir.
TABLET: Toz hâlindeki ilaç, sert disk ya da silindirlerle sıkıştırılmıştır.
Bunun için bir miktar birleştirici yağlı katkı maddeleri ilave edilmektedir.
Bazı tabletler, dozların kolay ayarlanabilmesi için çentikli olabilir.
DRAJE: Almayı kolaylaştırmak ve görünümü hoş göstermek için tabletlerin üzeri tatlandırıcılar ile kaplanmıştır.
Bu tatlandırıcılar aynı zamanda, ilacın okside olmasını da önler.
Genellikle çikolata tadında olduklarından, çocuklardan korunmalıdır.
Kapsülde olduğu gibi ayrıca bağırsak kaplamalı drajelerde vardır.
PASTİL: Yuvarlak yassı tabletler şeklinde hazırlanmış ilaçlardır.
İlaç ana maddesi ile beraber şeker, koku ve baharat gibi lezzet vericiler ile bazen de jelatin ilave edilerek hazırlanmıştır.
Tamamen eriyinceye kadar ağızda tutulur.
Böylece ilacın ana maddesi ortaya çıkar.
PİLÜL: Toz hâlindeki etkin maddeler yapıştırıcı maddeler ile karıştırılır.
Küçük küreler hâline getirilir.
KAŞE: Lezzet ve kokuları hoşa gitmeyen ilaçlar, nişastadan yapılan kılıflar içine koyulur.
Bunlar iç içe geçmiş iki silindirden oluşmuştur.
Yutulmaları güçtür. Önceleri gripal enfeksiyonlarda
kullanılan, gripin türü ilaçlar bu şekilde hazırlanırken bu ilaç şeklini diğer ilaç şekilleri almıştır.
SUPOZITUVAR: Rektuma uygulanmak için hazırlanan konik şeklinde bir ilaçtır.
Üzeri kakao, yağ-gliserin, su-jelatin gibi vücut ısısında eriyen bir madde ile kaplanmıştır.