II MIĘDZYNARODOWA NAUKOWO - wswfit.com.plwswfit.com.pl/site-media/download/publikacje/mono-konf-stud.pdf · Metody i techniki badawcze ... 7 Cudów Funduszy Europejskich” zos-tał

II MIĘDZYNARODOWA NAUKOWO - PRAKTYCZNA

KONFERENCJA STUDENTÓW - MŁODYCH NAUKOWCÓW

14-15 grudnia 2013 r.

Problemy Kultury Fizycznej w badaniach studentów

Wyższa Szkoła Wychowania Fizycznego i Turystyki w Białymstoku

Białystok 2013

Organizatorzy Konferencji

Wyższa Szkoła Wychowania Fizycznego i Turystyki w BiałymstokuPodlaska Regionalna Organizacja Turystyczna

Komitet Honorowy

prof. dr hab. Wojciech Ryszkowski (AWF Warszawa)prof. dr hab. Władysław Barkow (AWF Grodno)

Komitet Redakcyjny

dr Dorota Kozłowska (WSWFiT Białystok)dr Elżbieta Barańczuk (WSWFiT Białystok)dr Krzysztof L. Sobolewski (WSWFiT Białystok)

Wydawnictwo pokonferencyjne

Copyright by Wyższa Szkoła Wychowania Fizycznego i Turystyki,Białystok 2013

All rights reserved; no part of this publication may be reproduced or transmitted in any formwithout the prior permission of the Publisher.

ISBN 978-683-929836-6-8

Sekretarz RedakcjiPaweł Surynowicz

DTP Paweł Surynowicz

Dział Wydawnictw i PublikacjiWyższej Szkoły Wychowania Fizycznego i Turystyki15-213 Białystok, ul. Mickiewicza 49tel. 85 713 15 91, fax 85 713 15 92e-mail [email protected]

Tradycje i innowacje w turystyce, rekreacji i sporcie

.

Problemy Kultury Fizycznej w badaniach studentów 5

WprowadzenieUzyskanie przez Polskę

w 2000 roku statusu państwakandydującego, a następniewejście w 2004 roku do UniiEuropejskiej, pozwoliło nakorzystanie z pomocy finan-

sowej UE i stworzyło nowe szanse na podniesie-nie poziomu społeczno-gospodarczego naszegokraju. Obecnie Polska znajduje się na trzecim eta-pie pomocy unijnej. Strategia Europa 2020, bę-dąca podstawowym dokumentem unijnym,określając priorytety rozwoju Unii Europejskiej,dąży do umacniania pozycji Europy na świecie.Kraje będące w strukturach Unii Europejskiejmogą otrzymać środki finansowe ułatwiającewypełnienie idei zawartych w Narodowych Stra-tegicznych Ramach Odniesienia, a dalej w pro-gramach operacyjnych. Do chwili obecnejpodjęto i zrealizowano szereg inicjatyw skiero-wanych na rozwój szeroko rozumianej turystyki.Właśnie te projekty unijne, zorientowane nawzrost roli turystyki i kultury, jako przedsięwzię-cia podporządkowane określonym priorytetomi będące przedmiotem umowy o dofinansowaniemiędzy beneficjentem, a instytucją wdrażającą,stanowiły obszar podjętych badań.

Metodologia badańCel i założenia badań: Celem badań było

ukazanie znaczenia funduszy europejskich w roz-

woju turystyki na terenie województwa podla-skiego. Spośród wielu projektów wyłonionych dorealizacji i związanych z obszarem turystycznymanalizie poddano laureatów OgólnopolskiegoKonkursu „Polska Pięknieje - 7 Cudów FunduszyEuropejskich”2, organizowanego corocznie przezMinisterstwo Rozwoju Regionalnego od 2008 r.,organizowanego corocznie przez MinisterstwoRozwoju Regionalnego od 2008 r. Ideą konkursujest docenienie najlepszych projektów współfi-nanso- wanych z Funduszy Europejskich, któreprzyczyniły się do podniesienia atrakcyjności tu-rystycznej i kulturalnej Polski.

W ramach konkursu doceniono cztery pro-jekty z województwa podlaskiego, są to: Roz-wój turystyki transgranicznej w regioniePuszczy Białowieskiej (kategoria: Współpracatransgraniczna), Wędrówki tradycji - turystykakulturowa Euroregionu Niemen (kategoria: Wy-darzenie), Nieznana Europa – rozwój infra-struktury turystycznej pograniczabiałorusko-polskiego w obszarze Kanału Au-gustowskiego i Niemna (kategoria: Turystykatransgraniczna) oraz Kampania promocyjna Su-walszczyzny (kategoria: Produkt promocyjny).

W ramach podjętych badań dokonanooceny zrealizowanych projektów w aspektach:pozycji zajmowanej w konkursie, uzyskanegodofinansowania, rodzaju funduszy unijnych,etapu pomocy unijnej, promowania turystykioraz osiągniętych efektów.

Fundusze europejskie w rozwoju turystyki województwa podlaskiego

na przykładzie wybranych projektów1

Krzysztof Szarkowski


1 Opracowanie powstało na podstawie niepublikowanej pracy dyplomowej napisanej pod kierunkiem dr Doroty Kozłowskiej.2 Szczegółowe informacje zamieszczone są na stronie www.polskapieknieje.pl

Tradycje i innowacje w turystyce, rekreacji i sporcie6

Założono, że projekty dofinansowanez funduszy unijnych przyczyniają się do roz-woju turystyki w województwie podlaskimw wielu jej aspektach, podnosząc atrakcyjnośćturystyczną regionu.

Metody i techniki badawczeW badaniach została wykorzystana metoda

analizy dokumentów oraz technika analizy tre-ściowej dokumentów, służąca interpretacji za-wartych w nich treści. Poznanie dokumentówunijnych pozwoliło na ustalenie założeń teore-tycznych związanych z dofinansowaniem i usy-tuowaniem pozycji projektów w systemiefunduszy unijnych. Na potrzeby badań analizadokumentów posłużyła również zebraniu infor-macji w obszarze zamierzonych i realizowa-nych działań w ramach projektów.

Analizie poddano m.in. Narodowy PlanRozwoju, Podstawy Wsparcia Wspólnotowego,Strategiczne Wytyczne Wspólnoty dla Spójno-ści, Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia,Programy Operacyjne, Inicjatywy Wspólno-towe, opisy poszczególnych projektów orazdane dostępne na stronach internetowych po-święconych funduszom unijnym.

Wyniki badań własnychProjekt „Rozwój turystyki transgranicznej

w regionie Puszczy Białowieskiej” otrzymałnominację w I edycji konkursu „Polska Pięk-nieje - 7 cudów Funduszy Europejskich” w ka-tegorii „Współpraca transgraniczna”.Omawiany projekt, którego projektodawcąbyło Starostwo Powiatowe w Hajnówce byłwspółfinansowany z Europejskiego FunduszuRozwoju Regionalnego oraz funduszy TACISw Ramach Programu Sąsiedztwa Polska – Bia-łoruś – Ukraina INTERREG IIIA/TACIS CBC2004-2006 (Działanie 1.3 Rozwój infrastruk-tury okołobiznesowej i turystyki) 1. Projektotrzymał dofinansowanie z UE wysokości

590 424, 28 PLN (w ramach EFRR) oraz179 981 EUR (z funduszy TACIS).

Przedsięwzięcie obejmowało puszczę, jakointegralny obszar, ukazując jedność obszaruprzyrodniczo-kulturowego. Było również od-powiedzią na niedostateczną bazę turystyczną,zróżnicowanie infrastruktury po dwóch stro-nach granicy i słabą promocję walorów kultu-rowych regionu. Dzięki nawiązanej współpracymiędzy Polską a Białorusią, w dziedzinie tury-styki, stworzone zostały możliwości rozwojuusług turystycznych po obu stronach granicy.Wytyczone nowe szlaki rowerowe wzbogaciłyofertę turystyczną w obszarze turystyki trans-granicznej. Zadbano o tablice informacyjne,drogowskazy i miejsca wypoczynku uwzględ-niając tradycyjną architekturę regionu. Podjętorównież działania promocyjne poprzez wydaniemap i przewodników oraz udział w targach tu-rystycznych w Polsce i za granicą. Poprawieuległa także sfera informacji turystycznej po-przez ustawienie infokiosków multimedial-nych, stworzenie podstrony inter- netowejo bazie turystycznej w transgranicznym regio-nie Puszczy Białowieskiej, unowocześnienieCentrum Turystyki w Hajnówce oraz punktu in-formacji turystycznej w Szkolnym SchroniskuMłodzieżowym w Białowieży. Przeprowa-dzony remont Schroniska Młodzieżowegow Białowieży poprawił jakość usług noclego-wych tego obiektu. Zrealizowano równieżliczne szkolenia, zwłaszcza dla partnerówz Białorusi.

Program Regionalnego Ośrodka Kulturyi Sztuki w Suwałkach „Wędrówki tradycji – tu-rystyka kulturowa Euroregionu Niemen” otrzy-mał główną nagrodę w I edycji konkursu (2008r.)„Polska Pięknieje – 7 cudów Funduszy Europej-skich” w kategorii Wydarzenie. Przedsięwzięciebyło dofinansowane z Programu Sąsiedztwa IN-TERREG IIIA TACIS CBC Polska-Białoruś-Ukraina w kwocie około 102 500 zł.


Projekt realizowany był w dniach 20-22lipca 2007 roku. Jego najważniejszym i naj-barwniejszym elementem był IX Suwalski Jar-mark Folkloru oraz III MiędzynarodowyFestiwal Jadła Kresowego „Bliny, cepeliny, pie-rogi...”

Impreza stała się okazją do ukazania nie-zwykłych twórców sztuki ludowej, rzemiosłaartystycznego i wyrobów kulinarnych z obsza-rów pogranicza polsko-białoruskiego, Kurpiówi Podlasia. Uczestnikami imprezy byli zarównomieszkańcy Suwałk i Suwalszczyzny, gościez Białorusi i Litwy, jak i turyści odwiedzającyregion. Jarmark Folkloru i Jadła Kresowego stałsię cykliczną imprezą Suwalszczyzny wzboga-cając ofertę turystyczną miasta, która przyciągaz roku na rok coraz więcej turystów, smakoszykuchni regionalnej, miłośników wyrobów ludo-wych i zespołów folklorystycznych.

W ramach projektu odbyły się także szko-lenia, których celem było promowanie dzie-dzictwa kulturowego. Dzięki inicjatywieROKiS w Suwałkach mieszkańcy regionu i tu-ryści mogli lepiej poznać bogactwo kultury kre-sowej.

Projekt „Nieznana Europa – rozwój infra-struktury turystycznej pogranicza białorusko-polskiego w obszarze Kanału Augustowskiegoi Niemna” w IV edycji konkursu „Polska Pięk-nieje – 7 Cudów Funduszy Europejskich” zos-tał laureatem głównej nagrody w kategoriiTurystyka transgraniczna i międzynarodowa.Pomysłodawcą projektu była Suwalska IzbaRolniczo-Turystyczna. Został on zrealizowanyw ramach Programu Sąsiedztwa Polska- Biało-ruś-Ukraina INTERREG IIIA/TACIS CBC, 1.3Rozwój infrastruktury okołobiznesowej i tury-styki. Projekt uzyskał dofinansowanie na po-ziomie 2 245 000 zł.

Autorzy projektu przyjęli założenie, iż in-westycje w sektor turystyczny stanowią jedenz głównych czynników rozwoju gospodarczego

obszaru przygranicznego. Organizatorom projektu udało się zrealizo-

wać główną ideę, polegająca na stworzeniunowej oferty turystycznej tuż za granicą pań-stwową. Udostępniono turystom nowe, nie-eksploatowane turystycznie tereny Europy.W efekcie działań związanych z realizacją pro-jektu wytyczono i oznakowano 180 km szla-ków pieszych, rowerowych oraz wodnych.Efektem prac zespołu realizującego projekt jestwydanie przewodnika wraz z niezbędnymi ma-pami (w tłumaczeniu na sześć języków). Prze-prowadzono szkolenia kierowane w znacznymstopniu do strony białoruskiej, mające zaowo-cować wzmożeniem ruchu agro- i turystycz-nego na terenach przygranicznych. Działaniaprojektodawców doprowadziły do powołaniaCentrum Informacji Turystycznej w Grodnie,jak również Centrum Szkolenia dla TurystykiAktywnej w Niemnowie.

Wymienione inicjatywy i ich konsekwentnarealizacja doprowadziły do spopularyzowaniaturystyki w tym wyjątkowym zakątku Europy.Znacznie zwiększyła się liczba turystów odwie-dzających tereny przygraniczne. W zauważal-nym stopniu ożywiła się współpraca napograniczu.

Projekt „Kampania promocyjna Suwalsz-czyzny jako jednej z marek turystycznych wo-jewództwa podlaskiego” pod hasłem„Suwalszczyzna – Kraina jak Baśń” zdobyłgłówną nagrodę w ramach V edycji konkursu„Polska Pięknieje - 7 Cudów Funduszy Euro-pejskich” w kategorii „Produkt promocyjny”.Inicjatywa była współfinansowana przez UnięEuropejską z Europejskiego Funduszu Roz-woju Regionalnego w ramach RegionalnegoProgramu Operacyjnego Województwa Podla-skiego na lata 2007-2013 (Oś priorytetowa III;Rozwój Turystyki i Kultury, Działanie 3.1.Rozwój atrakcyjności turystycznej regionu).Partnerzy projektu to: Suwalska Izba Rolniczo-


Turystyczna, Miasto Suwałki, Powiat Suwalski,Miasto Augustów, Miasto Sejny, Stowarzysze-nie Samorządów Ziemi Sejneńskiej, Augus-towska Organizacja Turystyczna oraz SuwalskaOrganizacja Turystyczna. Całkowita wartośćprojektu współfinansowanego w kwocie ok.870 tys. zł z Regionalnego Programu Operacyj-nego Województwa Podlaskiego, wyniosłaponad 1 mln zł.

Jej podstawowym priorytetem było spowo-dowanie wydłużenia sezonu turystycznego orazzwiększenie liczby odwiedzających Suwalsz-czyznę wiosną, a także w okresie jesienno-zi-mowym. Celem kampanii było zlikwidowaniepowszechnie funkcjonujących stereotypów natemat Suwalszczyzny postrzeganej niejedno-krotnie jako nieatrakcyjnej, niezagospodarowa-nej oraz pozbawionej przyjaznej i bogatejinfrastruktury turystycznej.

Kampania w swoich założeniach była kie-rowana do różnych grup wiekowych. Przedewszystkim miała dotrzeć do rodzin z dziećmi,następnie do osób starszych, a także do mło-dzieży szkolnej. Autorzy projektu dostrzegliznaczący, niewykorzystany potencjał tury-styczny drzemiący w turystyce rodzinnej.Turystyka z dziećmi i oddziaływanie poprzezdzieci i osoby starsze, dysponujące wolnymczasem w okresie posezonowym, okazały sięniszą mogącą w sposób znaczący wpłynąć nazmianę cech dotychczasowej turystyki w regio-nie.

W ramach kampanii przeprowadzonoliczne akcje promocyjne. Głównym działaniem,które podjęto w ramach projektu było stworze-nie portalu internetowego wraz z przeglądar-kową grą komputerową MMORPG3 i wirtualnąmapą szlaków, przeznaczonego zarówno dlaosób dorosłych, jak i dzieci. Serwis internetowyumożliwia m.in. uzyskanie podstawowych in-

formacji o Suwalszczyźnie, atrakcjach regionu,szlakach turystycznych, miejscach noclego-wych. Kolejną inicjatywą podjętą w ramachprojektu było opracowanie wirtualnej mapyz potencjalnymi do przebycia szlakami tury-stycznymi regionu Suwalszczyzny: wodnymi,rowerowymi i samochodowymi. Jednymz ważniejszych elementów przedsięwzięcia był„Pakiet powitalny na Suwalszczyźnie”, opraco-wany w postaci listu - dokumentu z przeszło-ści. Został on wydany w trzech językach:angielskim, niemieckim oraz litewskim.Do listu dołączono w formie paszportu doku-ment służący odnotowywaniu i zdobywaniuokolicznościowych pieczęci w specjalnychmiejscach w całym regionie oraz indywidualnąkartę członkowską.

Dla grupy rodziców oraz osób w pode-szłym wieku przygotowano przewodniki poistniejących atrakcjach turystycznychi krajoznawczych Suwalszczyzny, ze szcze-gólnym uwzględnieniem propozycjiaktywnego wypoczynku, dostępnej i rekomen-dowanej bazy noclegowej oraz notatkamio trasach wycieczek i atrakcjach turystycz-nych regionu. Ponadto przygotowano broszuryz informacjami o miejscach historycznychi sakralnych, zakładach leczniczych oraz sa-natoriach na terenie Suwalszczyzny. Wska-zano w udostępnionych materiałach namożliwości zaplanowania i przeprowadzeniawycieczek sentymentalnych po terenach obec-nej Litwy oraz Białorusi. Odbiorcami działańpromocyjnych stali się również słuchacze Uni-wersytetu Trzeciego Wieku.

Chcąc dotrzeć do jak największej liczbypotencjalnych turystów, w wielu szkołach pod-stawowych oraz gimnazjach m.in. w Warsza-wie, Łodzi oraz Aglomeracji Śląskiejzorganizowano i przeprowadzono konkursy

3 skrót od Massively multiplayer online role-playing game – rodzaj gier komputerowych w których duża liczba graczy może grać zesobą w wirtualnym świecie. (opr. własne)


plastyczne promujące region. Przeprowadzonezostały lekcje poświęcone Suwalszczyźniew oparciu o specjalne materiały dydaktyczneuwzględniające potrzeby każdej grupy wieko-wej.

Organizacja eventów w Wilnie i Berliniewzbogaciła kampanię promocyjną Suwalsz-czyzny. Odwiedzający targi mogli uzyskaćwszelkie informacje o regionie, obejrzeć spotyreklamowe lub spróbować regionalnych potraw.

W ramach projektu zorganizowano równieżkampanię informacyjno-reklamową polegającana kolportażu materiałów drukowanych w środ-kach komunikacji miejskiej, ośrodkach zdro-wia, gabinetach rehabilitacji oraz innychmiejscach częstego przebywania osób star-szych. Uruchomiono również specjalną infoli-nię umożliwiając w ten osobom starszym i nieposiadającym dostępu do Internetu bezpośrednidostęp do informacji o regionie. Ponadto wy-kupiono czas antenowy i miejsca na reklamyw mediach ogólnopolskich. Przygotowanoi wyemitowano cykl reportaży z wybranychmiejsc na Suwalszczyźnie.

PodsumowaniePowodem do satysfakcji może być fakt,

iż projekty zrealizowane na terenie wojewódz-twa podlaskiego zostały docenione przez Kapi-tułę Ogólnopolskiego Konkursu „Polskapięknieje – 7 cudów funduszy europejskich”.

Dominantą wyróżnionych projektów byłopogłębienie współpracy transgranicznej międzykrajami, głównie Polska – Białoruś – Ukraina.Zaowocowało to poszerzeniem terenów wcześ-niej nieznanych i nieeksploatowanych tury-stycznie. Projekty realizowano na terenacho niezwykłych walorach przyrodniczych.Każdy z nich zachęcał do odwiedzenia i sko-rzystania z atrakcji regionu. Szczególne działa-nia popularyzujące podjęte zostały w ramachpromowania Suwalszczyzny.

Analiza wybranych projektów potwierdziłamożliwość uprawiania wielu rodzajów tury-styki na obszarach będących miejscami realiza-cji przedsięwzięć. Czołowe miejsce zajmuje(poza turystyką transgraniczną) turystyka kul-turowa, wypoczynkowa i aktywna.

Realizacja założeń zawartych w projektachwywołała pozytywne zmiany w ofercie usługturystycznych (Ryc. 1). Udostępnienie nie-eksplorowanych terenów, wytyczenie nowychszlaków, modernizacja i rozbudowa infrastruk-tury zaowocowały znacznym zwiększeniemruchu turystycznego w województwem podla-skim. Dalszą konsekwencją jest wydłużenie se-zonu turystycznego, czyli czasu przebywaniaturystów w regionie.

Powyżej opisane zmiany miały szansę za-istnieć dzięki pomocy finansowej Unii Europej-skiej. Możliwość pozyskania funduszyprawdopodobnie były inspiracją i ułatwieniemdo realizacji idei związanych z modyfikacją da-nego regionu. W ostatnich latach obserwujemyznaczące zmiany w rozwoju społeczno-gospo-darczym kraju, również w dziedzinie turystyki.Jej pozycja jako, jako jednego z obszarów in-westycyjnych, nie jest wysoka, ale zrealizo-wane projekty zaowocowały pozytywnymizmianami w ofercie turystycznej województwapodlaskiego.

Literatura

1. Brzeziński W., Górczyński A., Encyklope-dia Unii Europejskiej, Wyd. XXL Media, War-szawa 2006.

2. Buczkowska K., A. Mikos von Rohrscheidt(red.) Współczesne formy turystyki kulturowej.AWF, Poznań 2009.

3. Butowski L., Finansowanie projektów tury-stycznych z funduszy strukturalnych Unii Europej-skiej, Wydawnictwo Akademickie Wyższej SzkołySpołeczno-Przyrodniczej, Warszawa-Lublin, 2005.


Ryc. 1. Efekty zrealizowanych projektów dofinansowanych z funduszy europejskich.


4. Czerwiński J., Podstawy Turystyki, Wy-dawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, Wrocław-Poznań, 2011.

5. Durydiwka M., Kociszewski P., Wielokul-turowość Podlasia i możliwości jej wykorzystaniaw turystyce. http://www.turystykakultu-rowa.org/pdf/2013_06_01.pdf

6. Gaworecki W.W., Turystyka, Polskie Wy-dawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2010.

7. Hajduk S., Szlaki turystyczne jako elementintegracji regionów transgranicznych.http://igpim.pl/publikacje/str07_3-4/Hajduk.pdf

8. Kendyś M., Znaczenie programu INTER-REG III A dla Euroregionu Puszcza Białowieska,(w): Sadowski A., Wyszkowski A. (red.) Fundu-sze Europejskie a rozwój gospodarczy, Wydaw-nictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok2012.

9. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia2007-2013 wspierające wzrost gospodarczy i za-trudnienie. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego,Warszawa, maj 2007.

10. Panasiuk A., Ekonomika Turystyki, Wy-dawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.

11. Program Sąsiedztwa Polska – Białoruś –Ukraina INTERREG III A/Tacis CBC 2004-2006UZUPEŁNIENIE PROGRAMU Wersja osta-teczna Ze zmianami wprowadzonymi przez Ko-mitet Monitorujący 7 października 2005 r.,29 maja, 2 i 30 czerwca 2006 r. oraz 20 grudnia2006 r., s.27-28

12. Przewodnik turystyczny, Śladem Fundu-szy europejskich, Ministerstwo Rozwoju Regio-nalnego, Warszawa 2013.

13. Regionalny Program Operacyjny Woje-wództwa Podlaskiego na lata 2007-2013, CCI:2007PL161PO014, Załącznik Nr 1 do uchwałyNr 58/709/2011 Zarządu Województwa Podla-skiego z dnia 11 października 2011r.

14. Szarkowski K., Znaczenie funduszy eu-ropejskich w rozwoju turystyki województwapodlaskiego na przykładzie wybranych projektów,

niepublikowana praca licencjacka napisana podkierunkiem dr Doroty Kozłowskiej

15. Szczepanowski A.E., Walory i atrakcje tu-rystyczne województwa podlaskiego, T.1, Waloryprzyrodnicze. Wyd. Wyższej Szkoły Finansówi Zarządzania w Białymstoku, Białystok 2011.

16. Szymańska A., Fundusze EU 2007-2013dla mikro, małych i średnich firm, WydawnictwoPlacet, Warszawa 2007.

17. Śliwa J., Fundusze unijne bez tajemnic,Wydawnictwo Wydziału Zarządzania UW, War-szawa 2008.

źródła internetowe:www.basniowasuwalszczyzna.plwww.funduszeeuropejskie.gov.plwww.funduszeonline.plwww.funduszestrukturalne.gov.plwww.niemen.org.plwww.polskapieknieje.plwww.powiat.hajnowka.pl www.rpowp.wrotapodlasia.pl www.suwalki.infowww.suwalki-turystyka.info.plwww.wrotapodlasia.pl


WprowadzenieSkoki ze spadochro-

nem to sport, w którym jegouczestnicy skaczą ze statkupowietrznego na dużej wyso-kości. Mogą wykonywaćprzy tym całą gamę po-

wietrznych manewrów zanim otworzą spado-chron i spowolnią swoje opadanie, co pozwoliim na bezpieczne przyziemienie. Każdy sko-czek spadochronowy powinien posiadać szcze-gólne cechy psychofizyczne. Skok zespadochronem wymaga odwagi, silnej wolioraz wielu umiejętności. To cały kompleksprzeżyć psychicznych, walki z samym sobąoraz z występującym u człowieka instynktemsamozachowawczym.

Metodologia badańCel i założenia badań: Celem badań była

analiza danych, które rejestruje system Pro-Track w aspekcie bezpieczeństwa skoczka pod-czas wykonywania skoku ze spadochronemoraz ustalenie przyczyn wypadków śmiertel-nych spowodowanych skokami ze spadochro-nem w latach 2004 – 2012. Dążono to tego,aby w procesie szkolenia spadochronowegobyło jak najmniej wypadków i przesłaneksprzyjających do ich powstawania. Założono,iż system Pro-Track jest niezawodnym syste-mem, któremu można w pełni zaufać.

Metody i techniki badawcze: Badanie zos-tało przeprowadzone poprzez wykonanie sko-ków ze spadochronem wraz z systememPro-Track a następnie przeanalizowaniu otrzy-manych z tego systemu danych. Przyczyny orazliczbę wypadków śmiertelnych podczas wyko-nywania skoków ze spadochronem opracowanona podstawie opublikowanych artykułów orazprowadzonych statystyk.

System Pro-Track jest to najpopularniejszysystem komputerowy używany w spadochro-niarstwie z zaawansowanymi funkcjami. Sys-tem Pro-Track ostrzega skoczka na jakiejwysokości się znajduje niezależnie od sylwetkipodczas swobodnego spadania oraz umożliwiaskoczkowi wiele informacji o swoich skokachod razu po skoku na dużym ekranie LCD.Pro-Track to urządzenie sterowane mikropro-cesorem, które mieści w sobie trzy instrumenty:

1) wysokościomierz akustyczny z ustawio-nymi wcześniej jednym, dwoma lub trzemasygnałami alarmowymi;

2) elektroniczną książkę skoków, zapisu-jącą i wyświetlającą informację o 200 ostatnichskokach. Potrafi także zliczać skoki (maksy-malnie do 9999 skoków) i łączny czas swobod-nego spadania;

3) rejestruje bardzo szczegółowe parametryskoku, które można przesłać do komputera PC zapomocą dodatkowych akcesoriów o nazwie JumpTrack. Przechowuje dane z ostatnich 10 skoków.

Analiza danych rejestrowanych przez system Pro-Track w aspekcie

bezpieczeństwa skoczka podczas wykonywaniaskoku ze spadochronem

Paweł Krukowski



Jeśli Pro-Track jest używany jako rejestra-tor parametrów skoku, producent zaleca abyzamocować go na dolnej części nogi. Przytakim umiejscowieniu pomiary są najdokład-niejsze, a to z powodu najmniejszych zawiro-wań powietrza podczas spadania. Zazwyczajsystem Pro-Track montuje się w kaskuskoczka, w ten sposób aby słyszał sygnałyakustyczne na ustawionych wcześniej przezsiebie wysokościach.

Wyniki badań własnychSkoki spadochronowe były wykonywane

z różnych wysokości wraz z systemem Pro-Track celem porównania długości drogi poko-nywanej przez skoczka w poszczególnychsekundach swobodnego spadania. Wyniki uzys-kane przez system Pro-Track zostały porów-nane do wcześniejszych doświadczeńopublikowanych w książce ,,ABC Skoczka spa-dochronowego”. Warto podkreślić, iż skoki wy-konywane były przy takiej samej masie

skoczka wraz z wyposażeniem, jak równieżprzy podobnych warunkach atmosferycznychi były wykonywane w odstępie czasowymokoło 30 minut.

Analizując tabelę, można zauważyć,że skoczek opuszczający statek powietrzny nawysokości poniżej 2000 metrów pokonuje bar-dzo podobne odległości w każdej sekundzieswobodnego spadania co skoczek wykonującyskok z wysokości powyżej 2000 metrów. Jest tospowodowane tym, iż skoczek we wszystkichwykonywanych skokach ze spadochronem niezawsze utrzymywał taką samą sylwetkę wzglę-dem napływających strug powietrza jak równieżtym, iż system Pro-Track popełnia nieznacznybłąd w pomiarze ponieważ gęstość powietrzajest mniejsza na większych wysokościach, więcanalogicznie skoczek powinien pokonać więk-szą odległość. W przypadku wszystkich czte-rech skoków skoczek przyśpiesza do 10sekundy i pokonuje średnio odległość około 300metrów. Dziesiąta sekunda skoku została wy-

Tab. 1. Długość drogi przebytej podczas opadania skoczka z zamkniętym spadochronem z różnych wysokości.


szczególniona kolorem pomarańczowymze względu na to, iż skoczek do tego momentuprzyśpiesza. Przy skokach z wysokości poniżej2000 metrów skoczek po 10 sekundzie swobod-nego spadania pokonuje stałą wartość około 53metrów w ciągu sekundy, a w przypadku sko-ków z wysokości powyżej 2000 metrów sko-czek opada średnio 58 metrów w ciągu jednejsekundy. Różnica ta spowodowana jest dłuż-szym opadaniem skoczka w przypadku skokówz wysokości powyżej 2000 metrów, dziękiczemu zrównoważenie się masy skoczka z siłąoporu trwa dłużej i skoczek osiąga większąprędkość spadania. Porównując wyniki uzys-kane przez system Pro-Track oraz wyniki uzys-kane na podstawie wcześniejszych doświadczeńopublikowanych w książce ,,ABC Skoczka spa-dochronowego” (skok z wysokości 2000 met-rów w tabeli 1) można wywnioskować,iż odległości pokonane podczas swobodnegospadania do 10 sekundy są praktycznie takiesame. Po 10 sekundzie odległości pokonywane

przez skoczka są nieznacznie większe i jest tospowodowane większym ciężarem skoczkawraz z wyposażeniem niż w przypadku skokuopublikowanego w książce.

Wykres rozpoczyna się od szóstej sekundydo momentu rozpoczęcia procesu otwarcia spa-dochronu przez skoczka ponieważ system Pro-Track od tego czasu szczegółowo rejestrujeprędkość rzeczywistą. Linia przerywana ozna-czona kolorem błękitnym na wykresie określaśrednią prędkość rzeczywistą skoczka od 6 se-kundy do momentu otwarcia spadochronu(Ryc. 1). Przy charakterystycznych punktach nawykresie, takich jak prędkość maksymalna swo-bodnego spadania skoczka, rozpoczęcie procesuotwarcia oraz otwarcie spadochronu oznaczonezostały wartości prędkości rzeczywistej, czas odmomentu opuszczenia statku powietrznego orazwysokość na jakiej się znajdował skoczek.

Na wykresie przedstawiony został skokz wysokości 2897 metrów system Pro-Trackobliczył średnią prędkość rzeczywistą od 6 do

Ryc. 1. Prędkość rzeczywista skoczka w poszczególnych sekundach podczas swobodnego spadaniaz wysokości 2897 metrów


41 sekundy swobodnego spadania, która wynosi53,5 metrów na sekundę. Skoczek wykonującyskok ze spadochronem z wysokości 2897 met-rów podczas swobodnego spadania pokonałodległość 2010 metrów ze średnią prędkością49 metrów na sekundę. W 37 sekundzie swo-bodnego spadania skoczek osiągnął prędkośćgraniczną 62 metry na sekundę. Na wykresiewidać, że linia prędkości rzeczywistej podczasswobodnego spadania na początku rośnie z spo-sób jednostajny a następnie waha się od pręd-kości 56 do 62 metrów na sekundę. Jest tospowodowane zmianą sylwetki skoczka pod-czas spadania z zamkniętym spadochronem.Polega to na zmianie powierzchni ciała skoczkawzględem opływających go strug powietrza.Linia prędkości rzeczywistej skoczka zaczynagwałtownie opadać około dwie sekundy przedtym, zanim system Pro-Track zapisze koniecswobodnego spadania. Można więc stwierdzić,iż system Pro-Track w momencie rozpoczęciaprocesu otwarcia spadochronu działa z dwu-sekundowym opóźnieniem. Skoczek podczasprocesu otwarcia wyhamował z prędkości 60

m/s do 6 m/s pokonując w tym czasie 90 met-rów Z wykresów można również odczytać,iż całkowity czas otwarcia spadochronu trwa od4 do 5 sekund.

Wypadki podczas skoków zdarzają się i za-wsze będą występować. Jest to nieodłączny ele-ment błędów ludzkich jak równieżnieprzewidywalność sytuacji oraz nie zawszeperfekcyjna sprawność sprzętu spadochrono-wego. Bardzo duży wpływ mają również wa-runki pogodowe, które bardzo często bywajązmienne i nieprzewidywalne. Większość ludzizanim odważy się w życiu coś zrobić zaglądado statystyk i zastanawia się czy jest to bez-pieczne. Do pracy dołączone zostały fakty natemat liczby wypadków spadochronowych,które mogą zmienić zdanie nawet najbardziejstrachliwych osób.

W latach 2004 – 2012 zostały zgłoszonew sumie 553 śmiertelne wypadki spadochro-nowe na całym świecie (Ryc. 2). Wbrew po-wszechnym opiniom, ze środowiskaspadochronowego, większość wypadków niebyła spowodowana awariami sprzętu. Najwię-

Ryc. 2. Liczba śmiertelnych wypadków na świecie podczas skoków spadochronowych w latach 2004 - 2012.


cej, 177 wypadków zdarzyło się podczas lądo-wania. Stanowi to 39% wszystkich wypadkówśmiertelnych i jest zgodne z corocznymi staty-stykami. Od kilkunastu lat ponad jedna trzeciawypadków dotyczy lądowania, a ulegają im naj-częściej doświadczeni skoczkowie latający mamałych i szybkich czaszach. Spośród 50 wypad-ków śmiertelnych w 2012 roku 17 osób zginęłopodczas lądowania. W większości przypadkówgłówną przyczyną było wykonanie zbyt niskozakrętu, co skutkowało zbyt dużą prędkościąpostępową podczas zetknięcia z ziemią (Ryc. 3).

Drugim najczęściej spotykanym rodzajemwypadków śmiertelnych są te, w których za-wiódł sprzęt. Jest to 17 % wszystkich tragiczniekończących się skoków. Najczęstsze wypadki,zdarzają się z powodu nieprawidłowego wypeł-nienia się czaszy głównej i w momencie zmianyspadochronu na zapasowy brakuje wysokoścido jego pełnego otwarcia. Równie często jakwady sprzętu zdarzały się wypadki śmiertelnespowodowane kolizjami. Kolizje między skocz-kami występują przede wszystkim na otwartychczaszach ale zdarzają się także podczas swobod-nego spadania. Kolizje stanowią 15% wszyst-

kich wypadków śmiertelnych. W ubiegłym rokuw Stanach Zjednoczonych jeden ze skoczkówzginął po splątaniu z innym skoczkiem, zaraz pootwarciu spadochronów. Skoczek, który znajdo-wał się wyżej natychmiast wypiął czaszęgłówną i bezpiecznie wylądował na zapasowej.Drugi skoczek pozostał splątany i wypiął czaszęgłówną na około 300 metrach. Niestety było jużza nisko, aby jego spadochron zapasowy zdążyłsię napełnić.

W 9% przypadków przyczyną było nie wy-ciągnięcie uchwytu wyzwalającego spado-chronu. Pięciu skoczków w 2012 roku zginęło,ponieważ nie otworzyli spadochronu lub zrobilito zbyt późno. Kolejnych dwóch skoczków zgi-nęło z USA ponieważ zdarzyła im się awariaspadochronu głównego i nie otworzyli w odpo-wiednim czasie spadochronu zapasowego. Ko-lejne 5% wypadków śmiertelnych stanowiproblemy z spadochronem zapasowym. Przy-czyną tych wypadków są najczęściej błędyw ułożeniu spadochronu lub brak stabilnej syl-wetki podczas otwarcia i w rezultacie splątanieskoczka. U 80 osób czyli 14% śmiertelnych wy-padków stwierdzono różne przyczyny. Zdarzały

Ryc. 3. Przyczyny wypadków śmiertelnych podczas wykonywania skoków spadochronowych w latach 2004 - 2012.


się zawały serca, wypadnięcia z uprzęży, brakwłączonego automatu, jak również samobój-stwa. Na przykład skoczek z Holandii przedskokiem świadomie wyłączył automat oraz wło-żył drugą zawleczkę, która uniemożliwiłabyotwarcie spadochronu zapasowego, nawetgdyby pociągnął za uchwyt. W pozostałych 8%wypadków śmiertelnych przyczyny nie sąznane lub nieopublikowane.

Z pewnością, każdy kto słyszy o wypadkuśmiertelnym skoczka zastanawia się, co czujeczłowiek lecący przez kilka sekund ze świado-mością, że za chwilę uderzy w ziemie i zginie.To dlatego informacje o śmiertelnych ofiarachskoków spadochronowych robią takie wrażenie(Ryc. 4). Według Amerykańskiego Stowarzy-szenia Spadochronowego, rocznie skacze naświecie około 900 tysięcy osób. Oddają w sumieponad 7,5 miliona skoków. Według PaństwowejKomisji Badania Wypadków Lotniczych w Pol-sce w 2012 roku skoczyło około 25 tysięcyosób oddając około 170 tysięcy skoków spado-chronowych. Średnio wypadek śmiertelny zda-rza się jeden lub dwa na rok. Łatwo policzyć, że

skacząc ze spadochronem szansa na tragicznezakończenie jest znikoma i wynosi 0,000882%!Dla porównania wziąłem liczbę osób śmiertel-nych podczas wypadków samochodowych napolskich drogach w 2012 roku. Według ZespołuProfilaktyki i Analiz Biura Ruchu DrogowegoKomendy Głównej Policji w Polsce samocho-dami jeździ około 16 milionów ludzi. W roku2012 zginęło 3571 osób. To 0,0223% szanszgonu w wypadku samochodowym. Z tych sta-tystyk wynika, że opuszczając statek powietrznyze spadochronem istnieje ponad 25 razy więcejszans na przeżycie niż wsiadając do samochodu.

Statystycznie rzecz ujmując skoki spado-chronowe są bezpieczniejsze niż jazda samo-chodem. Po pierwsze przyczyną może byćsposób postrzegania skoków spadochronowych.Wiadomo, że skok ze statku powietrznego lecą-cego kilka kilometrów nad powierzchnią ziemiwymaga odwagi. Jazda samochodem jest nato-miast codziennością, na którą w zasadzie niezwracamy uwagi.

Druga przyczyną tego, iż statystyki za naminie przemawiają jest medialność skoków spa-

Ryc. 4. Liczba śmiertelnych wypadków w Polsce podczas skoków spadochronowych w latach 2004 - 2012.

18 Tradycje i innowacje w turystyce, rekreacji i sporcie

dochronowych. Wypadki zdarzają się bardzorzadko, ale jak już do nich dojdzie, są szczegól-nie spektakularne. Dlatego każdy z wypadkówtrafia do głównego wydania wiadomości.

Podsumowanie i wnioskiBezpieczeństwo osoby wykonującej skok

ze spadochronem jest najważniejsze. W znacz-nej większości sytuacji człowiek odgrywa de-cydującą rolę w profilaktyce bezpieczeństwaskoków spadochronowych. Po wykonaniu ana-lizy utraty wysokości oraz prędkości rzeczywis-tej skoczka podczas swobodnego spadaniamogę stwierdzić, iż system Pro-Track jest nie-zawodnym systemem, któremu można w pełnizaufać. Porównując wyniki uzyskane przez sys-tem Pro-Track oraz wyniki uzyskane na podsta-wie wcześniejszych doświadczeń opubliko-wanych w książce ,,ABC Skoczka spadochro-nowego” oraz uwzględniając błąd pomiarowy,który posiada każde urządzenie, można stwier-dzić, iż wyniki uzyskiwane z tego systemu mo-żemy w pełni akceptować.

Przykładami potwierdzającymi znaczenieprawidłowego przygotowania się do skokówjest przeprowadzona przez autora pracy ana-liza śmiertelnych wypadków spadochrono-wych. W każdym z przedstawionychwypadków dotyczących skoczków spadochro-nowych zasadniczy wpływa na powstawanieprzesłanek do wypadków posiada niedoszko-lenie. Wiąże się to ściśle z lekkomyślnością,której źródłem bywa najczęściej nieświado-mość następstw niewłaściwego postępowania.Wyeliminowanie tej elementarnej przyczynyjest obowiązkiem lotniczych instruktorów spa-dochronowych . Kolejnymi czynnikami rzutu-jącymi w głównej mierze na przyczynywypadków jest źle pojęta odwaga oraz nieuza-sadniony lęk, a nawet panika. Odwaga czyliodwaga rozumna powinna być podstawowącechą skoczka spadochronowego. Lęk i nie-

uzasadnione wpadanie w panikę jest przeja-wem braku wiedzy i niskiego poziomu nawy-ków. Te czynniki powodują niepokój oraz brakwiary w siebie i w swoje możliwości.

Literatura1. Kudłek Cz., Kuś R., Palmowski B., ABC

skoczka spadochronowego, Warszawa 19782. Piątkowski D., Podstawowe Szkolenie

Spadochronowe, Dęblin 20113. Sitter P., Time to Regroup, Parachutist Nr

4/20114. www.dropzone.com5. www.uspa.org.


Celem niniejszego opra-cowania jest charaktery-styka działalności ATPi CSiR w Augustowie. W ar-tykule przedstawiono spo-soby oraz ofertę spędzaniawolnego czasu przez społe-

czeństwo proponowaną przez AugustowskieTowarzystwo Pływackie oraz współpracującez nim Centrum Sportu i Rekreacji w Augus-towie.

Zdobycze współczesnej cywilizacji,postęp techniczny i rozwój automatyzacjiw znacznym stopniu ograniczają ruch i wysi-łek fizyczny człowieka. Wywiera to nieko-rzystny a często wręcz zgubny wpływ na jegorozwój psychofizyczny. Problem wypoczynkustanowi istotną część wychowania społecz-nego. Już od najmłodszych lat dziecko po-winno być przyzwyczajone do świadomego,wartościowego, pożytecznego i przyjemnegospędzania czasu wolnego. Czynne formy wy-poczynku nie powinny być przykrym obo-wiązkiem narzucanym przez dorosłych.Powinny wywoływać poczucie radości, zado-wolenia z możliwości ruchowych własnegoorganizmu, pogłębiać i rozwijać zaintereso-wania, wdrażać do twórczego wykorzystaniawolnego czasu, umilać i ułatwiać kontakty in-terpersonalne oraz ukazywać zbawiennywpływ różnych form aktywności fizycznej nazdrowie. Każdy człowiek powinien być świa-domy, że czynnie wypoczywać można wszę-

dzie, o każdej porze roku, w każdym miejscui bez konieczności wielkich nakładów finan-sowych. Czynnie można wypoczywać w każ-dym wieku i przez całe życie co na pewnododa wigoru organizmowi i lepszego spojrze-nia na świat fizyczny i zdrowie.

Czas wolnyPojęcie i problem czasu wolnego pojawił się

wraz ze społeczeństwem przemysłowymi związaną z nim standaryzacją produkcji.W społeczeństwie tradycyjnym problem ten niebył istotny, gdyż nie rozgraniczano czasu wolnegoi czasu pracy. W dużej mierze na pojawienie siętego problemu miało miejsce wykonywania pracyróżne od miejsca poza pracą co z kolei wiązało sięz przebywaniem w dwóch różnych społeczno-ściach w obu przypadkach.

W czasie wolnym organizacja i rodzaj zajęćzależy między innymi od:- preferencji, zainteresowań, przyzwyczajeń

danej osoby,- wieku,- rodzaju wykonywanej pracy,- innych obowiązków,- ilości dostępnego czasu (dzień powszedni,

weekend, urlop, wakacje),- możliwości finansowych.

Ze względu na okres, w jakim rozpatry-wany jest czas wolny, mówimy o:- czasie wolnym krótkim - w ciągu jednego

dnia,

Działalność Klubu SportowegoAugustowskiego Towarzystwa Pływackiegoi Centrum Sportu i Rekreacji w Augustowie

Dariusz Tułaziński



- czasie wolnym średnim - w ciągu tygodnia,- czasie wolnym długim - w ciągu roku.

Promocja zdrowiaIdea promocji zdrowia jest bardzo młoda.

Pojawiła się mniej więcej w połowie lat 70 -tych ubiegłego stulecia. Określa się ją jakodziałania, której celem jest podniesienie stanuświadomości zdrowotnej, krzewienie zdrowegostylu życia oraz tworzenie warunków sprzyja-jących zdrowiu.

Augustowskie Towarzystwo Pływackie(ATP)

Augustowskie Towarzystwo Pływackie po-wstało w styczniu 2002 roku z inicjatywy grupyludzi zafascynowanych sportem pływackim.Klub jest członkiem Polskiego Związku Pły-wackiego, Komisji Działalności Podwodnejoraz Polskiego Związku Triathlonu. Obecniezrzesza 70 członków: 44 pływaków i 26 w sek-cji triathlonu z czego większość to maratoń-czycy oraz biegacze ultra.

Centrum Sportu i Rekreacji (CSiR)Centrum Sportu i Rekreacji w Augustowie,

dzięki któremu ATP mogło tak prężnie się roz-winąć rozpoczęło działalność 1 września 2001roku. Jest zakładem budżetowym pozostającymw strukturze organizacyjnej miasta i stanowią-cym część jego majątku, wyodrębnionym funk-cjonalnie i służącym zaspokajaniu potrzebludności w zakresie sportu, rekreacji, rehabili-tacji ruchowej i odnowy biologicznej.

Centrum Sportu i Rekreacji posiada bardzonowoczesną bazę sportowo – rekreacyjną.W obrębie znajduje się hala basenowa, składa-jąca się z: - basenu sportowego- basenu rekreacyjnego z urządzeniami do hy-

dromasażu,- brodzika dla małych dzieci z parasolem wod-

nym i małą zjeżdżalnią,

- zjeżdżalni wodnej o długości 96m, - dwóch wanien do hydromasażu (jacuzzi),- sauny,- widownia (108 miejsc),

W 2012 roku CSiR pozyskały noweobiekty: wyciąg nart wodnych, plaże, boiskowielofunkcyjne, boisko Orlik oraz korty teni-sowe.

Działalność ATP i CSiRATP CSiR posiadają bardzo bogatą ofertę

dla każdego. Zaangażowanie zarządu, człon-ków klubu, a także pracowników CSiR po-zwala na przyjemne, zdrowe a czasami pełneemocji spędzenie wolnego czasu :

Pływanie- Nauka pływania dla najmłodszych- Treningi pływackie- Aqua fitness- Zawody pływackie, począwszy od krót-

kich dystansów na basenie kończąc maratonamina wodach otwartych

Rower- Wycieczki rowerowe - Amatorskie treningi - Treningi dla zaawansowanych Bieganie- Rekreacyjne- Treningi amatorskie- Treningi dla zaawansowanych- Biegi ultra TriathlonWszyscy, którzy chcą spróbować przygody

z pływaniem, rowerem, bieganiem Narty wodne- Pierwszy w Polsce wyciąg nart wodnych- Nauki pływania- Treningi

CSiR w Augustowie proponuje również ko-rzystanie z kortów tenisowych boiska wielo-


funkcyjnego, boiska Orlik. Organizuje Augus-towską Ligę Siatkówki oraz Piłki Nożnej.Właśnie teraz powstaje profesjonalna trasa dobiegania na nartach z wypożyczalnią nart orazserwisem.

Organizacja zawodów ATP i CSiR mają wiele sukcesów organi-

zacyjnych, między innymi:- Godzinny Maraton Pływacki o Puchar ATP- GRAND PRIX POLSKI W PŁYWANIU,

gdzie wystartowali najlepsi Polscy pływacyz Pawłem Korzeniowskim, SławomiremKuczką i Pauliną Barzycką

- Korespondencyjne Mistrzostwa Polski w Pły-waniu Dzieci 10-11 Lat (Okręg Podlaski)

- Międzynarodowe Mistrzostwa Augustowa wpływaniu Masters

- Półmaraton Augustowski w bieganiu - Noworoczne Amatorskie Zawody Pływackie

o Puchar Burmistrza Miasta Augustowa.

Cele ATP I CSiR- poprawa stanu zdrowia dzieci i młodzieży- zwiększenie dostępności dzieci i młodzieży

do obiektów sportowych - rozwój wodnych gier zespołowych - oferty programowych zajęć pozalekcyjnych,

w szczególności pływania- rozwój sportu kwalifikowanego

Wiele o człowieku może powiedzieć formaspędzania wolnego czasu. Czas, który zagospo-darujemy wedle własnego uznania, jest świa-dectwem naszych zainteresowań, dążeń,wartości. Praca, szkoła zmuszają nas do pew-nych zachowań i norm. Czas wolny pozwalanam zagospodarować własne życie wedługwłasnych zamierzeń i celów, zająć się tym, cosami uważamy za istotne i godne uwagi. Niekażdy ma świadomość dużej wagi wolnegoczasu, tym bardziej młody człowiek, który

szuka swojego miejsca w życiu, poszukuje in-teresujących dziedzin kultury. To właśnie dziękitemu eksperymentowaniu w czasie "dla siebie”rodzą się późniejsze zainteresowania, kierunkii specjalizacje. Czasem właśnie wtedy znajdu-jemy właściwy cel czy radość życia.

Literatura

1. www.basenaugustow.pl2. http://csir-augustow.pbip.pl/3. http://atpaugustow.pl/4. Materiały udostępnione przez Dyrekcję

CSiR oraz Zarząd ATP


Celem pracy jest przed-stawienie wybranych formżeglarstwa i motorowod-niactwa z uwzględnie-niem możliwości wyko-rzystania różnorodnegosprzętu wodnego. Praca ma

także wykazać przyczyny ograniczeń w dostę-pie do wybranych sportów wodnych.

Sporty ekstremalne to dyscypliny sportowe,których uprawianie wymaga ponadprzecięt-nych umiejętności i działania w warunkach du-żego ryzyka, a nawet zagrożenia życia.W większości dyscyplin ekstremalnych wpro-wadza się po pewnym czasie rywalizację spor-tową, bicie rekordów i zawody sportowe.W zawodach najważniejszym przeciwnikiemnie jest przeciwnik osobowy, lecz żywiołyziemi, wody i powietrza. Dyscypliny ekstre-malne ulegają ciągłej ewolucji co wynika z wy-korzystywania nowych technologii w produkcjisprzętu i przekraczania kolejnych barier możli-wości ludzkich. Do takich ekstremalnych formspotu zalicza się żeglarstwo i motorowodniac-two, wciąż rozwijane na skalę światową.

Kryterium ekstremalności wodniactwaW sportach wodnych ekstremalność wiąże

się z pokonywaniem ciężkich warunków pogo-dowych i zmierzeniem się z żywiołem, niejed-nokrotnie nieprzewidywalnym, jakim jestwoda. To przezwyciężanie własnego strachu

i ograniczeń, w tym także wytrzymałości psy-chofizycznej. Ekstremalność żeglarstwa i mo-torowodniactwa polega również na ustalaniurekordów: prędkości (w motorowodniactwie:wyścigi ślizgów, skutery, narciarstwo wodne,w żeglarstwie żegluga na szybkich wielokadłu-bowcach żaglowych i skiffach), wysokości(akrobacje i skoki na nartach, wake'u, windsur-fing, kitesurfing, parasailing), odległości i czasu(żegluga w bardzo trudnych warunkach nawi-gacyjnych, długi czas żeglowania w tych wa-runkach jednoosobowo).

Formy żeglarstwaDo żeglarstwa zaliczane są m.in.: żeglar-

stwo jachtowe (ustalanie rekordów prędkości,regaty), windsurfing, kitesurfing, a zimą icesur-fing, bojery DN.

Wśród jachtów żaglowych wyróżnia sięklasy olimpijskie: Star, 470, 49er, Laser, LaserRadial, Finn oraz klasy nie olimpijskie - popu-larne w Polsce są: Omega, 505, inne. Do żeglar-stwa włącza się również windsurfing orazkitesurfing. Szczególną popularnością cieszysię obecnie klasa International Moth „Ćma”oraz żeglarstwo lodowe – bojery DN oraz inneślizgi lodowe.

Bojery DNBojery DN to lodowe jachty żaglowe na

trzech płozach, poruszające się po lodzie.Przeciętna rozwijana przez nie prędkość

Atrakcyjność wybranych form żeglarstwai motorowodniactwa, określanych wodnymi

sportami ekstremalnymi

Agata Halicka



w trakcie regat to 90-120 km/h. Polska 5-krot-nie była organizatorem mistrzostw świataw żeglarstwie lodowym, obecnym bojerowymmistrzem świata jest Tomasz Zakrzewski[15]. Ciekawostką jest fakt, iż ze względu naspecyfikę warunków odbywania wyścigów(zamarznięte zbiorniki wodne) nawet dotrzech dni przed regatami niepewne jestmiejsce ich rozegrania.

Klasa International Moth „Ćma” Jest to obecnie najszybsza jednoosobowa

żaglówka, „lecąca” nad wodą z prędkością do30,7 węzła (ok. 57 km/h) bez zanurzania kad-łuba. Specjalnie wyprofilowane płetwa mie-czowa i sterowa w kształcie odwróconej litery„T” stwarza minimalne opory. Łódź zbudo-wana jest praktycznie w całości z włókien węg-lowych (niewielka masa ok. 28 kg). Klasa ta,poza głównymi wymiarami, nie ma ograniczeńkonstrukcyjnych - ciągle jest rozwijana [14].

Ustalanie rekordów prędkości jachtów ża-glowych

Rekord prędkości na jednostce z napędemżaglowym został pobity w Namibii, w okoli-cach Walvis Bay, przez Australijczyka PaulaLarsena, członka projektu Vestas Sailrocket,który już od dłuższego czasu próbował przekro-czyć barierę 60 węzłów. 13 listopada 2012 r.osiągnął on prędkość 61,92 węzła (114,82km/h) na dystansie 500 m [12].

Regaty przybrzeżne, pełnomorskie i śródo-ceaniczne

Regaty są zawodami sportowymi prowa-dzonymi na wodzie lub lodzie przy wykorzys-taniu sprzętu napędzanego siłą wiatru. Dzielisię je ze względu na liczbę wyścigów, stoso-wane przepisy, rodzaj jednostek pływających,akwen i rodzaj trasy. Biorąc pod uwagę rodzajtrasy wyróżniamy: regaty morskie (wyścig trwa

od kilkunastu godzin do paru dni – przykłademmogą być match racingowe Regaty America'sCup czy Regaty Sydney-Hobart) oraz regatyoceaniczne dookoła globu (trasa wyznaczonana przestrzeni jednego lub więcej oceanów - za-łogowe, etapowe, rozgrywane co trzy lata Re-gaty Volvo Ocean Race, a nawetjednoosobowe).

WindsurfingSzczególnie ekstremalne są tu akrobacje

i wyścigi. Obecna klasa olimpijska RSX po razpierwszy weszła do użytkowania na igrzyskachw 2008 r [10]. Sprzęt stanowi deska o wypor-ność 60 - 300 l, mieczowa lub bez miecza, sze-rokość do 101 cm oraz pędnik: maszt, bom,żagiel (0,5 - 12,5 m² odpowiedni do siły wiatru,umiejętności i kondycji fizycznej zawodnika).Deskę prowadzi się płasko, wykorzystywanymnapędem jest wiatr i fala. Steruje się ustawie-niem (pochyleniem wzdłuż i w poprzek) pędnikaoraz ciałem – można stosować trapez. Odmianywindsurfingu: Freeride, Freestyle, Formuła, Sla-lom, Speed, Wave [8].

KitesurfingWymagany sprzęt to deska długości 1 - 2

metrów o niewielkiej wyporności i pędnik: la-tawiec (do ponad 20 m2), bar, 4-5 linek dł.ok. 25-27 m, taśma Depowera, Chicken Loop,trapez: siedzeniowy lub taliowy. Deskę prowa-dzi się na krawędzi, napęd stanowi latawiec,trzymany przez kitesurfera na desce. Konkuren-cje kitesurfingowe: Freestyle, Racing, BigAir/Best Trick, Best Trick/Board Off, BorderCross, Hang Time, Wave performance, Kite-loop, Sliders, Slalom [5].

Formy motorowodniactwaDo sportów motorowych zalicza się m.in.:

jachting motorowy, akrobacje na skuterach,wyścigi wodnej Formuły I, wyścigi wytrzyma-

Tradycje i innowacje w turystyce , rekreacji i sporcie24

łościowe ENDURANCE, dyscypliny z wyko-rzystaniem jachtów motorowych lub skuterów:narty wodne, wakeboarding, parasiling, barfoo-ting, flyboarding [3,6].

Wyścigi wodnej Formuły 1 (F1 H2O)To najbardziej prestiżowe i widowiskowe za-

wody motorowodne na świecie (nawiązują dowyścigów Formuły 1 w sporcie samochodo-wym). Startować w nich mogą maksymalnie 24łodzie (katamarany dł. 6m, o wadze 390 kg wrazz silnikiem o wadze prawie 120 kg, dwusuwo-wym, tuningowanym silnikiem Mercury MarineV6, zdolnym do wytworzenia mocy 425 KM).Jednostki osiągają prędkość 220 km/h. Prawie nakażdej Grand Prix dochodzi do spektakularnejkraksy. Znanym polskim mistrzem wodnej For-muly 1 jest Bartłomiej Marszałek [13].

Zawody ENDURANCEMistrzostwa Świata Łodzi Wytrzymałościo-

wych "Necko Endurance„ w Augustowie – wie-logodzinne, długodystansowe wyścigi łodzimotorowych, osiągających prędkość do 200km/h. Ekipy ścigają się przez osiem godzin. Ry-walizacja rozgrywana jest w trzech klasach tech-nicznych. W zawodach bierze udział światowaczołówka motorowodniaków z udziałem równieżpilotów Formuły 1. Wygrywa zespół, który wwyznaczonym czasie pokona najdłuższy dystans(największą ilość okrążeń trasy) [9].

Skutery wodneTo rekreacyjne jednostki pływające dł.

mniejszej niż 4 m, wadze 200 - 470 kg, wyko-rzystujące silnik spalinowy wewnętrznego spa-lania o mocy 65 – 360 KM, dwusuwynajczęściej o pojemności 700 – 1300cm, czte-rosuwy 1000 - 800cm. Sterująca skuteremosoba siedzi, stoi lub klęczy na kadłubie. Naj-szybsze modele skuterów osiągają prędkośćokoło 60 węzłów (115 km/h). W Polsce jest

obecnie ok. 40 aktywnych zawodników wewszystkich klasach. Do tej pory rozgrywanotylko jeden typ zawodów – slalom (z pozycjizatrzymanej lub lotnej) [11].

ParasailingWykorzystuje spadochron holowany za

motorówką lub innym holownikiem. W przy-padku konieczności wyczepienia spadochronujest on w stanie wylądować jak normalny spa-dochron. Zimą do holowania parasaila wyko-rzystuje się skutery śnieżne.

Narciarstwo wodnePolega na jeździe na 1 lub 2 nartach po wo-

dzie za holującą motorówką lub elektrycznymwyciągiem narciarskim (linowe wyciągi nartwodnych). W Polsce do holowania narciarzawodnego wymagane jest posiadanie patentuuprawniającego do prowadzenia jednostki holu-jącej oraz licencji na holowanie narciarza wod-nego. Na jednostce holującej oprócz sternika musiznajdować się osoba pełniąca rolę obserwatora.Wyróżnia się 3 konkurencje: slalom, jazda figu-rowa (ewolucje) i skoki na odległość [11].

Flyboarding Wykorzystuje urządzenie zasilane ze skutera

wodnego, o mocy minimalnej 100 KM, do któregoprzyłączony jest kevlarowy wąż o dł. 18m zasy-sający wodę. Wąż ten łączy turbinę wodną skuteraz podstawą - deską - unoszoną słupem wody wrazz człowiekiem na wysokość do 10 m. Podstawowynapęd (dysze) mocowany jest na nogach, na rę-kach można dodatkowo zainstalować mniejszerurki, pomocne w sterowaniu maszyną.

BarefootingPolega na holowaniu zawodnika bez nart.

Holownikiem najczęściej jest motorówka,a nawet helikopter. Osiągana prędkość ok. 70km/godz.


Kryterium wyboru danej formy sportówwodnych

Kryterium wyboru danej formy żeglarstwaczy motorowodniactwa zależy od dostępnościsprzętu, możliwości finansowych (w tym moż-liwości pozyskania sponsorów), dostęp do ak-wenu (ewentualnie możliwości dojazdu),obecność trenerów/ instruktorów. Znaczeniemają również predyspozycje psychofizyczne,wiedza i umiejętności.

Literatura

1. Baranowski K.., 2013, Regaty, Wyd. Al-mapress.

2. Berkowski M., 2013, Manewrowaniejachtem żaglowym. Komendy, jacht pod ża-glami, jacht na silniku,

Almapress. 3. Dziewulski J. W., 2008. Wiadomości o

jachtach żaglowych,. Almapress. 4. Kolaszewski A., Świdwiński P., 2013,

Żeglarz jachtowy i jachtowy sternik morski zpłytą CD, Almapress.

5. Kunysz P., 2011, Kitesurfing bezpiecznyi łatwy, Almapress.

6. Mortimer R., 2009, Motorowodne ABC,Almapress.

7. Ostrowski A., 2013, Sternik motoro-wodny, Almapress.

8. Wirga Z., 2009, Windsurfing dla wszyst-kich, Almapress

9. www.augustow.eu, 8.12.201310. www.pya.org.pl, 6.12.2013 11. www.pzmwinw.pl, 10.12.201212. www.sailbook.pl, 10.12.201313. www.sparta.augustow.pl/2013/11/bar-

tek-marszalek-zdobywa-kolejne-punkty-w-swym-kolejnym-starcie-w-f1h2o-w-grand-prix-kataru/, 10.12.2013

14. www.zeglarze.net, 10.12.201315. www.zagle.com.pl, 5.12.2013

.

Problemy turystykii agroturystyki

Problemy turystyki i agroturystyki28

Od momentu uzyskania członkostwa w UniiEuropejskiej, Polska uczestniczy przy decydowa-niu o kształcie Wspólnej Polityki Rolnej. Jes-teśmy jednym z bardziej aktywnych krajóww zakresie kształtowania ww. polityki jak rów-nież w wydatkowaniu środków mających na celurozwój obszarów wiejskich. Jednym z narzędziprogramowych, który kreuje i stwarza warunkido tego rozwoju jest KSOW.

Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich (KSOW)powstała mocą rozporządzenia Rady (WE)nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. w spra-wie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przezEuropejski Fundusz Rolny na Rzecz RozwojuObszarów Wiejskich (EFRROW) oraz rozporzą-dzenia Komisji (WE) nr 1974/2006 z dnia 15grudnia 2006 r. ustanawiającego szczegółowe za-sady stosowania rozporządzenia Rady (WE)nr 1698/2005 w sprawie wsparcia rozwoju ob-szarów wiejskich przez Europejski FunduszRolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich(EFRROW) oraz Programu Rozwoju ObszarówWiejskich na lata 2007-2013. Konkretnie mówio tym w art. 68 ust. 1 ww. rozporządzenianr 1698/2005:

Art. 68Krajowa sieć obszarów wiejskich1. Każde Państwo Członkowskie tworzy kra-

jową sieć obszarów wiejskich, która skupiawszystkie organizacje i struktury administracyjnezaangażowane w rozwój obszarów wiejskich.

Oprócz rozporządzeń unijnych, bardzo waż-nym aktem prawnym dla stworzenia i funkcjo-nowania KSOW w kraju jest rozporządzeniePrezesa Rady Ministrów z dnia 18 marca 2009roku w sprawie krajowej sieci obszarów wiej-skich (Dz. U. z 2009 Nr 53, poz.436 z późn. zm.)wydane do cytowanej już Ustawy o wspieraniurozwoju obszarów wiejskich z udziałem środkówEuropejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Roz-woju Obszarów Wiejskich, gdzie nadrzędnymcelem KSOW jest „wsparcie wdrażania i ocenypolityki w zakresie rozwoju obszarów wiejskichoraz identyfikacja, analiza, rozpowszechnianieoraz wymiana informacji i wiedzy w tym zakre-sie wśród wszystkich zainteresowanych partne-rów na poziomie lokalnym, regionalnym orazwspólnotowym”.

Z ww. dokumentów wynika, iż KSOW totakie narzędzie, które ma wspomagać obszarywiejskie w zakresie zrównoważonej polityki rol-nej, innowacyjności w rolnictwie, ale też integra-cji środowisk wiejskich i podniesienia poziomuaktywności mieszkańców wsi. Mając na uwadzecel główny jak i ww. cele stworzono sieciowąstrukturę. Główną strukturę KSOW w Polsce sta-nowią: Sekretariat Centralny, który na początku

KSOW szansą rozwoju obszarów wiejskich

Ewa Kulikowska1,2, Tomasz Fiłonowicz1,3

1 Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku2 Departament Rolnictwa i Obszarów Rybackich Urzędu Marszałkowskiego

Województwa Podlaskiego 3 Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi


funkcjonowania znajdował się w MinisterstwieRolnictwa i Rozwoju Wsi oraz 16 SekretariatówRegionalnych umiejscowionych w SamorządachWojewództw, które mają na celu zapewnieniewłaściwego funkcjonowania KSOW w regionie.W województwie podlaskim SR KSOW (Sekre-tariat Regionalny KSOW) jest jednym z refera-tów Departamentu Rolnictwa i ObszarówRybackich Urzędu Marszałkowskiego Woje-wództwa Podlaskiego w Białymstoku. W woje-wództwach ta struktura kształtuje się różnie.W większości województw SR KSOW jest refe-ratem w departamencie zajmującym się wdraża-niem PROW na lata 2007-2013. Z perspektywyczasu śmiało można stwierdzić, iż najlepszymrozwiązaniem jest rozwiązanie przyjęte m.in.w województwie podlaskim, czyli pozostawienieSR KSOW w departamencie/wydziale który zaj-muje się szeroko pojętym kształtowaniem regio-nalnej polityki rolnej. To tu właśnie na co dzieńrozwiązuje się problemy z obszaru rolnictwa, po-wstają pomysły mające na celu np. aktywizacjępolskiej wsi, czy też realizowane jest gro przed-sięwzięć z zakresu innowacyjnego rolnictwai wspierające rozwój obszarów wiejskich.

W dniu 6 października 2011 roku w Warsza-wie została zawarta umowa pomiędzy MinistremRolnictwa i Rozwoju Wsi a Fundacją ProgramówPomocy dla Rolnictwa FAPA, na podstawie któ-rej Minister powierzył Fundacji wykonywaniezadań Sekretariatu Centralnego Krajowej SieciObszarów Wiejskich w zakresie zapewnieniafunkcjonowania KSOW.

Prawodawca chcąc jeszcze bardziej podkre-ślić rolę inicjatyw oddolnych mających na celuwsparcie obszarów wiejskich, na podstawie art.37 a ust. 6 ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspie-raniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałemśrodków Europejskiego Funduszu Rolnego narzecz Rozwoju Obszarów wiejskich została po-wołana Grupa Robocza do spraw Krajowej sieciObszarów Wiejskich, jako organ opiniodawczo-

doradczy Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.Analogicznie więc przerzucono ten obowiązekna sekretariaty regionalne. Województwo podla-skie jako pierwsze powołało taką grupę uchwałąNr 84/1072/2012 Zarządu Województwa Podla-skiego z dnia 28 lutego 2012r.

Grupa Robocza ds. KSOW złożona jestz przedstawicieli administracji rządowej i samo-rządowej oraz reprezentantów organizacji i insty-tucji zaangażowanych w rozwój obszarówwiejskich. Zadaniem Grupy Roboczej na szczeblukrajowym jest powoływanie tematycznych gruproboczych oraz kierowanie ich pracami, określaniepriorytetów KSOW i rekomendacji działań, jak ibieżące monitorowania prac KSOW. Na szczebluregionalnym, zgodnie z regulacjami europejskimiw skład Grupy wchodzą przedstawiciele następu-jących podmiotów:

a) właściwych władz regionalnych i innychwładz publicznych, organizacji rolniczych;

b) partnerów gospodarczych i społecznych;c) innych odpowiednich podmiotów reprezen-

tujących społeczeństwo obywatelskie, organizacjepozarządowe, w tym organizacje zajmujące się za-gadnieniami z zakresu środowiska naturalnegooraz podmiotami odpowiedzialnymi za promowa-nie równości mężczyzn i kobiet.

Należy zauważyć, że wśród kandydatów znaj-dują się liczne stowarzyszenia oraz podmioty gos-podarcze, w tym laureaci krajowi konkursówzwiązanych z rolnictwem, takich jak Nasze Kuli-narne Dziedzictwo oraz „Kryształowa Koni-czyna”. Ponadto członkowie grupy dysponująwiedzą w zakresie agroturystyki, rolnictwa ekolo-gicznego, zrównoważonego rozwoju obszarówwiejskich. Zgodnie z ideą partnerstwa czynnik„władz publicznych”, nie ma dominującego cha-rakteru w stosunku do partnerów społecznychi gospodarczych. Różnorodny skład oraz liczeb-ność grupy stwarza dobre warunki do stworzeniazespołów tematycznych. Taki skład grupy warun-kuje lepsze wydatkowanie środków unijnych ma-


jących na celu ogólnie pojęty rozwój obszarówwiejskich.

KSOW swoje cele realizuje przy pomocydwuletnich planów działania. Zawierają one har-monogram rzeczowo-finansowy operacji.Dokument ten podzielony jest na obligatoryjnesekcje, które uściślają zakres działań możliwychdo realizacji, przy czym pozwalają się zoriento-wać w zakresie tematycznym KSOW. Plan dzia-łania KSOW zgodnie z art. 68 ust.2 lit. brozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia20 września 2005 r. oraz Programem RozwojuObszarów Wiejskich na lata 2007-2013 zawieram.in. następujące nazwy działań, w ramach któ-rych będą realizowane zadania szczegółowe:- identyfikacja i analiza możliwych do przenie-

sienia dobrych praktyk w zakresie rozwoju ob-szarów wiejskich oraz przekazanie informacjina ich temat;

- przeniesienie dobrych praktyk oraz projektówinnowacyjnych oraz organizacja i wymiana do-świadczeń i „know-how”;

- przygotowanie programów szkoleniowych dlaLGD w procesie tworzenia, w tym wymianadoświadczeń między lokalnymi grupami dzia-łania;

- zarządzanie siecią;- pomoc techniczna dla współpracy międzytery-

torialnej i transnarodowej;wspieranie dla współpracy międzyinstytucjo-nalnej, w tym międzynarodowej;

- wymiana wiedzy oraz ocena polityki w zakre-sie rozwoju obszarów wiejskich.

W celu realizacji powyższych zadań organi-zowane są m.in. spotkania, szkolenia, seminaria,sieci eksperckie. Ponadto, Plan działania KSOWzawiera cele działań, ramowy harmonogramdziałań oraz indykatywny budżet, czyli narzędziefinansowe jakim jest plan finansowy z podziałemna poszczególne działania.

Podstawą funkcjonowania KSOW jest rów-

nież bezpośrednia współpracaz partnerami, któ-rzy mają bezpośredni wpływ na zakres i formęrealizowanych działań. Zgodnie z zaprezento-waną logiką, udział w działaniach KSOW jestotwarty dla wszystkich osób i podmiotów, którewyrażają zainteresowanie rozwojem obszarówwiejskich. Należą do nich w szczególności:

urzędy administracji rządowej zaintereso-wane rozwojem obszarów wiejskich, w tym in-stytucje odpowiedzialne za funduszestrukturalne;- samorządy województw, gmin i powiatów;- organizacje branżowe;- organizacje spółdzielcze;- izby rolnicze;- instytuty resortowe;- podmioty gospodarcze;- jednostki badawczo-rozwojowe;- organizacje pozarządowe, szczególnie działa-

jące w sektorze rolno-spożywczym lub zajmu-jące się szeroko rozumianym rozwojemobszarów wiejskich;

- państwowe jednostki doradztwa rolniczego;- służby ochrony przyrody;- lokalne grupy działania (LGD), ich działające

formalnie i nieformalnie sieci oraz inne siecimające znaczenie w działaniach na rzecz roz-woju obszarów wiejskich na szczeblu lokal-nym;

- szkoły średnie i wyższe;- osoby fizyczne.

Z powyższego zestawienia wynika,że uczestnikami planowania działań KSOWmogą być przedstawiciele wszystkich trzech sek-torów - w tym osoby fizyczne.

Należy dodać, że przedmiotem działaniaKSOW może być bardzo szeroki wachlarz ini-cjatyw o charakterze nie inwestycyjnym, takichjak spotkania, szkolenia, warsztaty, konferencje,ekspertyzy, publikacje, współpraca międzynaro-dowa realizowana za pośrednictwem wyjaz-


dów/przelotów lub też podejmowania na miejscuekspertów z innych krajów. Działania KSOWmogą być realizowane bez udziału finansowegopartnerów, co jest też istotnym elementem dlapodmiotów, które nie mają środków finansowychna tzw. wkład własny a znacznie mogą przyczy-nić się do rozwoju obszarów wiejskich.

Upowszechnieniu działań wspierających pol-skie rolnictwo i obszary wiejskie służy powstałastrona internetowa www.ksow.pl, jak i m.in.“Biuletyn KSOW”. Oba te narzędzia prowa-dzone są przez Sekretariat Centralny KSOW przywspółudziale sekretariatów regionalnych.Zarówno strona, jak też wydawnictwo cieszy sięogromna popularnością wśród partnerów KSOWjak i beneficjentów programów sprzyjającychrozwojowi obszarów wiejskich. Dodatkowo

strona internetowa, stanowi doskonałą platformęwymiany informacji między regionami oraz po-zwala potencjalnym beneficjentom nabyć nie-zbędną wiedzę do aktywnego włączenia sięw proces innowacyjności i aktywizacji obszarówwiejskich.

Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich, powią-zana z siecią europejską, stała się ważnym instru-mentem wymiany dobrych praktyk i informacjio realizowanych projektach w ramach progra-mów pomocy UE. Zapewnienie mieszkańcomobszarów wiejskich dostępu do informacji o naj-lepszych rozwiązaniach czy też projektach po-maga w podejmowaniu niezwykle trafnychdecyzji inwestycyjnych i przyczynia się do za-pewnienia zrównoważonego rozwoju wsi.Projekty realizowane w ramach KSOW wpły-

Fot.. 1. Witryna internetowa KSOW, źródło: www.ksow.pl


wają również na poprawę aktywności mieszkań-ców wsi w zakresie ochrony środowiska natural-nego (np. dobre praktyki przy tworzeniuodnawialnych źródeł energii), dziedzictwa kultu-rowego, czy też tradycji lokalnych.

Literatura1. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów

z dnia 18 marca 2009 roku w sprawie krajowejsieci obszarów wiejskich (Dz. U. z 2009 Nr 53,poz. 436 z późn. zm.)

2. Rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005z dnia 20 września 2005 r. w sprawie wsparciarozwoju obszarów wiejskich przez EuropejskiFundusz Rolny na Rzecz Rozwoju ObszarówWiejskich (EFRROW) oraz rozporządzenie Ko-misji (WE) nr 1974/2006 z dnia 15 grudnia 2006r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowa-nia rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich

przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Roz-woju Obszarów Wiejskich (EFRROW) oraz Pro-gramu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata2007-2013.

3. Nowelizacja Programu Rozwoju Obsza-rów Wiejskich na lata 2007-2013 została ogło-szona w Dzienniku Urzędowym Rzeczy-pospolitej Polskiej „Monitor Polski” w drodzeobwieszczenia Ministra Rolnictwa i RozwojuWsi z dnia 16 czerwca 2011r. w sprawie zmianyProgramu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata2007-2013 (M. P. Nr 65, poz. 654).

4. Portal internetowy www.ksow.pl5. „Biuletyn KSOW Jesień/2013”6. Uchwała Nr 84/1072/2012 Zarządu Woje-

wództwa Podlaskiego z dnia 28 lutego 2012rw sprawie powołania „Wojewódzkiej grupy opi-niodawczo-doradczej ds. Krajowej Sieci Obsza-rów Wiejskich”.

Fot.. 2. Biuletyn KSOW Jesień/2013, źródło: www.ksow.pl


Wprowadzenie„Preferencje pozwalają

konsumentowi dokonywaćwyborów w obliczu roz-maitych alternatyw. Takwięc preferencje to coświęcej niż opinia na dany

temat – to opinia, która jest podstawą wy-boru.”[1]. Preferencje zmieniają się nieu-stannie, zależnie od rzeczywistościgospodarczej, rozwoju technologicznego czychoćby zasobności portfela. Przykładem ta-kich zmian są dane zawarte w ryc.1, któraobrazuje jak na przestrzeni lat zmieniały siępreferencje środka transportu w Polsce.

Każdy człowiek ma inny obraz idealnegowypoczynku. Część osób nie wyobraża sobieidealnego wypoczynku bez wygodnej ka-napy, telewizora i pysznej przekąski. Inni niewypoczną bez jazdy rowerem czy wieczor-nego biegania.

Cel i założenia badańCelem badania było określenie preferen-

cji turystycznych i wypoczynkowych biało-stoczan pracujących w Fabryce maszynrolniczych „Samasz” w Białymstoku latach2011-2012, ze szczególnym uwzględnieniemformy wypoczynku, kierunku, czasui miejsca jak również wykazanie czy badaniuprawiają turystykę kwalifikowaną oraz czyjej uprawianie jest zależne od płci.

Metody i techniki badawczeW badaniach zastosowano metodę son-

dażu diagnostycznego. Badania przeprowa-dzono w oparciu o kwestionariusz ankietyoparty o preferencje turystyczne oraz.Z uwagi na obszerność badań w niniejszymopracowaniu przedstawiono niewielką częśćwyników badań.

Zbadano pod tym kątem 86 osób, w tym53 mężczyzn i 22 kobiety. Badani w całościbyli pracownikami białostockiej fabryki ma-szyn rolniczych „Samasz” Większość bada-nych (90%) mieszka w mieście o zaludnieniuod 200 do 500 tysięcy mieszkańców. Możnawięc założyć że są to mieszkańcy Białegos-toku ponieważ fabryka „Samasz” znajduje sięw tym mieście a w pobliżu nie ma innych takdużych skupisk ludności. Ponad połowa ba-danych (54,64%) była w wieku między 26-35lat, pozostali (26,74%) między 36 a 45 rokiemżycia, (10,47%) między 18-25 rokiem życiaa w najstarszej grupie wiekowej było tylko7 badanych (8,14%). Ankietę w całości prze-prowadzono w formie papierowej. Zadaniembadanych było wybranie odpowiedzi zgodnejz ich przekonaniem jednocześnie ankieta niebyła jednokrotnego wyboru co pozwoliło nadokładniejsze określenie preferencji bada-nych.

Wyniki badań własnychBadania wykazały iż białostoczanie odpo-

Preferencje, formy i kierunki wypoczynkupracowników fabryki maszyn rolniczych Samasz

Artur Gacuta



czywają najczęściej nad jeziorem, ponad po-łowa respondentów (52,33%) wskazała tomiejsce jako preferowane. Kobiety znacznieczęściej (69,7%) od mężczyzn preferowały tomiejsce (28,57%), następnie wypoczywanonad morzem (30,23%). W tym przypadku ko-biety również częściej (27,27%) preferowaływypoczynek nad wodą od mężczyzn(22,08%). W górach odpoczywało ponad 1/5respondentów (22,09%) w tym przypadkuwiększość stanowili mężczyźni (19,48%)z wyraźna przewagą nad kobietami (12,12%).W miejscach innych przebywało (20,93%)ankietowanych, w tym przypadku mężczyźni(14,29%) byli w mniejszości w stosunku dokobiet (21,21%). W dużych aglomeracjachprzebywało (9,3%) pracowników, tutaj jużróżnice między kobietami (6,06%) a męż-czyznami (7,79%) nie były duże. Nad rzeką

wypoczywali tylko mężczyźni (3,9%). Jedno-cześnie niewielka liczba badanych (4,65%)nigdzie nie wyjeżdżała na urlop lub ferie zi-mowe i w tym przypadku kobiety (3,03%)oraz mężczyźni (3,9%) nie różnili się zna-cząco od siebie.

Badani w zależności od wieku wskazy-wali różne preferencje co do miejsca spędza-nia wolnego czasu. W przypadkuwypoczynku nad jeziorem wyniki badań an-kietowanych w wieku 46-55 lat (57,14%), 36-45 lat (56,52%), 26-35 lat (51,06%) oraz18-25 lat (44,44%) ukazały że, wszystkiegrupy wiekowe preferowały to miejsce jakonajatrakcyjniejsze do spędzania wakacji.Z kolei pobyt nad morzem był ulubionymmiejscem wypoczynku respondentóww wieku 18-25 lat (44,44%). Pozostałe grypywiekowe były w mniejszym stopniu zaintere-

Ryc. 1 Preferencje środka transportu podczas wyjazdów wakacyjnych w latach 1960, 1985,1998Źródło: W. Alejziak, Turystyka w obliczu wyzwań XXI w, F.H-U Albis, Kraków 1999, s. 89

Ryc. 2 Rodzaje wypoczynku. Źródło: http://przyroda.opracowania.pl/prawid%C5%82owa_organizacja_pracy_i_wypoczynku 06-06-2013


sowane wypoczynkiem nad morzem.W górach wypoczywało najwięcej pytanych wwieku 18-25 lat (33-33%), następnie 36-45 lat(26,09%) oraz 26-45 lat (21-28%). Natomiastżaden pracownik w wieku 46-55 lat nie wypo-czywał w górach. W dużych aglomeracjachwypoczywało najwięcej osób w grupie wieko-wej 26-35 lat (8,51%), pomimo najgorszegoodsetka procentowego ilość osób była najwięk-sza. Inne miejsca na preferowany wypoczynekwybrali najstarsi uczestnicy badania w wieku46-55 lat (57,14%). Wakacje nad rzeką wybralitylko respondenci w wieku 36-45 lat (4,35%)oraz 26-35 lat (4,26%). Nigdzie nie wyjechalitylko badani w wieku 26-35 lat (8,51%).

Kierunkiem wypoczynku respondentóww przytłaczającej części (75%) była Polska.Miejsce wypoczynku było w dużej mierze za-leżne od płci i ściśle zależne od wieku bada-nych. Pracownicy znacznie częściej woleliodpoczywać w kraju niż poza granicami. Pra-cownicy fabryki „Samasz” przeważnie wypo-czywają w sposób bierny przed telewizorem(44,19%) oraz poświęcając się hobbyw domu (39,53%). Aktywnie wypoczywałookoło 1/3 badanych, uprawiali oni sport dotrzech razy w tygodniu (27,91%) oraz regu-larnie, więcej niż 3 razy w tygodniu (5,81%).Kobiety znacznie częściej spędzały czasprzed telewizorem (42,42%) od mężczyzn

Ryc. 4. Preferowane miejsce wypoczynku pracowników

Ryc. 3. Preferowane miejsce wypoczynku pracowników firmy „Samasz” podczas wypoczynku długookre-sowego letniego i zimowego odbywające się poza miejscem stałego zamieszkania ze względu na płeć.


(35,82%) jednocześnie więcej czasu (39,39%)poświęcały na hobby w domu od panów(31,34%). Panie częściej (27,27%) uprawiałysport rekreacyjnie od mężczyzn (22,39%) aleto panowie częściej (5,97%) od pań (3,03%)uprawiali go regularnie. Najczęściej w domuprzed telewizorem wypoczywali respondenciw najstarszej grupie wiekowej, 46-55 lat(71,43%) a najrzadziej najmłodsi w wieku 18-25 lat (22,22%). Hobby w domu relaksowałogłównie (51,06%) ankietowanych w wieku26-35 lat a najmniej (21,74%) w wieku 36-45lat. Najaktywniejsi rekreacyjnie poza domem(55,56%) byli najmłodsi w wieku 18-25 latoraz 26-35 lat (31,91%) natomiast sportowo,najbardziej aktywni byli badani w wieku 36-45 lat (17,39%) oraz 18-25 lat (11,11%).Grupa najstarsza nie wykazała zainteresowa-nia takimi formami wypoczynku po pracy.

Białostoczanie w większości (54,65%)wybierali rodzaj wypoczynku biernego jakimbyły wczasy stacjonarne, preferowane przezkobiety (63,64%) oraz stacjonarno-objazdowe(37,21%) również zdominowane przez ko-biety (36,36%). Zdecydowanie mniej respon-dentów wybierało bardziej aktywne formywypoczynku czyli wycieczki objazdowe(24,42%) w prawie równym stopniu prefero-

wane przez kobiety (24,24%) i mężczyzn(20%) i piesze wędrowne (10,47%) na równiwybierane przez mężczyzn (9,23%) i kobiety(9,09). W wycieczkach stacjonarnych najczę-ściej uczestniczyli najmłodsi (66,67%)w wieku 18-25 lat oraz 26-35 lat (61,70%),natomiast w stacjonarno-objazdowych badaniw wieku 36-45 lat (52,17%). Wycieczki ob-jazdowe wzbudziły największe zainteresowa-nie najmłodszych w wieku 18-25 lat,a najmniejsze u badanych w wieku 36-45 lat(13,04%). Najbardziej aktywna była grupanajmłodsza 18-25 lat (22,22%) a najmniej36-45 lat (4,35%). Natomiast turystykę kwa-lifikowaną uprawia niewielki odsetek wszyst-kich badanych (25%).

Podsumowanie i wnioskiBadania wykazały, iż najczęściej wybie-

ranym miejscem wypoczynku białostoczanbez względu na wiek i płeć badanych są je-ziora i wypoczynek bierny co pozwala sa-dzić, że Pojezierze Mazurskie na chwilęobecna nie musi się czuć zagrożone brakiemzainteresowania ze strony turystów z regionuktórzy wypoczywają w tradycyjny sposóbwybierając formę wypoczynku stacjonarnego.Badani powyżej 46 roku życia najrzadziej

Tab. 1. Forma wypoczynku krótkookresowego


uprawiają jakąkolwiek formę rekreacji czyn-nej, natomiast najmłodsi do 25 roku życia naj-częściej wypoczywają czynnie uprawiającsport.

Wnioski. Należałoby wzmacniać zainte-resowanie Pojezierzem Mazurskim jedno-cześnie mobilizować, promować wypoczynekczynny wśród najstarszych mieszkańcówmiasta.

Literatura1. www.scenariuszeslask2050.pl/uploads/

kropr/Scenariusze_2050_opracowanie_1_Maciej_BORSA_ web.pdf, 06-06-2013)

2. Alejziak, W., 1999 Turystyka w obliczuwyzwań XXI w, F.H-U Albis, Kraków

3. http://przyroda.opracowania.pl/prawid%C5%82owa_organizacja_pracy_i_wypo-czynku 06-06-2013


WprowadzenieOsoby starsze są jedną

z najmniej aktywnych grupwiekowych. Wymagają więcone wielkiego wsparcia zestrony rodziny, przyjaciół czyteż osób, które organizują ak-

tywny czas wolny dla ludzi w okresie wiekupodeszłego.

Aktywność fizyczna według Józefa Dra-bika stanowi kluczowy i integralny składnikzdrowego stylu życia. Bez niej niemożliwa jestjakakolwiek strategia zdrowia, jego pomnaża-nia i utrzymania a u dzieci prawidłowego roz-wijania się. Jej brak jest głównymi niezależnym czynnikiem powstawania ryzykachorób układu krążenia [1, s. 215 ]. Aktywnośćfizyczna jest określana jako każdy dowolnyruch ciała, który powodują mięśnie szkiele-towe. Wpływa ona bardzo korzystnie na pod-stawową przemianę materii. W składaktywności ruchowej wchodzą wszystkie wy-konywane ćwiczenia w czasie wolnym, róż-nego rodzaju sporty, czynności codzienne takiejak porządki w domu i w ogrodzie, zajmowaniesię dziećmi etc. [2, s. 43-44 ].

Bardzo przydatną i wpływającą pozytywniena zdrowie seniora formą aktywności ruchowejjest gimnastyka, znana od wieków dla wszyst-kich pokoleń. Zauważalne jest to, że starsi lu-dzie chętnie uczestniczą w zajęciachgimnastycznych. Jest to lekka forma podejmo-wania ruchu a zarazem bardzo przydatna

zwłaszcza w starszym wieku. Gimnastykastwarza nieograniczone możliwości, prowadze-nia zajęć, różnicowania ich oraz urozmaicania.Podczas ćwiczeń gimnastycznych można z po-wodzeniem wykorzystać muzykę, przybory,przyrządy co pomaga nie tylko spełniać wy-mogi prowadzenia zajęć gimnastycznych aletakże stworzyć komfort dla osoby ćwiczącej,poprawić jej samoocenę i samopoczucie. Zaję-cia grupowe, na których powtarzane są i utrwa-lane ćwiczenia mogą być wykorzystywane doćwiczeń indywidualnych w domu oraz naucza-nia innych członków rodziny przez co powstająnowe pozytywne i prowadzące do polepszeniazdrowia nawyki [3, s. 10-11 ].

Metodologia badańCel i założenia badań: Zgodnie z problema-

tyką aktywności ruchowej osób starszych,celem badań było oszacowanie aktywności fi-zycznej wśród osób starszych w wieku 65-77lat. Założono, iż poziom aktywności fizyczneju osób w starszym wieku w Polsce jest dośćniski, a badania uzupełniły wiedzę na temat.

Metody i techniki badawcze: Do realizacjizadań zastosowano metodę sondażu diagno-stycznego oraz technikę badawczą w postaciankiety. W badaniach wykorzystano Międzyna-rodowy kwestionariusz aktywności fizycznej –został zastosowany do oszacowania poziomuaktywności fizycznej osób starszych w wieku65-77 lat.

Badania ankietowe – zostały przeprowa-

Aktywność fizyczna osób starszych

Edyta Pikutin



dzone w celu uzyskania informacji na tematform spędzania wolnego czasu przez osobystarsze, rodzajów aktywności ruchowej, przy-czyn, dla których taka aktywność jest podejmo-wana lub nie oraz wielu innych istotnychaspektów umieszczonych w ankiecie. Badaniana temat aktywności fizycznej u osób starszychzostały przeprowadzone w kwietniu 2013 r.Do realizacji badań wykorzystano Międzyna-rodowy Kwestionariusz Aktywności Fizycznejoraz wzięto przykład z wybranej ankiety o zbli-żonej tematyce. W ankiecie udział wzięło 67osób w wieku 65-77 lat.

Wyniki badań własnychWyniki badań wykazały, że spośród 67 ba-

danych 47,76% nie udzieliło odpowiedzi napierwsze pytanie odnoszące się do wykonywa-nia intensywnych aktywności fizycznychw ostatnim tygodniu. Pozostali badani stano-wiący 52,24% przyznali, iż w ciągu ostatniegotygodnia wykonywali intensywne czynności fi-zyczne średnio ponad 2,5 dnia (średnia 2,68).Badani, którzy odpowiedzieli na pytanie drugie(59,71%), dotyczące ilości czasu poświęconegona wykonywanie intensywnych czynnościw ciągu dnia przeznaczają na te czynnościponad półtorej godziny dziennie (średnia 1,51).Pozostali respondenci stanowiący 27 osób(40,29%) nie udzielili odpowiedzi na to pyta-nie. W pytaniu trzecim ankietowani podawaliliczbę dni, w ciągu ostatniego tygodnia, w któ-rych wykonywali umiarkowane czynności fi-zyczne. Wyniki badań wykazały, że na 67 osóbbiorących udział w ankiecie 19,40% wstrzy-mało się od odpowiedzi. Pozostali, czyli 54 ba-danych (80,60%) podejmowało lekkąaktywność ruchową ponad 3 dni w tygodniu(wyliczona średnia ze wszystkich odpowiedzi3h i 9min). Badanych zapytano również o ilośćczasu jaki poświęcają na umiarkowaną aktyw-ność fizyczną. Z 67 osób 18 respondentów

(26,87%) nie udzieliło odpowiedzi. Natomiastpozostali stanowiący 49 osób (73,13%) taką ak-tywność podejmowali średnio ponad 2,5 go-dziny dziennie (2,33h). Kolejne pytanie zadaneankietowanym dotyczyło chodzenia przynaj-mniej 10minut jednorazowo w ciągu ostatniegotygodnia przed wykonaniem badania. Respon-denci, którzy odpowiedzieli na to pytanie sta-nowiący 61 osób (91,05%) uznali, że średniona chodzenie poświęcają ponad 4 dni w tygod-niu (średnia 4,62 dnia w tygodniu). Tylko sze-ściu badanych (8,95%) uchyliło się ododpowiedzi twierdząc, że nie mają pewności codo odpowiedzi na zadane pytanie. Odpowiedzi,które uzyskałam dzięki pytaniu szóstemu sąnieodłączną częścią poprzedniego. Równieżzostał zbadany zakres aktywności fizycznejpod względem chodzenia jednak tym razem li-czyłam średni czas jaki jest poświęcany na tenrodzaj ruchu. Ankietowani, którzy odpowie-dzieli na to pytanie (89,56%) zadeklarowali,że chodzili niecałe dwie godziny dziennie(średnia1,98h). Pozostali, którzy nie odpowie-dzieli na zadane pytanie stanowią 10,64% an-kietowanych. Dzięki uzyskanym wynikomz pytania siódmego otrzymałam wiedzę natemat biernego wypoczynku spędzanego w for-mie siedzenia. Ponad 2/3 badanych (76,11%)przyznała, że siedzą ponad 4godziny dziennie(średnia 3,75h). Pozostali badani, którzy nieudzielili odpowiedzi na to pytanie stanowili23,89% respondentów. Następne pytanie za-dane ankietowanym miało na celu sprawdzenieile czasu dziennie badani jeździli samochodemlub autobusem. Wyniki wykazały, że na to py-tanie odpowiedziało 59 osób stanowiących88,06% całości respondentów. Średnio poru-szają się oni powyższymi pojazdami półtorejgodziny dziennie (średnia 1,51h). Pozostałe 8osób (11,94%) nie udzieliło odpowiedzi. Inne,niewymienione w ankiecie czynności skłania-jące do aktywności ruchowej jakie wymienili


badani to spacer (21,42%), gimnastyka(21,42%), jazda na rowerze (14,28%), pracew ogrodzie (14,28%) oraz inne tj. stróżowanie,opieka nad dziećmi, mycie okien, gotowanie,praca w bufecie, praca na roli, które stanowią7,14%. Na to pytanie odpowiedziało jedynie 14osób (20,90%) a 53 osoby wstrzymały się z od-powiedzią (79,10%). W odróżnieniu do analizypoprzedniego pytania na kolejne odpowiedziałyprawie wszystkie badane osoby a mianowicie66 ankietowanych co stanowi 98,50% ogółu.Tylko jedna osoba (1,50%) wstrzymała sięz odpowiedzią. Badani odpowiadali ile czasuw czasie wolnym poświęcają na aktywność ru-chową. Z analizy badań wynika, że 11osób(16,66%) jest aktywna codziennie w czasiewolnym. Aktywność kilka dni w tygodniu za-deklarowało 17 respondentów (25,75%), zaś 10osób (15,15%) kilka dni w miesiącu poświęcałana aktywność ruchową. Rzadko aktywnościąruchową zajmowało się 18 badanych (27,27%),zaś praktycznie wcale nie uczestniczyło w ak-tywności 11 badanych(16,66%). Uczestnicy an-kiety oceniali również na co najczęściejpożytkują swój czas wolny. Spośród 66 bada-nych (98,50%), które zaznaczyły wybraną od-powiedź lub też kilka z odpowiedzi znalazłysię różne formy spędzania wolnego czasu. Czaswolny najczęściej spędzają z rodziną (65,15%)lub poświęcają na prace domowe tj. sprzątanie,opieka nad dziećmi (51,51%). Połowa bada-nych (50,0%) poświęca czas na prace w ogro-dzie. Ponad 1/3 respondentów stanowiąca36,36% w czasie wolnym chodzi na spacery,lub na wizyty do lekarza (34,84%). Prawie 1/3badanych poświęca ten cza na spotkania ze zna-jomymi (30,30%). Nieco powyżej 1/5 bada-nych stanowiąca 21,21% jeździ na rowerze.Nieco mniej badanych chodzi na koncerty, doteatru i kino (18,18%). Tylko 9,09% badanychuprawia sport. Badani zapytani o inne niewy-mienione czynności wskazali również czytanie

(1,51%) a jedna osoba wstrzymała się od odpo-wiedzi (1,5%). Z analizy wyników dotyczącychform aktywności ruchowej odnotowano, że naj-częst-szą jest spacerowanie, które zadeklaro-wało 41 osób (63,07%). Ponad połowa(53,84%)uprawia popularny obecnie nordic -walking. Pozostałe formy wymienione w pyta-niu dwunastym cieszyły się nieco mniejszymzainteresowaniem. Spośród ankietowanychtylko jedna osoba zaznaczyła bieganie jakoformę aktywności ruchowej (1,53%), niewielewięcej bo dwie osoby(3,07%) zadeklarowały,że pływają, a 47,69% respondentów potwier-dziło uprawianie gimnastyki. Trzynaście osób(20%) stwierdziło, że nie podejmuje żadnej ak-tywności ruchowej spośród wymienionychw pytaniu, natomiast dwóch respondentów(2,98%) nie udzieliło odpowiedzi. Przyczyny,dla których osoby starsze biorące udziałw moich badaniach skłaniają się do podejmo-wania ruchu to poprawa samopoczucia, którawedług ankietowanych najbardziej mobilizujedo aktywności. Przyczynę tę wymieniło 38osób (60,31%). Kolejną z przyczyn są zalecenialekarza, które zadeklarowało 27 osób (42,85%).Chęć poprawy kondycji skłoniła do aktywności39,68% czyli 25 ankietowanych. Jak wynikaz analizy odpowiedzi również pozbycie się nad-miernej ilości tkanki tłuszczowej jest dość is-totne dla osób starszych. Tą opcję wybrałodwanaście osób (19,04%). Czterech respon-dentów(6,34%) uznało, że do aktywności skła-niają ich inne przyczyny. Na pytanieodpowiedziały 63 osoby (94,02%) z ogółu re-spondentów a czterech uczestników badań(5,97%) wstrzymało się od głosu. W ocenieponad połowy badanych (55,22%) istniejąprzyczyny, dla których nie podejmują aktyw-ności ruchowej. Natomiast 44,78% respon-dentów oszacowało, iż takich przyczyn niezauważają. Wśród przyczyn braku aktywnościruchowej najwięcej badanych wskazało stan


zdrowia (69,44%). Na drugim miejscu znalazłosię lenistwo (63,89%). Inną przyczyną, trzeciąw kolejności był brak towarzystwa w ocenieponad 1/3 respondentów (33,33%). Niewielubadanych (13,89%) wskazało brak środkówmaterialnych, a jeszcze mniej osób (8,33%)brak dostępu do obiektów i urządzeń rekreacyj-nych. Przy tym na pytanie odnoszące się doprzyczyn braku aktywności ruchowej nie odpo-wiedziało 31 respondentów stanowiących46,27% ogółu badanych. W ankiecie zostaływymienione różne zajęcia grupowe a badanizaznaczali te, z których korzystają. Na pytanieodpowiedziało 67,16% ogółu badanych nato-miast reszta (32,84%) nie odpowiedziało wcale.Wyniki pokazują, że najwięcej osób (68,88%)należy do klubu seniora. Kolejne miejsce zaj-muje gimnastyka grupowa, z której korzysta66,66% ankietowanych. Zajęcia na pływalnizadeklarowało 13,33% badanych natomiastjazda konna i przynależność do działalności pa-rafialnej stanowi po 4,44%. W ankiecie popro-szono badanych o określenie poziomu dostępudo aktywności ruchowej. Na to pytanie odpo-wiedzieli wszyscy respondenci. Najwięcej osób(35,82%) uznało, że dostęp jest wystarczający.Nieco mniej (31,34%) uważa, że osoby starszeposiadają zdecydowanie wystarczające możli-wości do podejmowania aktywności ruchowej.Jedenaście osób (16,41%) stwierdziło, że do-stęp do aktywności jest dla nich średnio wystar-czający, 11,94% podpisało się pod małowystarczającym dostępem. Czterech badanych(5,97%) odpowiedziało, że osoby starsze majązdecydowanie niewystarczający dostęp do ak-tywności ruchowej.

Podsumowanie i wnioskiPodsumowując wyniki przeprowadzonych

badań należy stwierdzić, iż aktywność fizycznau osób starszych nie jest na pierwszym planie.Wnioski należy wyciągnąć na temat społecz-

nych nawyków, do których jesteśmy przyzwy-czajeni. Mało która badana osoba prowadzi ak-tywny tryb życia po sześćdziesiątce. Wynika tonajczęściej z przyczyn zdrowotnych, na którestarsi ludzie już nie mają wpływu jednak należyzauważyć, iż jest to konsekwencją postępowańw latach wcześniejszych. Doprowadzenie dostanu kiedy osoby starsze ograniczają się jedy-nie do spacerowania jest spowodowane tym,że pomimo ciężkiej niekiedy pracy przed odej-ściem na emeryturę osoby te nie uczestniczyływ kulturze fizycznej. Stąd wielu respondentówwinę za brak aktywności ruchowej w ich życiuzrzucało na lenistwo. Ankietowani stwierdzili,że dostęp do aktywności ruchowej w ich wiekujest wystarczający dlatego dziwi fakt, że po-mimo wiedzy na temat różnych form tej aktyw-ności wyniki odsłoniły smutną prawdę. Wynikibadań świadczą o konieczności podejmowaniaaktywności ruchowej przez osoby starsze.

WnioskiAnaliza materiału badawczego uzyskanego

w trakcie postępowania badawczego pozwoliłana wyciągnięcie następujących wniosków:

Z analizy badań wynika, że wysiłek fi-zyczny mieszkańców Białegostoku w wieku60-71 lat nie jest na pierwszym planie. Aż 20%ankietowanych nie korzysta z żadnych form ak-tywności fizycznej

Najczęstszą przyczyną braku aktywnościfizycznej jest stan zdrowia(69,44%) oraz leni-stwo( 63.89%). Ponad połowa badanych ma po-wody, dla których nie korzysta z formaktywności ruchowej.

Spacerowanie oraz nordic- walking jestnajchętniej wybieraną formą aktywności przezosoby starsze.

Zwraca uwagę wysoki odsetek badanych,którzy za przyczynę braku aktywności fizycz-nej podają lenistwo(63,89%), dlatego ta grupawymaga podjęcia działań prewencyjnych.


Literatura

1. J. Drabik, Aktywność fizyczna w tre-ningu zdrowotnym osób dorosłych cz. II, AWFGdańsk 1996, s. 215

2. Halicka M., Pedich W., Działania samo-pomocowe ludzi starszych, Akademia Me-dyczna w Białymstoku, Białystok 1997

3. Szałtynis D., Tomasz Kochańczyk, Ak-tywność fizyczna w promocji zdrowego starze-nia, Towarzystwo krzewienia kultury fizycznejzarząd główny, Warszawa 1997, s. 10-11


WprowadzeniePrzedsiębiorstwa zorien-

towane na klienta z założe-nia zobligowane są nabudowanie własnej markiproduktu. Marka produktujednocześnie określa jego ja-

kość. Stąd też potencjalni goście domniemają,że ten i konkretny obiekt świadczy usługi nawysokim poziomie, lub świadczy usługi inno-wacyjne [2, s. 90]. Pojęcie jakość w odniesieniudo hotelarstwa odnosi się do wielu czynnikówtakich jak: infrastruktura obiektu, innowacyj-ność, obsługa pośrednia i bezpośrednia, usługirestauracyjne, obsługa room- service itd. Na-leży rozróżnić jakość jako kategorie filozo-ficzna oraz jako kategorie techniczną,ekonomiczną lub marketingową [1, s.42].Nie można jednak zapominać, iż w tej branżyistotnym czynnikiem powodzenia obiektu ho-telowego jest także atmosfera, którą gość od-czuwa w związku z przyjazdem do obiektu.Ważnym aspektem, który można nazwać czyn-nikiem konkurencyjnym jest gościnność, częstokojarzona z przyjęciem gościa w taki sposób,aby czuł się wyjątkowy bez znaczenia na celwizyty [3].

Metodologia badańCel i założenia badań: W stosunku do pro-

blematyki pracy założono cel główny: celempracy było oszacowanie jakości wybranychusług hotelarskich w opinii pracowników

pierwszego kontaktu hoteli*** i **** w Bia-łymstoku. W stosunku do celu pracy założono,że jakość usług świadczonych wybranych ho-telach jest wysoka i bardzo wysoka w samooce-nie pracowników pierwszego kontaktu.

Metody i techniki badawcze: Do realizacjicelu badań zastosowano metodę sondażu diag-nostycznego, analizę dokumentów źródłowych,technikę opartą o kwestionariusz ankiety.

Respondenci dokonali samooceny jakościusług zapewnianych w hotelach dokonując wy-boru od 1 do 10, gdzie 10 było maksymalniekorzystną oceną, a 1 najniższą. Szczegółowo:1-3: poziom bardzo niski; 4-5-6 poziom średni;7-8 poziom wysoki; 9-10 poziom bardzo wy-soki.

Wyniki badań własnychDo samooceny jakości usług hotelarskich

zastosowałam badania ankietowe, w którychudział wzięli pracownicy bezpośredniej obsługitrzech hoteli w Białymstoku (30osób). W każ-dym obiekcie zbadanych zostało dziesięciu pra-cowników. Z uwagi na obszerność badańw niniejszym opracowaniu przedstawiono nie-wielką część wyników badań (Tab. 1).

W ocenie jakości usług świadczonychw hotelach badania wykazały, że Uprzejmośćpracowników najczęściej była oceniana na po-ziomie bardzo wysokim. Na 10 możliwychpunktów, średnio ponad połowa badanych(53,55%) wskazała poziom 10. Badani takżew 16,67% ocenili ten aspekt na ocenę 9.

Jakość usług wybranych hoteli w Białymstoku

Anna Browko



Pozostali badani ocenili uprzejmość na wyso-kim poziomie. Niespełna ¼ poddanych badaniu(23,33%) oceniła uprzejmość na poziomie wy-sokim, na ocenę 8. Natomiast najniżej w opinii6,67% respondentów oceniono uprzejmość na7 punktów.

Ponad ¾ badanych Czystość i stan obiektuoceniła na poziomie bardzo wysokim. Badaniw 56,66% wskazali ocenę10, oraz badaniw ponad ¼ (26,67%) wskazali ocenę 9. Nie-wielu poddanych badaniu oceniło czystośći stan obiektu na poziomie wysokim. Punktów8 nadało 6,67% respondentów, oraz punktów7 także nadało 6,67% respondentów. Jeden ba-dany stanowiący 3,33% ogółu ocenił na śred-nim poziomie czystość i stan obiektu, nadają6 punktów.

Kolejnym aspektem była ocena Atrakcjiwyróżniających obiekt. W opinii ponad połowypracowników atrakcje wyróżniające obiekt zos-tały ocenione na bardzo wysokim poziomie.Połowa badanych (50,0%) nadała punktów 10na 10 możliwych. Badani w 10,0% nadaliocenę 9. Respondenci także wskazali, iż tenaspekt działalności hotelu oceniają na wysokim

poziomie. Respondenci w 13,34% ocenili tenaspekt na 8 punktów, natomiast na7 punktówoceniła tylko jedna osoba stanowiąca 3,33%.Oceny także odnosiły się do średniegopoziomu. W opinii 3,33% badanych można tenaspekt ocenić na 6 punktów. Badani ocenialitakże obiekt na 5 i 4 punkty (po 6,67%). W tymaspekcie także pojawiły się oceny niskie odno-szące się do atrakcji wyróżniających obiekt.Trzy punkty i 1 punkt został wystawiony przezdwóch badanych (po 3,33%).

Komfort w opinii prawie ¾ respondentówzostał oceniony na poziomie bardzo wysokim.Punktów 10 nadało 33,33% badanych, nato-miast punktów 9 nadało 40,0% poddanych ba-daniu. Poziom wysoki został oceniony przezprawie ¼ badanych. Punktów 8 nadało 20,0%badanych, natomiast punktów 7 nadało 3,33%badanych. Jedna osoba (3,33%) oceniła kom-fort na poziomie średnim nadając 6 punktóww skali do 10.

Lokalizacja także w opinii prawie ¾respondentów została oceniona na poziomiebardzo wysokim. Ponad połowa badanych(56,67%) oceniła lokalizację na 10punktów.

Tab. 1 Rodzaj schorzenia pacjenta uczęszczającego na zajęcia hipoterapii.


Na 9 punktów badani ocenili w 16,67% lokali-zację. Prawie ¼ poddanych badaniu oceniła lo-kalizację na poziomie wysokim. Osiempunktów nadało 20,0% respondentów, nato-miast punktację 7 nadało 3,33%. W ocenie3,33% badanych lokalizacja została ocenionana sześć punktów, czyli na poziomie średnim.

Kolejnym aspektem była ocena Bezpie-czeństwa. W opinii ponad połowy pracowni-ków bezpieczeństwo zostało ocenione nabardzo wysokim poziomie. Ponad ¼ badanych(26,67%) nadało 10 punktów na 10 możliwych.Badani w 36,67% nadali ocenę 9. Ponad ¼badanych ocenili ten aspekt na poziomie wyso-kim. Punktów 8 nadało 23,33% badanych, na-tomiast punktów 7 nadało13,33% badanych.

W opinii ponad połowy respondentów Sto-sunek jakości do ceny zostało ocenione na po-ziomie bardzo wysokim. Dziesięć punktównadało 30,00% respondentów, natomiast9 punktów nadało 26,66% badanych. Ocenytakże odnosiły się do wysokiego poziomu.W 20,00% badani nadali 8 punktów, a 7 punk-tów nadało 6,67% badanych. Aspekt ten zostałrównież oceniony na poziomie średnim. Dwieosoby (6,67%) oceniły na 6 punktów, natomiast5 punktów nadało 10,00% badanych (tab.1)

Podsumowanie i wnioskiZgodnie z problematyką i celem badań do-

konano oszacowania jakości wybranych usłughotelarskich. Badania wykazały, iż istnieją róż-nice w opinii pracowników hoteli. Największerozbieżności zauważono w oszacowaniu jako-ści otoczenia zewnętrznego. Założenie, iż ja-kość usług świadczonych wybranych hotelachjest wysoka i bardzo wysoka w samooceniepracowników pierwszego kontaktu potwier-dziło się.

Wnioski. W celu dokładniejszego oszaco-wania jakości wybranych obiektów należałobyprzeprowadzić badania w ocenie: gości, firm

współpracujących z hotelem, pracownikówróżnego szczebla włącznie z pracownikamipierwszego kontaktu. W celu poprawienia ja-kości usług personelu pierwszego kontaktu na-leżałoby wprowadzić różnego rodzajuszkolenia savoir - vivre, kursy językowe.W celu poprawienia jakości usług rekreacyj-nych i dodatkowych należałoby wprowadzić in-nowacyjność urządzeń rekreacyjnych

Literatura

1. Borkowski S., Wszendybył E., 2007, Ja-kość i efektywność usług hotelarskich, Wyd.PWN, Warszawa.

2. Sztucki T., 1998, Marketing w pytaniachi odpowiedziach, Wyd. Placet, Warszawa.

3. Witkowski Cz., 2002, Hotelarstwo. Pod-stawy hotelarstwa, Część I, Wyd. DrukTur,Warszawa.


WprowadzenieJedną z podstawowych

funkcji szkoły jest wychowa-nie. Ma ono wpływać na for-mowanie pożądanych postawi cech charakteru, wspomagaćucznia w osiąganiu możliwie

najwyższego stopnia rozwoju osobowego, korzys-tnego dla niego i dla społeczności, w której żyjei z dorobku której korzysta.

Na wychowanie ucznia oprócz domu rodzin-nego, środowiska lokalnego czy mediów, oddzia-łowuje przede wszystkim szkoła jako instytucja,osobowość pracującego w niej nauczyciela,a także zespół klasowy.

Szkoła na wszystkich szczeblach rozwojudzieci, młodzieży od przedszkola do uniwersytetu,stanowi najważniejszą i niezbędną instytucję wy-chowania do rekreacji, kształtuje świadomośći postawy wobec kultury fizycznej. Z niej ucznio-wie powinni wynieść nawyki aktywnego wypo-czynku, umiejętności oraz uprawiania różnychform rekreacji fizycznej, a także powinni zrozu-mieć oraz poznać istotę jej znaczenia. Szkoła budzichęci, zamiłowania do ruchu, sporu, rozbudza za-interesowania poprzez systematyczne i różnorodnezajęcia rekreacyjne.

Istotnym zagadnieniem jest wychowanie dorekreacji. W programie szkolnym lekcji wycho-wania fizycznego na uwagę zasługują takie sportyoraz formy rekreacji, które mogą być stosowanew różnych warunkach w jakich człowiek wypo-czywa. Są to sporty całego życia do których można

zaliczyć między innymi pływanie, gimnastykę, gryterenowe, narciarstwo, żeglarstwo, kajakarstwoi wiele innych, a także turystykę kwalifikowaną.Wychowanie jednostki do rekreacji ruchowej togłównie motywowanie, rozbudzanie zaintereso-wań, uświadamianie wartości i potrzeb aktywno-ści ruchowej poprzez zapoznanie się przez z tymiformami i sposobami organizacji racjonalnego wy-poczynku.

Cel i założenia badań Celem badań było ukazanie na jakim pozio-

mie i czy w ogóle realizowany jest program wy-chowania do turystyki w grajewskim gimnazjum.Na podstawie badań które zostały zastosowane,czyli ankiety próbowano udowodnić jak znaczącąrolę ma uświadamianie młodzieży czym jest tury-styka. Celem było także zdiagnozowanie na jakimpoziomie i czy realizowany jest program wycho-wania do turystyki. Istotne elementem badań byłoukazanie opinii uczniów szkoły na ten temat.Na podstawie własnych obserwacji wynikającychz odbytych praktyk pedagogicznych założono,że turystyka jest mało popularną dziedziną, któranie jest przybliżana młodzieży.

Metody i techniki badawcze W badaniach zastosowano metodę sondażu

diagnostycznego a mianowicie kwestionariu-sza ankiety. Badania przeprowadzono w formiekwestionariusza ankiety opartego na realizacjiwychowania do turystyki młodzieży gimnazjal-nej.

Wychowanie młodzieży do turystykiw szkole gimnazjalnej nr 2 im. Sybiraków

w Grajewie

Eliza Kamińska



Wyniki badań własnychMateriał z badań, zawarty w kwestionariuszu

ankiety, dostarczył bardzo interesujących informa-cji z życia współczesnej szkoły, pracy nauczycielaoraz dotyczących stosunku młodych ludzi do tu-rystyki i rekreacji. Na podstawie przeprowadzonejankiety wywnioskowano że:• poza wycieczkami nie prowadzi się żadnej dzia-

łalności pozalekcyjnej związanej z turystyką,• nauczyciele powinni zadbać o to, by na lekcjach

i zajęciach zapoznać uczniów z możliwie bogatąofertą form aktywności turystycznej,

• uczniowie chętnie wyjeżdżają na wycieczki or-ganizowane przez szkołę, ale nie konieczniespełniają one ich oczekiwania,

• przy organizacji wycieczki przez szkołę ucznio-wie biorą niewielki udział, co może być winą or-ganizatora, który zbyt słabo ich uaktywnia,

• uczniowie w większości preferują wycieczkiwielodniowe,

• badani najbardziej lubią podróżować w towa-rzystwie kolegów i koleżanek z własnej klasy,co świadczy o ich dobrej integracji,

• uczniowie preferują czynne uprawianie tury-styki,

• wyniki przeprowadzonych badań mogą stano-wić podstawę do dalszej pracy nad programemwychowania do turystyki,

• badani w większości byli przekonani, że szkołanie przygotowuje ich do korzystania z turystykijako sposobu spędzania wolnego czasu.

Podsumowanie Reasumując rozważania wymieniono nastę-

pujące wnioski:1. Turystyka i rekreacja są mało popularne

oraz rozpowszechniane przez szkołę oraz nauczy-cieli wśród dzieci i młodzieży.

2. Młodzież coraz częściej swój wolny czasspędza w sposób mało aktywny głównie przykomputerze i telewizji.

3. Coraz mniej młodzieży uczestniczy w za-

jęciach pozalekcyjnych, które dodatkowo poma-gają kształtować sprawność fizyczną oraz rozwijaćnowe umiejętności niezbędne do prawidłowegorozwoju jednostki.

4. Nauczyciele wykazują coraz mniejsze za-angażowanie w rozbudzaniu wśród uczniów ten-dencji do uprawiania różnorodnych form turystyki.

5. Wiedza młodych ludzi na temat roli rekreacjii turystyki jest niewielka. Młodzież nie potrafi wy-mienić pozytywnych funkcji i znaczenia tych pojęć.

6. Wycieczki szkolne, które są dodatkową,a także niezbędną formą zajęć pozaszkolnych or-ganizowane są bardzo rzadko. Wynika to m.in. z:

a) Nieodpowiedniego zachowania ucznióworaz brakiem dyscypliny podczas wyjazdów. Wy-chowawcy boją się że nie będą mogli zapanowaćnad grupą oraz czego skutkiem są wypadki, za któreodpowiedzialność ponoszą właśnie opiekunowie.

b) Braku umiejętności oraz wiedzy nauczy-cieli w zorganizowaniu dobrej wycieczki, posia-dającej ciekawy i bogaty program, który potrafiłbyzainteresować uczniów, także zwykła niechęći brak inicjatywy.

c) Brakuje ciekawych wycieczek nastawio-nych na duży wysiłek fizyczny oraz kształtującychnowe umiejętności ruchowe w różnych dyscypli-nach sportowych.

d) Najwięcej organizowanych jest jednodnio-wych wycieczek w najbliższym plenerze nie wy-magających opracowania skomplikowanegoprogramu.

Podsumowanie i wnioskiPrzedmiotem badań była problematyka

związana z wychowaniem młodzieży do tury-styki w Gimnazjum nr 2 w Grajewie.Można by się odnieść do ogólnego stanu infra-struktury turystycznej Grajewa, który pośredniowpływa na brak rozwoju turystyki i rekreacji wszkołach. Problem badawczy dotyczył rzekomosamego gimnazjum, ale w trakcie przeprowa-dzenia badań ujawniła się obojętność młodych


ludzi do wyżej wymienionych dziedzin. W celuuzyskania dokładniejszych wyników badań za-pytano nauczycieli tej placówki dlaczego krze-wienie turystyki stoi na słabym poziomie.Odpowiedzieli, że wynika to z braku bazy rek-reacyjnej pozwalającej na zapewnienie szero-kiego wachlarza ciekawych zajęć, z którymimłodzież mogła się wcześniej nie zetknąć.W związku z powyższym lekcje wychowaniafizycznego są mało atrakcyjne. Po zebraniumateriału badawczego można potwierdzić po-stawioną hipotezę, która mówi o braku wycho-wania do turystyki w tym grajewskimgimnazjum. Przypuszczane, jeszcze przed roz-poczęciem badań, założenia znalazły odzwier-ciedlenie w rzeczywistości. Problematykabędąca przedmiotem pracy odgrywa dużą rolę- chociażby mającą wpływać w przyszłości nawychowanie kolejnych pokoleń. Dzięki szcze-gółowej analizie środowiska gimnazjalnegozostały ukazane ogromne mankamenty zaanga-żowania polskiej szkoły w zaszczepianiu tu-rystki oraz słabość infrastruktury turystycznej.Oba problemy wiążą się ze sobą i należałobyzastanowić się nad ich jednoczesnym rozwią-zywaniem. Niemniej jednak potwierdziła się hi-poteza: szkoła słabo wychowuje młodzież doturystyki.

Literatura

1. Biernat. , Kozdroń E., „Rekracja i turystykaszkolna w procesie edukacji”, WSEWS. War-szawa 2008

2. Demel M., Humen W., „Wprowadzenie dorekreacji fizycznej”, Warszawa 1970

3. Gaworecki W., „Turystyka”, PWE, War-szawa, 2007

4. Gołombski G., „Kompendium wiedzy o tu-rystyce”, PWN, 2005

5. Jaworowski Z., „Studia turystyki i rekreacjiw Polsce”

6. Kamiński A., „Metoda, technika , procedurabadawcza w pedagogice empirycznej”, Wrocław1970

7. Lubański M., „Metody badań pedagogicz-nych” Warszawa 1977

8. Lubański K., „Turystyka młodzieży jakoproblem społeczno – wychowawczy”, Instytut tu-rystyki, Warszawa ,1986

9. Łobocki M., „Metody badań pedagogicz-nych”, Warszawa, 1977

10. Łobożewicz T., Bieńczyk G . „PodstawyTurystyki” WSF, Warszawa, 2001

11. Łobożewicz T., „Turystyka dzieci i mło-dzieży szkolnej”, AWF, Warszawa, 1996

12. Łobożewicz T., Kogut R . „Turystyka ak-tywna turystyka kwalifikowana”, Warszawa 1999

13. Łobożewicz T., Wolańska T . „Rekreacjai turystyka w rodzinie” PTNKF, AWF, War-szawa,1994

14. Młynarski W ., „Wybrane zagadnieniaz turystyki i rekreacji”

15. Pasterka S , Wieczorek A , Gołaszewski J.,„Organizacja wycieczek szkolnych, obozów sta-łych i wędrownych”, Poznań 2000

16. Pilch T., „Zasady badań pedagogicznych”,Żak, Warszawa ,1995

17. Przecławski K ., „Turystyka a wychowa-nia”, Nasza Księgarnia, Warszawa ,1973

18. Przecławski K ., „Humanistyczne pod-stawy turystyki”

19. Skórzyński Z ., „Między pracą a wypo-czynkiem”, Wrocław, Warszawa, Kraków ,1965

20. Tarańczuk J ., „Metodyka wychowania fi-zycznego”, Zielona Góra ,2004

21. Toczek- Werner S., „Podstawy Turystyki”2007

22. Wolańska T., „Rekreacja ruchowa i tury-styka”, Warszawa 1989

23. Zaczyński W., „Praca badawcza nauczy-ciela” WSiP 1995

24. http://pl.wikipedia.org/wiki/Rekreacja


Zgodnie z Rozporządze-niem Ministra Edukacji Na-rodowej z dnia 19 sierpnia2009 r. w sprawie dopusz-czalnych form realizacjidwóch godzin obowiązko-wych zajęć wychowania fi-

zycznego (Dz. U. Nr 136 poz. 1116), od rokuszkolnego 2009/2010 dwie z czterech godzinobowiązkowych zajęć wf dla uczniów klas IV-VI szkoły podstawowej, gimnazjumi szkół ponadgimnazjalnych, mogą być realizo-wane w formie:

- zajęć sportowych;- zajęć rekreacyjno-zdrowotnych;- zajęć tanecznych;- aktywnych form turystyki.

Zajęcia wf o których mowa w rozporządze-niu, szkoła może organizować jako zajęcia lek-cyjne, pozalekcyjne lub pozaszkolne. Jednak przysprzyjających warunkach organizacyjnych szkoły,sugeruję wprowadzenie zajęć pozalekcyjnych,ewentualnie pozaszkolnych (tylko dla nielicz-nych uczniów zainteresowanych dość oryginal-nymi dyscyplinami sportowymi). Rozwiązanie tojest bliższe idei fakultetów, gdyż organizującgrupy ćwiczeniowe skupiamy tylko tych uczniów,którzy ze szkolnej oferty, wybrali tę samą formęaktywności ruchowej. Zajęcia lekcyjne w pełnitego nie zapewniają. Wdrożenie podstawy progra-mowej w tym kształcie jest niepowtarzalną szansąna zwiększenie aktywności fizycznej uczniów w

wielu obszarach, w tym głównie w obszarze spor-towym - w ramach zajęć odbywanych nie tylkow systemie zajęć lekcyjnych, ale także pozalek-cyjnych i pozaszkolnych. Nauczyciele wychowa-nia fizycznego i dyrektorzy szkół zobowiązanibędą w większym niż dotychczas stopniuuwzględniać w planowaniu zajęć opinie uczniów,ich zainteresowania i potrzeby ruchowe, a także„wyprowadzać” zajęcia poza mury szkolne.

Czy faktycznie tak się stało postanowiłem za-nalizować w swojej pracy zajęcia fakultatywnew Zespole Szkół im Jana Pawła II w Kleosiniew latach 2009/2010 i 2010/2011. Okres ten obej-muje wdrażanie zajęć fakultatywnych w szkołachgimnazjalnych. W badaniu wzięło udział 75uczniów: 36 dziewcząt i 39 chłopców, którzy roz-poczęli naukę w roku szkolnym 2009/2010w Gimnazjum w Kleosinie oraz udział 72uczniów: 37 dziewcząt i 35 chłopców, którzy roz-poczęli naukę w roku szkolnym 2010/2011w Gimnazjum w Kleosinie. Ankieta, którą się po-służyłem zawierała 9 pytań zamkniętych i jednootwarte co pozwoliło mi na odpowiedzenie na py-tania czy założenia wdrażanej reformy są słuszne.

Analizując ankiety wypełnione przezuczniów klas I i II w Zespole Szkół im. JanaPawła II w Kleosinie można stwierdzić, że za-jęcia fakultatywne są wprowadzane i realizo-wane zgodnie z założeniami reformy. Możnawięc powiedzieć, że zajęcia fakultatywnew tej szkole spełniają zamierzone efekty re-formy programowej. Każdy uczeń może sobiewybrać dowolny fakultet: sportowy, rekrea-

Zajęcia fakultatywne z wychowania fizycznego

Mirosław Guzewicz

Szkoła Podstawowa w Księżynie im. Ks. Michała SopoćkiWyższa Szkoła Wychowania Fizycznego i Turystyki w Białymstoku


cyjno - sportowy, taneczny czy turystyczny.Udział w nich zdaniem uczniów ZespołuSzkół im. Jana Pawła II w Kleosinie zwiększaich sprawność fizyczną. Aktualnie uczeń pol-skiej szkoły - na tle europejskim - uczestniczyw jednej z największych liczbie obligatoryj-nych zajęć wychowania fizycznego. Z tegowzględu szczególnego znaczenia nabieratroska o szeroko pojętą efektywność zajęć.Choć polski uczeń z reguły częściej od swo-jego europejskiego rówieśnika uczestniczy wobligatoryjnych zajęciach wychowania fi-zycznego, to ma z kolei mniejszą możliwośćwyboru atrakcyjnych z jego perspektywyzajęć fakultatywnych (pozalekcyjnych) o cha-rakterze rekreacyjnym, sportowym lub tury-stycznym. Uczniowie zarówna klas I jak i IIz Zespołu Szkół w Kleosinie są zdania,że chętnie biorą udział w zajęciach fakulta-tywnych, dzieje się to poprzez szeroko rozu-mianą współpracę z nauczycielemodpowiadają też godziny zajęć i proponowanatematyka.

Dotychczasowe doświadczenie pokazują,iż szkolne wychowanie fizyczne chętnie ko-rzysta z przyznanej mu autonomii, polegają-cej m.in. na pozostawieniu nauczycieli tejspecjalności poza systemem systematycznejkontroli efektywności pracy, a aktualnie rów-nież przejawiającej się pluralizmem progra-mowym. W przypadku szkoły w Kleosiniewidać, że nauczyciele, rodzice i dyrekcjachętnie korzystają z autonomii, jak i równieżumieją zachęcić ucznia do szeroko rozumia-nej rekreacji.

Mimo tych zalet są też i minusy. Ucznio-wie nie chcą aby zajęcia odbywały się na ko-rytarzu w licznych grupach. Chcieliby,aby więcej było rajdów pieszych i rowero-wych w ramach fakultetu turystycznego. Napodstawie przeprowadzonej ankiety wśróduczniów można wysnuć:

Podsumowanie i wnioski- uczniowie, w większości, są zadowoleni

z wprowadzonych zmian w sposobie organiza-cji zajęć wychowania fizycznego;

- system fakultatywny (2+2) cieszy sięwiększą popularnością, niż tradycyjny układ 4godzin wychowania fizycznego;

- zajęcia fakultatywne zwiększają spraw-ność fizyczną;

- zajęcia fakultatywne spełniają oczekiwa-nia uczniów;

- w kolejnych latach zwrócić uwagę,aby było więcej rajdów pieszych i rowerowych

Praca moja miała na celu wykazanie - czyzajęcia fakultatywne w Zespole Szkół w Kleo-sinie spełniają zamierzone efekty reformy pro-gramowej i czy udział w fakultetach zwiększasprawność fizyczną uczniów, a uczniowie chęt-nie uczestniczą w zajęciach. Na podstawieprzeprowadzonych badań można stwierdzić,że zajęcia fakultatywne w tej szkole spełniająoczekiwania reformy. Dzięki wszechstronnejmożliwości korzystania z zajęć uczniowiechętniej uczestniczą w zajęciach organizowa-nych przez szkołę zwiększając prze to swojąsprawność fizyczna. Widać na przykładzie tejszkoły, że pomysł wprowadzenia do szkołyzajęć fakultatywnych przyczynił się do zwięk-szenia aktywności fizycznej uczniów.

Literatura

1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Na-rodowej z dnia 19 sierpnia 2009 r. w sprawiedopuszczalnych form realizacji dwóch godzinobowiązkowych zajęć wychowania fizycznego(Dz. U. Nr 136 poz. 1116)


WprowadzenieSejneńszczyzna jest wy-

jątkowym terenem, który od-grywa istotne znaczenie wturystyce, bowiem przebiegaprzez nią szlak turystycznyłączący wschodnią i zachod-

nią Europę. Region ten posiada bogatą kulturęoraz tradycję. Na przestrzeni lat niejednokrot-nie można spostrzec, że poniekąd jest to regionnieco zapomniany przez turystów (Centrum In-formacji Turystycznej, http://www.cit.ugpunsk.pl/index.php?id=28 z dnia 01.04. 2013r.). Dlatego też postanowiłam przeprowadzićbadania, których głównym celem było oszaco-wanie determinantów rozwoju agroturystykiw powiecie sejneńskim.

Materiał, metody i charakterystyka bada-nych

W ramach metod i technik badawczych za-stosowałam metodę sondażu diagnostycznego

i kwestionariusz ankiety jako technikę, narzę-dzie badawcze.

Badania, które przeprowadziłam były do-browolne i anonimowe, a kwestionariusz zostałpodzielony na 7 pytań dotyczących oceny de-terminantów rozwoju agroturystyki w powieciesejneńskim. Badania ankietowe zostały prze-prowadzone w maju 2013 roku w 20 gospodar-stwach powiatu sejneńskiego świadczącychusługi agroturystyczne.

Na zadawane pytania w ankiecie odpowie-dzi udzielali sami właściciele gospodarstwagroturystycznych pośród których przeważałagrupa w przedziale wiekowym 38-49 lat, sta-nowili oni 40% badanych. Respondenci wwieku 26-37 lat stanowili ¼ grupy co dało 25%badanych osób. Zaledwie 15% badanych toosoby przekraczające wiekiem 16-25 lat i zara-zem pełniące role właściciela gospodarstwa.Natomiast 50 lat i powyżej to ankietowani, któ-rzy byli 20 % grupą badanych (Tab.1).

Determinanty rozwoju agroturystyki w powiecie sejneńskim

Barbara Sudnik



Wyniki badań własnych Wyniki przeprowadzonych badań wypadły

następująco: Wszystkie badane gospodarstwaagroturystyczne oferują wynajem noclegów,żywienie podstawowe, rekreację oraz grillei ogniska. U 65% właścicieli gospodarstwagroturystycznych oferowane jest żywienie tra-dycyjne oraz wyroby własne. Dodatkowo gos-podarstwa świadczące usługi noclegowei żywieniowe udostępniają swoim gościom pe-wien obszar, na którym mogą się swobodnieporuszać i spacerować. Spośród gospodarstwpoddanych badaniu 40% stwierdza iż posiadamożliwość organizacji zajęć grupom szkolnym,natomiast o wiele mniej bo tylko u 10% bada-nych jest możliwość zorganizowania warszta-tów, imprez cyklicznych, imprezjednorazowych czy też występów muzycznych.15 % badanych podaje iż w ich agroturystycejest możliwość przebywania ze zwierzętami.Jeżeli chcieli byśmy wyruszyć na urlop w celurehabilitacji to niestety wśród 20 badanych nieodnotowano żadnych gospodarstw, które ofe-rowały by rehabilitację w swoich usługach(Tab.2).

W ankiecie skierowanej do respondentówpoproszono o ocenę czynników sprzyjającychbądź też ograniczających rozwój agroturystykiw powiecie sejneńskim w podanej skali:1-czynnik bardzo sprzyjający, 2- czynnik sprzy-jający, 3- czynnik bez znaczenia, 4- czynnikbardzo ograniczający, 5- czynnik ograniczający(Tab.3).

Kolejne z pytań jakie zadano respondentomdotyczyło grup dla jakich skierowana jest ofertagospodarstw agroturystycznych. Duża ilość ba-danych (55%) kieruje swoją ofertę w stronęwszystkich wczasowiczów. Nieco mniej bo 30% badanych bardzo chętnie przyjmuje rodzinyz dziećmi gdzie często udzielają im rabatówa co po niektóre gospodarstwa agroturystycznemają wydzielone pokoje z wyjściem specjalniedla rodzin z dziećmi. 10% deklaruje chęć przyj-mowania dzieci i młodzieży oraz stwarzająmożliwość organizacji zajęć dla nich. 5% ba-danych gospodarstw przygotowuje swoją ofertęspecjalnie pod względem emerytów i rencistów.Niestety żadne z badanych gospodarstw nie po-siada oferty dla osób niepełnosprawnych, costwarza szerokie horyzonty dla przyszłych po-koleń tworzących agroturystykę (Tab. 4).

W kolejnym z pytań w ankiecie poproszonoo ocenę motywów przyjmowania gości do gos-podarstw agroturystycznych. Zastosowano na-stępującą skalę: 1- nie ważny, 2- mało ważny,3- obojętny, 4- ważny, 5- bardzo ważny (Tab.5).

Tab. 2. Rodzaj działalności w badanych gospodarstwachŹródło: opracowanie własne.

Tab. 4. Grupy turystów do których kierowana jest ofertabadanych gospodarstw agroturystycznychŹródło: opracowanie własne.


W ostatnim pytaniu skierowanym do bada-nych poproszono o ocenę poszczególnych wa-runków dla rozwoju w powiecie sejneńskim wpodanej oto skali : 1- zła, 2- średnia, 3- dobra,4- bardzo dobra. Wyniki tych badań wyszły na-stępująco (tab. 6):

Podsumowanie i wnioskiReasumując wszystkie powyższe rozważa-

nia w całej pracy można stwierdzić, że agrotu-rystyka oraz jej rozwój na badanym terenie po-wiatu sejneńskiego podąża w dobrym kierunku,lecz nie można stwierdzić, że jest zadawalający.Badany obszar posiada wiele ciekawych walo-rów przyrodniczo – krajobrazowych, które nie-jednokrotnie przykuwają uwagę turystów,którzy wraz z chęcią przebywania na łonie na-tury pośród pięknej i urokliwej natury położo-


nej na skraju granicy z Litwą mają również po-trzebę zakwaterowania w gospodarstwachagroturystycznych.

Badania wykazały, że są to różnego rodzajuatrakcje wodne, zbiorniki wodne co w rozmo-wach zadeklarowała cała liczba badanych,sporty wodne i lądowe, czynniki kształtującerozwój agroturystyki stworzone przez czło-wieka, co 90 % badanych oceniło za czynnikisprzyjające oraz bardzo sprzyjające.

Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Sejnachorganizuje różnego rodzaju targi promując tu-rystykę powiatu sejneńskiego, działa pomocdoradcza, wsparcie ze strony stowarzyszeniaagroturystycznego, natomiast właściciele gos-podarstw agroturystycznych nie współpracująze sobą. Tylko jedno na dwadzieścia badanychgospodarstw agroturystycznych współpracujez sąsiednimi gospodarstwami agroturystycz-

nymi. Bardzo dużą rolę odgrywa również wie-dza i umiejętności dotyczące prowadzenia gos-podarstwa agroturystycznego co równieżzauważyło 100% respondentów. Jeżeli chodzio warunki panujące w gospodarstwach agrotu-rystycznych to z roku na rok jest co raz lepiej.Natomiast odnośnie zróżnicowania oferty agro-turystycznej to za dobrze niestety nie jest gdyżmało jest gospodarstw, które w swojej oferciekierują się oryginalnością.

Z badań wynikło, że tylko jedno na dwa-dzieścia badanych gospodarstw jest przygoto-wane na przyjęcie osoby niepełnosprawnej i madostosowane warunki w gospodarstwie do jejpobytu.

Powiat sejneński posiada największy sto-pień bezrobocia w całym kraju. Ludzie szuka-jąc pracy tworzą nowe kwateryagroturystyczne. Pośród tych powstałych


kształtuje się co raz to większa konkurencja comotywuje do unowocześniania i podnoszeniawarunków w gospodarstwach agroturystycz-nych.

Najczęstszym czynnikiem, który determi-nuje rozbudowę i budowę gospodarstw agro-turystycznych są uwarunkowania finansowegdyż tylko 30% badanych stworzyła swojąagroturystykę z własnych środków pienięż-nych. Reszta są to gospodarstwa agrotury-styczne powstałe z zapożyczonych funduszybądź też dotacji z UE. Aż 80% ankietowanychokreśla jako czynniki sprzyjające i bardzosprzyjające możliwości zewnętrznego wspar-

cia finansowego gospodarstw agroturystycz-nych. Połowa badanych wykazuje, iż głów-nym źródłem dochodów w ichagroturystykach są gospodarstwa rolne, którew dobie dzisiejszych czasów nie zawsze przy-noszą korzystne zyski gdyż bardzo częstoskazane są na klęski nie urodzaju. Czynnikifinansowo-prawne zdecydowanie determinująrozwój agroturystyki na obszarze Sejneńsz-czyzny. Duża liczba badanych opiniuje jakopozytywne warunki prawne i podatkowew tworzeniu kwater agroturystycznych, gdyżgospodarze rolni mają ulgi w tworzeniu agro-turystyki. Badani właściciele gospodarstw

agroturystycznych strofują jednak samorządygminne gdyż wsparcie z ich strony nie jestzbyt zadawalające.

Wnioski, które nasunęły się po przepro-wadzeniu badań:

1) Właściciele gospodarstw agrotury-stycznych powinni integrować się we włas-nych gospodarstwach agroturystycznych.

2) Istniejące gospodarstwa agrotury-styczne na badanym terenie powinny wpro-wadzić oryginalną ofertę co przyciągniewiększą rzeszę turystów.

3) Właściciele gospodarstw agrotury-stycznych powinni pomyśleć nad dostosowa-niem swoich obiektów do potrzeb osóbniepełnosprawnych po przez wykorzystaniefunduszy strukturalnych.

4) Osoby, które posiadają gospodarstwaagroturystyczne powinny chętniej korzystaćz pomocy i szkoleń jakie oferują stowarzy-szenia i ODR, a także jednoczyć się w stowa-rzyszeniach i zgłaszać swoje wnioskii problemy.

6) Jednostki samorządowe powinny rów-nież poświęcić więcej uwagi o dbałość zbior-ników wodnych , obszarów leśnych i innychmiejsc gdzie potencjalni turyści mogliby spę-dzać swój czas wolny.

7) Właścicielom gospodarstw agrotury-stycznych potrzebne są nowe pomysły którezgłaszane w stowarzyszeniach będą bodźcemdo tworzenia nowych wniosków a co za tympozyskiwanie nowego sprzętu i wyposażeniainfrastruktury turystycznej.

8) Osoby, które zamierzają tworzyć gos-podarstwa agroturystyczne powinny pomy-śleć nad tworzeniem agroturystyki takiejjakiej nie ma w okolicy tzn. np. stworzeniehipoterapii czy też pójście w kierunku opiekizdrowotnej, gdzie turyści mogli by nie tylkowypocząć lecz również poprawić swoją kon-dycję.

Literatura

1. http://www.cit.ugpunsk.pl/index php?id=28 z dnia 01.04.2013r.).

2. Materiały Informacji Turystycznej w Au-gustowie

3. Materiały Ośrodka Doradztwa Rolni-czego w Szepietowie


Problemy wychowania fizycznegoi rekreacji

Problemy wychowania fizycznego i rekreacji58

WprowadzeniePoznanie czynników mo-

tywujących do podjęcia ak-tywności fizycznej jestniezwykle ważne z uwagi nakoniecznośc podejmowaniadziałań zgodnych z oczeki-

waniami osób uczęszczających na treningi. Wy-niki przeprowadzonych badań pozwolają też napodjęcie aktywności trenerów, nauczycieli i in-struktorów, zmierzającej do stałej zmiany stylużycia podopiecznych. Uzyskana wiedza natemat czynników warunkujących podejmowa-nie aktywności fizycznej na przykładzie zajęćaerobiku przyczyni się do kształtowania wzorcazdrowia w programach skierowanych do osóbdorosłych. W związku z pojawieniem się wżyciu dzisiejszych społeczeństw zagrożeń dlawszelkich działań prozdrowotnych a tymsamym profilaktyki, systematyczne i odpo-wiednie dozowanie aktywności fizycznej jestpodstawowym środkiem służący zdrowiu jed-nostki a także populacji.

Poznanie czynników motywujących do ak-tywności fizycznej osób dorosłych jest jednymz elementów całego procesu związanegoz kształtowaniem poziomu aktywności fizycz-nej w społeczeństwie i poziomu ogólnej wiedzyo zdrowiu i zachowaniach prozdrowotnych.

Metodologia badańCel i założenia badań: Podstawowym

celem badań było poznanie czynników moty-

wujących skłaniających do podjęcia aktywno-ści fizycznej poprzez uczestnictwo w zajęciachaerobiku. Dodatkowo poprzez badania dążonodo ustalenia oddziaływania podjęcia aktywno-ści fizycznej na kształtowanie zdrowego stylużycia. Założono, że silnie występującymi czyn-nikami motywacyjnymi skłaniającymi osobybadane do podjęcia aktywności fizycznej są:pogorszenia stanu zdrowia, walka z otyłością inadwagą oraz zauważalne negatywne skutkidotychczas prowadzonego stylu życia gdzie ak-tywność fizyczna posiadała aspekt epizo-dyczny.

Metody i techniki badawcze: W badaniachzastosowano metodę sondażu diagnostycznego.Badania przeprowadzono w oparciu o kwestio-nariusz ankiety uwzględniającym aspektyważne dla pracy badawczej. Pytania były zgru-powane w czterech głównych częściach: ogól-nej, samoocena stanu zdrowia, motywacjapodejmowania aktywności fizycznej i aktyw-ność fizyczna jako składnik zdrowego stylużycia. Z uwagi na obszerność uzyskanych ma-teriałów w niniejszym opracowaniu przedsta-wiono część wyników badań.

W zainteresowaniu badawczym pozosta-wały osoby w wieku od 25 do 50 lat, uczęsz-czające na zajęcia aerobiku w mieścieBiałystok. Do przeprowadzenia badań wyło-niono grupę reprezentatywną w ilości 40 osób.Z uwagi na jednostkowe zainteresowanie męż-czyzn zajęciami aerobiku odstąpiono od badańgrupy zróżnicowanej według płci. W grupie re-

Motywacja uprawiania aktywności fizycznej na przykładzie treningów aerobiku

Agnieszka Ambroziak



prezentatywnej znalazły się tylko kobiety.Grupę reprezentatywną wyłoniono na zasadziedobrowolnego, anonimowego uczestnictwa wbadaniach po ustaleniu zgodności z pożąda-nymi cechami jednostki badawczej. Kwestio-nariuszem ankiety przebadano 40 kobietuczęszczających na zajęcia aerobiku w klubach„Maniac Gym”, „Kręgielnia”, „Day Spa” oraz„Global” na terenie Białegostoku. Minimalnywiek wynosił 17 lat. Wiek najstarszej osobyuczestniczącej w zajęciach wyniósł 63 lata.Wartość średnia wieku badanej grupy wynosiła39 lat. Najwięcej badanych osób (32,5%) upla-sowało się w grupie wiekowej od 31 do 40 lat.Liczną grupę wiekową stanowią także osoby po50 roku życia (łącznie 27,5%).

Wyniki badań własnychJako motyw podejmowania aktywności fi-

zycznej z grupy „ogólne”, osoby badane naj-częściej wybierały chęć utrzymania,zachowania ogólnej sprawności fizycznej(67%). Na kolejnym miejscu osoby badanewskazały chęć podniesienia i poprawy ogólnejsprawności fizycznej (rycina 1).

Tylko 10% badanych zajęcia z aerobikutraktuje jako odpoczynek od codziennych obo-wiązków. Należy zaznaczyć, że blisko 30% ba-danych wskazuje na motyw podjęciaaktywności fizycznej jako wypełnienie wol-nego czasu. Może to świadczyć o chęci zmianystylu życia z biernego na aktywny, wypełnionyaktywnością fizyczną.

W kategorii motywów „somatycznych”osoby badane równomiernie wskazały motywydotyczące wagi ciała i stosunku tkanki tłuszczo-wej do tkanki mięśniowej. Najliczniej wskazy-wany motyw to chęć poprawy struktury ciałatzn. zmiana stosunku tkanki mięśniowej dotkanki tłuszczowej (rycina 2). Motywem kolej-nym wpływającym na podejmowanie trenin-gów jest chęć utrzymania pożądanej masy ciałai zapobieganie nadwadze. Uważam, że jest tomotyw wiążący się z realnym postrzeganiemmożliwości samych osób uczestniczących wzajęciach a także realnym podejściem do stylużycia. Osoby badane z pewnością mają świa-domość, że uczestnictwo w zajęciach aerobikujest tylko składową wpływającą na styl życia aw konsekwencji na wagę ciała. Innym moty-

Ryc. 1. Motywy podejmowania treningów z aerobiku oraz zrealizowane cele i osiągnięte korzyści w wyniku uczęszczania na treningi kategoria “ogólne”, rozkład procentowy. Źródło: Opracowanie własne.

A - utrzymanie, zachowanie ogólnej sprawności fizycznejB - podniesienie, poprawa ogólnej sprawności fizycznej

C - wypełnienie wolnego czasuD - odpoczynek od codziennych obowiązków - odnowa sił psychofizycznych


wem podejmowania aktywności fizycznej wpostaci treningów aerobiku z kategorii „moto-ryczne” jest utrzymanie zdolności fizycznej nadotychczasowym poziomie.

W kolejnej kategorii motywów - „psycho-logiczne”, osoby badane najczęściej wskazy-wały na akceptację własnego ciała – 55%.Kolejną odpowiedzią było zwiększenie poczu-cia własnej wartości – 45%. Poczucie własnejwartości nie tylko dotyczyło sfery doznań este-tycznych ale z pewnością wiązało się to z moż-liwością zmiany w swoim dotychczasowymżyciu. Podjęcie aktywności fizycznej przezosoby dorosłe nie jest zadaniem łatwy z punktuwidzenia teorii motywacji.

Motywem wskazanym przez badane osobyw kategorii „estetyczne” jest „poprawa jędrno-ści ciała, lepsze ukrwienie skóry”. Udzielenietakiej odpowiedzi wiąże się w przekonaniemo wszechstronnym oddziaływaniu aktywnościfizycznej na człowieka. Kolejnym motywem wtej kategorii jest „poprawa sylwetki”. Zmianystylu życia związane z rozwojem cywilizacyj-nym odbijają piętno także na wyglądzie ze-

wnętrznym człowieka. Osoba aktywna fizycz-nie posiada także zewnętrzne oznaki zdrowia iaktywności. Jędrność skóry oraz zabarwieniecery, zwłaszcza dla kobiet, jest ważnym ele-mentem estetycznym potwierdzającym ak-tywny tryb życia i zdrowie.

Motywami z kategorii „lecznicze” wskaza-nymi przez badanych są zarówno zalecenia le-karskie, chęć poprawy stanu zdrowia i wzrostodporności. Podstawowym motywem w tej ka-tegorii są zalecenia lekarskie. Zalecenia lekar-skie wpisują się w strategie zmiany stylu życiau osób badanych. Korzyści jakie w ocenieuczestników treningów aerobiku zostały zrea-lizowane to poprawa stanu zdrowia.

Dokonując analizy motywów wskazanychw każdej kategorii należy podkreślić, iż na pod-jęcie aktywności fizycznej w postaci treningówaerobiku miały wpływ: chęć zachowania ogól-nej sprawności fizycznej, zmniejszenie objęto-ści tkanki tłuszczowej, akceptacja własnegociała oraz zalecenia lekarskie (rycina 3).

Utrzymanie, zachowanie ogólnej sprawno-ści fizycznej ma też związek z dotychczaso-

Ryc. 2. Motywy podejmowania treningów z aerobiku oraz zrealizowane cele i osiągnięte korzyści w wynikuuczęszczania na treningi kategoria „somatyczne” - rozkład procentowy. Źródło: badania własne

A - likwidacja nadwagi, otyłości, obniżenie masy ciałaB - utrzymanie pożądanej masy ciała, zapobieganie nadwadze

C - poprawa struktury ciałaD - brak odpowiedzi


wym stylem życia określanym przez większośćosób badanych jako bierny. Zmiany związanez wiekiem i biernym trybem życia powodują,że aktywność fizyczna jest czynnikiem pozwa-lającym zachować jakość życia nawet u osóbdorosłych. Nie bez znaczenia jest motyw zwią-zany z estetyką i wizualnym odbiorem wygląduzewnętrznego. Dodać należy, że w grupie re-prezentatywnej znalazły się tylko kobiety. Dla-tego motyw podjęcia treningów z aerobikuokreślany jako poprawa jędrności skóry i lepszeukrwienie jest tak ważny.

Blisko połowa badanych jako czynnik wa-runkujący kontynuację treningów określa po-prawę stanu zdrowia i samopoczucia.Widoczne efekty odczuwane subiektywnieprzez osoby trenujące wpływają na dalsze ak-tywne uczestnictwo w zajęciach. Poprawa stanuzdrowia i samopoczucia wpływa pozytywnie najakość życia i z pewnością oddziałuje na pozos-tałe czynniki stylu życia. Miła atmosfera na za-jęciach jest także motywem kształtującymkontynuację treningów. Najmniej oddziałują-cym motywem kształtującym kontynuację tre-

ningów są widoczne efekty w wyglądzie ze-wnętrznym (11%).

Podsumowanie i wnioski.Czynnikami motywującymi podjęcie ak-

tywności fizycznej na przykładzie zajęć z aero-biku są: zachowanie ogólnej sprawnościfizycznej, poprawa struktury ciała (odpowied-nie proporcje tkanki mięśniowej do tkankitłuszczowej), akceptacja własnego ciała, po-prawa jędrności skóry, lepsze ukrwienie orazzalecenia lekarskie. Wymienione motywywskazują, że badane osoby dostrzegają nega-tywne skutki dotychczasowego biernego stylużycia. Brak systematycznej aktywności fizycz-nej powoduje zmiany w ogólnej kondycji fi-zycznej osób badanych a także w wyglądziezewnętrznym. Należy pamiętać, że grupa repre-zentatywna składała się wyłącznie z kobiet.Dbałość o wygląd zewnętrzny i akceptacjawłasnego ciała jest ważnym elementem w życiukażdej kobiety.

Wnioski. Konieczne jest przeprowadzeniebadań zmierzających do oceny systematyczno-ści podjętych treningów i ich wpływu na

Ryc. 3. Zestawienie przyczyn i motywów wpływających na podjęcie decyzji o rozpoczęciuuczęszczania na aerobik – rozkład procentowy W wykresie uwzględniono najczęściej wskazaneodpowiedzi z każdej kategorii Źródło: badania własne

A - utrzymanie, zachowanie ogólnej sprawności fizycznejB - poprawa struktury ciała (proponuje tkanki tłuszczowej do tkanki mięśniowej)

C - akceptacja własnego ciałaD - poprawa jędrności ciała, lepsze ukrwienie skóry

E - zalecenie lekarza


zmianę stylu życia osób które podjęły treningiaerobowe. Pozwoli to na ocenę trwałości zmianw codziennym życiu osób badanych.

Literatura

1. Drabik J., 1995, Aktywność fizycznaw edukacji zdrowotnej społeczeństwa, Część I,AWF Gdańsk, Gdańsk

2. Gore I., 1980, Wiek a aktywność ży-ciowa, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekar-skich, Warszawa

3. Grodzka-Kubiak E., 2002, Aerobik czyfitness, DDK Edition, Poznań

4. Korczak L., Pańtak G., 1987, Czas wolnymłodzieży ze szkół ponadpodstawowych, In-stytut Badań Pedagogicznych, Warszawa

5. Maslow A., 2006, Motywacja i osobo-wość, PWN, Warszawa

6. Winiarski R. W., 1995, Aktywność spor-towa młodzieży. Geneza – struktura – uwarun-kowania, AWF Kraków, Kraków

7. Wolańska T. red., 1995, Aktywność fi-zyczna a zdrowie, Biblioteka PTNKF, tom III,Warszawa


ВведениеУправление представ-

ляет собой обязательноесоставляющее современ-ного общества. С позициисистемного подхода онорассматривается как целе-

направленная деятельность всех субъектовсистемы по обеспечению функционирова-ния и развития системы. Это есть процесспланирования, организации, мотивациии контроля, необходимый для того, чтобыдостичь целей организации [1].

Управленческая культура учебного заве-дения рассматривается как ценности,нормы, принципы управления вместе с ха-рактерными для данного учебного заведенияобычаями, традициями, ритуалами. От тогонасколько грамотно построен процессуправления зависит результат деятельностив том числе в области физического воспита-ния школьников. При этом эффективностьуправления устанавливается путем сопо-ставления результатов и затрат на его дости-жение [2].

Основной функцией образовательногоучреждения является осуществление учеб-ной и воспитательной деятельности уча-щихся. При этом физическое воспитаниевыступает как ее специфическая областьформирования у школьников специальныхзнаний, двигательных умений и навыков,развития двигательных способностей,

укрепления здоровья, формирования здоро-вого образа жизни на обязательных для уча-щихся уроках физической культурыи здоровья. Наряду с многочисленными тра-диционными формами физического воспи-тания, на сегодняшний день онохарактеризуется внедрением в образователь-ный процесс новых форм занятий (спортив-ный час, факультативные занятия, Дниздоровья, спорта и туризма и др.) и контроля(выпускной экзамен по выбору учащихся поучебному предмету «Физическая культура издоровье»). Такое многообразие форм заня-тий вызывает определенные сложностив функционировании и управлении школь-ным физическим воспитанием.

Методология исследованияЦелью нашего исследования является

анализ процесса управления в целом, и фи-зическим воспитанием, в частности, в уч-реждении образования.

Результаты исследования.Данную работу мы планируем осу-

ществлять следующим образом:1. Определить теоретические основания

процесса управления физическим воспита-нием учащихся в образовательном учрежде-нии.

2 .Изучить систему управления физиче-ским воспитанием в Гродненской городскойгимназии.

3. Разработать и обосновать модель со-

Особенности исследования процесса управления физическим воспитанием

в образовательном учреждении

Екатерина Бондарович

Гродненский Государственный Университет имени Янки Купалы


вершенствования системы управления фи-зическим воспитанием учащихся в учрежде-нии образования.

Объектом исследования является про-цесс физического воспитания учащихсяв учреждении образования, а предметом –управление физическим воспитанием уча-щихся.

Научная новизна и практическаязначимость

Впервые на примере Гродненской город-ской гимназии планируется провестиоценку и анализ действующей системыуправления физическим воспитанием уча-щихся и на основании полученных резуль-татов разработать модель ее совер-шенствования. Практическая значимость ис-следования будет заключаться в разработкемодели системы управления физическимвоспитанием учащихся в учреждении обра-зования. В свете обозначенной проблемынами будут использованы основные поня-тия, из области менеджмента.

Известно, что менеджмент служит фор-мулированию и достижению организацион-ных целей. При этом организацияобразовательного учреждения представляетсобой группу людей, деятельность которыхсознательно координируется для достиже-ния общих целей, в том числе и по укрепле-нию здоровья учащихся – субъектовобразовательного процесса. Цель организа-ции определяет основные направления дея-тельности и развитие самой организации.Она должна быть направлена на здоровьес-бережение всех членов организации. Глав-ная цель организации - миссия,а направление деятельности организации -стратегия. Система мер по реализации стра-тегии - тактика. В целом, на наш взгляд,речь идет о партисипативном (от англ. par-

ticipate – участвовать) управлении образова-тельным учреждением, основанном навключении всего педагогического коллек-тива в процесс выработки, принятия и реа-лизации управленческих решений(привлечение учителей, родителей, учени-ков, спонсоров и др. к работе различных ор-ганов внутришкольного управленияфизическим воспитанием, которые должнысодержать стратегические направленияуправления). Выборность руководителейи наличие коллективных органов управле-ния, гласность и открытость в принятии ре-шений, доступность всех заинтересованныхлиц к управленческой документации.

Управление физическим воспитаниемв образовательном учреждении относитсяк социальному управлению [3], посколькуимеет целенаправленное воздействие на об-щественные процессы, осуществляется по-средством социальных органови организаций, призванных совершенство-вать целостность и структуру социальнойсистемы, ее оптимальное функционирова-ние и развитие. В этом аспекте главная за-дача управления – регулирование поведенияи деятельности людей, отношений междуними. Основными элементами структурыуправленческого процесса выступают объ-ект, субъект, средства, результат управления.К числу функций последнего относят: по-строение модели управляемого объекта, вы-работку и принятие управленческогорешения, организацию, расстановку элемен-тов управления в соответствии с принятымрешением, распорядительство, регулирова-ние, обеспечение устойчивой обратнойсвязи, контроль и др.

ЗаключениеВ каждой организации практика разра-

ботки и принятия управленческих решений


имеет свои особенности, обусловленные ха-рактером и спецификой деятельности, ееструктурой, действующей системой комму-никаций, внутренней культурой. Однакообщее, характерное для любого процессапринятия решений, заложено в основу тех-нологии разработки и принятия решений,используемой в любой организации.

Аналогичная работа осуществляется вразличных сферах деятельности для совер-шенствования системы управления, в томчисле системы управления физическим вос-питанием в учреждении образования. Осу-ществив данную работу, мы планируемпостроить научно обоснованную модельуправления школьным физическим воспи-танием учащихся на конкретном примере –городской гимназии г. Гродно.

Литература

1. Петров В.В. школы менеджмента : уч.пособие для вузов / . – М. электронное изда-ние.

2.Башкатова Ю.И. Управленческие ре-шения / Ю.И. Башкатова . – М : Московскийин-тут экономики, информации. – 2003

3.Эффективный школьный менеджмент: пособие для директоров школ / под ред.О.И. Тавгеня, Н.И. Запрудского, Н.Н. Ко-шель. – Мн.: Тонпик, 2006.


WprowadzeniePodstawą oczekiwań

związanych z nauczycielemjest charakter jego pracyoraz tradycje uczestnictwawielu pokoleń polskichnauczycieli w rozwoju

postępu społecznego, gospodarczego orazoświatowo - kulturalnego. Od wielu lat nau-czyciel nie tylko zaspakajał potrzeby oświa-towe społeczeństwa, ale ciągle rozwija je,ukazuje wartość oświaty, wykształcenia czło-wieka dla perspektywy jego rozwoju. Czyn-nikiem wpływającym na skutecznośćdziałania nauczyciela jest jego osobowość,będąca bardzo ważnym narzędziem pracy.Chcąc odnieść sukces zawodowy, pedagogpowinien mieć dobre i bliskie relacjez uczniami, a to wymaga osobistego zaanga-żowania w budowanie i podtrzymywanietych relacji.

Metodologia badańCel i założenia badań: Przedmiotem

mojej pracy było przedstawienie sylwetkinauczyciela wychowania fizycznegow szkole XXI wieku.

Cel pracy dotyczył przedstawienia mo-delu nauczyciela wychowania fizycznegowedług uczniów szkół podstawowych.W swojej pracy określiłem pytania badawczeniezbędne do zarysowania pełniejszego ob-

razu poruszanego tematu. Są to:- Czy nauczyciel wychowania fizycznego

może być autorytetem we współczesnejszkole?

- Czym powinien charakteryzować sięwzorowy nauczyciel wychowania fizycznegowedług uczniów?

- Jakie stosuje nauczyciel wychowania fi-zycznego kryteria przy ocenianiu uczniów.

Metody i techniki badawczeBadania przeprowadzone zostały za po-

mocą sondażu diagnostycznego, a technikąbadawczą jest ankieta. Kwestionariusz an-kiety przeprowadzony został wśród uczniówSzkoły Podstawowej nr 44 im. StanisławaMoniuszki w Białymstoku. Placówka poło-żona jest na „Zielonych Wzgórzach” przyulicy Rumiankowej nr 13. Kadra placówkiliczy 45 osoby w tym trzech nauczycieliwychowania fizycznego, którzy mają do dys-pozycji salę gimnastyczną o wymiarach15x28m oraz sale do gimnastyki korekcyjnej.Lekcje wychowania fizycznego też są prowa-dzone na boiskach szkolnych (do piłki ręcz-nej i piłki siatkowej, bieżni oraz skoczni doskoku w dal) i na terenach wokół szkoły.

Sylwetka nauczyciela wychowania fizycznegow opinii uczniów klas IV-VI szkoły podstawowej

Paweł Zdanuczyk


Tab. 1 Liczba badanych uczniów


Do badań przystąpiło 100 uczniów z klas IV,V, i VI. Poniższa tabela przedstawia daneliczbowe badanej populacji.

Z uwagi na obszerność uzyskanych mate-riałów w niniejszym opracowaniu przedsta-wiono część wyników badań.

Wyniki badań własnychAnalizę pytania pierwszego, które

brzmiało (Czy lubisz uczęszczać na lekcjewychowania fizycznego?), przedstawia ta-bela 2.

Wypowiedzi badanych dowodzą, że zde-cydowana większość uczniów (68%) podkre-śliła odpowiedzi „zdecydowanie tak” i „raczejtak” lubi uczęszczać na lekcje wychowaniafizycznego. Natomiast 21% badanych uważa,że „zdecydowanie nie” i „raczej nie”. Niezde-cydowanych („trudno powiedzieć”) było11 %. Negatywny stosunek uczestnictwa

w zajęciach wychowania fizycznego wyka-zała grupa chłopców z klasy V (14 osób).Pozytywną ocenę udziału w zajęciach po-twierdziły dziewczęta z klasy IV oraz chłopcyz klasy VI (po13 osób). Największą liczbęuczniów niezdecydowanych stanowiły dziew-częta z klasy VI (7 osób).

Wśród 26 badanych uczniów z klas IVponad połowa dzieci zdecydowanie wskazałana udział w zajęciach wychowania fizycz-nego.

W tej grupie ponad ¼ uczniów wskazałarównież „raczej tak”. Dzieci z klas V (40 ba-danych) udzieliło 57,5% pozytywnych odpo-wiedzi, Wśród 34 ankietowanych uczniówz klas VI większość była na „zdecydowanietak”. Najliczniejszą grupą niezdecydowanąbyły dzieci z klas VI (20,5%), natomiast naj-więcej odpowiedzi negatywnych udzieliliuczniowie z klas V (12,5%).

Należy sądzić, iż większość uczniów chęt-nie uczestniczy w zajęciach wychowania fi-zycznego, co wynika z analizy pytania. Na 100badanych respondentów średnio na każdy ob-szar negatywnych wypowiedzi „raczej nie”i „zdecydowanie nie” przypada około 12,5%wszystkich opinii, natomiast pozytywnych„zdecydowanie tak” i „raczej tak” przypada

Tab. 2 Stosunek uczniów do wychowania fizycznego

Ryc. 1 Procentowy udział badanych w zajęciach wychowania fizycznego


21,7% na każdą kategorię. W pytaniu trzecim, które dotyczyło

(Według Ciebie dobry nauczyciel wychowa-nia fizycznego to ten...? ), uczniowie mielido wyboru pięć cech osobowości. Analizętego obszaru przedstawia tabela 3.

W wyniku przeprowadzonej analizy ta-beli 8 najbardziej pożądaną cechą osobowo-ści nauczyciela wśród uczniów jest miły(76 głosów), sprawiedliwy (73), cierpliwyi nie krzyczy (53). Najmniej odpowiedziudzielono na komunikatywny i odpowie-dzialny.

W klasach czwartych najbardziej pożąda-nymi cechami osobowości nauczyciela wy-chowania fizycznego są miły(21odpowiedzi), sprawiedliwy (17 osób), wy-rozumiały i nie krzyczy (15 badanych). Naj-mniejszą liczbę głosów uzyskały odpowiedzi,komunikatywny i odpowiedzialny (po 4osoby), przyjacielski (6 osób).

W piątej klasie natomiast największąliczbę odpowiedzi miały następujące cechy:sprawiedliwy (33), miły (30), dobry (28).Najmniejszą ilość głosów uzyskały komuni-katywny, dobry doradca (po 6), odpowie-dzialny (9).

W szóstych klasach najwięcej głosówpadło na takie cechy jak miły (25), sprawied-liwy (23), nie krzyczy (17). Najmniej odpo-wiedzialny i komunikatywny po 7

odpowiedzi, dobry (12), żartobliwy (15). Należy sądzić, iż najbardziej pożądanymi

atrybutami nauczyciela wśród uczniów wewszystkich badanych klasach są miły, spra-wiedliwy, cierpliwy, nie krzyczy, wyrozu-miały, dobry. Pozostałe z wymienionych cechbyły przez uczniów pomijane.

Rycina 2 wyszczególnia cechy osobowo-ści nauczyciela w opinii dziewcząt i chłop-ców z klas IV, V, oraz VI. Wykresprzedstawia dane procentowe wyszczegól-nionych przez grupę dziewcząt i chłopcówcech osobowościowych nauczyciela. Wśród50 badanych uczennic najwyżej ocenionosprawiedliwe traktowanie ucznia ponad 70%,zaś wśród chłopców nauczyciel powinien byćmiły w stosunku do ucznia (84% badanych).Ta cecha wśród dziewcząt otrzymała tylko68%., ¾ badanych podkreśliło sprawiedliwy.Następnymi ważnymi cechami prowadzą-cego zajęcia wychowania fizycznego wyka-zanymi przez chłopców są żartobliwy,wyrozumiały i nie krzyczy. Dziewczęta naj-częściej podkreślały cierpliwy, nie krzyczyoraz wyrozumiały. Takie cechy osobowościjak komunikatywny i odpowiedzialny uzys-kały najmniej odpowiedzi.

Pytanie czwarte, które określało (Jakieumiejętności powinien posiadać według Cie-bie nauczyciel ?) każdy badany uczeń miałdo wyboru pięć odpowiedzi z jedenastu moż-liwych. Tabela 4 przedstawia analizę tego za-gadnienia.

W tabeli 2 wyszczególnione zostały daneliczbowe i procentowe odpowiedzi w zakre-sie umiejętności prowadzącego zajęcia.Wśród wszystkich badanych tylko 17%uczniów nie wskazało umiejętności (potrafizainteresować lekcją). Ponad połowa dziecizaznaczyła (pomaga i nie zmusza do wyko-nywania trudnych ćwiczeń). Większośćbadanych uczniów wskazała na umiejętności

Tab. 3 Procentowy udział badanych w zajęciach wychowania fizycznego


nauczyciela, które nie mają znaczenia (86%).Do nich zaliczono zrozumiale przekazujewiadomości, podchodzi indywidualnie dokażdego ucznia podczas ćwiczeń, jest małowymagający. W klasach czwartych na 26 ba-danych najwyżej oceniło umiejętności takiejak potrafi zainteresować lekcją (84,6%), po-maga przy wykonywaniu ćwiczeń (69,2%)oraz nie zmusza do wykonywani trudnychćwiczeń (42%), a najmniej zrozumiale prze-kazuje wiadomości (15,3%), uzgadniaz uczniem program zajęć (19,2%), podchodziindywidualnie do każdego ucznia podczasćwiczeń i jest mało wymagający (po 26,9%). W klasach VI na 34 badanych najwyższyodsetek odpowiedzi wskazano na potrafi za-interesować lekcją (79,4%), naucza i po-maga przy wykonywaniu ćwiczeń(po73,5%), nie zmusza do wykonywaniatrudnych ćwiczeń (58,8%). Najmniej udzie-liło na mało wymagający (14,7%), zrozu-miale przekazuje wiadomości (23,5% ),podchodzi indywidualnie do każdego uczniapodczas ćwiczeń i uzgadnia z uczniem pro-gram zajęć (po 32,3%). Wykres 3 przedsta-wia stanowisko uczniów z podziałem na

grupę dziewcząt i chłopców wobec umiejęt-ności nauczyciela w czasie prowadzeniazajęć wychowania fizycznego.

Podsumowanie i wnioskiW rezultacie przedstawione zostały wnio-

ski o charakterze ogólnym, teoretycznymi praktycznym:

W odniesieniu do postawionej hipotezypotwierdziło się przypuszczenie, że nauczy-ciel wychowania fizycznego jest przedewszystkim wychowawcą, pedagogiem mają-cym duży wpływ na kształtowanie osobowo-ści ucznia a zarazem autorytetem w swojejdziedzinie.

Ze względu na różnorodność form organi-zacyjnych lekcji wychowania fizycznego więk-szość uczniów chętnie uczestniczy w zajęciachtego przedmiotu.

Wśród uczniów największą popularnościącieszą się lekcje z piłki nożnej, unihokeja,zabaw i gier ruchowych, co świadczy, że nau-czyciel nie zamyka się w kręgu swojej ulubio-nej dyscypliny, lecz dąży do rozwojuróżnorodnych zainteresowań uczniów.

W wyniku przeprowadzonej analizy posta-

Ryc. 2 Procentowy udział badanych w zakresie cech osobowościowych nauczyciela wychowania fizycznego.


wionego pytania badawczego należy sądzić,iż nauczyciel wychowania fizycznego możebyć autorytetem we współczesnej szkole pod-stawowej. Postrzegany jest przez uczniów jakoosoba miła, sprawiedliwa, cierpliwa, nie krzy-czy, wyrozumiała i dobra.

W odniesieniu do pytania, które dotyczyło

charakterystyki nauczyciela wychowania fi-zycznego według badanych należy stosunek donich. Uczniowie ulegają swoistemu urokowiosoby nauczyciela podkreślając takie cechy jak:potrafi zainteresować lekcją, pomaga przy wy-konywaniu ćwiczeń i nie zmusza do ich wyko-nywania oraz potrafi nauczyć. Bardzo ważne

Tab. 2 Umiejętności nauczyciela według opinii uczniów.

Ryc. 3 Dane procentowe kształtowania umiejętności nauczyciela grupy dziewcząt i chłopców


w tym zakresie jest również indywidualne po-dejście do ucznia, a na czoło wysuwa się spra-wiedliwość, szacunek oraz pomoc okazywanauczniowi.

W aspekcie stosowanych kryteriów ocenyucznia najbardziej preferowane jest zapropono-wanie przez nauczyciela ocen z uwzględnie-niem jego chęci, zaangażowanie i postęp.

Treści z edukacji zdrowotnej są bardzoważnym aspektem lekcji wychowania fizycz-nego, ponieważ uczniowie zwrócili uwagę naaktywność ruchową, ochronę środowiska i hi-gienę osobistą.

Literatura

1. Faron B., Oświatowe przekroje i zbli-żenia, Wydawnictwo „Książka i Wiedza”, War-szawa 1985 r.

2. Terelak J.F., Stres zawodowy: cha-rakterystyka psychologiczna wybranych zawo-dów stresowych, Wydawnictwo UniwersytetuKarola S. Wyszyńskiego, Warszawa 2007.


ВведениеОт качества работы

тренеров-преподавателейдетско-юношеских спор-тивных школ зависит эф-фективность подготовкиспортсменов высокого

класса, что является весьма престижнымпоказателем для любой страны, в томчисле и для Республики Беларусь. В то жевремя, теоретические аспекты построенияэффективной системы мотивации трудатренеров-преподавателей, адекватных бе-лорусской специфике, являются доста-точно проблемными и многообразными,зависимыми от вида спорта, условий про-ведения учебно-тренировочного про-цесса, профессиональной подготовкитренеров и безусловно нуждаются в фун-даментальной комплексной разработке.Далеки от совершенства практическиешаги спортивных организаций по разра-ботке эффективных механизмов мотива-ции труда тренерско-преподавательскогосостава.

Поэтому изучение проблем мотивациитруда данной категории работников сферыфизической культуры на сегодняшнийдень является весьма актуальным направ-лением в системе управления тренерскимикадрами Республики Беларусь, требую-щим организации специальных научныхисследований.

Методология исследованияЦель исследования – изучение теорети-

ческих аспектов построения системы моти-вации труда тренеров-преподавателейдетско-юношеских школ.

Результаты исследования. В целом, ис-следования системы мотивации труда,в большей степени, проводились и прово-дятся в различных фирмах, компаниях,крупных холдингах, а в социальной сфере,в частности в спорте, ОНИ практически от-сутствуют, видимо по причине ее специ-фики. Что бы разрешить обозначеннуюпроблему, обратимся к анализу признанныхв системе управления исходным понятиям.

Так, под мотивацией (от лат.Movere) по-нимается побуждение к действию, как дина-мический процесс физиологическогои психологического плана, управляющийповедением человека, определяющий егонаправленность, организованность, актив-ность и устойчивость, как способность че-ловека через труд удовлетворять своиматериальные потребности. Мотивация - этопроцесс побуждения себя и других к дея-тельности для достижения целей организа-ции [1, с.24].

Мотивация - это процесс создания си-стемы условий и мотивов, оказывающихвоздействие на поведение человека, направ-ляющих его в нужную для организации сто-рону, регулирующих его интенсивность,границы, побуждающих проявлять добросо-

Теоретические аспекты мотивации трудатренеров-преподавателей

в детско-юношеских школах

Александр Волк



вестность, настойчивость, старательностьпри достижении целей организации.В целом, под эти определения подходит трудтренеров-преподавателей, являющихся объ-ектом нашего исследования.

В основе мотивации лежат потребностичеловека, недостаток в чем-либо, заставляю-щие его действовать определенным образом.При формулировании современных концеп-ций мотивации наибольшее значение имелиработы таких видных в прошлом ученых,как А. Маслоу, установившего, что менед-жер должен определить доминирующую по-требность каждого работникаи мотивировать эффективность его работы,удовлетворяя эту потребность. Безусловно,в нашем случае речь идет о руководителеконкретной детско-юношеской школы, откоторого непосредственно зависит опреде-ление доминирующей потребности каждоготренера и мотивация его труда с учетом по-зитивного вклада в достижение высокихспортивных результатов воспитанникамишколы.

Ф. Герцберг показал, что на деятель-ность людей оказывает влияние две группыфакторов:

1. Гигиенические (связанные с усло-виями работы – заработок, степень контроляза работой, политика фирмы и администра-ция, социальные взаимоотношения с сослу-живцами, сотрудниками и подчиненными,статус, правила, распорядок и режим ра-боты);

2. Мотивирующие (связанные с содер-жанием работы, с оценкой результатов руко-водством – признание и одобрениерезультатов работы, успех, карьерный рост,высокая степень ответственности, возмож-ности творческого и делового роста)

Ф. Герцбер заключил, что даже при пол-ном удовлетворении гигиенических факто-

ров эффективность труда не повышается,а вот удовлетворение мотивирующих факто-ров повышает производительность, каче-ство, эффективность труда.

В.Врум дал определение понятию мотив(стимул) как побудительная причина, за-интересованность в совершении чего-ни-будь.

Теория ожиданий В. Врума указывает,что должны делать менеджеры, чтобы сти-мулы к труду были сильными:

1. Учить подчинённых получать требуе-мые результаты и создавать для этого все не-обходимые условия;

2. Устанавливать непосредственнуюсвязь между результатами труда и возна-граждением подчинённых;

3. Изучать потребности подчинённых,чтобы знать, какие вознаграждения имеютдля них наибольшую ценность [2, с. 210–215]. Выполняя данное исследование, намнеобходимо показать руководителю школы,какими мотивационными особенностями ха-рактеризуется каждый член трудового кол-лектива.

То, как люди распределяют и направ-ляют свои усилия на достижение поставлен-ных целей, даёт ответ теориясправедливости. Основной её вывод дляпрактики управления заключается в том, чтодо тех пор, пока люди не начнут считать, чтоони получают справедливое вознагражде-ние, они будут стремиться уменьшить ин-тенсивность труда [3].

ЗаключениеТаким образом можно сделать вывод

о том, что только зная то, что движет чело-веком, что побуждает его к деятельности,какие мотивы лежат в основе его действий,можно разработать эффективную системустимулирования труда. При этом мотивация


играет важнейшую роль в структуре его ор-ганизации. Она пронизывает все сферы ор-ганизационных взаимодействий. Ее можнопредставить в качестве кровеносной си-стемы организации, которая позволят всемостальным органам нормально функциони-ровать, снимая противоречие между обще-ственными и индивидуальнымипотребностями в организации. Она испол-няет такие значимые функции в организа-ции, как интеграционную, обучающуюи адаптирующую. Овладев современнымимоделями мотивации, руководитель сможетзначительно расширить свои возможности впривлечении компетентного работника сего-дняшнего дня к выполнению задач, направ-ленных на достижение целей организации.


1.Психология управления: учебно-мето-дическое пособие для студентов бухгалтер-ского, экономического факультетови высшей школы управления/ И. Н. Дороше-вич [и др.]-Гродно: ГГАУ. 2009

2.Общий менеджмент: дайджест учеб-ного курса/ Под редакцией А. К. Казанцева.-М.: ИНФРА-М, 1999

3.Учебник.-Мн.: ЗАО «Экономпресс»,Н. И. Кабушкин, НПЖ «ФУА», 1998

WprowadzenieZmiana ustawy o szkol-

nictwie wyższym spowodo-wane wytycznymi unijnymi,modyfikacja w ustawie i wy-dane do niej rozporządzeniaMinisterstwa Nauki i Szkol-

nictwa Wyższego w roku 2011/2012 przyczy-niły się do zmian kształcenia w polskichuczelniach. Dostosowywanie się uczelni do no-wych wytycznych pociągnęło za sobą wieletrudności wszystkich komórek organizacyjnychuczelni, a także pracowników naukowychi naukowo - dydaktycznych. Z jednej stronyw najnowszych przepisach można dostrzecdość dużą swobodę w zakresie kształcenia nakażdym kierunku studiów, zaś z drugiej stronysam pomysł i system, planowania, przygotowa-nia i realizacji nowo tworzonych programówpociągnął za sobą potężny wysiłek i nakładpracy nie tylko pracowników stale związanychz uczelnią, ale także zatrudnianych na zleceniai wykonywanie dzieła. W celu tworzenia pro-gramów uczelnie zobligowane były do korzys-tania z porad interesariuszy wewnętrznychi zewnętrznych w celu projektowania programui efektywności absolwenta na rynku pracy. Pro-ces przekształcania programów kształceniai efektów wynikających z konkretnych progra-mów rozpoczął się wraz z wejściem w życierozporządzeń i można domniemywać, iż będzietrwać jeszcze dość długo z uwagi na zmienia-jący się rynek pracy i potrzeby w zakresie za-

trudniania specjalistów w konkretnych profes-jach. Przygotowanie i realizacja nowo wy-kształtowanych programów, a także ichmodyfikacja wraz ze wszystkimi dokumentamiuczelni potwierdza sytuację problemową.

Problem, cel i hipoteza ogólnaAnaliza publikacji krajowych i zagranicz-

nych wskazuje, że problem projektowaniai ewaluacji programów będzie procesem ciąg-łym, dostosowywanym do warunków rynkupracy.

Problem ogólny bierze się z braku przygo-towania precyzyjnych wytycznych, szczegóło-wych zaleceń w zakresie projektowaniai wdrażania nowych programów zgodnie z za-leceniami ministerstwa i wymogami PolskiejKomisji Akredytacyjnej. W zasadzie każdauczelnia projektuje nowe założenia w oparciuo ogólne wytyczne, zaś szczegółowe założeniasą przygotowywane przez każdą jednostkęwedług własnego uznania. Można to nazwaćprzygotowywaniem w oparciu o intuicję lubtzw. „mierzeniem spod grubego palca”. Pro-blem można sformułować następująco: jakiegorodzaju problemy występują podczas przygo-towań do oceny programowej PKA w niewiel-kich uczelniach niepublicznych, na przykładzieWSWFiT w Białymstoku.

W stosunku do problemu badań sformuło-wano następujący cel: celem jest oszacowaniestopnia trudności związanych z przygotowa-niem do oceny programowej PKA.

Trudności przygotowania do oceny programowejPolskiej Komisji Akredytacyjnej

Natalia Dawidowska

Wyższa Szkoła Administracji Publicznej w BiałymstokuWyższa Szkoła Wychowania Fizycznego i Turystyki w Białymstoku


W formie hipotezy ogólnej można założyć,iż największe trudności związane z przygoto-waniem do oceny programowej odnoszą się doprzygotowania matrycy programu studiów, sy-labusów i matrycy efektywności kształcenia.

Pytania badawcze i hipotezy szczegółoweW stosunku do problemu i hipotezy ogólnej

sformułowano następujące pytania badawcze:1. Jakie trudności pojawiają się wśród pra-

cowników administracyjnych?2. Jakie trudności związane są z funkcjono-

waniem władz uczelni niepublicznych w no-wych warunkach ustawowych?

Metody, techniki i narzędzia badawczepracy

Do realizacji zadań zastosowano podejściebadawcze oparte o założenia poniższych metodi technik oraz narzędzi badawczych:

Metoda „ocena 360°” jest metodą pozwa-lającą na szersze spojrzenie na oceniane trud-ności. Trudności pojawiające się podczasprzygotowania do PKA oceniane są w opiniachczterech grup badanych: władz uczelni, pra-cowników naukowo – dydaktycznych, pracow-ników administracyjnych oraz odbiorcównowości programowych w szkolnictwie wy-ższym – studentów. Zaletą tego sposobu jest nietylko ocena trudności w opiniach pracowników,lecz także wielokierunkowość oceny. W ocenie360° porównuje się arkusze oceny trudnościpracowników i studentów, następnie oblicza sięśrednią ocenę punktową i określa stopień trud-ności poszczególnych pojawiających się pro-blemów (G. Filipowicz 2004), (J. Matusiak2005).

Metoda sondażu diagnostycznego - jest toprzedsięwzięcie naukowe polegające na groma-dzeniu faktów i informacji o zjawiskach struk-turalnych i funkcjonalnych.

O ile przedmiotem w badaniach dotyczą-

cych studium indywidualnych przypadków sąlosy jednostek, tym dla sondażu diagnostycz-nego przedmiotem jest określone zjawisko spo-łeczne. Opierają się zazwyczaj na badaniuokreślonej specjalnie dobrane próby reprezen-tatywnej z populacji generalnej, którą nie za-wsze można precyzyjnie określić (Kamiński1974, s. 41). Najczęstsze techniki to wywiadi ankietowanie.

Metoda analizy i krytyki piśmiennictwa -została zastosowana w pierwszej fazie pisaniapracy. Zgodnie z poglądami J. Apanowicza(2003) motywem jej zastosowania było wska-zanie celowości i oryginalności podjętego te-matu w świetle literatury, wskazanie stanuwiedzy i niewiedzy w zakresie określeniatrudności uczelni w trakcie przygotowań dooceny programowej Polskiej Komisji Akredy-tacyjnej.

W ramach wymienionych metod badaw-czych wykorzystano następujące techniki i na-rzędzia badawcze.

Analiza dokumentów źródłowych - zostałazastosowana do opisu trudności w kształtowa-niu nowych programów kształcenia i weryfika-cji ich efektywności oraz dostosowania się doinnych zaleceń wynikających z aktów praw-nych.

Badania ankietowe – zostały zastosowanedo oszacowania trudności w przygotowaniu dooceny programowej Polskiej Komisji akredyta-cyjnej.

Charakterystyka badanychDo badań przystąpiło łącznie 15 pracowni-

ków i studentów WSWFiT w Białymstoku:władze uczelni 4; wykładowcy 6; pracownicyadministracji 3; bibliotekarka 1; studenci 1.Z uwagi na niewielką ilość badanych wynika-jącą z wielkości uczelni i z ilości osób zaanga-żowanych w dostosowanie się do nowychwytycznych kształcenia, wyniki badań – osza-


cowanie wagi trudności problemu przedsta-wiono w formie średniej ważonej.

Wyniki badań własnychProjektowanie programu studiówBadania wykazały, iż „Przygotowanie efek-

tów kształcenia” (4,5) nie stwarza trudności. „Po-szukiwanie szczegółowych w zakresieprojektowania programu” przysparzało niewiel-kich trudności (3,75). Trudność średniej wagi sta-nowiły: „Poszukiwania ogólnych informacjio metodyce projektowanie programu” i „Dosto-sowanie punktów ECTS zgodne z przedmiotami,semestrami, modułami” (1,5). Do trudności bar-dzo dużych – wyjątkowych, przekraczających

możliwości pracy jednoosobowej zaliczono „Po-dział przedmiotów na moduły kształcenia” (1,13)(ryc. 1).

Projektowanie - wypełnianie sylabusówRespondenci wskazali, że nie stwarzało trud-

ności „Projektowanie sposobów, metod, środkówweryfikacji efektów przedmiotu” oraz „Projekto-wanie form realizacji przedmiotu” (5,25). Niewiel-kie trudności odnosiły się do „Projektowaniasposobów, metod, środków weryfikacji efektówprzedmiotu” (2,88). Trudność średnia dotyczyła„Dopasowania efektów do przedmiotów i blokówtematycznych” (1,63), zaś trudność bardzo dużadotyczyła „Projektowania wzorca sylabusa

Ryc. 1. Trudności projektowania programu studiów

Ryc. 2. Trudności w projektowaniu i uzupełnianiu sylabusów


Ryc. 4. Trudności przygotowania dziekanatu

Ryc. 3. Trudności przygotowania kompletu dokumentacji do PKA

i dokonywanie poprawek w uzupełnionym syla-busie” (0,25) (ryc. 2).

Przygotowanie kompletu dokumentacji do PKAW przygotowaniu kompletu dokumenta-

cji nie stwarzało trudności „Zbieranie podpi-sów na dokumentach” (1,4). Trudnośćniewielka odnosiła się do „Przygotowaniamatrycy sposobów prowadzenia zajęć i we-ryfikacji efektów” (2,2), zaś średnia trudnośćdotyczyła „Projektowania matrycy efektówkształcenia” (1,4). Badani oszacowali,iż „Wszystkie wymienione trudności” w tymzakresie jednocześnie stanowiły trudności

wagi bardzo dużej (0,6) (ryc. 3).

Przygotowania DziekanatuNie stwarza trudności w przygotowaniach

dziekanatu „Sprawdzanie akt osobowych studen-tów” (5,8). Trudność niewielką w przygotowaniudziekanatu stanowiło „Sprawdzanie indeksów, za-liczeń semestralnych, protokołów, zgodności do-kumentacji” (0,6) (ryc. 4).

Dokumentacja Biura KarierBadani oszacowali, że „Ankietowanie studen-

tów” nie stwarza trudności (4,0). Poza ankietowa-niem średnio 0,2 stanowiły trudności:


Ryc. 5. Trudności prowadzenia Biura Karier

- niewielkie: „Przygotowanie treści ankieto-wania, monitorowania losów absolwentów”

- średnie: „Poszukiwania pracy studentom,współpraca z pracodawcami”

- bardzo duże: „Badanie losów absolwentów”(ryc. 5).

Przygotowania bibliotekiBadani oszacowali, że „Weryfikacja księ-

gozbioru biblioteki” (2,0) trudności nie stwarza,zaś trudność niewielką stanowiło „Wprowadza-nie bieżących, obronionych prac studentów”

(1,5). Trudność wagi średniej stanowiły „Szko-lenia dotyczące nowości, modyfikacji, współ-pracy międzynarodowej” (0,25). Trudnośćardzo duża dotyczyła „Przystosowania do bazmiędzynarodowych” (0,25) (ryc. 6).

Przygotowanie teczek akt osobowych pra-cowników naukowo - dydaktycznych

Badani ocenili, iż „Przygotowanie teczek, lo-giczne ułożenie dokumentów i dokumentowanieosiągnięć naukowo dydaktycznych” trudności niestwarza.

Ryc. 6. Trudności przygotowania biblioteki


Ryc. 7. Trudności przygotowania ogólnych informacji do oceny PKA

Ryc. 8. Trudności przygotowania Raportu samooceny

Przygotowanie ogólnych informacji do oceny PKABadani wskazali, iż nie stwarza trudności

„Przygotowanie informowanie wykładowcówo wizytacji PKA” (3,71) (ryc. 7). Trudność nie-wielkiej wagi stanowiły „Przygotowania wizji,misji uczelni, sylwetki absolwenta” oraz „Re-gulaminy studiów” (2,57). Do trudności śred-niej wagi zaliczono „Przygotowanie,przeprowadzenie zebrania interesariuszy ze-wnętrznych i wewnętrznych” (1,58), zaś dotrudności bardzo dużych zaliczono „Projekto-wanie programów zgodne z propozycjami in-teresariuszy” (0,14).

Przygotowanie Raportu samoocenyBadania wykazały, że „Przygotowanie do

druku i drukowanie raportu samooceny wraz z in-nymi materiałami” (4,5) nie stwarzało trudności,zaś „Zebranie materiałów do Raportu samo-oceny” (3,67) stwarzało trudność niewielką. Śred-niej wagi trudność stanowiło „Wprowadzaniedanych do poszczególnych punktów raportu”(0,33) (ryc. 8).

Otrzymane wsparcie w przygotowaniach do PKABadani w większości otrzymali wsparcie

w przygotowaniu do oceny PKA (57,0%).


Ryc. 9. Wsparcie w przygotowaniach do PKA

Ryc. 10. Trudności wynikające z przygotowania do oceny programowej PKA

Respondenci w 43,0% nie otrzymaliwsparcia od innych osób pracującychw WSWFiT w zakresie przygotowań dooceny PKA (ryc. 9).

Podsumowanie i wnioskiGłówne trudności pojawiające się wśród

pracowników administracyjnych odnosiły siędo: „Sprawdzania akt osobowych studentów”;„Badania losów absolwentów”; „Przystosowa-nia do baz międzynarodowych”

Główne trudności związane są z funkcjono-waniem władz uczelni niepublicznych w nowych

warunkach ustawowych odnosiły się do: „Po-działu przedmiotów na moduły kształcenia”; „Po-szukiwania ogólnych informacji o metodyceprojektowanie programu”; „Punkty ECTS zgodnez przedmiotami, semestrami, modułami”; „Projek-towania wzorca sylabusa i dokonywanie po-prawek w uzupełnionym sylabusie”;„Przygotowania matrycy sposobów prowadzeniazajęć i weryfikacji efektów”; „Projektu progra-mów zgodnego z propozycjami interesariuszy”;„Wprowadzania danych do poszczególnych punk-tów raportu” i „Braku wsparcia od osób trzecichw przygotowaniu do oceny programowej PKA.


Badania wykazały, że najwięcej głównychzadań (4,05) do realizacji w zakresie oceny pro-gramowej PKA nie stwarzało trudności. Nie-wielkie trudności stanowiły średnio 1,93, ajeszcze mnie stanowiły trudności wagi średniej(0,98). Bardzo duże trudności stanowiły 0,64 wocenie badanych, zaś rudności wyjątkowe wy-magające wsparcia osób trzecich stanowiłyśrednio 1,13 (ryc. 10). Na podstawie badańmożna stwierdzić, iż założenia potwierdziły sięprawie całkowicie.

Jako główny wniosek można wskazać na-stępujące: w celu uniknięcia problemów zwią-zanych z przygotowaniem do PKA należałobywprowadzić system współpracy i pomocy w za-kresie przygotowywania poszczególnych eta-pów projektowania i realizacji zadańedukacyjnych.

Literatura

1. Apanowicz J.2003. Metodologia nauk.Wyd. Dom Organizatora, Toruń

2. Filipowicz G., 2004, Zarządzanie kom-petencjami zawodowymi, PWE, Warszawa

3. Kamiński A., 1974, Metoda, technika,procedura badawcza w pedagogice empirycz-nej, W: Wroczyński R., Pilch T. (red.) Metodo-logia pedagogiki społecznej. Wrocław –Warszawa – Kraków – Gdańsk, Wyd. Ossoli-neum.

4. Matusiak J. (2005) Informacja zwrotna360°, W: Jaczynowski L. (red.) Techniki orga-nizatorskie w teorii i praktyce kultury fizycznej.Warszawa, AWF.

5. Prawo o szkolnictwie wyższym, Ustawaz 27 lipca 2005 z późniejszymi zmianami:Ustawa z 18 marca 2011

6. Zalecenia Parlamentu Europejskiego iRady z dnia 23 kwietnia 2008 r.

7. Zarządzenie Ministra Nauki i Szkol-nictwa Wyższego z dnia 19 listopada 2013 r.

zmieniające zarządzenie w sprawie powołaniaPolskiej Komisji Akredytacyjnej


WprowadzenieSprawność fizyczna to

pojęcie trudne do zdefinio-wania ze względu na jej sze-roki zakres. W literaturzesprawność fizyczna jest opi-sywana przez wiele definicji.

Jednak pomimo rozbieżności można w nich za-uważyć wiele wspólnych cech.

Sprawność fizyczna jest to umiejętnośćrozwiązywania przez człowieka zadań rucho-wych lub zdolność do efektywnego i ekono-micznego wykonania pracy mięśniowej.

Sprawność fizyczna to gotowość człowiekado podejmowania i rozwiązywania trudnychzadań ruchowych w różnych sytuacjach życio-wych wymagających siły, szybkości, zręczno-ści, gibkości, zwinności i wytrzymałości jakrównież nabytych i ukształtowanych nawykówruchowych.

Człowiek „sprawny fizycznie to człowieksilny, szybki, zręczny, odporny na zmęczenie,zwinny i zaradny w czynnościach ruchowych,niezależnie od budowy swojego ciała i od po-tencjalnych jego rozwojowych możliwości.Sprawność fizyczna to poziom rozwoju cechmotorycznych będących efektem zamierzonegoi niezamierzonego wyćwiczenia.

Sprawność fizyczna jest doskonałym mier-nikiem zdrowia i rozwoju człowieka , jej bada-nie pozwala na ocenę i kontrolę zdrowiaczłowieka. Oceny stanu i rozwoju sprawnościfizycznej dokonuje się za pomocą różnego ro-

dzaju testów. W związku z tym wykonywanieróżnego rodzaju pomiarów wśród uczniówprzez nauczycieli jest bardzo istotne zwłaszczaw czasach gdzie większość dzieci i młodzieżyma kontakt z aktywnością fizyczną jedynieprzez kilka godzin tygodniowo. Aspekt tensprawia że rola nauczyciela wychowania fi-zycznego jest bardzo ważna w podejmowaniuodpowiednich kroków i kontroli sprawności fi-zycznej uczniów poprzez różnego rodzaju testy.Gdy testy nie dają zadawalających wynikówważne jest podjęcie odpowiednich kroków ma-jących na celu ich poprawę.

Badania przeprowadzono na grupie 60uczniów III klasy Gimnazjum. W badaniuwzięło udział 30 uczniów z klasy o profilu spor-towym trenujących koszykówkę, gdzie liczbagodzin dydaktycznych wychowania fizycznegowynosi 10 h oraz 30 uczniów z klasy profiluogólnym gdzie liczba godzin dydaktycznychwychowania fizycznego wynosi 4 h. Sportemprzewodnim badanych klas sportowych jest ko-szykówka.

Metodologia badańPrzedmiot i cel badań: Przedmiotem pracy

bylo porównanie poziomu sprawności fizycz-nej i poziomu rozwoju fizycznego chłopcówz III klas gimnazjum o profilu sportowymz klasami uczniów o profilu ogólnym w Gim-nazjum.

Celem pracy jest wykazanie różnicy w po-ziomie sprawności fizycznej określonej na pod-

Poziom sprawności fizycznej i rozwoju fizycznegouczniów klas gimnazjalnych

Mariusz Jan Lewczuk



stawie wyników wykonywanych badań Mię-dzynarodowego Testu Sprawności Fizycznejpomiędzy uczniami klas sportowych i ogól-nych.

Metody i techniki badawcze: T. Tomaszew-ski metodą naukową nazywa „sposób docho-dzenia do twierdzeń uzasadnionychi sprawdzonych. Metodę naukową można okre-ślić jako zespół czynności i procesów, któremuszą się odbyć, aby można było uzyskać uza-sadnione i sprawdzone twierdzenia o badanychfaktach”.

Metodą, którą posłużę się do rozwiązaniapostawionych wcześniej przeze mnie proble-mów i hipotez jest Międzynarodowy TestSprawności Fizycznej obejmuje pomiary takichcech motorycznych jak: szybkość, moc, wy-trzymałość, siłę, zwinność, gibkość. Bateriatestu składa się z 8 niżej wymienionych prób: 1.Bieg 50m – próba szybkości biegowej 2.Skok w dal z miejsca – próba mocy siły nóg3.Bieg wytrzymałościowy – próba wytrzyma-

łości4.Pomiar dynamometryczny siły dłoni5.Podciąganie na drążku próba siły rąk i bar-

ków

6.Bieg zwinnościowy 7. Skłony w przód z leżenia tyłem przez 30 se-

kund – próba siły mięśni brzucha8. Skłon tułowia w przód – próba gibkości

Poziom rozwoju fizycznego określono napodstawie pomiarów antropometrycznychwysokości ciała i masy ciała. Pomiar masyciała wykonywany był na wadze lekarskiejz dokładnością do 0,1 kg . Pomiar wysokościciała odbył się na wadze lekarskiej za po-mocą wzrostomierza wysuwanego z kolumnywagi z dokładnością do 0,01 m. Uczniowiepoddani byli pomiarowi w stroju gimnastycz-nym, bez obuwia w pozycji stojącej, wypro-stowanej.

Wyniki badań Rozwój fizyczny badanych uczniów z klas

o profilu sportowym i ogólnym jest bardzozróżnicowany. Jeśli chodzi o parametry wzrostuuczniowie z klas sportowych przewyższająwzrostem uczniów z klas ogólnych a różnicaśrednich wzrostu wynosi 4,2 cm (Ryc. 1). Możeto być spowodowane dyscyplina sportu upra-wianą przez chłopców o profilu sportowego

Ryc. 1. Porównanie średniej parametru wzrostu chłopców


jaką jest koszykówka gdzie wzrost odgrywabardzo ważną rolę w osiąganiu dobry rezulta-tów.

Pod względem parametru masy ciałauczniowie z klas o profilu ogólnym przewyż-szają masą ciała uczniów o profilu sportowym,a różnica w średnich masy ciała wynosi 2,9 kg. Może to być spowodowane dużo większą ak-tywnością fizyczną chłopców o profilu sporto-wym jak i problemem otyłości z którym borykasię coraz więcej dzieci młodzieży i ludzi star-

szych w dzisiejszych czasach (Ryc. 2).Jak wynika z przeprowadzonych badań

klasy o profilu sportowym posiadają wyższypoziom sprawności fizycznej od klas o profiluogólnym (Ryc. 3). Klasy sportowe osiągnęłylepsze rezultaty we wszystkich przeprowadza-nych próbach Międzynarodowego TestuSprawności Fizycznej. Różnice średnich wy-ników badań pokazały w których próbachuczniowie o profilu sportowym wykazują dużowiększy poziom sprawność fizycznej, a w któ-

Ryc. 2. Porównanie średnich parametru masy ciała badanych chłopców.

Ryc. 3. Porównanie średnich wyników prób międzynarodowego testusprawności fizycznej w przeliczeniu na punkty


rych zbliżony do siebie. Średnie wyniki prób międzynarodowego

testu sprawności fizycznej w przeliczeniu napunkty pokazały widoczną różnicę w próbachbiegu na 50 metrów, biegu 4x10m i siadu z le-żenia.

Największe różnice w poziomie sprawnościfizycznej uczniów o profilu sportowym i ogól-nym zarysowały się w próbie biegu 4x 10mi siadu z leżenia. W przeliczeniu na punkty róż-nica średnich wynosiła 17,13 punktów.

Najmniejsze różnice w poziomie sprawno-ści fizycznej uczniów o profilu sportowymi ogólnym zarysowały się w próbie siły dłonii skłonu tułowia. W przeliczeniu na punkty róż-nice średnich wynosiły 1,57 punktów w siledłoni i 1,2 punktów w skłonie tułowia.

Podsumowanie i wnioskiJak wynika z przeprowadzonych badań

klasy o profilu sportowym posiadają wyższypoziom sprawności fizycznej od klas o profiluogólnym. Przeprowadzone badania ukazały,że uczęszczanie dzieci do klas o profilu sporto-wych ma wpływ na większy rozwój cech mo-torycznych w porównaniu z dziećmiuczęszczającymi do klas o profilu ogólnym.Niewielkie różnice w poziomie sprawności fi-zycznej uczniów o profilu sportowym i ogól-nym w poszczególnych próbach mogąświadczyć o zbyt niskim wykorzystaniem lekcjiwychowania fizycznego u chłopców o profilusportowym przez nauczycieli jak i słabym za-angażowaniem uczniów w zajęciach lekcyj-nych.

Wnioski wyciągnięte z tej pracy mogą byćpomocne w wielu aspektach kształcenia przeznauczycieli, instruktorów i trenerów.

Literatura

1. Chromiński Z. 1987, Aktywność ru-

chowa dzieci i młodzieży, 1WZZ, Warszawa 2. Denisiuk L., Milicerowa H.,1969, Roz-

wój sprawności motorycznej dzieci i mło-dzieży w wieku szkolnym, PZWS, Warszawa

3. Dobosz J., Nowacka-Dobosz S., PiliczS., Przewęda R., 2005, Punktacja sprawnościfizycznej młodzieży polskiej, Akademia Wy-chowania Fizycznego Józefa Piłsudzkiego,Warszawa

4. Gilewicz Z.,1954, Teoria wychowania fi-zycznego, PWN, Warszawa

5. Tomaszewski T., 1963, Wstęp do psy-chologii, Warszawa , PWN

6. Trześniowski R., 1990, Rozwój fizycznyi sprawność motoryczna młodzieży szkolnejw Polsce, AWF Warszawa


Krótkie wprowadzeniew zagadnienie gimnastykii kompetencji

Gimnastyka była znanajuż ludom starożytnym, m.in.Chińczykom, Egipcjanom,Persom i Izraelitom. Gimna-

styka pochodzi od słowa greckiego gymnas-tike oznaczającego trening sportowy;od gymnos - nagi) [4, s.3-4]. W ramach gimna-styki zawodnicy wykonują specjalne układy,z wykorzystaniem różnych sprzętów. Gimna-styka może być uprawiana zarówno przez ko-biety, jak i mężczyzn.

Gimnastyka sportowa i artystycznawspółcześnie nie tylko stała się popularnawśród młodzieży, ale także popularna w ofer-cie animacyjnej wysokiej klasy hoteli i stat-ków turystycznych - rejsowych. Wysokiejjakości obiekty turystyczno – hotelarskie ofe-rują swoim klientom – turystom specjalnieprzygotowane programy animacyjne lub wy-stąpienia w formie pantomimy, występy teat-ralne jako dodatkowe atrakcje przyciągającepubliczność i reklamujące obiekt turystyczny.Występujący aktorzy - animatorzy to zwykleświetni gimnastycy, muzycy lub piosenkarzea także profesjonalni aktorzy. Jednak takieformy wykorzystania gimnastyki nie sąnowe. Prof. Jan Dębowski opisując gimna-stykę w Starożytnych Atenach wskazuje natrzy działy gimnastyczne: pierwszy zawierałbiegi, rzuty, walkę na pięści, strzelanie

z łuku; drugi: ćwiczenia taneczne w takt mu-zyki; zaś trzeci gry i zabawy z piłką, kółkiemi szarfą [1, s. 176].

Przygotowanie wysokiej klasy specjalistyw zakresie gimnastyki wymaga jednak wielu latpracy, niejednokrotnie wytężonego wysiłku fi-zycznego i psychicznego. Gimnastyka opróczformowania sylwetki, ruchu czyli fizyczności,kształtuje charakter człowieka, jego osobowośći różnorodne umiejętności. Gimnastyk to rów-norzędne „doskonalenie mięśni z waloramiumysłu, poczuciem piękna i moralnymdobrem” [1, s. 178].

Trudno jednak określić jakie konkretneumiejętności kształtuje się dzięki różnym for-mom gimnastycznym. Niewątpliwie gimna-styka wymaga od ćwiczących długoletniegowysiłku do wykonywania złożonych i skompli-kowanych ćwiczeń. Złożoność jest priorytetemw gimnastyce, zaś prostota zaliczana jest donisko ocenianych aspektów ćwiczeń gimna-stycznych.

Samo słowo kompetencja [competentia]zostało poraz pierwszy oficjalnie użyte w Sta-nach Zjednoczonych w latach 70-tych w arty-kule, który został poświęcony obaleniu testówIQ na rzecz kompetencji [2, s.53]. Pojęcie kom-petencji stało się popularne w Polsce w latach90-tych XX wieku. Wielu teoretyków naukii praktyków starało się stworzyć jedną najbar-dziej odpowiednią definicję kompetencji w sto-sunku do określonych zawodów. Niektórzy doutworzenia jednej definicji w konkretnym za-

Kompetencje kształtowane poprzez ćwiczeniagimnastyczne

Iwona Dawidowska - Busma



wodzie analizowali ponad 40 różnorodnych de-finicji występujących głównie w problematycebadań kultury fizycznej, wychowania fizycz-nego, biznesu i zarządzania [2, s. 58]. Autorzypowołując się na różnorodne definicje kompe-tencji w oparciu m.in. o Słownik Języka Pol-skiego wskazują iż kompetencje to zakresczyjejś wiedzy, umiejętności i odpowiedzialno-ści, zaś „wychowanie to kształtowanie pożąda-nych kompetencji, postaw i nastawieńzgodnych z oczekiwaniami i potrzebami spo-łecznymi…” [3, s.40].

Zatem problemem niniejszego artykułu bę-dzie zagadnienie odnoszące się do określenia,które z wybranych form gimnastycznychkształtują kompetencje wychowanka - gimna-styka oraz jakie kompetencje są kształtowanena najwyższym poziomie poprzez gimnastykę.

Materiał i metodyZgodnie z problematyką, celem badań było

oszacowanie poszczególnych - wybranychkompetencji kształtowanych poprzez ćwiczeniagimnastyczne wśród studentów kierunku Wy-chowanie Fizyczne. Założono, iż prawdopo-dobnie kompetencje kształtowane poprzezgimnastykę odnoszą się głównie do odwagi, zaśćwiczenia: piramidy i poręcze najlepiej kształ-tują wszystkie zaproponowane do oceny kom-petencje.

1. Które kompetencje kształtowane są naj-lepiej poprzez gimnastykę?

2. Jakie ćwiczenia najkorzystniej kształtująwszystkie zaproponowane kompetencje?

Do realizacji celu badań zastosowano me-todę sondażu diagnostycznego, oraz technikębadawczą – ankietowanie. Badania przeprowa-dzono wśród studentów kierunku WychowanieFizyczne w Wyższej Szkole Wychowania Fi-zycznego i Turystyki w Białymstoku w oparciuo kwestionariusz ankiety zaproponowany przezprof. W. Ryszkowskiego.

Charakterystyka badanychDo oceny wartości kompetencji przystąpiło

108 studentów I stopnia kierunku WF (rocz-niki: I, II, III). Wśród nich było 12,04% kobieti 87,96% mężczyzn. Badani w 49,07% treno-wali piłkę nożną. Pozostali zajmowali się in-nymi dyscyplinami sportowymi. Respondenciuzupełniali kwestionariusz ankiety tylko tychćwiczeń, które były im znane z praktyki.

Wyniki badań własnychBadania wykazały, iż odwagę w najwięk-

szym zakresie kształtują ćwiczenia dwójkowe– piramidki (8,72). Układ ćwiczeń kształtują-cych także w opinii większości badanych(8,68) kształtuje odwagę. Miejsce trzecie wkształtowaniu odwagi zajęło stanie na głowie(8,62), zaś czwarte skoki złożone (8,59).Także ćwiczenia na drążku w dużym stopniu(8,52) przyczyniają się do kształtowania od-wagi. Sprawiedliwość najkorzystniej kształ-tują piramidki (8,78), ćwiczenia na drążku(8,64) oraz skoki złożone (8,63). Walecznośćo ocenie studentów najkorzystniej jest kształ-towana poprzez piramidki (8,8) i poprzez ćwi-czenia na drążkach (8,39). Ćwiczeniagimnastyczne także wspomagają osiąganiewyznaczonych celów. Najlepiej tą kompeten-cję kształtują ponownie piramidki (8,5), sta-nie na głowie (8,41) a także skoki złożone(8,28). Decyzyjność najlepiej formowana jestpoprzez skoki złożone i piramidki (8,48).Poza tymi ćwiczeniami ćwiczenia symet-ryczne i asymetryczne (na poręczy) takżeefektywnie kształtują decyzyjność (8,27).W ocenie największej ilości studentów pira-midki (8,62) wspomagają kształtowanie pa-nowania nad emocjami. Stanie na głowie(8,21) oraz skoki złożone (8,15) kształtują pa-nowanie nad emocjami. Opanowanie emocjiwspomagają wejścia, zwisy, półzwisy (8,11)oraz poręcze (8,09). W ocenie studentów


współdziałanie w zespole najlepiej kształto-wane jest poprzez piramidki (9,00) oraz układćwiczeń kształtujących (8,58). W opinii bada-nych wszystkie ćwiczenia gimnastyczne wy-magają pracowitości i kształtująpracowitość. Jednak zauważalne jest, iż pira-midki ponownie znalazły się na pierwszymmiejscu (8,36) w zakresie kształtowania pra-cowitości. Miejsce drugie zajął układ ćwiczeńkształtujących (8,30), zaś trzecie stanie nagłowie (8,27). Rywalizację indywidualną naj-lepiej kształtują piramidki (8,42), skoki zło-żone (8,17) oraz układ ćwiczeń kształtujących(8,16). Spostrzegawczość w ocenie badanychnajlepiej kształtowana jest poprzez piramidki(8,54). W nieznacznie mniejszym stopniuspostrzegawczość także kształtowana jest po-przez układ ćwiczeń kształtujących (8,08);skoki złożone (8,07) i stanie na głowie (8,00).Obowiązkowość najlepiej jest formowana po-przez przewroty w tył (9,34) oraz poprzez po-

ręcze (8,46). Współpraca najlepiej jest kształ-towana poprzez piramidki (8,74) oraz poprzezskoki złożone (8,53). Ćwiczenia na poręczytakże w dużym zakresie kształtują współ-pracę (8,37). Badania wykazały, że wytrzy-małość kształtowana jest przez ćwiczenia:piramidki (8,52) oraz skoki złożone (8,07).Ćwiczenia gimnastyczne także kształtują od-porność na ekstremalne warunki. W opiniistudentów piramidki (8,46) oraz ćwiczenia nadrążku (8,41) najlepiej kształtują tą kompe-tencję (tab. 1).

Podsumowanie i wnioskiBadania wykazały, iż poprzez ćwiczenia

gimnastyczne najlepiej kształtowane byłycechy i kompetencje odnoszące się do odwagi(8,19), sprawiedliwości (8,04) i waleczności(8,04). W najmniejszym zakresie gimnastykakształtowała wytrzymałość (7,57) i odpornośćna ekstremalne warunki (7,48).

Tab. 1. Kompetencje kształtowane poprzez ćwiczenia gimnastyczne


Respondenci wskazali, iż wszystkie zapro-ponowane do oceny kompetencje najlepiej sąkształtowane poprzez wykonywanie piramid(8,58). Miejsce drugie w kształtowaniu kompe-tencji zajęły skoki złożone (8,23), zaś trzeciećwiczenia na drążku (8,19).

Założenie, iż kompetencje kształtowane po-przez gimnastykę odnoszą się głównie do od-wagi potwierdziło się, zaś przypuszczenie,że ćwiczenia takie jak: piramidy i poręczekształtują najlepiej wszystkie zaproponowanedo oceny kompetencje potwierdziło się czę-ściowo.

WnioskiZasadnym byłoby opracowanie bardziej

szczegółowego zbioru kompetencji i dokonaniebadań wśród ekspertów gimnastyki, studentówi osób zajmujących się zawodowo gimnastyką,w tym akrobatyczną.

Dobrze byłoby także przeprowadzić ana-lizę efektywności w oparciu o efekty kształ-cenia wynikające z nowych zasad konstrukcjiprogramów studiów, efektów i ocen ich efek-tywności.

Literatura

1. Dębowski J. antyczne korzenie kulturyfizycznej i sportu, Roczniki Naukowe WyższejSzkoły Wychowania fizycznego i Turystykiw Białymstoku 2011, Dział Wydawnictw i Pub-likacji WSWFiT, Białystok: 175-178. ISSN2081-1063.

2. Kozłowska D. Ryszkowski W. 101 kom-petencji pilota wycieczek, Difin, Warszawa,2011: 208. ISBN 978-83-7641-364-8.

3. Kozłowska D., Ryszkowski W. Kompe-tencje komunikacyjne nauczycieli wychowaniafizycznego, Roczniki Naukowe WyższejSzkoły Wychowania fizycznego i Turystykiw Białymstoku 2012, Dział Wydawnictw i Pub-

likacji WSWFiT, Białystok: 39-46. ISSN 2081-1063.

4. Młokosiewicz H. (red.) Klasa sportowa:wyniki badań: gimnastyka: praca zbiorowa.Tom 76 z Monografie, podręczniki, skrypty.Akademii Wychowania Fizycznego w Pozna-niu, seria Monografia: 66.


Wychowanie fizyczne to jeden z przedmio-tów obowiązkowych w szkolnym programienauczania [3]. Prawidłową sprawność fizycznąucznia kształtuje w szkole przede wszystkimnauczyciel. Aby prawidłowo dopasować pro-gram nauczania do konkretnych uczniów, czyteż klasy należy wykonać przynajmniej kilkatestów mających na celu odpowiedź jakąsprawność fizyczną posiadają uczniowie.Sprawność fizyczna jest nie tylko niezbędnymelementem sportu i wychowania fizycznego,ale przede wszystkim głównym czynnikiem,który pomaga nam w prowadzeniu uporządko-wanego szczęśliwszego życia, pozbyciu sięwiększości stresów i nabycia odporności przedtak częstymi chorobami cywilizacyjnymi. Brakruchu lub niewielka aktywność ruchowa możeprowadzić do upośledzeń motorycznych [2].

Charakterystyka testu EUROFITW nauce o wychowaniu fizycznym jest wiele

testów sprawdzających zdolność fizyczną po-szczególnych grup wiekowych uczniów.W niniejszym opracowaniu wybraliśmy do badańelementy jednego z rzadziej przeprowadzanychtestów na młodzieży ponadgimnazjalnej, czyliTestu EUROFIT. Testy EUROFIT-u są prostei praktyczne, a zarazem trafne i rzetelne. Sprawyte zawsze były w centrum uwagi Komitetu Badańnad Sportem przy Radzie Europejskiego Komi-tetu Rozwoju Sportu. Ideą wyznaczającą działa-nia twórców Europejskiego Testu SprawnościFizycznej EUROFIT-u, było stworzenie prostego

i praktycznego, a zarazem trafnego i rzetelnegonarzędzia do pomiaru możliwie wszystkich prze-jawów sprawności fizycznej Europejczyków.Ponieważ EUROFIT jest odbiciem nowoczesnejpraktyki, żaden zestaw jego prób nie może byćstały, musi on ulegać zmianom w miarę przyby-wania nowej wiedzy.

Międzynarodowy Test Sprawności Fizycz-nej ustalił dziewięć komponentów, które wcho-dzą w skład sprawności fizycznej [1]:

- zwinność,- moc,- wytrzymałość krążeniowo-oddechowa,- siła,- wytrzymałość mięśniowa,- skład ciała,- gibkość,- szybkość,- równowaga.

Test EUROFIT obejmuje następujące ćwi-czenia:a) postawa równoważna na jednej nodze

(mierzy równowagę całego ciała),b) w siadzie skłon dosiężny w przód (mierzy

gibkość),c) skok w dal z miejsca (mierzy siłę eksplo-

zywną, czyli moc),d) zaciskanie ręki (mierzy siłę statyczną),e) z leżenia siady (mierzy wytrzymałość mięś-

niową, czyli siłę tułowia),f) zwis o ramionach ugiętych (mierzy wytrzy-

małość mięśniową, czyli siłę funkcjonalną),

Sprawność fizyczna uczniów Zespołu Szkół Budowlano - Geodezyjnych

Krzysztof Kulikowski1, Zbigniew Kulikowski2

1Zespół Szkół Zawodowych Nr 2 im. kpt Władysława Wysockiego w Białymstoku2Zespół Szkół Budowlano-Geodezyjnych im. Stefana Bryły w Białymstoku


g) bieg wahadłowy 10 x 5 m (mierzy szyb-kość, czyli inaczej zwinność),

h) bieg wytrzymałościowy (mierzy wytrzy-małość krążeniowo-oddechową)

Metodologia badańPrzyjęto aby test ów przeprowadzać w ca-

łości. Natomiast zgodnie z założeniami, iż EU-ROFIT jest odbiciem nowoczesnej praktykioraz zmian jakie zachodzą w związku z cywi-lizacyjnymi osiągnięciami człowieka, to docelów badań na określonej grupie uczniów wy-brane zostały ćwiczenia mierzące gibkość(skłon tułowia w siadzie), siłę eksplozywną(skok w dal z miejsca) i wytrzymałość mięś-niową (zwis na drążku na ugiętych ramionach).Celem badań było oszacowanie wybranychkomponentów sprawności fizycznej młodzieżyponadgimnazjalnych. Zamierzaliśmy porównaćsprawność fizyczną klas pierwszych i drugich.

Zgodnie z założonym celem przyjęto hipo-tezę zakładającą, iż uczniowie klas wyższychwykazują się większą sprawnością fizyczną niżpierwszoklasiści.

Pytania badawcze1. Jakie najniższe i najwyższe wyniki poja-

wiły się w wybranych komponentach sprawno-ści fizycznej uczniów klas pierwszychi drugich?

2. Uczniowie których klas wykazują sięlepszymi wynikami w zakresie sprawności fi-zycznej wybranych komponentów testu?

Metody techniki, narzędzia badawczeDo realizacji celu zastosowano metodę son-

dażu diagnostycznego oraz wybrane elementyMiędzynarodowego Testu Sprawności Fizycz-nej EUROFIT.

Charakterystyka badanychW klasach pierwszych poddano badaniom

62 uczniów w wieku 16 lat co stanowi 24,22%uczniów spośród wszystkich klas pierwszychw szkole, natomiast w klasach drugich poddanobadaniom 58 uczniów w wieku 17 lat, co sta-nowi 22,66% uczniów spośród wszystkich klasdrugich w szkole. Łącznie do badań przystąpiło120 osób.

Dosiężny skłon tułowia w siadzieDo wykonania tego ćwiczenia niezbędne

są: stół lub skrzynka o wymiarach: długośćok. 35 cm, szerokość ok. 45 cm, wysokośćok. 32 cm. Blat stołu (skrzynki) powinienmieć wymiary: długość ok. 55 cm, szerokośćok. 45 cm. Blat ten wystaje na 20 cm doprzodu przed ściankę służącą do opieraniastóp (Fot. 1.). Na środku blatu prostopadle doosi podłużnej wyrysowana jest skala centy-metrowa tak, by 0 (zero) znajdowało się nawysokości stóp siedzącego badanego, a odzera wykreślone były kolejne linie, co 1 cmw górę (w kierunku badanego) ze znakiem „-”, a w przeciwną stronę (od badanego) zeznakiem „+”. Na blacie znajduje się ułożonarównolegle do wyrysowanych linii, lekkadrewniana listewka o długości ok.30 cmi grubości ok. 1 cm.

Badany w siadzie prostym opiera bosestopy o boczną ściankę skrzyni. W tej pozy-cji, przy wyprostowanych kolanach (które sąprzytrzymywane przy podłożu przez nauczy-ciela lub współćwiczącego) ćwiczący po-chyla tułów w przód i sięga wyprostowanymipalcami dłoni najdalej jak może, posuwająclinijkę po centymetrowej skali narysowanejna powierzchni blatu (Fot. 2.). Na końcupróby pozostaje nieruchomo przez ok. 2 se-kundy w najdalszej pozycji, jaką mógł osiąg-nąć i następnie powraca do pozycjiwyjściowej. Stopy cały czas muszą byćrazem, nogi przy ziemi, kolana wyprosto-wane.





Skok w dal z miejscaCelem przeprowadzenia ćwiczenia należy

przygotować skocznię z piachem i belką do od-bicia, taśmę mierniczą. Próbę tą można równieżprzeprowadzić w sali gimnastycznej. Wówczaspotrzebne jest dostosowane do zajęć sporto-wych podłoże z wyznaczoną linią odbicia orazrównolegle wytyczonymi, co 10 lub 5 cm, li-niami z podziałką centymetrową. Wszystkie telinie są prostopadłe do kierunku skoku. Możnarównież, jako miejsce do lądowania wykorzys-tać cienkie (maks. 5 cm), twarde materace lubmaty gimnastyczne.

Badany staje w małym rozkroku z ustawio-nymi równolegle stopami przed linią odbicia,następnie pochyla tułów, ugina nogi w kola-nach (półprzysiad) z równoczesnym zama-chem obu kończyn górnych dołem w tył (Fot.3.), po czym wykonuje wymach rąk w przódz równoczesnym energicznym odbiciem obu-nóż, skacze jak najdalej. W czasie wykonywa-nia próby należy zwrócić uwagę napoprawność ustawienia stóp. W żadnej fazieodbicia, nie powinny one przekraczać wyty-czonej linii (Ryc. 4.).

Długość skoku należy zmierzyć od wyzna-czonej linii odbicia (belki) do najbliższegośladu pozostawionego przez piętę skaczącego.Jeżeli badany po wykonaniu skoku przewrócisię do tyłu, wówczas skok powtarza. Z trzechwykonanych skoków notuje się najdłuższy zdokładnością do 1 cm.

Zwis na drążku na ugiętych ramionachDo przeprowadzenia próby należy przygo-

tować: drążek poziomy lub niezbyt gruba (max3 cm średnicy), lecz mocna żerdź zawieszonapoziomo na wysokości dosiężnej, materac poddrążkiem, stoper, magnezja lub talk do rąk.Ćwiczenie polega na wytrzymaniu zwisu nadrążku o ramionach ugiętych w stawach łok-ciowych tak, żeby broda znajdowała się ponad

drążkiem. Uczeń staje pod drążkiem, chwyta gonachwytem zamkniętym (palcami od góryi kciukiem od dołu - Fot. 5.) na szerokość bar-ków. Prowadzący próbę pomaga unieść w góręciało badanego tak, aby jego broda znalazła siępowyżej drążka (Fot. 6.). Można również przyj-mować pozycję wyjściową i rozpoczynać próbęod stania na taborecie lub krześle. W chwili,gdy uczeń rozpoczyna samodzielny zwis (nau-czyciel przestaje podtrzymywać ucznia lubspod stóp badanego wysuwane jest krzesło) na-stępuje uruchomienie stopera. Pomiar czasutrwa tak długo jak długo oczy ćwiczącego znaj-dują się powyżej drążka. Badany powinien byćlekko ubrany, najlepiej boso. Próbę wykonujesię jeden raz. Mierzy się czas zwisu z dokład-nością do 0,1 sekundy.

Wyniki badań własnychBadania poszczególnych elementów kom-

ponentu testu EUROFIT przeprowadzono naklasach pierwszych i drugich szkoły ponadgim-nazjalnej.

W siadzie skłonu dosiężnego w przódmożna zaobserwować, iż uczniowie pierw-szych klas ponadgimnazjalnych wykazują sięwyższym współczynnikiem gibkości, niż dru-goklasiści (tab. 1).

Badanie skoku w dal z miejsca wykazało,iż siła eksplozywna klas drugich jest mniejszaniż klas pierwszych (tab. 2).

Badanie ćwiczenia zwisu o ramionachugiętych wykazało, iż wytrzymałość mięś-niowa w klasach pierwszych jest większa niżw klasach drugich (tab. 3).

Podsumowanie i wnioskiZgodnie z celem badania oszacowano wy-

brane komponenty sprawności fizycznej TestuEUROFIT na młodzieży klas ponadgimnazjal-nych, i porównano sprawność fizyczną tychklas.


W odpowiedzi na pierwsze pytanie badaw-cze, badania wykazały iż w komponencie siadudosiężnego w przód: w klasie pierwszej najlep-szy wynik to: 33 cm, a najsłabszy wynik to: 21cm, natomiast w klasie drugiej najlepszy wynikto: 32 cm, a najsłabszy wynik to: 19 cm.

W komponencie skoku w dal z miejsca:klasie pierwszej najlepszy wynik to: 270 cm,

a najsłabszy wynik to: 180 cm, natomiastw klasie drugiej najlepszy wynik to: 260 cm,

a najsłabszy wynik to: 190 cm. W kompo-nencie zwisu o ramionach ugiętych: w klasiepierwszej najlepszy wynik to: 50 s., a najsłab-szy wynik to: 11 s. W klasie drugiej najlepszywynik to: 40 s., a najsłabszy wynik to: 8 s.

W odpowiedzi na pytanie drugie, badaniawykazały iż uczniowie klas pierwszych wyka-zują się lepszymi wynikami sprawności fizycz-nej w zakresie wybranych komponentów testu.

Zatem hipoteza nie potwierdziła, ponieważbadania na wybranej losowo grupie reprezen-

tatywnej klas pierwszych i drugich wykazały,iż zarówno gibkość, moc oraz siła funkcjonalnapierwszoklasistów przewyższa uczniów klasdrugich. Uczniowie klas wyższych wykazująsię zdecydowanie mniejszą sprawnością fi-zyczną niż pierwszoklasiści.

Z poczynionych obserwacji i przeprowa-dzonych rozmów z tymi uczniami, stwier-dzamy że sytuacja ta spowodowana jestkilkoma czynnikami: chęcią wykazania sięlepszą sprawnością uczniów klas pierwszychw nowej szkole "jestem nowy, to nie znaczyże gorszy", zbyt napiętym programem nau-czania klas drugich oraz częściowym zobojęt-nieniem drugoklasistów na tzw. wyniki napokaz.

Wnioski. Zalecanym byłoby zwiększenieilości zajęć kształtujących badane umiejętnościuczniów klas pierwszych i drugich. Możnawskazać propozycję uczestnictwa w zajęciachdodatkowych pozalekcyjnych.


Literatura

1. Dobosz J., 2012, Tabele punktacyjnetestów Eurofit, Międzynarodowego i Co-opera dla uczniów i uczennic szkół podsta-wowych, Zakład Teorii WychowaniaFizycznego, Akademia Wychowania Fizycz-nego Józefa Piłsudskiego w Warszawie

2. Raczyński J. Sprawność fizyczna i jejtestowanie, artykuł opublikowany on line:szkolnictwo.pl/index.php?id=PU9458

3. Wróblewski P. Realizacja podstawyprogramowej z wychowania fizycznego,Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa, pub-likacja on line: ore.edu.pl


WprowadzenieOd wieków dążono do

posiadania wspaniale wy-rzeźbionej sylwetki, czegoprzykładem mogą być anty-czne rzeźby np. ta przedsta-wiająca Dyskobola. Autor

doskonale utrwalił grę mięśni, dynamikęruchu i perfekcyjnie zbudowane ciało. Jedno-cześnie jednak ciągła gonitwa za karierą skut-kuje niewłaściwym odżywianiem sięi otyłością. Ta choroba dociera także do Pol-ski. Dlatego tak ważne są lekcje wychowaniafizycznego. Nie chodzi jednak tylko o wyko-nywanie monotonnych ćwiczeń fizycznych,okupionych ogromną ilością potu i zmęczenia.Przede wszystkim chodzi o przekazywaniewłaściwego kierunku rozwoju młodym lu-dziom: nauczanie o kulturze fizycznej, poka-zywanie, że uprawianie sportu i właściwadieta mogą zapewnić zdrowie [1]. Ukazuje siętutaj rola nauczyciela wychowania fizycznego– wzoru do naśla- dowania, nierzadko powier-nika i doradcy, żywego wzoru kultury fizycz-nej, człowieka pokazującego jak walczyćzgodnie z zasadami fair-play [2,3]. Te prze-myślenia stały się pobudką do opracowaniabadań na temat stosunku młodzieży gimnaz-jalnej do lekcji wychowania fizycznego.

Metodologia Badań Cel i założenia badań: Celem badań była

próba znalezienia odpowiedzi na pytanie: „co

sprawia, że młodzież nie chce ćwiczyć?”. Sta-rano się również udowodnić, jak duży wpływna chęć uczestniczenia w lekcjach wychowaniafizycznego ma nauczyciel prowadzący zajęciai na czym dokładnie polega jego rola. Badaniaukazały też w jaki sposób młodzież odbieraobecny system edukacyjny, czy jest on w pełniakceptowalny czy nie.

Metody i techniki badawcze: W badaniachzastosowano metodę sondażu diagnostycznego,a mianowicie ankietę. Ankieta składała się z 16pytań: zarówno pytań zamkniętych, półotwar-tych jak i otwartych. Jako że ankieta była ano-nimowa pozwoliło to uczniom bezstresowoi zgodnie z faktycznym stanem rzeczy odpo-wiedzieć na pytania w niej zawarte. Pytania za-warte w ankiecie dotyczyły zainteresowaniauczniów wychowaniem fizycznym i sportem.To na podstawie ankiety opracowane zostaływyniki badań.

W badaniach udział wzięło 98 osób,uczniów klas I i II Gimnazjum w Turośni Ko-ścielnej. 46% ankietowanych stanowiły dziew-czyny, ponad połowę – 54% - chłopcy. Szkoładysponuje dobrymi warunkami. Oprócz halisportowej zajęcia odbywają się także na mniej-szej salce. Jeżeli pozwala na to pogoda do dys-pozycji szkoły jest również Orlik, a na nimboisko do piłki nożnej, boisko wielofunkcyjnedo piłki koszykowej, siatkowej czy tenisa ziem-nego oraz bieżnia lekkoatletyczna. W okresiezimowym przy szkole powstaje lodowisko.Oprócz tego nauczyciele korzystają ze stadionu

Stosunek młodzieży gimnazjalnej do lekcji wychowania fizycznego

Adam Więsław



sportowego, położonego w odległości 800 met-rów od szkoły.

Wyniki badań własnychBadania wykazały, że młodzież gimnaz-

jalna przejawia pozytywny stosunek do lekcjiwychowania fizycznego. Aż 97% uczennic (wtym 100% uczennic klas pierwszych) oraz 92%uczniów lubi ćwiczyć na lekcjach wychowaniafizycznego. 93% dziewczyn uważa, iż zajęciawychowania fizycznego w szkole są potrzebnei tylko 12% ankietowanych chłopców ma zda-nie przeciwne(ryc.1). Ponadto, 40% dziewczątuważa liczbę godzin wychowania fizycznego wszkole za niewystarczającą, takie samo zdaniema 43% chłopców. Interesującym wynikiembadań jest uzyskanie odpowiedzi na pytanie„Co zrobiłabyś/zrobiłbyś gdyby lekcje wycho-wania fizycznego były nieobowiązkowe?”Aż 95% dziewczyn zadeklarowało, że nadaluczestniczyłoby w zajęciach systematyczniebądź od czasu do czasu, tylko 5% zrezygnowa-łoby z zajęć całkowicie. W przypadku chłop-ców 96% zadeklarowało, iż nie zrezygno-wałoby z zajęć i brałoby w nich udział syste-matycznie lub od czasu do czasu. Wychowaniefizyczne jest ulubionym przedmiotem mło-dzieży gimnazjalnej, jednoznacznie wskazująna to wyniki przeprowadzonych badań - za

swój ulubiony przedmiot wychowanie fizyczneuważa 28% dziewczyn i 31% chłopców.

Największą popularnością wśród dyscyplinsportowych cieszą się sporty zespołowe: piłkaręczna - dyscyplina ulubiona według 38%dziewczyn i 25% chłopców, piłka nożna - dys-cyplina ulubiona według 21% dziewczyni 32% chłopców, siatkówka – dyscyplina ulu-biona według 36% dziewczyn i 19% chłopcówi koszykówka – dyscyplina ulubiona według16% dziewczyn i 7% chłopców. Niestety, naj-mniej lubiane są zajęcia z gimnastyki (najmniejlubiana według 48% dziewczyn i 62% chłop-ców), która jest przecież najbardziej rozwija-jącą z dyscyplin sportowych. Być może wynikato z nieatrakcyjnego sposobu prowadzeniazajęć czy też z tego, iż ćwiczenia nie są dopa-sowane pod względem trudności, przez co mło-dzież nie umie ich wykonać i ocenianegatywnie.

Podsumowanie i wnioskiWyniki badań były zaskakujące, okazało

się bowiem, że młodzież chętnie ćwiczy, cho-ciaż obecnie krąży przekonanie, że młodzieżnie lubi zajęć wychowania fizycznego i starasię ich unikać. Okazuje się, że sama młodzież

Ryc. 1. Zajęcia wychowania fizycznego. Wyniki procentowe


zdaje sobie sprawę z tego, że wychowanie fi-zyczne jest ważnym przedmiotem, który jestobowiązkowy i bardzo potrzebny by utrzymaćzdrową sylwetkę i być wysportowanym. Naj-mniej lubianymi zajęciami są zajęcia z gimna-styki. Gimnastyka jest jednak dyscypliną, którazapewnia ogólny rozwój człowieka, zapobiegaskrzywieniom kręgosłupa, dlatego też powinnosię kłaść większy nacisk na jej nauczanie. Nie-wątpliwie z dobrym stosunkiem młodzieży dolekcji wychowania fizycznego wiąże się fakt,że były one przygotowane w poprawny, intere-sujący, przede wszystkim kształtujący sposób.Inaczej wyniki badań nie byłyby tak optymis-tyczne. Wyniki badań napawają optymizmem.W obecnym świecie dużo się przecież słyszyo zwolnieniach z lekcji wychowania fizycz-nego, które niekoniecznie otrzymują osoby na-prawdę niezdolne do ćwiczeń. Jednakw Turośni Kościelnej nie ma takiego problemu.

WnioskiMłodzież chętnie ćwiczy na lekcjach wy-

chowania fizycznego, zdaje sobie sprawę ztego, iż przedmiot ten wpływa na rozwój całegociała. Na stosunek młodzieży gimnazjalnej dowychowania fizycznego wpływ ma odpowiednidobór ćwiczeń, ich zainteresowanie poszcze-gólnymi dyscyplinami sportowymi oraz sposóbw jaki prowadzone są zajęcia. Ważne jest teżpodejście szkoły do wychowania poprzez sport,jeżeli placówka dba o różnorodność sprzętusportowego, przyrządów do ćwiczeń i posiadawłaściwie przygotowane miejsca do ćwiczeństosunek młodzieży jest lepszy. Jeżeli młodzieżmoże korzystać z hali sportowej, wyposażonejw sprzęt umożliwiający uprawianie wielu dys-cyplin i wykonywanie różnorodnych ćwiczeńto na pewno chętniej będzie ćwiczyła na takichzajęciach niż tych, które prowadzone będą nakorytarzu.

Literatura

1. Osiński W., 2011, „Teoria wychowaniafizycznego”, Wyd. AWF Poznań, s.17.

2. Lachowicz L., 1985, „Organizacja wy-chowania fizycznego i sportu w szkole”, Wyd.AWF Gdańsk..

Cyt. z: K. Górna, W. Garbaciak, 1988 „Kul-tura fizyczna w szkole”, Wyd. AWF Katowice,s. 114.

3. Strzyżewski S., 1986 „Proces wychowa-nia w kulturze fizycznej”, WSiP, Warszawa,s.34.


.

Formy rekreacyjne w procesie rehabilitacji

Formy rekreacyjne w procesie rehabilitacji104

WprowadzeniePodróże osób z dysfun-

kcją wzroku jeszcze do nie-dawna były owiane tematemtabu. Potrzeba ich organizacjii realizacji istniała od zawsze,jednak brakowało osób mo-

gących profesjonalnie zająć się tym proble-mem, środków materialnych orazwykwalifikowanej kadry obsługi ruchu tury-stycznego dostosowanej do tego rodzajuklienta. Skutkowało to niewielką ilością wycie-czek tej grupy niepełnosprawnych. Dziękidużej ilości projektów organizowanych wspól-nie z krajami UE możliwe stało się podniesie-nie jakości życia niewidomychi niedowidzących. Wzorując się na krajach wy-soko rozwiniętych, możliwe jest podniesienieaktywności i urozmaicenie form rehabilitacjiniepełnosprawnych.

Turystyka i rekreacja to doskonała okazjado zdobywania i kształtowania wielu kompe-tencji z zakresu wszelkich dziedzin życia. Pod-czas wyjazdu napotyka się na szereg wydarzeńi sytuacji z którymi trzeba się zmierzyć. Dziękitemu podróżowanie i udział w imprezach tury-stycznych staje się najwspanialszą, wieloprofi-lową rehabilitacją oraz praktyczną szkołą życiadla osób niewidomych i słabo widzących.Należy tu również wspomnieć o opiekunach,towarzyszących niepełnosprawnym w zmaga-niu się z trudami dnia codziennego. W przy-padku osób z dysfunkcjami wzroku stają się ich

,,oknem na świat’’, będąc ich przewodnikamipo życiu. Każdy człowiek ma jednak własnepotrzeby, upodobania i poglądy. W przypadku,,życia w tandemie’’ uzależnienia od drugiejosoby mogą powstać zupełnie odmienne spo-strzeżenia dotyczące życiowych sytuacji, moż-liwości i potrzeb.

Metodologia badańCelem głównym tych badań jest oszacowa-

nie, które kompetencje kształtowane są na po-ziomie bardzo dobrym w opinii opiekunów,a które według oceny osób z dysfunkcjąwzroku, oraz jakie wynikają z tego różnice.

W formie hipotezy ogólnej założono,że wynikną różnice pomiędzy ocenami opieku-nów, a ocenami osób niepełnosprawnych wzro-kowo dotyczących możliwości kształtowaniakompetencji na poziomie bardzo dobrym po-przez udział w imprezach turystycznych.

W nawiązaniu do problematyki ogólnejsformułowano następujące pytania badawcze:

- Jakie są podobieństwa i różnice w opi-niach kształtowania kompetencji w grupachi w blokach kompetencyjnych?

- Jakie są podobieństwa i różnice w pełnymmodelu kompetencyjnym?

Do realizacji zadania zastosowano podej-ście badawcze oparte o założenia dwóch wy-mienionych metod badawczych: metodęsondażu diagnostycznego oraz metodę peda-gogiczną. W ramach wymienionych metodbadawczych wykorzystano następujące tech-

Kompetencje kształtowane poprzez podróżeosób z dysfunkcją wzroku

Agnieszka Dudzińska

Polski Związek Niewidomych, Oddział w BiałymstokuPodlaskie Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom z Porażeniem Mózgowym „Jasny Cel”

w Białymstoku


niki i narzędzia badawcze: analiza dokumen-tów źródłowych, badania ankietowe, wywiadi obserwację jawną. Wykorzystano kwestio-nariusz ankiety oraz wywiad na podstawiekwestionariusza ankiety.

Do badań nad możnością kształtowaniakompetencji (fizycznych, osobowościowychi społecznych) poprzez turystykę przystąpiło 25osób z dysfunkcją wzroku oraz 21 opiekunów.

Wśród badanych było 76,0% kobieti 24,0% mężczyzn. Badani zamieszkiwali te-reny województwa podlaskiego. Badaniaprzeprowadzono jesienią 2012.

Wyniki badańWyjściowym założeniem badań było opra-

cowanie modelu wybranych kompetencjikształtowanych poprzez podróże osób z dys-funkcją wzroku. W wyniku analizy literaturyi materiałów źródłowych wyodrębniono trzybloki kompetencji kształtowanych poprzez po-dróże osób z dysfunkcjami wzroku : fizyczne,osobowościowe i społeczne. W każdym blokuwyszczególniono trzy grupy, zaś w każdejz grup kompetencje szczegółowe. W sumie

w modelu zawarto 76 kompetencji (Ryc. 1).

Kompetencje fizyczneWśród kompetencji fizycznych w grupie

pierwszej Zachowania zdrowia zawarto dzie-sięć kompetencji szczegółowych. Zauważonoróżnice sięgające 1/5 ukształtowania kompeten-cji w opiniach opiekunów i osób z dysfun-kcjami wzroku. Opiekunowie oszacowali,że niepełnosprawni wzrokowo w trakcie podróży kształtują poszczególne umiejętnościw 42, 86%, zaś sami niepełnosprawni oszaco-wali, iż kształtują te umiejętności na poziomiebardzo dobrym w 62, 8%. Tak duża rozbież-ność (19,94%) może wynikać z niedowarto-ściowania możliwości osób niepełnosprawnychwzrokowo w opinii ich opiekunów.

W grupie Świadomości fizycznej, w którejzawarto 12 kompetencji szczegółowych, bada-nia wykazały, iż opiekunowie ocenili możnośćkształtowania kompetencji na poziomie bardzodobrym (55,23%), a niepełnosprawni w 55,64% . Różnica w opiniowaniu kształtowaniaumiejętności związanych ze świadomością fi-zyczną była tu niewielka (2, 59%).

Ryc. 1. Model kompetencji w ocenie badanych opiekunów, niewidomych i niedowidzących


Ostatnią grupą wśród kompetencji fizycz-nych była grupa Regeneracji ciała, w której za-warto 6 kompetencji szczegółowych.Opiekunowie oszacowali możność nabywaniakompetencji na poziomie bardzo dobrym w 45,23%, zaś niepełnosprawni ocenili taką możli-wość w 49, 32%. Ponownie opiekunowie niedocenili niewidomych i niedowidzących. Róż-nica 4, 09%.

Wśród badanych kompetencji fizycznychopiekunowie w niespełna połowie (48,43%)oszacowali możność kształtowania kompeten-cji na poziomie bardzo dobrym, tym samym niedoceniając swoich podopiecznych. Niewidomii niedowidzący bardzo dobrze kształtują kom-petencje fizyczne poprzez podróże (54,92%).Różnica w opiniach grup badanych wyniosła7,74%.

Kompetencje osobowościoweW grupie pierwszej Niezależnego działania

i myślenia zawarto dziesięć kompetencji szcze-gółowych. Opiekunowie ocenili możliwośćkształtowania tych kompetencji przez niepeł-nosprawnych na poziomie bardzo dobrymw 53,8%, badani z dysfunkcją wzrokową wska-zali, iż bardzo dobrze kształtują kompetencjeniezależnego działania i myślenia w 66,44%.Zatem różnica w opiniach grup badanych wy-niosła 12,64%.

W grupie kompetencji Emocji i samoocenyumieszczono 7 kompetencji szczegółowych.Opiekunowie w 20,37% nie docenili niepełnos-prawnych. Wskazali, iż kompetencje z tej grupymogą być kształtowane przez osoby niepełnos-prawne wzrokowo na poziomie bardzo dobrymw 44.19%, zaś osoby z dysfunkcją, możliwośćkształtowania tych kompetencji oceniliw 64,56%.

W grupie trzeciej Kontaktu z otoczeniemzawarto 9 kompetencji szczegółowych. W tymprzypadku, podobnie jak w grupie drugiej,

opiekunowie ocenili niżej od niepełnospraw-nych możliwość kształtowania na poziomiebardzo dobrym kompetencji kontaktu z otocze-niem ( 55,52%). Osoby z dysfunkcją wzrokuoszacowały taką możliwość w 3/4 ( 74,2%).Różnica w opiniach grup badanych wyniosła18,68%.

Wśród badanych kompetencji osobowo-ściowych opiekunowie w 51,17% oszacowalimożność kształtowania kompetencji na pozio-mie bardzo dobrym, tym samym nie doceniającswoich podopiecznych. Niewidomi i niedowi-dzący bardzo dobrze kształtują kompetencje fi-zyczne poprzez podróże 68,38%.

Kompetencje społeczneW grupie Współpracy zawarto dziewięć

kompetencji szczegółowych. Opiekunowiewskazali 55,52%, że niewidomi i niedowidzącymogą kształtować te kompetencje na poziomiebardzo dobrym, zaś niepełnosprawni oszaco-wali taką możność w 65,32%. Różnica międzytymi opiniami wyniosła 9,8%.

Podsumowanie i wnioskiBadania udowodniły, że hipoteza potwier-

dziła się. W każdej z grup trzech bloków kom-petencyjnych wyniki badań wskazały naróżnice w opiniach ankietowanych opiekunówwzględem badanej grupy niepełnosprawnych,dotyczących możliwości kształtowania kompe-tencji na poziomie bardzo dobrym przez osobyniewidome i niedowidzące. Może to wynikaćz zawyżenia samooceny osób niepełnospraw-nych, prezentujących swoją subiektywnąocenę, lub niedocenienia możliwości swoichpodopiecznych przez opiekunów.

Dlatego też:- Zalecane byłoby przeprowadzenie badań

na większej grupie badawczej.- Wskazane jest zwrócenie większej uwagi

na kwestię zapewnienie dostępu do materiałów


dydaktycznych oraz warsztatów poszerzają-cych świadomość z zakresu dysfunkcji wzrokudla opiekunów osób dotkniętych tą niepełnos-prawnością.

- Dobrym rozwiązaniem byłaby charakte-rystyka metod oraz technik kształtowania po-szczególnych kompetencji.

- Opracowane kompetencje można mody-fikować i stosować, jako wskazówka do projek-towania wyjazdów turystycznych, dostoso-wanych do osób z dysfunkcją wzroku.

Literatura

1. Górska E., Modele turystyki społecznejw wybranych krajach Unii Europejskiej, W:A. Stasiak (red.), Perspektywy i kierunki roz-woju turystyki społecznej w Polsce, WSTH,Łódź, 2001.

2. Szczałuba D., Rozważania nad turystykąi rekreacją osób niepełnosprawnych, W: A. Sta-siak (red.), Perspektywy i kierunki rozwoju tu-rystyki społecznej w Polsce, WydawnictwoWSTH, Łódź, 2001.

3. Frankfort – Nachmias C., Nachmias D.Metody badawcze w naukach społecznych,Wyd. I, wyd. ZYSK i Spółka, Poznań, 2001.

4. Kędzierska B., Znajmiecka - Sikora M.,Kompetencje jednostki a efektywność zawo-dowa, 2011. [on line, www.centrumego.euz dnia 14.12.2012]

5. Kozłowska D., Kształtowanie kompeten-cji uczniów i studentów poprzez turystykę, VIPodlaski Festiwal Nauki i Sztuki, 26.05. –01.06.2008,: Podlaska Kultura Fizyczna. Wy-chowanie fizyczne – sport – turystyka i rekrea-cja, Kwartalnik naukowy, rok V Nr 2 (14),s. 17-24

6. Kozłowska D., Ryszkowski W., 101kompetencji pilota wycieczek, Difin, War-szawa, 2011, ISBN 978-83-7641-364-8.

7. Maranda M.A., Doświadczenie emocji

na krajoznawczych szlakach a życiowe wzmac-nianie osób z niepełnosprawnością, W: A. Sta-siak, Rola krajoznawstwa i turystyki w życiuosób niepełnosprawnych, PTTK Kraj, War-szawa, 2008

8. Ziemniak M., Aktywizacja turystycznaniepełnosprawnej młodzieży z dysfunkcją na-rządu wzroku, W: A. Stasiak (red.), Rola krajo-znawstwa i turystyki w życiu osóbniepełnosprawnych, PTTK Kraj, Warszawa,2008

9. Sowa J., Pedagogika specjalna w zary-sie., Wydanie I, Wydawnictwo OświatoweFOSZE, Rzeszów, 1997

10. Niewęgłowski J. SDB, Wartości wy-chowawcze turystyki, Uniwersytet KardynałaStefana Wyszyńskiego w Warszawie, W:Z. Dziubiński (red.) Aksjologia turystyki, Sa-lezjańska Organizacja Sportowa Rzeczypospo-litej Polskiej, Warszawa, 2006


ВведениеСтопа является одним

из наиболее важных эле-ментов опорно-двигатель-ного аппарата человека.Необычайная сложностьанатомического ее строе-

ния в сочетании с разнообразием функцио-нальных назначений (опора, рессора,толчок, балансировка) делает этот органуникальным и вместе с тем трудно доступ-ным для познания закономерностей его ра-боты в реальных условиях жизни.

Особенности биомеханики стопы значи-тельно определяют биомеханику всей нижнейконечности и позвоночника в целом, так какэти структуры опираются на стопу и являютсязвеньями единой кинематической цепи. Принарушении оси какого либо одного из много-численных суставов стопы организм пытаетсякомпенсировать это за счет изменения осейдругих суставов, что может явиться причинойдеформации не только суставов самой стопы,но так же коленных и тазобедренных суставов.В свою очередь, это может привести к нега-тивным изменениям в поясничном и вышеле-жащих отделах позвоночника и изменениям восанке в целом [Лукьяненко, В.П. Влияние ги-потонии мышц голени и стопы на формирова-ние плоскостопия у детей дошкольноговозраста / В.П. Лукьяненко, В.Г. Петракова //Адаптивная физическая культура. 2011. №4(48). С. 2729.].

Патологические изменения в осанкеприводят к развитию множества заболева-ний, которые, на первый взгляд не имеютникакого отношения к плоскостопию (раз-личные заболевания почек, сердца и т.д.).Следовательно, плоскостопие ведет к нару-шению работы организма человека как еди-ной системы, в которой изменение работыодного звена неизбежно приводит к сбоюв другом [Лукьяненко, В.П. Влияние гипо-тонии мышц голени и стопы на формирова-ние плоскостопия у детей дошкольноговозраста / В.П. Лукьяненко, В.Г. Петракова// Адаптивная физическая культура. 2011. № 4(48). С. 2729.].

Наиболее остро проблема деформациисвода стопы стоит для детей с нарушениемзрение, так как имеющийся у них дефектснижает двигательную активность, вызы-вает различные физические и психическиеотклонения от нормы развития, ведет к дис-гармонии физического развития, наруше-нию опорно-двигательного аппарата, в томчисле к плоскостопию, задержке психомо-торного развития. Эти отклонения отра-жаются на функциональной деятельностиважнейших систем организма: сердечно-со-судистой, дыхательной, мышечной и др.[Толмачев, Р.А. АФК и реабилитация слепыхи слабовидящих / Р.А. Толмачев. – М.: Со-ветский спорт, 2004. – 108 с., с. 37].

Очевидно, что развитие человека в усло-виях неполноценного функционирования

Анализ состояния свода стопы у детей с нарушениями зрения

Лусине Харазян



зрительной системы приводит к определен-ным особенностям двигательной сферы,особенно в молодом возрасте, которые усу-губляются во взрослом.

Необходимо отметить, что своевремен-ное выявление нарушений в формированиисвода стопы имеет огромное жизненноезначение. Чем раньше выявлены признакиотклонения от нормы, чем меньше деформа-ция стопы, тем более благоприятны условиядля остановки прогрессирования плоскосто-пия и коррекции его. Однако в настоящеевремя изучены преимущественно наруше-ния в формировании свода стопыу детей не-име ющих каких-либо устойчивыеотклонения в состоянии здоровья и (или) ин-валидность.

Цель исследования – изучить состояниесвода стопы у детей с нарушениями зрения1–11 классов.

Методы и организация исследования В ходе исследования был выполнен кри-

тический анализ научно-методической лите-ратуры по проблеме дисфункции стопчеловека и учебной литературы по адаптив-ной физической культуре. Анализ литера-туры позволил убедиться в актуальностиизучаемой проблемы, выбрать наиболее эф-фективные методы исследования сводастопы у детей с нарушениями зрения, а также проанализироватьполученные резуль-таты и сделать необходимые выводы.

Методика исследования свода стопыосуществлялась на основе анализа планто-грамм (отпечатков опорной поверхностистопы) с помощью разработанной нами ин-струментальной методики. Полученные от-печатки стопы сравнивались с суще-ствующими образцами, предложенными Бе-хенка и Кларка.

Исследования проводились на базе Грод-

ненской специальной общеобразовательнойшколы-интернат для детей с нарушениямизрения. В нем были задействованы уча-щиеся 1–11 классов (32 девочки и 41 маль-чик).

Результаты и их обсуждениеВ процессе исследования, учащиеся

1–11 классов были разделены на четыре воз-растные группы. Данное деление не основы-вается на том, в каком классе учатся дети,т.к. учащиеся как правило часто не соответ-ствуют их паспортному возрасту. В первойи второй возрастных группах мальчиков,(дети 68 и 911 лет) получены существен-ные отклонения в состоянии свода стопы отнормы соответственно у 75 % и 60 %, у де-вочек данный показатель равен 16 % и 30%. В третьей возрастной группе (дети 1214лет), 40 % мальчиков и 50 % девочек имеетодин из типов нарушения свода стопы.В четвертой возрастной группе (дети 1518лет) отмечаются схожие результаты у маль-чиков и девочек соответственно 33,3 %и 27,2 % (таблица 1).

Анализ плантограмм так же выявил, чтоу 42,5% учащихся с нарушениями зренияимеют различные степени нарушения в фор-мировании свода стопы (уплощенная, плос-кая и полая). При чем, отклонений от нормыотмечено больше у мальчиков (51,2%), чему девочек (31,2%). Было установлено, чтоу 6,8 % обследованных было получено су-щественное различие типов деформациисвода стопы между правой и левой ногой.

Проведенное исследование показало,что наиболее часто встречающимся откло-нением от нормы в формировании сводастопы у детей с нарушениями зрения яв-ляется уплощение (36,5% у мальчикови 18,8 % у девочек), что считается как по-граничное состояние между здоровой сто-


пой и состоянием выраженного плоскосто-пия. Такие отклонения от нормы как плос-кая и уплощенная стопа встречаются у 16 %и 11,1 % испытуемых соответственно.

ВыводыДиагностика свода стопы у детей с нару-

шениями зрения позволила выявить имею-щиеся деформации, а так же определить, чтодля мальчиков 6-11 лет данная проблемастоит наиболее остро.

Полученные результаты могут быть об-основаны тем, что у детей с нарушениямизрения возникают трудности со свободнойориентацией в пространстве, в результатечего понижается их моторная активность,которая, в свою очередь, и может вестик различным видам деформации сводастопы.

Исходя из выше изложенного, очевидно,что проблема деформации стопы у детейс нарушениями зрения достаточно акту-альна. Для ее решения необходима разра-ботка конкретных методик, включающихв свой состав корригирующие физическиеупражнения (различные для каждого видадеформации). Так же при использованииданных методик на уроках адаптивной фи-зической культуры необходимо учитыватьпервичный дефект у детей нарушения зре-ния различной степени. Дети с наруше-ниями зрения имеют различный уровеньзрительных функций, физического развития,

физической и функциональной подготовлен-ности, разнообразные двигательные нару-шения, поэтому для таких детей не всегдавозможно использование корригирующихсредств, идентичных здоровым детям.До настоящего времени так же актуальнымостается вопрос о дозировании и интенсив-ности выполнения физических упражненийдля нижних конечностей на занятиях адап-тивной физической культурой.


1. Лукьяненко, В.П. Влияние гипотониимышц голени и стопы на формированиеплоскостопия у детей дошкольного возрастаВ.П. Лукьяненко, В.Г. Петракова // Адаптив-ная физическая культура. 2011. № 4(48). С. 2729.

2. Толмачев, Р.А. АФК и реабилитацияслепых и слабовидящих / Р.А. Толмачев.- М.: Советский спорт, 2004. – 108 с.

Таб. 1 Типы свода стопы у обследованных детей с нарушениями зрения (в %)


ВведениеДеятельность зритель-

ного анализатора имеетважное значение для соци-ального опыта, развитиядвигательной сферы и ори-ентировки в пространстве

человека. Зрительное, или визуальное вос-приятие играет существенную роль в позна-нии человеком мира, формированииразличных видов его деятельности, в обще-нии с другими людьми [4]. Роль зрения в от-ражении человеком окружающего мираисключительно велика,85—90% информа-ции поступает в мозг через зрительный ана-лизатор, и частичное или глубокоенарушение его функций вызывает ряд от-клонений в физическом и психическом раз-витии ребенка [5].

Актуальность изучаемой темы. В ре-зультате этого возрастает роль и значениекомпенсации нарушений в развитии детей,обусловленных зрительным дефектом.Особенно это важно на начальном этапекоррекционного воздействия – в младшемдошкольном возрасте. Учитывая, что принеполном использовании осязания и мел-кой моторики страдают процессы позна-ния, ориентировки в пространствеи практической деятельности. Все эти от-ношения могут быть скорректированыв процессе формирования у детей навыковбисенсорного и полисенсорного восприя-

тия, то есть рационального взаимодей-ствия осязания, имеющегося зренияи других анализаторов [6].

Методология исследованияЦель работы – исследование рациональ-

ных условий развития мелкой моторикиу детей с нарушениями зрения.

Объект исследования: процесс компен-сации зрительной недостаточности млад-ших школьников с нарушениями зрения.

Предмет исследования – содержаниекоррекционной работы по развитию мелкоймоторики как средства компенсации зри-тельной недостаточности у младших школь-ников.

Следует особо отметить, что в условияхзрительной депривации ведущее значениеприобретают другие анализаторные си-стемы. Осязание - одна из важнейших со-ставляющих сенсорной организациичеловека. В этой системе на первый планвыступают зрительная, слуховая и так-тильно-кинестезическая системы, лежащиев основе так называемых гностических,то есть имеющих наибольшую познаватель-ную ценность, ощущений и восприятий. Ис-ходя из этого необходимо особое вниманиеуделить тактильному восприятию. С помо-щью тактильного восприятия дети с нару-шением зрения получают разнообразныйкомплекс ощущений: прикосновение, давле-ние, движение, тепло, холод, боль. Это поз-воляет им определять форму, размеры,

Условия развития мелкой моторики у детей с нарушениями зрения

Татьяна Карпович



фактуру, деформацию тел, устанавливатьпропорции и пропорциональные отноше-ния. Известно, что различные осязательныеощущения воспринимаются нервнымиокончаниями кожи и слизистых оболочеки передаются в кору головного мозга.Говоря об использовании и путях развитиятактильного восприятия, следует отметить,что способности к аналитико-синтетиче-ской деятельности с использованием так-тильных сигналов развиваются с раннегодетства под воздействием обучения и вос-питания, при этом наиболее успешно прирациональной организации учебной и вос-питательной работы со слепыми и слабо-видящими детьми [1].

При отсутствии или глубоком наруше-нии зрения мобилизуется деятельность со-хранных анализаторов, повышаетсяострота восприятия сохранившихся видовчувствительности. Этому способствуеттренировка, упражнение органов чувств вусловиях целенаправленной деятельности. Функции анализаторов наиболее ус-пешно проявляются при их взаимодей-ствии. Отметим, что зрительныйанализатор взаимосвязан почти со всемианализаторами, воспринимающими ин-формацию из окружающей среды. Взаимо-связь анализаторов обеспечиваетсяфункциями всех звеньев и уровней цент-ральной нервной системы (ЦНС). На ос-нове взаимодействия анализаторову слепых и слабовидящих включаютсякомпенсаторные механизмы, способ-ствующие осуществлению различныхвидов деятельности. В зависимости от ха-рактера деятельности у слепых может осу-ществлятьс я замена одного анализаторадругим, либо совместная деятельностьостаточного зрения и осязания у слабови-дящих.

Важную роль в овладении ребенкомучебными навыками, прежде всего письмом,чтением, речью, играет мелкая моторика, на-рушение которой ведет к школьной дезадап-тации, к снижению учебной мотивации,трудностям в поведении. Развитие моторнойфункции улучшает развитие познавательнойфункции, восприятие познавательной ин-формации [3,2].

Многие дети с нарушением зренияимеют низкий уровень развития осязатель-ной чувствительности и моторики пальцеви кистей рук. Из-за отсутствия или резкогоснижения зрения дети не могут спонтаннопо подражанию окружающим овладеть раз-личными предметно-практическими дей-ствиями, как это происходит у нормальновидящих детей. Вследствие малой двига-тельной активности мышцы рук детей с на-рушением зрения оказываются вялыми илислишком напряженными. Все это сдержи-вает развитие тактильной чувствительностии моторики рук и отрицательно сказываетсяна формировании предметно-практическойдеятельности.

На уроках адаптивной физической куль-туры у детей с нарушениями зрения должнобыть максимально возможное развитие мел-кой моторики, формирование умений и на-выков осязательного восприятия предметови явлений окружающего мира, а также об-учение их приемам выполнения предметно-практических действий с помощьюсохранных анализаторов.

Для формирования тонкомоторных дви-жений рук, совершенствования двигательныхнавыков, развития ветибулярно-моторнойкоординации, оптико-пространственныхи зрительно-моторных представлений можноиспользовать различные формы спортивныхзанятий. Хорошие результаты по развитиютонкой моторики рук показывают упражне-


ния с малыми мячами и утяжеленными ме-шочками [7].

Для развития тонкой моторики рук ис-пользуются разнообразный спортивный ин-вентарь и некоторые мелкие предметы:скакалки, гимнастические палки, малыемячи, кольца, палочки, флажки, уятжелен-ные мешочки,теннисные ракетки и др.

Для успешного формирования тонкихдвижений рук рекомендуется исполь-зуются разнообразные формы занятий пофизическому воспитанию: гимнастика дозанятий, физминутки, подвижные игры вовремя прогулки, спортивные часы и под-готовка к спортивным праздникам.

Значительное место в работе в детьмипо развитию тонкой моторики рук отво-дится упражнениям с малыми мячами [8].Используется несколько наборов малыхмячей: по размеру, материалу, расцветке,фактуре, структуре и функциональномуназначению.

Такое многообразие наборов малыхмячей, во-первых, позволяет использоватьте или иные из них в зависимости от задачпедагога и индивидуальных, возрастных,физических и других особенностей ре-бенка. Во-вторых, через мышечное чувство,зрительную и тактильную чувствитель-ность в процессе действий ребенок учитсясравнить предметы (мячи), осуществлятьпростейшие операции анализа и синтеза,обогащая тем самым свой конкретно-чув-ственный опыт, зрительно-слуховое вос-приятие и моторное исполнение [9].

Таким образом, содержание занятий поадаптивной физической культуре опреде-ляет характер формирования двигатель-ных функций, дифференцированныйподбор упражнений, что способствуетулучшению, а также выравниванию пока-зателей физического развития детей с на-

рушением зрения в сопоставлениис показателями физического развития нор-мально видящих сверстников.


1.Ермаков, В.П., Якунин Г.А. Основытифлопедагогики: Развитие, обучение и вос-питание детей с нарушениями зрения: Учеб.пособие для студ. высш. учеб. заведений.- М.: Гуманит. изд. центр ВЛАДОС, 2000.-240 с.

2.Аксенова, М. Развитие тонких движе-ний рук у детей//Дошкольное воспитание. -2000 - № 8.

3.Бернштейн, Н.А. Очерки по физиоло-гии движений и физиологии активности/Н.А. Бернштейн. – М., 2006.

4.Коноплева, А.Н., Лещинская Т.Л., Ин-тегрированное обучение детей с особенно-стями психофизического развития:Монография / Коноплева А.Н, Т.Л. Лещин-ская. – Мн.: НИО, 2003. – 232 с.

5. Частные методики адаптивной физи-ческой культуры: Учебное пособие /Под ред.Л. В. Шапковой. - М.: Советский спорт,2003. - 464 с.

6. ipk74.ru/virtualcab/professional/pe7.Сиротюк А.Л. Психическое развитие

детей на уроках физкультуры //Кафедра. №1.2007.

8.Дудьев В.П. Средства развития тонкоймоторики у детей с нарушениями речи. //Де-фектология.-1999.- №4. - С.5.

9. www.rusnauka.com/17_APSN_2009/Pedagogica/48219.doc.htm


Celem pracy jest uka-zanie korzyści wynikają-cych z oddziaływaniawody na organizm czło-wieka, poprzez scharakte-ryzowanie wpływu poszcze-gólnych jej parametrów.

Praca ma przedstawić także różnice w me-todach usprawniania w wodzie w zależnościod rodzaju dysfunkcji oraz wieku osób pod-dawanych zabiegom. Praca ma ukazać rów-nież przyczyny małej powszechnościleczenia prowadzonego z wykorzystaniemwody.

Hydroterapia (akwaterapia) jest działemlecznictwa wykorzystującym oddziaływaniewody we wszystkich stanach skupienia(ciecz, lód, para wodna) na ustrój człowieka.Zabiegi z zastosowaniem wody są coraz czę-ściej stosowanym środkiem rehabilitacji,uwzględniającej reaktywność organizmu nabodźce takie jak: temperatura wody, wypór,ciśnienie, opór w wodzie [1].

RehabilitacjaRehabilitacja (fizjoterapia) wykorzystuje

wodę do zabiegów fizykoterapeutycznychi kinezyterapeutycznych. Fizykoterapia to ro-dzaj oddziaływania na ustrój człowieka po-przez naturalne lub sztucznie wytworzone(przez różnego rodzaju urządzenia) czynnikifizyczne.

W zabiegach fizykoterapeutycznych szcze-gólną rolę odgrywa czynnik termiczny [3]

Kinezyterapią określa się ćwiczeniaw których środkiem leczniczym, wpływającymna cały organizm jest ruch. W ćwiczeniach wy-korzystywane są właściwości wody mającewpływ na jakość ruchu: wypór, ciśnienie hy-drostatyczne i hydrodynamiczne, opór [1].

Zabiegi fizykoterapeutyczne z wykorzys-taniem wody

W zabiegach z zakresu fizykoterapii głównybodziec stanowi temperatura. Jej oddziaływaniezależy od możliwości termoregulacyjnychustroju, czasu oddziaływania, powierzchni, naktórą działa, właściwości fizycznych środowiskawchodzącego w bezpośredni kontakt ze skórą.Wpływ wody zależeć będzie również od natęże-nia bodźca termicznego (różnicy między tempe-raturą wody a temperaturą ustroju) oraz zmiannatężenia tego bodźca w czasie.

Wybrane zabiegi fizykoterapeutycznez wykorzystaniem wody to: kąpiele (zimna,chłodna, letnia, ciepła, kinezyterapeutyczna, ką-piel o temp. wzrastającej wg Schweningera-Hauf-fego, kąpiele parowe, wirowe), półkąpiele (ciepłei gorące), natryski (ruchome, biczowe, wachla-rzowe, stałe, spadowe, płaszczowe, parowe, z ma-sażem, podwodne, nasiadowe), polewaniai nacierania (częściowe i całkowite), zmywaniai zawijania, okłady (chłodzące, rozgrzewające,gorące), płukania [3].

Hydroterapia jako czynnik usprawniający w rehabilitacji osób z dysfunkcjami

narządu ruchu

Agata Halicka



Zabiegi kinezyterapeutyczne z wykorzysta-niem wody

Ciało pacjenta poruszające się w wodziepoddane jest oddziaływaniu szerokiej gamybodźców. Pierwszy z nich zapewnia właści-wość wody jaką jest wypór hydrostatyczny.Z prawa Archimedesa siła wyporu pozornezmniejsza ciężar ciała (zwiększa jego pływal-ność). Odciążenie jakie dzięki temu uzysku-jemy przede wszystkim zmniejsza naciskpowierzchni w obrębie stawów oraz obniża na-pięcie mięśniowe, co pozwala przerwać błędnekoło bólu (nacisk powierzchni stawowych po-woduje ból -> ból prowadzi do napięcia mięśni-> napięcie mięśni zwiększa nacisk po-wierzchni stawowych). Ponieważ ból zmniej-szony zostaje także podczas ruchu, środowiskowodne umożliwia wykonanie wielu ruchówograniczonych bądź niemożliwych do wykona-nia z przyczyn chorobowych na lądzie. Wpływato również pozytywnie na komfort psychicznypacjenta, co jest równie ważnym czynnikiemterapii.

Dzięki odciążeniu w wodzie możemy ste-rować jakością ruchów - wspomagać je lubutrudniać. Wspomaganie ruchu następuje, gdyodbywa się w kierunku powierzchni wody,utrudnianie ruchu - gdy odbywa się ku dołowi;w kierunku dna [4].

Wyporność w wodzie wymusza koordyna-cję całego ciała. Utrzymanie przez pacjenta za-danej pozycji czy wykonanie zaleconego ruchuwymaga od niego silnej współpracy poszcze-gólnych partii ciała ze sobą.

Kolejnym bodźcem wykorzystywanymw kinezyterapii jest ciśnienie (hydrostatycznei hydrodynamiczne). Ciśnienie hydrostatycznespowodowane jest parciem słupa wody oddzia-ływującego na powierzchnię ciała (zależy odwysokości) i zanurzeniem w niej ciała. Wystę-puje zawsze pod wodą – podczas kąpieli, ma-sażu wirowego i masażu podwodnego.

Ciśnienie to wywiera nacisk na układ naczy-niowy oraz na zakończenia nerwów czucio-wych w skórze (działanie refleksoryczne) [6].

Ciśnienie hydrodynamiczne powstaje podwpływem ruchu wody względem ciała (czyliruch ciała w nieruchomej wodzie lub ruchwody), wymuszonego ruchu strumienia wodylub pod wpływem ruchu ciała zanurzonegow wodzie. Ciśnienie hydrodynamiczne maznaczny wpływ na oddychanie. Wydech w wo-dzie jest ułatwiony i pogłębiony poprzez uciskna narządy jamy brzusznej i ściany klatki pier-siowej; przesunięcie ich w kierunku przeponypowoduje wysokie, wydechowe jej ustawienie).Fakt ten wykorzystuje się w rehabilitacji wadklatki piersiowej. Natomiast wdech w wodzieodbywa się przeciw oporowi wody - jest utrud-niony.

W kinezyterapii możemy także dawkowaćopór. Opór jako bodziec uzyskać możemy po-przez zwiększenie szybkości wykonywanegoruchu lub zwiększenie powierzchni, na któradziała poruszająca się woda (ustawienie koń-czyny w poprzek wykonywanego ruchu, róż-nego rodzaju przybory: płetwy, łapki, deskiz uchwytami itp.) [4].

Metody rehabilitacji w wodzieDo najpowszechniejszych metod rehabili-

tacji zalicza się: PNF w wodzie, Watsu, Hal-lwick, ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjnew wodzie. Dodatkową formą rehabilitacji jestwspółzawodnictwo osób niepełnoprawnychw pływaniu sportowym.

PNF w wodzie (Bad Ragaz Ring Method) PNF w wodzie jest metodą stosująca pro-

gresywny opór stawiany przez terapeutę orazwłaściwości wody. Ciało pacjenta zanurzonew wodzie, stabilizowane przez terapeutę orazpomoce wypornościowe. Zgodnie z koncepcjąProproceptywnego Torowania Nerwowo -


Mięśniowego mięśnie i stawy ćwiczone są wewzorcach ruchowych odpowiadających natural-nym ruchom człowieka. Do terapii wykorzys-tuje się przybory zwiększające wyporność.Pierwsze ćwiczenia trwają zwykle 5-15 minut,czas kolejnych uzależniony jest od aktualnegostanu pacjenta [10].

PNF w wodzie sprzyja reedukacji nerwowo– mięśniowej, przywraca naturalne wzorce ru-chowe kończyn i tułowia, zmniejszenia napię-cie mięśniowe, zwiększa zakres ruchomościi odciążenie w stawach, stabilizacje tułów.Wspomaga również naukę chodu.

Watsu (Water Shiatsu)To system ćwiczeń, stretchingów, mobili-

zacji, ucisków punktów Shiatsu wykonywa-nych w wodzie o temp. 33-35°C, w czasie 30 –60 min. Pacjent ułożony jest na wodzie, twarząponad powierzchnię wody. Poleca mu się za-mknąć oczy, rozluźnić i poddać sekwencjomruchów prowadzonych przez terapeutę, którygo podtrzymuje.

Pojedyncza sesja terapii Watsu pozwalam.in. na zmniejszenie napięcia mięśni i doleg-liwości bólowych, zwiększenie ruchomościw stawach, aktywację części parasympatycznejAUN oraz układu odpornościowego, polepsze-nie jakości snu, procesów metabolicznych,zmniejszenie depresji, stanów lękowych, nad-pobudliwości, poprawę samopoczucia [8].

HallwickJest to metoda rehabilitacji i nauczania pły-

wania dzieci, rzadziej dzieci z różnorodnymidysfunkcjami. Punktem wyjścia terapii jestoswojenie psychiczne z wodą. Po przystosowa-niu do środowiska wodnego i opanowaniu pod-staw utrzymania równowagi, przygotowuje sięosobę do samodzielnego poruszania się w wo-dzie. Zajęcia prowadzone są w 6-8 osobowychgrupach, ćwiczenia wykonuje się w parach.

Efekty terapeutyczne metody Hallwick tozwiększenie ruchomości w stawach, obniżenielub zwiększenie (w zależności od potrzeb) na-pięcia mięśniowego, poprawa i doskonaleniereakcji równoważnych, zmniejszenie dolegli-wości bólowych, poprawa ogólnego stanu psy-chomotorycznego, relaksacja, korekcjapostawy [11].

Ćwiczenia korekcyjno – kompensacyjnew wodzie

Ćwiczenia te wykorzystują style pływackie(styl klasyczny, styl grzbietowy, kraul, delfin)i ich modyfikacje do korekcji wad postawy.Poszczególne style pływackie różnią się mię-dzy sobą ułożeniem ciała w wodzie, zmianamitego ułożenia w czasie cyklu ruchów, sposobemwykonania tych ruchów. Stałe, powtarzające sięruchy i wielokrotna praca mięśni (w określo-nym zakresie z dość zbliżoną siłą) pozwalająstworzyć całościowy trening. Należy jednakdokonać szczegółowej analizy poszczególnychstylów pływackich i dobrać styl odpowiedni dlaposzczególnych wad postawy. Warunkiem jestprowadzenie zajęć indywidualnie z każdym pa-cjentem [1].

W szczególności ćwiczenia te wykorzysty-wane są do korekcji wad w obrębie: kręgosłupa(plecy okrągłe, wklęsłe, okrągło – wklęsłe, pła-skie), kończyn dolnych (płaskostopie, kolanakoślawe, szpotawe), klatki piersiowej (klatkakurza, lejkowata) [2].

Pływanie sportowe osób niepełnospraw-nych

Wzorowane jest na pływaniu pełnospraw-nych. Zmiany w przepisach federacji pływac-kiej FINA i regulaminach zawodów pływackichdokonywane są tylko na tyle, aby niepełnos-prawni mogli uprawiać daną konkurencjęi współzawodniczyć w niej. Zawodnicy są kwa-lifikowani po badaniach do odpowiedniej klasy


startowej przez specjalne przeszkolonych kla-syfikatorów, posiadających uprawnienia podwzględem funkcjonalnym na lądzie oraz w wo-dzie. Taka forma terapii stanowi nie tylko reha-bilitację ruchową, ale również psychicznąi społeczną.

Przeciwwskazania do ćwiczeń w wodziePomimo szeregu korzyści wynikających

z zastosowania środowiska wodnego istniejąteż pewne przeciwwskazania. Zaliczane są donich: padaczka, owrzodzenia, wysypki skórne,alergie na chlor i inne składniki wody baseno-wej, ostre stany zapalne, niewydolność krąże-nia i oddechowa, stany gorączkowe, ciężki stanogólny oraz inne, określone przez lekarza [7].

Warunki do rehabilitacji w wodzieRehabilitacja w wodzie wymaga odpowied-

nio zaprojektowanego do wybranej terapii po-mieszczenia oraz ewentualnego sprzętupomocniczego w postaci poręczy, uchwytów,systemu podwieszeń. Stosowane mogą być rów-nież przybory: wypornościowe (pasy wyporno-ściowe, deski, „makarony”), zwiększające opórwody podczas ruchu (łapki, płetwy), zabawowe(maty, piłki, przybory do nurkowania).

Zasady rehabilitacji w wodzieProgramy rehabilitacji przygotowywane są

na podstawie opinii lekarskiej, wywiadu, orze-czenia o niepełnosprawności fizycznej, intelek-tualnej uczestnika zajęć.

Terapie w wodzie prowadzone są pod nad-zorem merytorycznym fizjoterapeutów, posia-dających wyszkolenie z danej metodyrehabilitacji w wodzie.

Hydroterapia na co dzieńTerapie w wodzie nie są powszechnym ro-

dzajem rehabilitacji ze względu na wąskągrupę terapeutów z tej dziedziny, organizację

pracy większości pływalni, małą świadomośćpotrzeb (grupa odbiorców jest dużo większa niżilość ofert przedstawianych przez obiektyświadczące takie usługi).

Literatura

1. Domowicz-Kocurek E. Drewnicki M.,7.12.2013, Pływanie korekcyjne i ćwiczeniaw wodzie. Przykładowe plany metodycznew ujęciu czynnościowym, http://www.publika-cje.edu.pl/publikacje.php?nr=326

2. Kutzner – Kozińska M., 1981, Korekcjawad postawy, WSiP, Warszawa

3. Mika T., Kasprzak W., 2004, Fizykotera-pia, PZWL, Warszawa.

4. Rosławski A., Skolimowski T., 2007,Technika wykonywania ćwiczeń leczniczych,Wyd. Lekarskie, Warszawa.

5. Straburzyński G., Straburzyńska-LupaA., 2008, Fizjoterapia z elementami klinicz-nymi

tom I i II, PZWL, Warszawa.6. Straburzyński G., Straburzyńska-Lupa

A., 2000, Medycyna fizykalna, PZWL, War-szawa.

7. Zembaty A., 2003, Kinezyterapia, tom II,Kasper, Kraków.

8. www.fizjoterapeutom.pl/materialy/arty-kuly/kinezyterapia/metoda-rehabilitacyjna-watsu, 6.11.2013

9. www.fundacjaavalon.pl/info_o_funda-cji/wokol_niepelnosprawnosci/przekroj-metod-rehabilitacji

w-wodzie.html, 6.11.201310. www.fizjoterapeutom.pl/materialy/arty-

kuly/materialy-z-kursow/brrm-bad-ragaz-ring-method, 7.11.2013

11. www.zakatek21.pl/portal/zdrowie/reha-bilitacja/697-metoda-halliwicka-rehabilitacja-w-wodzie, 6.11.2013


WprowadzenieHipoterapia jest jednym

ze sposobów leczenia osóbniepełnosprawnych, zastoso-wanie tej terapii jest innew każdym przypadku cho-roby. Podstawowym celem

hipoterapii jest działanie mające na celu przy-wrócenie zdrowia i sprawności, przy użyciukonia i jazdy konnej. Z hipoterapii mogą ko-rzystać osoby po przebytych chorobach, którezostawiły trwałe ślady w sprawności fizycznej,bądź psychicznej, jak również osoby z zaburze-niami rozwoju, upośledzeni umysłowo, uszko-dzeniami analizatorów(wzrok, słuch) orazosoby niedostosowane społecznie [7, s. 16-17].

Metodologia badańCel i założenia badań: Celem badań było

uzupełnienie wiedzy o hipoterapii, oraz analizaefektywności i zadowolenia z działalności rek-reacyjno–prozdrowotnej. Celem tej pracy jestrównież obserwacja jak hipoterapia wpływa nadzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym,oraz inną niepełnosprawnością. Terapia powinnamiędzy innymi osiągnąć zatrzymanie przetrwa-łych odruchów patologicznych, poprawić napię-cie mięśniowe, koordynację ruchową orazstymulować rozwój psychiczny i społeczny.

Metody i techniki badawcze: W badaniachzastosowano metodę analizy dokumentów, son-dażu diagnostycznego, obserwację oraz ankie-

towanie. Badania przeprowadzono w oparciuo kwestionariusz ankiety oparty na ocenie efek-tywności hipoterapii.

Badania przeprowadzono wśród rodziców(opiekunów) osób niepełnosprawnych na tere-nie powiatu Bielskiego. Ankiecie poddanychzostało 25 osób, w tym 12 rodziców podopiecz-nych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej,oraz 13 rodziców podopiecznych PowiatowegoCentrum Pomocy Rodzinie w Bielsku Podla-skim. Badani w 52% byli rodzice podopiecz-nych PCPR, zaś 48% stanowili rodzicepodopiecznych MOPS. Respondenci w ¾(76%) zamieszkiwali miasto o zaludnieniu od20 tys.- 100 tys. mieszkańców. Znaczniemniejsza ilość badanych, stanowiąca 12%ogółu zamieszkiwała małe miasta, do 20 tys.mieszkańców. Taka sama ilość respondentów(12%) zamieszkiwała wieś. Ze średniegomiasta, gdzie zamieszkuje od 20tys.-100tys.mieszkańców, pochodziło 91,67 %, co stanowiniemal każdy rodzic podjęty badaniem, któregodziecko uczęszczało do MOPS, zaś ponad po-łowę rodziców, czyli 61,54% badanych, któ-rych dzieci korzystały z pomocy PCPR.z małych miast, gdzie liczba mieszkańców nieprzekracza 20 tys. pochodziło 8,33% badanychMOPS, badani PCPR zamieszkujący małemiasta, stanowili nieco więcej, bo 15, 38%. Ba-dani rodzice wraz z ich chorymi dziećmi, któreuczęszczały do MOPS, nie pochodzili ze wsi,natomiast rodzice z dziećmi podopiecznych

Analiza efektywności i zadowoleniaz działalności rekreacyjno - prozdrowotnej

(hipoterapia)

Katarzyna Roszczyc



PCPR w owym badaniu stanowili 23,08%. Ankieta została przeprowadzona w formie

papierowej, z każdą z osób ankietowanych mia-łam kontakt podczas pisania mojej pracy,mogłam zatem liczyć na ich szczere odpowie-dzi. Zadaniem badanych były odpowiedzi napytania, które głównie skupiały się na efektach,korzyściach i skuteczności hipoterapii w odnie-sieniu do innych form rehabilitacji. Aby bada-nia były pełne, chciałam się dowiedzieć najakie schorzenia cierpią podopieczni, oraz jakczęsto korzystają z terapii konnej.

Wyniki badań własnychPonad połowa podopiecznych, ponieważ

56% chorych uczęszczało na tych zajęciach razw tygodniu, 20% zaś uczęszczało na nie czę-ściej ponieważ dwa razy w tygodniu, lub wię-cej. Dwa razy w miesiącu terapii poddawał sięprawie co szósty chory, stanowi to 16% bada-nych , natomiast tylko 8% z nich bywało rza-dziej niż raz w miesiącu. Z analizy wynikówstwierdzono, iż czas trwania zajęć prawieu wszystkich pacjentów (80%), wynosił 30minut. Zarówno krócej niż 30 minut, jak i 60

minut, odbywała terapię jedna osoba, co sta-nowi po 4% badanych. Tylko 12 % z nich zaję-cia trwały 45 minut, zaś żadnej z tych osób nietrwały one dłużej niż 60 minut. Z analizy wy-ników badań wynika, iż większość z chorych,brało udział w zajęciach na basenie. Jak przed-stawiono w Ryc.2 Nieco mniej z nich, bo ponadpołowa, uczęszczało na rehabilitację bądź fiz-joterapię na terenie szpitala. Arteterapia, czylitak zwana terapia sztuką, była częściej uczęsz-czaną terapią od psychoterapii, dogoterapii,oraz socjoterapii.

Na podstawie uzyskanych wyników możnastwierdzić , iż w opinii około 1/3 rodziców, ichniepełnosprawne dzieci wyżej od innych formrehabilitacji stawiali basen, co stanowi 36% an-kietowanych. Nieco mniej ponieważ 28% pod-opiecznych preferowało hipoterapię, jednakżepo 4% badanych uważało, to iż ich podopieczniod innych terapii preferowali rehabilitację bądźfizjoterapię na terenie szpitala, arteterapię, orazinne zajęcia, wśród których ankietowani wy-mienili terapię zajęciową i ruchową. Na ostat-nim miejscu na równi uplasowały się:

Ryc. 1 Rodzaj schorzenia pacjenta uczęszczającego na zajęcia hipoterapii


dogoterapia, psychoterapia i socjoterapia.Żadne więc z dzieci nie preferuje tych form te-rapii. Według ankietowanych na większośćzajęć, które odbywały się w ośrodkach za-mkniętych, ich dzieci reagowały ,,strachem,często krzyczało, nie chciało wchodzić dośrodka”. Wynika to z ich własnych doświad-czeń, a szpitale zwykle kojarzyły im sięz bólem. Jednakże prawie ¼ badanych nie po-trafiła odpowiedzieć na pytanie, które z zajęćpreferuje ich dziecko. W opinii rodziców u jed-nych jest to konsekwencją tego, iż dziecko rea-gowało krzykiem na każdą terapię, lub jestmałe więc trudno im się wypowiedzieć. u dru-gich zaś podopieczny na każde z dodatkowychzajęć reagował pozytywnie i każde wolał jed-nakowo. Z analizy zebranego materiału wy-nika, że poprawa stanu zdrowia dziecka w 12%badanych nastąpiła już po dwóch zajęciach.Co czwarty rodzic uważał, że postęp poziomuzdrowia nastąpił po kilku zajęciach (28%),zaś po miesiącu regularnych zajęć i po kilku la-tach regularnych zajęć nastąpiła poprawa u 4%badanych. Sytuacja zdrowotna, uległa poprawiepo kilku miesiącach regularnych zajęć, jedynie12% uczęszczających na terapię. Zdrowie dużej

części grupy badawczej zmieniło się na lepszepo roku cyklicznych zajęć. Część badanych ro-dziców nie zauważyło żadnej poprawy stanuzdrowia, stanowią oni 16 % ankietowanych.Według nich wynika to z zaawansowania cho-roby, wpływu więcej niż jednego schorzenia,a także z wieku podopiecznego. Jednakżew większości przypadków po krótszym, bądźdłuższym czasie nastąpił postęp stanu zdrowia.Zdecydowana większość badanych rodzicówoceniła hipoterapię jako formę zajęć terapetycz-nych zdecydowanie pozytywnie, stanowi toaż 60 % ankietowanych, nieco mniej ponieważ40% oceniła terapię z koniem pozytywnie.Żadne z ankietowanych nie oceniło hipoterapiinegatywnie, jak również nie miało zdania naten temat. Większość ankietowanych oceniłohipoterapię jako efektywniejszą od zajęć w pla-cówkach typu szpital, przychodnia, oraz porad-nia. Takie zdanie miało aż 68% ankietowanych,zaś równie pozytywnie wypowiadało się 1/5badanych (20%), według których, terapia z ko-niem jest efektywna w porównywalnym stop-niu z placówkami wymienionymi powyżej.Zdecydowanie mniejsza część, ponieważ 12%nie miało zdania na ten temat, natomiast nikt

Ryc. 1 Rodzaj schorzenia pacjenta uczęszczającego na zajęcia hipoterapii


z ankietowanych nie uważał, że hipoterapia jestmniej efektywna od zajęć w placówkach.Większość rodziców (72%), dzięki hipoterapiizauważyła poprawę możliwości ruchowychu podopiecznego, zaś 24 % niepewnie uważała,że nie wie i trudno im powiedzieć. Jedyniejeden ankietowany (co stanowi 4% badanych),nie zauważył żadnej poprawy. Aż 60 % bada-nych rodziców uważało, że zajęcia hipoterapiiwpłynęły na wzmocnienie samoakceptacji i po-czucia własnej wartości. Ponad ¼ badanych(28%) nie wiedziała, czy terapia wpłynęław jakimś stopniu na samoakceptację, zaś 8%twierdziła, iż raczej nie wpłynęło, zaś według4% nie uważa, by terapia miała znaczenie nawzmocnienie samoakceptacji, czy też poczuciewłasnej wartości ich podopiecznego W ankieciezostały użyte pytania otwarte, by z góry nie na-rzucać ankietowanemu odpowiedzi. Wedługwiększości (48%) badanych rodziców najwięk-szą zaletą jest ,,kontakt z koniem”, który wed-ług ankietowanego ,,wyzwala u syna ufność dozwierząt i jest mniej lękliwy”. Według resztybadanych zaletą terapii, jest również ,,otwartaprzestrzeń, dużo zieleni, obcowanie z naturą”,,ruch na świeżym powietrzu”, to wszystkowpływa na to, jak pacjent czuje się w takimmiejscu. Zajęcia według rodziców, niosą rów-nież swego rodzaju ,,emocjonalną pomoc”.Jeden z ankietowanych tak opisał zalety hipo-terapii ,,dziecko stało się ufne, kieruje swójwzrok w stronę różnych zwierząt, zajęcia teudoskonaliły jego skupienie uwagi”, inny zaś,,zaletą terapii jest przełamanie bariery strachu,radość i satysfakcja z obcowania ze zwierzę-ciem, rozładowanie napięcia”. Kilku zaś z ba-danych rodziców, jako zaletę wpisało,,zauważalną poprawę stanu zdrowia”. Aż 20 %wszystkich badanych, czyli co piąta osoba niezauważyła żadnych wad hipoterapii. Jednąz wad wymienionych przez 36% ankietowa-nych jest za wysoka cena, stanowi ona nie małą

przeszkodę rodzicom, których nie stać na takdrogą terapię, Ankietowani nadmieniają, iż półgodziny hipoterapii kosztuje średnio 35-40 zł,więc nie wszyscy mają możliwość, by na niąuczęszczać regularnie. Ponadto 16% z nichza wadę wymieniło ,,brak wykwalifikowanejkadry w okolicach Bielska Podlaskiego”,oprócz tego część z nich dodało ,,brak osprzętu,wiaty i zabezpieczenia”, oraz ,,brak refundowa-nia hipoterapii przez NFZ”.

Podsumowanie i wnioskiPodsumowując bardziej preferowaną tera-

pią od hipoterapii 28%, jest jedynie basen 36%,zaś pozostałymi formami zajęć są rehabilitacja,arteterapia i inne. Podumowując hipoterapiawpływa pozytywnie, nie tylko na sferę psy-chiczną uczestników terapii, ale jak podkreślato jeden z badanych rodziców ,,jazda konna po-woduje, że zwykle napięte mięśnie, stają siębardziej elastyczne”, drugi zaś, iż ,,terapiawzmacnia mięśnie”, czy też ,,rozładowuje na-pięcie”. Zatem według opiekunów usprawnie-nie po zajęciach z hipoterapii, dotyczy sferyzarówno fizycznej, jak i psychicznej. Hipotera-pia jest popularna w powiecie bielskim, niestetybrak doświadczonej kadry w okolicy, jest jejwadą. Należy więc mieć nadzieję, iż w przy-szłości terapeuci w tym regionie nabiorą do-świadczenia, oraz zakupią specjalistycznysprzęt, który jest niezbędny w przeprowadzaniufachowych zajęć.

Formą rehabilitacji, która jest najbardziejznana wśród badanych jest basen, jak wiadomooprócz popularności wśród badanych zajęćw wodzie, przyczyną wybierania tej terapii jestcena. Aby koszt terapii nie stanowił przeszkodyku poprawie zdrowia, trzeba mieć nadzieję,iż w przyszłości, będzie więcej dofinansowańna inne formy rehabilitacji.

Hipoterapia jest skuteczną formą terapii,poprzez kontakt z naturą pacjenci czują się


znaczniej swobodnie, niż w zamkniętych po-mieszczeniach, dlatego trzeba dbać, by miejsceterapii było kolebką naturalnego środowiska,w małym stopniu zmienioną przez człowieka.

Hipoterapia przynosi pozytywne efekty,dlatego kadra rehabilitantów powinna dbać oswoje kompetencje i doszkalać się w tym kie-runku.

Literatura

1. Carson, J.N. Butcher, S. Mineka, Psy-chologia zaburzeń. Człowiek we współczes-nym świecie, GWP, Gdańsk 2003.

2. Chmiel K.: „W ręku i pod siodłem".Araby. Nr 5/l, s. 28-33, 2007.

3. Cieśla A.: „O hipoterapii słów kilka".Koń Polski. Nr 8, s. 17-19, 2000.

4. Grzybowski M. ,,Narodowy ProgramRozwoju Hodowli Koni i Jeździectwa". Hip-pica Pro Patria, 2006.

5. Heipertz- Hengst Ch., Nauka jazdy kon-nej dla osób niepełnosprawnych, PWRiL, War-szawa 1997.

6. Janiszewska J., Ignar J.: „Rekreacjakonna szansą dla rozwoju agroturystyki". Prze-gląd Hodowlany. Nr 12, s.22-23, 1998.

7. Strumińska A., Hipoterapia jako terapianaturalna, [W:] A. Strumińska (red.), Psycho-pedagogiczne aspekty hipoterapii dzieci i mło-dzieży niepełnosprawnej intelektualnie,PWRiL, Warszawa 2007.


WprowadzenieRuch jest nieodzownym elementem popra-

wiania zdrowia, rozwijania sprawności, nabywa-nia doświadczeń, kształtowania nawyków,postaw i umiejętności, rozwijania uczuć społecz-nych. W procesie edukacji szkolnej niezastąpionapozostaje rola wychowania fizycznego w zakre-sie socjalizacji uczniów poprzez budowanie wła-ściwych relacji międzyludzkich. Dzieckow relacjach z innymi, w konkretnych sytuacjachuczy się poczucia swojej wartości, pokonywaniatrudności, dokonywania wyborów, współdziała-nia, zdyscyplinowania. Zajęcia wychowania fi-zycznego pozwalają dzieciom w największymstopniu doświadczyć życia pełnego wrażeń. Sąone czynnikiem stanowiącym naturalną potrzebędzieci i młodzieży dla prawidłowego rozwojuemocjonalnego. Tego rodzaju doświadczenia sąpotrzebne do sprawnego, samodzielnego funk-cjonowania w przyszłym świecie i podejmowa-nia właściwych zachowań w dziedzinie kulturyfizycznej i nie tylko. Każdy jest w stanie znaleźćjakąś dyscyplinę sportu, którą lubi. Aktywny trybżycia niesie ze sobą szereg korzyści. Osoby upra-wiające systematycznie sport, są nie tylko szczu-plejsze, lecz także, dzięki lepszemu dotlenieniumózgu mają sprawniejszą pamięć i koncentrację.Szczególnie korzystny wpływ ma na nasze zdro-wie ruch na świeżym powietrzu.

Metodologia badańGłównym problemem którym zajęłam się

w swojej pracy był związek pomiędzy zaanga-

żowaniem uczniów na lekcji wychowania fi-zycznego a efektywnością takiej lekcji. Nato-miast celem mojej pracy było ukazaniestosunku uczniów szkoły podstawowej i gim-nazjum do lekcji wychowania fizycznego orazrekreacji ruchowej. W swojej pracy badawczejwykorzystałam metodę sondażu diagnostycz-nego. Wybór ankiety jako techniki badań uzna-łam za odpowiedni, gdyż jest to technika którapozwala na poznanie myśli uczniów dzięki jejanonimowości. Jest to czynnik oddziałujący naświadomość badanych, którzy dzięki temuczują się bezpiecznie, a co za tym idzie chętnieji szczerze odpowiadają na pytania zawartew ankiecie. Ankietę, którą posłużyłam sięw mojej pracy przeprowadziłam na 100uczniach klas IV i VI Szkoły Podstawowej oraz100 uczniach klas I i III Gimnazjum. W klasachIV uczy się 20 chłopców i 28 dziewcząt, nato-miast w klasach VI – 27 chłopców i 25 dziew-cząt. W klasach I 25 chłopców i 25 dziewcząt,a w III 26 dziewcząt i 24 chłopców. Była onaw pełni anonimowa, a jej wyniki zostały wyko-rzystane tylko i wyłącznie na potrzeby mojejpracy.

Wyniki badań własnychAnaliza wyników badań wykazała, że wed-

ług ankietowanych lekcje wychowania fizycz-nego są bardzo lubiane przez uczniów szkołypodstawowej (77%) jak również przez respon-dentów z gimnazjum (70%) (Ryc. 1). Niepoko-jące jest zjawisko, że z wiekiem zmniejszania

Stosunek uczniów do szeroko pojętej kultury fizycznej

Anna Kulesz



się chęć zainteresowania zajęciami. Wpływ natą sytuację mają nauczyciele wychowania fi-zycznego. Wprowadzając w czasie zajęć różno-rodne metody, formy organizacji i środkidydaktyczne mogą przekonać młodzież douczestniczenia w kulturze fizycznej.

Zadowalające jest stwierdzenie przezuczniów, iż w lekcji wychowana fizycznegouczestniczą dla przyjemności a nie obowiązku.Takiego zdania jest 86% uczniów szkoły pod-stawowej oraz 69% gimnazjum (Ryc. 2). Argu-mentem przemawiającym za takimstwierdzeniem może być to, że lekcje wycho-wania fizycznego są mniej stresujące od innychprzedmiotów oraz pozwalają na ukazanie swo-ich emocji.

Niezmiernie ucieszył mnie fakt, że współ-czesnej młodzieży tak bardzo sprawia przyjem-ność i radość uprawianie sportu. Stwierdziło to93% gimnazjalistów oraz 93% uczniów szkołypodstawowej. Nie wyróżniła się tu żadna z grupwiekowych co pozwala stwierdzić, że z wiekiemnie wygasa chęć to aktywnego spędzania czasu(Ryc. 4). W wieku młodszym jest większa po-trzeba ruchu, jeżeli trafimy na odpowiednichnauczycieli którzy „zaszczepią” w nas zamiło-wanie do sportu to będzie ono utrzymywać sięprzez wiele lat, a nawet do późnych lat starości.

Zdaniem ankietowanych sposób prowadze-nia zajęć ma duży wpływ na ich stosunek doprzedmiotu. Dostrzegamy to podczas analizyodpowiedzi, których udzielili uczniowie szkołypodstawowej 81% oraz szkoły gimnazjalnejgdzie takiego zdania było 79% respondentów.Nie zauważamy tu dużych różnic w wypowie-dziach. Świadczyć o tym może fakt, że poprzezuatrakcyjnianie zajęć wychowania fizycznego,wprowadzaniu nowych gier i zabaw zwiększasię chęć uczestniczenia, gdyż poznajemy noweformy spędzania aktywnie czasu wolnego.

Podsumowanie i wnioskiCelem mojej pracy było ukazanie jaki sto-

sunek mają uczniowie do lekcji wychowania fi-zycznego i rekreacji ruchowej. Ważnymwarunkiem pozytywnego odbioru zajęć jestsposób ich prowadzenia przez nauczyciela. Jakwielu jest nauczycieli tak wiele może być spo-sobów prowadzenia zajęć. Jeżeli prowadzącyuatrakcyjnia lekcje wychowania fizycznego po-przez wprowadzanie nowych ćwiczeń, zabaww różnych warunkach i terenach, dzieci chęt-niej się w nie angażują. Niezbędne jest zapo-znanie młodzieży z różnymi formami turystykii rekreacji nie wymagającymi dużej sprawnościruchowej i dostępności do obiektów sporto-

Ryc. Stosunek uczniów do wychowania fizycznego


Ryc. 2 Uczestnictwo w lekcjach wychoiwania fizycznego.

Ryc. 3 Satysfakcja z faktu uczestnictwa w sporcie.

wych. Nie każdy uczeń może być sportowcem,ale każdy może przeżywać radość i satysfakcjez aktywności ruchowej. Dlatego też rolą nau-czyciela powinno być ukształtowanie osobowo-ści ucznia zdolnej i gotowej do samodzielnejdbałości o zdrowie i sprawność po zakończeniuedukacji w szkole. Podsumowując należy pod-kreślić, że na stosunek uczniów do zajęć mawpływ cała szkoła i jej zaplecze m.in. dostępdo sali gimnastycznej, boisk, zasób przyborówi przyrządów do wychowania fizycznego i

sama osoba nauczyciela prowadzącego zajęcia.Pragnąc by zainteresowanie uczniów lekcjąwzrastało, należy stworzyć im odpowiedniewarunki. Potrzeba ruchu jest potrzebą bardzoindywidualną i zróżnicowaną, dlatego niemożna dzieci zmuszać do ćwiczeń, należy jeodpowiednio zachęcić, zmotywować, pokazaćkorzyści płynące z ćwiczeń, a przez to właśniewzbudzi się ich zainteresowanie, co w efek-cie ukształtuje pozytywny stosunek do lekcjiwychowania fizycznego.


Literatura

1. Biernat E., Kozdroń E., Rekreacja i tury-styka szkolna w procesie edukacji, Wyd.WSEWS, Warszawa 2008.

2. Hodan B., Żukowska Z., Nauczyciel wy-chowania fizycznego i jego społeczno- wycho-wawcze funkcje, Wyd. AWF Warszawa 1996.

3. Palka S., Metodologia badań. Praktykapedagogiczna, Gdańsk 2006.

Spis Treści

Fundusze europejskich w rozwoju turystyki województwa podlaskiego na przykładzie wybranych projektówKrzysztof Szarkowski ............................................................................................................................. 5

Analiza danych rejestrowanych przez system Pro-Track w aspekcie bezpieczeństwa skoczka podczas wykonywania skoku ze spadochronemPaweł Krukowski ....................................................................................................................................12

Działalność Klubu Sportowego Augustowskiego Towarzystwa Pływackiego i Centrum Sportu i Rekreacji w AugustowieDariusz Tułaziński .................................................................................................................................. 19

Atrakcyjność wybranych form żeglarstwa i motorowodniactwa, określanych wodnymi sportami ekstremalnymiAgata Halicka ..........................................................................................................................................22

KSOW szansą rozwoju obszarów wiejskich. Ewa Kulikowska, Tomasz Fiłonowicz ....................................................................................................26

Preferencje, formy i kierunki wypoczynku pracowników fabryki maszyn rolniczych SamaszArtur Gacuta ............................................................................................................................................33

Aktywność fizyczna osób starszychEdyta Pikutin .......................................................................................................................................... 38

Jakość usług wybranych hoteli w BiałymstokuAnna Browko ..........................................................................................................................................43

Wychowanie młodzieży do turystyki w szkole gimnazjalnej nr 2 im. Sybiraków w Grajewie.Eliza Kamińska ....................................................................................................................................... 46

Zajęcia fakultatywne z wychowania fizycznegoMirosław Guzewicz ................................................................................................................................ 49

Determinanty rozwoju agroturystyki w powiecie sejneńskimBarbara Sudnik ....................................................................................................................................... 51

Motywacja uprawiania aktywności fizycznej na przykładzie treningów aerobikuAgnieszka Ambroziak .............................................................................................................................58

Особенности исследования процесса управления физическим воспитанием в образовательном учрежденииЕкатерина Бондарович ..........................................................................................................................63

Sylwetka nauczyciela wychowania fizycznegow opinii uczniów klas IV-VI szkoły podstawowej.Paweł Zdanuczyk .................................................................................................................................... 66

Теоретические аспекты мотивации труда тренеров-преподавателей в детско-юношеских школах.Aлександр Волк .....................................................................................................................................72

Trudności przygotowania do oceny programowej Polskiej Komisji AkredytacyjnejNatalia Dawidowska ............................................................................................................................... 75

Kompetencje kształtowane poprzez ćwiczenia gimnastyczneIwona Dawidowska - Busma .................................................................................................................. 87

Sprawność fizyczna uczniów Zespołu Szkół Budowlano - GeodezyjnychKrzysztof Kulikowski, Zbigniew Kulikowski ........................................................................................ 91

Stosunek młodzieży gimnazjalnej do lekcji wychowania fizycznegoAdam Więsław ........................................................................................................................................ 99

Kompetencje kształtowane poprzez podróże osób z dysfunkcją wzrokuAgnieszka Dudzińska ............................................................................................................................. 104

Анализ состояния свода стопы у детей с нарушениями зренияЛусине Харазян ..................................................................................................................................... 108

Условия развития мелкой моторики у детей с нарушениями зренияТатьяна Карпович ..................................................................................................................................111

Hydroterapia jako czynnik usprawniający w rehabilitacji osób z dysfunkcjami narządu ruchuAgata Halicka ..........................................................................................................................................114

Analiza efektywności i zadowolenia z działalności rekreacyjno - prozdrowotnej (hipoterapia)Katarzyna Roszczyc ................................................................................................................................118

Stosunek uczniów do szeroko pojętej kultury fizycznejAnna Kulesz ........................................................................................................................................... 123

II MIĘDZYNARODOWA NAUKOWO - wswfit.com.plwswfit.com.pl/site-media/download/publikacje/mono-konf-stud.pdf · Metody i techniki badawcze ... 7 Cudów Funduszy Europejskich” zos-tał

Documents