BANGHAY- ARALIN SA PAGTUTURO NG FILIPINO 3PANUNURING
PAMPANITIKANIKALAWANG MARKAHAN - IKALAWANG LINGGOI.PAKSA/MGA
KASANAYAN/MGA KAGAMITAN Paksa:Pagpapahalaga sa AkdangPampanitikan
TeoryangKlasisisismoSusuriing Genre : DulaHalimbawang Akda
:Kahapon, Ngayon at ukasNi Aurelio TolentinoKasanayang Pampanitikan
:Nasusuri ang akda batay sa kaangkupan sa lipunan ng salitang
ginamit!Kasanayang Pampag"iisip:PagpapasyaHalagang Pangkatauhan
:II. MGA INAASAHANG BUNGA (BAWAT ARAW) A!
Nakapagsasalaysayngpansarili # oibangkaranasangkaugnayngmga
pangyayari sa akda!! $ga %ayuning Pampagtalakay
!&!Pagsusuring PanglingwistikaNabibigyang"kahulugan ang mga
salita, pahayag na ginamitsa akda! !'!Pagsusuring
PangnilalamanNatutukoy ang bisa ng akda sa sarili # sa lipunan!
!(!Pagsusuring PampanitikanNaibibigayangiba)t
ibangkaisipanbataysamgasalita#pahayag na may kinalaman sa kalagayan
ng lipunan!*! Napapahalagahan ang bisang pandamdamin at
pangkaisipan ng akda!D! Nakakasulat
ngisangpaglalahadsaisangmahalagangisyung 134pambansa!III.PROSESO NG
PAGKATUTO
UNANG ARAWA. Panimuan! Ga"ain$ungkahing +stratehiya :,Pi-to
$ap.&! Pagpapakita ng iba)t ibang larawan ng mga pangyayarisa
/DSA 0/12%3T+2N at pagpapaliwanag tungkol dito!%/G/ND : % " %A0A4AN
a! Pag"iinterpret ng larawan tungkol sa dito!b! Pagpaparinig ng
awiting ,$agkaisa. at pag"uugnay sa mgalarawan! #.Pag"iinterpret sa
pamagat ng akda!,Kahapon, Ngayon at ukas. 5Pangkatang
Gawain6Pangkat & at ' : +nterpretasyon ng isang sayaw!Pangkat (
at 7 : +sang awitPangkat 8 at 9 : +sang monologo135%%%%%B.
P$%&%n'a&()n n! Ga"ainTanong : akit ganoon ang napiling
interpretasyon:*. Pa!+a+a,a&a &a i&an! a-.a &a
+amama!i'an n! .uan!+an$a.().KAHAPON/NGAYON AT BUKAS(Ni Au$%i)
T)%n'in))(0ua n! Hima!&i-an)$GA TA3HAN+NANGA;AN
5P+%+P+NAS6D+%AT NA 3%AG 5/SPAN;A6AG2NGS+2% 5A$/0+KA6$AS3N30+N
5AA+NG P+%+P+NA6 TAGA+%2G5ANG KATAGA%3GAN6$ATANG%A4+N 5G2;/0N2 NG
KAST+%A6$A%A;NAT+N 5G2;/0N2NG A$/0+KAN26ASA%HA;2P 5$APAG%+%2NG
TAGA%2G6DAH3$PA%A;5$APAG%+%2NG TAGA%2G6HA0+NGATA 5HA0+NG
+NTS+K6HA%+$A4 5P0A;%/64A%ANG T3T2% 5%A%AK+NG P+%+P+N26$ga taong
bayan, mga Hukbong Tagalog, mga Hukbong +ntsik, Kapisananng*ru<
0o=ang babae, mgakawal na rebulosyonaryo, mgabatang lalaki)tbabae,
bandang musika ng Hukbong Tagalog, mga Kaluluwa ng nangamatay
salabanan, ang Haring Kamatayan, 0ehimiyento ng Artiller,
+n>anteria at +ngeniena! AHAG+ +(Isang bakurang may sagingan at
iba pang halaman sa tabi.Sa gitna ay isang balag.)%AAS +(Asalhayop
at mga taong bayan. Nangakahanay ang babae sa kanan atang mga
lalaki naman sa kaliwa. Nanga-taas ang kanang kamay nilang lahat,
natumatangan sa kopang ginto. Masasaya ang anyo
nila.)136(Asalhayop, Masunurin, Walang tutol, mga taong
bayan.)4alangtutol : $ag"inuman, magsayawan!$asunurin: Si Asalhayop
ay ipagdiwang!Koro: +pagdiwang!&!o: $apala ang kanyang
buhay!&!a : At lumawig habang araw!'!o:Habang araw!4alangtutol
: Dangal niya)y huwag dadalawin ng siphayo)y ng hilahil!'!a : Huwag
dadalawin!(!a :Dangal niya)y magluningning sa ligayang
sasapitin!Koro : $agluningning!$asunurin:$adlang puri, madlang
biyaya sa kaniya)y sumagana!Koro: Sumagana!(!a : $adlang yaman,
madlang tuwa sa kaniya)y lumawig nawa!Koro : %umawig nawa!Asalhayop
: Katoto)t giliw, mga kaibigan, sa inyo)y salamat nang
habangbuhay!Anginyongnaisnatungkol saakinayakingbiyaya
sasasapitin!Kayo ang dangal ko, at kayong tunay ang tanging suhay
saaking buhay!(Lalapitangisa-isani Asal. Angmgaoroat ipipingki
sakani-kanilang kopa ang kanyang hawak.)$ag"inuman, magsayawan,
mag"awitan, limutin angkalumbayan!Koro: $ag"inuman!(Anyong iinumin
ng lahat ang laman ng kani-kanilang kopa.!iglang lalabas si Ina, at
si "ag. Magugulat ang mga#a#atnan."itigan sila ng kagulat-gulat ni
Ina.)%AAS '(Sila rin, Inangbayan, "agalog)+nangbayan : $ga walang
loob,mga walang damdam,bago)y nagluluksaang kawawang bayan!$ga
walang puso,mga walang dangal,nahan ang pangakong137kayo ay
dadamaysa mga pumanaw:("atawa nang malakas si Asal at ituturo si
Ina.)+nangbayan : Asalhayop?Asalhayop : $asdan ninyo si
+nangbayan,Ang buwisit at manggagaway!(Magtatawanan ang
koro.)Humayo ka, +nangbayan,Huwag sabihin ang patay!(Magtatawanan
ang koro.)Koro : $ag"inuman!(Anyong iinumin ang laman ng mga
kopa.)+nangbayan : Huwag?Huwag ninyong lagukin, huwag ninyong
mainom anghinahawakang alak na may lason!(Magtatawanan ang
koro.)Ang inyong kaluluwa ay malilinggatong, kayo)y isusumpa ng mga
pahanon!(Magtatawanan ang koro.)$ainit pang tunay sa mga buruhan
ang bangkay ng inyongnuno at magulang!(Magtatawanan ang koro.)Hayo
at mag"isip ng tinutunguhan, hayo at bakahin ang mgakaaway!
(Mahabang tawanan nila Asal at ng oro.)Koro : $agsayawan!(Iinumin
ni Asal, at ng oro ang laman ng mga kopa."ititigan sila nang
kagulat-gulat ni Ina.)+nangbayan : $ga walang kaluluwa? Ang inyong
mga kasayahan ngayonay pagdustang tunay sa libingan ng ating
marangalna lipi!Ano: Hindi baga ninyo nararamdaman sa ibutod ng
inyongmga puso ang lamig ng kamatayan ng bayan: Hindibagakayo
nangahihiya sa sarili, ngayong kayo nangagsasayahansa ilalim ng
talampakan ni Haringbata ang magiging anak niHingiskang:Asalhayop
:$ahusay manalumpati ang ating ina, ang mangangaway!+nangbayan :
Asalhayop?138Asalhayop : igyan ako ng kaunting alak!Koro :Kami
man!+nangbayan : Ako man!Asalhayop : Kita ninyo: Kita ninyo)y
huminging kusa, pagkakitang hindinatinsiya alintanahin:$agalingna
talaga si aling inangbayan! Asalhayop: (ay ina) Heto ang alak na
alay ko sa iyo! (!ibigyan siya ngisang kopa.) $ag"inuman?(Itataas
ni Asal at oro ang kanilang mga kopa.)4alangtutol :$abuhay si
Asalhayop?Koro :$abuhay?+nangbayan : Sumpain nawa ni athala ang
hindi magsisi sapaglapastangan sa araw na ito? +to ngang tunay na
araw ngkamatayan ng mga tagapagtanggol ng bayan! +to ang
arawngpagkalugsongatingkahambal"hambal saalintawak!Sumpain nawa ni
athala ang hindi magsisi?Taos sa puso koyaring sumpa, at sa
katunayan ay@ ayan?(Ipupukol sa lupa ang kopang hawak)Asalhayop :
+nangbayan?Koro:(!iglang lalapitan ni Asal at tatampalin. Si Ina,
aymabubuwal, kasabay ng pagtawa ng oro.)Asalhayop :
$anggagaway?(asabayng tampal attawanan. asabay ngpagsakal sakanya
at pagtin#ig ni Ina.)4alangtutol : Huwag? itiwan mo!
Asalhayop!(!ibitiwan.)+nangbayan : Asalhayop, paglapastangan mo sa
akin ay nahulog sa Apo,sa kamayni $andagaran, angtaksil
mongkaluluwa! Atkayongmganakianibsakanya,
kayongmgaanakkongpinakamamahal, ay nangahawa na mandin sa
kanyangsawingpalad! Dinudustaninyosalibinganangdangal nginyong mga
nuno!139Ah? Hindi koinakalakailanpaman, nakayo)yhindi
komaihahalubilosamgaangkangnagkalat ditosaDulong"Silangan!$ga anak
ko, mga bunsong pinakaiibig, kayo)y nangaliligaw!Panumbalikin ninyo
ang inyong mga loob, pagsisihan ninyoang paglapastangan sa akin at
sa dakilang araw ngpagkalugso ng bayan! Kapag nilimot ninyo ang
araw na
itoaylilimutindinninyoanglibingangluksanginyongmgamagulang!Kayo)y
nangabulag na lubos! uksan ninyo ang inyong mgamata!(!iglang
itataas ang tabing. Lilitaw ang mga libingang maymga pangalang
sulat sa panahong una at may mga sabit naluksa at sari-saring
putong.)Ayan at tanawin ninyo sila?(Mangagluluhuran si "ag at oro
at mangangahulog sakanilang kamay angmga kopoanghawak,
tanginghin#ilamang si Asal at tatalik#an ang mga nasabing
libingan.)Sa mga libingang iyan ay nalalagak ang mga buto nila
Gat"Salian, ituin at laksa"laksang iba pang bayaning
kawalngbayan!2h? ;ayamang nilapastangan ninyo ang araw na ito at
angmga libingang iyanA yayamang dinudusta ninyo ang
daklilangpangalan ng inyong mga nunoA yayamang inilublob ninyo
sapusali ngkapalamarahan ang banal nakasulatanngatingmaharlikang
lipi, ay ipagpatuloy na ninyo ang inyong baliwna kasayahan, (
-olors ipagpatuloy na ninyo, mga bunsongginigiliw, nguni)t
pakiusapkolamang, nadoonsaibabawnila, sa ibabaw ng mga libingang
iyan, ay doon kayo mag"inumanngalak, doonkayomagsayawanat
mag"awitan,doon ninyo sambilatin at yurakan iyang mga laksang
sabit,doon ninyo huwag tugutang libakin ang inyong
sarilingdangal!("atangis at marahang lalaka# na tungo sa mga
libingan.)140$ga bunsong pinakamamahal? Paalam ako sa inyo?
Paalamako sa inyo?(Mahuhulog na muli ang #ating tabing.)%AAS ((Sila
rin, wala lamang si Inangbayan)Tagailog : $ga kapatid ko?@ 2h?
Ano)t kayo)y nangalulumbay: Dahil baga sa pag"aalala ninyo sa
nalugsong buhay ng bayan sa araw na ito:Ah, tunay nga?Sapul noon
hangga ngayon ay dalawampung taon nang singkad,dalawampung taong
pagkakaalipin! Nguni)t huwag! Ngayo)y nahahanda nang lahat kapag
kayo)y umayos sa aking mga panukala@Koro : $agsabi ka?Tagailog:
+big baga ninyong bawiin sa kamay ng kaaway itong bayang sinamsam
nila sa kamay ng ating mga magulang:Koro : Ngayon din!Tagailog :
Tayo na)t magsandatang lahat!
Koro : Tayo na!(Aalis na lahat, matitira si Asal.)%AAS 7
(Asalhayop) ("atanawin ang mga nagsisialis)Asalhayop : $ga
mangmang?Ang mga taong ito ay may mga walang pinag"aralan! $abutipa
ang aso, mabutipa ang kalabaw, mabutipa ang hayopkaysa sa kanila,
sapagkat ang mga hayop ay nabubuhay
atmarurunongmagsipamuhay,nguni)t angmgataongitoayhindi!
Nangatatahimikangamingmgamagulang!At ano:kungipaghiganti ko baga
sila ay mangabubuhay pa kayang muli:141abawiin daw ang kalayaan ng
bayan! At bakit pa: $abutiang may salaping alipin kaysa mahirap na
laya! $ga hangal?(Magkukuro) $abuti nga!Hahanapin ko ang mga
+ntsik, hahanapin ko si Haringbata ataking sasabihin sa kanya ang
lahat ng nangyari! Salapinanaman ito?(Anyong aalis. Lalabas si
$aringbata.)%AAS 8(Asalhayop, $aringbata, mamaya%y
Inangbayan)Haringbata : Asalhayop!Asalhayop : Ako po)y sumasayapak
mo, dakila)t marangal na Haringbata!Haringbata : Salamat!(Lalabas
si Ina, at manunubok sa tabi ng tabing. $in#i siyamakikita ng
#alawa.)Asalhayop : Ako po sana ay talagang paparoon sa inyong
bahay at maynasang sabihing malaking bagay!Haringbata : Ano
yaon:Asalhayop : Si Tagailog at lahat niyang kasama, napawang
kapatidniya)t kapatid ko rin ay kaaalis din po dito
ngayon!$angagsasakbat ng sandata at kayo po ay babakahin!+nangbayan
: (Mapaglilo&)Haringbata : Tunay:Asalhayop : Tunay
po!Haringbata : At bakit daw:Asalhayop : +big daw po nilang mabawi
ang kanilang kalayaan!Haringbata : $ga masiging? At saan
nangaroon:142Asalhayop : /wan po, hahanapin ko sila at pakikialaman
ko ang kanilanglihim, upang di maipagbigay alam ko sa inyo at
mangahulog sa inyong kamay!+nangbayan : (!uhong&)Haringbata :
Salamat! Talasan mo ang iyong mga tainga)t mata! Heto angsalapi
mong bayad!(!ibigyan ng salapi)At kung mangahulog na sila sa ilalim
ng akingkapangyarihan ay dadagdagan ko pa iyan, at bibigyan kitang
katungkulang mataas!Asalhayop : Salamat po!Haringbata :
Hihintayinkitangayonggabi saakingbahay, at ipagbigayalammo sa akin
ang lahat nilang panukala! Heto angtandang ilalahad mo sa taliba
upang di ikaw ay papasukin!(!ibigyan siya ng isang tsapang tanso at
aalis.)Asalhayop : Asahan po ninyo!("itingnan ang salapi.)Heto ang
salapi ko, heto ang tunay na +na kong bayan, angtunay na athala! At
madaragdagan paA at matataas pa angaking katungkulan!Sayang
palad?+nangbayan :( Walang puri& )%AAS 9 (Sila rin, "agailog)
Asalhayop : Tagailog, hinahanap kita!Tagailog : Ako)y gayon din,
kita)y aking hinahanap!Asalhayop : Sasalakayin baga natin si
Haringbata:Tagailog : 2o, bukas! Humanda ka)t ikaw ay
kasama!143Asalhayop : Papaano ang paraang gagawin natin:Tagailog :
Ako)y magdadala kunwari ng buwis!Asalhayop : $ahusay! At saan tayo
dadaan:Tagailog: Sa tabing"dagat angkalahati, atangkalahati naman
ay saDiliman! Hetona)t nagdadatinganangatingmgabayaningkawal,
kasama ang mga babaeng tagapagsiyasat ngsugatan!%AAS B(Silarin,
Walangtutol, Masunurin, oronglalaki at babae.Ang mga lalaki ay
pawang san#atahan.)4alangtutol : Tagailog, narito na kami!Tagailog
: Hintayin natin ang mga ibang kasama!Asalhayop : Ako)y kasama
ninyo, nguni)t ako)y uuwi pa muna sandali!Tagailog: Hihintayin ka
namin dito, at dito tayo magbubuhat sa pagsasalakay kay
Haringbata!Asalhayop: Asahan ninyong ako)y darating! Asahan ninyong
kung saan kayomamatay ay doon din ako magpapakamatay!
Paalam!(Anyong aalis.)Koro : $abuhay si Asalhayop!+nangbayan : (ay
Asal.)Hintay? Tagailog, huwag mong paalisin siAsalhayop!Asalhayop :
Ako:+nangbayan : +kaw!%ahat : At bakit:+nangbayan : Ako)y may
itatanong sa kanya dito sa harapan!$asunurin :Ano kaya:Koro : Ano
kaya:144+nangbayan : Asalhayop, wala ka bagang taglay na salapi
ngayon:Asalhayop : 4ala!+nangbayan : Dinggin ninyo: 4ala raw! At
wala ka bagang taglay na kahit anong tanso sa katawan:Asalhayop :
Salupikang mangkukulam? Ano)titinatanong mo:
+nangbayan : 4ala ka bagang taglay na kahit anong tanso sa
katawan:Sumagot ka!%ahat : Sumagot ka!Asalhayop : 4ala! Anhin ko
ang tanso:+nangbayan : Dinggin ninyo: 4ala raw siyang taglay na
salapi, at wala rin namang taglay na kahit anong tanso!("atawa nang
malakas si Ina.)Asalhayop : Ngitngit ni athala? Ano)t nagtatawa
ka:+nangbayan : Dakpin ninyo at ipinagbili tayong lahat kay
Haringbata!%ahat : 2h? Asalhayop : Ako:+nangbayan : +kaw!Asalhayop
: Sinungaling si +nangbayan! Sinasabi kong sinungaling
si+nangbayan!+nangbayan : $gabunso,
siyasatinninyoangkatawanniAsalhayop, atmay taglay na salapi, atmay
taglay na tanso!Tagailog : (Sa oro) Siyasatin ninyo!Asalhayop :
Hindi ako pasisiyasat!Tagailog : Dakpin ninyo!145("atanganan si
Asal ng mga san#atahan ng mga babae angkanyang katawan. Makukunan
sabulsa ngsalapiat isangtsapang tanso.)$asunurin : Tunay nga?%ahat
: Tunay nga?Tagailog : Ano)t ipinagkaila mo ang iyong
taglay:Asalhayop : Ako)y@ sapagkat@ Datapwat@("atawa nang malakas
si Ina.)+nangbayan : ;ayamang hindi niya matutuhang turan ay aakuin
ko na siya at ako na ang magsasabi!Asalhayop : +nangbayan? $ahabag
ka?Tagailog : Sabihin mo, +nangbayan!%ahat : Sabihin mo!Asalhayop :
+nangbayan?+nangbayan :
Angsalapingiyanaysiyangpinagbilhanngnilakoniyangbuhay ng bayan kay
Haringbata!%ahat :2h?+nangbayan : At
angtansongiyanaysiyangilalahadsamgatalibangkaaway, upangsiya)y
papasukin at maisiwalat ang atinglahat ng lihim!Asalhayop :Sumpa ng
Apo? Ngitngit ni $andagaran?+nangbayan : Pagmasdan ninyo ang tanso
at may tatak marahil niHaringbata!('agmamas#an ng lahat ang
tanso)$asunurin: Tunay nga!Koro : Tunay nga!4alangtutol : Kay
Haringbatang tatak!146Tagailog : Asalhayop?Asalhayop :
Patawad?+nangbayan: Ngayon at inyo nang nakilala kung sino nga si
Asalhayop, aypaalam na ako sa inyo!("uloy aalis. Anyong hahabulin
ng lahat!6%ahat : +nangbayan:%AAS C(Sila rin, wala lamang si
Inangbayan) Tagailog : (ay Asal)2h? 4alang pusong kapatid? 4alang
dangal? Samga ugat mo ay tumatakbo ang maruming dugo ni%akasalian,
yaongtaksil nanagpagaposngleegngatingkawawang +nangbayan, kay
Hangiskang na ama ng suwailna Haringbata!Pagmasdanninyo)t
kumikislapsakaniyangmgamataangalipato ng kanyang paglililo!ayang
Tagalog, tandaan ninyo yaring hatol!Dapat mahalin ang ating mga
kapatid, ang ating mgamagulang, angatingsarilingbuhay, nguni)t
lalopanatingdapat mahalinangdangal ngatingkahambal"hambal
na+nangbayan!(San#aling palipas) Kaya nga, ang sino pa mang maglilo
sakanya, kapatid man natin o magulang kaya, ay huwagpagpitagananA
takpan ang mata ng awa at idalhag siya sabangin ng lalong dustang
kamatayan, at idagan sa kanyangulo ang matinding sumpa ng ating
pagkakapaalipin!(San#aling palipas) ayang Tagalog, kung sakaling
mawalanmantayonghiyasamukhanatingbantad, at
pabayaannatingmakatkatsaatingnooanglimbagngpuri,manangkatutubo ng
ating mga kaluluwa, ay magkaroon man lamangtayong kaunting tapang
sa pagkitilng sariling buhay! +buhosnatin ang ating dugo,lamurayin
natin ang ating laman, iwalatnatin ang atingmga buto,huwag na
lamang kumalat"kalatsalansanganangmabusilaknadangal
nglipingTagalog,huwag na lamang tayo ringito ang
maglublogsaputikng147lagim, ng kagalang"galang na mukhang
tumatangis ng atingkahabag"habag na +nangbayan!(San#aling
palipas)ayang Tagalog, si Asalhayop aynagtaksil! Sunugin siyang
buhay!Koro : Patawad?Tagailog: ayang Tagalog, kung malaki ang
pagmamahal mo kayAsalhayop, ako naman ay lalo pa, nguni)t lalo pang
malakiang pagmamahal ko sa ating +nangbayan! +nilako niAsalhayop si
+nangbayan kay Haringbata, kaya dapat siyangmamatay, sapagkat dapat
na lipulin ang lahat ng halamanglasong tumubo at umusbong sa lupang
Tagalog!(San#aling palipas)Sunugin s)ya ng uhay!Koro:
Patawad?Tagailog : ayang Tagalog,bayang pinakamamahal kong lubha,
walasinopamangmakasasalagsamadalinghampasniyaringhatol! +big ko
pang ako)y mamatay, huwag na lamangipahutok ang katuwiran! Kaya
nga, sinumang may nais nahumingi ng patawad na naitong suwail, ay
patayin na munaako, saksakin na muna yaring dibdib! Alin sa
dalawa:mabuhay ang kataksilan at ako ang mamatay ang
kataksilan(San#aling palipas)Sunugin siyang buhay!Koro :
Patawad?Koro : 2h? ayang Tagalog? ayan ng marangal nan liping
Tagalog,huwagmongihingi ngpatawadangnagtaksil sadakilangdangal ng
ating mga kasulatan!(!ubunutin ang kanyang sun#ang.) At yayamang
ayawako ilugso ng mga nagtatanggol sakanya,
akoangmaglulugsosamgasasago)t sasanlasaakingmatatagnahatol!+wawalat
koangdibdibngbalangkumibo, hahalukayin ko angpusong balang magsigaw
ngwikang ,Patawad.!(Itataas ang kanyang sun#ang. Mapapaurong ang
lahat.)148Tagailog: Hukbong Tagalog, lahi ng katapangan, mga anak
sa digma, tulinan ninyo!Napaparamang ulap ng sakim, sumisilay ang
arawngkalayaan: ("uloy pasok)%AAS D(Masunurin, orong !abae)
$asunurin : %aban kayo, mga kawal, at bawiin itong bayan!&!a :
Sandali pa)y ating tunay na tagumpay!Koro : Ang tagumpay!$asunurin
: Nagkaabot ang hukbo at nagkahalubilo!'!a : %aban kayo, laban
kayo, ang kalaba)y@Koro : Tumatakbo!$asunurin : Hayo)t abuluyan ang
mga sugatan!Koro : Abuluyan!%AAS &E(Maglalabasan ang mga kawal
na Intsik, karamiha%y sugatan atnagabubuwal.)$asunurin : Huwag
bayaan , ito)yating katungkulan!%AAS &&(Sila rin,
$aringbata, Inangbayan, mamamaya%y si "agailog. ala#ka#
ni$aringbata si Inangbayan.)Haringbata : Papatayin kita!Koro : Si
+nangbayan!5%alabas si Tagailog6Tagailog : Haringbata?(Sabay
saksak. Mabubuwal si $aringbata.)Haringbata : $amamatay ako?149Koro
: Patay si Haringbata?%AAS &'(Sila rin, kawal na
"agalog)Tagailog : Ating"ating ang tagumpay! Atin ang ating
katuwiran!+nangbayan : $abuhay si Tagailog!Koro : $abuhay?Tagailog
: $abuhay si +nangbayan?Koro : $abuhay?+nangbayan : $abuhay ang
ating kawal?Koro : $abuhay?Tagailog : $abuhay ang ating lipi sa
lilim ng kalayaan?Koro : $abuhay?+nangbayan : ("atanaw sa
kanan.)Sino ang mga dumarating:Tagailog : Sino kaya:Koro : Sino
kaya:("utugtugin ang Mar(ha )e# *spa+ola at lalabas si
,ilat-na-bulag at Matanglawin.)%AAS &((Sila rin, ,ilat-na-
bulag,Matanglawin.)+nangbayan : Sino kayo:Dilat"na"bulag: Ako)y si
Dilat"na"bulag!$atanglawin : Ako)y si $atanglawin!Tagailog :
Kalaban ba kayo:Dilat"na"bulag: Kami ay kaibigan!150+nangbayan :
Ano ang inyong nais:$atanglawin: Ang kayo)y iligtas sa
pagkapanganyayaTagailog : $ay sakuna baga:Dilat"na"bulag:
$ayroon!$atanglawin : Tanawin ninyo sa dakong kanan ang tila wari
nagdidilim nalanggamnapaparito, at yao)ymgakawal nababakasainyong
bayan!+nangbayan : At sino nga sila:Dilat"na"bulag: $ga kapatid
dinninyo!Tagailog : 5Sumpa ng langit?6Koro : Sumpa ng
langit?$atanglawin : Tanawin naman ninyo sa dakong kaliwa ang lalo
pang makapal! abakahin kayo!+nangbayan : At sino naman ang mga
iyon:Dilat"na"bulag: +nyo ring mga kapatid!Tagailog : Sumpa ni
athala?Koro : Sumpa ni athala?$atanglawin : Tanawinninyo
sadakongyaonangmaramingkawal namapuputi! ;aonayaminghukbo!
Tanawinninyosadagatang mga sasakyang pambaka! Ang lahat na iyan ay
amin! Atkung kayo ay kakapatid sa amin,ang aming ari, ang
aminghukbo, ang aming mga sasakyan at ang aming mga puso
atkaluluwa, ayinyoringlahat! +pagtatanggol naminkayosalahat ng
ligalig at pagkapaalipin!+nangbayan : Tapat baga ang inyong
pakikipagkapatid sa amin:Dilat"na"bulag: Tapat!Tagailog : Hindi
ninyobibigyangligaligangkalayaanngamingmgaanak:$atanglawin:
Hindi!151+nangbayan: $atatalaan ninyo ang gayon:Dilat"na"bulag:
2o!+nangbayan : ayang Tagalog, narinig ninyong lahat! Sumagot
kayo!Koro : Kami ay pumapayag!$atanglawin : (ay "agailog.) Talaan
mo ito!(!ibigyan ng pergamino, tatala si "agailog.)Tagailog : Ayan!
At ikaw:$atanglawin : Tatalaan ko ito! ("atala rin sa isang
pergamino.) Ayan!+nangbayan : Ngayon, ang sumpaan!Dilat"na"bulag:
Ang sumpaan!%ahat : Ang sumpaan!(Isasaksak si "agailogat
Matanglawinangkani-kanilangsun#ang sa bisig sa kaliwa, sasahurin sa
isang sarong gintoni Ina ang #ugo ni "agailog at si ,ilat-na-bulag
naman angkay Matanglawin.)Dilat"na"bulag: (ay "agailog)+numin mo
ito!+nangbayan : (ay Matanglawin)+numin mo ito!("atanggapin nila
"agailog at Matanglawin ang mga sarongginto.)Tagailog : Sa sarong
gintong iyong tanganay nalalamang totooang dalisay na dugo kodugong
tunay ng bayan ko!$atanglawin : Sa sarong gintong iyong tanganay
tunay na nalalamanyaring duro kong dalisayna dugo ng aking
bayan!%ahat : +numin ninyo!Dilat"na"bulag: ($ahawakan ang kamay ni
Ina.)152Ang kamay kong iyong tangan ay kamay ng aking bayan,kung di
mo pagsisiluhan,ang dito)y pinagsumpaan,kamay na ito)y mag"aalaysa
iyo ng biyayang tunay!Nguni)t kung lalapastangan,kamay na ito ay
tatanganng sundang na kamandagan,ang puso mo)y tatarakan!+nangbayan
: Sa dibdib ko)y masisilipang dalisay kong pag"ibig, ang kaluluwa
kong malinis,ang mgabanal kong naisna sa atin ay bibigkis,ang puso
ta)y nang magkatalik!Nguni)t kung magbabalawissa ating
pagkakapatid,pag"ibig ko)y magngingitngitat sa iyo)y siyang
tutugis!Koro : Kami naman ay gayon din!Tagailog : Ang magtapat ay
mabuhay!Koro : $abuhay!$atanglawin : Ang magtaksil ay mamatay!Koro
: $amatay!+nangbayan : Ang dugong iya)y maging lunas sa puso ng
kung sinumangmagtatapat! Datapwa)t
kungmagsusukabsabuhayniya)ymaging lason at kamandag!%ahat :
+numin?5+inumin ni Tagailog at $atanglawin ang dugo! $ahuhulog
nabigla ang tabing!60. Pa!1a1a'i n! m!a !a"ain.Pangkat & :
Pagbubuo ng mga pangyayaring narinig!153Pangkat ' : Pamimili ng mga
makatotohanang pangyayari!Pangkat ( : Pamimili ng di"makatotohanang
pangyayari!Pangkat 7 : Pamimili ng mga pangyayaringgustung "
gusto!Pangkat 8 : Pamimili ng mga pangyayaring di F naibigan!E.
Pa!-uua' n! ,a"a' +an!-a'.F. Pa!-u1a n! 2%%.,a3- &a m!a
ma!-aa$a.PAGSUSURI SA AK0AIKALAWANG ARAW A. Panimuan!
Ga"ain$ungkahing +stratehiya : Sabayang Pagbigkas Pamagat ng Tula :
,Pag F ibig sa Tinubuang %upa.B. Pa!&u&u$i &a
A-.a.*.Pan!-a'an! Ga"ain.Pangkat & at ' : Pagsusuring
Panglinggwistika Pagtatala at pagpapaliwanag ng mga salitangmay
sinasagisag# kinakatawan!$ga Salita Sinasagisag
#KinakatawanPaliwanagDilat na ulagagong
Sibol$asunurin$atanglawinAsal HayopHaring ataHalimaw154Pangkat ( at
7 : Pagsusuring Pangnilalaman $ungkahing +stratehiya :.Gish one $ap
SANH+SANH+ SANH++NTS+K KAST+%AA$/0+KAN2 SANH+ SANH+ SANH+Pangkat 8
at9 :Pagsusuring Pampanitikan $ungkahing Gawain : Pagpapaliwanag sa
mga kaisipang hinangosa akda sa pamamagitan ng
madamdamingpagpapabasa!a!+nang ayan :Huwag ninyong lagukin, huwag
ninyong mainom ang hinahawakang alak na maylason!Ang inyong
kaluluwa ay malilinggatong, Kayo)y isusumpa ng panahon!b! Asalhayop
:Hahanapin ko ang mga +nstsik, hahanapin ko si Haringbata at aking
sasabihin sa kanya ang lahat ng nangyari! Salapi na naman ito?-!
Haring ata :Hihintayin kita ngayong gabi sa aking bahay at
ipagbigay Alam mo sa akin ang lahat Nilang panukala!d! Dilat F na F
ulag :Ang kamay kong tanganay kamay ng aking bayan,155+SA #
3NGAkung di mo pagsisiluhan,ang dito ay pinagsumpaan,kamay na ito
ay mag"aalay,sa iyo ng biyayang tunay! *.Pa!,a,a1a!inan n!
na+a!-u&a+an.0.Pa!-u1an! 2%%.,a3- &a m!a na-ini!.E.
Pa!,u,u) n! Sin'%&i&$ungkahing +stratehiya : ,*ategoriy
organi