ﻢﻴﺣّﺮﻟا - isfahan-doe.irisfahan-doe.ir/dorsapax/userfiles/file/EIA.pdf · 1 ﻢﻴﻜﺤﻟا ﺰﻳﺰﻌﻟا سوﺪﻘﻟا ﻚﻠﻤﻟا ضرﻻا ﻲﻓ ﺎﻣ

بسم اهللا الرّحمن الرّحيم

هاي عمراني ارزيابي اثرات زيست محيطي طرح

1

يسبح هللا ما في السموات و ما في االرض الملك القدوس العزيز الحكيم )سوره جمعه آيه يك(

پيشگفتاربر همگان مبرهن است كه بسياري از تهديدهاي زيست محيطي، تخريب

از . غيرمنطبق با محيط زيست هستندهاي ها نتيجه فعاليت منابع و آلودگيريزان، مديران و سازي و آموزش آحاد جامعه به خصوص برنامه اين رو آگاه

سياستگزاران در جهت آشنايي با ارزش و اهميت حفظ محيط زيست براي از آنجا كه آموزش مديران كشور خود به . ادامه حيات بشري امري مهم است

سازي كليدي و راهبردي مناسب جهت زمينهتنهايي هدف نبوده بلكه ابزاري تغيير در دانش و نگرش آنها نسبت به آثار و پيامدهاي تصميمات آنها بر روي

باشد، دفتر مشاركت و آموزش همگاني محيط زيست و تحقق توسعه پايدار ميسازمان حفاظت محيط زيست اين دسته از مخاطبين اثرگذار را در رديف

طرح « تاكنون 1384 قرار داده است و از سال هاي آموزشي خود اولويتدر اين طرح با توليد و . نمايد ريزي و اجرا مي را برنامه» مديران سبزانديش

انتشار متون علمي مديران كشور با وضعيت شكننده محيط زيست كشور آشنا و با ايجاد حساسيت در اذهان آنها مشاركت آنان را جهت مقابله با تهديدهاي

.سازد ي محقق ميزيست محيطاز مديران محترم كشور درخواست تعامل و همكاري بيشتر داشته و

كنند پرسشنامه مربوطه رود كليه مديراني كه نشريات را دريافت مي انتظار مي .هاي آتي عودت نمايند ريزي را تكميل و جهت برنامه

توفيق روزافزون مديران محترم را جهت خدمتگزاري به ميهن اسالمي از .خداوند منان خواستاريم

زاده محمدعلي رجب

معاون آموزش و پژوهش

2

مقدمه -1گسترش صنايع و رشد صـعودي

ــش ــصادي در بخ ــف اقت ــاي مختل هكــشورهاي پيــشرفته بــدون توجــه و رعايت مالحظات مربوط بـه حفاظـت محـــيط زيـــست موجـــب تخريـــب

هاي طبيعي و بـروز اثـرات اكوسيستمها به شدت تخريب شده و مورد جنگل. ا گرديد شديد بهداشتي در اين كشوره

هـا نظيـر آلودگي هوا موجب بروز انـواع بيمـاري . رويه قرار گرفتند استفاده بي اليـه ازون كـه بـه . عروقي گرديد–هاي قلبي آسم و آلرژي، سرطان و بيماري

كند به شدت دچار آسيب گرديـد و پديـده عنوان سپر محافظ زمين عمل مي كه بروز خشكسالي در برخي مناطق و سيل در مناطق ديگـر گرمايش جهاني

همه عوامل فوق منجر گرديد كه دانشمندان و . شد پديدار گرديد را موجب مي مسئوالن، مفاهيم جديدي را جهت جلوگيري از تخريب محيط زيست معرفـي

ها در مفهومي تحت عنوان توسعه پايدار تجلي نمود كه يكي اهم تالش . نمايندار كليدي براي دستيابي بـه آن اجـراي مطالعـات ارزيـابي اثـرات زيـست از ابز

ايـن مطالعـات بـا بررسـي ريـز . هـاي عمرانـي اسـت ها و پـروژه محيطي طرح ها، نسبت به شناسايي و تجزيه و تحليـل اثـرات آنهـا اقـدام هاي پروژه فعاليت

.ايندنم نموده و سپس راهكارهاي اجرايي جهت كاهش اثرات منفي را ارائه مي

تاريخچه ارزيابي-2 براي اولين بار (EIA) 1فرآيند تهيه گزارش ارزيابي اثرات زيست محيطي

2 ميالدي با وضع قانون سياست زيست محيطي ملي در آمريكا 1969در سال

1 - Environmental Impact Assessment (EIA) 2 - National Environmental Protection Agency (NEPA)

3

(NEPA) بعـد از كنفـرانس اسـتكهلم در سـال . جنبه رسمي به خود گرفت قبل EIAبه انجام مطالعات ميالدي بسياري از كشورها خود را موظف 1972

ـ . ها نمودند از اجراي طرح صـورت ه عليرغم اينكه اصل پنجاهم قانون اساسي بواضح وظيفه همگان را حفاظت از محيط زيست در كشور جمهـوري اسـالمي

اي در در ايـران بـا وقفـه EIAحال انجـام مطالعـات اعالم نموده است، با اين شورايعالي حفاظـت 23/1/1373خ پس از صورت جلسه مور و سال 25حدود

هاي بزرگ ملزم بر اين اساس مجريان پروژه. محيط زيست كشور الزامي گرديد

هاي امكان سنجي و مكان يابي نسبت به تهيه گـزارش شدند به همراه گزارش ـ . ها اقدام نمايند جامع ارزيابي اثرات زيست محيطي پروژه ه از ايـن تـاريخ تـا ب

. اين زمينه در كشور انجام شده استحال مطالعات متعددي در

جايگاه ارزيابي در برنامه چهارم توسعه كشور-3هاي توسعه كشور بـه عنـوان يـك روش و ابـزار زيـست ارزيابي در برنامه

هاي پيشنهادي، تجزيه و تحليل محيطي جهت شناسايي اثرات احتمالي پروژه زيـست محيطـي، نتايج احتمالي و پيامـدهاي اجـراي يـك پـروژه بـر عناصـر

اطمينان يافتن از اجراي مناسب و صحيح پروژه و در نهايت ارائـه راهكارهـاي بـدين منظـور . كاهش و تقليل اثرات سوء بر محيط زيست شناخته شده است

هاي مختلفي از برنامه چهارم توسعه كشور بـه ايـن امـر اختـصاص يافتـه ماده :گردد است كه به اختصار به آن اشاره مي

ميالدي، ارزيابي اثرات زيـست محيطـي بـه عنـوان 1960از پايان دهه بيني اثرات يك پروژه بر روي رفـاه و فعاليتي به منظور شناسايي و پيش

يط بيوژئوفيزيكي او به منظور بررسـي و انتـشار سالمت انسان و نيز مح اي در اطالعات اين اثـرات مطـرح و اجـراي قـانوني آن جايگـاه ويـژه

.كشورهاي مختلف جهان يافته است

4

هـاي زيـست هـا و ارزش برنامه در رابطه با محاسبه هزينـه 59ماده -1 محيطي

برنامه در رابطه با توانمندسازي ساختارهاي زيست محيطي 60ماده -2 هاي عمومي و تخصصي از طريق ارائه آموزش

برنامه در رابطه با طرح خـود اظهـاري بـراي پـايش منـابع 61ماده -3 آلوده كننده

طه با تطبيق مشخصات فني واحدهاي برنامه در راب 104بند ج ماده -4 ها توليدي با ضوابط محيط زيست و كاهش آلودگي

برنامه در رابطه با انجام مطالعـات ارزيـابي اثـرات زيـست 105ماده -5 هاي بزرگ توليدي و خدماتي محيطي براي طرح

ها و منافع ارزيابي اهداف، ضرورت-4

هاي تعيـين سياست اطمينان از رعايت EIAهدف اصلي انجام مطالعات ي يك پروژه در راستاي ضوابط، معيارها، قوانين و اه ها و فعاليت شده در برنامه

از اين رو گزارش ارزيـابي بايـد شـامل كليـه . باشد مقررات زيست محيطي مي پيـشنهادي بـوده و بـا ارائـه مباحث مربوط به اثـرات مهـم و برجـسته پـروژه

داقل رسـانده و در برگيرنـده شـرايط راهكارهاي مديريتي اثرات سوء را بـه حـ ارتقاي كيفيت محيط زيست و همچنين حداكثر اعتماد و اطمينان در سـطوح

5

توان براين اساس اهداف مطالعات ارزيابي را مي . گيرندگان و مردم باشد تصميم :به شرح زير خالصه نمود

تعادل بخشي بـين اهـداف بلندمـدت توسـعه و ضـرورت برخـورداري - از منابع در راستاي حفاظت محيط زيستاكثريت مردم

بـرداري بـا بيـشترين بـازده و حفظ كيفيت منابع تجديدناپذير و بهـره - هاي حياتي نگهداشت چرخه

شناخت مسائل و مشكالت بحراني محيط زيست در جهت كنترل آنها -هـاي دولتـي جهـت حفاظـت مشخص نمودن وظايف هر يك از ارگان -

محيط زيستــق - ــارگيري و تلفيــ بكــ

عيارهاي زيست محيطي مــه ــزي در برنامـ ــاي ريـ هـ

عمراني ــروز اثــرات پــيش - بينــي ب

زيست محيطي مهمــاندن روش - ــاي شناسـ هـ

صحيح استفاده از محيط زيست گيري استفاده از آراء و نظرات عموم جامعه در فرآيند تصميم - محو و ترميم خسارات وارده به محيط زيست -هـاي ش اثـرات در دوره و پـاي هـاي كنتـرل دائمـي تهيه دسـتورالعمل -

برداري ساخت و ساز و بهرهفراهم آوري زندگي سالم و فعال براي جامعه و تامين بهداشت و رفـاه -

افراد جامعه همگام با حفظ كيفيت محيط زيستبا توجه به اهداف فوق، جهت انجام ارزيابي صـحيح و مقبـول در راسـتاي

:ي به شرح زير وجود داردها و نيازهاي نيل به اهداف توسعه پايدار ضرورت

6

يـابي، اجـراي ها نيازمند آگاهي از نحوه مكان ها و پروژه مسئولين طرح - .پروژه و نيز كاهش اثرات احتمالي هستند

مسئولين نيازمند آگاهي از نتايج ارزيابي زيست محيطـي جهـت ارائـه - .باشند مجوز اجرا به پروژه مي

ه شوند كـه طـرح يـا پـروژه جامعه محلي يا نمايندگان آنها مايلند آگا -پيشنهادي چه تاثيري بـر كيفيــت زنــدگي آنهــا بــر

.گذارد جاي ميسياســتگذاران نيــاز بــه -

آگاهي از تاثيرپذيري افراد .و نتايج حاصله دارند

در فرآينـــــد ارزيـــــابي، -اثـرات بـر هاي مختلفي جهت بررسي و شناسـايي ها و مهارت تخصص

.محيط زيست مورد نياز استهاي اسـتفاده اينكه ارزيابي به عنوان مكانيسمي جهت ارائه راه با توجه به

صحيح و منطقي از منابع طبيعـي و انـساني مطـرح اسـت لـذا اعمـال آن در تواند منافعي را براي كشور به شرح هاي كوتاه مدت و بلندمدت مي ريزي برنامه

:ذيل به دنبال داشته باشد افزايش كيفيت محيط زيست -ست محيطي در سطوح مختلف جامعـه، مـسئولين و افزايش دانش زي -

گيران تصميم ريزي مناسب ايجاد برنامه - رفع نارضايتي افراد بومي - هاي دولتي از بين بردن ناسازگاري بين افراد جامعه و ارگان - الملل اعتبار بخشيدن به دولت در سطوح بين -

7

روش انجام مطالعات ارزيابي-5ات ارزيابي وجود دارد كـه براسـاس هاي مختلفي جهت انجام مطالع روش

هـاي روش .توان از آنها استفاده نمـود اي است مي نوع پروژه كه خطي يا نقطه آوري و سـازماندهي تجزيه و تحليل و ارزيـابي ابـزاري بـراي شناسـايي، جمـع

ـ . باشـند اطالعات در ارتباط با اثرات زيست محيطـي پـروژه مـي كـارگيري ه بـ هاي مختلف ارزيابي با روش كـارگيري ه اهداف متعـددي نظيـر اطمينـان از ب

كليه عوامل زيست محيطي مرتبط با پـروژه، كفايـت و قابليـت روش انتخـابي هاي اوليه و تعيين كمبودها و تنگناهـا، كفايـت و تناسـب جهت انتخاب گزينه

ــراهم ــراي ف ــات و ب آوري اطالعــري و ــه نگ ــه جانب ــايج و هم نت

. پـذيرد اعتبار كـافي انجـام مـي هاي ارزيـابي بـا توجـه بـه وشر

اطالعـات مـورد نيـاز گستردگيــي را جهــت ــاي مختلف پارامترهتجزيــــه و تحليــــل انتخــــاب

برخي از اين پارامترها شامل دامنه اثر، شدت يا بزرگي اثـر، قطعـي . نمايند ميپذيري اثر هستند كه در روش انتخابي يا احتمالي بودن اثر، دوام اثر و برگشت

بطور كلـي . گيرد جهت تجزيه و تحليل اثرات مدنظر قرار مي دو يا چند فاكتور :باشند هاي مورد استفاده جهت ارزيابي اثرات به شرح زير مي برخي از روش

اي از حجـم تقريبـي ارزيابي بدون هيچ نوع اندازه : روش چك ليست -

آنهاصـورت كمـي و بـا در نظـر گـرفتن ه ارزيابي اثرات ب : روش ماتريس -

و ستون اثراتها ستون فعاليت رود كار ميه ارزيابي اثرات درجه دوم و سوم ب: تحليل شبكه -

8

ـ توليد اليه : ها رويهم گذاري نقشه - صـورت ه هاي اطالعاتي مختلـف ب نقشه و همپوشاني آنها

هاي زيـست محيطـي در استفاده از مدل : ها مدلسازي انتشار آالينده - يرها و شناسايي نواحي آسيب پذ تعيين پراكنش آالينده

ها و پارامترها متنوع هستند اما برخي از شاخص ي ارزيابي ها گرچه روش رئوس برخي از اركـان اصـلي يـك . بايد در كليه مطالعات ارزيابي لحاظ گردند

:باشد مطالعه ارزيابي صحيح به شرح زير ميهـاي پـروژه در مراحـل تشريح فني پروژه كه در برگيرنده ريزفعاليـت -

.برداري و برچيده شدن باشد ساختماني، بهرهتعيين محدوده مطالعات كه با توجه به شـعاع تاثيرگـذاري پـروژه بـر -

.آيد دست ميه محيط زيست بــوژيكي و فرهنگــي شناســايي محــيط - –هــاي فيزيكوشــيميايي، بيول

اجتماعي تعيين شده به نحوي كه حـداقل شـامل مـوارد –اقتصادي :زير باشد

شناسـي، شيميايي شامل توپـوگرافي، خـاك، زمـين محيط فيزيكو - هاي سطحي و زيرزميني، هوا، صدا و اقليم آب

محيط بيولوژيكي شامل پوشش گياهي و جانوري منطقه، فهرست -هاي گيـاهي و جـانوري در معـرض خطـر، موقعيـت منـاطق گونه

ها حفاظت شده نسبت به پروژه، وضعيت زيستگاهعي شـامل كليـه پارامترهـاي اجتما – اقتصادي –محيط فرهنگي -

مرتبط نظير آداب و سنن، مذهب، جمعيت، تعداد خـانوار، درآمـد، اشتغال و آثار باستاني و فرهنگي

هاي مختلف بررسي و شناسايي اثرات منفي و مثبت بر محيط -تجزيه و تحليل اثرات مثبت و منفي بر محيط هـا بـا توجـه بـه روش -

انتخابي ارزيابي

9

هـاي مختلـف بر محيط تقليل اثرات منفي پروژه راهكارهاي كاهش و - ارائه

برنامه مديريت و پايش زيست محيطي پروژه -

توان انتظار داشـت در صـورت اجـراي اصـولي با توجه به كليه مطالب مي EIA و همچنين اجراي راهكارهـاي پيـشنهادي و برنامـه مـديريت و پـايش

از تخريب روزافـزون زيست محيطي ارائه شده در اين مطالعات، محيط زيست كه در با توجه به اين .در امان مانده و كشور در جهت توسعه پايدار نيل نمايد

ارزيابي زيست محيطي قبل از شـروع وضعيت فعلي الزامي براي آغاز مطالعات هـاي پروژه ،باشد و براين اساس كارفرمايان ها نمي عمليات ساخت و ساز پروژه

در حـين عمليـات، مطالعـات ارزيـابي را انجـام عمراني خود را شروع نموده و اي از مواقع انجام مطالعات با مراحل انتهاي ساخت و سـاز دهند كه در پاره مي

الزم به توضيح است كه پس از انجام مطالعات ارزيابي، گزارش . باشد همراه مي مربوطه به اداره كل استان ذيربط ارسال و پس از رفـع اشـكاالت بـه سـازمان

مـوارد كـه در صـورتي . شـود دفتر ارزيابي ارائـه مـي - محيط زيست حفاظت گزارش در جلـسه كميتـه ارزيـابي ،اصالحيه اين دفتر در گزارش اعمال گردد

ايـن فرآينـد در . گـردد مطرح شده و در صورت موافقت تاييديه الزم صادر مي ي دت عم صوره ار طوالني بوده و گاهاً برخي از كارفرمايان ب يبرخي از موارد بس

الزم . زمان آن را طوالني نموده تا مراحل ساخت طرح مورد نظر به اتمام رسـد و ميـراث به توضيح است كه اخذ مجوزهايي نظير مجوز سـازمان گردشـگري

برداري از آب و منـابع طبيعـي بـراي واگـذاري فرهنگي، وزارت نيرو براي بهره همچنين بايد متـذكر شـد .افزايد اراضي مورد نظر نيز بر اين روند طوالني مي

كه در حال حاضر دفتر ارزيابي اثرات زيست محيطي به عنوان يك زيربخش از معاونت انساني سازمان حفاظت محيط زيست است كه مدير كل ايـن دفتـر از

گردد وضعيت كنـوني بدين منظور توصيه مي .گردد سوي سازمان منصوب مي

10

ـ ) 1(كـه در شـكل ارزيابي اثرات زيست محيطي شان داده شـده بـه جايگـاه ن . ارتقاء يابد شده پيشنهاد)2( كه در شكل مطلوب و مناسب خود

عوامل زيست محيطي عوامل سياسي عوامل اجتماعي عوامل اقتصادي

پيشنهاد اوليه پروژه

مطالعات اوليه امكان سنجي پروژه

براي اجرا روژههاي پ بررسي و انتخاب گزينه

طراحي نهايي پروژه و ساخت و آغاز عمليات ارزيابي اثرات زيست محيطي

عمليات پروژه

وضعيت كنوني جايگاه ارزيابي اثرات زيست محيطي كشور): 1(شكل

برنامه پايش محيط زيست

11

يست محيطيعوامل ز عوامل سياسي عوامل اجتماعي عوامل اقتصادي

اوليه پروژهپيشنهاد

EIA ارزيابي مقدماتي اثرات زيست محيطي مطالعات اوليه امكان سنجي پروژه

EISمطالعات امكان سنجي پروژه ارزيابي جامع اثرات زيست محيطي

هاي پروژه براي اجرا گزينهمرور و انتخاب طراحي نهايي پروژه ساخت و آغاز عمليات

عمليات پروژه

EMPپايش محيط زيست

جايگاه ارزيابي اثرات زيست محيطي كشوروضعيت پيشنهادي ): 2(شكل

هايي كه ارائه گزارش ارزيابي براي آنها الزامي است فهرست پروژه-6 گروه 32رزيابي اثرات زيست محيطي براي انجام مطالعات ا 1386 سال از

هايي كـه در سـطح كـشور در حـال انجـام اسـت و پروژه هاي عمراني از طرح :باشند هاي عمراني به شرح زير مي فهرست طرح. باشد ضروري مي

صنايع پتروشيمي -1 ها پااليشگاه -2صنايع فوالد مشتمل بر واحدهاي تهيـه خـوراك ذوب و ذوب بـا ظرفيـت -3

تن در سال و واحـدهاي نـورد و شـكل دهـي بـا راز سيصده توليد بيش از ظرفيت بيش از يكصدهزار تن در سال

متر15هاي آبي با ارتفاع بيش از سدها و سازه -4

12

هاي برق با ظرفيت بيش از يكصد مگاوات نيروگاه -5 هاي صنعتي با وسعت بيش از يكصدهكتار شهرك -6 كيلومتر2ها با باند بيش از فرودگاه -7 و صنعتواحدهاي كشت -8 هاي بزرگ صنعتي كشتارگاه -9

مركز دفن زباله -10 )كارخانه كمپوست(مراكز بازيافت صنعتي زباله -11 هاي خطوط نفت و گاز طرح -12 هاي سكوهاي نفتي طرح -13 هاي نفتي هاي ذخيرگاه طرح -14 داري هاي بزرگ جنگل طرح -15 هاي بزرگ راه پروژه -16 هاي بزرگ راه آهن پروژه -17 هاي گردشگري پروژه -18اي بـه عـرض اي و ملي در سواحل در محـدوده هاي توسعه ها و پروژه طرح -19

يك كيلومتر بعد از اراضي ساحلي تا حداكثر سه كيلومتر از ساحل هزار مترمربع5هاي صنعتي با بيش از ها و مجتمع كارگاه -19-1 هزار مترمربع10هاي دائمي صنعتي و خدماتي بيش از نمايشگاه -19-2 انبارهاي مواد شيميايي واحدهاي خطرناك -19-3 سازي هاي عمراني و راه هاي فعاليت رگاهكا -19-4 هاي مواد سوختي گاه ذخيره -19-5 هاي بار و مسافر پايانه -19-6 واحدهاي پرورش طيور و دام -19-7 واحدهاي پرورش ماهي و آبزيان -19-8 وگازوعمليات اليروبي نفت هاي دريايي،بنادرصيادي،پايانه هاي سازه هاي طرح -19-9 آوري و واحدهاي تصفيه و دفع فاضالب شبكه جمع -19-10 يه خانه بزرگ آبتصف -19-11 هاي دفع و دفن پسماند طرح -19-12

13

هزار مترمربع5مراكز نظامي و آموزش بيش از -19-13 هزار مترمربع10هاي توريستي بيش از شهرك -19-14 هزار مترمربع5هاي سينمايي بيش از شهرك -19-15 هـزار 10آمـوزش و پـژوهش بـيش از هاي تفريحـي، ها و اردوگاه پارك -19-16

مترمربع اج يك ميليون تن در سالمعادن سنگ مس با ظرفيت استخر -20 معادن سنگ آهن با ظرفيت ششصد تن در سال -21 معادن سنگ طال -22 معادن سرب و روي با ظرفيت يكصدهزار تن در سال -23 هزار تن در سال80معادن زغال سنگ با ظرفيت -24 معادن نمك آبي با سطح بيش از چهارصد هكتار -25 كارخانجات سيمان -26ــد -27 ــات توليـ كارخانجـ

شكر و قندتوليد گـچ كارخانجات -28

و آهك صنعتيواحدهاي توليد مـواد -29

ــتي، ــه بهداشــ اوليــ رايشي و داروسازيآ

كارخانجات توليد قطعات خودرو -30 واحدهاي تصفيه دوم روغن موتور -31 برداري از ميادين نفت و گاز هاي احداث و بهره طرح -32

جمع بندي و نتيجه گيري-7بي اثرات زيـست توان عنوان نمود كه انجام مطالعات ارزيا طور كلي مي ه ب

هاي عمراني در شناسايي عوامل و اثرات مخرب محيط زيـست و محيطي طرح همچنين ارائه راهكارهاي كاهش و تقليل اثرات منفي بسيار حائز اهميت است

14

هاي اخير با تاكيد سازمان حفاظت محيط زيـست، ايـن به ويژه آنكه طي سال در . گـردد زيست محيطي مي راهكار منجر به ارائه يك برنامه مديريت و پايش

نخـست آنكـه گـزارش ارزيـابي بايـد . اين رابطه ذكر چند نكته ضروري اسـت اي و كـم اهميـت ساختاري منسجم داشته و از پرداختن بـه مطالـب حاشـيه

اجتناب ورزد و مشكالت اصلي و مهمي را كه طرح براي محيط زيست منطقه . ها راهكار اجرايي ارائـه نمايـد نمايد به دقت شناسايي نمود و براي آن ايجاد مي

آنكه در تجزيه و تحليل اثرات، نمرات واقعي توسط مشاوران اعمـال مورد دوم . را مالك خـود قـرار دهنـد يشود و اين مشاوران همواره اخالق زيست محيط

نسبت بـه شناسـايي مـشاوران حفاظت محيط زيستنكته سوم اينكه سازمان صورت تمام وقـت در ه كارشناساني كه ب ذيصالح براساس تعداد و نوع تخصص

اختيار دارند اقدام نموده و هر ساله فهرستي از مشاوران مورد تاييد را براساس در . بندي از طريق جرايد و اينترنت منتـشر نمايـد ارزيابي انجام شده و با رتبه

نهايت سازمان يك سيستم نظارتي منسجم و كارآمد را براي نظارت بر حـسن كارهاي تقليل اثرات سوء و همچنين برنامه مديريت و پايش زيـست اجراي راه ه ، تا بتوان اميدوار بود نتايج حاصل از مطالعات ارزيابي ب نمودهستقر ممحيطي

.سازي شوند هاي عمراني پياده صورت عملي و اجرايي در طرح

:منابع و مĤخذت محيطي، ترجمه ، كارگاه آموزشي ارزيابي پيامدهاي زيس 1372اسپونر، برايان، -1

زاده، دفتر ارزيابي زيست محيطي، سازمان حفاظت محيط زيـست، پرستو ميراب تهران

اي بر ارزيابي اثـرات مقدمه"، 1375شريعت، سيدمحمود و سيدمسعود، منوري، -2 ، انتشارات سازمان حفاظت محيط زيست"زيست محيطي

ه محـيط ، الگوي ارزيـابي تغييـرات محـيط زيـست، مجلـ 1376مخدوم، مجيد، -3 ، انتشارات دانشگاه تهران12شناسي، شماره

15

، انتشارات شابك"ارزيابي اثرات زيست محيطي"، 1384منوري، سيدمسعود، -45- Munn, R. E. 1979, Environmental Impact Assessment,

Principles and Procedures. Scope 5. John Wiley and Sons, New York