دﺮﺧ دﺎﺼﺘﻗا - mahan.ac.ir Eghtesaad khord-نهایی فایل 95... · دﺮﺧ دﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷرا ﻲﺳﺎﻨﺷرﺎﻛ ﻲﺷزﻮﻣآ ﻚﻤﻛ يﺎﻫبﺎﺘﻛ

اقتصاد خرد ارشد يكارشناس يكمك آموزش يها كتاب يسر

علوم اقتصادي مجموعه حميد بختياري: مؤلف

نيما صبوري: ويراستار علمي

)ارشد شد

سترسي است.

ي،

1395، هانمادگي كارشناسي شي كارشناسي ارش

9

http://opa قابل دس

صعود ماهان جيد سياري يد بختياري يما صبوري ر محمدزاده

سميه بيگي 95/ دوم ... جلد 2000 ..

الير 35000978 :ISBN

ز تقـاطع مطهري 2050الك

ميد رد

شاوران صعود ماهجدول, نمودار (آم

آموزشهاي كمك ب389 -600 -978 صر

ac.nlai.irر آدرس

ويراستار علمي ي،

مشاوران ص ....مجدكتر ............حمي ...................

ني ......................منصور .............

س ...................................................

............................................... 00

1 -389-600 -8

از ليعصر، باالترنب بانك ملي، پال

881

: بختياري، حم: اقتصاد خر: تهران : مش

ص, ج 397: : سري كتاب

:9 -115 -9: فيپاي مختص

اين مدرك در:نيما صبوري: : 1126776

......................................................

......................................................

......................................................

......................................................

.......................................... 9-115

: خيابان ولماهان

زرگ تهــران، جن100113 -4تلفن:

........................................... سئول:

...................................... ر علمي:

..... :محتواتوليد................ :توليد... :چاپ خيتار....................... : ن

..........................

..........................

شاوران صعود مي قنادي هتل بزت

ه

ت نشر ت ظاهري

فهرست نويسي

فزوده ابشناسي ملي

..... :ناشرمدير مس

... مولف:ويراستار

تمسئول تمسئول و ت نوبت

شمارگان.... :متيق

... :شابك

مشانتشــارات روبرو

سرشناسه عنوان

مشخصاتمشخصات فروست شابك

وضعيت فيادداشتشناسه افزشماره كتا

مك اساتيد اميـد . ردارد

. انـد ف شـده د در متعـد

ون تـاليفي هـا بـا كتاب

ي درسي در

شد كه براي

ـات ماهـان

ن به آدرس

زاد ماهان

ش و مفاهيم با كم گام موثري بـر

ري و آزاد تاليفهـاي لعه كتاب

مرحلـه آزمـو 3 اين مجموعه ك

ريزي جهت برنامه

باش ارشد مي سي

وزرسـاني تاليفـ

ريق سايت ماهان

آموزش عالي آ

ي انتقال دانشكارشناسي ارشد

. باشدسي ارشد سراسرطلبان را از مطال

خير به همـراه.حي شده استعات مناسبي ج

كنكور كارشناس

رو و بـه ر توليـد

ت ماهان را از طر

موسسه آ

رست تا در راستاصيل در مقطع كاند فرداي شما ب كنكور كارشناسكتب معتبر داوط

سال ا 5ي ارشد نكور طراحالت ك

از دروس، اطالع

هاي مختلف ش .باشد فيد مي

گ ماهان كه در

رخصوص تاليفات

ر ن .رد

درصدد برآمده اسلبان ادامه تحصي

هاي بلن گذار گامتفاده داوطلبان

ساتيد بزرگ و ك

.باشد يل مينكور كارشناسييي با نمونه سواالحث در هريك

ربردي در گرايشقبل از كنكور مف

ترم خانواده بزرگ . ييم

اد و پيشنهاد در

م بر ما نازل كرموسسه ماهان دبراي شما داوطل

گ يهين موسسه پامنظور است هان به

گيري از تجربه اس

صورت ذي يان بهمرحله كن 5مل

د كه براي آشنايبندي مبا بودجه

ل كليه نكات كاماهه آخر ق 2ر

و همكاران محتنماي و تشكر مي

نند هرگونه انتقا

»ونخدا آن را با قلم موهبت الهي، م آموزشي خود بزاران شما در ايك آموزشي ماها

گي ايم با بهره رده

ي ساير دانشجوشام :آزمون 8ي

باشد شريحي مي اخير كنكور و ب

.دهدشامل :ي كوچك

بندي مباحث د اساتيد، مولفان صميمانه تقديرتوان د محترم مي . ميان بگذارند

لم و ما يسطروزد خدا بود و خ تشكر از چنينو مجموعه كتب

هاي خدمتگز شهاي كمك كتابها سعي كر كتاب. نياز كنيم س بي

يفات ماهان برايهاي وعه كتاب

همراه با پاسخ تشساله 3 تحليل

د انشجو قرار ميهاي وعه كتاب

ب يان جهت جمعيله از مجموعه

اند، ثري داشتهان عزيز و اساتيد

mahan با ما در

ن والقل«

كلمه نزبه پاسمجرب واست تالمجموعهدر اين كهر درسديگر تالي

مجمو ●ماهان همتوجه بهاختيار د

مجمو ●دانشجوي

وسي بدينمو نقش

دانشجوياn.ac.ir

وجه عالمان كارشناسي

ها بايد شته

موجـود در بـه همـراه

هـاي زمـون سراسـري و

موعـه نيـز داوطلبـان گرامـي كـه دات جهـت

ياري

تو همواره موردن ورودي دورهت تكميلي اين ر

. داوطلبان توجه به موارد كـه داوطلبـان

ركت در آزت شـ هـاي س دانشـگاه

اينكه، اين مجمل باشـد و بـه مـي

نظـران گ صـاحب اعـالم پيشـنهاد

حميد بختي

ساسي اين علم،ي امتحاني آزمونعرصه تحصيالترساندن به اين دقتصاد خرد و با

اسـت نحـوي

ن ايشـان جهـتي ارشد ورودي د

اول. دانم جب ميطالـب كـافي نمن، اسـاتيد و صيـز نسـبت بـه ا

ف ن پايه مفاهيم اس

هاي كي از بخشلبان حضور در ع

جهت ياري ر درهاي مرسوم اق ي

ساختار كتاب به . شوند شنا ميتـر شـدن آمـاده

نكور كارشناسي

ه را بر خود واجمل و درخور مط لطف دانشجويا

نمايند و ني ر مي.

فن ؤتصاد و همچنينت كه همواره يك

اوطلب؛ بنابراين دضر تالشي است د

بندي ساس تقسيمس. گرديده است

وط به مطالب آآ اي بـه ه منظـور

مونه سؤاالت كن

لي، ذكر دو نكتهشد براي فهم كا

دوم آنكه. گردد را بر خود هموار.حقير خواهد بود

ني اصلي علم اقت

رد، تا جايي استباشد؛ مرتبط مي

كتاب حاض. رنداس باشد كه بر مي

صادي طراحي گنات عددي مربوالت چهارگزينـه

، نم يان كتاب نيز . ه است

درگاه باري تعالر كارشناسي ارشگ تلف توصيه ميبر كتاب حاضرب مزيد امتنان ح

هاي شاخه كي ازميت اقتصاد خر

هاي م و نيز رشتهفراگير اي شايسته

ل بر ده فصل م رشته علوم اقتص

ها و تمرين ا مثاليز نمونـه سـؤاال

در پاي. يده استل گردآوري شدهكر و استمداد ازگي براي كنكوررجمه شده مخت

دات وارد بم ايراكنند، موجب مي

عنوان يك خرد بهاهم. باشد صاد مي

رشته اقتصاد وخرد را به نحو ش مجموعه مشتملكارشناسي ارشدمطالب درسي باايان هر فصل ني

اي ارائه گردي ينهفكيك هر فصلايان ضمن تشكاير جزوات آمادگكتب تأليف و ترستخراج و اعالمشدن آن اقدام م

اقتصاد خعلم اقتصارشد دراقتصاد خاينآزمون كمطالعه مدر پاچهارگزيآزاد به تفدر پامانند سامطالعه كزحمت اپربارتر ش

فهرست

صفحه عنوان

9 ............................................................................................................................................................................................ تقاضا و عرضه :فصل اول

10 ............................................................................................................................................................................................................................ تقاضا 14 ............................................................................................................................................................................................................................. عرضه 15 ............................................................................................................................................................................................................................. تعادل

21 .............................................................................................................................................................................. قيمت مداخله دولت در سيستم 27 .......................................................................................................................................... اي تاليفي و پاسخنامه فصل اول سؤاالت چهارگزينه 37 ...................................................................................................................................... اي سراسري و پاسخنامه فصل اول سؤاالت چهارگزينه 46 ............................................................................................................................................... اي آزاد و پاسخنامه فصل اول سؤاالت چهارگزينه

53 ...................................................................................................................................................................................................... كشش :فصل دوم 54 ................................................................................................................................................................................................... كشش قيمتي تقاضا

58 .................................................................................................................................................................................................كشش درآمدي تقاضا 60 ................................................................................................................................................................................................. كشش ارتباطي تقاضا

60 ................................................................................................................................................................................................................ كشش عرضه 62 .................................................................................................................................................................................................... ها كششروابط بين

64 ........................................................................................................................................... اي تاليفي و پاسخنامه فصل دوم سؤاالت چهارگزينه 76 ....................................................................................................................................... اي سراسري و پاسخنامه فصل دوم سؤاالت چهارگزينه 85 ...............................................................................................................................................اي آزاد و پاسخنامه فصل دوم سؤاالت چهارگزينه

91 ..............................................................................................................................................................................كننده رفتار مصرف :فصل سوم 92 .......................................................................................................................................................................................................... مفهوم مطلوبيت

93 ............................................................................................................................................................................................. منحني مطلوبيت نهايي 94 ........................................................................................................................................................... كننده صرفتفاوتي و رفتار م هاي بي منحني

97 ................................................................................................................................................................................................................... خط بودجه 101 ...................................................................................................................................................................................... كاالهاي جانشين و مكمل

104 ................................................................................................................................................................. استخراج رياضي تابع تقاضاي معمولي 109 ...................................................................................................................................................................................... اثر درآمدي، اثر جانشيني 110 ........................................................................................................................................................................................ جهت اثرگذاري بر كاالها

112 ....................................................................................................................................... اي تاليفي و پاسخنامه فصل سوم سؤاالت چهارگزينه 126 ................................................................................................................................... اي سراسري و پاسخنامه فصل سوم سؤاالت چهارگزينه

150 ............................................................................................................................................ اي آزاد و پاسخنامه فصل سوم ينهسؤاالت چهارگز 165 ....................................................................................................................................................................... بررسي رفتار توليد :فصل چهارم

166 ........................................................................................................................................................................... مدت بررسي توليد در دوره كوتاه 166 ...................................................................................................................................................................................................... منحني توليد كل

167 ............................................................................................................................................................ هاي توليد متوسط و توليد نهايي منحني 169 ........................................................................................................................................................................... بررسي توليد در دوره بلند مدت

170 ....................................................................................................................................................................... توليد متوسط نيروي كار و سرمايه 171 ...................................................................................................................................................................................... سانهاي توليد هم منحني

173 ................................................................................................................................................................................................... تعادل توليد كننده 178 .................................................................................................................................... اي تاليفي و پاسخنامه فصل چهارم سؤاالت چهارگزينه 187 ................................................................................................................................ اي سراسري و پاسخنامه فصل چهارم سؤاالت چهارگزينه 201 .........................................................................................................................................اي آزاد و پاسخنامه فصل چهارم سؤاالت چهارگزينه

211 ............................................................................................................................................................................. هاي توليد هزينه :فصل پنجم 212 .............................................................................................................................................................................. مدت هاي توليد در كوتاه هزينه

214 ................................................................................................................................................................................ هاي هزينه روابط بين منحني 214 ..................................................................................................................................................................... رابطه هزينه متوسط با هزينه نهايي

216 .......................................................................................................................................................................... هاي توليد و هزينه رابطه منحني 218 ....................................................................................................................................................................................................... كل كشش هزينه

220 ..................................................................................................................................... اي تاليفي و پاسخنامه فصل پنجم سؤاالت چهارگزينه 228 ................................................................................................................................. اي سراسري و پاسخنامه فصل پنجم سؤاالت چهارگزينه 239 .......................................................................................................................................... اي آزاد و پاسخنامه فصل پنجم سؤاالت چهارگزينه

245 ............................................................................................................................................................................بازار رقابت كامل :ششم فصل 246 ...................................................................................................................................................................................................... بندي بازار تقسيم

247 .......................................................................................................................................................................................... بررسي درآمد كل بنگاه 248 ............................................................................................................................................................................................ مدت بنگاه تعادل كوتاه

251 ........................................................................................................................................................................ مدت توقف يا ادامه توليد در كوتاه 252 .............................................................................................................................................................................. مدت بنگاه منحني عرضه كوتاه

252 ................................................................................................................................................................... مدت در بازار رقابت كامل تعادل بلند 253 ............................................................................................................................................................ استخراج منحني عرضه بلندمدت صنعت

254 ........................................................................................................................................................................... دم تعادل در بازارعوامل ايجاد ع 258 ..................................................................................................................................... اي تاليفي و پاسخنامه فصل ششم سؤاالت چهارگزينه 267 ................................................................................................................................. اي سراسري و پاسخنامه فصل ششم سؤاالت چهارگزينه 278 .......................................................................................................................................... اي آزاد و پاسخنامه فصل ششم سؤاالت چهارگزينه

283 ........................................................................................................................................................................... بازار انحصار كامل :فصل هفتم 284 ...................................................................................................................................................................... بررسي تقاضا در بازار انحصار كامل

285 ....................................................................................................................................................... تقاضا و درآمد انحصارگرارتباط بين كشش 285 ....................................................................................................................................................................... انحصاري يا قدرت انحصاري درجه

286 ..................................................................................................................................................................... مدت تعادل بنگاه انحصاري در كوتاه 286 ............................................................................................................................................................... اثر ماليات بر وضعيت تعادلي انحصارگر

287 ..................................................................................................................................................................... مدت تعادل بنگاه انحصاري در بلند 289 ....................................................................................................................................................................... اي شرط رياضي توليد چندكارخانه

290 ........................................................................................................................................................................................................... تبعيض قيمت 292 ................................................................................................................................................................................................................. بندي بسته

294 ...................................................................................................................................... اي تاليفي و پاسخنامه فصل هفتم سؤاالت چهارگزينه 304 ................................................................................................................................. سراسري و پاسخنامه فصل هفتماي سؤاالت چهارگزينه 319 .......................................................................................................................................... اي آزاد و پاسخنامه فصل هفتم سؤاالت چهارگزينه

327 ............................................................................................................ بازار رقابت انحصاري (شبه انحصاري يا رقابت ناقص) فصل هشتم: 328 ................................................................................................................................................................................................... انواع منحني تقاضا

329 ....................................................................................................................................................... هاي جديد و شيب منحني تقاضا ورود بنگاه 329 ....................................................................................................................................................................................... رابطه كشش بازار و بنگاه 329 .................................................................................................................................................................................. اريتعادل بنگاه رقابت انحص

329 ................................................................................................................................................ شرط تعادل بنگاه رقابت انحصاري در بلندمدت 330 ................................................................................................................................................................................ سر تعادل بنگاه در نقطه سربه

332 .................................................................................................................................... اي تاليفي و پاسخنامه فصل هشتم سؤاالت چهارگزينه 337 ................................................................................................................................ اي سراسري و پاسخنامه فصل هشتم سؤاالت چهارگزينه 340 ......................................................................................................................................... اي آزاد و پاسخنامه فصل هشتم سؤاالت چهارگزينه

341 ....................................................................................................................................... (Oligopoly)ر چند قطبي بازار انحصا فصل نهم: 342 ...................................................................................................................................................................................................... خصوصيات بازار

342 ........................................................................................................................................................... بازار انحصار چندقطبي با كاالهاي همگن 346 ......................................................................................................................................................... بازار انحصار چندقطبي با كاالهاي ناهمگن

348 ......................................................................................................................................... اي تاليفي و پاسخنامه فصل نهم سؤاالت چهارگزينه 356 .................................................................................................................................... اي سراسري و پاسخنامه فصل نهم سؤاالت چهارگزينه 361 ............................................................................................................................................. پاسخنامه فصل نهم اي آزاد و سؤاالت چهارگزينه

365 .............................................................................................................................................................................. بازار عوامل توليد فصل دهم: 368 ......................................................................................................................................................................................... تابع تقاضاي نيروي كار

369 ........................................................................................................................................................ منحني تقاضاي بازار براي يك نهاده متغير 371 ......................................................................................................................................................................................................... انحصار مضاعف

373 ....................................................................................................................................... اي تاليفي و پاسخنامه فصل دهم سؤاالت چهارگزينه 381 ................................................................................................................................... اي سراسري و پاسخنامه فصل دهم سؤاالت چهارگزينه

387 ............................................................................................................................................ اي آزاد و پاسخنامه فصل دهم چهارگزينهسؤاالت 389 .................................................................................................................................................................................. 95سواالت كنكور سراسري

393 ..................................................................................................................................................................... 95پاسخ تشريحي كنكور سراسري 397 ........................................................................................................................................................................................................................... منابع

تقاضا و عرضه

تقاضا تغيير تقاضا عرضه منحني عرضه انواع تعادل مداخله دولت در سيستم قيمت

اول فصل

تقاضا و عرضه

اــقاضـت

در مدت زمان معين پرداخت نمايد )خدمت(حاضر است براي ميزان معيني از كاال كننده مصرفكه حداكثر قيمتي :تعريف تقاضا .اخذ نمايد ،است در مدت زمان معين حاضر -در هر قيمت معين كننده مصرفاز كاال يا خدمات كه مقداريحداقل و يا

x(Pقيمت كاال مقدار تقاضا از هر كاال توسط هر فرد، بستگي به: عوامل مؤثر بر تقاضا ، )sP(، قيمت كاالي جانشين (I)، درآمد (c(Pقيمت كاالي مكمل e(P، انتظارات قيمتي يا قيمت انتظاري ( ، تبليغـات )N( كنندگان مصرفتعداد ،)T(، سليقه و ترجيحات (

)A (و بسياري عوامل ديگري دارد. :عبارتند ازها آن ترين مهم تقاضاي هر كاال به چندين عامل بستگي دارد كه

يابد كه نتيجه كلي اين بحث همان قانون مقدار تقاضا كاهش مي ،قيمت كاال باال رود با ثبات ساير شرايط اگر ):Px(قيمت كاال )1 .باشد تقاضا مي

قدرت خريد او ) ها قيمتمانند ثابت بودن (، افزايش يابد با فرض ثبات ساير شرايط كننده مصرفاگر درآمد پولي :Iدرآمد )2 . باشد مي ستپكاال ،ورد نظر نرمال است ولي اگر تقاضاي او كمتر شوديابد لذا اگر تقاضاي او بيشتر شود كاالي م افزايش مي

تواند مصرف يكي را جانشين مي كننده مصرفكه شود گفته ميكاالي جانشين به كااليي :)Ps(قيمت كاالهاي جانشين )3اگر قيمت كاالي جانشين .داند هركدام را جانشيني براي ديگري مي ،مانند گوشت مرغ و گوسفند يعني .مصرف ديگري نمايد

. يابد تقاضا براي كاالي مورد نظر افزايش مي ،افزايش يابدكند را كاالي مكمل گويند، مانند كننده در كنار كاالي ديگر و با هم مصرف مي كااليي كه مصرف :)Pc(قيمت كاالهاي مكمل )4

. يابد كاهش مي) كاالي موردنظر( xتقاضاي كاالي ،كه اگر قيمت كاالي مكمل افزايش يابد ماشين و بنزينانتظار افزايش قيمت كاال در آينده را داشته باشد، تقاضاي خود را كننده مصرفاگر ):Pe(انتظارات قيمتي يا قيمت انتظاري )5

.دهد افزايش ميدر زمان حال تقاضاي او در هر سطحي ،تغيير كند كننده مصرفسليقه .. .افزايش اطالعات، تبليغات ودرنتيجه اگر ):T(سليقه و ترجيحات )6

. از قيمت تغيير خواهد كردچون فرض بر استقالل (ثر است و در تقاضاي انفرادي ؤاين عامل تنها در تقاضاي بازار كاال م ):N( كننده مصرفتعداد )7

تقاضا براي آن كاال نيز افزايش ،ر شوداز كااليي بيشت كنندگان مصرفهرچه تعداد . اثري ندارد) از يكديگر است كنندگان مصرف . ...يابد و مي

11 تقاضا و عرضه / فصل اول

تابع تقاضا :صورت زير نوشت توان تابع تقاضا را به بيان رياضي به حال با توجه به عوامل مؤثر بر تقاضا مي

dx x s c eQ F(P ,I,P ,P ,P ,T,N,A,...)=

:توان نوشت ثابت بودن ساير شرايط، قيمت بر تابع تقاضا مؤثر است و مي درصورت

dx xQ f (P )=

تـابع فـوق را .دهـد بودن بقيه عوامل نشان مي يمت و مقدار كاال را با فرض ثابتتابع تقاضا، تابعي است كه رابطه ق به رابطهبا توجه

:باشد صورت زير مي جدول، نمودار و معادله نشان داد كه بهصورت به توان مي معادله تقاضا) الف

:باشد زير ميصورت به دله بنويسيممعاصورت به تابع تقاضا رااگر بخواهيم

dxQ a bp= −

a: ار تقاضـا را در حـداكثر مقـد همچنـين . باشد كه به قيمت بستگي ندارد دهنده تقاضايي مي ا تابع تقاضا است و نشانعرض از مبد

.ميزان اثرگذاري ساير شرايطي است كه ثابت درنظر گرفته شده است هدهند نشانكه دهد تابع نشان مي

b: برابر باشد كه اگر از تابع فوق مشتق بگيريم حاصل شيب تابع ميdx bdp

= قـانون دهنـده نشـان درصورت منفـي بـودن ، است −

.باشد نزولي بودن تقاضا مي

تابع :نكتهdx

ap Qb b

= − .گويند ولي در بعضي مواقع به اين تابع نيز تابع تقاضا مي شود ناميده ميتابع معكوس تقاضا يا تابع قيمت 1

d dx x x xQ p p Q= − → = − 110 2 5 2

منحني تقاضا) ب :شود صورت زير نشان داده مي نمايش هندسي تابع تقاضا كه به

dx x x x

aQ a bP P Qb b

= − = − 1

گردند رياضيات معموالً متغير مستقل روي محور عمودي و متغير وابسته روي محور افقي رسم ميدر علم اقتصاد برخالف :نكته.

12 اقتصاد خرد

مثال: dx xQ P= −10 2

جدول تقاضا) ج

.كننده در هر قيمت تمايل به خريد آن دارد جدول تقاضا مقدار كااليي است كه مصرف :باشد صورت زير مي با توجه به مثال ذكر شده، به

dxQ xP

10 8 6 4 2 0

0 1 2 3 4 5

تغيير تقاضا :استتغيير تقاضا معموالً به دو صورت

مـثالً در . شود آيد و با حركت روي منحني تقاضا نشان داده مي وجود مي هبه علت تغيير در قيمت كاال ب :تغيير در مقدار تقاضا -1 .يابد افزايش مي 4به 2كاهش يابد، مقدار تقاضا از 3به 4باال، اگر قيمت از نمودار

قيمـت مثل تغيير درآمد، تغييـر در .گيرد علت تغيير در عوامل موثر بر تقاضا به جز عامل قيمت صورت مي به :تغيير در تقاضا -2 .شود جا مي هدر اين حالت كل نمودار تقاضا جاب ....كاالهاي مكمل، جانشين و

بر منحني تقاضا Iاثر تغيير در درآمد ) الفdxdxdx

Q

Q

Q

↓↑→

↑↓→

→

I ↓↑

جهت باشد اگر تغييرات درآمد و مصرف هم ديگر، عبارت بهdxdQ( )

dI> .باشد مي كاال عادي، 0

اگر تغييرات درآمد و مصرف برخالف يكديگر باشدdxdQ( )

dI< .باشد كاال پست مي ،0

اگر تغييرات درآمد و مصرف ارتباطي با يكديگر نداشته باشدdxdQ( )

dI= .باشد كاال مستقل از درآمد مي ،0

.كاال عادي است .كاال پست است

.كاال مستقل از درآمد است


اثر تغيير قيمت ساير كاالها بر منحني تقاضا) ب :گردد تعريف مي ين صورتا هخالصه روابط بطور به مستقل باشد، Mاز Xجانشين و Zبا Xمكمل، Yبا Xاگر فرض شود كاالي

دو كاالي مكمل

دو كاالي جانشين

دو كاالي مستقل

dاگر تغييرات ،ديگر عبارت بهx zQ , P هم جهت باشد

dx

z

dQ( )dP

> .مثل گوشت مرغ و گوسفند ،باشند ميدو كاال جانشين ، 0

dاگر تغييرات x yQ ,P خالف جهت يكديگر باشد

dx

y

dQ( )dP

< .مثل بنزين و اتومبيل ،باشند دو كاال مكمل مي ،0

dو mPاگر تغييرات xQ اثر بر هم نگذارند

dx

m

dQ( )dP

= .باشند دو كاال مستقل از يكديگر مي ،0

باشد داخل مترادف مي سمت بهپايين و منحني تقاضا سمت بهچپ، منحني تقاضا سمت بهاصطالحات منحني تقاضا :نكته.

باشد بيرون، مترادف مي سمت بهباال و منحني تقاضا سمت بهراست، منحني تقاضا سمت بهاصطالحات منحني تقاضا :نكته. مثال اگـر قيمـت انتظـاري رايب .گردند باشند نيز باعث تغيير و انتقال تقاضا مي ساير عواملي كه بر تقاضا مؤثر مي :نكتهe(P را (

اگر تبليغات مثبت براي كـااليي صـورت گيـرد، تقاضـا .يابد و برعكس چپ انتقال مي سمت بهبيني كنيم، منحني تقاضا پايين پيش .يابد چپ انتقال مي سمت بهراست و برعكس اگر تبليغات منفي باشد، تقاضا سمت به اگـر كـااليي اصـالً جانشـين . خـود بگيـرد ههاي مختلف ب منحني تقاضا ممكن است عمودي، افقي، شيب مثبت و يا حالت :نكته

منحني تقاضا براي بنگاه رقابت كامـل، افقـي و . منحني تقاضاي آن، عمودي باشد ها قيمتاي از منهنداشته باشد، ممكن است در دا .كند اگر كاال گيفن باشد، منحني تقاضا، شيب مثبت پيدا مي

بازار تقاضاي ختلـف قيمـت تقاضـاي افـراد در سـطوح م جمع افقيتقاضاي بازار از ،مستقل از مصرف ديگران باشد كننده مصرفاگر تقاضاي هر

نهايـت بـي اگـر (خواهـد بـود خط شكسـته منحني تقاضاي بازار يك ،با توابع مختلف خطي باشد كننده مصرفاگر .آيد ميدست به

yx y

y

P XX F(P ,P )

P X

↑ ↓=

↓ ↑

zx z

z

P XX F(P ,P )

P X↑ ↑

=↓ ↓

mx m

m

P XX F(P ,P )

P X

↑=

↓


كمتـر از شيب تقاضاي بازار در هر قيمتي قدرمطلق طور معمول ، به)پيوسته خواهد بودصورت به داشته باشيم منحني كننده مصرف . شيب تقاضاي انفرادي است قدرمطلق

هـرضـع

و اخذ نمايـد در مدت زمان معين )خدمتيا (معيني از كاال مقدار برايحاضر است توليدكننده كه قيمتي قلحدا: عرضه تعريف .برساندفروش بهدر مدت زمان معين ي مختلفها قيمتدر حاضر استتوليدكننده كاال يا خدمات كه از مقداري حداكثريا

f(Pهاي توليد ، قيمت منابع يا هزينه)xP(ها بستگي به قيمت كاال مقدار عرضه بنگاه: عوامل مؤثر بر عرضه ، تكنولوژي توليد ()T(ها، قيمت انتظاري ها و يارانه ، قيمت كاالهاي مرتبط، مالياتe(P .دارد.. . كنندگان و ، تعداد عرضه( : اشاره نمود توان به موارد زير رضه يك كاال ميعوامل مؤثر بر عترين مهم از

كه اصطالحاً دوره بازار گفتـه )آني(در دوره بسيار كوتاه مدت . مقدار عرضه بستگي به زمان دارد وقيمت كاال ):Px(كاال قيمت) 1 ،معمـوالً يـك روز اسـت هـا آن مثال عرضه سبزيجات كه دوره بـازار براي .قيمت كاال وابستگي نداردشود، عرضه ثابت است و با مي

مدت كه امكان تغيير عرضه يا توليد ميسر است عرضه بـا در دوره كوتاه .خط عمود استصورت به باشد و منحني آن كامالً ثابت ميشويم شيب عرضه كمتر و است و هرچه به دوره بلندمدت نزديكتر ميصعودي صورت به لذا منحني آن ،قيمت رابطه مستقيم داشته

.)در مواقعي در زمان بسيار بلندمدت حتي ممكن است شيب عرضه منفي نيز شود(گردد تر مي كمتر شده و به حالت افقي نزديك .كند كاهش پيدا ميها افزايش يابد عرضه اگر قيمت عوامل توليد و نهاده :)Pf( )عوامل توليد(قيمت منابع ) 2هاي توليـد و تغيير روش محتمالًشود زيرا عرضه كاال بيشتر مي ،بهبود يابدآوري در امر توليد هرچه فن :)T( تكنولوژي توليد )3

. گردد ها مي آوري باعث افزايش بازدهي و كاهش هزينه پيشرفت فن .يابد عرضه افزايش مي ،ها افزايش يابد عرضه كاهش و اگر يارانه ،يابد ها افزايش اگر مالياتطور معمول هب: ها ها و يارانه ماليات) 4 .يابد اگر انتظار افزايش قيمت كاال را داشته باشيم عرضه در زمان حال كاهش ميطور معمول هب): Pe(قيمت انتظاري )5شدن خارج .عكسرنيز افزايش يافته و ب عرضه ،يابد ها در يك صنعت افزايش مي همانطور كه تعداد بنگاه: كنندگان تعداد عرضه) 6

. ... ها از يك صنعت موجب كاهش عرضه خواهد شد و بنگاه

تابع عرضه .دهد بين مقدار عرضه و عوامل مؤثر بر آن را نشان مي رابطه رياضي و يا كمي

s x eQ F(P ,P مقدار عرضه=(...,

:باشد صورت زير مي به متيثبات ساير شرايط به جز قتابع عرضه با فرض

sx xQ F(P )=

)مت باشد و ثبات ساير شرايطيبا فرض اينكه عرضه تابعي از ق ( :هاي زير نشان داد صورت هتوان ب عرضه را ميخطي تابع

s

X a bPQ X F(P) X a bP

X bP

= += = = − + =


منحني عرضه : شود زير نشان داده ميصورت به نمايش هندسي تابع عرضه كه

a / b :باشد تا شروع به توليد كند حاضر به دريافت ميتوليدكننده حداقل قيمتي كه. a / b - : دوره جديد منتقل شده استاي است كه از دوران قبل به عرضهدهنده نشانمنفي در اينجا.

. شود جاي نمايش هندسي تابع عرضه رسم مي هتوضيح اينكه معموالً معكوس تابع عرضه ب

تغيير در عرضه و مقدار عرضه درصـورت ،جـا شـود امـا گردد بدون اينكه منحني عرضه جابـه جايي روي منحني عرضه مي تنها موجب جابه قيمت خود كاالتغيير

تغييـر a اگـر ديگـر عبارت ؛ بهمنحني عرضه انتقال خواهد يافتمانند تغيير تكنولوژي توليد يا قيمت ساير كاالها تغيير ساير شرايط .شود جا مي كند، عرضه جابه

عرضه بازار

شيب منحني كلي طور به .آيد ميدست به هاي توليدي براي يك كاال هاي عرضه بنگاه عرضه بازار از جمع افقي منحني ،طور معمول هبخـط صـورت بـه خطي و غيرمشابه باشند، منحني عرضـه ،هاي انفرادي عرضه بازار كمتر از شيب عرضه انفرادي است و اگر منحني

. گردد تبديل ميپيوسته خط شكسته به يك منحني ،عرضه خطي غيرمشابه وجود داشته باشدنهايت بي اگر. آيد شكسته در مي

عادلــت

.شود كه در آن چند متغير نامتجانس به توازن برسند و تمايل ذاتـي بـراي تغييـر وجـود نداشـته باشـد ه ميتعادل به وضعيتي گفتكـه ،آيد ميوجود به و تقاضاكنندگان با يكديگركنندگان عرضه تعادل در بازار به معني برابري بين عرضه و تقاضا است كه از ارتباط

با استفاده از برابري توابع عرضه و در دو شرايط تعادلي و عدم تعادل عامل قيمت .كند حاصل اين ارتباط قيمت را در بازار تعيين مي .گردد تقاضا حاصل مي

: كنيم فرض ميdX a bP= تقاضا :−SX c dP= عرضه :+d SX X a bP c dP (d b)P a c= − = + + = تعادل :−

a c a c ad bcP X a b Xd b d b d b

− − + = = − = + + + ‘

X a bPaP Xb b

= − +

= + 1X a bP

aP Xb b

= − +

= − + 1


تعادل انواعبـه آن تعـادل ،اگر در وضعيت تعادل انحرافي صورت گيرد و سازوكار بازار باعث دورشدن بازار از نقطه تعادل شـود : تعادل ناپايدار

.گويند ناپايدار ميدوبـاره موقعيـت را بـه يـك هـا قيمتوقتي يك موقعيت تعادلي از تعادل خارج گرديد، سيستم حال اين بوده كه هفرض ما تا ب

كنندگان در مسير رسيدن به يـك موقعيـت كنندگان و مصرف صحت چنين فرضي به رفتار توليد .موقعيت تعادلي باز خواهد گرداند لگو در زمينـه موقعيـت تعـادلي اشـاره خواهـد شـد كـه در اين قسمت به سه ا. تعادلي جديد از موقعيت تعادلي قديم بستگي دارد

. 1مارشال و الگوي تار عنكبوتي مقداريالگوي والراس، قيمتيالگوي :عبارتند ازترتيب بهدگرگـوني ،كه عرضه و تقاضا با يكديگر برابر شـوند تا زمانيو باشند هدف مي ها قيمتدر الگوي والراس : الگوي قيمتي والراس) 1

قيمـت در طـول زمـان ،تقاضا وجود داشـته باشـد مازادصورت كه اگر بدين .افتد واسطه مازاد عرضه و يا تقاضا اتفاق مي هب ها قيمت .تا بازار به حالت تعادل برسد خواهد يافتعرضه وجود داشته باشد قيمت در طول زمان كاهش مازاديابد و اگر افزايش مي

حـال اگـر زمـاني مقـدار .خواهـد بـود مقدار عرضه و تقاضا با يكديگر برابر و بازار در حالت تعـادل ،برابر باشد P*اگر قيمت با P* مثال در قيمت رايب( شودشده از مقدار تقاضا شده بيشتر عرضه P< عرضـه و يـا مـازاد تقاضـاي منفـي مـازاد صورت در اين) 1

(ED )< P* در قيمت( شودحال اگر مقدار تقاضا بيشتر از عرضه .شود مي ها قيمتكاهش موجبكه اين امر وجود دارد ،0 P<2 (ED داردمازاد تقاضا وجود در بازار تقاضاجايي ادامه خواهد داشت كه مازاد يابد و اين تغييرات تا زايش مياف ها قيمت، بنابراين 0<

كنند و هـم اينكـه تقاضا وجود دارد هم توليدكنندگان براي محصول خود قيمت باالتري تقاضا مي مازادكه پس زماني ؛از ميان بروددست آوردن كاال هرقابتي است كه براي ب دليل آن .قيمت باالتري را بپردازند ،آوردن كاال دست به كنندگان مايل هستند براي مصرف

كنندگان براي محصول خود قيمت كمتـري را تقاضـا هم توليد ،عرضه وجود داشته باشد مازاداگر همچنين ). برعكس و ( وجود دارد .قيمت موجود را بپردازندآوردن كاال دست به برايكنندگان مايل نيستند و هم اينكه مصرف نمودخواهند

كننده مايل است بپردازد بيشتر از قيمتي باشـد كـه توليدكننـدگان در اين الگو اگر قيمتي كه مصرف: قداري مارشالالگوي م) 2مايل اسـت بـراي كـاال كننده مصرفاگر قيمتي كه و يابد محصول توليد شده افزايش مي كنند مقدار براي محصول خود مطالبه مي

. يابد كند مقدار محصول كاهش مي مطالبه ميتوليدكننده بپردازد كمتر از قيمتي باشد كه

. تعادل پويا خود نيز به شكل پيوسته و يا غيرپيوسته است. عنوان حالت خاصي از تعادل پوياست اين الگو به - 1


،اسـت مقـدار گـردد مـي متغيري كه با تغيير خود باعث برقراري مجدد تعادل الگوي مارشالگردد در چنانچه مالحظه مي ،بنابراين . باشد مي قيمتاين متغير الگوي والراسكه در حالي در

عادل در الگوهاي والراس و مارشالعدم ت . اشاره كرد ريزتوان به چهار حالت مي كلي طور به

:منفي باشد ،غيرعاديصورت به شيب منحني عرضهاگر ،پايـدار و از نظـر مارشـال ،از نظر والـراس تعادل صورت ايندر، شيب تقاضا باشد قدرمطلقاز تر بزرگ شيب عرضه قدرمطلقاگر

.باشد ناپايدار مي ،مارشـال از نظـر ناپايـدار و ،از نظـر والـراس تعادل صورت دراين ،شيب تقاضا باشد قدرمطلقتر از شيب عرضه كوچك قدرمطلقاگر

.باشد پايدار مي

: غيرعادي مثبت باشدصورت به اگر شيب منحني تقاضا

.باشد ار ميپايد ،مارشالاز نظر ناپايدار و ،از نظر والراستعادل صورت دراين ،از شيب تقاضا باشدتر بزرگ اگر شيب عرضه

.باشد مارشال ناپايدار مياز نظر پايدار و ،والراس از نظر تعادل صورت دراين ،اگر شيب عرضه كمتر از شيب تقاضا باشد

و ميـزان محصـول بـراي رسـيدن بـه يـك ها قيمتتعديل ،بايد توجه داشت كه معموالً در واقعيت: الگوي تار عنكبوتي) 3

از متغيرهاي قيمـت و مقـدار، توسـط يك كدام افتد و نكته مهم و قابل بررسي اين است كه وضعيت تعادلي همزمان اتفاق مي


تـوان در اين راستا مي .شود گردند و چگونه اين نياز توسط واحدهاي اقتصادي تشخيص داده مي واحدهاي اقتصادي تعديل مي ،كننـدگان اسـت، توليد ي غيرتعـادلي هـا قيمـت آمـدن وجـود به در اين الگو كه بيانگر نحوه. به الگوي تار عنكبوتي اشاره كرد

مشكل حل معادالت هم زمان عرضه و تقاضـا را ،اين فرض .كنند محصول هر دوره خود را براساس قيمت دوره قبل تعديل مي .كند برطرف مي

t tQ a bP −= + 1 tعرضه در دوره زماني

t tQ c dP= tتقاضا در دوره زماني −است كه بر عرضه t-1ي دوره ها قيمتو باشد نمي tتابعي از قيمت محصول در زمان tعرضه در دوره زماني ،با توجه به روابط فوق

.گذارد اثر مي tدر دوره زماني اين امر فقط و انجام پذيرفته است ييي غير از قيمت تعادلها قيمتعرضه و تقاضا در مالحظه شد عمل توليد،كه طور همان

tصورت به واسطه تعريف تابع عرضه هب tQ a bP −= + شود اين است كه كه در اينجا مطرح مي سؤاليحال .پذير شده است امكان 1كشش كه درصورتيدر جواب بايد گفت ؟كند يا خير حركت مي *Pطرف قيمت تعادلي يعني هي غيرتعادلي همواره بها قيمتآيا

بيشتر از كشش عرضه و يا شيب منحني تقاضا كمتر از ) شود ميها توضيح داده مفصل راجع به كششطور به در فصل دوم(تقاضا اگر كشش قيمتي عرضه بيشتر از كشش تقاضا و يا كه درحالي كنند ميگرايش پيدا *Pسوي به تعادليغيرهاي قيمت ،عرضه باشد

. شويم از سطح قيمت تعادلي دور مي ،شيب منحني عرضه كمتر از تقاضا باشدتـر از شـيب منحنـي شيب منحني تقاضا كـم قدرمطلقكشش تقاضا بيشتر از كشش عرضه و يا قدرمطلقكه زماني :حالت اول : باشد عرضه مي

،اگر بازار به هر علتي از تعادل دور شود ؛در جهت تعادل و بسوي مركز است يعني ها قيمتهاي ورهدر اين حالت گرايش نوسانات د . زير خواهد شدصورت به منحني ،قرار گيريم P1مثالً اگر در سطح . امكان بازگشت مجدد به تعادل وجود دارد

.قدر مطلق شيب تقاضا استفاده شود و همچنين در مورد كششجاي شيب تقاضا بايد از در توضيحات باال به

: باشد شيب منحني تقاضا بيشتر از شيب منحني عرضه مي قدرمطلق كشش تقاضا كمتر از كشش عرضه و يا قدرمطلق كه زماني :حالت دومقيمت حالت انفجاري پيدا كرده و بنابراين ل و دور از مركز است؛در جهت عدم تعاد ها قيمتهاي حالت گرايش نوسانات دوره دراين

.شود از نقطه تعادلي دور مي فزايندههاي نوسانات قيمت در فاصله


:باشد كشش تقاضا برابر كشش عرضه و يا شيب منحني تقاضا برابر با شيب منحني عرضه مي قدر مطلق كه زماني :حالت سوممثـال برايزا به هر علتي تغيير كند بازار براي اين محصول تحت تاثير عوامل برون در اين حالت اصوالً بازار در تعادل است ولي اگر

. شويم گردد و نه از تعادل دور مي نه تعادل حاصل مي ،مطابق شكلصورت دراين اگر قيمت باالتر از قيمت تعادلي گردد،

كننده و منافع اجتماعي توليد-كننده مصرف مازاد رفاهبررسي بپردازد با قيمتي در هر مقدار مايل است كننده مصرفقيمتي كه »حداكثر«ست از اختالف ا عبارت: CS كننده مصرف مازاد رفاه

.پردازد كه در بازار مي صورت به اگر تابع تقاضا :مثالX-300=P 220واحد و سپس به 210كه قيمت بازار ابتدا درصورتي ،مفروض باشد

؟در هر قيمت و تغيير در آن چقدر است كننده مصرفمازاد رفاه ،تغيير كندحل :

If P X( )CS A B

If P X( )CS A

= =−= × = = +

= =−= × = =

1

2

210 90300 210 90 40502220 80300 220 80 32002

CSΔ كننده مصرفتغيير در اضافه رفاه = − =4050 3200 850. (B).يابد واحد كاهش مي 850به اندازه كننده مصرفبا افزايش قيمت اضافه رفاه

كننده مايل است كاالي خود را بفروشد با قيمتي قيمتي كه عرضه »حداقل«ست از اختالف ا عبارت: Psتوليدكننده ارزش اضافي .)كند اخذ مي(رساند كه در بازار به فروش مي

صورت به اگر تابع عرضه :مثالX+200=P 220واحد و سپس به 250كه قيمت بازار ابتدا يدرصورت ،مفروض باشد ؟در هر قيمت و تغيير در آن چقدر استتوليدكننده مازاد رفاه ،تغيير كند

حل : If P X

( )PS A B

If P X( )PS A

= =−= × = = +

= =−= × = =

1

2

250 50250 210 50 10002220 20

300 220 20 8002

PSΔ توليدكنندهتغيير در اضافه رفاه = − =1000 800 200. (B).يابد واحد كاهش مي 200به اندازه توليدكننده با كاهش قيمت اضافه رفاه


در بازار توليدكننده و كننده مصرفبررسي اضافه رفاه :نمودار عرضه و تقاضاي زير را درنظر بگيريد

:باشد مي ريزشرح هدر قيمت و مقدار تعادلي آن بتوليدكننده و كننده مصرفاضافه رفاه ،در بازار فوقe

e

xe e

xe e

CS AP E f (X)dX X .Pe

PS HP E X .Pe g(x).dx

= = −

= = −

0

0

.باشد كننده مي جمع ارزش رفاهي توليدكننده و مصرف اشاره كرد كه حاصلبه منافع اجتماعي توان ميدر اينجا

[ ]exNB CS PS AEH f (X).dX g(x).dx f (X) g(X) .dX= + = = − = − 0

براي سيستم اقتصادي :مثالP2-18=Xd وP2 +6-=Xs، و رفاه اجتماعي توليدكننده ،كننده مصرفاضافه رفاه .را محاسبه كنيد حاصل از آن

حل: : كنيم ابتدا قيمت و مقدار تعادلي را محاسبه مي

e e

X PX P

P P X ,P

= −= − +− = − + = =

18 26 2

18 2 6 2 6 6

( )− ×= =9 6 6 eCSمساحت92 AP E=

NB = + =9 9 18 , ( )− ×= =6 3 6 ePSمساحت92 HP E=

نيز بيشتر از اضـافه رفـاه كننده مصرفاضافه رفاه ،شيب منحني تقاضا بيشتر از شيب منحني عرضه باشدقدرمطلق هرچه : نكته

.)عكسرو ب(باشد توليدكننده مي dP / dX /=1 dIfشيب تقاضا 3 X P= − 12 3

dP / dX /=1 dIfشيب عرضه 4 X P= − 2 4

دﺮﺧ دﺎﺼﺘﻗا - mahan.ac.ir Eghtesaad khord-نهایی فایل 95... · دﺮﺧ دﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷرا ﻲﺳﺎﻨﺷرﺎﻛ ﻲﺷزﻮﻣآ ﻚﻤﻛ يﺎﻫبﺎﺘﻛ

Documents