This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
تابوتكمهلودلا لالج هدازهاش هب هلودلا لامك هدازهاش ىاه همان
و ناوريپ ىنعي ،هيوفص نارود نينوخ ثاريم ،«هعورشم» فلاخم ىرالاس مدرم هشيدنا اب هك ىناسك نامه نارادفرط و ىراكمه هيراجاق رابرد اب ناهاوخيدازآ هيلع و دندوب هقلطم تيالو» ىروتاتكيد ام نهيم رد دندرك ىتسدمه و ،دننار ىم تموكح ناريا تلم رب و هدروآ دوجوب ار «هيقف... دنلوغشم تلم قوقح ندرك لامياپ و ىلم تورث لواپچب نشور و نادنمشيدنا ،شيپ لاس هاجنپودصكي زا هكنآ لاح تيطورشم ردص ناهاوخيدازآ سپس و دنتشون ناريا نانيب اپب ىمالسا ىودب ىاه هشيدنا نيمه لباقم رد ناريا
ىزوريپ هب ار ناريا تيطورشم ىلم بالقنا و دنتساخ.دندناسر لامك رد «هيقف هقلطم تيالو» نارودزم ،هثداح دب زا
هنيك ناريا تيطورشم بالقنا نوماريپ تهالب و تلاهج هدناماو هك ار هيقف ىلو هقلطم تموكح و دنسيون ىم هنازرو ىقطنم هجيتن ،تسىدادبتسا ركفت نيرت ىودب و نيرت.دننك ىم دادملق ناريا تيطورشم بالقنا ،ىيارگ ىلم شبنج هك داد ميهاوخ ناشن ىدعب لوصف رد سور و ناريا ىاهگنج زا سپ نايناريا ىرگنشور و ىراديب نمكرت سپس و ناتسلگ نيگنن ىاه همان دهع ءاضما هيلع و عجارم ىاوتف اب زادنارب نامناخ ىاهگنج نيا .دش زاغآ ىاچ كاخ زا ىمين هكلب موس كي دش ببس و زاغآ نامز نآ ديلقت شنانيشناج سپس و راجاق هاش ىلعحتف نامز رد ،ناريا .دتفا سيلگنا و سور تسدب تسد زا اهنت تقيقح رد ،اهسور ناماد هب زاقفق طوقس تروص هب ناريا تموكح هكلب ،دوبن ناريا ىاهنيمزرس نداد
و دمآ رد ريبك ىايناتيرب و ىرازت ىاهسور هدناشن تسد رب ،ناريا تلود اب ار دوخ هطبار زين ىياپورا ىاهتلود رگيد ليمحت ناريا رب اه هماندهع نيا هك ىتلذ و ريقحت ىانبم.دندرك ىم ميظنت ،دوب هدرك ناريا تيطورشم ىلم بالقنا و ناتسلگ همان دهع داقعنا نيب ام نهيم تدم نيا رد .دراد دوجو هلصاف لاس ۹۰ ًابيرقت تسد زا ار دوخ ىداصتقا و ىياضق ،ىسايس لالقتسا.....داد هماندهع ىداصتقا و ىعامتجا ،ىسايس زيگنا مغ ىاهدمايپ و تسود نهيم نايناريا ،ىاچ نمكرت و ناتسلگ ىاه ىپ رد ىپ ىاهتسكش نيا للع ات تشاد نآ رب ار دنمشيدنا ىپ رد و دننك وجتسج ار دوخ نهيم ىهابت و طوقس و و لاسنهك روشك ارچ هك دنيآ رب شسرپ نيا هب خساپ هدمآ راچد ىزيگنا مغ تشونرس نينچ هب ناريا ىخيرات ىنادان زا ىا هلاه رد ،زورما هب ات ،زونه هك ىشسرپ ؟تسا تشونرس ىيارچ هب خساپ ،نآ هب خساپ و هدنام تلاهج و....تسه زين ام نهيم زورما زيگنا مغ تسيود دودح رد ىناريا ناهاوخيدازآ و نادنمشيدنا خساپ و نويناحور ىپ رد ىپ ىاه تسكش زا سپ ،شيپ لاس ىرابجا و ىمازلا شريذپ و ،اهسور زا راجاق هاش ىلعحتف اب تفلاخم زج ىزيچ ىاچ نمكرت و ناتسلگ ىاه هماندهع ....دوبن هيراجاق ناهاشداپ و اهقف تردق و ىساسا لماع ،راب تفخ و رمتسم ىاه تسكش نيا و تفلاخم و ىقرت ،ددجت ،ىنهيم تاركفت دشر هزيگنا شياديپ و ،تموكح و تسايس رما رد اهقف تلاخد اب هزرابم
2ديدرگ ناىناريا نايم رد نوناق تموكح هشيدنا نانآ . و دندوب هدش ناريا رد ىعامتجا قيمع ىاه نارحب هجوتم زا و نورد زا شا ىتسه ناشنهيم ،ناريا هك دنتسناديم رد اهنت هن هك ىنارحب .تسا هتفرگ رارق ديدهت دروم نوريب و نايرابرد راثآ رد هكلب ،ىعامتجا نيركفتم ىاه هتشون تلذ جياتن دوخ ،نانآ اريز .تفاي ىم هولج تموكح نالماع ....دندرك ىم هبرجت ار اهيناماسبان نيا راب و سامتلا اب هك دندرك ىم نامگ تسخن رد ناهاوخيدازآ دنهاوخ تساهنآ رظن دروم هك ىتاحالصا هب رارصا و هبال رگيد هقلطم تموكح ره دننامب ىادبتسا تموكح اما .ديسر دوخ ىرادياپ ىارب ىا هراچ بوكرس و تيانج و ىردلق زج لكشتم ناريا نويبالقنا و ناهاوخيدازآ سپ .تخانش ىمن ىلم بالقنا مچرپ قافتا و داحتا اب و رت مظنم و رت.دنتشارفا رب ار ناريا تيطورشم نيدلارفظم نامز رد تيطورشم نامرف هك تسا تسرد نيا
هشيدنا ناينب و ىركف ىنابم اما ،دش رداص راجاق هاش و ناشيدنا دازآ هليسو ىقرت و ددجت ،ىهاوخيدازآ هتشاذگ ىداليم مهدزون نرق لياوا رد ناريا ناهاوخيدازآ
.دش ىداليم ۱۷۷۶ رد لالقتسا ىاهگنج زا سپ اكيرمآ بالقنا و دوب نآ درواتسد ناهج كيتاركومد نوناق نيتسخن هك راعش هك ىداليم ۱۷۸۹ رد هسنارف بالقنا رد نآ ريثأت
2 و )اه همانهاش( ىتسود نهيم ركف هنيمز ناريا ىبدا مظن و رثن رد[ نرق رد ىناريا نادنمشدنا نايب هويش اما .دوب دوجوم اهقف زا داقتنا و تشاد رارق برغ ىعامتجا و ىفسلف راكفا ريثأت تحت ،ىداليم هدزون راعشا رد اهقف زا داقتنا هعلاطم ىارب .درك اديپ ديدج و نردم ىبوچراهچ]افش نيدلا عاجش فيلأت «نميرها راكيپ رد» باتك هب دينك هاگن ،ىسراف
تشاد دوخ كرات رب ار «ىربارب ،ىردارب ،ىدازآ» فورعم رد نينچمه و ناهج رد ىگنهرف و ىعامتجا ىنوگرگد زاغآ...دوب ناريا هاگنآ و ىهاوخيدازآ و ىهاوخ ىقرت هشيدنا شياديپ نايناريا ىراديب رد ىقيمع ريثأت اپورا رد ىمدرم تابالقنا ماجنا رس و ىهاوخ هطورشم ركفت شياديپ بجوم و تشاد...دش ناريا تيطورشم ىلم بالقنا رد ناهاوخ ىدازآ ىاهشالت ىقطنم باتزاب تيطورشم ،ىليا ننس هيلع دوب ىا هزرابم .دوب ناريا جراخ و لخاد ىعامتجا و ىفسلف ناينب .هيراجاق ناهاش دادبتسا و ىنيد مالسا بهذم و تعيرش اب هن و دوب ىناريا بان ركف هن نآ....دوب ضراعت رد نآ اب ناينب زا هكلب ،تشاد ىناوخ مه هك ،نانآ نارادفرط و اهقف نيب رد هناحول هداس شنيب نيا رد هشير ،هطورشم بالقنا و نوناق تموكح و ىساركومد هناهلبا رسارس و ضحم بذك ناينب زا ،دراد ىحيسم بهذم اپورا و اكيرمآ رد ىساركمد هشيدنا شياديپ اريز .تسا
و ىحيسم گنهرف اب ىلكب و تشاد هنايارگ لقع ىتشرس ساسا فلاخم و داضت رد برغ رد اسيلك ءابآ ىاهشالت مدع زا اه هتفگ نيا .دوب تلود و تموكح رد نيد تردق مالسا» نادان نيغلبم و «هيقف تيالو» نايلوتم ىهاگآ برغ گنهرف و خيرات هب «ىگدز برغ» و «نيتسار رد ىمدرم تابالقنا و ىرگنشور رصع .دريگيم همشچرس دض ناينب زا هكلب ،تشادن ىبهذم ىا هشير اهنت هن اپورا....دوب اپورا رد ىنيد ىاه هشيدنا و نآرق دانتسا هب ىرشق نايالم هك دوب نارود نيمه رد ىهاوخيدازآ و ىهاوخ ىقرت هيلع ىتالاسر ،تاياور و ثيدح ميهاوخ هراشا نآ هب هدنيآ رد هك دنتشون نوناق تموكح و...درك
هشيدنا سپس و ناريا رد ىراديب هشيدنا رصانع نيرتمهم ىمدرم و ىلم بالقنا ىزوريپ هاگنآ و ىهاوخ هطورشم مدرم ،ىهاوخيدازآ ركفت رد دياب ىم ار ناريا هطورشم وجتسج ىداصتقا و ىئاضق تلادع و ىساركومد ،ىرالاس.درك ىمدرم ىاه شبنج همه دننام ،اهوزرآ نيا هب نديسر ىارب و دنتشاد تكراشم ىنوگانوگ ىاهرشق و تاقبط ،ىلم و لابند ار ىرياغتم و نوگانوگ ىاه هتساوخ و فادها ًاقطنم .دندركيم ،نابلط حالصا ،نانيب نشور ،نويبالقنا ،ناهاوخيدازآ تضهن نيا هدنزاس و ىلصا رصانع ،نارگراك و ناناگرزاب.دندوب ىبالقنا و ىركف ،نانآ ىناحور ناتسدمه و هيراجاق ناهاش دادبتسا و ملظ ىنادان ،لهج ،ىراميب عويش ،ىگنسرگ ،رقف زج ىا هجيتن ىاه شبنج ىساسا لماوع اهنيا همه ؛تشادن تينما مدع و ىلم بالقنا ىارب ار هار و دندوب ناريا ىهاوخيدازآ.دندرك هدامآ تيطورشم ،ناريا ىاهنيمزرس طوقس زا سپ هك ىنايناريا نيا رب هوالع ملظ زا هك ىناسك اي و دنتسيز ىم سرا ىوس نآ رد
ىهاگآ اب و هتخيرگ رت نما ىاهروشك هب اه راجاق تموكح ىاه هشيدنا و اپورا ىساركومد ىاهماظن زا هك ىياه ار نانآ ،دندوب هدروآ تسدب هراق نآ ىعامتجا و ىفسلف لباقم رد ىداقتنا و ىفسلف راثآ نتشون اب ات تشاد نآرب تيناحور هاگتسد و راجاق ناهاش ىدادبتسا هديسوپ ماظن.دنريگب رارق دوب مأوت ناريا طوقس و طاطحنا اب رسارس هك ناريا ىاهگنج ىريگرد ىگنوگچ هب لمجم روطب تسخن رد هراشا ىاچ نمكرت و ناتسلگ ىاه هماندهع ،هيسور و شبنج نادنمشيدنا رب ار نآ ريثأت سپس و درك مهاوخ
هطورشم و نابلط هعورشم نيب لادج و نايناريا ىراديب ىنمشد و تيطورشم ىلم بالقنا ىزوريپ هاگنآ و ناهاوخ هطورشم فادها ققحت مدع هب رجنم هك ،نآ اب ار نايالم .مينك ىم ىسررب ،دش ندمتم ىاه تلم همه دننامب ،نايناريا هك متسه نئمطم نم تيالو دادبتسا راموط ىدوزب و دنتسه ىدازآ قشاع ناهج لاس نيمدص كي و ديچيپ دنهاوخ مهرد ار هيقف هقلطم نشج ىگرزب و هوكش اب ار ناريا تيطورشم ىلم بالقنا
ردص نويبالقنا و ناهاوخيدازآ داي و تفرگ دنهاوخ ىاهوزرآ هب و تشاد دنهاوخ ىمارگ ار ناريا تيطورشم
...ديشيدنا دنهاوخ ناريا هطورشم ىلم بالقنا هتفاين ققحت ،فوبلاط هب فورعم ىزيربت هداز راجن ميحرلادبع ازريم فالخ رب ،ىناريا نيب نشور و تسود نهيم ىناجيابرذآ هدرك ار اهزور نيا ىنيب شيپ ،ديدج رصع ناركفنشور ىكي ،تسا ىپ رد ىوق نمشد ود ار ام ىدازآ نيا » :دوب نيدبتسم و ]تسا هاوخ هعورشم نايالم دوصقم[ نيقفانم ،دنشاب ديريام لاعف ميدق لثم زاب دنهاوخ ىم هك هلخاد شيع كي هب ار ام تيلم ضارقنا و دنروخب ار مدرم نوخ و دنناملسم هن ،دنراد تريغ هن هك دنشورفب دوخ هزور جنپ ىم و دننيب ىم اريز ،دنرادن تريغ .داژن ىناريا و ىناريا هن نايرع و هنسرگ هجراخ دالب رد ىناريا رورك كي هك دنناد ىم نآرق اريز ،دنتسين ناملسم .دننك ىم ىئادگ و ىگلعف لتق مكح ادخ دبعم رد ىلو دنريگ ىم هزور ... و دنناوخ«دنهد ىم 3 .
نيمز ناريا همه دننام و تس ىناتساب و نهك ىنيمز رس ناريا و نيد ،ندمت و گنهرف هدننيرفآ ىناتساب و نهك ىاهروشك.هدوب ىنوگانوگ ىاه هشيدنا و ارآ ،هفسلف و ماوقا ًالباقتم و دنا هدرب شروي اهروشك رگيد هب نايناريا
هب ىناسك .دنا هدرك هلمح ام روشك هب زين ىرايسب فياوط ناريا گنهرف رد و دنا هديچوك اي و هدروآ هانپ ام روشك ىلم بصعت نايناريا زا شيب دراوم ىضعب رد و هدش بوذ.دنا هداد ناشن ىميدق ىاهرهش همه و دراگراسراپ ،شوش ،ديشمج تخت لاسنهك گنهرف و ندمت تمظع و هوكش زا ىناشن ،ناريا ىناتساب راثآ زونه و تس ىخيرات و ىناتساب روشك نيا تنس و تسا دوجوم ناريا رسارس رد ندمت و گنهرف نيا4دنراد هزور ره ىا هولج ام ىگدنز رد هنيريد ىاه . ،ىتشتدرز ،ىناورز ،ىيارتيم ىاه نييآ و نايدا ناوريپ رد زابريد زا ،هريغ و ىحيسم ،ىدوهي ،ىكدزم ،ىونام اه ىنمشد همه دوجو اب مه زونه و دنا هدرك ىگدنز ناريا ،اهيراوشد همه اب و ، هدش نانآ زا هك ىياهراتشك و ؛دور ىم اور نانآ رب ام روشك رد هك ىتايانج و اه ىتخس داقتعا و ناميا نايدا نيا زا ىخرب هب هك ىناسك دنتسه ىم ناشن مارتحا و ىدنمقالع اهنآ هب زونه اي و دنراد لاس ۱۴۰۰ لوط رد هك ىقرف و بهاذم ،نايدا زا .دنهد و ،تسا هدمآ دوجو هب ناريا هب نايزات شروي زا سپ ،دنا هتشاد بهاذم نيا سيسأت رد ىئازسب مهس نايناريا .تفگ نخس دياب ىرگيد تصرف رد و مسيون ىمن ىبلطم
4 رد دنچ ىراتسُج» و «ناريا ريطاسا رد ىشهوژپ» باتك هب دينك هاگن[ ]نارهت پاچ ؛راهب دادرهم رتكد زا «ناريا گنهرف
و روطت ىنالوط ىاهلاس زا سپ ىناريا تيوه ،همه نيا اب گنهرف و داژن و نيد اب ىطابترا هجو چيه هب لماكت ىتشتدرز نايناريا رثكا ،هك ىنامز نآ هن ،درادن ىصخشم زا و ناملسم ناريا مدرم تيرثكا هك ،نونكا هن ،دندوب ره اب هك تس ىسك ىناريا .دنتسه هعيش هقرف نارادفرط نايم رد و نيمزرس نيا رد ىسايس و ىبهذم هديقع عون و دشر ،هدش دلوتم عونتم و گنراگنر و نهك گنهرف نيمه ناريا» .تسا هتخادرپ شيوخ هاوخلد ىگدنز هب و هتفاي ومن ىياه هژاو «ىمالسا نهيم» و «ىناريا مالسا» ،«ىمالسا ماوع كچوك ىاهزغم رد اهنت هك دنتسه ىناينب ىب و چوپ دراد دوجو بصعتم و ىطارفا ناناملسم هدز كپك و نابيرف...ىناريا ىقرتم و هدنلاب هشيدنا رد هن و رد هك ىداليم ۶۵۱ لاس دودح رد ىناساس ىروتارپما
بصعتم نويناحور تلاخد و ىجراخ و ىلخاد ىاه گنج هك ىبارعا لباقم رد ،دوب هدش كولفم و ناوتان ىشتدرز ،دندوب هتفاي ىديدج داحتا و تيوه ،مالسا ىاول ريز هدنسيون ىتشد ىلع داي هدنز لوق هب .دروخ تسكش:نايناريا ىراديب رصع رخأتم روط هب ...دروخ تسكش ًايلاوتم ،دروخ تسكش ناريا» ىاليتسا هك ىتسكش ،دروخ تسكش ىكاندرد و نيگنن«تسا گنرمك نآ بنج رد لوغم راغليا و ردنكسا 5 . داتسا بوك نيرز نيسحلادبع رتكد قيقحت رب انب نايناريا اه نرق «توكس نرق ود» ىندناوخ رايسب باتك رد خيرات هب بارعا ىنيد ىاه هشيدنا و ارآ و نيمجاهم لباقم رد و نيعلطم رظن هب انب و دندرك تمواقم فلتخم لاكشا
اتح و دوب هديسر زاقفق نينچمه و ناريا ىاهنيمزرس ىحاون هب ىو ىاهىيوج هنيك سرت زا ىو نادنواشيوخ هيلع و ىراكمه سور نايركشل اب و دندوب هدرك رارف زاقفق دمحم اقآ رتكچوك ردارب ناخ ىلق ىضترم .دنديگنجيم وا
روتارپما و دوب هدرب هانپ ىرازت هيسور رابرد هب ناخ نيا زا ات دناسرب ناريا تنطلس هب ار وا تشاد ليم هيسور...ديازفيب دوخ ورملق هب ار ناريا هار روهشم«ناتسدرگ»هب رود رايسب ىاهنامز رد ناتسجرگ ات ،ناتسجرگ و زاقفق رسارس هيوفص هرود رخاوا ات و دوب ىم رامشب ناريا كاخ وزج هايس ىايرد ىقرش لحاوس ار اجنآ و هدش دنمورين نامثع لآ نيطالس تقو ره و تفر ار نيمزرس نآ و هتفر ناشگنجب نايناريا ،دندركيم فرصت نيمهب و دندوب ىحيسم نايجرگ تيرثكا .دندوب هتفرگ سپ زا ىليخ دوب هدش هداد اهنآ هب ىدودحم لالقتسا ببس نانز .دندركيم جاودزا نايجرگ اب ناريا نايرابرد و نايناريا رد و دندوب فورعم نايناريا نايم ىيابيز هب ىجرگ نادرم و هتفر هراشا اهنآ لامج نسح هب اهراب ناريا رثن و مظن.تسا و ناگدازهاش اريز دنتشاد ىذوفن تلود هاگتسد رد نايجرگ
ناگدازهاش و ناهاشداپ رسمه ناتسجرگ ناگداز بيجن.دندش ىم ىوفص ىرتشيب لالقتسا نايجرگ مارآ مارآ هيوفص طوقس زا سپ دوخ ىبونج تافرصتم رب اهسور رگيد ىوس زا و دنتفاي نايجرگ.دندوب هدش هياسمه نايجرگ اب لامش زا و هدوزفا سرت زا و ناريا ىسايس عاضوا ىناشيرپ ببسب هيسور اب ار ىگنتاگنت طباور ،ناخ دمحم اقآ ىاهيراوخنوخ
اهسور اب )ناخ ىلكارا( سويلكاره ىكيدزن .دندرك داجيا ىشك ركشل ناتسجرگ هب هك تشاد نآ رب ار ناخ دمحم اقآ.دنك ۱۷۹۵ لاس رد و دش زاقفق دراو راوس رازه تصش اب ىو هب اسآ قرب هلمح كي رد و تفر شيپ ناتسجرگ بناج هب مكاح «ناخ ىلكارا» .دش كيدزن سيلفت رهش ىاه هزاورد لفاغ ،دوب هاش ردان نارادرس زا هك ناريا هدناشن تسد اب و دنك ىراك نايجرگ تاجن ىارب تسناوتن و دش ريگ نيخروم .درك رارف سيلفت فارطا ىاه هوك هب دوخ هداوناخ روهشم هدنامرف چيوادوگ لارنژ هكنيا اب دنسيونيم ىجرگ ىاهشهاوخ هب دوب سيلفت ىرتم وليك دنچ رد هيسور هاپس رد نايجرگ هك دركيم نامگ اريز دركن ىيانتعا سويلكاره تسكشب راك و دننكيم هغلابم ناخ دمحم اقآ ركشل دروم هب ًادمع نايسور مه دياش ...ديماجنا دهاوخن نايجرگ دمحم اقآ تسدب ناتسجرگ شترا ات دندركن كمك نايجرگ...دننك هلمح ناتسجرگب دوخ هاگنآ و دوش لحمضم ناخ ركشل هدهاشم زا سپ نايجرگ ىرفنرازه هد هاپس لاح رهب ىاهناتسهوك هب دوخ هاشداپ هارمهب ناخ دمحم اقآ رامشيب ...دندش هدنكارپ سيلفت فارطا سيلفت رهش ىاه هزاورد هب شنايهاپس اب ناخ دمحم اقآ اقآ لابقتسا هب ناتسجرگ نارس و ابجن زا رفن داتفه .ديسر تسيرهش سيلفت هك دنهد عالطا وا هب ات دنتفر ناخ دمحم .دنرادن ار وا لباقم رد تمواقم دصق نآ مدرم و عافد ىب داد نامرف تشاد ىزيرنوخ نونج هك ناخ دمحم اقآ اما و ماع لتق نامرف سپس و دنديرب رس ار رفن ۷۰ نآ همه .درك رداص ار سيلفت جارات هاشداپ هك تشادن هقباس ناريا خيرات زا ىا هرود چيه رد زا ىتمسق هك دهدب ار ىرهش مدرم ماع لتق نامرف ناريا
ىتمواقم شمدرم و تسا هتفريم رامشب ناريا ىاه نيمزرس .دنا هدركن اب سپس و جارات تسخن ار رهش ىاهاسيلك ناخ دمحم اقآ هناخ دور رد هتسب تسد ار ناشيشك .درك ناسكي كاخ و ديشك شتآ هب ار نايجرگ ىاه هناخ .درك هفخ و تخادنا رد ىتميق و سيفن ءايشا و هرقن و الط هچره .درك دوبان نوخ و ىناريو زور هن زا سپ و درك تراغ تفاي ناتسجرگ رسپ و رتخد رازه ۲۵ اب رگيد ىلوقب و رازه هدزناپ ،ىزير نايهاپس نايم ار نانآ همه و كرت ار سيلفت ىجرگ ريسا
12دروآ ناريا هب دوخ اب و درك ميسقت دوخ هب اتح ..دومنن ىمحرت مه ناتسجرگ ناناملسم لاس رد و تشگزاب ناتسجرگ هب هراب ود سويلكاره لوقب اي و مهدزاود ژرژ شرسپ .تشذگ رد ۸۹۷۱/۳۱۲۱ راتفرگ زين ىو .تسشن ردپ ىاجب ناخ نيگرگ نايناريا نايركشل و نايگزل اب ًامئاد و دوب موش ثداوح و تابالقنا ىراي هيسور رازت لوا لواپ زا هراومه و ديگنج ىم ناريا.تشذگرد لاح نيمه رد و تساوخيم راب ريز زا تساوخ تسخن وا نيشناج و هويب نز ىرام رد هك ىياهيناماسبان ىلو دور نوريب ىرازت هيسور رابرد رد ىناوارف مهس مه نايناريا و دوب هدش داجيا ناتسجرگ تسد .دش اهسور ميلست ماجنارس ،دنتشاد اهيناشيرپ نيا ىرجه ۱۲۱۵/۱۸۰۰ لاس رد و تفرگ ار ديواد دوخ رسپ فورعم روطارپما لوا ردناسكلآ هب ًالماك ار دوخ روشك تشذگ رد اجنآ رد و تفر گروبزرتپ هب و تشاذگاو هيسور ىم رامشب هيسور تالايا زا ربتكا بالقنا ات نامز نآ زا و
12 دلج ،ىسيفن ديعس ،رصاعم هرود رد ناريا ىسايس و ىعامتجا خيرات[ ]نارهت داينب تاراشتنا ،٥۰ هحفص لوا
رد لقتسم و دازآ نونكا ناتسجرگ ىروهمج .تفر رد ،ناخ دمحم اقآ هنايشحو لامعا.تسا هيسور ىگياسمه رثا ناهج رگيد ىاهروشك و هيسور ،زاقفق نايحيسم نايم...دناشن ماقتنا زور راظتنا رد ار نانآ و تشاذگ ىبولطم ان زا دعب لاس تسيب هك ىسيلگنا حايس رتروپ رك ،تربار ؛دوب هدش رهش دراو سيلفت هب ناخدمحم اقآ ىشك ركشل لتق رد هك ىياه هناريو زونه»:دسيون ىم دوخ تارطاخ رد هديد سيلفت رد تسا هدمآ دوجوب راجاق ناخ دمحم اقآ ماع مدرم اپورا برغم رد هك روطنامه و ناتسجرگ رد .دوشيم دالب رياس و سيلفت رد ،دنهديم رارق نعل دروم ار سيلبا.«دنتسرفيم تنعل ناخ دمحم اقآ رب مدرم ناتسجرگ هار همادا زج ىزيچ ناخ دمحم اقآ ىرادروشك شور هلگ هب اهنت هك نيشنرداچ فياوط نارس .دوبن ناگتشذگ دندوب ربخ ىب ىلكب ىنيشن رهش گنهرف زا و لوغشم ىراد نيمهب .دنتفريم رامشب ناخ دمحم اقآ هاپس ىلصا عبنم ،
نانآ ىراي مه و تياضر بسك ىارب ناخ دمحم اقآ رطاخ جارات و زات و تخات ىارب ار فياوط و تاليا نارس تسد ناريا روشك تقيقح رد .دوب هتشاذگ دازآ نيشن رهش مدرم ،فياوط و ليابق نارس و دشيم هرادا ىفياوطلا كولم لكشب رس رب ار وا دندش ىم هك ىئوجارجام ره نابيتشپ هچنانچ
هاپس ،دندنادرگيم رب ىور ىسك زا رگا و دندروآ ىم راك سك ره .دنتفر ىم دوخ راك ىپ و هتشادرب دوخ اب ار دوخ دازآ مدرم لواپچ رد ار نانآ تسد اي و داديم لوپ رتشيب و ليابق ناگدركرس بناج زا رادقم نامهب ،تشاذگيم ندش هتشك زا سپ رطاخ نيمهب .دشيم ىنابيتشپ فياوط ىو ركشل رد ،)زاقفق( ىشوش ىكيدزن رد ناخ دمحم اقآ دنتشاذگ ار وا ركيپ تاليا و فياوط نارس و داتفا ىناشيرپ نوچ ناگدركرس نيا زا ىخرب .دندرك كرت ار گنج ناديم و
رد و دش تسدمه نايجرگ و اهسور اب ىقاقش ناخ قداص.درك ىهاشداپ ىوعد ناجيابرذآ هيسور و ناريا نايم ىصخشم زرم هاگچيه ناريا لامش رد هلگ زج ىراكب هك نيشن ارحص ليابق .تشادن دوجو ىرازت .دندوب نكاس ناريا لامش رسارس رد دنتخادرپ ىمن ىراد ىاهناخ هليسو ناردنزام ىايرد ىقرش و ىبرغ قطانم دنتشاد ليم هك ىراك ره هب و ،ىياورنامرف ًالقتسم ىددعتم هك كبزا ،راتات ،كرت فياوط و ليابق نيا .دندركيم مادقا هب دنتفاي ىم ىتصرف هاگره ،دندوب ناملسم ىگمه ًالوصا هك هيسور ىزرم ىاهرهش و ىتراجت ىاهناوراك و تراغ زا سپ و دندرب ىم هلمح دندوب سكودترا ىحيسم زاب دوخ ليابق نايم هب ىحاون نآ نينكاس راتشك و لواپچ.دنديدرگيم رسارس هكلب ناتسجرگ نايحيسم اهنت هن سيلفت ماع لتق اپورا مدرم راظنا رد ار ناريا و تخيگنارب ار ىحيسم ىايند رازت هب نايجرگ دش ببس و داد هولج راوخنوخ و ىشحو اهسور تسدب ناتسجرگ هرخالاب و دنوش لسوتم سور13داتفا نامرف هب اهسور ،ناخدمحم اقآ نامز رخاوا رد . ماع لتق و ناخ دمحم اقآ ىراوخنوخ زا هك ريبك نيرتاك
13 ديحو همجرت ،«هيراجاق هرود ،ناريا خيرات» رد نستاو تنارگ[ :دسيون ىم سيلفت هب ناخ دمحم اقآ ىشك ركشل نوماريپ ،ىناردنزام هب دوب هتخاس ريسا سيلفت رد هك ار سور تارفن همه راجاق هاشداپ» ،نايلاس ،ىلزنا رد هك ار تلم نآ دارفا مامت داد روتسد و ديناسر لتق ار حالم نت تفه و تسيب هجيتن رد .دننك ريگتسد دندوب دنبرد و هبوكداب ناشتازاجم نيلوا تختياپ هب اهنآ دورو زا دعب دندرك نارهت هناور و ريجنز تمدخ زا هك ار ىناريا نت لهچ مشچ دندرك ناشروبجم هك دوب نيا رهش رد ار اهنآ سپس دنروايب رد دندوب هدرك ىراددوخ ىزابرس ]۹۷ هحفص «دندرك اهر نادرگرس
نامرف ،دوب هدش نيگمشخ تدشب سيلفت ىحيسم مدرم ىسور نايرگشل و درك رداص ار ناريا ىاهنيمزرس هب هلمح هب عورش زاقفق رسارس رد ۱۷۹۶ لاس ناتسبات رد سرا دور زا لاس نيمه ربماتپس رد و دندومن ىورشيپ و ناليگ و ناجيابرذآ لاغشا اهسور ىماظن فده .دنتشذگ ،سور رازت گرم اب ىلو .دوب نارهت ىوسب تكرح ًالامتحا .دنام قوعم ىشك ركشل راك ،ريبك نيرتاك لاس هجح ىذ ۲۱ رد رگيد راب كي ناخ دمحم اقآ ار ناتسجرگ هب هلمح سوه م۱۷۹۷ هيئوژ ۱۷ / ق.ه۲۱۲۱ ،ىشوش مكاح .ديشك ركشل زاقفق هب و دنارورپ رس رد و اهسور اب و دوب هدرك هشيپ تنايخ هك ناخ ميهاربا رارف ناتسغاد هب دوخ هداوناخ اب دوب هدش دحتم نايجرگ هكنآ زا لبق ،سرا دور ىاه ىكيدزن رد ناخ دمحم اقآ .درك ركون ىجرگ ناخ قداص تسدب ،دوش ىشوش رهش دراو ،نارازگتمدخ زا ىمان سابع و شارف دادادخ ،هاش صخش و تخات لاس هدزون زا سپ ىو .دش هتشك رجنخ اب هنابش ىهاشداپ لاس ود و راو هناويد ىاه ىزيرنوخ و زات...تفر ناهج زا تفاثك و تواقش رسارس طسوت زاقفق ىاهرهش رگيد و ناتسجرگ هناهلبا ماع لتق هيسور نارادزرم هفقو ىب ىاهلادج و راجاق ناخ دمحم اقآ ىبسانم هناهب ناريا لامش نكاس تاليا و فياوط اب ىرازت رد دوخ ىاهنيمزرس زا عافد هناهب هب ات داد هيسور هب ىاهزرم ىگياسمه رد هك «ىشحو مدرم» لباقم ظفح ىارب و ،دنتشاد تنوكس ىرازت هيسور ىروطارپما همين» ناناملسم رش زا ىحيسم هيسور ىاهنيمزرس تينما ىاهنامزاس» هنوگ ره دقاف هك «درگنابايب ىشحو ركشل ناريا لامش ىاهنيمزرس هب ،دندوب نردم «ىعامتجا .دننك ىشك
ىمايا لالخ رد هناهب نيمه اب ريبك رتپ راب نيتسخن ىارب ىاهنيمزرس هب ، دوب اهناغفا تالمح راتفرگ ناريا تلود هك رازه لهچ هاپس اب هتفه ود فرظ رد ىو .درك هلمح ناريا هد ىورين اب و ديسر اروك دور بصم هب دوخ كيرچ ىرفن ىكشخ زا هك ىنارتو لارنژ قازق ماظن هراوس ىرفن رازه .دنتسويپ مه هب ناتسغاد دحرس رد دوب هدش مازعا هيمالعا ىرمق ىرجه ۱۱۳۴/۱۷۲۲ نئوژ ۱۵ رد ريبك رتپ» هك درك مالعا نآ ىط و رداص زاقفق ىلاها هب باطخ ىا نيا زا ىو روظنم و درادن ىضرا هعسوت دصق هنوگچيه و هيسور عابتا ناج و عفانم ظفح طقف ىشك ركشل
موس رد ىو هاپس .دشاب ىم نايغاي و رارشا ىبوكرس دنبرد و رامورات ار ناتسغاد ىناريا ناگداپ ۱۷۲۲ ربماتپس«ديدرگ فرصتم ار 14 . رد دعب اه لاس ار هناهب نيمه ىرازت هيسور ىروطارپما و درك راركت هسنارف و سيلگنا ىروطارپما تاضارتعا لباقم زوريف رتكد .داد همادا هيسور بونج رد شيوخ تاحوتف هب هراشا ىداليم ۱۸۶۴ لاس عياقو هب خيرات داتسا هداز مظاك ىياشگروشك هيجوت ىارب ار هيسور ىساملپيد و دنكيم نينچ ىسور ىاهتاملپيد نابز زا هيسور بونج رد ناشىاه:دهديم حرش ىاهتلود مامت عضو هيبش ىزكرم ىايسآ رد هيسور عضو»
و رحس هب ،ناگراتس سحن و دعس هب و داروا هب و ىتافارخ ىا هشير وا رد و دقتعم ليطابا هنوگ نيا و مسلط و وداج .تشاد قيمع نايناحور زا ىرايسب اب هيراجاق هلسلس رس ناخ دمحم اقآ
هتفگ قلمت و هتفريذپ دوخ رابرد رد ار ناشيا و هدرك راديد هكلب ،تفرگ ار راك نيا لابند اهنت هن هاشىلعحتف اما .دوب و نايالم دادعت شيازفا نامز نيمه زا .تشاذگ رتارف ىاپ و ىعامتجا لياسم ورملق رد ناشيا رادتقا و تردق هزوح تردق اب نانآ تردق ىدودح ات هكيروطب تفرگ الاب ىسايس ناج همين هاگتسد .دش زارطمه هيوفص نامز رد نايالم مه تسايس نيا .تفرگ ىا هزات ناج هراب ود تيناحور جياتن تسخن رد هك دنچ ره ،نويناحور اب ىشوغآ ىخرب هكيئاج ات دروآ هارمهب راجاق هاش ىارب ار ىهاوخلد هدننك ديدجت و ناطلس ناونع هب ار هاشيلعحتف ءاملع زا ليدبت ار نويناحور تدم زارد رد اما ،دندوتس هعيش نايك دنتسناوت ىم هكيئاج ات درك نيطالس اب زارط مه ىتردق هب نانآ نيمارف زا و دننك ملع دق هيراجاق ناهاش لباقم رد.دنيامن ىچيپرس
و اهقف ىنابيتشپ جاتحم دوخ ىبهذم ىفارخ تلصخ ندنايامن ىارب .دندوب اهسور اب هلباقم ىارب نيدهتجم دنوخآ تسايس و نارود نيا ىماظن و ىسايس عاضوا تسايس رد نويناحور راب نايز تلاخد و هاشيلعحتف ىرورپ
ار ىتاكن «هيناطلسرثآم» فلؤم نابز زا هك ميرادن ىا هراچ:مىئامن لقن باب رد اهلاس نيرد رصع نيدهتجم ىواتف نايب رد»
هبراحم نيا هب هك كيره هلاسر نديسر و هيسور تابراحم ترضحىلعا تباين نايب و تسيراج داهج ماكحا
رصع ماما تباين ماقم رد هنطلسلا بيان باون و ىهاشنهاش رب و ،ماقم مياق داهج هلاسر بيترت و گنج نيا هيهت رد ىف دهاجلا و ىزاغلا ظفل هنطلسلا بيان و ترضحىلعا باقلا
تابراحم ار مالسا ركشل هك اهلاس نيرد .ندوزفا هللا ليبس گنج ،عفاد ار هقرف نآ مالسا ناريلد و دوب عقاو هيسور اب ،دوبن ىنامز نيعم و ىتقو هب فوقوم هفياط نآ راكيپ و هكلب ]ديشك ازارد هب لاس هد ًابيرقت هدنكارپ ىاه گنج نيا[ ىامرس رد ...دوب هتسارآ رازراك فوفص رارمتسا ليبس رب مياد ناغم و غابارق ىارحص ىامرگ و ناجيابرذآ ناتسمز تشادن ىتميق شيج نآ رد هك ىسنج .دندوب تضهن رد رهوج ديزرا ىمن ىيوج هب هك ىعاتم و دوب اهناج دقن ىاهرس تفر ىمن تافتلا رظن هك ىزيچ رب و اهناور«...دوب سور و ناملسم ندوب ىنالوط هب هنايشنم ىتالمج اب ىلبند قازرلادبع ار ام و دنكيم هراشا هيسور و ناريا نايم لوا ىاهگنج لكشم اب تلود نارادراك و هاشيلعحتف هك دنكيم نآ هجوتم نيا هكنآ ىاجب و دندوب وربور گنج زا مدرم ىنابيتشپ نآ رد ار هراچ دنيامن لح ىسايس ىاه هار زا ار لكشم هكلب ات دنهد ىنيد باعل و گنر اهگنج نيا هب هك دنا هديد نايم رد» :دسيون ىم و دنرادرب ضارتعا زا تسد مدرم و هزور ىاههام رد ار ترضح نابرقم لادج و لاتق نيا هب تاعورف و لواپچ و ريسا مكح و مايص و ةولص زا هريغ نيا صيخشت و زيمت هك دش ىم ضراع دنچ ىا هلئسم ،نآ
نيا راخ راخ و دومن ىم لكشم داهج و ازغ اب بورح :هك تخيوآ ىم اهلد نماد رب زين هشيدنا ،تياهن ىب تمحز نيرد ترباصم و تقشم نيا لمحت ايآ هناشن وزا رواد بضغ زور و هنومن وزا رشحم هماگنه هك نتخاب رد و اهناج عييضت و نارك ىب لاوما فرص و دوب راثيا ثعاب و ىتداعس رمثم ىهلا هاگراب رد اهناور و اهرس ؟تسيترفغم و ىتمحر هنخر دس تياعر اي عافد درجم اي كلُم تنايص ضحم اي تسيداهج و ازغ اي ناجيابرذآ لها هب صوصخم اي هناگيب همه نيا و دنراد تكرش تمحز نيرد ناناملسم همه هك رارج ركشل زيهجت و راك نيا حالصا رد هك حالس و نيازخ ددرگيم هتخاس اهراك و هتخادرپ اه هنيزخ دوشيم فرص هدعاق هب فراعتم اي تسمركا لوسر عرش نوناق قفاوم ىرسك هويش و مظعم ناورسخ ىراد كلم روتسد و فرع؟مجو زا دعب ماقم مياق و هنطلسلا بيان تامدقم نيا ديهمت رب انب جاح بانج ىلاع ًالوا ،هاج مج ناقاخ رابردب تشاد هضرع نيدلاردص انالوم نيدلاو ةلملا ردص ًاينا و ىساملس رقاب الم اعدم قيقحت و لياسم لح و اتفتسا ىارب ار ىزيربت دمحم ديس اقآ و ىياقلباج مساقلاوبا ازريم و ىفجن رفعج خيش زا هب ،مهيعاسم هللاركش و مهعجاضم هللارون دهتجم ىلع و تابتاكم زين و دندومن هناور تاجرد شرع تايلاع تابتع هب صوصف و تايآ شيتفت هب صوصخ نيرد تالسارم دمحم ىجاح موحرم دننام ،ناشاك و دزي و ناهفصا ىاملع دنوخآ و ىجيا ربكا ىلع الم و ناهفصا هعمج ماما نيسح لياسر تدم كدنا رد .دنتشاگن ىشاك ]ىقارن[ دمحا الم ناتسآ ىارعش و ديسر رد بناوج و فارطا زا هديدع رد ىبرع دياصق ]فجن نايعيش[ مالسلا هيلع نينموملاريما
هتشر هب هنطلسلا بيان باون و ىناقاخ ترضحىلعا حدم و داهج تابثا رد اه هلاسر و دنتشاد لاسرا ،هديشك مظن:هك اضيب تلم رد ىواتف و ازغ ىتسار هب ]ازريم سابع[ هنطلسلا بيان و هاشنهاش زورما تلم ]هدننك هدنز[ ىيحم و ]مالسا رادساپ[ نيد هار ىزاغ رفعج خيش هلاسر رد و هتخادرپ ،تسا نيلسرملا ديس ىلع ديس اقآ و ]اطقالا فشاك هب فورعم ىفجن[ تحارص ،دندوب نيدهتجم سيئر و سأر هك ]ىئابطابط[ نيرد مارتحالا و زعلا ىوذ ىاهقف تلاكو و ماما تباين نييعت حيرصت هعطاس نيهارب و هحضاو ليالدب و هتشاگن ماقم:هك هدومن هب هچ ره و تسا داهج هيسور تعامج اب تابراحم زورما فرص ،هتفرگ اياعر زا ىباسح جارخ فيرش عرش نوناق طرش هب داهج روما نارشابم و تسا لالح ،دوش هار نيا ،ديدج ماظن ناراد هتشر رس ات بتاك زا تناما و تنايد ريبك و ريغص رب و باسح زور رد روجأم و باوث هدنزودنا داهج مزع هب :هك بجاو هسورحم كلامم فيرش و عيضو و مالسا هضيب ظفح و قح هملك ىالعا و نيد تيوقت ىارب و ،لياسر دورو زا دعب هلمجلاب .دنزاس برح هيهت ىبجاو هب ىرمع ،هتخادرپ اهنآ هعلاطم هب تلود ردص ماقم مياق
تاداهتجا و ىواتف قيقدت و قيقحت زا سپ و تخاس فرص لياسم نيودت و عمج رب تمه .تفاي قباطم ار الضف لضافا روضح فيرشت رد رورپ حور سلاجم .داهن لياسر هلاسر رد نيدهتجم لاوقا عمج رد عورش و تسارآ رورنه چيه و دوب كورتم اهلاس هك هيداهج لياسم .دومن هدحيلع سيردت هب تافتلا و لابقا اهراگزور رد املع و الضف زا كي جاتحم ار قباس نيطالس هك ىور نآ زا دومنن نآ هثحابم و هيراجاق سيسأت ات هيوفص تسكش اب اريز ،«...دوبن هيلا
موش هبرجت ببس هب دنز و راشفا ىاه هلسلس ناهاش ىمن ناشن تلود رد اهقف تلاخد هب ىتبغر هيوفص طوقس و دندوب وربور تيعورشم نارحب اب هيراجاق هوالعب .دنداد ببس ىب .دنتشادن ار اهقف ناماد هب ندرب هانپ زج ىا هراچ هعومجم ىروآ عمج ىپ رد راجاق رابرد نارادراك هك تسين ات دندوب گنج ههبج هب نآ لاسراو اهقف ىواتفزا ىا نايماظن رظن رد ،ىبهذم رظن زا لقا دح ،گنج تيعورشم.ددرگ تيوقت ىزرم نينكاس و زور دنچ درجم ماقم مياق» دهديم همادا ىلبند قازرلادبع نانچ هقيلس تماقتسا و ميلس نهذ تدح زا عبتت و هعلاطم و دوبن رودقم ار ىسك هك دنتفاي تراهم لياسم نآ رد مامتا هب هدحيلع هلاسر ،تشگ ىمن روصتم نآ رب ىديزم ىكدنا دوب ناگنهرس و ناپيترس و ارما هيلا جاتحم و ديسر اذهل .تفرگ ىم ىاج رتريد ناهذا رد بلطم و تفاي طسب كدنا رد ار هخسن نآ و دنتخادرپ رگيد ىا هلاسر بيترت هب تياهن رد هلاسر نآ و دنتخاس نودم و طوبضم ىزور زا و دمآ رد هتوافتم ىارآ و هفلتخم عابط هديدنسپ راصتخا روضح نمجنا رد و دمآ ملق رد رگيد خسن هخسن نآ ىور و نيسحت دروم و ديسر ضرع هب ىهاشنهاش ترضحىلعا و الضف ،لآم هدنخرف لاس نيرد هلمجلاب ...ديدرگ نيرفآ ظعو ىانب ،هتفر ربانم و دجاسم رد ناجيابرذآ ىاملع زاوآ هب ناناملسم اب ار ]سور[ هفياط نآ كولس و دنداهن ناسل بقثم هب ظعو ىاهرهوگ و هتفگ ربانم زارف رب و دنلب نالفاغ بولق و رثأتم ار ناعمتسم و دنتفس نايب تحاصف و بجاوم ركون و زابرس تعامج ىاوس و دنتخاس رجزنم ار ره ات ،دنتشگ ريگ نماد مالسا تريغ ار ريثك ىعمج ،راوخ رهوج و دنزادرپ هدهاجم هب دور تاراشا و رما هك تقو دالب همه رد نونكا و دنزاس رهاب و رهاظ ار دوخ ىتاذ
رفن رازه دص بيرق اج همه رد بابسا و قاري اب ناجيابرذآ«تسا هديسر مهب دهاجم 18 .
داهج مكح)داهج و گنج هصرع رد لمعلاروتسد و طيارش(
تنس هكلب نآرق مكح ،داهج زا هدمآ تسدب ميانغ و داهج و مالسا هار رد ،هللا لوسر نامز رد داهج .دوب ربمغيپ و تشاد ىا هداعلا قوف تيمها ،نآ زا هلصاح تمينغ زاغآ تمينغ تفايرد و ادخ هار رد گنج اب مالسا شرتسگ و هبوت و لافنا ىاه هروس .تسين ادج مالسا زا و دوشيم .تسا هدرك نييعت ار نارفاك اب گنج و داهج طيارش هريغ نامز رد ىگنج تمينغ و دوب تيلهاج موسر زا داهج هك دوب مراهچ كي ،هللا لوسر تثعب زا شيپ ىنعي ،تيلهاج داهج نايم هدنام ىقاب و ديسريم هليبق سيئر و خيش هب ىمك اب ىودب بارعا مسر نيمه .دشيم ميسقت ناگدننك رد .تسا هدش دراو «سمخ» ناونع ريز مالسا رد رييغت و لوسر و ادخ» ىارب ىگنج تمينغ مجنپ كي مالسا
«ناگدنام رفس رد و ناريقف و ناميتي و وا نادنواشيوخ قلعت نيد نيدهاجم هب هدنام ىقاب مجنپ راهچ و هدش ررقم .دريگيم لوبقم مالسا نايك ظفح و نيد هار رد طقف مالسا رد داهج هاش نامز رد ناريا مالسالا خيش و هيقف ىئاهب خيش . تسا داهج باب رد ىسراف هقف باتك نيلوا رد ريبك سابع:دسيونيم
....درك ىمن زاربا وا هبش 42 . نيا زا دوب ىراكزيهرپ و ىوقت همسجم هك ءاطغلا فشاك .تسا هدرك ناوارف ناريا رد ىناحور ـ ىمالسا ىاه هظعوم
و دندش عمج رهش گرزب ناديم رد تشر رهش نمؤم مدرم مدرم هاگنآ .دندناوخ «تعامج زامن» رفعج خيش قافتاب هك دومرف خيش .دنك هظعوم هك دندومن شهاوخ خيش زا» زا رارصا ]اه ىتشر[ سپ ،مناد ىمن بوخ ار ىسراف نم تارابع نيا هب و دمآ رب ربنم رب خيش .دندنارذگ دح خيش ،ديريمىم همه اهامش سانلااهيا هك دومرف ]هظعوم[ تشر ،سانلااهيا . ديئامن نيسپ زور ركف سپ .دريميم مه رد و تسا روصق تشهب رد هچ ،تسا تشهب لثم امش اه رهن ىاراد هك ىياهناتسوب و هيلاع روصق زين تشر رهش و نسح تياهن رد هك تسا نيعلاروح تشهب رد و تسا
دنشاب نيعلاروح دننام زين تشر نانز ،دنراد دوجو دنلامج ]لگشوخ هچب رسپ[ ناملغ تشهب رد و تهاجو لامك رد زامن زا فيلكت تشهب رد و تشر رد تسا نينچ مه ،دنشاب رد و تسا نينچ مه تسا هتشاد رب تادابع رياس و هزور و هتشاد رب هيلكلاب رگيد تادابع و هزور و زامن هك تشر
42 جاح اب تباقر ببسب هك تسا ىسك نامه ،ىناغرب ىقت دمحم جاح[ و هاش ىلعحتف نارود نايالم هلجا زا دوخ هك ىنيوزق باهولادبع الم مادقا ىئاسحا دمحا خيش ريفكت هب ،دوب ىئاسحا دمحا خيش رادنامهم دراو ىناغرب خيش لزنمب ،نيوزق هب رفس ماگنه دمحا خيش هك اريز .درك رب ىمارتحا ىب و ىنهو ار نيا و دوب هتفر باهولادبع الم هناخ هب و دشن ردپ و ومع وا نمض رد .تسا روهشم شناتساد هك .درمش ىم دوخ و نايباب و نايخيش اب ىو ىاهتفلاخم و .دوب نيعلا ةرق هرهاط رهوش]تسا رگيد ىناتساد دوخ هرهاط اب وا ىاهينمشد
«تسا 43 ىمالسا ًالماك ىاه هظعوم نيا اب خيش . ىگباوخ مه هب ار تشر ىاهناملغ و هنمؤم نانز تساوخيم نينمؤم زا ىخرب هك دور ىم لامتحا و دنك قيوشت دوخ اب.....دنا هتفريذپ لد و ناجب ار خيش ىاه هظعوم تانموم و هناخرد هب سپ دوب بورغ تقو و دش نارهط دراو خيش» هناخ زا ار وا و دمآ ]هاش ىلعحتف مظعاردص[ هلودلا نيما نيما .دهاوخ ىم نز وت زا خيش هك تفگ و دروآ نوريب هك ىجرگ زينك هكنيا زج ديدن هراچ تقو نآ رد هلودلا .«ديشخب وا هب تشاد ىدهم بياغ ماما بيان و نيملسم ىلو و مظعا دهتجم
ءاطغلا فشك باتك رد ىفجن رفعج خيش ،نامزلا بحاص ىم ىفرعم نينچ ار دوخ تسوا ىهقف باتك نيرتمهم هك ...هتخاس رهد ديرف ارم ملع رد ملاع قالخ ترضح» :دنك نانچ و ...دومرف اطع نم هب رفاو ىاهتشا زين لكا رد و تعماجم دياب بش ره هك هدومرف تمارك نم هب ىتوهش .«...ميامن تشادن سرتسد رد هراختسا ىارب حيبست هاگره خيش و تفج ندرك اهر اب و تفرگ ىم ار دوخ شير زا ىا هتسد ىو .تفگ ىم ار نينموم هراختسا باوج دوخ شير قاط ىبوخ طباور مه هنجا اب دوبن «ىتوهش» و هرابنز اهنت بآ» ناجيهال رد راب كي .دومرف ىم مه تازجعم و تشاد صخش نآ سپ» ،ديلام ىراميب «مشچ رب ار كرابم ناهد .ديدن مشچ درد هاگچيه رگيد و «تفاي ءافش رفعج خيش دزن فرشا فجن هب هاش ىلعحتف هدلاو ايلعدهم ملظ اذهل ،تسا هاشداپ مرسپ نوچ هك درك ضرع» و تفر ،دوشيم عقاو ايارب و اياعر هب ام ناگتسب زا و وا زا متس و
43 ]۱۹۰ هحفص ءاملعلا صصق[
زا ىلاعتيادخ هك ديشاب هدومرف ىمسق هك ميعدتسم امش زا ىربك هقيدص ترضح اب ار ام و هتشذگ رد ام ناهانگ ردام و .درك نانچنآ خيش و «ديامن روشحم ]ارهز همطاف[...دومن روشحم ىربك هقيدص اب ار هاش
)ناتسلگ هماندهع( سور و ناريا ىاه گنج راتفرگ رتشيب تنطلس تسخن ىاهلاس رد هاش ىلعحتف و اهمايق و ناماسبان عاضوا .دوب تنطلس نايعدم اب هزرابم ار ىو ناريا فلتخم ىحاون رد ليابق ىاسؤر ىاهشروش هزات ىو تنطلس ناينب .تشاد ىم لوغشم دوخب هزادنا ىب هب هيسور ىرازت تلود تازواجت هلصافالب هك دشيم راوتسا زاغآ سرا ىوسنآ ىحاون و هيسور هب نآ قاحلا و ناتسجرگ .تفاي همادا لاس هد تدم هكديدرگ و دوخ و دش لسوتم سور رازت هب ناتسجرگ ىجرگ مكاح رد .داد تاجن راجاق ناهاشداپ تايانج رش زا ار نايجرگ روطب و دوب لاونم نيمه رب تيعضو مه زاقفق ىحاون رگيد هد هك هژيو هب دنتشادن ىتياضر ىناريا ماكح زا مدرم ىلك ىب ىاهىزيرنوخ و ىداصتقا ىاه ىناماسبان گنج لاس .دوب هدنامن مدرم رد ىناوت رگيد و هدروآ هارمهب باسح تشونرس هك دنديد ىم نيا رد ار هراچ زاقفق مدرم ًارهاظ .دنراپس سور تلود تسدب ار دوخ ،ناريا و هيسور نايم ىنالوط و ىلاوتم ىاه شكمشك نيا داجيا ىشمارآ ًاتقوم غابارق عباوت زا ناتسلگ هماندهع اب تسدب هك سرا ءاروام مامت ناتسلگ هماندهع بجومب .درك هكنيا زا ناريا اتح و ديدرگ راذگاو اهنآ هب دوب هداتفا اهسور
.دندوب هدرك اديپ ىكرتشم عفانم و هدش عقاو رد ناهج عاضوا زا ربخ ىب لاجر و هاش ىلعحتف هيسور و هسنارف ،سيلگنا ىرامعتسا ىاه تسايس هچيزاب تسايس راك رد هاش ىلعحتف ىنادان كرد ىارب .دندوب هك دوب هدرك داهنشيپ هسنارف هدنيامن هب هك سب نامه ميسقت ىنامثع و هسنارف ،ناريا نيب ار هيسور نيمزرس.دنيامن
و تلاخد اب ناتسلگ نيگنن هماندهع ًاتجيتن و اه گنج نيا دمحم هلمج نآ زا ،نامز نآ نيدهتجم زا نت دنچ ىاوتف ىلع ديس ،«ءاطغلا فشاك» هب فورعم ىفجن رفعج
44ىيابطابط
44 بحاص» ،ق ۱۲۳۱ گرم لاس البرك نكاس ىيابطابط ىلع ديس اقآ[ دهاجم دمحم ديس ردپ ىو .دوب دوخ نامز ذوفن رپ نويناحور زا «ضاير هماندهع هب و تشاد ىساسا تلاخد هيسور اب ىدعب گنج رد هك تسا فورعم ىناهفصا ىئابطابط ىلع ديس اقآ نيدهتجملاديس .تفاي همتاخ ىاچ نمكرت نيگنن تردق و ناكما طرشب لقاع غلاب فلكم ره رب»:دسيونيم دوخ هيداهج هلاسر رد نيملسم رب هورگ نآ ات دنك مائل رافك طلست زا مالسا هضيب ظفح هك تسا مزال سردنم مالسا موسر و دنزادرپن ناشيا لاوما و سوفن فرصتب و دنوشن بلاغ رگم دوش ىمن مظتنم ريطخ رما نيا و دنامن لطعم ّمالع كلم تعيرش و دوشن نوچ و دنك عابتا و دونج ريبدت و عايشا و ركاسع زيهجت هك ريبد سيئر دوجوب هناطلس لج قالطالا ىلع ناطلس بناج زا تفالخ و تنطلس و تلود و تساير ناطلسلا نبا ناطلسلا مما باقر كلام مجع و برع نيطالس رخف هب تسا ىهتنم بجاو ار شا هيلع ترضح سپ ...هاش ىلعحتف رفظملاوبا ناقاخلا نبا ناقاخلا و]«...دنك داهج لاقثا لمحت هك ىنيعت ىنيع بوجوب تسا
45ىقارن دمحا الم و نيا اريز .دش ىم قيوشت و ديدشت رفك هيلع مالسا داهج مكح رد ار اهسور اب گنج تارضح.دنتسناد ىم هيسور و ناريا گنج زا شيپ ،ميتشون ًالبق هك ىروطنامه ماقم ،ازريم سابع هنطلسلا بيان و هاشيلعحتف هب نيدهتجم بيان و ترضحىلعا باقلارب» و دنداد «رصع ماما تباين» رد .دندوزفا «هللا ليبس ىف دهاجملا و ىزاغلا ظفل هنطلسلا ترضحىلعا حدم رد ىبرع دياصق» نيدهتجم نامز نيمه لاسرا ،هديشك مظن هتشر هب هنطلسلا بيان باون و ىناقاخ «ىواتف و ازغ و داهج تابثا رد اه هلاسر» و .«دنتشاد اي و دهاجم[ ىزاغ ىتسارب» ار هاشيلعحتف و دنتشون تلم ]هدننك هدنز[ ىيحم و نيد هار ]ىئادف«نيلسرملاديس 46 .دندناوخ هب «هيداهج هلاسر» همدقم رد ماقم مئاق گرزب ازريم
45 و لزع هب ار شتاقوا رتشيب و هتشاد هماع تساير» ىقارن دمحا الم[ نايعا و تلود ناكرا اب تاقالم و اهرهش هب ترفاسم و ... ماكح بصن ىرمق ۱۱۸٥ ىو .دنارذگ ىم هاش ىلعحتف «ناطلس شيپ روضح و تلم هللا تيآ فيلأت ،تانجلا تاضور .تسا هدرك توف ىرمق ۱۲٤٥ رد و دلوتم باتك نينچ مه و ۱٤٥ هحفص ،مكي دلج ،ىراسناوخ رقاب دمحم ديس ريم]۱۲۹ هحفص ،ىنباكنت دمحم ازريم زا «ءاملعلا صصق»
46 ،ازريم سابع راكشيپ گرزب ماقم مئاق هب روهشم ىسيع ازريم[ ىسراف باتك نيلوا نيا و تشون «هيداهج هلاسر» هاشيلعحتف روتسدب دندوب هدرك رياد زيربت رد نامز نيا رد هك ىبرس هناخپاچ رد هك تسا قيالخلا لقا» ار دوخ مان فلؤم هلاسر نيا همدقم رد .تسا هديسر پاچب تابثا رد مه ىا هلاسر ىو .تسا هتشون «ىنيسحلا نسحلا نب ىسيع هحفص،ىسيفن ديعس ،ناريا ىسايس و ىعامتجا خيرات .دوب هتشون توبن۲۷[
زا فده و دنكيم هنابيدا ىا هراشا هاش ىلعحتف نامرف ،نويناحور ىواتف ىروآ عمج ىارب ار دوخ تيرومأم «ناهج رايرهش فاطلا» :دسيون ىم ،داهج مكح نوماريپ هك» ىناقاخ «نامرف» و دش «ناوتان» نيا لاح لماش ذافن زع داهج باب رد ىباتك باب رد تسا نادزي رما ىلات و «ددرگ هرهش نيملسم نيب تدهاجم ماكحا» ات «تفاي زا نانس و فيس تدح و نايب و قطن تدوج هب» نينمؤم مه» و «دندرگن لفاغ تعيدو تعباتم و تعيرش تظفاحم مزال سپ» دوش ىبيصن رمع رخآ رد ىباوث «ار هدنب نيا رومأملا مكحب تعاطتسا نادقف و تعاضب مدع اب هك دمآ ىاقلا و ىهاشداپ نامرف ناعذا رد رودقم ردقب روذعم هكلب ات «مريگ شيپ دهج لذب و ىعس فرص ىهلا ماكحا
اهلاس زا و دنرادن گنج هب ىتبغر هك ار «نيدهاجم هقرف» تظفاحم» ببس و «ديازفا تبغر» ،دنا هدمآ گنتب گنج راگزور هك ناوا و دهع نيا قايس رد هچ» .ددرگ «تعيرش تساوخيم هنيريد هنيك هنامز و تشاد ىزاس ان رس ...هدروآ نيك هب رس نانمشد ،هدرك نيد دصق ناكرشم رايرهش» و «هتساوخ رد سورحم كلم هنخر سور رافك شيج جاوفا» ،«راجاق هاشيلعحتف» ،«نيمز و نامز ىأر .هتساوخ دهاجم رحب جاوما» و «هتسارآ دهاجم زا كاخ تحاس ىلكب هك تسا نيا رب دوصقم شروصنم .دزاس ارظخ طاسب تريغ اربغ طيسب و دنك كاپ رفك تملظ سوقان گناب و ددرگ تسين سور مان ...دتفا رب نايغط مخت شنوميم دهع نامز رد نايغط موق داهج سپ» .«ديآ تسپ رواجم ناريا لامش بناج زا هك...رافك ...تفر ريدقت كلك رب مالسا هزوح هب ضرعت تسد و دندوب ناجيابرذآ روغث هك دمآ ديدپ ماهلا تمالع مالعا ىاملع رطاخ رب هدوشگ تبيغ نامز هك هنامز نيا رد هناگي رايرهش دوعسم تاذ
ماع بيان صاخ]نيشناج[ تباين هب تسا مالسلا هيلع ماما هب و نوزفا زور تلود ماكحا و دشاب صوصخم ]اهقف[ رد ماما دهع زا هك داهج غيت ،صوصنم لقن و لقع تجح رب رس هراب رگيد هتفرگ قارف گنز و دوب هتفخ ماين دهم نايم رد شفيلكت طارص هك دروآ رگيد ىزيختسر و دروآ ىرادنيد تريغ و ...نانج و خزود هداج بناج ود زا و تسا عمج ىبقع و ىنيد تنطلس .تشگ راي ىرايرهش تمه اب رب و مزال تلم ناعبات هرمز رب تمعن نيا ركش» .«درك دودح نيملسم هصاخ بجاو ترضح ناگدنب هلمج «ناجيابرذآ رد و دنا هتسب نايم رب تدهاجم رمك ناهج رايرهش» اريز نادرم ريش دننيد و كلُم نارادساپ ،هتسشن نمشد لباقم رب لد و مشچ ...هتشگ ايند هرهش ىدرم هب ،نيك زور ىتخس هب ،دنراذگ نيد هار رد ناج و لام ،دنراد قح مكح هب دنروهشم ىزابرس هب ،دنهن رس تريغب و دنهد نت ىنيسح ىسيع مداخ هدنب» هزيگنا «لوغشم ىرادنيد فيلأت هب باطتسم مكح رودص بجوم» هب و «ىناهارف رصع ىالضف زا كي ره هك دوب نيمه ]هيداهج هلاسر[ باتك ناميا رغث رد ناطيش بزح هك تاقوا نيا ...،دهع ىاملع و دركيم هنتف كلم دودح رد رفك دونج و تسج ىم هنخر نوتم و دندوب هتشاگن داشر كلك هب داهج لضف زا ىلصف عيمج عمج تنكم ار سك ره هتشابنا رهاوج دوقع زا رتافد مرجال ...داد ىمن تسد لياسم مامت ظفح تلود و لياسر مكح رشان و تسا ناميا و عرش رصان هك نويامه ىأر رد «فيارش فياحص تانونكم هك تشگ ىضتقم نادزي باطتسم باتك نيا بيترت ىانبم» هك ددرگ عمج ىا هلاسر .«تسا همتاخ و باب تشه و همدقم رب زا لصف دنچ ناونع ،ناواكجنك و ناقاتشم ىهاگآ ىارب
رد لوا باب» :مينكيم لقن اجنيا رد ار «هيداهج هلاسر» فيلاكت رد ميود باب ،مالسا هاشنهاش هيداهج فيلاكت رد ميس باب ،ماظع نايلاو و مالسا روغث ناظفاح هيعرش ،نيدهتجم ىالضف و نيدشار فيلاكت رد هقلعتم تامهم باب «ناظعاو و نازامنشيپ هيداهج لئاسم رد مراهچ باب نارادرس» و نايتلود «تامهم رد» مشش و مجنپ ىاه باب رد .«نيملسم دونج هفاك و مالسا هانپ ترصن ركشل تسا ىياهنيمزرس رد نيملسم فياظو متشه و متفه ىاه ىاهنيمزرس رد هك ىنيملسم و هداتفا سور رافك تسدب هك .دننكيم ىگدنز رافك زا ارنآ هچابيد و تسين ام تسد رد «هيداهج هلاسر» لصا
رس رب نونكا «هللا ىروهمج» نايالم هك هچنآ اب اما ،هدش هلاسر» رد اريز .درادن توافت ىئوم رس دنشكيم هرعن ربانم امش ىارب كنيا ...ناريا لها هفاك ىا»:ميناوخيم «هيداهج سپ هتساخرب تمدخب ناملغ و هتسارآ تنج ناروح هب دينك مايق ...نارگ ىاهب هب ار دوخ ىاه ناج ديشورفب
47 ]۲۸۰ ات ۲٤۷ هحفص ،ماقم مئاق تآشنم[
.«نيرب تشهب ديباي رد ات نينمؤم ىراي هلزنمب ،گنج ناديم ناگدش هتشك «هيداهج هلاسر» رد ادهشلاديس هبتر رد نانآ تلزنم ماقم و نيد ىادهش لها عافد رد ناجيابرذآ روغث نيلوتقم»:دوشيم فيصوت تسارح و نيملسم و مالسا هضيب ظفح ىارب نايغط و رفك بلط رد تسالبرك ىادهش دننام ،نينمؤم و تانمؤم سومان ،تسا رضاح ماقم نيا رد ادخ ...ضرا راگدورپ ىاضر ىم ىراي هب ار امش ،رازراك نيرد مالسلا هيلع نيسح ماما
.«دناوخ دوخ هك ،نيسح ماما و موهوم تشهب هناسفا بيترت نيا هب و دوخ هنشت بل ،بآ ىمدق كي رد تشادن ارنآ ىئاناوت نيب هك دنيآ ىم ىگنج ىراي هب ،ديامن رت ار شنادنواشيوخ ىرامعتسا تلود و هتفرگ رد سور و ناريا نارگتموح شتآ هب هاگ دوخ ىسايس نيريد شور هب مه سيلگنا .تسا هتشاد تسد نآ رد ىرگيجنايم هب هاگ و ىزورفا نونكا هك هچنآ اب ميناوخ ىم «هيداهج هلاسر» رد هچنآ رد نايالم و ،مالسا ىايند رسارس رد ىطارفا نيملسم تسيود زا سپ ،دننك ىم لمع نآ هب و دنيوگ ىم ناريا
هدهاعم و هيسور لباقم رد ىپ رد ىپ ىاه تسكش لاس رس ،«ىاچ نمكرت» و «ناتسلگ» روآ مرش و نيگنن ىاه دهاوخن مه هدنيآ رد ًالامتحا و هدركن ىرييغت و توافت ىئوم شيپ لاس دصناپورازه رد ناملسم درف روعش و لقع .درك ربيخ هعلق ىاضف رد زونه و تسا هدش ىزغم هتكس راچد...دنكيم ريس البرك فلع و بآ ىب ىارحص و هناهلبا شروي رد نآ نينوخ ىاهدمايپ و گنج ىلصا للع و هاش ىلعحتف ىنادراك مدع و ناتسجرگ هب ناخدحماقآ و ىقطنم لح ىارب ،مالسا مالعا ءاملع و ماما نابيان .دوب هتفهن هيسور و ناريا روشك ود نيب تالكشم هنالقاع
باعل و گنر نآ هب نيد نارادناكد و ىرابرد لاجر اما ظفح ىارب هك دندركيم دومناو نينچ و دنداديم ىبهذم رافك طلست زا تانمؤم و نينمؤم نديناهر و مالسا هضيب ىم نايعيش تريغ رب هجنپ و دننكيم داهج هب مادقا:ميناوخيم هيداهج هلاسر رد .دنتخادنا نبا ىلع نايعيش ىا و ناناملسم ىا و نارادنيد ىا» رب سور رافك طلستب هك دجنگ ىم امش تريغب اجك بلاطيبا ]تسا مالسا تلود دوصقم[ تلود و نيد و لام و ضرع نيملسم نايم زا نيتداهش و هتشارفا رفك تيار امش و دنشاب رافك ]رتسب مه[ شارف هملسم نانز دوش هتشادرب هيحيسم دايعا ،هلآ و هيلع هللا ىلص ىدمحم دايعا ىاجب.«ددرگ لوادتم ىزوريپ ىايور رد نانچنآ «هيداهج هلاسر» هدنسيون هك ىنانز ماكحا هب اتح هك تسا راتفرگ مالسا نيدهاجم بيصن ،سور رافك رب ىزوريپ زا دعب ،ىگنج ميانغ وزج مكح»:دسيون ىم و هتشاد هجوت دندرگ ىم نيد نيدهاجم ىانثا رد رگا دنشاب غلاب و روكذ مادك ره هك تسنيا ارسا و دنوش ىم هتشك دنرواين مالسا و دنوش راتفرگ رادوريگ ثاُنا هچنآ و ًاعامجا تسا طقاس اهنآ لتق دنروآ مالسا رگا دنوش ىم ]مالغ و هدنب[ كولمم دنشاب لافطا و ]نانز[ نتشاذگ و رظن درجم هب هن ]تراسا[ رسُا و ]بضغو[ رهقب و ديآ ردام بقع زا وا لفط و دوش ريسا ىنز رگا و تسد هن هدرك ريسا ار وا هك تسا ىسك لام دوش ىرگيد ريسا هكرتشم تمينغ زا و دنك ريسا ار ىنز ىسك رگا و ردام لام ،دوخ هب صاصتخا و تمسق زا شيپ هك تسين زياج دشاب وا هب توهش ىور زا ىرظن اي ّسَم اي ]ىگباوخمه[ ىطو «...دنك و تسا رافك فرصت رد مالسا دالب زا ىضعب هك نونكا»
دنرايتخا ىب ناج و لام رد دالب نآ نيملسم نز و درم اه هنخر ،هناخيم نيدحوم دجاسم و هناختب نينمؤم دباعم سپ ...هتشگ راديدپ اه هنتف و هدمآ ديدپ مالسا نيد رد ،لام لذبب رافك اب حلص و لاح نآ رد نتشاذگ ههيدبلاب
تقيقح رد و دوب دهاوخ بيجع ىتحلصم و بيرغ ىحلص نتشاذگاو هكلب ،تسا لام زا نتشذگ نيمه هن حلص نيا تساور هنوگچ و تسا لاوما و دالب و ضارعا و سوفن ناشيا زا دنناوت هچنآ هك نيك لها تسد رد نيملسم نتشاذگ نيرد و ...دنيامن ناشيا هب دنهاوخ هك ىمكح و دنناتس و رافك عفد هجوتم هك ىهاشداپ تناعا تساراملع ماقم فورعم نيا هب رما ار مدرم هكنيا هب تسمالسا هضيب ظفح ىنبم هك فيلكت نيا نوچ و ...دنيامن بجاو نيا هب بيغرت و ار عابط لام و ناج لذب نمضتم و تسا لاتق و لتق رب هك تسار املع سپ هن قفاوم ار سوفن و تسين ميالم مامتها و ىعس هب مدرم تحيصن و ظعو ،]ار ماوع دنبيرفب[ ناگدننك دهج دنياجك دننك ادن مدرم نايم و دنيامن داهج رد دنياجك و هلآ و هيلع هللا ىلص ايبنالا متاخ ىراي رد«...البرك ديهش ناهاوخنوخ 48 . ىمالسا ماكحا حيرشت و نايب ببسب ،«هيداهج هلاسر» رد چيه ،«تما» فياظو ساسا رب نآ زكرمت و ،ىيعيش و ،ىنهيم ىاه هشيدنا و «تلم» تيلوئسم زا ىا هلمج هنوگ
و سرا بآ فرط نآ رد هك ىمالسا ىاياعر نابز زا ضيارع و روفغم ناقاخ تمدخب و هنطلسلا بيان تمدخب دندوب رك و مجع قارع و ناجيابرذآ دالب نيدهتجم و املع تمدخب عيمج رب هكنيا ضيارع نومضم ،دنداتسرف ىم برع قارع و مكح بابرا و نيدهتجم و املع زا نايمالسا و مالسا
هضيب هك تسا مزال مالسا هاشداپ رب صوصخب نيطالس و ضرع رب رافك طلست هب ىضار هدومن ظوفحم ار مالسا نآ نيناوخ و اياعر دوخ و دنشابن ناناملسم ناج و لام و مالسا هاشداپ تكرح ضحمب هك دنوشيم دهعتم فرط لهسا هب هدرك ار دلب نآ رافك عفد دلب ره لها مالعا ىاملع رد مالسا هاشداپ فرصت هب زاب ار مالسا كلامم ىهجو«دنروآ 52 ىسايس لاجر نينچ مه و ازريم سابع ًارهاظ . نداد تسكش زا دعب هك سور تلود لاوحا زا» هك ناريا تايالو رد روطارپما لالقتسا و نوئلپان هب روهشم تراپانب فقاو وا ماظن و دونج ترثك زا و رضحتسم دوخ هسورحم رد و دندومرف ىمن تافتلا تاياكح مسق نيا هب ًالصا دندوب ىمن رب ناقاخ تمدخ رد بلاطم عون نيا راهظا ماقم«دندمآ 53 . رجاهم ليابق ىاهناخ و ءاسئور ناشن و مان ازريم ريگناهج شزاس هب اهسور اب هك ىماكح و نارس مان نينچمه و
52 ]۷ هحفص ،ازريم ريگناهج فيلأت ،ون خيرات[
53 ]۷ هحفص ،ون خيرات[
ركشل» و هدرك «راجاق تلود هب تشپ» و دندوب هتخادرپ و ناج رب و مالسا ىاياعر رب هدرب دوخ تيالو هب ار سور نيمه اما .تسا هدرب «دندوب هدومن طلسم دوخ لام هك سور راجنهان ىاهراتفر» ىتدم زا سپ نئاخ ىاهناخ ترجاهم هدش ناميشپ و ناشيرپ دندوب هدومن هدهاشم ىئوج هدسفم بابسا ركف رد هشيمه» و .دندرك «رايتخا.«دندوب ان نارس هناروزم ىاه همان و اه هسيسد و اهشالت نيا ىفلتخم لاكشا هب هدناماو نايالم و فياوط و ليابق ىضار و هسيسد اب هاگ و تسا سكعنم هيراجاق نيخروم بتك رد دياب هك دنا هداد تبسن نايسور هب ىراجنهان ىاهراك هنيك.دوش هدناوخ طايتحا اب
رسپ دهاجم دمحم ديس نايعيش ديلقت عجرم نامز نيا رد رد وا تلاخد و داهج مكح هب هك دوب ىئابطابط ىلع ديس هراشا لبق تاحفص رد هيسور و ناريا نيب لوا گنج هقرف هماع تساير» نامز نيا رد دهاجم دمحم ديس .ميدرك دروم نانچ نآ «راوگرزب نآ» و تشاد ار «هيماما هيجان وضو نيوزق هاش دجسم ضوح رد» هك دوب مدرم لوبق نيعلا ةفرط هب ار ضوح بآ عيمج رهش نآ ىلاها ،تخاس«دندرب ]نامرد و افش[ ءافشتسا و كربت و نميت ىارب 54 هب ...دش ىلاخ ضوح بآ هك ىروط
و رصع دهتجم ىناهفصا ]دهاجم[ دمحم ديس اقآ ...» هب و ]اتكي[ درفتم هصاخ و هماع لوبق رد هك دهع ىتفم درمتم ان شرما زا ىدحا هيلوصا و هيعورف ماكحا ىارجا دلب ره ىالضف و املع زا ىرايسب و ...ماظع ىالضف اب دوب هدامآ ]ىاه هميخ[ ىاهميخ ... و دندش ناقاخ ىودرا دراو مدقم امظع و نيناوخ مامت املع نيا دورو رد و دندوسايب و مالس اب ودرا نايركشل مومع و دندرك لابقتسا ار ناشيا
رد ]ربكا هللا ،ربكا هللا ،ربكا هللا[ ِليلهت و ريبكت و تاولص فارطا رد بيرغ همهمه و دندمآ ىمه هدايپ ناشيا باكر تعباتم و تقفاوم ىانمت ار ناريا لها مومع و تفاي راشتنا ...ديدرگ ريمخت تدارا ريمض زوكرم نيبم نيد ناياوشيپ اب
مزال و دنك ارادم و هحلاصم كرت هيسور تلود اب نارقبحاص هچ دزاس اراكشآ تعزانم و توادع هك ىعرش بجاو و تسا دالب رد تلود نآ ىلاها كولس هك هدش مولعم ]اهقف[ ام رب هب رخسمت و سومان و ضرع هب ضرعت غابارق هفرصتم رد هك تسا ىوحن هب ماقمالاو مالسا ىلاها نيئآ و نيد ناريا هاشداپ فيلكت و گنج و عازن هيام و گنن ام تعيرش و تسا هيسور اب داهج رد ناميا و مالسا لها ىمامت و رب ناشيا ىوريپ بهذم بسح هب هك املع و اهقف تمامت هعومجم[ هلجم و دنداد ىوتف دوب مزال دهع ناريا هاشداپ رب داهج ىنعي رما نيا هك دنتشاگن ]اهقف ىواتف زا ىا باب نيرد هحماسم و تسا بجاو ناناملسم همه و هاشداپ ىاملع ىواتف هب رابرد ىارما لك راچان ،تلالض و رفك الا ،دنداد رد نت تعواطم هب و دنداهن تعاطا ندرگ روكذم طاشن باهولادبع ازريم هيلاعلا هيلعلا هلودلادمتعم بانج لود ريزو ىزاريش ناخ نسحلاوبا ىجاح و ىناهفصا
هيهب تلود اب تفلاخم و دنتشاد راكنا ىار نيا رب هك هجراخ اهقف و املع .دنتشادنپ ىمن تكلمم و تلود حالص ار هيسور هدژم[زيگنا ديعو زيمآ ديدهت ىاهمايپ اههد اب لقاع ود نيدب «ميلست ميب زا زين ود نآ دنداتسرف ]رطخ و رش هب71دندش اهقف داهج ىاوتف اب صخش ود نيا تفلاخم ..ديسرن ىئاجب
هيئوژ مكي خروم روشك نآ لالقتسا هيمالعا رد و دش هب ۱۷۸۹ رد هك روشك نآ ىساسا نوناق و ىداليم ۶۷۷۱ .ديدرگ روظنم دمآ رد ارجا هلحرم و سيلگنا ىناملراپ ماظن زا شيب هسنارف بالقنا اما و راكفا كيرحت رد اكيرمآ ىساسا نوناق و لالقتسا هيمالعا
رثؤم ناهج ىاهروشك ىقاب رد ىساركومد ىاهشبنج روهظ زا ىياهسابتقا دوخ بالقنا ناياوشيپ هچرگا .تسا هدوب هدومن اكيرمآ ىساركومد لوصا و سيلگنا ىناملراپ ماظن.دندوب رشب قوقح نيمأت ىارب ىا هيمالعا هسنارف نويبالقنا دنتخادنارب ار ىتاقبط تازايتما و هتيلادوئف ساسا ،دنتشون و علخ تنطلس زا ار هسنارف تقو هاشداپ ،مهدزناش ىئول و ماظن ىداليم ۱۷۹۲ ربماتپس رد و دنتشك ماجنارس.دندراذگ ىهاشداپ ىاجب ار ىروهمج تاشاشتغا و دوب هتشذگن هسنارف بالقنا زا ىنامز زونه و هسنارف نيب هك دوب هدركن شكورف روشك نآ ىلخاد رد فرژ ىريثأت اهگنج نيا .تفرگ رد گنج اپورا ىاهتلود.درك ىزاب ام نهيم نينچمه و اپورا هراق تشونرس رادفرط نايناريا ام نيب رد هناحول هداس شنيب نيا
و نوناق تموكح و ىساركومد هك ،«هعورشم تموكح» و تسردان ىلكب دراد ىحيسم بهذم رد هشير هطورشم ىاهشبنج .دريگيم ىدازآ نانمشد تاغيلبت زا تأشن
تيندم سيسأت ىارب ،اپورا رد ىمدرم و ىهاوخيدازآ ىحيسم نيد ساسا اب ،تشاد ىنيد دض ىناينب هك ،ديدج هكلب اپورا رد ىنيئآ و نيد ره تاروتسد و ماكحا ًالوصا و ىهاوخىدازآ هشيدنا.تشاد ىقيمع داضت ناهج رسارس رد و تفاي خوسر ناريا نينچمه ،ناهج طاقن رگيد هب اپورا زا زا همشچرس هكلب تشادن ىنيد ناينب اما ،تفريذپ شرتسگ باتزاب رگيد ىنعم هب و ملع تفرشيپ زا و ىيارگ درخ ىط نايئاپورا ىسايس و ىداصتقا ،ىملع ،ىفسلف تاركفت ىحيسم.تساپورا رد ىعامتجا ىاهينوگرگد نرق هس ىهاگآ مدع زا ددجت و ىقرت ،ىهاوخيدازآ راكفا ندرمش ناينب .دريگيم همشچرس برغ گنهرف و خيرات هب ناناملسم اپورا رد ىمدرم تابالقنا و ىيارگ درخ و ىرگنشور رصع ساسا دض ناينب زا هكلب ،تشادن ىبهذم ىا هشير اهنت هن....دوب نايئاپورا رد ىبهذم ىاه هشيدنا
شترا لباقم رد نايناريا راب تفخ و ىلاوتم ىاهتسكش ،ام اب نانآ ندش هياسمه و ىرازت هيسور كرحتم و نردم ،دنمشيدنا و تسود نهيم نايناريا رد تخس ىناكت ناهگان و سور و ناريا ىاهگنج .دروآ ديدپ سرا دور ىوس ود رد كي نداد تسد زا ،ىاچنامكرت و ناتسلگ ىاه هماندهع ىرابرد لاجر ىربخ ىب و ىنادان رثا رب ،نهيم كاخ موس نآ رب ار نايناريا زا كچوك ىهورگ ،هعيش ىبهذم نارس و شسرپ دوخ زا ار ىگدناماو و ريقحت همه نيا تلع ات تشاد .دوب نشور نانآ خساپ.دنيآ رب هراچ ىپ رد و دنيامن ماظن و ،ىمالسا ىدادبتسا ماكحا ،ىبهذم ىاه هتخومآ ،ىيعيش ـ ىمالسا هدز كپك و ىتنس گنهرف ،هيراجاق ىليا
و ناريا ظفح ببس دناوت ىمن رگيد ،ىداوس ىب و تافارخ راكيپ نامز نيمه زا .ددرگ ىجراخ تازواجت زا ىناريا
اب راكيپ ...هصالخ و لقن و لقع ،نادرخ ىب و نادنمدرخ
«ىئانشور» رصع دنمدرخ نيلوا و ...دش زاغآ نميرها همه راذگ ناينب هدازدنوخآ .درك نتشون هب زاغآ ناريا شبنج ىاتكي رهوگ اهنت و ناريا رد ىبالقنا ىاه هشيدنا...درك روهظ ىركفنشور خيرات و ىدازآ
)۱۸۷۸/۱۸۱۲( هدازدنوخآ ىلعحتف ازريم تسكش اب نامز مه هدازدنوخآ ىلعحتف ازريم دلوت لاس تسكش اب تسا فداصم نينچ مه و هيسور رد نوئلپان رد ،هيراجاق هديسر نارودب هزات هلسلس ىپ رد ىپ ىاه.ناتسلگ هماندهع و ىرازت ىروتارپما زواجتم شترا لباقم طساوا رد سور و ناريا هدنكارپ ىاهگنج هرود نيتسخن تسكش اب ۱۸۱۳/۱۲۲۸ لاس رخاوا رد و زاغآ ۸۱۲۱/۳۰۸۱ ناتسلگ هد رد هك ،ناتسلگ موش هماندهع ءاضما و ناريا.تفاي ناياپ ،دش هتسب سرا دور رانك غابارق رد ،ىكش ،هجنگ ،غابارق تايالو همه هماندهع نيا رب انب ىمامت و شلاط زا ىتمسق و وكاب ،دنبرد ،ابوق ،ناوريش هب تشاد قلعت ناريا تلودب هك ناتسجرگ و ناتسغاد.دمآ رد هيسور ىروتارپما فرصت ىو .دش هتسب ناتسلگ هماندهع هك دوب هلاسكي هدازدنوخآ اهسور تسدب وا هاگداز ىگلاس كي رد اما ،دش هداز ىناريا لاسكي .ديدرگ ىرازت هيسور نيمزرس زا ىتمسق و داتفا ردپ هارمه هلاس ود ىلعحتف ازريم ،ناتسلگ همان دهع زا سپ هب تشادن قلعت ناريا هب رگيد هك ىكش رهش زا ردام و .)۱۲۲۹/۱۸۱۴(درك چوك زيربت .تشاد مه ىرگيد نز ،ىلعحتف ازريم ردپ ىقت دمحم ازريم سپ ،تشاذگ ىلعحتف ازريم ردام اب ىراگزاسانرس ردپ نز «قافتا هب ار وا هك» درك «شهاوخ شرهوش زا» ردام هك «رغصا ىلع ىجاح دنوخآ شيومع دزن هب» شدنزرف
ناتسلگ هماندهع ءاضما و هيسور زا ناريا تسكش زا سپ مكاح تبحاصم رد» ليبدرا عباوت زا رهش نيكشم رد ىناگدنز ناخ ميلس ،ىكش قباس ]هراوآ و هدروخ[ تسكش.«دنك هناور دركيم اب و هتشون ار دوخ ىفارگويب رمع ناياپ رد هدازدنوخآ نيا زا نم»:دسيونيم نزح زا رپ نكيل ،هداس رايسب ىتاملك دزن رد و ما هديدن ار وا رگيد ،هدش ادج مردپ زا خيرات هظحل نيرخآ ات و هاگچيه ىو .«ما هدوب مردام ىومع ًابيرقت هدازدنوخآ نامز نيا رد .دربن داي زا ار ردپ ىگدنز.دوب هلاس شش ،تيبرت و ميلعت رد نيصصختم و نيققحم و ناسانشناور و ،دريگيم لكش اهلاس نيمه رد درف تيصخش هك دن دقتعم ىم قافتا ناكدوك نوماريپ هعماج و هداوناخ رد هك هچنآ تيصخش لماكت هاگنآ و ناور و حور رد ىفرگش ريثأت دتفا.دراذگيم ىقاب درف و ىنامناخ ىب نآ ىاضما اب هك ناتسلگ هماندهع جياتن ايآ ىتنس ردپ قترس نز اب ىگدنز لاس راهچ سپس و ىردبرد و گرزب ىا هدنسيون اهدعب هك هدازدنوخآ ىارب ،هنز ود و؟دوب ريثأت زا ىلاخ دش تسد هريچ ىب هك ردپ زا ىيادج هاگنآ و ردام ىاه هبدن و اهشهاوخ ايآ و تسا هدركن اهر ار وا ىگدنز ىاه هظحل نيرخآ ات ديدرت جاح دنوخآ ،شيردام ىومع هناخ رد ىگدنز رتمهم همه زا ،دوب هيسور و ناريا ىاهگنج هراوآ مه وا هك ، رغصا ىلع؟تسا هدركن هدرزآ ًاقيمع ار هدازدنوخآ ناور و حور
نيا اب ىكدوك رد هدازدنوخآ دنيآشوخ ان تايبرجت هدزيس ات ىگلاس تفه زا اريز .دريگ ىمن ناياپ اهينادرگرس غادارق تاليا نايم رد و ليبدرا ىاهيكيدزن رد ىگلاس رغصا ىلع جاح دنوخآ دزن اهلاس نيا رد ىو .دنكيم ىگدنز
.تسا هتخومآ «هيبرع و هيسراف بتك» هاگنآ و نآرق ىلضاف» :ىلعحتف ازريم تداهشب رغصا ىلع جاح دنوخآ هاوخ ،هيسراف هاوخ ،هيمالسا مولع عيمج زا و زاتمم دوب ىو زا ىدنزرف نوچ و «تشاد لماك عالطا ،هيبرع ندوب نراقم ببسب ،ليبدرا رد هكيروطب ،دركيم ىرادهاگن ار وا ،«هاش ىلعحتف» ىهاشداپ نامز هب شدلوت ىجاح» هب مدرم نايم رد اما ،دندوب هداد مان «ىلعحتف».دوب «روهشم ىلغوا رغصا ىلع هاگچيه و هدش هداهن وا هب تباب نيمه زا هدازدنوخآ ناونع ىزاقفق ناگدنسيون هك ،«فودنوخآ» مانب شتايح نامز رد و فورعم ،دنمانب ار وا دنراد و هتشاد ىعس ىوروش و اب و ،هدازدنوخآ زا ىسور همجرت هك دنچره ،هدوبن روهشم زا هاگچيه ،هتسناديم ىبوخب ار ىسور نابز وا دوخ هكنيا
108تسا هدركن هدافتسا ىناونع نينچ . شيردام ىومع و ردام هارمه هدازدنوخآ ۱۸۲۵ لاس رد بيان ازريم سابع بيغرت و قيوشت هب و رغصا ىلع جاح قبط هجنگ .تفر زاقفق رد هجنگ رهش هب هراب ود هنطلسلا اما ،دوب هدمآرد اهسور فرصت هب ناتسلگ همان دهع .دوب هدشن نييعت ىمسر روطب هيسور و ناريا ىاهزرم رغصا ىلع جاح دنوخآ هراب ود تنوكس هدازدنوخآ هتفگب ماجنا ازريم سابع هنطلسلا بيان قيوشت هب ،هجنگ رد نيب ىاهيريگرد نتفرگن ناياپ هناشن نيا و .تسا هتفرگ هدافتسا ىارب اهراجاق شالت لاح نيع رد و سور و ناريا هب سور شترا هيلع هرابود داهج زاغآ ىارب نايالم ذوفن زا
و راكفا زادنا مشچ شرتسگ رد وا رايتسد هك تفرگ دوخ نامز هب هك ىتاعلاطم و راكفا ـ ديدرگ شتاعلاطم هب هك ىلعحتف ازريم راثآ .دوب فرژ و هدرتسگ ًاتقيقح هديسر ام تسدب ىبرع و ىسور و ىكرت و ىسراف ىاهنابز برغم و قرشم گنهرف ،تهج ود زا ار وا شناد هنيمز ،دنا و ىناتساب ناريا خيرات زا لوا تهج رد .دنزاس ىم نشور و نايدا تمكح ،ىكرت و ىسراف گنهرف و تايبدا ،ىمالسا.تشاد ىهاگآ نافرع و هفسلف و ىمالسا هقف رظن ههجو و ىنهذ نامتخاس رد ىلقع تمكح هصاخ ىا هدمع لماع نامه ،هديشخب قيمع ريثأت وا هناشيدنادازآ رد .ديدرگ وا ىدام قلطم لقعت و ىدعب دياقع لوحت رد و ناگدنسيون راكفا و ءارآ زا نيمز برغم گنهرف تهج ىسيوس و ىسيلگنا و ىوسنارف و ىسور نارگ هشيدنا
و ناگدنسيون زا ...تفرگ هرهب مهدزون و مهدجه هدس ،ىكسفارتسا ،ىكسفشينرچ راثآ اب هصاخ ىسور نارعاش نيكشوپ ،لوگوگ ،فوديابيرگ ،فوتنامرل ،ىكسنيلرام گروبزرطپ و وكسم ىاه همانزور ...درك اديپ ىيانشآ بوخ شناد اب وا ىيانشآ ديلك .دناوخ ىم ار «سيلفت رابخا» و اپورا نادنمدرخ ىاه هتشون .دوب ىسور نابز ىبرغ ىاپورا ىسور تافيلأت هار زا اي ،هدناوخ اهنآ ىسور همجرت هب ار ناگدنسيون زا .تسا هدرب ىپ نانآ ىارآ و دياقع هب .تشاد هجوت امود ردناسكلا ،وس نژوا ،ريلوم هب ىوسنارف ،رتلو دياب ىوسنارف ىسايس و ىعامتجا ناركفتم زا
ريغ رثا «هللا لوسر دمحم مسيتانف» هنارعاش همانشيامن هدرپ جنپ رد همانشيامن نيا .دشاب هدناوخ ار رتلو فورعم ىور هب ليل رهش رد ۱۷۴۱ ليرپآ ۱۰ رد راب نيلوا ىارب
و دمآرد شيامنب راب هس اهنت سيراپ رد .تفر هنحص هك هسنارف روشك لك ناتسداد روسناس راتفرگ هلصافالب لانيدراك.دش تشاد ىلانيدراك ماقم و كيلوتاك ىناحور كي همانشيامن نيا زا سيراپ مدرم لابقتسا دهاش تريح اب هك ار داحلا و ىنيد ىب همانشيامن هكنيا ليلدب داد روتسد ،دوب ۱۷۴۲ دعب لاسكي .ددرگ درط شيامن هنحص زا دنكيم غيلبت هراب ود و مادرتسمآ رد ۱۷۴۴ رد سپس و لسكورب رد شيامنب سيراپ رد ۱۷۸۸ لاس رد تيعونمم اهلاس زا سپ .دش هتشاذگ
110 [ Josefh Ernest Renan لاجنج رثا ،نانر تسنرا فزوج باتك وا زيگنارب Les Apotres سرادم رد اهلاس ىو ،)نويراوح( ىو .دش هسنارف ىمداكآ وضع .تخومآ ىربع نابز ،درك ليصحت ىنيد نيدلارصان رورت زا سپ نايباب ىزابناج هب مارتحا اب نويراوح باتك رد]دراد ىندناوخ ىاه هراشا ،هاش
و قالخا نيمه دوجو اب و للم بيكارت و عاضوا نيمه دوجو رگم .تسين ريذپ ناكما ،دوش ىم هدهاشم هك مدرم عيابط تعيبط و تقلخ مدآ ىنب و دبايب رگيد رييغت ايند نيا هكنيا«دنك اديپ رگيد 114 ىارب هك تشادنپ ىم نينچ ًالامتحا . و سكرام ىاه هشيدنا و راكفا نتخاس ىلمع و لوصح اب رگيد ىاهناسنا دنمزاين ناهج ،«هيلام تاواسم» داجيا
...تسا ىرگيد «عيابط و قالخا» و ىيانشآ ىملع مسيلايسوس اب هك ،تسا ىناريا نيلوا وا نتشون رد.تشاد ىسرتسد نانآ ىنيمز ريز راثآ هب ًالامتحا
ىارب هك ىشور و دوخ مان نتشاد ناهنپ و «تابوتكم» نف و توف هب هك ديامن ىم نينچ ،تفرگ راكب نآ راشتنا .تشاد لماك ىهاگآ ىسايس ـ ىعامتجا ىفخم ىاهتيلاعف .دندرك شنيشن هناخ لاسكي اهسور رطاخ نيمهب ،دياش نارومأم زا هن و دوب رطاخ هدوسآ بصعتم نايالم زا هن» ىنامگ دب دروم .عمج رطاخ سور هايس تموكح ىفخم و دانسا زا ىتمسق هك دوب فقاو ىنعم نيمه هب .دوب تلود ىم ناهنپ شرتخد هناخ رد ىقودنص رد ار شياه هتشون .«تشاد هناگيب ىنارمكح تحت هك ىزاقفق رد ار شرمع لاس هاجنپ»
هاگتسد رد ار نآ لاس هس و لهچ و دنارذگ دوب هدمآ رد وا تيصخش تلاصا اما .درك ىم راك ىبنجا تلود نامه ،دوب ناريا هب شمشچ تقو همه .دنام اج رب تسرد هشيمه رات ؛تفگ نخس زاقفق و ناريا مدرم ىراسگمغ رد اج همه هب وا .«تسوا ىتسرپ تلم هتفاب وا فطاوع و راكفا دوپ و اب ىفطاع دنويپ چيه اما ،دمآ لئان گنهرس فيدر مه هجرد نيگنن و موش ثداوح هراوهاگ رد .تشادن سور تموكح
114 ]۱٤٤ هحفص نيشيپ[
وا.دوب هتفاي ومن و دشر و هدش دلوتم سور ناريا ىاهگنج ار دمحم .دنك راديب هراب ود ار «ناريا تلم» تشاد وزرآ
هللا لوسر ماقم و دهد ىم لزنت «دمحم ىشكاج بصنم» هك دنكيم حيرشت و فيرعت ىتالمج اب ار هللا لوسر نانز و :دناسريم بيسآ ىتخسب ار ىراد نيد صخش ره هظفاح اي دياب ًالقا شنز دش ربمغيپ هك ره ،افَرُظ دنا هتفگ تسار» ]راك هزب و نامرفان[ هيصاع اي ]لامشرق و نابز دب[ هطيلس .«دوشب هب ىتافتلا ،نارود نيا ناريگ هدرخ و نادنمشيدنا زا ىخرب ،«تيرح» نوچ ىياه هژاو .دنا هدركن هدازدنوخآ نابز زا شيپ نامز ىناعم اب ار هريغ و «تاحالصا» و «تلم» نآ ىبدا و ىنيد راب هب و ،هتسناد ىكي «تابوتكم» فينصت زا و هتشاد هجوت رتشيب ىو نامز جيار نابز رد اه هژاو...دنا هداتفا رود هدازدنوخآ ىبالقنا شنم ،«نهيم» ،«تلم» نوچ ىياهژاو هك تسا تسرد نيا
رتشيب و هدمآ ىسراف گنهرف رد «تاحالصا» و «تيرح»
دراد ىنافرع هاگ و ىنيد راب 116 اه هژاو نيمه هكنانچمه . ىبهذم راب ىرگنشور رصع زا لبق مه برغ گنهرف رد و ىوتحم كي اه هژاو نيا ىيانشور رصع عولط اب .تشاد ىداصتقا و ىسايس ،ىعامتجا ،ىقوقح ،ىفسلف ىيانعم و روظنم .دش هداد اهنآ هب ىديدج فيراعت و .درك اديپ هك تسا ىفيرعت و ىنعم نامه هدازدنوخآ دوصقم هژاو نامه هب وا .دندركيم دافتسم نآ زا هسنارف نويبالقنا و ىملع ،ىعامتجا ،ىفسلف ىسابل ىميدق و هنهك ىاه .تسا هدناشوپ ىداصتقا هنادنمدرخ ىاهينوگرگد و اهراجاق ىتايليا تموكح سيسأت نيا و .دش زاغآ ىداليم ۱۹ نرق رد ،اپورا رد ىعامتجا نانآ ىناحور ناتسدمه و نارگتموكح ار ىگناگود و داضت و ىرادروشك شور هك دنيامن كرد و رواب دنتسناوت ىمن .تسا هدش هديشك تسب نب هب ،هتشذگ نورق ىرورپ تما و ىلم ىهاگآ دوخ و ىراديب اب تشاد ليم هدازدنوخآ بكرم رب ار زاغآ نيا ىناريا ىعمج تيوه نتخيگنارب هشيدنا و تاركفت ور شيپ رد ىو .دناشن ىا هنادنمدرخ رس تشپ رد و ىياپورا نافوسليف هناهاوخيدازآ ىاه نينچ اب .تشاد رطاخ رد ار ىناريا هتشذگ ندمت و گنهرف ىروشك .دومن ىم ىندش ،ىيوگلا نينچ ققحت ىا هناوتشپ ،ناهج ىقرتم و ندمتم ىاهتلم نايم دهاوخيم هك ىتلم و ،دنك ىربارب نانآ اب و دشاب هتشاد دوخ بسانم ىهاگياج ىاج هب ات دباي زاب ار دوخ هتفر تسد زا ىلم رورغ دياب ىم رد ار دوخ ناكاين ىاهيزوريپ ساسحا ،ىراوخ و ىگدنامرد
116 رد تاركب «تلم» هژاو و هدمآ «نهيم» هژاو ىسودرف همانهاش رد[ و مود دلج ،«ادخهد همان تغل» هب دينك هعجارم ،دوشيم هديد مظن و رثن]هنيبوچ مارهب فيلأت «ناريا رد تسايس و عيشت» موس
هدنز ىعمج ناور و حور رد هراب ود ندمت و گنهرف هصرع.دنادرگ ،هك دوب ىدارفا هعومجم زا ترابع هدازدنوخآ ىارب تلم
ار تلود ،ىموق و ىسايس كلسم و بهذم زا رظنفرص ىنعمب .دنشاب ىم تيمكاح قح ىاراد و دنهد ىم ليكشت ىيايفارغج هدودحم رد هك ىناسنا دارفا زا ىهورگ ،رگيد....دنتسه تموكح كي تردق عبات و دننكيم ىگدنز ىنيعم و گنهرف زا هك دوب ىلم ىرايشه هدازدنوخآ فده اب هارمه و تفرگيم همشچرس نهك و ىميدق ىاهدنويپ «ىتسود نهيم» ،«ىتسرپ نطو» اي ىهاوخنطو كاردا اديپ ىديدج ىسايس و ىعامتجا ،ىفسلف ىنعم و فيرعت .درك ىم هظعوم و هنارعاش تالمج و تايبا هب ناريا تايبدا خيرات رد ،«ىتفم» داقتنا رد و ميروخيم رب ناوارف هناقفشم ىاه ،«هشيپ سولاس و روزم ناشوپ هقرخ» ،«عرش ىضاق» :ديارسب هك دوب شوخرس ىماج ىتح .ميناوخيم ناوارف فراع ريخلاوبا ديعسوبا اي و .«مين هعيش گس و ىنس رخ» راك نيا ،دوشن ناريو هرانم و دجسم ات»:تفگيم فورعم ،دوشن ناميا رفك و رفك ناميا ات ،دوشن ناماس هب ىردنلق هتفگ دوخ نامز رد ىيانس .«دوشن ناملسم ًاتقيقح هدنب كي هكنوچ .مينز رگيد هر ار ناتسرپ دجسم نيا گنن»:دوب اه قون و قن نيا اما «مينك ناريو ار هلبق ،دش هگفال دجسم اب ىطابترا ىلكب هنايشنم و هنارعاش ىاهفازگ و فال و ًالماك هك هدازدنوخآ ىلعحتفازريم ىبالقنا ىاه هشيدنا رد هدازدنوخآ دوخ .درادن تشاد ىفسلف ىناينب و هشير دننكيم اعدا هك ىنايارس هناسفا و نيدقتنم تاماهبا باوج ،دراد ىسراف تايبدا رد ىميدق ىا هشير تاحالصا ركف هك دوخ ىاه همانشيامن مجرتم ىغاد هچارق رفعج ازريم هب
:دسيونيم ،دشاب هناردپ و هناقفشم هاوخ ظعو و تحيصن هك دينادب»
رد ًالصا ،كلذ لاثما و منهج فوخ ليبق زا ،هناديدهت هاوخ نانزهار و نادزد عيمج .درادن هدياف و ريثأت ىناسنا جازم رركم نابيرف مدرم و ناراكمتس و ناملاظ و نالتاق و شيب و مك حياصن و ظعاوم و دنا هدينش ار منهج فاصوا ناشدوخ تيصاخ و دب لمع زا اذه عم .دنا هدرك عامتسا ازريم هب هدازدنوخآ هاگنآ ،«...دنوش ىمن رادرب تسد رد «ىسك رگا» هك دنكيم ىروآ داي ىغاد هچارق رفعج نم هب ار شليالد ديآ رد هلداجم ماقم» رد وگتفگ و ثحب شدنتسم هك ىنيهارب اب ار شباوج نم ]ات[ ،دينك مالعا ار شليالد و مهد ىم تساپوروي نافوسليف رهشا تافينصت نامز ناريگ هدرخ باوج رد هدازدنوخآ «منك ىم لطاب نامز :دسيونيم فاب لايخ ناگدنيآ باوج رد دياش و دوخ نيا .تسا هتشذگ ىنيوزق ظعاو عيفر دمحم الم و ىدعس«تسا رگيد رصع رصع 117 . ىاه هشيدنا ريثأت ريز ىا هغارم نيدباعلا نيز جاح همانتحايس» مود دلج همدقم رد ار بلطم نيمه هدازدنوخآ هب باطخ ،رگيد ىنابزب «بصعت ىالب اي گيب ميهاربا :دنكيم نايب نايناريا هب ار نادب و كين ار ناكين ]نايناريا[ هك هديسر نآ ماگنه» دب و كين تلم نيا زا سپ و دننك داي نيرفن اب و تشز مان هب ىلم خيرات هحفص رد ار لمع ره لصاح و هديجنس ار بلاطم هنوگ نيا ام زيزع نطو رد لاح ات ...دنراذگ راگداي هچ ره ...هدزن مد نطو بح زا ىسك و هدماين هتشاگن اي عمش و هناورپ و لگ و لبلب قشع ىادوس رد دنا هتشون
ريغ حودمم حدم اي فنصم و فلؤم تليضف راهظا هب عجار قشع ىادوس هك دننادب ام نانطو مه ...هدوب قحتسم نيب هك زايا و دومحم و نيريش و داهرف و ىليل و نونجم دوخ ىاه هماكچ و همان رد و فورعم ناريا ىارعش و ابدا
ىابدا ...تسه زين رگيد ىقشع ،دننار ىمن نخس نآ زا زج نيا زا دعب ،دنتسه رنه اب راكفا راهظا و ملق رد هك ناريا
هداس تارابع و هحضاو تاملك اب ًارثن و ًامظن ار نطو بح«...دنيامن ميدقت ماع و صاخ هب 118 . و ناريا هك دوب ليام ىرگيد سكره زا شيب هدازدنوخآ و .دنيبب گنهرف و ندمت عيفر هلق رد و دازآ ار نايناريا ىقرت و ددجت هب ناوت ىمن هك تسناديم ىنشور و ىبوخب ،ديشك ريزب ار نايالم و ناهاش دادبتسا و تفاي تسد وا .هبناج همه بالقنا كي و نيداينب لوحت كي نودب ندراذگناينب و ،نوناق تموكح و ىساركومد هك تسناديم ىنتفاي تسد ناگتشذگديلقت هار زا دنمدرخ هعماج كي ،ىسايس ،ىعامتجا ىاه تنس ىمامت دياب ىم هكلب .تسين رييغت نب و خيب زا ار ىبهذم هژيوب و ىگنهرف و ىداصتقا...داد نايم رد اهنت هن ،تهج همه زا ،تارييغت موزل ركف هك ىناسك رد هكلب ،ىناريا نادنمشيدنا و ناهاوخيدازآ هدرك ىهدنامرف و ىربهر ىرازت هيسور شترا هيلع ار گنج مه هنطلسلا بيان ازريم سابع اتح .دمآ ديدپ مه دندوب رد ىتامادقا هب تسد و دش ناريا رد تاحالصا موزل هجوتم بسك ىارب اپورا هب ار ىناسك و دز شترا هديسوپ ماظن ىا هقبط نيلوا نويناحور هك .دومن هناور كينكت و شناد
تكرب زا هك نونكا دندوب هديشك ىنوبز بيرغ و هزات ىندمت نازرل ىاهاپ رب دنتساوخ ىم ،دوخ تيوه هب ىهاگآ خيرات زا هك دندوب ىسفن هب دامتعا دنمزاين ،دنتسياب اب ،هرود نيا اريز .دندروآ ىم تسدب رتمك ناريا ىمالسا مه ىاهناملسم گنهرف و ىنيب ناهج و اهنيمزرس و ماوقا
و بيشن و زارف ،رگيد ىوس زا .تسا هتخيمآ راوج ىايسآ ىاهكرت و اهلوغم و اهبرع اب هطبار ىاهيماكان رد نديزغل و نيمز برغم اب ىدعب ىيانشآ اي ،ىزكرم ىم نامگ اي ؛دوبن ىزارفارس هيام ،راد هنماد ىبيشارس نابز و مالسا نيد ببس هب ـ هكنآ هژيوب .تسين هك دندرك بدا زجب ـ ام هتشذگ هرازه ىاهبنارگ ىاهدرواتسد ـ ىبرع و دوبن نامدوخ نآ زا طقف ـ اهرنه ىا هراپ و ىسراف.دنتشاد ىمهس نآ رد زين نارگيد ،ىيوس زا گرزب ىروتارپما هس اب مالسا زا شيپ ناريا اما اب ،رگيد ىوس زا ىونام و ،ىرهم ،ىتشترز ىاهنييآ و ىارب ،زارد ىخيرات و دوخب راوتسا ىگنهرف و ندمت ات دومن ىم ريذپ ان بيسآ ىهانپ ناج و هاگ هيكت ىرگيناريا همشچرس نيا زا ار دوخ شطع ،راختفا هنشت ِناتسرپ نهيم.دنناشن ورف نيشيپ راگزور هب ىگنوگچ و تسا مسيلانويسان تسد رازبا هشيمه خيرات وج هزيتس ،ورَسپ اي ورشيپ تلصخ هب ىگتسب نآ ندرب راك
هب ات .دراد مسيلانويسان ريذپ ىتشآ و هنامدرم اي ،مجاهم و زاب شياهنامرآ ىارو زا ار هتشذگ ،دصق نودب ىّتح اي دصق.دروآرد دوخ نامز تمدخ هب و دزاسب و اهييناوت هراب رد فازگ و فال اب وج هزيتس ىيارگ ىلم ًالومعم نارگيد ىاهشزرا نتفرگ هديد ان و دوخ ىيامن گرزب هناگيب ىاهگنهرف رب ار هار و دراد ىراگزاس ان رس نآ اب
ىرايسب رد .دنامب ريذپان بيسآ دوخ هعلق نورد ات ددنب ىم ،ىبهذم ،ىموق ىاه تيلقا ـ ناگناگيب نايم رد ،اهاج زا هانگ ات دباي ىم الب رپس ... ىزرم نورد ىگنهرف و ىداژن نيا ام دزن رد ...دزادنيب اهنآ ندرگ هب ار ىلم ىاهيماك ان رپ ناتسرپ نهيم زا ىرايسب .دوب رامعتسا و بَرَع الب رپس و زاغآرس ار بارعا ىزوريپ و نايناساس تسكش ،روش تلع و دنتسناد ىم نايناريا ىزور هايس ىخيرات همشچرس ىراكنايز و ،ىيوج دوس ،ذوفن رد ّقحب ار دوجوم و رگيد دهاش دوخ هك ،سيلگنا و سور هژيوب ،ىرامعتسا ىاهتردق ىنمشد و برَع زا ىرازيب ...دنديد ىم دندوب نآ هزور ره ىفن و راكنا زا هك دوب ىا هزيگنا ود رگرامعتسا ِبرغ اب دنام ىم لاح نيمه رد طقف رگا و تفرگ ىم هيام ىرگيد.تشاد ىمن دوخ رد ندش هتسب و نديزخ ورف زج ىلصاح برغ لابق رد راگزور نآ ناتسرپ نهيم ساسحا اما اي «ىرازيب» رد طقف هك دوب نآ زا رت هديچپ رگرامعتسا
هكنوچ ،دماجنيب ىگتفيش دوخ هب و دوش هصالخ «ترفن» ىوگلا ىور زا روشك تفرشيپ و ىياز زاب دنموزرآ اهنآ .دندوب نانآ اب ىدننامه ،ماجنارس و نارگرامعتسا نامه ىور هب زاب ىاه هزاورد اب ناىارگ ىلم قوش و روش سپ اريز .تفاي تاجن ىگراوگنس زا و دنام هدوشگ نيمز برغم تروص هب هك ىندمت دنمزآ ىيوخ هدنرد زا هكنيا اب هوتس هب درك ىم زابرس ىرامعتسا ىاهگنج و اهتسايس
هافر و ىملع و ىدام ىرترب و ىياناوت ،دندوب هدمآ ىم ترسح و ىگتفيرف اب ار نآ ىعامتجا«... دنتسيرگن 120 . ار نايناريا لايخ غرم ،ناريا نهك خيرات هدازدنوخآ رظنب ماما نيبيان و راجاق كرت ناهاش دادبتسا اب هزرابم ىارب ًالوصا و ىپرد ىپ ىاه تسكش ىلصا نيلماع هك بياغ زاورپ هب ،دندوب ناهج للم رگيد زا ناريا تلم ىگدنام بقع و گنهرف هليسو نياب دهاوخيم دياش ىو .دروآ ىم رد.دنز هرگ رتهب و نشور ىا هدنيآ هب ار ناريا هتشذگ ندمت ىلكب هدازدنوخآ نامز رد ،ندوب تلم هدارا ،ىتسود نهيم ىاه هضور ندناوخ هك ميدناوخ و دوب هدش دوبان و وحم مظنم شترا اب گنج ىاه هصرع رد «البرك ىارحص» ىناور رظن زا ار نايناريا تسناوتن ،نايالم طسوت ،ىرازت ظفح ثعاب و كيرحت و زيهجت ،،ناريا نانمشد اب هلباقم رد و «ىتسرپ نطو» ،هدازدنوخآ رظنب .ددرگ نهيم تادحرس ىروشك مه نآ ،روشك كي ندمت و خيرات ىاهيگژيو رب هيكت و ،هتشاد ندمت و گنهرف ،خيرات ىازارد هب هك ،ناريا نوچ نآ ىاهزرم زا عافد ىارب اهيگژيو نيا تيوقت و هعسوت موجه لباقم رد ،روشك نآ ندمت و گنهرف زا ،روشك.دشاب ىم ىرورض رايسب ىجراخ
كي ار ناريا ندش ىمالسا و ناريا هب ار بارعا شروي وا هلباقم ىارب و دناديم ىقالخا و ىگنهرف ،ىخيرات تسكش هك دنيب ىمن نيا زج ىا هراچ ،بياغ ماما نيبيان و مالسا اب هب و دنزادنا ىرانكب ار «ىبيرف ماوع هاگتسد» نيا نايناريا
.دنروآ ىور ىلقع نيناوق و تموكح نرق رد اه هتشذگ ديدجت هك تسا دنمدرخ رادقم نآ وا
ندرك وگزاب اب دراد ليم وا .تسين نكمم ىيارگدرخ ار ىناريا داقن لقع ،ناريا گنهرف و ندمت ىدنمهوكش ىمالسا دض «نويسلور» كي ىارب ار نانآ و راديب هرابود رصع و هار رد ملع ناوراك هك تسناديم ىو .ديامن هدامآ
همه هك ار تالوحت نيا ىنيگنس و تسا هدش زاغآ تعنص رب ،داد دهاوخ و هداد رييغت ار ىگنهرف ،ىنيد ىاهشزرا هك دوب دهاش وا .دمآ دهاوخ ليقث و نارگ نايناريا شود هرپ دنراد ليم ،نانآ ىناحور ناتسدمه و راجاق ناهاشداپ دننادرگرب بقع هب راتشك و دادبتسا اب ار نامز ناخرچ ىاه.دنرادزاب ولجب شخرچ زا ارنآ تسين نكمم رگا و هك درك تباث راب نيتسخن ىارب هك تسا ىسك نيلوا وا تدش و ىرورض ىدازآ هب نديسر ىارب مالسا اب هزرابم رتمك ،بياغ ماما نيبيان و ىودب نايلوتم و مالسا اب هزرابم نازادرپ نخس ...تسين گنج ناديم رد ىشك ريشمش زا باوخ روتوم ندنار شيپ هب ىارب ار هار ود اهنت ،وا نامز و دبتسم اب ىهارمه ىكي :دنتخانش ىم ناريا عامتجا هدولآ ىب و ديدج الماك ىهار وا اما .ىگدنز نتفرگ دنخشير هب اي تراسج ىناريا چيه وا نامز ات هك درك باختنا ار ريظن نيد ىايلوا» هيلع «بالقنا» نآ و دوب هدركن اديپ ارنآ نايب هاجنپ ودصكي وا .دوب «ىتوپسيد ناياورنامرف» و «مالسا
نايب ار دوخ ىمالسا دض دياقع تابوتكم رد شيپ لاس ىايلوا» ار ام ىدازآ ،«تيرح» هك دوب دقتعم اريز ،درك
تاروما عيمج رد ار ام ،هتفرگ ام تسد زا مالسا نيد هدرك ناشدوخ ىهن و رما عبات و ليذر دبع هيلكلب هيناحور و «ميمورحم ىدازآ تمعن زا» تايونعم هلوقم رد سپ «دنا
ام تسد زا ىتوپسيد ناياورنامرف ار ام هينامسج تيرح» موكحم ار ام هرملاب هيويند تايح نيا رد و ،هتفرگ ماسقا و عاونا شكراب ...هدرك ناشدوخ تاشيامرف
ام مه هدام نيا رد .دنا هدومن هقاش تافيلكت و تاليمحت ىدازآ تمعن زا ،هدوب ناملاظ رايتخا ىب ناگدنب و ليلذ دبع ملظ هب نداد ناياپ ىارب هدازدنوخآ خساپ .«ميا هرهب ىب :تسا «بالقنا» دبتسم ناياورنامرف و مالسا نيد ىايلوا
راتفر زا مدرم هك تسا ىتلاح نانچ زا ترابع نويسلور» قافتا شروش هب و هدمآ هوتس هب ملاظ و توپسيد هاشداپ دوخ تداعس و شياسآ تهج هب ،هدومن عفد ار وا ،هدرك گنرف ناركفنشور فالخ رب اما ،«دننك عضو نوناق ار «تما ماما» ىياورنامرف و«ىمالسا بالقنا»،هتفر شيپ لاس هاجنپ و دصكي رد هكلب ،درك ىمن «زيوجت» قفاوم نافوسليف زيوجت بسح رب دوخ ىارب» دوب دقتعم زا ىبالقنا شبنج كي .«دننيزگ رب ىا هزات نييآ ،لقع هيلع «مدرم» هك تسا ىبالقنا ىنامز هدازدنوخآ هاگديد شروش» هب «توپسيد هاشداپ» و «مالسا نيد ىايلوا» ىسنوق تنطلس» هدازدنوخآ ببس نيمهب .دننك «قافتا داهنشيپ ار هطورشم ماظن ،«نويستتسنوك» اي و «ىستوت ،هننقم هوق هس رد ار نايالم و هاشداپ تلاخد مدع و دركيم.درمشيم مزال و ىرورض هىئاضق و هيرجم مكلم ازريم ،ىنامرك ناخاقآ ازريم فالخ رب هدازدنوخآ ازريم ،ىزيربت فوبلاط ،ىدابآدسا نيدلا لامج ديس ،ناخ هشيدنا ،نارگيد و هلودلاراشتسم و رالاسهپس ناخ نسح زا ىخرب .دوب دقتعم هدام تلاصا هب و تشادن ىنيد
رد اپورا رد ار تلودو تموكح لوصا ىناريا نادنمشيدنا ماظن و دندرك ىم وجتسج مالسا ىسايس ماكحا .دنتشادنپ ىم ىكي «ىمالسا تروشم» اب ار تيطورشم هلوقم اب ار وسر كاژ ناژ «ىعامتجا دادرارق» موهفم ىا هدع اتح .دندرمشيم ىكي نيملسم «عامجا» و «تعيب» تعيرش اب قبطنم ار «ىروهمج» لوصا هتسنادن نايالم زا داتسا لوقب اهريسفت و اهريبعت نيا همه .دندركيم ضرف ،اجك عامجا و تعيب اريز ،دوب ىنعم ىب» :تيمدآ نوديرف اب ىطبر هچ ىبرغ هطورشم ماظن !اجك ىعامتجا دادرارق ىفرع نوناق هطورشم ماظن رد !تشاد ىمالسا تروشم تموكح رد .ديدرگ ىم عضو ىناسنا لقع اب تبثم تيطورشم» ساسا .دوب «ىدبعت ىعرش نوناق ،ىمالسا انب نيد زا تسايس قلطم كيكفت و ىفرع هفسلف رب ىبرغ رگيدمه رد نيد و تسايس ،ىمالسا تلود رد .دوب هدش ىنيد موهفم تعيرش رد تلادع .دوب هدش ىكي هتشگ ماغدا ،تلادع ءاشنم ىئاپورا ىسايس هفسلف رد اما ،تشاد.«دوب لقع و ىعيبط ار ىبرغ ديدج تموكح هفسلف لوصا» نايناريا زا ىخرب قوقح رب ىياپورا ىفرع تموكح ناكرا .دندوب هديمهفن ًاساسا تعيرش ؛دوب هتشگ انب تلم هدارا و درف ىعيبط فلاخم نآ اب و[ تخانش ىمن ار تلم هدارا و ىعيبط قوقح ىمالسا ىايند ىسايس ناگدنسيون همه نايم رد ...]دوب ضقانت هك ميسانش ىم ار ىلعحتف ازريم اهنت ،هرود نآ رد ،درك مالعا اراكشآ ار تعيرش و ىبرغ تسايس هفسلف قلطم كيكفت ،دوب ىبرغ ىفرع ىساسا نوناق عفادم نوناق رد ار تلادع ،درمش ىم مزال ار تنايد و تسايس زا ىنيد تلادع هب و درك ىم وج و تسج ىلقع هعوضوم نيئآ نايم ىقيفلت ره فلاخم هرخالاب و ،تشادن داقتعا هياپ
رظن زا عقاو رد .دوب تعيرش لوصا و ىياپورا تسايس هفسلف و لقعت رصع رايع لماك هدنيامن ىسايس ركفت«تسا مسيلاربيل 121 . رايسب ناريا ىرگنشور رصع راثآ نايم رد وا راثآ هاگياج رد .تسا نايناريا ىراديب رصع ىاهنامرآ رگنايب و زاتمم هناهاگآ روطب ىميظع راك نينچ هاگچيه وا زا سپ و هتشذگ هب گرزب نينچ نيا ،هدارا تراسج زگره و هدشن هتشون.تسا هدماين لئان «تابوتكم» زا رتهب ىشاداپ هماج ار وا ىميمص ىاهرادشه ،ىقرتم ىاه هشيدنا رگا كيرات رد ىمالسا دادبتسا زورما ،ميدوب هدناشوپ لمع هدركن ذوفن و خوسر ام هناشاك و هناخ ىاه هشوگ نيرت هن هدازدنوخآ ىلعحتف ازريم اب ام دنويپ ،ببس نيمهب و دوب.....تساراوتسا مكحم شيپ زا شيب هكلب ،رادياپ اهنت...ىقرت و ددجت ،ىدازآ هشيدنا دادبتسا» لاس دص دنچ باتزاب ناريا ىراديب شبنج دادبتسا» هيلع ىسايس و ىركف ىتضهن .دوب «ىمالسا
تسد اهلاس هك «تيناحور دادبتسا» و «هيراجاق تموكح ناريا مدرم هماع هيلع ىدعت و ملظ هب رگيدكي شوغآ رد .دندوب لوغشم هشيدنا سپس و ناريا رد ىراديب ىركف رصانع نيرتمهم ىمدرم و ىلم بالقنا ىزوريپ هاگنآ و ىهاوخ هطورشم مدرم ،ىهاوخيدازآ ركفت رد دياب ىم ار ناريا هطورشم .درك وجتسج ىداصتقا و ىسايس ىساركومد ،ىرالاس
رشن هب و هدرك لعج ناينس و نايولع و نايديز زا ىوفص ناريا مدرم هماع گنهرف نيمه ىانبم رب .دندوب هتخادرپ نآ هن و ندرك ركف هزاجا هن هك دندش ليدبت «هللا ماشحا» هب ىساسا زا ىكي هيقت .تشاد ار ابيز و تشز صيخشت تردق هعماج ىقالخا ىنابم نيرتمهم زا و گنهرف نيا لوصا نيرت و ىقالخا تيلوئسم زا رارف هليسو نيرتهب اريز .دش ناريا .دش ىعرش ىئوگغورد رت قيقد ىنعم هب .دوب ىعامتجا ،ىلامر ،نويش و هيرگ ،ىريگ هيزعت ،ىناوخ هضور ىاه هياپ ىسيون اعد و ىريگ نج ،ىنك زاب باتكرس ،ندرك هغيص .ديدرگ نايناريا ام ىنيد گنهرف ىساسا
رامشب ىداع و ىعرش لامعا زا تاناويح و مراحم اب عامج ،كوخ فيدر رد نايتشتدرز و نايدوهي ،نايحيسم .تفر ىشخب ، نويناحور هقف رد هرخالاب و تاناويح رگيد و گس139دندش تاساجن زا . مدرم هماع ًاتعيبط و نايالم ىملع قياقح و ىنهذ تايوتحم ،شرخ و لاجد ،جوجأم و جوجأي ناتساد زج ىزيچ رگيد ىفارخ ىاهناتساد ىرامشيب دادعت و اسلباج و اقلباج هيخيش هقرف ىاوشيپ و ىناحور ربهر هكىروطب .دوبن
هشيمه رثا رد ىنامرك ناخ ميرك دمحم ىجاح اقآ راكرس نوماريپ ىلصفم حرش «هيضملا سمش» باتك دوخ ىندنام :دوشيم ىفارغج ملع ركنم و دسيونيم اسلباج و اقلباج اه هناخ ملعم ىاه هچب زا وگ فازگ رفن راهچ مريگ» ار ملاع هشقن و دنا هدرك تحايس نايگنرف دنيوگب و دننيشنب اجك زا ،]دنا هتفاين اسلباج و اقلباج زا ىرثا و[ دنا هديشك زا دعب و دنا هديدن تارضح هك دشابن ىرهش ىلحم رد هك رطاخ هب ىبهذم ىاه هزوح رد نايالم .«..دننيبب نيا خاروس زا ادص اب هك ىداب» ايآ هك ىلئاسم رس رب فالتخا داب» اي و «ريخ اي دنكيم لطاب ار زامن ،دوش جراخ ربد تسا لطاب شزامن راذگ زامن دراد رگا و دراد ادص هچروم رصنع .دنديبوك ىم رگيدكي ىور و رس رب باتك «ريخ اي نيمه رد دياب ىم ار هيوفص طوقس ىلصا تلع و ىعقاو هيوفص طوقس .ىرگيد ىاج رد هن و درك وجتسج گنهرف اب هيراجاق .تشاد هارمه هب ار نايالم طوقس ًاتعيبط .دنديسر تردق هب ىناحور ناكلام گرزب و اهناخ ىنابيتشپ و تفرگ هراب ود ىناج ،ىئالم رضتحم و هدرم همين گنهرف.داد همادا دوخ هعسوت و دشر هب اپورا رد ار ناشيشك تموكح ىاه هياپ ىرگنشور رصع اسيلك گنچ زا رود ىاهنيمزرس اب تراجت .دومن نازرل هقرف ،نيد غيلبت ناونع ريز هك مينكن شومارف .دش جراخ«سيسنارف» ىحيسم 140 لمح و هدرب تراجت ناراذگ هياپ شواك و تيبرت و ميلعت .دندوب ناهج طاقن رگيد هب ناهايس هب اهايسيلك بوطرم و كيرات ىاه همخد زا ىملع ىاه ناكم لقن اه هدكشناد و اه هاگشناد نشور ىاه نلاس
140 Franz von Assisi Franziskaner.
141درك . - تميق نازرا ماخ داوم فشك لابند هب ىياپورا ىاه تلود و - دنتسه و دندوب مورحم داوم نآ نتشاد زا دوخ هك اريز برغ و قرش هب دوخ ىاه هدروارف ىارب رازاب نتفاي ىارب رارق ناهج مهم هراق ود هار رس رد ناريا .دندش ناور ىتيگ و هعتما اب بونج و لامش زا نايناريا ًاتعيبط و دوب هتفرگ ،ناگداتسرف ناريا رسارس رد .دندش انشآ ىگنرف سانجا
اهنآ نايم رد و ناسانش قرش ،نادرگناهج ،ارفس ،قالخا اب نانآ .دندوب تفر و دمآ رد ىياپورا سيساوج تسايس و تموكح هوحن و تراجت ،تعنص ،گنهرف ،بهذم ناريا هك دنديمهف ىبوخب رتمهم همه زا و دندش انشآ ام و ماكح هب هوشر نداد اب هك تسا ىركيپ و رد ىب روشك.تسه ىراك ره ناكما نايالم رامعتسا رصع Kolonialismus بقع و ربخ ىب ىاهتلم و دوب هدش زاغآ هك دوب اهتدم شناد و ملع ناوراك زا هدنام ناشوپ همكچ و نارادمتسايس راوتسا و مكحم ىاهمدق اب نارگرامعتسا .دوب هديسر دوخ ساسح لحارم هب ىياپورا تفم ،كلامم نيا زيچ ىب و نادان نارگراك زا ىريگ هرهب اب.142دننك ىم مه زونه و دندرك تراغ ار زيچ همه ىناجم و قطانم» ظفح و هدروآ داب ىاه تورث نيا ىنابهگن ىارب اب و دندوب مكاح «ناگديزگرب» و «ناگبخن» جاتحم «ذوفن .دندرك هارمه دوخ ىاهفده اب ار نادرمتلود ىا هليح ره نانچنآ ،ناريا نويناحور و نايرابرد ىرس هريخ و دادبتسا
141Will Durant,Kulturgeschichte der Menschheit. Band 13-14142 Fischer Weltgeschicht, Die Kolonialreiche Band 29
بسك ىارب هك ،دوب هدرك كولفم و هدناماو ار ىناريا هعماج كرت هب روبجم نانآ زا ىريثك هدع ،ىنان همقل و تينما ىدادعت و ىنامثع و هيسور هب نايناريا .دندش دوخ نهيم .دنتشگ «هدنهانپ» برغ ىايند هب ىمك و نارتخد ،دوخ ناگوابون مكش ندرك ريس رطاخ هب اتح ىشحو ليابق و ناگناگيب هب ار دوخ نارسپ143دنتخورف هب تراجت و راك و بسك ىارب ىرامشيب هدع.
و ناواكجنك دادعت هك دنچ ره .دندرك ترجاهم رگيد كلامم متس و ناگنسرگ هورگ ليخ نايم رد ىنطو نايوجارجام رهب اما ،دوب زيچ ان تيناحور و تموكح هاگتسد ناگديشك ىايند راكفا اب و دروآ راب هب ار ىيوكين جياتن اه دعب لاح و هتسخ نيرجاهم نيا هرهچ ىدازآ ميسن .دندش انشآ ديدج نآ ىگنهرف و ىتعنص تايقرت و داد شزاون ار هتسكش لد .دنديد دوخ مشچ هب ار عماوج نردم و هديچيپ طباور نآ ىقطنم مهف زا نانآ همه دنچ ره اهشزرا دوخ تسوپ و تشوگ اب نكيل .دندوب زجاع و رصاق و نوناق ميهافم اب ،دندرك سمل ار ون ىايند ىاهرايعم و ىدودح ات و دندش انشآ ىعامتجا تينما و ىناسنا قوقح.دندرك هبرجت «ىاهدزمراك» زج هب دوخ هناشاك و هناخ هب تشگرب رد ىرگيد ناغمرا ،دندوب هدرك زادنا سپ اهلاس هك ىزيچان
143 :دسيونيم هاش هب همان رد ىئابطابط دمحم ديس هللا تيآ[ و ماكح ىدعت .تسادگ و ناشيرپ تيعر ،بارخ تكلمم اترضحيلعا» ىاهرتخد لاسراپ .درادن هزادنا ،تيعر ناج و ضرع و لام رب نيرومأم هب هتفرگ دنهدب دنتشادن هك تايلام مدنگ ىر هس ضوعرد ار ىناچوق ملظ زا ىناچوق تيعر رازه هد ...دنتخورف دابآ قشع هنمارا و اهنمكرت و ناريا» باتك هب دينك هاگن دروم نيمه رد .«...دندرك رارف سور كاخب]۲٦۰ هحفص،مالك رهاوج ىلع همجرت ،نزرك درل زا «ناريا هلئسم
ىب اهيندينش نآ ندينش رد ناگدنونش هك دندروآ هارمه ار نامهم روشك نابز نانآ نادنمشوه .دندركيم ىبات نابز قيرط زا و دندش انشآ كلامم نآ گنهرف اب .دنتخومآ .دنتفاي ىيانشآ برغ لوحتم گنهرفاب ًامازلا ،نامهم روشك تايوتحم اب ار دوخ رگوجتسج و داقن حور و دندناوخ144دندرك باريس ون ىايند ىاهشزرا . زا رود و تبرغ رد ىدادعت و دنتشگزاب ناريا هب ىخرب هعماج ىرگنشور هب نهيم هب قشع زا ولمم ىبلق اب نهيم راثآ .دنتشون ىداقتنا ىاه همانشيامن .دنتخادرپ ىناريا145دندرك همجرت ار ىبرغ ناگدنسيون و نافوسليف . ،تلود .دندرك داقتنا زيچ همه زا تراسج و تارج اب و نايالم اتح و «ناگديزگرب» ،«ناگبخن» ،تموكح ىقطنم و ىلوصا تاداريا اب .دنتفرگ دنخشير هب ار نايرابرد و اهراجاق تنطلس دساف هاگتسد دوخ راكنا لباق ريغ و تيناحور» اهيزورما لوق هب و نايالم ،نانآ ناتسدمه.دندرك توهبم و تام ار «ورشيپ و زرابم ىبلاق رد هك ىتلم زيخاتسر و مايق لباقم رد نويناحور ىم هزرابم هب ار سك همه و زيچ همه ون ىظافلا اب و ديدج ىشيدنا هراچ ركف هب ناشيرپ و جاو و جاه ،ديبلط
144 زين زاقفق رد :دسيونيم «ىسانش كبس» رد راهب ىارعشلا كلم[ و فوبلاط ،هدازدنوخآ ىلعحتف ازريم دننام دندش اديپ نايناريا زا ىدارفا هب دوخ و دندوب ناريا عاضوا نارگن هك ىا هغارم نيدباعلا نيز جاح ىسيون رتائت و هلاقم .نارگيد ىئانشآ هب ليام و انشآ ديدج ندمت لوصا]«ديدرگ زاغآ جراخ و لخاد زا ىنارپ ذغاك و
و اونيب ىناريا نارازه نوخ اب ار هطورشم لاهن و دنديشوك ىتخبدب و رقف زا ىئاهر زج ىفده و هشيدنا هك هديد متس.دندرك ىرايبآ دنتشادن ازريم «ىيارگ لقع» هشيدنا هژيو هب ىداقتنا راكفا راشتنا بناج زا راكفا نيا رشن و ىريگ ىپ و هدازدنوخآ ىلعحتف مهتم ىرگيباب هب هك ىنامرك ناخاقآ ازريم نوچ ىدارفا شيپ زا شيب و تخيگنا ىم رب رتشيب ار نايالم مشخ ،دوب.دوزفا ىم اهنآ تشحو هب 165 روش هيباب شبنج ،نامز نآ ....دوب هدرك داجيا ىعامتجا و ىبهذم تاداقتعا رد ىلاح و
هيباب شبنج هعيش هقرف رد نامزلا بحاص ىدهم روهظ راظتنا هشيدنا ارغص تبيغ هناسفا مينيب ىمن ىموزل .دراد ىخيرات تمدق راركت اجنيا رد ار ىركسع نسح ماما موهوم رسپ ىاربك و ىدهم ىمالسا ىاهروشك رگيد نينچمه و ناريا رد .مىامن زا ىخرب .دندش هتشك سپس و روهظ ىددعتم ىاه لآ مئاق ،مهدزاود ماما روهظ هراب رد هعيش نويناحور هلاسر و باتك ،نامزلا بحاص اي و دوعوم ىدهم ،دمحم هب و هدرك ريسفت و فيرعت ،حرش ار تبيغ هناسفا و هتشون دياش و نيرتمهم .دنا هتخادرپ تياور و ثيدح ىروآ عمج مانب ىسلجم رقابالم ار باتك نيرتروطق و نيرت فورعم لجع رظتنم تجح لاوحا» رد مهدزيس دلج «راونالاراحب»
165 همه رد ناىئاهب و نايباب هب مانشد و ناهاوخيدازآ هب ىرگيباب تمهت[ هب دينك هعجارم.دوشيم هديد ناهاوخ هعورشم تالاسر و اه هيمالعا ملقب ،نارگيد و ىناهفصا ظعاو لامج ديس زا «هقداص ىايور» همدقم ]هنيبوچ مارهب
«هجرف ىلاعت هللا 166 هاتوك ىا هراشا لبق رد .تسا هتشون و ناريا رد ىو راهتشا و ىئاسحا دمحا خيش ىناگدنز هب باوج رد ىو ىاه هلاسر زا هاتوك ىحرش و مدرك قارع ىلمجم دياب ىم و تسين ىا هراچ اما .مدروآ هاش ىلعحتف.مروايب اجنيا رد ار وا دياقع زا
سسؤم ،هيخيش ىاوشيپ ىئاسحا دمحا نيدلا نيز خيش لئاسم مهف رد هيخيش .ىرشعانثا هعيش زا تسيا هقرف لوصا زا .دنتسه داهتجا اب فلاخم و نايرابخا وزج ىهقف هب داقتعا نتسنادن ىرورض ىئاسحا دمحا خيش دياقع167تسا نيد لوصا رد «داعم» و «لدع» دمحا خيش اريز . رارقا نمضتم «داعم» و «لدع» هب داقتعا هك دوب دقتعم هدروآ نآرق رد هللا لوسر هچنآ و ادخ ىتوبث تافصب تافص زا «لدع» دوب دقتعم ىئاسحا دمحا خيش .دشابيم نيد لوصا رد لدع تفص جرد اهنت و تسا ىهلا رامش ىب داقتعا و نارق ميلاعت و ماكحا زا «داعم» و .درادن ىيانعم عبار نكر هب داقتعا لباقم رد ىلو .تسا نيد ىرورض نادب رد «لماك هعيش» اي «عبار نكر» .تسناد ىم بجاو ار
166 ةرئاد ارنآ نويناحور و هتفاي فيلأت دلج جنپ و تسيب رد راونالاراحب[ و دراد هحفص رازه نيدنچ هك تسا ىباتك .دنرب ىم مان هعيش «فراعملا هاش نامز رد ىسلجم رقابالم ىمالسالا خيش هرود رد بالط زا ىا هدع دلج اهنت.دنا هدش رومأم نآ ىروآ عمج هب نيسح ناطلس هاش و ناميلس ىناود ىلع همجرت اب هك ،تسا هحفص ۱۲۰۰ رب غلاب باتك نيا مهدزيس]هديدرگ هتسارآ پاچ رويزب ىناطلس رازاب ،هيمالسالا بتكلاراد رد
167 دزن رد و ؛داعم و توبن ،ديحوت :تسا هس ناينس دزن رد نيد لوصا[ لصا جنپ هب دقتعم و دنا هدوزفا نآ رب ار تماما و لدع لصا ود هعيش ،توبن ،ديحوت :تشاد داقتعا لصا راهچ هب ىئاسحا دمحا خيش .تسا]عبار نكر اي ماما تيبئان و تماما
ىضعب رد ار «هيقف ىلو» ىنعم نامه ًابيرقت هيخيش بهذم ىئاسحا دمحا خيش .دراد ىماما هدزاود هعيش قرف زا زا ىرمق ىرجه ۲۶۰ هنس رد مهدزاود ماما هك دوب دقتعم ات و درك دهاوخ روهظ نامزلا رخآ رد و هديدرگ بياغ راظنا دياب ،تسا هدركن روهظ دمحم لآ مئاق اي ىدهم هك ىنامز بياغ ماما اب هطساو الب هك دشاب ىدرف نينمؤم نيب ام تما و بياغ ماما نيب ضيف هطساو و هتشاد هطبار و لاصتا هعيش» هيخيش حالطصاب ار صخش نينچ نيا .دشاب .دنمان ىم «عبار نكر» اي و ،«بياغ ماما باب» ،«لماك مظاك ديس سپس و ىئاسحا دمحا خيش هك دندقتعم هيخيش هعيش» ،«عبار نكر» ناشدوخ نامز رد شنيشناج ىتشر ىتشر مظاك ديس .دندوب «بياغ ماما باب» اي و «لماك ماما روهظ و تيباب هيضق ،ىئاسحا دمحا خيش نيشناج هك دوب هداد شزومآ دوخ نادرگاش هب ىوحن هب ار بياغ نامزلا بحاص عوقولا بيرق روهظ راظتنا رد نانآ ىمامت تباين ماقم ىئاسانش اي و ىبايتسد ىارب و دندرب ىم رسب و هدرك تدابع نامزلا بحاص ىوجتسج رد و تيباب و مظاك ديس نادرگاش زا ىا هدع .دندز ىم تضاير هب تسد رد هك دندوب مئاق عوقولا بيرق روهظ هب نمؤم نانچنآ و بش بياغ ماما روهظ ىامعم فشك ىپ رد ناريا و قارع.دنداديم نت هاكناج ىاهترفاسم هب و دنتشادن زور هيخيش ىئاوشيپ رس رب ىتشر مظاك ديس گرم زا سپ هب ىتشر مظاك ديس ناديرم مظعا تمسق ؛داد خر فالتخا
ىا هدع .دنتسويپ باب هب فورعم ىزاريش دمحم ىلع ديس ىنامرك ناخ ميرك دمحم جاح زا مظاك ديس ناديرم زا رد نانيا رتشيب .دندرك اديپ راهتشا نايناخميرك هب و ىوريپ هيخيش زا ىا هتسد .دنراد تنوكس نارهت و ناهبهب ،نامرك و دنديورگ ىناقمم دمحم الم ىئاسحا دمحا خيش درگاش هب
نانآ زا رگيد ىا هتسد .دنتسه فورعم ىناقمم هيخيش هب و زيربت رد نانيا و دندرك عامتجا ىزيربت عيفش ازريم رب قارع نيشن هعيش ىاهرهش ىضعب و البرك رد و نآ ىحاون ار رفن ۳۸ زا شيب هيخيش نيدقتنم زا ىخرب .دنرب ىم رسب و دندوب ىتشر مظاك ديس ىنيشناج ىعدم هك دنرب ىم ماندنتشادنپ ىم «لماك هعيش» ار دوخ ىنامرك ناخ ميرك دمحم جاح هژيوب و ىزيربت عيفش ازريم ىراك چيه زا نايباب اب ىنمشد و باب دياقع اب تفلاخم رد ىو دياقع و باب در رد ناخ ميرك جاح .دندوبن نادرگ ىور باهش ريت هلاسر» هلمج نآ زا .تشون هلاسر و باتك دنچ و «باترُم باب در هلاسر» ،«بآم نارسخ باب ندنار رد نامرك هيخيش ىاه هناخپاچ رد هك تسا «لطابلا قاهزا» و تشاد سوبع ىا هرهچ ىو.تسا هدش رشتنمو پاچ و نامرك رد امدق لوقب .دوب هسوك و مشچ كي ىدرم ىخيرات هقباس مشچ كي و هسوك نادرم دوجو ناجنسفر .دراد دمحا خيش ماقم مارتحا و ليلجت رد ىئاهب و ىباب نيخروم ار ود نآ و دنا هتشون ناوارف ىتشر مظاك ديس و ىئاسحا168دنناد ىم باب دمحم ىلع ديس روهظ نارشبم زا .
ىرجه ۱۲۳۵ لاسب زاريش رد ىزاريش دمحم ىلع ديس ردپ .دش دلوتم ىداليم۱۸۱۹ ربتكا متسيب اب قباطم ،ىرمق
ليكو رازاب رد ىشورف هچراپ ناكد اضر دمحم ديس وا رد هك اريز ،ديدن ار ردپ هاگچيه باب ديس اما .تشاد زاريش ىئاد ىتسرپرس ريز و درك توف شردپ ىگراوخريش فورعم راجت زا ىو .دش گرزب ىلع ديس ازريم ،شگرزب رد و ىبهذم رايسب هداوناخ نيا .دوب نكمتم و زاريش رد .دندوب اشوك تياهن ىب ىمالسا مسارم ىرادهاگن دندشيم تفاي ناوارف ىناحور دارفا باب ديس ىردپ هداوناخ نسح دمحم ازريم ىكي .ميرب ىم مان ار نت ود ام هك169ىزاريش عنم ىاوتف هك ىزاريش ىازريم هب فورعم شدوخ نامز رد هك دنهديم تبسن وا هب ار وكابنت لامعتسا هك ىزاريش داوج ديس جاح اي و ناهج نايعيش عجرم ديس جاح هب فورعم اهدعب و دوب نامرك هعمج ماما اهلاس .دش ىنامرك داوج
خيش بتكم هب ار ىو شردام ردارب ىگلاس شش اي جنپ رد ىمن رضاح سرد رس رد بترم روطب ىلو ،تشاذگ دباع لوغشم تراجت راك هب دوخ ىئاد هرجح رد رتشيب و دش اب و دوريم رهشوب هب ىگلاس هدزناپ رد باب ديس .دوب تراجت هب اجنآ رد لاس راهچ تدم ،دوخ ىئاد ود تكارش اب دوخ ً،القتسم ىگلاس ۲۰ نس رد سپس .دوشيم لوغشم
.هدنارذگيم راگزور تراجت تيباب ىاعدا زا لبق ،باب ديس هك دنسيون ىم ىباب نيخروم تسدب نونك ات هك هتشون ىهقف هلاسر كي رهشوب رد مايا رد و ىناوخ هضور سلاجم رد ىو .تسا هدماين و هدركيم تكرش اهزور نيا موسرم سلاجم رد اروشاع
رد رهشوب رد ىو .هداديم ناشن ار دوخ هودنا و هيرگ و اعد و ركذ هب شا هناخ ماب رد ناتسبات نازوس ىامرگ ۲۱ رد .تسا نايباب قيدصت دروم نيا و تخادرپ ىم زامن دعب لاس كي بيرق و ۱۲۵۷/۱۸۴۱ دوريم البرك هب ىگلاس هب قارع رد ار دوخ تقو بلاق ىو .ددرگيم زاب ناريا هب اجنآ رد .دنارذگ ىم نايعيش هسدقم نكاما ترايز و تدابع زا ىلو ،دوريم ىتشر ديس سرد هزوح هب ىراب دنچ ىخرب .تسا هتفر ىمن رامشب ىتشر مظاك ديس نادرگاش ديس هك دندقتعم ىباب بهذم ناسيون هيدر و نيفلاخم زا هدرك ىقيمع تاليصحت ىتشر مظاك ديس دزن رد باب شوه هب دياب سپ ،ميراگنا تسرد ار اهنآ لوق رگا .تسا
و ىبرع نابز ،لاس كي رد هك ميتسرف نيرفآ باب ديس فارتعا دياب اي و .تسا هتخومآ ىبوخب ار ىمالسا گنهرف تسا ىحطس و زيچ ان نانچنآ ،ىمالسا گنهرف هك مينك نتخومآ هب قفؤم ىزاريش ناوج رجات كي لاس كي رد هك .دوش ىم نآ ىمامت
دوخ ىئاد رتخد اب زاريش رد ناريا هب تشگزاب زا سپ باب مناخ هجيدخ .۱۸۴۲/۱۲۵۸درك جاودزا مناخ هجيدخ دلوت زا سپ هك دمحا مانب دوشيم دنزرف كي بحاص و رهشوب نايم باب ديس ىگدنز مايا نيا رد .تشذگرد.دوب لوغشم تراجت هب و تشذگيم زاريش جنپ تسرد .درك توف ىتشر ديس ۱۸۴۳/۱۲۵۹ لاس رد مظاك ديس نادرگاش زا ىا هدع وا تشذگرد زا سپ هام باب ديس هب نانآ زا ىدادعت و دندش زاريش دراو ىتشر رد ار ىو ىتشر مظاك ديس نادرگاش .دندروآ ناميا ،اهدعب دنچ ره .دندناوخ ىم «بياغ ماما باب» ،تسخن باب مان هب اما ،تساخرب تيودهم ىوعد هب باب ديس
.دنناوخ ىم ىباب ار شناوريپ و تفاي راهتشا ۲۲ /۱۲۶۰ ىلوالا ىدامج مراهچ رد ىا هيورشب نيسحالم نيا .دروآ ناميا باب ديس هب هك تسا ىدرف نيلوا۱۸۴۴ هم قافتا هللا لوسر تثعب زا سپ لاس ۱۲۷۰ تسرد هعقاو الم و دوب هلاس ۲۵ باب ديس نامز نيا رد .تسا هداتفا
.دوب ىرتالاب نينس رد بتارمب نيسح ناريا رسارس هب باب ديس ىواعد غيلبت ىارب باب نادرگاش شناراي زا ىكي هارمه باب ديس دوخ و دندش ليسگ قارع و ًانلع هللا هناخ نارئاز نايم ار دوخ نيد ات دش هكم ىهار دوخ هتفگب اما .)۱۲۶۰ نابعش/۱۸۴۴ ربماتپس(ديامن نالعا
.دوشيم لصاح «ءادب» باب ديس هدعو دنوادخ هك تسنآ ءادب زا دارم نايعيش حالطصا رد» و ديامنن ءافيا تروص نادب ار هدعو نآ ًارهاظ و دهد ىا و عاضوا رگيد ترابعب .دريگ قلعت ىرگيد رما رب ىو هدارا باجيا ىهلا هدارا رد رييغت هك دوش مهارف ىديدج لاوحا
«ديامن 170 و هداتفا قافتا اهراب هعيش ناماما تايح رد ءادب . زا ىا هدع لاح نيا اب .تسا هدوب هناماما ىراك ًارهاظ و باب توعد زا و دنتشادنپ ىدج ار «ءادب» هلئسم نايباب.دنتخادرپ باب ديس راكنا هب و دنتسج ىرود ىو تاداقتعا
هيوناژ مهد( درك البرك هب ىرفس هكنآ زا سپ باب ديس ناخ نيسح رازآ دروم و تشگزاب زاريش هب )۵۴۸۱ راشف رثا رد اجنآ رد .تفرگ رارق سراف مكاح ىشابنادوجآ مدرم روضح رد و ليكو دجسم رد نويناحور و مكاح هب تالمج نيا اب ار دوخ ىاعدا و تفر ربنم ىالاب زاريش:ديناسر مدرم عالطا
.....دتسرف ىم «تنعل» هب هنابش زاريش رد ىتاقشم و تالكشم لمحت زا سپ باب هجوت دروم اجنآ رد و )۱۸۴۶ ربماتپس( تفر ناهفصا رد .تفرگ رارق ناهفصا مكاح هلودلادمتعم ناخرهچونم . درك وگتفگ و راديد نامز نآ روهشم نويناحور اب ناهفصا رتخد ناخرهچونم هيصوت هب ًارهاظ ناهفصا رد باب ديس
ىارب» ار ىناهفصا ناوخ هضور نيسحالم هلاس هدزناش دقعب ىصوصخ تامدخ ماجنا و ىراتسرپ تهجب ىتدم نارهت هب ديعبت زا لبق ىو .دروآ رد دوخ )هغيص( «عاطقنا دزن هب اي ،تشاذگ دازآ هار ود باختنا رد ار مناخ همطاف دزن ناهفصا رد اي و دورب زاريش هب وا نيتسخن رسمه
171 ةضور» اي و ،۱٤۱ هحفص ،«ىدنرز ليبن خيرات صيخلت» باتك[ ]۳۱۱ ص ۱۰ ج ،ىرصان افصلا
ناردارب و ردپ دزن مناخ همطاف .ددرگزاب شا هداوناخ باب ديس نارابريت زا سپ لاس دنچ مناخ نيا .دنام شيوخ و تفر دادغب هب ىلعبجر الم شردارب هارمه ،زيربت رد اما ،دمآ رد باب ديس بيان لزا حبص دقعب هاتوك ىتدم و دنداهن ار مناخ همطاف اب تفلاخم ىانب لزا حبص نانز
دمحم ديس نز ىدنچ زا سپ و داد قالط ار وا لزا حبص.دش لزا حبص فورعم ناراي زا ىناهفصا .ديدرگ نايباب نايم ىتافالتخا و تاضارتعا ببس هيضق نيا ىباب هشيمه ىارب و تشگزاب نارهت هب ًادعب مناخ همطاف
ىگلاس راهچ وداتشه نس رد ۱۹۱۶ لاس رد و دنام.تشذگرد روتسدب و تشذگ رد مه هلودلادمتعم ناخ رهچونم هرخالاب ةمعن شيورد ،هاش دمحم مظعا ردص ىساقآ ازريم ىجاح تالاقم» باتك رد تيمدآ نوديرف رتكد[ [ىناوريا راد بتكم و ىهللا هدروآ ىساقآ ازريم طخب دنس ود ،۱۳٦۲ نارهت ،دنوامد رشان ،«ىخيرات مظعاردص همان ود نيا راب كي هيقف ىلو هاگراب نيخروم تسا بوخ هك دوجوم سيراپ ىلم هناخباتك رد دنس ود ره .دنيامن هعلاطم ار نمؤم ترافس ناد ىسراف ىاضعا زا «ىرابملك ويسم» هب همان رد .تسا هاجيلاع» :دسيون ىم ناريا مظعاردص ىساقآ ازريم ىجاح هسنارف هظحالم ار امش هلسارم ،ىرابملك ويسوم مركم مشچ رون ،زيزع دنزرف ارم و ديدركن قيقحت ارچ...ديتسه اناد لقاع رايشوه ناوج امش ...مدرك نم ًالوا ...تسيچ نم باب رد اه تلود روظنم هك ديتخاسن رضحتسم و ركون ناريا هيلع تلود رد ًايناث و .متسه هيسور هميخف تلود تيعر و تافتلا روز اب ]هاشدمحم[ ناشيا ...مدوبن هفيظو و بجاوم بحاص هميخف تلود ىبآ ليامح و ناشن بحاص ...دنتشاد هاگن ارم تمحرم ]وربآ ىب[ حيضفت ارم تنايخ و مرج هچ ىارب ...]متسه[ هيسور هك ]م[ دوب هداد طخ رس اي ]م[دوب ناريا تيعر ]نم رگم[ ... دندرك امش و .دندرك حيضفت ارچ ]مشاب ديناوخب[ دشاب ناريا راذگتمدخ هتسويپ تسا ناريا تلود حيضفت ثعاب روما نيا هك ديتفگن چيه ىتسود ماقم رد ليامح ناشن بحاص تيعر هك دش هيسور هميخف تلود ىماندب ببس و
هسلج نيا رد.تسا هيراجاق نيخروم دييأت دروم همكاحم و تيودهم ىاعدا نويناحور و دهعيلو روضح رد باب ديس .درك ىنامزلا بحاص هتشون قبط ىناقمم دمحم الم و ىزيربت ءاملعلا ماظن ندينش زا سپ «باب هنتف» باتك رد هنطلسلاداضتعا ىو و دنداد مانشد ظافلا نيرت تشز اب وا هب باب ىاهاعدا تنايد رب دوخ ىاه هيدر رد نايالم زا ىخرب .دندرك كلف ار نتسب بوچب زا سپ هك دننك ىم اعدا نينچ ىياهب و ىباب بلطم نيا .دومن هبوت دوخ ىاهاعدا همه زا ىو ،باب ديس باب نيفلاخم و نيملسم بناج زا هك ىخيرات دهاوش همه اب دهعيلو تساير هب همكاحم سلجم رد و هدش هشون نانآ ناكيدزن اي و هتشاد تكرش زيربت رد ازريم نيدلارصان .دراد ترياغم دنا هدوب همكاحم هسلج رد دهاش نيدب زيربت نويناحور بناج زا باب ديس لتق ىاوتف ًالوصا
راوتسا و رادياپ دوخ ىاهاعدا رد ار ىو هك دش رداص ببس ىروطنآ ،«هناويد» و «طبخم» رب مالسا رد هوالعب .دنتفاي
ىهقف ماكحا قبط ،دنهديم تبسن باب هب ناسيون هيدر هك177درادن ىپ رد مادعا تازاجمو تسين «ىجرح» . .دنداتسرف قيرهچ هب هراب ود همكاحم زا سپ ار باب ديس هيلع نويناحور هنايوج هنيك ىاهراتفگ و نايتلود تامادقا لامعا ثعاب اهناتسرهش و نارهت رد باب ديس ىواعد مدرم موجه دروم و دش نايباب هيلع كيرحت و زيمآ تنوشخ
177 و باب ديس رب ىا هحفص ۸۰۰ ىا هيدر هك ،«ناىئاهب» باتك فلؤم[ هتشون باب ديس ندوب «طبخم» نوماريپ ىطوسبم حرش ،تسا هللاءاهب .۲٥۸ ات ۲٤٤ هحفص «طبخم مادعا» لصف .تسين حيرفت زا ىلاخ هك ،اهدعب دنچ ره .دناوخ ىم بياغ ماما باب ار دوخ تسخن رد باب ديس].دناوخ بياغ ماما دوخ و دوعوم ىدهم ار دوخ
هعلق ههام تفه ىاه گنج ،تامادقا نيا و دنتفرگ رارق رد ار ىتموكح ىاوق و نايباب نايم )۱۸۴۹/۱۲۶۵( ىسربط و نداد ناما و نآرق ندرك رهم و هعدخ اب هك تشاد ىپ .تفرگ ناياپ نايباب ماع لتق هاگنآ رابخا .دندش هتشك ىباب نارس نيرت مهم گنج نيا رد نيا رد هك باب ديس هب ناردنزام رد نانآ راتشك و گنج ار وا ديدرت ىب و ديسر ىم دوب ىنادنز وكام هعلق رد نامز ،ىسربط هعلق رد نايباب راتشك زا سپ .تخاس ىم نوزحم نايم ىنينوخ ىاهگنج زيرين رد هاگنآ و ناجنز رد
اب مه زاب هك تسويپ عوقوب ىتلود ىاوق و باب نارادفرط.تفرگ ناياپ نايباب ماع لتق
و ،ازريم نيدلارصان ،دهعيلو سلجم رد هك ميتشون ماهتا هب و همكاحم ار باب ديس ،زيربت سانشرس نويناحور خيرات رد ىتدم زا سپ و موكحم رفك و دادترا هناخزابرس رد ،وا ناوريپ زا ىناوج هارمه ،۶۶۲۱/۰۵۸۱ هاش ازريم نيدلارصان نامز نيا رد .دندرك ناراب ريت زيربت ىباب ريغ و ىباب نيخروم .دوب ناريا مظعاردص ريبك ريما و باب هب ىريت و دروخ بانط هب اهريت لوا راب رد هك دندقتعم باتك رد هنطلسلاداضتعا .دركن تباصا ىزونز ناوج و هب هلولگ اضق زا هعقاو نيا رد» :دسيون ىم«باب هنتف» نامسير .دندوب هتسب باب تسد نادب هك دمآ ىنامسير هراشا ىا هتكن هب نينچمه و «دش اهر باب و هتخيسگ راب نوچ هكدسيونىم ىو .تسا تيمها زئاح هك دنكيم مدرم هب باطخ تسناوت ىم تفاي تاجن باب ديس تسخن ايآ نامدرم و نازابرس هورگ ىا» هك ديوگب ىچاشامت نم رب ىكي هلولگ رازه زا هك ديديدن ارم )هزجعم( تمارك ۱۲۶۶ لاس نابعش ۲۸ رهظ دودح» مود راب رد .«دماين
كيلش هب رما كيب ناج اقآ ۱۸۵۰ ىالوج ۹/ىرمق ىرجه هنيس هك دوب هدومن ريثأت نانچ هلولگ ۷۵۰ راب نيا .دومن جوزمم و هراپ هراپ ندب ود ءاضعا و خاروس خاروس ود نآ هام شش و لاس ىس نارابريت ماگنه باب ديس «دوب هتشگ .دوب هدرك رمع ىسمش نيدلارصان هب هچناپط و هنشد اب نايبابزا نت هس نارهط رد .دندش راجاق هاش ندش ىمخز ببس و دندرب هلمح هاش و باب نوخ ماقتنا نتفرگ ىپ رد نانآ هك دوريم نامگ ناجنز و زيرين ،ناردنزام رد نايباب نينوخ ىاهراتشك زا ىا هدع تقو مظعا ردص ريبك ريما و هاش روتسدب .دندوب ،هقباس ىب ىا هليح اب و دندرك ريگتسد ار ىباب نارس ،دندومن ميسقت راجت و ىرابرد لاجر و فارشا نيب ار نانآ ار مادك ره و ،دنيامن نايباب ماع لتق كيرش ار سك همه ات178دندناسر لتقب هجو نيرت عينش اب ادج ادج . ازريم هك دندشن هتشك ىلو ريگتسد نايباب زا ىا هدع نانآ نيرترومان هللا ءاهب هب فورعم ىرون ىلع نيسح
178 و دلب ىاملع ماگنه نيا رد» :دسيونيم «خيراوتلا خسان» فلؤم[ هك دندش راتساوخ )هاش نيدلارصان( هاشنهاش ترضح هاگرد ناركاچ ناج دصاق و مانا ديس نيد برخم هك ار دترم مدرم نيا سك ره ربكا داهج باوث ار وا ،دريگ رب رس شيوخ تسدب دنمالسا هاشنهاش هفياط تسدب ارناشيا زا كي ره ،هاوخداد هاشنهاش هك تسنآ رتهب .دشاب زابنا باوث نيا رد و دنزاس رامد و كاله ى هصرع ات دراپسب مدرم زا ىا نوخ رد ناريا مدرم تمامت هك دننادب تعامج نيا هكنيا رگيد و دنشاب هاشنهاش .دنوشن ناتسادمه ناتسار ان نيا اب زگره و دنكيرش ناشيا هس» باتك رد ىنامرك ناخ اقآ ازريم «تشاد هديدنسپ ار نخس نيا حرش زيگنارحس ىملق اب نارهت رد ار نايباب هنايشحو راتشك «بوتكم ىا هراشا «تابوتكم» رد هدازدنوخآ ىلعحتف ازريم نينچ مه .تسا هداد]تسا هدرك هعقاو نيا هب
لامش رد هنردا رهش رد سپس و دادغب رد ًادعب ىو .تسا «ىئاهب نيد» ناونع اب هك درك ىديدج نيد ىاعدا هيكرت هطقن هللا ءاهب سپس و باب ديس ىاهاعدا .تسا روهشم .تسا ناريا ىسايس و ىعامتجا تازرابم خيرات رد ىفطع هزور ره ناريا تلم لاس هاجنپ ودصكي زا سپ مه زونه هك.....تسوربور نآ هنالقاع لح و نآ اب ديس هك ىديدج ماكحا ببسب اما ،دوبن ىبالقنا باب شبنج رد ىبالقنا ،تسا هدرك نايب ىديدج نيد سابل رد باب ناريا ىونعم و ىسايس ،ىعامتجا ىاهشبنج و تاركفت ود قيقد هعلاطم هژيوب ،باب راثآ هب هجوت اب .درك داجيا وا نيد ماكحا هك ،«ىبرع نايب» و «ىسراف نايب» باتك هك ىروطنآ ،ىبلطم هنوگچيه .تسا جردنم نآ رد زا دندركيم اعدا ىوروش ريهامج داحتا ناگدنسيون ىاهتساوخ و دشر لاح رد ىزاوژروب ىتاقبط تاليامت» ىاهمايق .تسين « سكعنم ناناقهد و نارو هشيپ كيتاركمد ىبهذم ًالماك ىتشرس ناجنز و زيرين ،ىسربط رد نايباب فالخ رب ،تيناحور سابل رد ،اهمايق نيا ناربهر و تشاد زا» ىسور فناويا ،ا ،س زا مهلم ناگدنسيون رظن«ناريا ىبالقنا ىاه شبنج كانبات و فرگش ىاهاميس 179 ناريا رد ىديدج نيد راذگناينب باب ديس .دنور ىمن رامشب ىم بياغ نامزلا بحاص دوعوم ىدهم تعجر ار دوخ و دوب.....ىرگيد زيچ هنو تسناد باب ىقرتم ماكحا و تاروتسد ىخرب اب هلباقم ىارب نايالم و نز نيب قوقح ىواست و ناوناب ىارب ليصحت مكح نوچ ىثيدح ،دنتشگ دوخ ىمالسا هتنچ رد هچ ره ، هريغ و درم
سپ .دندركن اديپ باب ىاه هشيدنا اب هلباقم ىارب ىتياور و ىثحب دوخ نيا هك دندش لوغشم تياور و ثيدح لعج هب...نكمم ريغ راتفگشيپ نيا رد اما تس ىدناوخ و نيريش هطورشم ىلم بالقنا شبنج رد نايباب هك تسا تقيقح نيا سانش رواخ رتتسمراد رظن و دنتشاد ىمهم شقن ناريا ىراديب» هك دهد قفو تيعقاو اب ًالماك دناوت ىم ىوسنارف«درامش ىم شبنج نيا نوهرم ار ايسآ هكلب ،ناريا 180 رد .
مارتحا هاگ ىتاراشا هدازدنوخآ ىلعحتف ازريم «تابوتكم» و ىو ماكحا و باب شبنج نوماريپ ىداقتنا هاگ و زيمآ ار نايباب راتشك اما .دوشيم هظحالم هرهاط ىاهينامرهق...درامشيم تسردان ىراك ريغ و ىسايس لاجر هك ىبتك و راثآ همه زا ميهاوخب رگا
،باب ديس نوماريپ رد هك ،ىجراخ و ىناريا ىسايس هتشون نايباب ماع لتق و هجنكش ،بيقعت و وا ىاه هشيدنا ىم .دوش ذغاك نم داتفه ىونثم ،مىئامن لقن اجنيا رد ،دنا نهذ نرق نيا رد ىا هعقاو چيه هك تفگ تأرجب ناوت ىب .تسا هتشادن لوغشم دوخب قيمع نينچ نيا ار نايالم نيدلارصان رابرد ىنيد ريغ و ىنيد لاجر هك تسين ببس «دترم» و «ىناريا ىاه تسيشرانآ» ار نانآ هاش.....دندوب نانآ ماع لتق ىپ رد و دندناوخيم رد هك ىددعتم ىاهراتشك و باب ديس نارابريت زا سپ هك ،دش نانآ زا راجاق هاش نيدلارصان تنطلس نارود تسيب نيب ار ناگدش هتشك مقر ىباب ريغ و ىباب نيخروم
180 ىاپورا و ىسور ىاه تاملپيد و ناسانشرواخ باب شبنج نوماريپ[ رايسب راثآ نيا زا ىخرب .دنا هدرك رشتم و هتشون ىناوارف راثآ ،ىبرغ ات هعورشم زا» باتك هب دينك هعجارم .دنا هناملاع ريغ ىخرب و هناملاع]هنيبوچ مارهب زا «هعورشم
هك تسين نآ قارن مديد و مدمآ نوريب دعب .ميدرك بجعت هد زا .هدش ناريو و بارخ هيلكلاب ،مدوب هديد ىناوج رد و ريقف دنتسه هك ىمك مدرم .هدنام ىقاب ىكي هناخ دابآ ىاج رايسب قارن .هدش ضوع مامت عاضوا و ناشيرپ هداد مان كچوك دنه ار نآ هك دوب ىئافص اب تعفنم رپ رفس زا لبق نم هك قارن نآ وك مديسرپ رفن كي زا .دندوب لاح نيا هب ار قارن گرزب ىالب ود :تفگ ؟مدوب هديد .هدنكفا ضرغم مدرم و نايتلود ىارب ناريا رد ىباب مسا هكنيا لوا ندرك مامت ىارب هناهب و هليسو كي فاصنا ىب تنايد ىب اج نيا ،ديناد ىم و هدش ريصقت ىب مدرم ]ندرب نيب زا[ و توادع رفن دنچ اب هك ثيبخ رفن كي ،تسيا هدازماما هتخوس مين نآرق زا قرو دنچ اجنآ رد ىزور تشاد ضرغ دز دايرف و هدنازوس شدوخ ،مولعم رارق زا هك دروآ نوريب نالف و نالف ؟دنتسيك نايباب .دنا هدنازوس ار نآرق نايباب ،دنتخاس مهتم تمهت نيا هب ار ىعمج و ؛رگيد تيعمج و هدرك عولط نايباب اجنيا رد هك دنداد عالطا تلود هب سپ ار برع ناخ ىلق ىفطصم ،تلود .دنراد توق و تردق ،دنا تراغ ار مدرم لام هك نيا ضحم مه وا .درك قيقحت رومأم كيرش دوخ اب دوب اجنيا ىالم هك ار دمحم ازريم ىجاح دنك .درك تسدمه و دندوب راد لام هك ىئاهنآ ًاصوصخ ار ىلاها بلغا كاپ ان نآ عمج اج كي هب قيقحت مسا هب ار هراچيب مدرم ،هدرك مهتم ار همه باوج و لاوئس نودب عامتجا ضحم هب .دندرك ار اه هناخ مامت و دندومن لتق ار ىرايسب هدرك ريگتسد فارطا هب هراوآ ،ريبك و ريغص و درم و نز .دندرك تراغ ...دنتفر نادمه هب ىرايسب و رگيد ىاهاجب هدش قرفتم
«دندش لام اپ و فلت مه هدنام ىقاب 183 .
و دندمآ تاقالمب اجنآ نيمرتحم ...مدش ناتسدرا دراو» ىب ماكح :دنتفگ و دندومن راگزور عضو زا رايسب تياكش ام ،دندرب ار ام لام و وربآ و ناج ،دندرك مامت ار ام ،نيد وا اب اهالم ديآ ىم ىبيان ره .دندرك ندوب ىباب هب مهتم ار و هدرك لابند ار ام مان دب هقرف نيا مسا هب هدش تسدمه تسا لام ضرغ هرخالاب و دننكيم هجنكش و ريجنز و سبح مسق ،ميدرك ءاجتلا ،ميدرب هانپ سك رهب ...دنرب ىم هك ىكشت و ملظت ،ميداد هوشر ،ميدومن ىربت ،ميدروخ لوپ تفگ فرح ،تساوخ لام درك تلاخد سك ره ،ميدومن رتهب هنوگچ ام زا ار ام داقتعا رخآ ،تساوخ«...؟دنتسناد 184 .
ون رتخد ناشاك رد ،هطورشم ىلم بالقنا راد وريگ رد هب مهتم شا هداوناخ هك نيا رطاخ هب اهنت ار ىناوج هب مكاح ىراكمه و ءاملع روتسد هب ،دندوب هدش ىرگيباب قبط هك ىزور رد مه نآ ،دندرك زواجت لكش نيرت عيجف .ددرگ ىم اپ رب ملظ هيلع ىمسارم هعيش ىبهذم تادقتعم رد هدومن شروش ناشاك شابوا و طاولا اروشاع زور رد» فالآ هيلع ءادهشلا ديس بانج هيزعت رد ماع ءالم طسو ار شتراكب و دنديشك ار هديس هركاب رتخد انثلا و ةيحتلا
183 ]٥۸-٥۷ هحفص «حايس جاح تارطاخ»[
184 ]٤۱ هحفص نيشيپ[
«دنتفرگ 185 .
دروم هيراجاق هلسلس نارود رد اهنت ىئاهب و ىباب ماهتا هكنآ راگزور بياجع زا اريز .تفرگن رارق نايالم هدافتسا تضهن ربهر و هاش اضر دمحم و هاش اضر هب نايالم ىب و ىرگىئاهب ،ىرگيباب تبسن قدصم دمحم رتكد ،ىلم ىمالسا تموكح ىرشق نارس مه نونكا مه و دندز ىنيد نديسر رد هدز كپك و هدش هتخانش هبرح نيا زا ناريا رد
185 ىلع دمحم دانسا و تارطاخ» ،ىرافغ ىلع دمحم «ىرافغ خيرات»[ ]۱۹ هحفص ،نايدنودعس سوريس و هيداحتا هروصنم ششوكب ،«ىرافغ
186دنرب ىم دوس دوخ ىسايس ىاه فده هب .
تازايتما رصع بيج ،نانآ لاوما لواپچ و ناهاوخيدازآ و نايباب راتشك راجاق دبتسم ماكح سپ .دوبن ىفاك ار الم و ناطلس داشگ تورث ،ىزيچان هوشر نتفرگ اب نانآ ىناحور نانابيتشپ و ىم سيلگنا و سور ىرامعتسا لود هب ار ىلم ىاه طوطخ سيسأت زايتما ،كناب سيسأت زايتما .دنتخورف عبانم و نداعم جارختسا زايتما ،نهآ هار زايتما ،فارگلت رد ىنار ىتشك زايتما ،هريغ و تفن نوچ ىنيمز ريز ليكشت ،لقن و لمح ىاه هار ىراذگاو زايتما ،نوراك رتمهم همه زا و اه سور رظن ريز قازق داگيرب روشك و هىئاضق هوق لالقتسا ضقن هك «نويسالوتيپاك» و همه...هريغ و نايسيلگنا هب وكابنت زايتما هرخالاب و دوب هژيو هب هيراجاق نارود رد نيگنن تازايتما نيا همه و نادهتجم نكيل .دش هداد ىجراخ لود هب هاش نيدلارصان
186 نيما تارطاخ ،۱۸٤ و ٤۱ص حايس ىجاح تارطاخ ىاهباتك[ هنييآ» هب دينك هعجارم .هاش اضر هب ىرگيئاهب تمهت .۱٤٤ ص هلودلا ۲۱۳ تاحفص ،لوا دلج ،ىمطاف روپ فيس هلارصن رتكد تارطاخ «تربع ،قدصم دمحم رتكد هب ىرگيئاهب و ىرگيباب تمهت نوماريپ .۲۷٦،۲۷٥ و و تارطاخ و ۲۱۱ هحفص ،لوا دلج ،الاب هدش داي باتك هب دينك هعجارم ،۱٦۷ ص ۱ دلج ىماظن همكحم رد قدصم ،۱٤۳ ص قدصم تاملأت دمحا ندوب ىباب تمهت .۳۸٤ ات ۳۸۲ ،۳۷۹ هژيو هب و ۲۳٤ ،۸٦۱ تاحفص ،ىورسك زا «نم تشذگرس» باتك هب دينك هعجارم .ىورسك رد نيسح مادص هك ىيويدار رد قارع رد ىنيمخ هللا تيآ.٦۹ و ۱٥ هب ار وا ناريزو و هاش و دركيم ىنارنخس هاش هيلع دوب هداهن وا رايتخا )ىمالسا تموكح( هيقف تيالو باتك رد ىو .دومن ىم مهتم ندوب ىئاهب]تسا هدرك مهتم ندوب ىئاهب و ىباب هب ار ىسايس لاجر و هاش اهراب
هن و دندرك ىضارتعا هن ناريا رسارس رد رامشيب نويناحور روشك ىداصتقا عاضوا مهف هن و ىلم عفانم كرد ىئاناوت.دنتشاد ار و سور لباقم رد دوخ تموكح فعض هب هاش نيدلارصان رب ىجات هك دوب شوخلد نيا هب زاب ىلو ،دوب فقاو سيلگنا
ظفح هك تسناد ىم نيقي و دراد رب رد ىيارسمرح و رس و لهج رد شعابتا هك تسا نآ هب طورشم نازرل جات نآ .دننكن تياكش ديآ ىم ناشرس رب هچنآ زا و دننامب تلفغ هناهب ار ناگناگيب تازواجت ،نامز نيا نوچ هيراجاق ماكح ىدادبتسا تموكح و ىتيافك ىب ندناشوپ ىارب ىبسانم.دنتسناد ىم دوخ هاش نيدلارصان رتخد زج ىسك هچ تداهش و دنس مادك هنطلسلا جات ؟دشاب هتشاد ىخيرات و ىملع رابتعا دناوتيم :دسيونيم شردپ ىهاشداپ مايا زا ملاع هلبق هنادرد اب ماكح ،كولفم هراچيب تيعر مامت ،عزن لاح رد تكلمم» ناريا كيتيلوپ ىردقب .روج و ملظ لوغشم تردق ىاهتنم اه هرهچ مامت زا هك ،دندوب ىرج و نوخلد مدرم و كيرات دعر ىادص هك تفر ىم .دوب اديوه و رهاظ ىياضران راثآ دوخ ،هتخاس دوبان و لزلزتم ار تنطلس ساسا ،تلم ىاسآ نامه رهاظ رد ...دنيامن صالخ ىپ رد ىپ ىاهراشف زا ار زور و بارخ هداعلا قوف نطاب رد ؛تنطلس نامه ،ناطلس هب تسرد شيدنا لآم صخش رگا .دوب مادهنا هب ور زورب هك ىتنطلس رب مالس :ديوگب دياب ،تسيرگن ىم تقد رظن هرهچ هللا لظ هدركزان هنطلسلا جات هاگنآ .«تسا لاوز رد ايند خيرات» :دوشيم ركذتم و دريگيم دوخب هنافوسليف ىا هابت هزادنا هچ ات قلطم ىياورنامرف :هكدنامهف ىم ام هب رابرد زا هدنز رايسب ىريوصت ىو .«تسا قالخا ى هدننك نزاخ» هك ىنامز دنكيم ميسرت هاش نيدلارفظم شردارب
!نابرق» :دنك ىم باطخ هاش هب ردارب هدرك زيزع ،«سدقا هتسخ !هدب ترمع ادخ هللا ءاشام .تسا رضاح موش اب ربب ترهوخ .هنك ىم خي موش !وشاپ !وشاپ ؟ىدشن ىم موش قاتا نوا مير ىم ام ؛دنروخب موش تدوخ دراد شرادجات ردارب زا ىنوخ رپ لد هنطلسلا جات ،«ميروخ ناموت رازه نيدنچ» هك اه «هشحاف» و «اه برطم» زا و راب تقر ىشرازگ دوش ىم نانآ فرص «تلم و تلود لوپ اب ردارب تعماجم» زا هاش نيدلارفظم رهاوخ .دنكيم لقن هدرپ دندوب هتفرگ وا زا نايرابرد هك ىياهسكع و «نايدام هاش» نيا «هدوهيب تاكرح» زا ىگدنمرش اب و دراديم رب دوب هدروآ دوخ اب ناتسگنرف زا ىدرگ» :دسيونيم «ىذغاك ىسك باوختخر اي ىسك ندب رد رگا ىسگم لاب ردقب هك روطب دوب روبجم و ديباوخ ىمن حبص ات ،دنتخير ىم ،هدروآ ار درگ نيا زا نمود .دناراخب ار شدوخ ندب لاصتا تكرحب اهنآ .تخير ىم تولخ هلمع باوختخر رد لاصتا«ديدنخ ىم وا و دندرك ىم كحضم تاكرح ،هدمآ 187 . و اهقف هك ميوگب هك اب ار زيگنا نزح تقيقح نيا قيالخ ىا اه كقلد نيا نانابيتشپ نيدهتجم و ديلقت عجارم و ءاملع رد اوتف مدروآ هتشذگ تاحفص رد هك روطنامه و دندوب ...دندركيم رداص نانآ ىدادبتسا تموكح دييأت
نيدلارفظم و اه نيدلارصان نيمه شامق زا هدازهاش اهدص و دنتشاد دوخ رادتقا هضبق رد ار ىروشك ىاهنامزاس اه ىتيانج ره هب تسد لالج و هاج هب نديسر و لام عمج رد.دنداد ىم هقباسم رگيدكي اب تواقش و ملظ رد و دندز ىم
«نهآ ىاه هار ثادحا رد و عراوش و قرط هيوست 206 جرخ ىم داريا نوناق لباقم رد دارفا ىقوقح ىواست هب و ،دننك :هك تفرگ و ىراصن و دوهي نيب ندرك تاواسم اهراك هلمج زا»
هطورشم ىهگناو ...دنشاب هيوسلاب مالسا نوناق تحت ىرون خيش هب اتح مالسالادجم «تسا هدبتسم لباقم هب ناتدوخ روما رد دياب مه ىلاعبانج» : دهد ىم رادشه.«تفگ دنهاوخ دبتسم ار امش الا و ،ديئامن لمع ترواشم
هب مالسالادجم ىاه هتفگ دييأت رد ىنامرك مالسالا مظان ره زا دوصقم ىروهمج اي و هطورشم» :ديوگيم ىرون خيش دارم و تسا هطورشم دارفا زا ىروهمج هچ ،تسا ىكي ود ...تسا ىلم تنطلس و ىمومع تنطلس هطورشم زا
و نانز ىعمج نتشك و كيلش مكح درادن قح هنطلسلارفظ نيا نامدوصقم ميئوگ ىم هطورشم ام رگا .دهدب ار لافطا فرط زا هدش نايب ليالد اب ىرون خيش اما .«ريغال تسا هتسياش ىباوج و دشن مار ناهاوخيدازآ نيا ود ره هب ىخوش هب مالسالادجم هك ىروط هب .دادن نانآ تيرومأم :تفگ ىرون خيش ،دوش هطورشم ناريا تلود هك تقو ره مهد ىم لوق نم» خاروس ديراد ليم ردق ره ،دوشن امش خاروس عنام ىدحا نيرضاح .ديهدن مه تايلام ىهاش كي ،دينك ددعتم ار قاطا«دنداتفا رد هدنخ هب 219 . دوخ ىهاوخ هطورشم دض دياقع تاعفد هب هللا لضف خيش اب ىو ىنمشد .دوب هدرك نايب نارگيد روضح رد ار ىمالسا ماكحا زا ىو تخانش ىانبم رب ىهاوخ هطورشم هيضق رد .داد ىمن هار دوخب ىديدرت چيه نآ نايب زا و دوب نارهت هرامالاراد رد ىدنق ىاقآ مشاه جاح ندروخ بوچ نويناحور و دش ليطعت نارهت رازاب ،هلودلا ءالع روتسد هب نيا رد .دنتسشن تسب و دندرب هانپ ميظعلادبع هاش هب
219 ]۸۳ و ۸۲ تاحفص ،نيشيپ[
ىدعب ترجاهم رد اما ،دركن ىهارمه ىرون خيش ترجاهم زا ريزگان ىرون خيش ،مق هب هاوخ هطورشم نويناحور نيا رد .درك تميزع مق هب و دش ناهاوخيدازآ اب ىهارمه نامرآ رس رب هك دنتشاد ىدايز تصرف نويناحور نامز و ثحب هب هريغ و هعورشم و هطورشم فيرعت و دوخ ىاه ار ام ،اهوگتفگ نيا زا ىرصتخم لقن دياش ،دننيشنب وگتفگ و هطورشم نافلاخم و نارادفرط ىوگتفگ و ثحب ىاضف اب رادفرط نويناحور زا ىرون خيش .ديامن انشآ هعورشم دينك ضرف «نارهت ار اج نيا نالا» هك دهاوخ ىم هطورشم ميهاوخ ىمادقا هچ اي ،درك ميهاوخ هچ منيبب ديئامرفب» و :دنتفگ ىئابطابط دهتجم دمحم ديس ازريم اقآ .«؟دومن و هطورشم هب تسا هلقتسم تنطلس رييغت ًادحتم ام دصق»
صخش ىارب تسا ىنيعم موسرم نييعت هطورشم زا دارم جراخم هب طيرفت ار تلم لوپ دناوتن تقوچيه هك هاشداپ .دزيرب رود و دنك فرص لصاح ىب فراصم و لطاب و بجاوم ،نيعم ناشدودح ءارزو هك تسا ىزيچ هطورشم .دنتسه ىعمج لوئسم همه و تسا راكشآ ىكي ره موسرم .دوش ىم فوقوم ]تسا هوشر روظنم اج نيا رد[ تافراعت ار مدرم تدم نيا هك ىيارزو هك تسا ىزيچ هطورشم و نيكمت ريغ زورما ،دنا هدوب ءاشيام لاعف هشيمه و هديپاچ ناگدنب هك تسا ىزيچ هطورشم .دنرادن ىا هراچ ميلست دنهاوخ صالخ تراسا ديق زا ،دنا هدش قلخ دازآ هك ادخ .تفاي دنهاوخ تاجن ،هلاس رازه نيدنچ راشف ريز زا و دش ار ىدازآ و تيرح معط هماع هك تسا ىزيچ هطورشم دحتم مدرم ،تشگ دهاوخ دازآ ملق و نابز .ديشچ دنهاوخ دهاوخ ديدپ تكلمم رد تاساوم و تاواسم ،دش دنهاوخ سلجم و هاش ىارب ىنوناق هك تسا ىزيچ هطورشم .تشگ مامت هك دش دهاوخ عضو هريغ و ءالكو و نايعا و ءارزو
و حالف و عراز و فرع و عرش و ىتلم و ىتلود ىاهراك نوناق رما نودب سكچيه هك درك دهاوخ دودحم ار هريغ ىاقآ مامت تعاس كي .دنكب ىراك و ديوگب ىنخس دناوتن ىدازآ و تيرح و ار هطورشم تانسحم و دياوف ىئابطابط«دندرك نايب ار قلطم 220 .
نوماريپ دهتجم ىئابطابط دمحم ديس ازريم اقآ نانخس و هدش نايب ىدنوخآ تاحالطصا اب هك دنچ ره ،هطورشم ىمن هديد نآ رد تيطورشم ىسايس هفسلف ناينب زا ىناشن و ىندناوخ رايسب ىئالم سلاجم تاثحابم دح رد اما ،دوش خيش .دنك ىم نايامن ار بلط هطورشم نايالم هاگتساوخ باوج رد ىهاوخ هعورشم ركفت هدنيامن ىرون هللا لضف:ديوگ ىم ىئابطابط دمحم ديس ولج و دينامرد مسرت ىم هك ديورن دنت راك ىادتبا رد»
و بالط و ءاملع مامت نالا .دومن ديناوتن عامتجا زا ىريگ هب راصتخا روط هب و دنونش ىم ارم بلاطم دنرضاح ظاعو!دىنادب همه ميوگ ىم همه دهاوخ نيعم ءارزو و هاشداپ ىارب ىدودح ديدرك نايب هكنيا
اما .دنك بيذكت دناوت ىمن ىسك .تساجب و بوخ ىليخ دش دهاوخ راديدپ هقلطم تيرح و همات ىدازآ ديدومرف هكنيا نيا و طلغ لصا زا فرح نيا ،ميوگ ىم مهزاب ،تشگ امش همه زا ردق نامه ،تسا رفك ًاتيلك مالسا رد نخس رد هنخر هك ديئامرفن ىتكرح و دييوگن ىنخس هك مراد انمت دنهاوخ هيرخس ام رب بناجا تقو نآ .ديآ دراو مالسا نيد رد ام نوناق ًالوا .دش دهاوخ عضو هك ىنوناق اما .دومن ،هدش هداد ام هب و هتشون لبق لاس ىدنا و دصيس و رازه
نابلط هطورشم ىاهنامرآ و تسناد ىم ار نابلط هطورشم مالسا نيد هفسلف و ماكحا هب لاح نيع رد .تخانش ىم ار تموكح بوچراهچ رد هك تسناد ىم و دوب ىهاگآ ىبوخب تيناحور هاگتسد ذوفن و تردق ىروهمج اي و هطورشم .دور ىم نيب زا ىلكب رد ىنيمخ هللا تيآ و ،دوخ «حياول» و اه هتفگ رد ىو هشيدنا نامه اب)ىمالسا تموكح( «هيقف تيالو» باتك شيپ لاس هاجنپ و دصكي هك دنديزرويم تفلاخم ىياه رد ىبالقنا ىاه هشيدنا راذگناينب هدازدنوخآ ىلعحتف ازريم نآ حيرشت و فيرعت هب ىبالقنا ناهاوخيدازآ رگيد و ناريا ،دازآ ىتلم .دندوب نآ ىرارقرب ىپ رد ناريا تلم و هتخادرپ «ىندم هعماج» كي هملك قيقد ىنعمب ،ىقرتم و ددجتم رب ،هاشداپ تردق ديدحت و تسايس رد نايالم تلاخد نودب رصع نامدرم ىمالسا ماكحا هن و ىئارگدرخ ىانبم تيطورشم ىلم بالقنا زا لاس دص كي نونكا .تيلهاج تبكن بالقنا كي زا سپ ناريا مدرم هزات و درذگيم ناريا زا هشيمه هك ىدزي ىالم كي داهنشيپ هب ،ىمالسا راب هب و ،دراد نت رب هلولگ دض سابل «بالقنا دض» سرت ،درادن ىداقتعا ىيارگدرخ و ديدج تيندم ىاهدروآ تسد قمع .دزادرپيم «ىندم هعماج» نوماريپ وگتفگ و ثحب هب سوملم ىنامز ىنادان هاچ رد ىناگمه طوقس و ىربخ ىب هدژم ىبوكياپ اب ىسايس و ىقرتم ىاهورين هك دوشيم هاجنپو دصكي هك دنهديم ار ىلئاسم رس رب وگتفگ و ثحب ،ىنامرك ناخاقآازريم ،هدازدنوخآ ىلعحتف ازريم شيپ لاس ناريا تيطورشم ىلم بالقنا و دندوب هتفگ ىزيربت فوبلاط...دوب اه هشيدنا نآ لصاح و هجيتن هللا لضف خيش ىاه هشيدنا اب مه راجاق هاش ىلع دمحم و ءاملع هب» هك دركيم فارگلت وا هب و دوب قفاوم ىرون
روهشم ]ميظعلادبع[ هسدقم هيواز نيفكتعم ،مالسا ججح و ىلاعت هللادمح هب هك ]راجاق هاش ىلعدمحم ام[ ميراديم هضيب ظفح رد ام دادجا و فالسا ناهاشداپ و نيطالس هنم قفوم هلآ و هيلع هللا ىلص ىدمحم نوناق رشن و مالسا و تخت نيا هب لين زا دعب مه ام و هدومنن ىهاتوك و هدوب .تسا نيبم عرش ظفح فورصم ًاراهن و ًاليل ام تاقوا جات لها و عرش هب ىنيهوت دناوت ىمن ام هينس تدارا اب ىدحا
«...ديامن عرش 224 . ود ار ىزيربت دهتجم حاتفريم تنايخ ىدابآ تلود ىيحي لضف خيش» :دسيون ىم و دنكيم هدنز ام هظفاح رد هراب هاش رادفرط تلود و راجاق هاش اب كيدزن هطبار ىرون هللا هيسور ترافس ىتح و هاش .دراد ىرازت هيسور ىنعي راجاق هفاضا ىدابآ تلود .«دندوب هداد نيمأت ار وا نارهت رد هطبار زا و دندوب راك نايرج رد مه اهسيلگنا» هك دنكيم«دنتشاد عالطا سور ترافس اب هللا لضف خيش 225 . هك دنامن هتفگ ان» :دنكيم لقن نيملكتملا كلم رسپ ،هداز كلم دادبتسا هرود و دش هتسب پوت هب سلجم هكنآ زا سپ
هتشادرب اهراك ىور زا هدرپ هرابكي و تشگ زاغآ ريغص رداهب ريما و هللادعس و هللا لضف خيش هك دش ملسم ،دمآ ترافس رادراك اهنآ تاسلج رثكا رد و دنتشاد ىتاسلج و هتشاد روضح دوب انشآ ىدح ات ىسراف نابزب هك سور
224 ]مود دلج ،٥۷ هحفص ،ىرون هللا لضف ديهش خيش[
225 ]«ىرابآ تلود ىيحي تايح» باتك هب دينك هعجارم[
«تسا هدوب ترافس روتسد و تروشم اب دندركيم هچنآ 226 .:تس ىندناوخ رومان خروم ىورسك دمحا نخس نيا ،دوب ىم ىرگيد هار رد رابكيب هللا لضف خيش جاح»
هزاوآ و مانب و ىگدنز شيارآ و هوكش هب وس كي زا درم و هداهن داينب هعيرشلا كراپ و تشاديم رايسب ىگتسبلد ىنايعا هاگتسد اب هشيمه ،هدرك جيسب هكسلاك بسا ار نآ جاور و دوبيم تعيرش هتفيرف وس كي زا .تسيزيم وا دزن اهزيچ هنوگنيا و روشك و هدوت ،تساوخ ىم رايسب«...تشاد ىمن ىجرا 227 .
ظفح رد رگيدكي تسد رد تسد ىبنجا لامع و خيش و هاش هب هاش و شراصنا و ناوعا هب خيش .دندوب اشوك دادبتسا هب هورگ ود ره و دنار ىم نامرف شمرادناژ و قازق طاولا و رارشا ىارب هاش .دنتفگ ىم «داب هدرم» هطورشم و مالس اب و داتسرف ىم هكشرد و لوپ ىرون خيش نيرصقم سبحم هب» مه اب سپس ،«بايفرش» تاولص .دندش ىم لوغشم نانآ مانشد و هجنكش هب «هتفر ىكتيلپ تشز ىليخ مدرم راظنا رد هاش و خيش لامعا» هك ىروطب قح تافيرشت و تامارتحا وحن نيا هك اريز ،هدمآ كيكر و ىرارشا و طاولا رفن دنچ تهج هب هن ... ]دوب[ ناطلس كي
226 دلج،مود پاچ ،هداز كلم ىدهم زا ،تيطورشم بالقنا خيرات[ زا هللا لضف خيش دسيونيم ۲۹ هحفص رد هداز كلم .۳۸ هحفص،لوا ار نيفلاخم ىگتسد رس ،دوب هتفرگ لوپ ىدايز رادقم» هاش ىلع دمحم اهنآ مكش و هدرك عمج دوخ هناخ رد ار بالط زا ىا هدع زور ره و لوبق هب هدرك ريس دشيم هيهت دبتسم هاش لوپ اب هك ىنيگنر هرفس زا ار ىا هدع اب افخ رد و تخادرپ ناهاوخ هطورشم و تيطورشم زا ىئوگدب ]«تشگ تسدمه دندوب تايالو رد هك نويناحور زا
227 ]ىورسك دمحا ،ناريا هطورشم خيرات[
،اهنآ روجف و قسف و ىگزره و ترارش زا مدرم مامت هك ،هناخ پوت ناديم رد ىزاب هدنج و برش زا صوصخب و تامارتحا وحن نيا هك ديدرگ حضاو .دنا هتشاد ىهاگآ«تسا هدوب تلاذر و تجاجل بسح رب ،لامعا 228 . و سلجم ره رد» مدرم ،هاش و خيش ىاه تلاذر همه اب رد تاقيقحت و لالدتسا رد اهربعم و نابايخ و لفحم ىاروش سلجم نتشاد و تيطورشم و ىدازآ نتساوخ«ىلم 229 .دندوب اشوك ىم هاش هب باطخ ناهاوخيدازآ ،ىفخم ىا هيمالعا رد تلم رگا ادخ هب ،تسا تلم ،تسه هچ ره» :دنسيون رگم ...تسين هاش ،دشابن تلود رگا .تسين تلود ،دشابن ى هلان ،ادخ هب ...؟ىنك ىمن هشيدنا مولظم لد هآ زا زا ام ىزابناج هك درذگ ىمن ىزيچ و دنك ىم رثا مولظم ىاه هلان و اه نطو مه تيمح و تريغ و ناگتشذگ ناج تقو نآ دروآ ىم رد هزرل هب ار ادخ شرع ...اه نز هويب«تسا هدوب فرط مادك اب هفرص دوش ىم مولعم 230 . ىم ىبوخب ار دنوخآ هناشنم سولاس هاگتسد ناهاوخيدازآ
ىشزومآ و ىتيبرت تيهام هك دنتسناديم نانآ .دنتخانش رطاخ نيمهب .تسا هئطوت و ژاتناش زا ىا هتخيمآ ،دنوخآ دمحم ىتسدمه اب وا راصنا و ناوعا و ىرون خيش هك هچنآ بالقنا نديشك ههاريب هب و ىدازآ وحم ىارب ،هاش ىلع ردص نايناريا .دش بآ رب شقن ،دندرك ناريا هطورشم ىلم
228 ]راگزور رد هيقافتا تاعقاو ،ىناشاك فيرش ىدهم دمحم[
229 ]نيشيپ[
230 ]نيشيپ[
تصرف دنوخآ و الم هب ديابن هك دنتسناد ىم تيطورشم .ديامن ىلمع ار دوخ ىاه هئطوت ات داد ار ديدهت و ژاتناش دننامب ،ديامن اديپ هئطوت و ژاتناش تصرف دنوخآ رگا اريز هناخراك كي رابنا ديلك ،ىلكلا داتعم كي هب هك تسا نيا ناريا هلئسم هب دنوخآ .دنشاب هداد ار ىزاس لكلا ميظع هب ىقطنم ىباوج ىناريا ناركفنشور زونه و هدش ليدبت و شسرپ نيا هب ايآ ...تسا هدادن ناريا هعماج هلئسم نيا هتفخ ىراكبيرف ىالم كي ىناريا درف ره ناهن رد هك رواب....؟تشاد ميهاوخ ىزورما و نشور ىباوج ،تسا رادفرط ناسيون خيرات طلغ روصت نيا ،ىخيرات دانسا ناهاوخيدازآ :دننك ىم ناونع هك ار ىرون خيش برشم وگتفگ و ثحب ب اب تهج نيمهب و دنتشادن ىسايس ىهاگآ زا ىلاخ و هياپ ىب ىلك هب ،دوب هتسب تيطورشم ردص رد.تسا ىخيرات ليلد هنوگ ره هناخ هب رس كي ،دندمآ نارهت هب ناجيابرذآ ناهاوخيدازآ هك دندرك لاوئس وا زا و دنتفر مظعاردص هلودلاريشم و هناكولم نامرف نيا ايآ ؟تسا هداد هچ تلم هب تلود» ناونع نآ ريغ اي تسا تيطورشم رد ،سلجم سيسأت نانيمطا ثعاب هك «دندومرف ىتانايب» هلودلاريشم .«؟تسا
238 نوماريپ رتشيب عالطا ىارب،لوا دلج ،راگزور رد هيقافتا تاعقاو[ بازحا ىاه همانماظن و اه همان مارم» باتك هب دينك هعجارم اهكانشاد]ناريا ىسايس
«...دنشاب هتشادن ىلطعم بابسا 239 .
رخآ نخس گنهرف» لاس دص دنچ لصاح و باتزاب تيطورشم بالقنا دادبتسا اب ىبهذم نارس ىراكمه و «ىمالسا راب تبكن شا ىلاچوپ و تسس ىنابم ببس هب هك ىگنهرف .دوب راظتنا نآ زا ىرگيد زيچ طوقس و طاطحنا زج ىا هجيتن ناريا و نيخروم همه دييأت و قيدصت هب .تفر ىمن بالقنا رصع ات هيوفص روهظ زا سپ ناريا روشك ،ناسانش اهنت هن ىگنهرف ىاه هنيمز همه رد ،ناريا تيطورشم ىلم طوقس و ىندت هب هكلب ،دركن لصاح ىلماكت و ىقرت.دش هديشك ،تايبدا ،قالخا ،بهذم نوچ ىگنهرف ىاه شخب همه رد و تعنص ،ىرامعم ،تسايس ،قوقح ،تيبرت و ميلعت ،رنه .دش ىمن هديد ىركذ لباق شالت هنوگ چيه هريغ و تراجت تأشن هك شا هدوسرف و راميب تشرس تلع هب هك ىگنهرف تفرگ ىم ىمالسا كتخب و تيلهاج نارود ىمالسا هقف زا و ىداصتقا ،ىسايس ،ىعامتجا تالكشم و لئاسم لح زا ىبالقنا .دوب ناوتان ىناريا هعماج ًاتعيبط و ون ىايند ىملع و لهج ،ىنادان هربنچ رد هك ىنويناحور تردق هيلع دوب و دبتسم ماكح هيلع دوب ىبالقنا .دندوب راتفرگ ملظ ناگناگيب و نارگرامعتسا رايتخا رد ار دوخ هك ىراوخنوخ.دندوب هتشاذگ طاسب نيا ىزادنارب ىارب ىناريا ناهاوخيدازآ و نويبالقنا اپ رب و راجاق ناهاش ىروتاتكيد و ىبهذم دادبتسا هدز كپك نيمه هب .دندرك مايق نردم و دنمدرخ هعماج كي نتخاس
239 ]٤۳٥ ص مود دلج ،راگزور رد هيقافتا تاعقاو[
هتفگ هب انب ،ناريا هطورشم بالقنا تشرس و تيهام ببس ،نارود نآ لوا زارط نايالم و نيدهتجم ىاه هتشون و اه اريز .دوب داضت رد ىهقف ماكحا و جيار بهذم ساسا اب هتشون رد اي و دندينش ىم ناهاوخيدازآ نابز زا هك ار هچنآ ىتقفاوم عرش لوصا اب اهنت هن ،دندناوخ ىم نانآ ىاه و شاكنك .دوب لماك ترياغم و داضت رد اتح ،تشادن رد نايالم هناهلبا ىدودح ات و هناحول هداس ىوجتسج لوبق اي و در ىارب نآرق تايا هب نانآ دانتسا و ثيدح بتك تخانش مدع رب ىنشور ليلد دوخ ،ىهاوخ هطورشم ركف نانآ ىرود و تيطورشم ىژولوئديا و هفسلف زا نويناحور و ىعامتجا ىاه هشيدنا رد ىملع بان ركفت و ىيارگ لقع زا
اب نويناحور .تفر ىم رامشب تيطورشم شبنج ىسايس تيبرت و ميلعت ىنعي ،ون گنهرف و ندمت مهم لصا ود ديدج ىايند ىملع ىنابم اب «هيلدع» سيسأت و ىناگمه فلاخم تاسسؤم هنوگ نيا نانآ رظن هب .دندوب فلاخم نويناحور تردق هب ار ىناربج لباق ريغ تبرض و عرش240تخاس ىم دراو بلط تساير . نيا مهف ىارب نيرخآ و نيلوا ىاهقف راثآ رد هچ ره نايالم ىا هلمج ،دنتشگ ىم ناهاوخيدازآ ىاهيروآ ون و اهينوگرگد ىبهذم نوتم رد .دنتفاي ىمن ون راكفا دييأت رد ىا هملك اي و ،هشيدنا ىدازآ نوماريپ رد ىبلطم هنوگ چيه لوا تسد تلم و تلود تردق دودح ،ىراذگ نوناق سلجم سيسأت ىتنس و ىبهذم ىاه هتخودنا تلع هب نويناحور .دنتفاين لوصا فلاخم هك «ىساركومد» ركف اب دنتسناوت ىمن دوخ ،ىهاوخيدازآ هشيدنا اب ًاتعيبط و تسا مالسا تعيرش
قح زا ربخ ىب نايالم و نازامن شيپ رش زا دوخ تاجن و دندز ىلقتسم فنص سيسأت هب تسد ،نارگراك عفانم رگا .دندرك شالت ناريا تيطورشم بالقنا ىزوريپ ىارب بالقنا رد هنانامرهق هك ىناناقهد و نارگراك مان مهاوخب رد ار دندش هدرپس راد هبوچب اي و هجنكش ،دنتسج تكرش جاتحم ناريا تلم .دش دهاوخ ىنالوط ىراموط مروايب اجنيا ىلم بالقنا اب .دوب نديشك سفن ىارب هزات ىاوهدش ناريا دراو هزات ىاوه ،تيطورشم رد نانآ زا هك ىرصتخم بلاطم دانتسا هب ناهاوخيدازآ
و شزرا زا ىنشور و ىبوخب ،ميدرك لقن هتشذگ روطس ،ناهاوخيدازآ فده .دندوب هاگآ تيطورشم بالقنا تيهام.دوب نآ هملك قيقد ىانعم هب درف تيمكاح و ىدازآ هفسلف ناينب .دوب ىلم لالقتسا نانآ ىسايس زادنا مشچ تعيرش اب هن و دوب ىناريا بان ركف هن تيطورشم ىسايس .دوب ضراعتم نآ اب ناينب زا هكلب .تشاد ىتقباطم بهذم و بتكم زا مهلم ناسيون خيرات و ناگدازالم و نايالم ىاعدا و ناراذگ ناينب نويناحور هك ىخيرات هيضق نيا رد هيضيف شزرا و رابتعا ،دنا هدوب ناريا هطورشم شبنج ناعفادم نايلوتم و نويناحور راثآ رد ليلد نيمه هب .درادن ىملع تبسن اه هتفر «گنرف» هب ار شبنج نيا «ىيالم گنهرف» برغ» ناونع .دندركيم ىنعم «ىيارگ برغ» و هداد
ديد زا هك تسا ىناسك هدنزارب تقيقح رد «ىگدز مرها ماكحتسا و تابثا هب مسيلايرپما ىاهگولوئديا ىنعي اهتسيلايرپما و دنتخادرپ ناريا رد «ىيارگ تنس» هناهلبا و دندرك راكنا ار ون ناهج ىملع قياقح و تايعقاو
ىمن ىناريا هتسياش و روخ رد ار ىدازآ و ىقرت ،ددجت زونه و دنتسناد ىمن ىساركومد قيال ار ناريا تلم و دنديد ىروتاتكيد تموكح دوخ ىاه هتشون و اهاوتف رد مه رد نايناريا .دننك ىم زيوجت ناريا ىارب ار ىماظن و ىبهذم ددجت و نوناق تيمكاح زا وگتفگ شيپ لاس هاجنپ و دص كي شومارف ىنامز چيه رد ىلم هشيدنا نيا و دندرك ىقرت و.ديدرگن