İklim Değişikliğinin Sebepleri ve Alınması Gereken Tedbirler (08/05/2008)

8/2/2019 klim Deiikliinin Sebepleri ve Alnmas Gereken Tedbirler (08/05/2008)

1/81

Kmil B. VARINCA

evre Yk. Mh.

Yldz Teknik niversitesi

evre Mhendislii Blm


2/81

klim deiiklii nedir?Nasl tanmlanr?

klim deiiklii niye olur?Sebepleri, kaynaklar nelerdir?

klim deiiklii olursa ne olur?Neticeleri nelerdir?

klim deiiklii nlenemez mi? Nasl?

Ben ne yapabilirim?

2klim Deiikliinin Sebepleri ve Alnmas Gereken Tedbirler - Kmil B. VARINCA

Akla gelen sorular

08.05.2008


3/81

Londrada hava kirlilii

Tarih:5 Aralk 1952

Yer:Londra

Olay:Ani ve bykapl bir hava

kirlenmesi

Sonu:4000 l

3klim Deiikliinin Sebepleri ve Alnmas Gereken Tedbirler - Kmil B. VARINCA 08.05.2008


4/81

08.05.20084

Dnya

Ekvator ap:12.756,28 km

Ekvator evresi:40.075 km

Yzey alan:

510.067.420 km2

Hacim:1,08 x 1012 km3

Yzey scakl:

14C (287 K)


5/81

Hava

Hava, bir gaz karmdr.%78,084 azot, %20,946oksijen, %0,934 argon vegeri kalan %0,03768lk

ksmda ise karbondioksit vedier gazlardan oluur.

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7a/Atmosphere_gas_proportions.svg


6/81

Hava kirlilii

Kirlilik, dengeninbozulmasdr.

Hava kirlilii, havann doalieriinin deimesi,dengenin bozulmasdr.



7/81

nsan faaliyetleri Balca kirleticiler

Karbondioksit (CO2),

Karbonmonoksit (CO), Kkrtoksitler (SOx), Azotoksitler (NOx), Partikl madde (PM10-PM2,5), Ar metaller (Pb, Cd, Ag, Hg vb.),

Uucu Organik Karbonlar (VOCler), Koloroflorokarbonlar (CFCler), Dier kirleticiler

08.05.2008 7

Hava kirliliinin sebepleri

klim Deiikliinin Sebepleri ve Alnmas Gereken Tedbirler - Kmil B. VARINCA


8/81

Hava kirliliinin kaynaklarn snfa ayrabiliriz.

Nokta Kaynak Byk emisyon kaynaklar, endstri kurulular

izgi Kaynak

Karayollar vb

Alan Kaynak

Meskun alanlar

8

Hava kirliliinin kaynaklar

klim Deiikliinin Sebepleri ve Alnmas Gereken Tedbirler - Kmil B. VARINCA 08.05.2008


9/81


Hava kirliliinin neticeleriHava kirlilii

Asityamurlar

Canl-cansz

varlklarzerinde

tahribat vetahriat

HavaKalitesininbozulmas

Solunumrahatszlklar

Hastalklar

Zehirlenmeler

lmler

OzonTabakasnnncelmesi

Scaklkdeiimleri

Buzulerimeleri

Basn

merkezlerindedeiim

Sera etkisi

Denizseviyesindeykselme

Rzgar kuaklarndadeiim

Kresel Isnma

klim Deiiklii

U meteorolojikolaylar

08.05.2008


10/81

Dnden bugne Dnyann scaklk deiimi ve dourduu sonular


11/81

11

Dnyann Scaklk Deiimi



12/81

Dnyann durum ve hareketindeki deiiklikler

Kta kayma hareketleri ve da oluumlar

Yanarda faaliyetleri Gneteki deiimler

12

Scaklk deiiminin sebepleri



13/81

13

Dnyann hareketinin deimesi



14/81

Kta kayma hareketleri ve da oluumlar okyanus akntsistemi ve rzgar sistemlerini deitirdiinden iklime etkiyaparlar.

14

Kta hareketleri



15/81

Dnyann en souk blgesi,

Avustralyann iki kat byklnde,

15 milyon yldr %98i buz,

Dnyadaki buzullarn %90i, temiz suyun %70i burada, Buz kalnl 1,5-4,5 km,

Gelen nn %80-85ini yanstr,

Dnya ikliminin soutma sistemidir,

Rzgar sistemi ve okyanus aknt sistemini etkiler

15

Antarktika



16/81

Okyanus aknt sistemi - tayc bant

Okyanuslar aras su al-veriinisalar,

Dnyadaki rmaklarn 20 katkadar su tar,

Is transferini salar, Bat Avrupa bu bant sayesinde

10 derece daha scak



17/81

Yanarda faaliyetleri

Yanarda patlamalarylaatmosfere ok bykmiktarlarda toz ykselir. Butozlar, gne nlarnn geiiniengelleyen bir tabaka oluturur

ve bylece dnyann scaklda der.



18/81

Scaklk-Aerosol ilikisi

1991de Filipinlerdeki Pinatubo yanardann patlamasyla

tonlarca kkrt dioksit stratosfere yaylm ve orada slfrik asitdamlacklarna dnmt. Tm dnyaya yaylan bu ayresolbattaniyesi, gelen gne nlarn yanstt gibi dnyann ssnda souruyordu. Bu yznden de bir yl boyunca dnyannortalama scaklnda bir d yaanmt.



19/81

Gne'in manyetik alanndaki deiimler ve Gne lekeleri,yaylan enerji miktarn etkiler. Bu da doal olarak Dnya'nnald enerji miktarnn deimesine yol aar. Ve iklimleretkilenir.

19

Gneteki deiimler



20/81

Bugn aslnda, bundan 50 milyon yl nce balam olansouk dnemin iindeki ksa sreli scak vahalardanbirindeyiz. Byk bir olaslkla da vahann sonu grnmeyebalad.

Buna gre dnya u anda artk souma eiliminde olmal.Ancak son 150 yllk gzlemler, bir eylerin sanki tersgittiini gsteriyor.

Soumuyor, snyoruz.

20

Isnyoruz



21/81

Scaklk kaytlar

Gl ve akarsulardaki scaklk art

Buzul erimeleri Deniz kabarmalar

Atmosferde scakln 0 dereceye indii yksekliin artmas

1970ten bu yana her sene 4,5 m artyor

21

Isnmann delilleri



22/81

Scaklk kaytlar

1860-2000 yllar arasnda 0,7 derecelik bir art



23/81

Yeni Zelanda'daki buzullar yalnzca 20 ylda ktlelerininn yitirdiler,

spanyada 1980'de 27 olan buzul says bugn 13e dmdurumda,

Peru Andlar'ndaki Qori Kalis buzulu, 1963-78 yllararasnda, ylda 4 metre kadar geri ekilirken, 1995'tebuzulun yllk geri ekilme hz 30 metreye ulat,

Afrika'da Kilimanjaro Da'ndaki buzul, 20. yzylda

ktlesinin yaklak drtte n yitirdi, Ayn dnemde Kafkaslardaki buzullarn ktlesi yarya indi,

in-Rusya snrnda, Tiyen an Dalar'ndaki buzullarsa son40 ylda yaklak % 20 kldler.


Buzullarn erimesi

08.05.2008


24/81

Buzul erimeleri

Dnyamzn snyor olduuna ilikin en gzel delillerinden biri, orta

ve alak enlemlerde dalardaki buzullarn geri ekilmeleridir. Bu geriekili, zellikle son yirmi ylda hz kazanmtr. Buzullardanbuharlaan sular da denizlerin dzeylerinin ykselmesine yol aar. Budeer 20. yzylda 10-25 cmdir.



25/81

klim Deiikliinin Sebepleri ve Alnmas Gereken Tedbirler - Kmil B. VARINCA 25

Buzul erimeleri

08.05.2008


26/81

klim Deiikliinin Sebepleri ve Alnmas Gereken Tedbirler - Kmil B. VARINCA 26

Buzul erimeleri

08.05.2008


27/81

Nedir? Nerededir?


28/81

Ozon bilgisinin zamansal geliimi

1840 : Ozon kefedildi, 1880 : Gnein ultraviyole

nlarna kar bir filtrevazifesi yapt vestratosferde bulunduu farkedildi,

1920 : Ozon tabakas ileilgili ilk sistematik lmlerbalad,

1985 : Ozon deliikefedildi, 1987 : Montreal Szlemesi

imzaland.



29/81

29

Atmosfer ve tabakalar

klim Deiikliinin Sebepleri ve Alnmas Gereken Tedbirler - Kmil B. VARINCA08.05.2008


30/81

30

yi-Kt ozon



31/81

31

Ozon tabakasnn incelmesi



32/81


Ozon tabakasn

zledim!


33/81

Nedir? Nasl oluyor?


34/81

34

Gelen enerjinin dalm



35/81

35

Doal Sera Etkisi



36/81

Sera Gazlar

Su buhar (H2O)

Ozon (O3)

Karbondioksit (CO2)

Metan (CH4)

Azot oksit (N2O)

Kloroflorokarbonlar (CFC)



37/81


Kresel Isnmaya katklar

08.05.2008


38/81

1860dan bu yana meydana gelen 0,7 derecelik artn %60karbondioksitten kaynaklanyor.

Atmosferdeki karbondioksit miktar son 200.000 yln en stdzeyinde

Sorumlusu: nsanolu

38

Karbondioksitin sera etkisi



39/81

39

Karbondioksitteki art



40/81

40

Gemi dnemler CO2deiimi



41/81

Olaylarn karbondioksit art ile ba Yz elli yllk scaklk kaytlar,

Dnyann bu dnemde 0,5-0,7C kadar sndn ortayakoyuyor. Bilim adamlar,endstri devrimiyle birlikteatmosferde karbondioksit vemetan gibi sera gazlarndakiartmasnn bu snmayla ilikili

olduunu dnyorlar. nkbuz rnekleri zerinde yaplanalmalar, yz binlerce ylboyunca atmosferdeki sera gazoranlarnn Dnyannscaklyla birlikte artpazaldn gsteriyor.



42/81

42

Kii ba karbondioksit salnm



43/81

4308.05.2008klim Deiikliinin Sebepleri ve Alnmas Gereken Tedbirler - Kmil B. VARINCA


44/81

Tahmini karbondioksit dzeyi Kresel snmann

durdurulabilmesi iin tmlkelerin atmosfere saldklarCO2miktarnda ok ciddi birazalma olmas gerekiyor. Nevar ki ne sanayilemi lkelerne de gelimekte olanlar bu

ynde her hangi bir nlemalmyorlar. Karbon dioksitdzeyi de azalmak yle dursunsrekli olarak ykseliyor; buhzla giderse 2100de 1850dekidzeyinin 3 katna kmasbekleniyor.



45/81

Nedir? Ne oluyor?


46/81

Hava, herhangi bir yerde ve zamandaki atmosferkoullarnn ksa sreli durumudur. Hava, yeryznnherhangi bir yerindeki scaklk, ya, nem,gnelenme, sis, bulut, rzgar ve hava basnc gibi oksaydaki deikenin birliktelii ile aklanr.

klim, yeryznn herhangi bir yerinde uzun yllarboyunca gzlenen hava koullarnn ortalamadurumudur. Ancak iklim, yalnzca ortalamaya yaknkoullar deil, u deerleri (ekstremleri) ve tmistatistiksel deiimleri de ierir.

klim deiiklii, nedeni ne olursa olsun (tabii yadainsan faaliyetler neticesinde) iklim koullarndakibyk lekli (kresel) ve nemli yerel etkileribulunan, uzun sreli ve yava gelien deiikliklerbiiminde tanmlanr.

46

Tanmlar



47/81

Scaklk deiimleri,

Ya deiimleri,

Nem oranlarndaki deiimler, Bulutluluk oranlarndaki deiimler,

Rzgar kuaklarndaki deiimler,

Basn alanlarnda deiiklik,

Gnelenme oranlarndaki deiim,

Dier meteorolojik olaylardaki deiimler

47

klim Deiikliinin gstergeleri



48/81

Matematik modelleme

Bilgisayar destekli modeller

Tm modeller bir kresel snma olacanda birleiyor.

Ancak ne kadar olaca ve etkileri konusundaki ngrlerdeiiyor.

48

Kresel iklim modelleri



49/81

Hidrolojik dngnn deimesi Enerji temin gvenlii Su kaynaklarnn hacminde ve kalitesinde azalma Kara ve deniz buzullarnn erimesi

Kar ve buz rtsnn alansal olarak daralmas Deniz seviyesinin ykselmesi Kuraklk ve seller klim kuaklarnn yer deitirmesi Yksek scaklklara bal salgn hastalklarn ve zararllarn

artmas sonucunda dnya leinde sosyo-ekonomiksektrleri, ekolojik sistemleri ve insan hayatn dorudanetkileyecek nemli deiiklikler

49

Muhtemel etkiler



50/81

Kuzey kutbundaki buzullarn tamamnn eriyeceingrlyor,

Deniz seviyesinin 15-95 cm artaca ngrlyor,

Milyonlarca insann yaad Nil ve Yangtze deltalar, Poovas, ukurova, Banglade kylar, Pasifik'teki ada lkelerisular altnda kalacak, evrede mlteci patlamas vetoplumsal atmalar ortaya kacaktr.

Temiz su kaynaklarnn denizlere karmas ve su skntlar

50

Buzullarn erimesi



51/81

Scaklktaki artn 1-3,5 derece olaca ngrlyor, Artan scaklktan dolay insan lmlerinde art, Scak dalgalar, kuraklk, ar yalar, seller, ortalama

scaklklarda deiiklikler, vb. ar doa olaylarnda da birart bekleniyor.

51

Scaklk art



52/81

Aknt sistemi durabilir,

Akntnn stt yerler sour,

Akntnn getii yerlerde iklim farklar azalr, Yangnlar, ormanszlama, erozyon, sel, frtna vekasrgalarn artmas

52

Tayc bandn deimesi



53/81

Scak oktan kaynaklanan insan lmleri

Ozon tabakasnn incelmesinden kaynaklanan cilt ve derihastalklar, yanmalar

Stma gibi salgn hastalklarn yaylmas

Virs eitliliinin ve dalmn artmas

53

nsan sal



54/81

Bitki ve hayvanlarn yaam alanlarnda deiiklikler

Baz bitki ve hayvan poplasyonlarnda azalma

Aalarn erken ieklenmesi, bceklerin erken ortayakmas, kularn erkenyumurtlamas

Bitki ve kara hayvan trlerinin drtte birinin yada 1milyondan fazlasnn yok olabilecek

54

Canllara etkisi



55/81


Dnyaya ka tane gkta arpt umurumdadeil, ben hala insan trnn ortadan kalkmasnakresel snmann neden olduuna inanyorum.


56/81

Farkl ya sistemleri tarm alanlarnn deimesinisalayacak,

Maliyet artacak,

Kuraklk artan yerlerde tarm azalacak,

56

Tarmdaki deiimler



57/81

Fosil yakt yerine alternatif enerji kayna araylar

Temiz ve yenilebilir enerji kaynaklarna verilen neminartmas

57

Enerji sektrne etki



58/81

Scak iklim kuanda, ani basn farklarndan kaynaklananve hzlar saatte 100 - 150 kmye kadar kabilen ok iddetlirzgrlardr.

Daha ok okyanuslar zerinde oluurlar. Belirli yollar

izleyerek karalarn zerine de sokulurlar. Sarmal hava hareketleri halinde olduklarndan, genellikle

hortumlara sebep olurlar. evrelerine byk zarar verirler.

58

Kasrga



59/81



60/81



61/81



62/81



63/81



64/81



65/81

Tedbirler, szleme ve anlamalar


66/81

Yakt deiimi

Enerji kayna olarak daha evreci yaktlar kullanmak

Teknoloji deiimi

Yakma sistemlerinde teknolojik yenilikler kapsamndadeiiklikler

Artma

Emisyonlarn azaltlmas iin atk gazlarn artlmas

Kanuni dzenlemeler

Kanun, ynetmelik ve uluslararas szlemeler

66

Kirlilik nleme mekanizmalar



67/81

1979 : WMO I. Dnya klim Konferans Eyll 1987 : Montreal Szlemesi

Ozon tabakasna zarar veren kimyasallarn azaltlmas

1988 : Deien Atmosfer Toronto Konferans BM klimin Korunmas Karar

1990 : WMO II. Dnya klim Konferans 1992 : BM evre ve Kalknma Konferans (Yeryz

Zirvesi)

BM klim Deiiklii ereve Szlemesi Ama: Atmosferdeki sera gaz birikimlerini, insanniklim sistemi zerindeki tehlikeli etkilerini nleyecekbir dzeyde durdurmak

67

Toplantlar - Szlemeler



68/81

Hkmetler aras klim Deiiklii Paneli (IPCC) Nisan 1995 Almanya : 1. Taraflar Konferans

DS Berlin Buyruu Aralk 1997 Japonya : 2. Taraflar Konferans

DS Kyoto protokol Gelimi Taraf lkeler insan kaynakl karbondioksit

(CO2) edeer sera gaz salmlarn 2008-2012dneminde 1990 dzeylerinin toplam olarak en az % 5altna indireceklerdir

Kasm 1998 Arjantin : 3. Taraflar Toplants DS Buenos Aires Eylem Plan

68

Toplantlar - Szlemeler



69/81

1991 ylnda Rio evre ve Kalknma Konferansnda kabuledilip 50 lkenin onaylamasn mteakip 21 Mart 1994teyrrle girmitir.

Szlemenin amac; atmosferde tehlikeli bir boyuta varaninsan kaynakl sera gaz emisyonu konsantrasyonunun iklim

sistemi zerindeki olumsuz etkisini nlemek ve belli birdzeyde tutulmasn salamak. Ek II listesi: 1992de OECD yesi 24 lke, Avrupa Birlii

lkeleri Ek I listesi: Ek II listesine ek olarak Pazar ekonomisine gei

srecinde olan lkeler

69

klim deiiklii ereve szlemesi



70/81



71/81

DSnin yetersiz olduu dnlerek ykmllklerin daha

sk hale getirilmesi ve yasal balayc bir belge olmasamacyla Kyoto Protokol hazrlanm olup 16 Mart 1998-15Mart 1999 tarihleri arasnda imzaya ak kalmtr.

Protokole gre Ek I listesinde yer alan lkeler 2008-2012birinci taahht dnemi sonunda toplam sera gazemisyonlarn ortalama olarak 1990 yl seviyesinin en az%5,2 altna indirme ykmlln kabul etmitir.

71

Kyoto Protokol



72/81

Protokoln yrrle girmesi iki arta baldr; Birincisi; protokoln 55 lke tarafndan

onaylanmas kincisi; 1990 ylnda hesaplanan toplam CO

2

emisyon miktarnn en az %55inden sorumlu Ek Ilkelerinin bu 55 lke iinde yer almas

%36,1 paya sahip ABD imzalamamtr. %17lik paya sahip Rusya Federasyonunun

imzalamas ile 16 ubat 2005 tarihinde protokolyrrle girmitir. Protokol bugne kadar 141 lke ve Avrupa Birlii

tarafndan onaylanmtr.

72

Kyoto Protokol



73/81



74/81

Emisyon ticareti Madde 17 ile dzenlenmitir. Ek I lkeleri arasnda emisyon ticaretini mmkn

klmaktadr.

Ortak uygulama Madde 6 Sera gaz azaltmn amalayan projelerden Emisyon

Azaltma Kredisi elde edilir. Temiz kalknma mekanizmas

Madde 12 Ek I lkelerinin Ek I d lkelerde gerekletirecekleriprojelerden Sertifikalandrlm Emisyon Azaltm Kredisielde etmeleri

74

Esneklik mekanizmalar



75/81

Ozon Tabakasn ncelten Maddelere Dair Montreal

Protokolnde Yaplan Deiikliin Onaylanmas Hakknda Karar,17/09/2003-25232

4990 sayl Birlemi Milletler klim Deiiklii ereveSzlemesine Katlmamzn Uygun Bulunduuna Dair Kanun,21/10/2003-25266

Isnmadan Kaynaklanan Hava Kirlilii Ynetmelii, 13/01/2005-25699

Trafikte Seyreden Motorlu Kara Tatlarndan Kaynaklanan

Egzoz Gaz Emisyonlarnn Kontrolne Dair Ynetmelik,08/07/2005-25869 Endstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliinin Kontrol

Ynetmelii, 22/07/2006-26236

75

Trkiyedeki kanuni dzenlemeler



76/81


Bilinlenme kampanyalar

08.05.2008


77/81

Akll ve gereki olmal,

Gelimeleri yakndan takip etmeli,

Frsatlar deerlendirmeli,

Esneklik mekanizmalarn iyi kullanmal,

Milli menfaatleri n planda tutmal,

lke gereklerini iyi tahlil etmeli

77

Trkiye ne yapmal?



78/81

Hayat alkanlklarmz gzden geirelim,

Doal ve sade yaam tercih edelim,

Ne yaptmzn farknda olalm,

sraftan kanalm,

Geri dnme, geri kazanma katkda bulunun,

Bildiklerimizi bakalar ile paylaalm,

Aa dikelim, dikmeyi zendirelim

78

Biz ne yapalm?



79/81

Ampulnz deitirin Standart akkor ampulnz tasarruf ampul ile

deitirin, ylda 75 kg karbondioksit tasarrufusalayn.

Daha az araba kullann Daha sk yryn, bisiklet kullann ve toplu tama

aralarndan daha ok faydalann. Arabakullanmadnz her 2 km iin 0,75 kg karbondioksittasarruf edeceksiniz.

Lastiklerinizi kontrol edin Dzgn iirilmi lastiklerle litre bana aldnz yol

%3 orannda artacaktr. Her 4 litre benzin tasarrufu,10 kg karbondioksiti atmosferimizden uzak tutar.

79

Biz ne yapalm?



80/81

Daha az scak su kullann Suyu stmak iin ok fazla enerji gerekmektedir. Daha

az su tketen bir du bal ile 175 kg, giysilerinizi soukya da lk suda ykayarak da 250 kg karbondioksit

tasarrufu yapabilirsiniz. Ambalajlar fazla olan rnlerden kann pnz %10 orannda azaltarak 600 kg karbondioksit

tasarrufu yapabilirsiniz. Bir aa dikin

Bir aa mr boyunca 1 ton karbondioksit emer.

80

Biz ne yapalm?



81/81

Kmil B. Varnca

Yldz Teknik niversitesi

naat Fakltesievre Mhendislii BlmA Blok 3. Kat 34349Yldz / Beikta / stanbul

Telefon: +90 (212) 383 30 41Faks: +90 (212) 261 90 41

nternet: http://www.yildiz.edu.tr/~kvarincaE-posta: [email protected]

Teekkrler

İklim Değişikliğinin Sebepleri ve Alınması Gereken Tedbirler (08/05/2008)

Documents