IKIMILIKILIKLIK LAKUNTZAKO ESKOLAKO ALDIZKARIA 2016ko MAIATZA Interes Guneak: Kanpaldia Experimentuak Bitxikeriak Ipuinak Iragarkiak
IKIMILIKILIKLIK
LAKUNTZAKO ESKOLAKO
ALDIZKARIA 2016ko
MAIATZA
Interes Guneak:
Kanpaldia
Experimentuak
Bitxikeriak
Ipuinak
Iragarkiak
IKIMILIKILIKLIK 2
AURKIBIDEA
San Juan baleontzia 3
Kanpaldia 4
Lakuntza-Erroma-Grezia 6
Lakuntza descrita por Aixpil 8
Stephen Hawking 9
Chocolate party 10
Un nuevo conector 11
Iragarkiak 12
Bizitzaren sorrera 14
Uraren zikloa 15
Argitxoari egindako ipuina 16
Esperimentua 18
Acronyms 19
Bitxikeriak 20
Zergatiak 21
Animals from the sea 27
Lectura compartida 28
How to organize a party 29
Babaren propietateak 30
Summer wordsearch 31
Eskolako jaia 2016 Egitaraua 32
3
SAN JUAN BALEONTZIA
BALEONTZIA:
1563. urtean eraiki zuten San Juan baleontzia . Baleontziaren beheko aldean bizkarrezur bat dago.
Bizkarrezur hori, itsasontziaren beheko aldean jartzen duten pago handi baten enborra da. Ba-
leontziaren gainerako guztia haritzez eginda dago. Baleontziaren sahietsak (aldeak) egiteko, ha-
ritzek forma berezia behar dute. Horretarako, sokekin lotu eta hazten uzten dituzte. Baleontziaren
beste oinarrizko osagaia, sokak dira. Baleontzia mugitzeko, belak eta haizea erabiltzen dira.
BIDAIAK:
Euskal Herritik Ternuara (Kanada) joateko eta tzultzeko bi hilabete behar zituzten. Han Ternuan,
sei hilabete egoten ziren. Baleontziaren azpiko bodega, beti pisuarekin joan behar zuen, itsasontzia
ez iraultzeko eta gero hondoratzeko. Joaterakoan, teilak eramaten zituzten eta itzultzerakoan, ba-
leatren olioa erabiltzen zuten pisu bezala. 60 marinelek bidaiatzen zuten.
BALEAK ARRANTZATU:
Baleak arrantzatzeko, bost edo sei txalupa erabiltzen zituzten eta txalupa bakoitzean, zazpi marinel
joaten ziren. Arpoi eta sokekin arrantzatzen zituzten baleak. Atzeko marinalek, balearen isatsa
sokekin harrapatzen zuten. Aurrekoek gidatzen zuten, eta erdikoek arpoiak botatzen zituzten. Ar-
poiak sokekin lotzen zituzten, eta arpoia botatzerakoan soka heltzen zuten hortik ere, eta balea ha-
rrapatua zuten. Arrisku handia zegoen honetan; txalupa hondoratu ezgero, ur hotzean 10 minutu
besterik ez baitzuten bizirik irauten mari-
nelek.
Baleatik, hainbat elikagai eta material es-
kuratzen zituzten: bizarrak, hezurrak, ha-
ragia... eta gehien bat olioa, lanparak eta
kandelak egiteko erabiltzen zutena. Baleak
arrantzatzea oso lan zaila eta arriskutsua
zen.
TERNUAN:
Marinelek ternuan, baleak arrantzatzeko
txalupak montatzen zituzten. Ternuan ere,
eramaten zituzten teilekin etxeak, labeak
etab. eraikitzen zituzten urtero eta azke-
nean, itsaso hori Red Bay izenarekin geratu
zen. Euskaldunek, hango indiarrekin egiten zituzten aldaketak, jakiak eta beste hainbat gauza lor-
tzeko. Etxerako bidean oraindik Ameriketatik nahiko gertu ondoratu egin zen San Juan baleontzia
eta orain dela urte pare bat aurkitu egin zuten.
Orain, 2016an, Pasaian (albaolan) San Juan baleontzia lehen bezala eraikitzen ari dira, eta gero Ter-
nuaraino joango dira .
2016ko MAIATZA
5. MAILA
IKIMILIKILIKLIK 4
KANPALDIA!!!!!
Azkenean iritsi da maiatza eta lagunekin kanpaldira joan gara. Aurten Pasaia eta Hondarribin ibili gara eta oso gustora gaine-ra!!!
Lehenik, Pasaian, Albaola itsas faktorian egon ginen eta Euskal Herriko itsasontziek nola baleak harrapatzen zituzten azaldu ziguten. “San Juan” baleontziaren replika sakanako egurrekin nola egiten ari ziren ikusi genuen ere, ze nolako baleontzi han-dia!!!!
HH1 3 urte
2016ko MAIATZA 5
Gero, hondartzan primeran pasa genuen arearekin eta itsasoan jolasten. Hondarribiko parkean oso gustora ere.
Hurrengo kanpaldia noiz iristeko irrikitan gaude!!!!
IKIMILIKILIKLIK 6
Oraingoan
Greziatik
Erromarako
bidaia egin
dugu!!
Grezia
Erroma
Lakuntza
7 20
Kaixo lagunak!
Berriro denboraren makina martxan jarri dugu eta
Aintzinako Grezia eta Erromara joan gara beren hizkun-
tzak, alfabetoak, zenbakiak, kondairak, jolasak, eraikun-
tza ospetsuak, bizimoduak, jainkoak… ezagutzeko!
1. MAILA
IKIMILIKILIKLIK 8
LAKUNTZA DESCRITA POR “AIXPIL”
3. MAILA
Lakuntza está situada en la comarca de la
Barranca (Sakana en euskera), en Navarra.
En Lakuntza hay 1262 habitantes. Los idio-
mas más hablados son el vasco y el caste-
llano, aunque también podemos encontrar
otros idiomas como el árabe, debido a dife-
rentes personas procedentes de otros paí-
ses.
Las calles de Lakuntza son medianas. Las casas son anchas y grandes, las más populares
son; “Isidoron itxe”, “Kaporratz” y “Casa Bautiste”. En Lakuntza hay cuatro plazas, y
también encontramos bonitos parques. Los edificios
más destacados son el ayuntamiento, la escuela y la
casa de cultura.
En nuestro pueblo podemos encontrar diferentes acti-
vidades de ocio como, futbol, karate, kangoo, natación,
música, inglés, catequesis, ábaco, pintura, pelota, spi-
ning y zumba. En Lakuntza se celebran varias fiestas
conocidas. San Saastin es una de ellas en la cual se ce-
lebra la “damborrada” como en Donosti y otros pue-
blos.
Lakuntza nos gusta porque ahí viven nuestros amigos y amigas y porque pasamos buenos
momentos con ellos. Invitamos a visitar Lakuntza porque hay un monumento muy intere-
sante y por sus divertidas fiestas.
9
2016ko MAIATZA
STEPHEN HAWKING
Famous British physicist and
cosmologist
1942 He was born in Oxford,England. His parents had degres in Physics and Philosophy. 1950 They moved in to St.Albans.The Hawkins had three more children. 1963 His disease was diagnosed: Amyotrophic Lateral Sclerosis. 1965 He married Jane Wilde, a Roman Languages professor 1967 They had a child called Robert. 1969 He started using crutches and ceased lecturing regularly. Little by little he started using a wheelchair 1970 They had a child called Lucy. 1973 He became professor of Maths in Cambridge.
He left the Institute of Astronomy 1979 They had another child called Timothy. His speech was deteriorating. He was only understood by his familiy and very close friends. 1982 He won the CBE award (Commander of the Order of the British Empire) 1985 A severe pneumonia made him close to death and he undertook a tracheotomy
that removed his ability to speak and received a computer program
called The Equalizer to speak. 1988 He wrote a book about his life: “A brief history of time” 1989 He was made a Companion of Honour by the Queen Elizabeth 1991 His book was made a biographical documentary film. He splited with his wife. 1995 He got divorced and married Elain Mason, one of his nurses. 2005 He started controlling his communication with his cheeks' muscles. 2006 He was divorced second time. 2009 He won the Freedom Medal. 2014 They filmed his life in a movie called “The theory of everything” based on
the book written by his first wife “Travelling to infinity: My life with Stephen”
biograp
hy 6. MAILA
IKIMILIKILIKLIK 10
2. MAILA
CHOCOLATE PARTY
1.The five year class came to our class to celebrate a chocolate party . Mariaje
and her class came too.
They did drama, they made a delicious cake and we played games, it was fantas-
tic.
2. Lotus was Ixone,Hocus was Alex and Izaro was Rat.Lotus was very funny, she
ate too many chocolate and she had stomachache. Rat brought a present for Lo-
tus, it was chocolate, poor Lotus!!!!!
3, We played different games: the train game, the numbers and colours game,
pass the present game, memory game and smarties game.
We enjoyed it a lot!!!
4.At the end, we ate chocolate cake or smarties. They were delicious!!yummy!!!
YEAR 5 CLASS, COME TO OUR CLASS ANYTIME YOU WANT!!!!!!!
2 11
2016ko MAIATZA
UN NUEVO CONECTOR 5. MAILA
Este curso en Ingurune nos toca estudiar más geografía , y como hay muchos nom-
bres para aprender, estamos terminando un conector nuevo. Os explicamos ahora cómo
lo estamos haciendo.
MATERIALES: -Cartón de 25cm x 40cm -Hilos de cable eléctrico
-Un mapa -Cinta adhesiva de colores
-Listas de nombres -Martillo y punzón
-Plástico adhesivo -Pila de 4,5 v
-Encuadernadoresde 16mm -Bonbilla y portalámparas
-Cinta adhesiva aislante -Cable y tablero de madera
PROCEDIMIENTO:
1- Coge el mapa y coloréalo. Junto con las listas de
nombres pégalo sobre el cartón y pon el plástico ad-
hesivo.
2- Después con el martillo y el punzón
haz agujeros en los puntos marcados.
3- Mete los encuadernadores (en parejas,
nombres y sitios) y conéctalos por la parte
de atrás con un hilo de cable eléctrico.
Aplástalo con el martillo y tápalo con la
cinta adhesiva aislante.
4- Cuando acabes, comprueba cada
conexión y tapa el cartón con otro plástico
adhesivo por atrás.
5- Después de poner el plástico, pon en los
laterales cinta adhesiva de colores (del
color que quieras).
Para preparar el generador eléctrico:
6- Tabla de madera: pega los laterales
a la tabla de madera y píntala a tu gusto.
7- Pon la pila de 4,5 v en su sitio y co-
néctala con los cables al portalámparas
y a la bombilla.
8- Fija todos los elementos a la tabla y
¡¡¡¡¡Felicidades !!!!!!!!!!
2. MAILA
CHOCOLATE PARTY
1.The five year class came to our class to celebrate a chocolate party . Mariaje
and her class came too.
They did drama, they made a delicious cake and we played games, it was fantas-
tic.
2. Lotus was Ixone,Hocus was Alex and Izaro was Rat.Lotus was very funny, she
ate too many chocolate and she had stomachache. Rat brought a present for Lo-
tus, it was chocolate, poor Lotus!!!!!
3, We played different games: the train game, the numbers and colours game,
pass the present game, memory game and smarties game.
We enjoyed it a lot!!!
4.At the end, we ate chocolate cake or smarties. They were delicious!!yummy!!!
YEAR 5 CLASS, COME TO OUR CLASS ANYTIME YOU WANT!!!!!!!
IKIMILIKILIKLIK 12
IRAGARKIAK
H.H.ko 4 urteko gelan iragarkiak landu ditugu. Ez direla telebistan
agertzen soilik, kalean, egunkarietan,aldizkarietan. ere badira. Aldiz-
karietatik moztu eta produktuak, markak, logotipoak… aztertu ditu-
gu. Erizpide askoren arabera sailkatu ditugu : nori zuzentzen diren
(emakumea, gizona, edonori), testu kantitatearen arabera, txuri-
beltzean daudenak… Produktu bat ala beste erostearen arrazoiaz
hausnartu dugu . Azkeneko pausoa iragarkiak sortzea izan da eta
hementxe dituzue.
MERKEA DA.
OSO ONGI USAINTZEN DU.
ARROPAN BOTATZEKO.
BIGUNAK DIRA.
KORRIKA ASKO EGITEKO.
Hh2 4 urte.
13 2016ko MAIATZA
8 PERTSONA SARTZEN DIRA.
BAKARRIK 22.189 €
EZ ZAIZKIO PILAK GASTATZEN. EROSI
OSO AZKAR IBILTZEN DA.
5 SARTZEN DIRA.
BERRIA DA
POSTRERAKO ETA GOSALTZEKO.
INDARTSUAK IZATEKO.
IKIMILIKILIKLIK 14
15 2016ko MAIATZA
4. MAILA
IKIMILIKILIKLIK 16
HH3 ARGITXORENTZAKO IPUINA!
5 URTEKO IKASLEAK GURE ARGITXO LAGUNARI IPUIN BAT EGIN DIOGU!
ARGITXO HONDARTZAN JOLASTEN ZEGOEN BE-
RE LAGUNEKIN. EGUN EGUZKITSUA ZEN ETA
JENDE ASKO ZEGOEN HONDARTZA HORRETAN.
OSO GUSTORA ZEUDEN JOLASEAN, KUBOEKIN,
ESKUAREKIN, PALA ETA ERAMAN ZITUZTEN
GAUZA GUZTIEKIN.
ARGITXO ETA BERE LAGUNAK EZ ZUTEN KA-
RRAMARROA IKUSI. ETA HAUEK KONTURATU
GABE KARRAMARROAK ARGITXOREN IPURDIA
HOZKATU ZUEN!!!
LASAI ETA POZIK ZEUDEN, BARREZKA ETA
PRIMERAN PASATZEN. BAINA BAT-BATEA
KARRAMARRO GORRI ETA HANDI BAT ATERA
ZEN HARE AZPITIK.
-AI! AI! AI!!! ZE MINA!!!- OIHUKATU ZUEN
ARGITXOK ALDE EGITEN ZUEN BITARTEAN.
17 2016ko MAIATZA
AMAIERA!!!
EZ ZUEN BEGIRATU NORA ZIHOAN KORRIKA
ETA KONTURATU GABE URETAN SARTU ZEN.
ARGITXO GAIXOA EZIN ZEN URETATIK ATERA
ETA LAGUNTZA ESKATZEN ZEGOEN.
BERE LAGUNAK ABIATU ZIREN BERE BILA
HONDARTZATIK. GUZTION ARTEAN BILATU
ZUTEN, ALDE BATETIK BESTERA, BAINA EZ
ZUTEN IKUSI.
ORDUAN OLATU HANDI BATEN INDA-
RREREN LAGUNTZAREKIN, ARGITXO
LORTU ZUEN URETATIK ATERATZEA.
BERE LAGUNEKIN BUELTATU ZEN ETA DE-
NAK OSO POZIK JARRI ZIRE, GUZTIAK BE-
RRIRO ELKARREKIN ZEUDELAKO. ONDOREN
KARRAMARROAREKIN HITZ EGITERA JOAN
ZIREN.
KARRAMARRO GORRIA ORDUTIK AURRERA ARGI-
TXOREN LAGUNA IZAN ZE. ETA ELKARREKIN BIZI-
TZERA JOAN ZIREN, POZ-POZIK, KARRAMARROA,
ARGITXO ETA LAGUNAK.
AIZU! EGIN DUZUNA OSO GAIZKI DAGO, EZ DUZU
BERRIRO EGIN BEHAR!!!- ESAN ZIOTEN.
-EGIA DA! EZ DAKIT ZERGATIK EGIN DUDAN BAINA
EZ DUT BERIRO EGINGO– ERANTZUN ZUEN TRISTE.
IKIMILIKILIKLIK 18
6. MAILA ESPERIMENTUA
Inguruneko gai honetan materiaren propietateak, egoerak, substan-tziak… aztertzen aritu gara 6.mailako ikasleak. Gauza asko ikasi ditu-gu, esaterako, gure inguruan dagoen guztia (mendiak, ura, harriak, animaliak, elikagaiak…) materiaz osatuta daudela. Beraz, masa duen eta espazioan lekua okupatzen duen edozer materia dela egiaztatu dugu. Horretarako, hainbat materia aztertu ditugu eta horietako batzuekin esperimentuak egin ditugu. Hona hemen horietako bat:
1.Esperimentua: AIREA MATERIA AL DA? Data: Taldekideak: 2016ko maiatzaren 17a, asteartea. Nerea, Aimar R., Jon eta Aimar T. Helburua: Aireak masarik baduen aztertzea. Materiala: -2 Puxika -Balantza Prozedura: Lehenengo bi puxiketako bat airez puztu. Balantzaren alde batean airez puztu dugun puxika jarri eta beste aldean
hutsik dagoen puxika.
Ondorioa: Puztuta dagoen puxikaren aldera erori da balantza, beraz, ai-
reak masa duela ondorioztatu dugu.
19 2016ko MAIATZA
3. MAILA
IKIMILIKILIKLIK 20
3. MAILA
21 2016ko MAIATZA
3. MAILA
IKIMILIKILIKLIK 22
23 2016ko MAIATZA
3. MAILA
IKIMILIKILIKLIK 24
25 2016ko MAIATZA
3. MAILA
IKIMILIKILIKLIK 26
3. MAILA
27 2016ko MAIATZA
ANIMALS FROM THE SEA
CRABS
Crabs are crustacea.They live in rock pools,on the sand.They have a hard shell, two strong claws and eight legs.They eat dead fish and algaes.They lay eggs.Crabs walk sideways and fight a lot. When they lose one leg, a new one grows.
SHARKS
Sharks are fish.They live in water seas.They had a fin, a strong tail, and some rows of teeth. They eat fish, birds,seals,and even people,sometimes. Some shark lay eggs and some have babies. They got very good sense of smell. When they lose a tooth, a new one grows.
OCTOPUS Octopuses are not fish.They are mollusc. They live on the seabed.They have got eight arms,big eyes and no bones. Octopuses eat fish and crabs. They lay eggs and move by jet propulsion and expel black ink to escape. They are very clever.
SEAHORSES
Seahorses are fish.They live in the sea, in warm water seas.They are small and their head is like a horse.They have got long curly tail and sca-les.They eat shrimps. Male seahorses (daddies) lay eggs. They swim vertically and very slowly and can change colour.
Whales are not fish,they are mam-mals. They live close to the surface of the sea.The babies drink milk and later, plank-ton.
WHALES They are the biggest mammal on Earth (blue whales can be up to 30 metres long) They need to breathe air every half an hour.
4. MAILA
IKIMILIKILIKLIK 28
EN LA ESCUELA LUIS FUENTES LOS ALUMNOS
MAS MAYORES LEYERON LIBROS A LOS MAS PEQUEÑOS
En la semana del 16 de mayo hasta el 20 de mayo, los alumnos de la es-
cuela de Luis Fuentes leyeron libros a los más pequeños. Cada día iban
dos o tres alumnos a clases distintos a leer libros. Los de 6º curso leye-
ron a los niños y niñas de 3 años, los de 5º curso leyeron a los de 4
años y a los de 5. Los alumnos de 4º curso leyeron a los niñ@s de 6
años y los del 3er curso a los de 7 años. Todos están muy contentos
con el resultado.
6. MAILA
29 2016ko MAIATZA
HOW TO ORGANIZE A PARTY
We need:
- games
- music
- food and drink
- stories
- costumes
- decoration
Instructions:
Think about a topic
Plan the party
Deliver the duties
Set the date
Give the invitations
Decorate the place
Buy food and drink, make a cake
Get the games, music and stories ready
Reherse the planning
Dress up
Introduce yourselves and….
HAVE A GOOD TIME!
5. MAILA
IKIMILIKILIKLIK 30
5. MAILA
BABAREN PROPIETATEAK
Baba lekale bat da, uda bukaeran edo udazkenean landatzen dena, gero udaberrian
uzta jasotzeko. Landare honetatik lekaren barruko haziak jaten dira. Normalean fresko
daunenean prestatzen dira. Bestela, lehortzen uzten dira eta beste lekaleen modura pres-
tatzen dira (babarrunak, txitxirioak, e.a.).
Babak karbohidratoak ditu, energia ematen diguna. Babak oso onak dira dieta egiten
dagoen pertsona batentzako edo kirola egiten dagoen norbaitentzako.
abak B bitaminan aberatsak dira eta baita ere azido folikoa du. Ere bai B1, B2, B3,
B6, B9, C, .... bitaminak ditu. Mi-
neraletan destakatzen dira bur-
dina (Fe), kaltzioa (Ca), fosfo-
roa (P) eta potasioa (K).
Babak dauka:
- Karbono hidratoak
- Proteinak
- Kaloriak
- Zuntza
- Bitaminak eta mineralak
BABAK URDAIAZPIKOREKIN
Osagaiak:
- 500 g baba - 2 arrautza
- 150 g urdaiazpiko - gatza
- 2 tipula handi - olioa
Prestaketa:
Babak prestatzeko baba freskoak behar ditugu.
Babak lapikoan sartu eta egosten jarri 10-15 minutuz
biguntzeko pixka bat.
Gero urdaizpikoa guraiza edo labanarekin moztu
eta sartagira bota eta su motelean jarri 4-5 minutuz.
Geroago tipulak zurituko ditugu eta julianaz moztuko dugu (karratu txikietan). Sartagi batean
olioa bota eta olioa berotzen utziko dugu.
Olioa bero dagoenean, tipula zartagira botago dugu, gatza pixka batekin, eta 4-5 minutuz
edukiko dugu, kolorea aldatzen hasten den arte.
Segidan babak botako ditugu eta 10-15 minutuz edukiko ditugu, azala oixka bat gorritu arte.
Lehen moztutako urdaiazpikoa orain botako dugu, eta ongi nahastuz, 5 minutu egten egongo
31 2016ko MAIATZA
I P V J S C U T E S P S O K A
G J Y X W K R A P R E T A W S
X Z G L B T A V I S Y Q B D H
Z M A E R C N U S E B R G R N
V E T S A N D A L S T U M D O
G M A E R C L G N F U F H I J
C C H P U G Y S L L U S B L N
T D N H N L I W C U Z H L N H
C Q U U Y V G I Q Z M E O A B
O V S H H X E M U U W S O M E
V D E C Q R I S D I J O P R U
M L A N V I N U U C M N N F H
V E W M O C Z I Q Y O O J U N
B X D C I E L T S A C D N A S
T H W W V P L E W O T W Y F T
SUMMER WORDSEARCH
1. MAILA
.
Lakuntzako
Luis Fuentes
herri eskola
Helbidea:
Larraineta, 16
31830 Lakuntza
Telefonoa:
948 576020
Web orrialdea:
http://lakuntzakoeskola.educacion.navarra.es/
web1
ESKOLAKO JAIA 2016
Ekainaren 18an
11:00etan PARTIDAK: Pilota txapelketako finala …
11:30etan KALEJIRA
12.00etan TAILERRAK (Aurpegiak margotu, txirikordak…
Henna, orea
Sukaldaritza,
Malabareak)
JOLASAK (Arrantza,
Bizikleta frogak, futbol partida
Altxorraren bila)
BAZKARI HERRIKOIA (Txartelak salgai, postreak etxetik)
SENITARTEKO LEHIAKETA
BAZKALOSTE MUSIKATUA