7/24/2019 Il Ritorno Di Ulise
1/25
European Science Photo Competition 2015 participate now!
Il ritorno d'Ulisse in patriaFrom Wikipedia, the free encyclopedia
Il ritorno d'Ulisse in patria
Operaby Claudio Monteverdi
Head of Odysseus(Ulisse), from the Sperlonga sculptures
Librettist Giacomo Badoaro
Language Italian
Based on Homer'sOdyssey
Premiere 1!"#1$% &arnialseasoneatro Santi Gioanni e aolo,*enice
Il ritorno d'Ulisse in patria(SV325, The Return of Ulysses to his Homeland) is an operaconsisting of a prologue and five acts (later revised to three), set y !laudio "onteverditoa lirettoy #iacomo $adoaro% &he opera 'as first performed at the &eatro Santi #iovanni eaoloin Veniceduring the *3+*-. carnival season% &he story, taken from the second halfof /omer0sOdyssey,1n tells ho' constancy and virtue are ultimately re'arded, treachery anddeception overcome% fter his long 4ourney home from the &ro4an Warslisse, king of6thaca,finally returns to his kingdom 'here he finds that a trio of villainous suitors are importuning hisfaithful 7ueen, enelope%With the assistance of the gods, his son &elemacoand a staunch friend8umete, lissevan7uishes the suitors and recovers his kingdom%
Il ritornois the first of three full9length 'orks 'hich "onteverdi 'rote for the urgeoning Venetianopera industry during the last five years of his life% fter its initial successful run in Venice the
https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:European_Science_Photo_Competition_2015https://en.wikipedia.org/wiki/Operahttps://en.wikipedia.org/wiki/Claudio_Monteverdihttps://en.wikipedia.org/wiki/Odysseushttps://en.wikipedia.org/wiki/Odysseushttps://en.wikipedia.org/wiki/Sperlonga_sculptureshttps://en.wikipedia.org/wiki/Giacomo_Badoarohttps://en.wikipedia.org/wiki/Homerhttps://en.wikipedia.org/wiki/Odysseyhttps://en.wikipedia.org/wiki/Odysseyhttps://en.wikipedia.org/wiki/Carnivalhttps://en.wikipedia.org/wiki/Teatro_Santi_Giovanni_e_Paolohttps://en.wikipedia.org/wiki/Teatro_Santi_Giovanni_e_Paolohttps://en.wikipedia.org/wiki/Venicehttps://en.wikipedia.org/wiki/Stattkus-Verzeichnishttps://en.wikipedia.org/wiki/Claudio_Monteverdihttps://en.wikipedia.org/wiki/Librettohttps://en.wikipedia.org/wiki/Librettohttps://en.wikipedia.org/wiki/Giacomo_Badoarohttps://en.wikipedia.org/wiki/Teatro_Santi_Giovanni_e_Paolohttps://en.wikipedia.org/wiki/Teatro_Santi_Giovanni_e_Paolohttps://en.wikipedia.org/wiki/Venicehttps://en.wikipedia.org/wiki/Venicehttps://en.wikipedia.org/wiki/Homerhttps://en.wikipedia.org/wiki/Homerhttps://en.wikipedia.org/wiki/Odysseyhttps://en.wikipedia.org/wiki/Odysseyhttps://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_note-1https://en.wikipedia.org/wiki/Trojan_Warhttps://en.wikipedia.org/wiki/Ithacahttps://en.wikipedia.org/wiki/Ithacahttps://en.wikipedia.org/wiki/Ithacahttps://en.wikipedia.org/wiki/Penelopehttps://en.wikipedia.org/wiki/Penelopehttps://en.wikipedia.org/wiki/Telemachushttps://en.wikipedia.org/wiki/Odysseushttps://en.wikipedia.org/wiki/Operahttps://en.wikipedia.org/wiki/Claudio_Monteverdihttps://en.wikipedia.org/wiki/Odysseushttps://en.wikipedia.org/wiki/Sperlonga_sculptureshttps://en.wikipedia.org/wiki/Giacomo_Badoarohttps://en.wikipedia.org/wiki/Homerhttps://en.wikipedia.org/wiki/Odysseyhttps://en.wikipedia.org/wiki/Carnivalhttps://en.wikipedia.org/wiki/Teatro_Santi_Giovanni_e_Paolohttps://en.wikipedia.org/wiki/Venicehttps://en.wikipedia.org/wiki/Stattkus-Verzeichnishttps://en.wikipedia.org/wiki/Claudio_Monteverdihttps://en.wikipedia.org/wiki/Librettohttps://en.wikipedia.org/wiki/Giacomo_Badoarohttps://en.wikipedia.org/wiki/Teatro_Santi_Giovanni_e_Paolohttps://en.wikipedia.org/wiki/Teatro_Santi_Giovanni_e_Paolohttps://en.wikipedia.org/wiki/Venicehttps://en.wikipedia.org/wiki/Homerhttps://en.wikipedia.org/wiki/Odysseyhttps://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_note-1https://en.wikipedia.org/wiki/Trojan_Warhttps://en.wikipedia.org/wiki/Ithacahttps://en.wikipedia.org/wiki/Penelopehttps://en.wikipedia.org/wiki/Telemachushttps://en.wikipedia.org/wiki/Odysseushttps://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:European_Science_Photo_Competition_20157/24/2019 Il Ritorno Di Ulise
2/25
opera 'as performed in $olognaefore returning to Venice for the *-.- season% &hereafter,e:cept for a possile performance at the 6mperial courtin Viennalate in the ;th century, there'ere no further revivals until the 2.th century% &he music ecame kno'n in modern timesthrough the +th9century discovery of an incomplete manuscript score'hich in many respects isinconsistent 'ith the surviving versions of the liretto% fter its pulication in +22 the score0sauthenticity 'as 'idely 7uestioned, and performances of the opera remained rare during the
ne:t 3. years% $y the +5.s the 'ork 'as generally accepted as "onteverdi0s, and after revivalsin Vienna and #lyndeournein the early +;.s it ecame increasingly popular% 6t has since eenperformed in opera houses all over the 'orld, and has een recorded many times%
&ogether 'ith "onteverdi0s other Venetian stage 'orks, Il ritornois classified as one of the firstmodern operas% 6ts music, 'hile sho'ing the influence of earlier 'orks, also demonstrates"onteverdi0s development as a composer of opera, through his use of fashionale forms suchas arioso, duet and ensemlealongside the older9stylerecitative% $y using a variety of musicalstyles, "onteverdi is ale to e:press the feelings and emotions of a great range of characters,divine and human, through their music% Il ritornohas een descried as an
7/24/2019 Il Ritorno Di Ulise
3/25
? >ecording history
+ 8ditions
. >eferences
8:ternal links
Historical context1edit
&he composer c% *-.
"onteverdi 'as an estalished court composer in the service of @uke VincenAo#onAagain "antua'hen he 'rote his first operas,L'OrfeoandL'Arianna, in the years *.*.?%1fter falling out 'ith VincenAo0s successor,@uke Francesco #onAaga, "onteverdi moved toVenice in *3 and ecame director of music at St "ark0s $asilica, a position he held for the restof his life%12longside his steady output of madrigalsand church music, "onteverdi continued tocompose 'orks for the stage, though not actual operas% /e 'rote several allets and, for theVenice carnival of *2-25, Il combattimento di Tancredi e Clorinda(
7/24/2019 Il Ritorno Di Ulise
4/25
carnival, 'asL'incoronaione di #oppea(
7/24/2019 Il Ritorno Di Ulise
5/25
his adaptations of the te:ts presented to him% 13>inger reinforces this, 'riting that
7/24/2019 Il Ritorno Di Ulise
6/25
possi0ly &ostantino 2anelli3456
enelopeWife to Ulisse me..o/soprano
ct 17 I, 8
ct 47 *, *II,8I, 8IIct !7 III, I*,*, I8, 8
he role 9as initially sung, in*enice and Bologna, 0y Giuliaaolelli3456
:ricleaPenelope's nurse me..o/sopranoct 17 Ict !7 *III, 8
2elanto attendant to Penelope sopranoct 17 II, 8ct 47 I*ct !7 III
:urimaco a servant to Penelope'ssuitors
tenorct 17 IIct 47 I*, *III
;ettuno(;eptune)sea-god 0assct 17 *, *Ict !7 *II
he role 9as pro0a0ly sung, in*enice and Bologna, 0y theimpresariorancesco 2anelli3456
Gioe(
7/24/2019 Il Ritorno Di Ulise
7/25
:umete a shepherd tenor
ct 17 8I, 8II,8IIIct 47 II, *II,8, 8IIct !7 I*, *, I8
Iro a parasite tenorct 17 8IIct 47 8IIct !7 I
elemaco(elemachus)son ofUlisse
tenorct 47 I, II, III,8Ict !7 *, I8, 8
ntinoo(ntinous)suitor toPenelope
0assct 47 *, *III,8II
isandro(eisandros)suitor toPenelope
tenorct 47 *, *III,8II
nfinomo(mphinomus)suitorto Penelope
altoorcountertenor
ct 47 *, *III,8II
Giunone(aymond=eppard0s +; edition,12?and from /ugh Ward9erkins0s interpretation issued 'ith SergioVartolo0s 2..* recording for $rilliant !lassics%12+Footnotes provide the original 6talian%
Prologue1edit
&he spirit of human frailty (=0umana fragilitH) is mocked in turn y the gods of &ime (&empo),Fortune (Fortuna) and =ove (more)% "an, they claim, is su4ect to their 'himsC
7/24/2019 Il Ritorno Di Ulise
8/25
Act 11edit
lisse lies on the shore, as the Faeci ship is turned to stone y BeptuneD an illustration of ho' this dramatic
effect could e realised in the opera house%
6n the palace at 6thaca, enelope mourns the long asence of lyssesC
7/24/2019 Il Ritorno Di Ulise
9/25
isandro, nfinomo), and re4ects each in turn despite their efforts to enliven the court 'ith singingand dancingC
7/24/2019 Il Ritorno Di Ulise
10/25
$ologna performance 'as the 'ork0s premiEre is not supported y suse7uent research% 1?&heopera0s revival in Venice only one season after its premiEre 'as very unusual, almost uni7ue inthe ;th century, and testifies to the opera0s popular success>inger calls it oert /aasin +22%13;ulication 'as follo'edy the first modern performance of the opera, in an edition y Vincent d06ndy, in aris on * "ay+25%13?For the ne:t half9century performances remained rare% &he $$!introduced the opera to
$ritish listeners 'ith a radio roadcast on * Lanuary +2?, again using the d06ndy edition%13?
&he6talian composer =uigi @allapiccolaprepared his o'n edition, 'hich 'as performed in Florencein+-2, and 8rnst Mrenek0s version 'as sho'n in Wuppertal, #ermany, in +5+%1313?&he first$ritish staging 'as a performance at St% ancras &o'n /all, =ondon, on * "arch +*5, given'ith the 8nglish !hamer Grchestra conducted y Frederick "arshall% 13+1-.
&he opera entered a 'ider repertory in the early +;.s, 'ith performances in Vienna (+;)and#lyndeourne(+;2)%13?&he Vienna performance used a ne' edition prepared yBikolaus/arnoncourt, 'hose suse7uent partnership 'ith the French opera director Lean9ierreonnelleled to the staging of the opera in many 8uropean cities% onnelle0s +;? presentation in8dinurgh 'as later descried as
7/24/2019 Il Ritorno Di Ulise
11/25
2..* Welsh Bational Gperaproduction y @avid lden, designed y 6an "cBeil, featured neonsigns, stuffed cats, aBeptunein flippers and a 'et suit,"inervain the form of the aviatri:melia8arhart, and Lupiter as a small9time hustler, an interpretation defended y the critic nna icard inger as
7/24/2019 Il Ritorno Di Ulise
12/25
monologue 'ith a 'ail of distress that stretches across eight ars of music%15*enelope eginsher lament 'ith a reiteration of 8 flats that, according to >inger, ingersuggests, no other composer ar Verdi could have achieved%15;
>osand divides the music of Il ritornointo
7/24/2019 Il Ritorno Di Ulise
13/25
!7 SceneII
2elanto, :urimaco
>uri e penosi son gliamorosi fieri desir(itter and hard arethe lovers' crueltorments)
!7 SceneIII
2aritime scene, music missing fromscore
!7 SceneI*
2usic onlyhe sleeping Ulisse is placed ashore 0ythe aeci
!7 Scene* ;ettuno, Gioe
Super0o @ l'huom("an is proud)
In some editions this scene 0egins 9ith a&horus of Sirens, using other music=346
!7 Scene*I
&horus of aeci,;ettuno
In Auesto 0asso mondo(In this base %orld)
!7 Scene*II
Ulisse
>ormo ancora o sondesto((m I still asleep$ oram I a%a)e?)
!7 Scene*III
2inera, Ulisse&ara e lieta gioentC(Dear *oyful time ofyouth)
!7 SceneI8
2inera, Ulisse
u d'retusa a fonteintanto anne(+o thou mean%hile tothe fountain of
(rethusa)
ct 1 in the fie/act li0retto ends here
!7 Scene8
enelope, 2elanto
>onata un giorno, odei, contento a' desirmiei(+rant me one day$ yegods$ content to all my
%ishes)
!7 Scene8I
:umete &ome, oh come mal sisala un regio amante(O ho% badly does a
https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_note-86https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_note-86https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_note-867/24/2019 Il Ritorno Di Ulise
14/25
loving )ing save
himself)
!7 Scene8II
Iro, :umete
astor d'armenti puDprati e 0oschi lodar(( )eeper of cattle canpraise meado%s and%oods)
!7 Scene8III
:umete, Ulisse
Ulisse generoso? uno0ile intrapresaE,oble Ulysses& ouundertoo) noble deeds)
:nd of ct 1 (score)
Act "
"7 Scene I elemaco, 2inera
+ieto cammino, dolceiaggio(.appy *ourney$ s%eetvoyage)
"7 SceneII
:umete, Ulisse,elemaco
Oh gran figlio d'Ulisse?
F pur er che tu torniO great son of Ulysses$
is it true you havecome bac)?)
"7 SceneIII
elemaco, Ulisse
&he eggio, ohim@,che miro(What do I see$ alas$%hat do I behold?)
ct 4 in the fie/act li0retto ends here
"7 SceneI*
2elanto, :urimaco
:urimaco? +a donnainsomma haun cor disasso(/urymachus$ in shortthe lady has a heart ofstone)
"7 Scene*
ntinoo, isandro,nfinomo, enelope
Sono l'altre reginecoronate di seri e tud'amanti
(Other 0ueens arecro%ned by servants$
7/24/2019 Il Ritorno Di Ulise
15/25
you by lovers)
"7 Scene
*I
Ballet of the 2oors, music missing
from score
"7 Scene*II
:umete, enelope
pportator d'altrenoelle engo?(I come as bearer ofgreat tidings&)
"7 Scene*III
ntinoo, nfinomo,isandro, :urimaco
&ompagni, udiste(1riends$ did youhear?)
"7 SceneI8
Ulisse, 2inera
erir non puD chi tienper scorta il cielo(.e %ho has heaven asan escort cannotperish)
"7 Scene
8 :umete, Ulisse
Io idi, o pelegrin, de'roci amanti
(I sa%$ O %anderer$ theamorous suitors)
ct ! in the fie/act li0retto ends here=
In Hen.e's t9o/act ersion ct 1 endshere
"7 Scene8I
elemaco, enelope
>el mio lungo iaggioi torti errori gi- inarrari(2he tortuous %ays ofmy long *ourney I have
already recounted)
"7 Scene8II
ntinoo, :umete, Iro,Ulisse, elemaco,enelope, nfinomo,isandro
Sempre illano :umete((l%ays a lout$/umete!!!)
ct $ in the fie/act li0retto ends here
Act #
#7 Scene IIro O dolor, o martir che
l'alma attrista(O grief$ O torment
7/24/2019 Il Ritorno Di Ulise
16/25
that saddens the soul)
#7 SceneII
Scene not set to music 0ecause
2onteerdi considered it toomelancholy=36he souls of the deadsuitors are seen entering hell=
#7 SceneIII
2elanto, enelope: Auai nuoi rumori,((nd %hat strangeuproars)
#7 SceneI*
:umete, enelope
or.a d'occulto affettoraddolcisce il tuo petto(2he po%er of a hiddenaffection may calm
your breast)
#7 Scene*
elemaco, enelope
F saggio :umete, @saggio?(/umaeus is truly%ise&)
#7 Scene*I
2inera, Giunone
iamma e l'ira, o grandea, foco @ lo sdegno?((nger is the flame$ Ogreat goddess$ hatred
is the fire)
#7 Scene*II
Giunone, Gioe,;ettuno, 2inera,Heaenly &horus,&horus of Sirens
Gran Gioe, alma de'dei,(+reat 3ove$ soul ofthe gods)
#7 Scene*III
:riclea:riclea, che uoi far(/urycleia$ %hat %illyou do?)
#7 SceneI8
enelope, :umete,elemaco
Ogni nostra ragion senporta il ento((ll your reason isborne a%ay by the
%ind)
https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_note-R200-79https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_note-R200-79https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_note-R200-79https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_note-R200-797/24/2019 Il Ritorno Di Ulise
17/25
#7 Scene8
Ulisse, enelope,:riclea
O delle mie fatichemeta dolce e soae(O s%eet$ gentleending of my troubles)
$nd of opera
Recording history1edit&urther informationIl ritorno d'Ulisse in patria discography
&he first recording of the opera 'as issued in +*- y Vo:, a version 'hich incorporatedsustantial cuts%12.&he first complete recording 'as that of Bikolaus /arnoncourtand!oncentus"usicus Wienin +;%1*3>aymond =eppard0s +;2 #lyndeourne version 'as recorded in aconcert performance in the >oyal lert /allD the follo'ing year the same #lyndeourne cast
'as recorded in a full stage performance% =eppard0s third #lyndeourne version 'as issued in+?., 'hen the orchestration 'ith strings and rass dre' critical comment from @enis rnoldinhis $ramophonerevie'C
7/24/2019 Il Ritorno Di Ulise
18/25
/ans Werner /enAe (SalAurg, +?5) 1*?
lan !urtis (=ondon, 2..2)13
References1edit
%otes
% &ump up '
7/24/2019 Il Ritorno Di Ulise
19/25
+% &ump up 'Cos4 l'arco ferisce. Alle morti, alle stragi, alle ruine.(2%P66)
2.% &ump up 'O dolor, O martir, che l'alma attrista.(3%6)
2% &ump up 'Relatore importuno, consolator noci"o.(3%6V)
22% &ump up '1ella cosa ta"olta 3 un bel tacer(3%V666)
23% &ump up '%ospirato mio sole. Rinno"ata mia luce.(3%P)
2-% &ump up '&ranslations ased on #eoffrey @unn and /ugh Ward9erkins
Citations
% &ump up '!arter (2..2), pp% 2
2% &ump up 'Beef, p% 32-
3% &ump up 'Carter, Tim567789- Macy, Laura 5ed-9, ed-:Monte"erdi,Claudio ;enice:-Oinger, pp% -.-
3% QLump up toCabcdefghiRosand, !llen 567789- Macy, Laura 5ed-9,ed-:Ritorno d'Ulisse in patria:- O
7/24/2019 Il Ritorno Di Ulise
20/25
+% &ump up '>inger, p% -2
2.% QLump up toCab:Monte"erdi Il ritorno d'Ulisse in patria ?complete:-The $ramophone 5Haymar)et9 p- =77- %eptember=@8=- Retrie"ed = &ebruary 67=7-(registration r7uired)
2% &ump up '>osand and Varolo, pp% 223
22% QLump up toCab>osand and Vartolo, p% 2-
23% &ump up '>osand and Vartolo, p% 25
2-% &ump up '>osand and Vartolo, p% 2.
25% QLump up toCabCheB, $eoffrey 567789- Macy, Laura 5ed-9,ed-:Monte"erdi, Claudio >or)s from the ;enetian years:-Oosand (2..;), pp% 555?
3-% &ump up '>inger, p% 2;
35% &ump up '!arter (2..2), p% ?-
3*% &ump up 'Sadie (2..-), pp% -*, ;3
3;% &ump up '!arter (2..2), p% 23;
3?% QLump up toCabcdefMennedy, p% ;32
3+% &ump up ':Concert programmes Cyril !land collection:- Arts andHumanities Research Council- Retrie"ed =6 &ebruary67=7-
-.% &ump up 'Warrack R West, p% *.3
https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-23https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Gram64_24-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Gram64_24-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Gram64_24-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Gram64_24-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Gram64_24-1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Gram64_24-1http://www.gramophone.co.uk/forum/general-discussion/the-gramophone-archivehttp://www.gramophone.co.uk/forum/general-discussion/the-gramophone-archivehttp://www.gramophone.co.uk/forum/general-discussion/the-gramophone-archivehttp://www.gramophone.co.uk/forum/general-discussion/the-gramophone-archivehttps://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-25https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R.26V24_26-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R.26V24_26-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R.26V24_26-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R.26V24_26-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R.26V24_26-1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R.26V24_26-1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-27https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-28https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Chew_2007_29-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Chew_2007_29-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Chew_2007_29-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Chew_2007_29-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Chew_2007_29-1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Chew_2007_29-1http://www.oxfordmusiconline.com/public/http://www.oxfordmusiconline.com/public/http://www.oxfordmusiconline.com/public/https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-C101_30-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-C101_30-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-C101_30-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-C101_30-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-C101_30-1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-C101_30-1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R.26V_31-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R.26V_31-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R.26V_31-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R.26V_31-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R.26V_31-1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R.26V_31-1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R.26V_31-2https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R.26V_31-2https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R.26V_31-3https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R.26V_31-3https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R.26V_31-3https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-32https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-33https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-53https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Cascelli_54-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Cascelli_54-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Cascelli_54-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Cascelli_54-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Cascelli_54-1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Cascelli_54-1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Cascelli_54-2https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Cascelli_54-2https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Cascelli_54-3https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Cascelli_54-3https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Cascelli_54-3http://ml.oxfordjournals.org/cgi/pdf_extract/88/2/395http://ml.oxfordjournals.org/cgi/pdf_extract/88/2/395https://en.wikipedia.org/wiki/Digital_object_identifierhttps://en.wikipedia.org/wiki/Digital_object_identifierhttps://dx.doi.org/10.1093%2Fml%2Fgcl152https://dx.doi.org/10.1093%2Fml%2Fgcl152https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-55https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-56https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-57https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-58https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-59https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-60https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ODM_61-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ODM_61-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ODM_61-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ODM_61-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ODM_61-1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ODM_61-1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ODM_61-2https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ODM_61-2https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ODM_61-3https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ODM_61-3https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ODM_61-3https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ODM_61-4https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ODM_61-4https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ODM_61-5https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ODM_61-5https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-62http://www.concertprogrammes.org.uk/html/search/verb/GetRecord/4502http://www.concertprogrammes.org.uk/html/search/verb/GetRecord/4502https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-63https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-23https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Gram64_24-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Gram64_24-1http://www.gramophone.co.uk/forum/general-discussion/the-gramophone-archivehttp://www.gramophone.co.uk/forum/general-discussion/the-gramophone-archivehttps://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-25https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R.26V24_26-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R.26V24_26-1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-27https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-28https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Chew_2007_29-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Chew_2007_29-1http://www.oxfordmusiconline.com/public/https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-C101_30-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-C101_30-1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R.26V_31-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R.26V_31-1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R.26V_31-2https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R.26V_31-3https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-32https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-33https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-53https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Cascelli_54-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Cascelli_54-1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Cascelli_54-2https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Cascelli_54-3http://ml.oxfordjournals.org/cgi/pdf_extract/88/2/395http://ml.oxfordjournals.org/cgi/pdf_extract/88/2/395https://en.wikipedia.org/wiki/Digital_object_identifierhttps://dx.doi.org/10.1093%2Fml%2Fgcl152https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-55https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-56https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-57https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-58https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-59https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-60https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ODM_61-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ODM_61-1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ODM_61-2https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ODM_61-3https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ODM_61-4https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ODM_61-5https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-62http://www.concertprogrammes.org.uk/html/search/verb/GetRecord/4502https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-637/24/2019 Il Ritorno Di Ulise
21/25
-% &ump up '&orbes, !liabeth 5 anuary 67789- :>erner HollBeg5obituary9:- The Independent 5London9- Retrie"ed=7&ebruary 6778-
-2% &ump up '%adie, %tanley5G %eptember =@89- :Il ritorno d'Ulissein patria Re"ieB:- The Times 5London9- p- @-
-3% &ump up ':Central Opera %er"ices 1ulletin, %pring =@8F:5#(&9-Central Opera %er"ices- Retrie"ed =7 &ebruary 67=7-
--% &ump up ':Classical Music and (ance $uide:- The EeB Jor)Times- 6 Eo"ember 677=- Retrie"ed =7 &ebruary 67=7-
-5% &ump up '&he 6ndependent on Sunday, $! p%3A poignanthomecoming, 2- Septemer 2..*
-*% QLump up toCabCassaro, ames #- 5%eptember =@89- :ClaudioMonte"erdi Il ritorno d'Ulisse in patria:- Eotes 5%an (iego MusicLibrary Association9 44 =KK?K8-doi=7-6F78@G=7=6- %TOR@G=7=6-(suscription re7uired)
-;% &ump up '$ureBitsch, MattheB 56@ &ebruary 677G9-:Music Intothe Heart of (ar)ness, Bith #uppets:- The EeB Jor) Times-Retrie"ed == &ebruary 67=7-
-?% &ump up 'Ashby, Tim 56G August 677@9-:Il ritorno d'Ulisse inpatria ings Theatre, !dinburgh:- The $uardian5London9-Retrie"ed == &ebruary 67=7-
-+% QLump up toCabcArnold, (enis- :Claudio Monte"erdi Threedecades in ;enice:- 1ritannica Online- Retrie"ed6=
&ebruary 67=7-
5.% &ump up 'ohnson, (a"id 5May =@K9- :&or the Record:- TheEorth American Re"ieB 5Uni"ersity of Eorthern IoBa9250 pp- KF?KG-%TOR6==K=K8-(suscription re7uired)
5% &ump up 'Eoble, eremy 5%eptember =@8=9- :Monte"erdi Ilritorno d'Ulisse in patria ? complete:- $ramophone5LondonHaymar)et9 p- =77- Retrie"ed 67 &ebruary67=7-(registrationre7uired)
52% QLump up toCabArnold, (enis5(ecember =@79-:The Return ofUlysses:- $ramophone 5London Haymar)et9 p- =7K-
Retrie"ed =@ &ebruary 67=7-(registration re7uired)
53% QLump up toCab>inger, p% -3
5-% &ump up '!arter (2..2), p% 25.
55% QLump up toCab>inger, p% -+
5*% QLump up toCab>inger, pp% 2...
5;% &ump up '>inger, p% 2
5?% &ump up 'Rosand, !llen 5=@@9- :Monte"erdi's Il ritorno d'Ulisseand the poBer of :music::- Cambridge Opera ournal5CambridgeCambridge Uni"ersity #ress9 75F9 pp- =8@?
https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-64http://www.independent.co.uk/news/obituaries/werner-hollweg-430834.htmlhttp://www.independent.co.uk/news/obituaries/werner-hollweg-430834.htmlhttps://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-65https://en.wikipedia.org/wiki/Stanley_Sadiehttps://en.wikipedia.org/wiki/Stanley_Sadiehttps://en.wikipedia.org/wiki/Stanley_Sadiehttps://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-66http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:iujjmE0IPRoJ:www.cpanda.org/pdfs/csob/1503.pdf+Kennedy+Center+opera+1974+Il+ritorno&cd=6&hl=en&ct=clnk&gl=uk&client=firefox-ahttp://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:iujjmE0IPRoJ:www.cpanda.org/pdfs/csob/1503.pdf+Kennedy+Center+opera+1974+Il+ritorno&cd=6&hl=en&ct=clnk&gl=uk&client=firefox-ahttps://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-67http://www.nytimes.com/2001/11/02/movies/classical-music-and-dance-guide.html?pagewanted=allhttp://www.nytimes.com/2001/11/02/movies/classical-music-and-dance-guide.html?pagewanted=allhttps://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-68https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Cassaro_166.E2.80.9367_69-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Cassaro_166.E2.80.9367_69-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Cassaro_166.E2.80.9367_69-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Cassaro_166.E2.80.9367_69-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Cassaro_166.E2.80.9367_69-1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Cassaro_166.E2.80.9367_69-1https://en.wikipedia.org/wiki/Digital_object_identifierhttps://en.wikipedia.org/wiki/Digital_object_identifierhttps://en.wikipedia.org/wiki/Digital_object_identifierhttps://dx.doi.org/10.2307%2F941012https://en.wikipedia.org/wiki/JSTORhttps://www.jstor.org/stable/941012https://www.jstor.org/stable/941012https://www.jstor.org/stable/941012https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-70http://www.nytimes.com/2004/02/29/arts/music-into-the-heart-of-darkness-with-puppets.html?pagewanted=1http://www.nytimes.com/2004/02/29/arts/music-into-the-heart-of-darkness-with-puppets.html?pagewanted=1http://www.nytimes.com/2004/02/29/arts/music-into-the-heart-of-darkness-with-puppets.html?pagewanted=1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-71http://www.guardian.co.uk/culture/2009/aug/24/il-ritorno-ulisse-edinburgh-reviewhttp://www.guardian.co.uk/culture/2009/aug/24/il-ritorno-ulisse-edinburgh-reviewhttp://www.guardian.co.uk/culture/2009/aug/24/il-ritorno-ulisse-edinburgh-reviewhttps://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ArnoldBrit_72-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ArnoldBrit_72-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ArnoldBrit_72-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ArnoldBrit_72-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ArnoldBrit_72-1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ArnoldBrit_72-1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ArnoldBrit_72-2https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ArnoldBrit_72-2https://en.wikipedia.org/wiki/Denis_Arnoldhttps://en.wikipedia.org/wiki/Denis_Arnoldhttp://www.britannica.com/EBchecked/topic/390820/Claudio-Monteverdi/4981/Three-decades-in-Venicehttp://www.britannica.com/EBchecked/topic/390820/Claudio-Monteverdi/4981/Three-decades-in-Venicehttps://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-73https://en.wikipedia.org/wiki/JSTORhttps://en.wikipedia.org/wiki/JSTORhttps://en.wikipedia.org/wiki/JSTORhttps://www.jstor.org/stable/25116167https://www.jstor.org/stable/25116167https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-JN_74-0http://www.gramophone.co.uk/forum/general-discussion/the-gramophone-archivehttp://www.gramophone.co.uk/forum/general-discussion/the-gramophone-archivehttps://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Arnold80_75-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Arnold80_75-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Arnold80_75-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Arnold80_75-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Arnold80_75-1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Arnold80_75-1https://en.wikipedia.org/wiki/Denis_Arnoldhttps://en.wikipedia.org/wiki/Denis_Arnoldhttp://www.gramophone.co.uk/forum/general-discussion/the-gramophone-archivehttp://www.gramophone.co.uk/forum/general-discussion/the-gramophone-archivehttp://www.gramophone.co.uk/forum/general-discussion/the-gramophone-archivehttps://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R143_76-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R143_76-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R143_76-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R143_76-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R143_76-1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R143_76-1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-77https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R149_78-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R149_78-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R149_78-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R149_78-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R149_78-1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R149_78-1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R200_79-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R200_79-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R200_79-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R200_79-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R200_79-1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R200_79-1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-80https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-81https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-64http://www.independent.co.uk/news/obituaries/werner-hollweg-430834.htmlhttp://www.independent.co.uk/news/obituaries/werner-hollweg-430834.htmlhttps://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-65https://en.wikipedia.org/wiki/Stanley_Sadiehttps://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-66http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:iujjmE0IPRoJ:www.cpanda.org/pdfs/csob/1503.pdf+Kennedy+Center+opera+1974+Il+ritorno&cd=6&hl=en&ct=clnk&gl=uk&client=firefox-ahttps://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-67http://www.nytimes.com/2001/11/02/movies/classical-music-and-dance-guide.html?pagewanted=allhttps://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-68https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Cassaro_166.E2.80.9367_69-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Cassaro_166.E2.80.9367_69-1https://en.wikipedia.org/wiki/Digital_object_identifierhttps://dx.doi.org/10.2307%2F941012https://en.wikipedia.org/wiki/JSTORhttps://www.jstor.org/stable/941012https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-70http://www.nytimes.com/2004/02/29/arts/music-into-the-heart-of-darkness-with-puppets.html?pagewanted=1http://www.nytimes.com/2004/02/29/arts/music-into-the-heart-of-darkness-with-puppets.html?pagewanted=1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-71http://www.guardian.co.uk/culture/2009/aug/24/il-ritorno-ulisse-edinburgh-reviewhttp://www.guardian.co.uk/culture/2009/aug/24/il-ritorno-ulisse-edinburgh-reviewhttps://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ArnoldBrit_72-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ArnoldBrit_72-1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-ArnoldBrit_72-2https://en.wikipedia.org/wiki/Denis_Arnoldhttp://www.britannica.com/EBchecked/topic/390820/Claudio-Monteverdi/4981/Three-decades-in-Venicehttp://www.britannica.com/EBchecked/topic/390820/Claudio-Monteverdi/4981/Three-decades-in-Venicehttps://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-73https://en.wikipedia.org/wiki/JSTORhttps://www.jstor.org/stable/25116167https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-JN_74-0http://www.gramophone.co.uk/forum/general-discussion/the-gramophone-archivehttp://www.gramophone.co.uk/forum/general-discussion/the-gramophone-archivehttps://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Arnold80_75-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-Arnold80_75-1https://en.wikipedia.org/wiki/Denis_Arnoldhttp://www.gramophone.co.uk/forum/general-discussion/the-gramophone-archivehttp://www.gramophone.co.uk/forum/general-discussion/the-gramophone-archivehttps://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R143_76-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R143_76-1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-77https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R149_78-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R149_78-1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R200_79-0https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-R200_79-1https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-80https://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria#cite_ref-817/24/2019 Il Ritorno Di Ulise
22/25
G-doi=7-=7=8s7@GK87777G@-%TOR6FKF-(suscriptionre7uired)
5+% QLump up toCab&enlon, Ian 5March =@@F9-:Monte"erdi Il ritornod'Ulisse in patria:-$ramophone 5London Haymar)et9 p- =7=-Retrie"ed =@ &ebruary 67=7-(registration re7uired)
*.% &ump up '$eat, p% 2+-
*% &ump up '>oinson, p% ;.
*2% &ump up '@unn, p% ;
*3% &ump up ':Monte"erdi Il ritorno d'Ulisse in patria ?complete:-$ramophone 5London Haymar)et9 p- =77- &ebruary=@86- Retrie"ed =@ &ebruary 67=7-(registration re7uired)
*-% &ump up 'Arnold, (enis5(ecember =@79- :The Return ofUlysses:- $ramophone 5London Haymar)et9 p- =7K-Retrie"ed =@ &ebruary 67=7-(registartion re7uired)
*5% &ump up '"arch, p% 222
**% &ump up '&reemanDAttBood, onathan 5April 677F9- :Monte"erdiIl ritorno d'Ulisse in patria:- $ramophone 5London Haymar)et9 p-@- Retrie"ed =@ &ebruary 67=7-(registration re7uired)
*;% &ump up '!arter (2..2), p% 5
*?% QLump up toCab!arter (2..2), p% +
Sources
1eat, anet !- in 5eds9 Arnold, (enis and &ortune, Eigel 5=@K9- TheMonte"erdi Companion- London &aber and &aber-
Carter, Tim 567769- Monte"erdi's Musical Theatre- EeB Ha"en JaleUni"ersity #ress- I%1E7DF77D7@K8KDF-
(unn, $eoffrey 5translator9 5=@869- Il ritorno d'Ulisse in #atria Italianand !nglish libretto- London &aber Music Ltd-
ennedy, Michael5677K9- O
7/24/2019 Il Ritorno Di Ulise
23/25
Rosand, !llen 567789- Monte"erdi's Last Operas a ;enetian trilogy-Los Angeles Uni"ersity of California #ress-I%1E7D67D6G@FGD-
%adie, %tanley 5ed-9 5677G9- The Illustrated !ncyclopedia of Opera-London &lame Tree #ublishing- I%1E=DGG=D76KDF-
>arrac), ohnP >est, !Ban 5=@@69- The Ooman mythology
Works ased on the Gdyssey
Bavigation menu
!reate account
Bot logged in
&alk
!ontriutions
=og in
rticle
http://books.google.co.uk/books?id=4nAImAfyxvYC&pg=PA65https://en.wikipedia.org/wiki/International_Standard_Book_Numberhttps://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/0-520-24934-8https://en.wikipedia.org/wiki/International_Standard_Book_Numberhttps://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/1-84451-026-3https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/1-84451-026-3https://en.wikipedia.org/wiki/International_Standard_Book_Numberhttps://en.wikipedia.org/wiki/International_Standard_Book_Numberhttps://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-0198691648https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Il_ritorno_d%27Ulisse_in_patria&action=edit§ion=20https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Il_ritorno_d%27Ulisse_in_patria&action=edit§ion=20http://www.kareol.es/obras/ilretornodeulisesinpatria/acto1.htmhttps://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://en.wikipedia.org/wiki/Template:Odyssey_navboxhttps://en.wikipedia.org/wiki/Template_talk:Odyssey_navboxhttps://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Template:Odyssey_navbox&action=edithttps://en.wikipedia.org/wiki/Homerhttps://en.wikipedia.org/wiki/Odysseyhttps://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://en.wikipedia.org/wiki/Template:Claudio_Monteverdihttps://en.wikipedia.org/wiki/Template_talk:Claudio_Monteverdihttps://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Template:Claudio_Monteverdi&action=edithttps://en.wikipedia.org/wiki/Claudio_Monteverdihttps://en.wikipedia.org/wiki/Portal:Operahttps://en.wikipedia.org/wiki/Help:Authority_controlhttps://en.wikipedia.org/wiki/Integrated_Authority_Filehttp://d-nb.info/gnd/300105843http://d-nb.info/gnd/300105843https://en.wikipedia.org/wiki/Help:Categoryhttps://en.wikipedia.org/wiki/Category:Odysseyhttps://en.wikipedia.org/wiki/Category:Operas_by_Claudio_Monteverdihttps://en.wikipedia.org/wiki/Category:Italian-language_operashttps://en.wikipedia.org/wiki/Category:1640_operashttps://en.wikipedia.org/wiki/Category:Operashttps://en.wikipedia.org/wiki/Category:Operas_based_on_Greco-Roman_mythologyhttps://en.wikipedia.org/wiki/Category:Works_based_on_the_Odysseyhttps://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:UserLogin&returnto=Il+ritorno+d%27Ulisse+in+patria&type=signuphttps://en.wikipedia.org/wiki/Special:MyTalkhttps://en.wikipedia.org/wiki/Special:MyContributionshttps://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:UserLogin&returnto=Il+ritorno+d%27Ulisse+in+patriahttps://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttp://books.google.co.uk/books?id=4nAImAfyxvYC&pg=PA65https://en.wikipedia.org/wiki/International_Standard_Book_Numberhttps://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/0-520-24934-8https://en.wikipedia.org/wiki/International_Standard_Book_Numberhttps://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/1-84451-026-3https://en.wikipedia.org/wiki/International_Standard_Book_Numberhttps://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-0198691648https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Il_ritorno_d%27Ulisse_in_patria&action=edit§ion=20http://www.kareol.es/obras/ilretornodeulisesinpatria/acto1.htmhttps://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://en.wikipedia.org/wiki/Template:Odyssey_navboxhttps://en.wikipedia.org/wiki/Template_talk:Odyssey_navboxhttps://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Template:Odyssey_navbox&action=edithttps://en.wikipedia.org/wiki/Homerhttps://en.wikipedia.org/wiki/Odysseyhttps://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://en.wikipedia.org/wiki/Template:Claudio_Monteverdihttps://en.wikipedia.org/wiki/Template_talk:Claudio_Monteverdihttps://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Template:Claudio_Monteverdi&action=edithttps://en.wikipedia.org/wiki/Claudio_Monteverdihttps://en.wikipedia.org/wiki/Portal:Operahttps://en.wikipedia.org/wiki/Help:Authority_controlhttps://en.wikipedia.org/wiki/Integrated_Authority_Filehttp://d-nb.info/gnd/300105843https://en.wikipedia.org/wiki/Help:Categoryhttps://en.wikipedia.org/wiki/Category:Odysseyhttps://en.wikipedia.org/wiki/Category:Operas_by_Claudio_Monteverdihttps://en.wikipedia.org/wiki/Category:Italian-language_operashttps://en.wikipedia.org/wiki/Category:1640_operashttps://en.wikipedia.org/wiki/Category:Operashttps://en.wikipedia.org/wiki/Category:Operas_based_on_Greco-Roman_mythologyhttps://en.wikipedia.org/wiki/Category:Works_based_on_the_Odysseyhttps://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:UserLogin&returnto=Il+ritorno+d%27Ulisse+in+patria&type=signuphttps://en.wikipedia.org/wiki/Special:MyTalkhttps://en.wikipedia.org/wiki/Special:MyContributionshttps://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:UserLogin&returnto=Il+ritorno+d%27Ulisse+in+patriahttps://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patria7/24/2019 Il Ritorno Di Ulise
24/25
&alk
>ead
8dit
Vie' history
"ain page
!ontents
Featured content
!urrent events
>andom article
@onate to Wikipedia
Wikipedia store
6nteraction
/elp
out Wikipedia
!ommunity portal >ecent changes
!ontact page
&ools
What links here
>elated changes
pload file
Special pages
ermanent link
age information
Wikidata item
!ite this pagerinte:port
!reate a ook
@o'nload as @F
rintale version
=anguages
!atalH
@ansk
@eutsch
8spaTol
FranUais
6taliano
=atina
"agyar
Borsk okml
ortugus
XYZZ[\]
Simple 8nglish
Suomi
Svenska
&^rkUe
_[`bZ[
8dit links
#o
https://en.wikipedia.org/wiki/Talk:Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Il_ritorno_d%27Ulisse_in_patria&action=edithttps://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Il_ritorno_d%27Ulisse_in_patria&action=historyhttps://en.wikipedia.org/wiki/Main_Pagehttps://en.wikipedia.org/wiki/Portal:Contentshttps://en.wikipedia.org/wiki/Portal:Featured_contenthttps://en.wikipedia.org/wiki/Portal:Current_eventshttps://en.wikipedia.org/wiki/Special:Randomhttps://donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_en.wikipedia.org&uselang=enhttps://shop.wikimedia.org/https://en.wikipedia.org/wiki/Help:Contentshttps://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Abouthttps://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Community_portalhttps://en.wikipedia.org/wiki/Special:RecentChangeshttps://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Contact_ushttps://en.wikipedia.org/wiki/Special:WhatLinksHere/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://en.wikipedia.org/wiki/Special:RecentChangesLinked/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:File_Upload_Wizardhttps://en.wikipedia.org/wiki/Special:SpecialPageshttps://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Il_ritorno_d%27Ulisse_in_patria&oldid=689011290https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Il_ritorno_d%27Ulisse_in_patria&action=infohttps://www.wikidata.org/wiki/Q907047https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:CiteThisPage&page=Il_ritorno_d%27Ulisse_in_patria&id=689011290https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:Book&bookcmd=book_creator&referer=Il+ritorno+d%27Ulisse+in+patriahttps://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:Book&bookcmd=render_article&arttitle=Il+ritorno+d%27Ulisse+in+patria&returnto=Il+ritorno+d%27Ulisse+in+patria&oldid=689011290&writer=rdf2latexhttps://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Il_ritorno_d%27Ulisse_in_patria&printable=yeshttps://ca.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://da.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://de.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d%E2%80%99Ulisse_in_patriahttps://es.wikipedia.org/wiki/El_regreso_de_Ulises_a_la_patriahttps://fr.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%9C%A8%EB%A6%AC%EC%8B%9C%EC%8A%A4%EC%9D%98_%EA%B7%80%ED%99%98https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%A5%D5%BD%D5%AB_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A8_%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D6%84https://it.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://la.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://hu.wikipedia.org/wiki/Od%C3%BCsszeusz_hazat%C3%A9r%C3%A9sehttps://no.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://pt.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%B7%D0%B2%D1%80%D0%B0%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%A3%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%81%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D1%83https://simple.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://fi.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://sv.wikipedia.org/wiki/Odysseus_%C3%A5terkomsthttps://tr.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8F_%D0%A3%D0%BB%D1%96%D1%81%D1%81%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%B1%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%BA%D1%96%D0%B2%D1%89%D0%B8%D0%BD%D1%83https://www.wikidata.org/wiki/Q907047#sitelinks-wikipediahttps://en.wikipedia.org/wiki/Talk:Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://en.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Il_ritorno_d%27Ulisse_in_patria&action=edithttps://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Il_ritorno_d%27Ulisse_in_patria&action=historyhttps://en.wikipedia.org/wiki/Main_Pagehttps://en.wikipedia.org/wiki/Portal:Contentshttps://en.wikipedia.org/wiki/Portal:Featured_contenthttps://en.wikipedia.org/wiki/Portal:Current_eventshttps://en.wikipedia.org/wiki/Special:Randomhttps://donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_en.wikipedia.org&uselang=enhttps://shop.wikimedia.org/https://en.wikipedia.org/wiki/Help:Contentshttps://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Abouthttps://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Community_portalhttps://en.wikipedia.org/wiki/Special:RecentChangeshttps://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Contact_ushttps://en.wikipedia.org/wiki/Special:WhatLinksHere/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://en.wikipedia.org/wiki/Special:RecentChangesLinked/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:File_Upload_Wizardhttps://en.wikipedia.org/wiki/Special:SpecialPageshttps://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Il_ritorno_d%27Ulisse_in_patria&oldid=689011290https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Il_ritorno_d%27Ulisse_in_patria&action=infohttps://www.wikidata.org/wiki/Q907047https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:CiteThisPage&page=Il_ritorno_d%27Ulisse_in_patria&id=689011290https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:Book&bookcmd=book_creator&referer=Il+ritorno+d%27Ulisse+in+patriahttps://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:Book&bookcmd=render_article&arttitle=Il+ritorno+d%27Ulisse+in+patria&returnto=Il+ritorno+d%27Ulisse+in+patria&oldid=689011290&writer=rdf2latexhttps://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Il_ritorno_d%27Ulisse_in_patria&printable=yeshttps://ca.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://da.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://de.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d%E2%80%99Ulisse_in_patriahttps://es.wikipedia.org/wiki/El_regreso_de_Ulises_a_la_patriahttps://fr.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%9C%A8%EB%A6%AC%EC%8B%9C%EC%8A%A4%EC%9D%98_%EA%B7%80%ED%99%98https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%A5%D5%BD%D5%AB_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A8_%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D6%84https://it.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://la.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://hu.wikipedia.org/wiki/Od%C3%BCsszeusz_hazat%C3%A9r%C3%A9sehttps://no.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://pt.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%B7%D0%B2%D1%80%D0%B0%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%A3%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%81%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D1%83https://simple.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://fi.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://sv.wikipedia.org/wiki/Odysseus_%C3%A5terkomsthttps://tr.wikipedia.org/wiki/Il_ritorno_d'Ulisse_in_patriahttps://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8F_%D0%A3%D0%BB%D1%96%D1%81%D1%81%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%B1%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%BA%D1%96%D0%B2%D1%89%D0%B8%D0%BD%D1%83https://www.wikidata.org/wiki/Q907047#sitelinks-wikipedia7/24/2019 Il Ritorno Di Ulise
25/25
&his page 'as last modified on - Bovemer 2.5, at C*%
&e:t is availale under the!reative !ommons ttriution9Sharelike =icenseD
additional terms may apply% $y using this site, you agree to the&erms of
seand rivacy olicy% Wikipedia is a registered trademark of the Wikimedia
Foundation, 6nc%, a non9profit organiAation%
rivacy policy
out Wikipedia
@isclaimers
!ontact Wikipedia
@evelopers
"oile vie'
https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Text_of_Creative_Commons_Attribution-ShareAlike_3.0_Unported_Licensehttps://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Text_of_Creative_Commons_Attribution-ShareAlike_3.0_Unported_Licensehttps://wikimediafoundation.org/wiki/Terms_of_Usehttps://wikimediafoundation.org/wiki/Terms_of_Usehttps://wikimediafoundation.org/wiki/Terms_of_Usehttps://wikimediafoundation.org/wiki/Privacy_policyhttps://www.wikimediafoundation.org/https://www.wikimediafoundation.org/https://wikimediafoundation.org/wiki/Privacy_policyhttps://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Abouthttps://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:General_disclaimerhttps://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Contact_ushttps://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/How_to_contributehttps://en.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Il_ritorno_d%27Ulisse_in_patria&mobileaction=toggle_view_mobilehttps://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Text_of_Creative_Commons_Attribution-ShareAlike_3.0_Unported_Licensehttps://wikimediafoundation.org/wiki/Terms_of_Usehttps://wikimediafoundation.org/wiki/Terms_of_Usehttps://wikimediafoundation.org/wiki/Privacy_policyhttps://www.wikimediafoundation.org/https://www.wikimediafoundation.org/https://wikimediafoundation.org/wiki/Privacy_policyhttps://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Abouthttps://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:General_disclaimerhttps://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Contact_ushttps://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/How_to_contributehttps://en.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Il_ritorno_d%27Ulisse_in_patria&mobileaction=toggle_view_mobile