This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
1. YAZILAR 36 2015 hramczde Hac smail Hakk ALTUNTA
3. Yazlar 3 nternetteki sitemiz http://ismailhakkialtuntas.com/
da 2015 ylarnda okuyucularmzla paylatm yazlardan bir ksmdr.
Yazlarda sra gzetilmedi. Deiik konular pe pee yazld. Bu ekilde
okuyan asndan fazla sknt oluturmayaca dnld. Tevfik ve inayet Allah
Teldandr. hramczde smail Hakk ALTUNTA Esenler /stanbul Balang: 17.
05. 2015 Biti : 17. 06. 2015
4. Yazlar 5 NDEKLER HERKESN MALIYIZ BZ 13 KARN MATA: FAREL
TAPINAK / NEFSLERN TAPINAI 14 SEYYD ABDLKADR BELH HAZRETLER 21
SEYYD ABDLKADR BELH HAZRETLER (1839- 15 Mart 1923) -Ahmed Yksel
ZEMRE.............................................................................................................................................
21 SEFNE- EVLYDA SEYYD ABDLKDR- BELH VE ALES-Hseyin Vassaf.... 23
SEYYD EYH SLEYMN
HCE.............................................................................................................23
SEYYD MUHAMMED BURHNEDDN-
BELH..............................................................................29
Abdulbakiy GLPINARLI, 100 SORUDA TASAVVUF simli
Eserde................................ 34 HAL EHLNDEN BR ZAT
ABDLKADR BELH KADDESELLH SIRRAHUL AZZ HAZRETLER -Suleyha iman
..................................................................................................
35 TASAVVUFULARIN KTAP OKUMA POLEM 41 VAHDET- VCUD FELSEFESNN SON
ZAMALARDA NEDEN MODA OLDUUNUN ARKA PLANI 42 NHLZMDEK "H" TEN
TASAVVUFTAK "H"E DORU 45 RSLE- MRKABE-ABDULLAH DEHLEV KADDESELLH
SIRRAHUL AZZ 53 ALLAH TELDAN STEDN DE, NEY VERMED? 57 TEVHD- ZT
RSLES.............................................................................................................................58
Kitb-I Tevhd- Zt- Mecnn ile
Leyl.............................................................................................58
ERKEL EYH MUSTAFA EFEND KADDESELLH SIRRAHUL AZZ 64 RSLETN
F-TAHKKIT-TASAVVUF...............................................................................................65
BN ARAB KADDESELLH SIRRAHUL AZZN MUVAAHALARINDAN 68 ARUZUN DOUUNDAK
ANA FKR, ARUZUN TARH GELMN, ARUZUN BTN ESASLARI 70 YAAR KEMALDEN
TLDA GRND 71
KTBASLAR......................................................................................................................................................71
Yaar Kemal'in Hayat ve Roman Sanat
HAYATI.......................................................................71
TLDA GKEL- lber
ORTAYLI............................................................................................................75
YAAR KEMAL DNYAYA TANITAN E:
TLDA.........................................................................76
Nasl Sevmeli- Ece TEMELKURAN
.......................................................................................................77
Magdi Rufer EYBOLU ve
TLDA.......................................................................................................78
YAAR KEMAL'N HAYATININ AKI TLDA KEMAL KMDR? - Cengiz ANDAR.....79
BR KADIN mr Eke 10 Mart
2015...............................................................................................80
5. 6 Yazlar ELETREL
YAZILAR......................................................................................................................
81 ALOM KEKO VEYA YAAR KEML'N E VESLESYLE: SRAL' DEK YAHUD
KRTLER............................................................................................................................................................81
AYDINLIK ZNDAN -Bilgesu Erenus- Yaln
Kk.....................................................................82
Dnyada artk iki akl
var.........................................................................................................................88
CEML MER LE SOHBETLER 88 KEML MM KADDESELLH SIRRAHUL AZZ 89 GR
.....................................................................................................................................................................89
XV. YZYILIN TARH, SYAS ve KLTREL DURUMUNA GENEL BR
BAKI..............89 BRNC BLM
..............................................................................................................................................90
KEML MM'NN
HAYATI.......................................................................................................................90
A. KEML MM'NN MENKABEV
HAYATI.....................................................................................90
1. MKye [Dervi Ahmed, Menkb- Keml mm, Millet Ktp., Ali Emiri,
manzum: 1323/1]
Gre...................................................................................................................................................91
a-MEMLEKET, YAADII
YER................................................................................................................92
b . ALES VE OCUKLARI
..........................................................................................................................93
B. KEML MM'NN TARH
HAYATI.............................................................................................
101 Yaad Dnem, Doum Tarihi ve evresi
.................................................................................
101 KNC BLM
..............................................................................................................................................
128 KEML MM'NN ESERLER, ESERLERNN EKL VE TR BAKIMINDAN
DEERLENDRLMES, DL VE SAN'ATI
........................................................................................
128
ESERLER.........................................................................................................................................................
128 MDERRS - NAKI EYH HACI MEM EFEND (MUHAMMED KUDS) NIN HAYATI
KADDESELLH SIRRAHUL AZZ 1784-1852 139 SMAVNA KADISIOLU EYH
BEDREDDNE ZAFE EDLEN BR RSALE: RSLE- BEDREDDN 145 HANG APKA GYLECEK
150 BN- HALDUNUN YORUMCULUUNUN RNE: HLAS SURES TEFSR 154
EHBENDER-ZDE FLBEL AHMET HLM VE MUSTAFA KEMAL ATATRK 159 EYH
ERAFEDDN- DAISTAN KADDESELLH SIRRAHUL AZZ EFENDMZ VE SIRLARI (V.
1355/1936): 162 EYH ERAFEDDN- DAISTANDEN TEVARS EDEN TASAVVUF DNCE
VE TARKAT ADETLER: 162 MENKIB-I EREFYYEDEN
LEDNNYT..........................................................................166
KURN-I KERMDE HURF-U MUKATTAA/MUKATTAA HARFLER 168
DPNOTLAR....................................................................................................................................................
171 KURAN NSHALARI VE ZEL MUSHAFLAR 172
DPNOTLAR....................................................................................................................................................
176 EYHM YOK DYE ZLEN HER KYE CZET
KASDES................................................. 177
6. Yazlar 7 SIRRINA PEK MUVFIK DM NUTKU ERF... 183 HRAMCIZDE
SMAL HAKKI TOPRAK EFENDNN SOHBET- ERF........................ 184
SML HAKKI BURSEV KADDESALLAH SIRRAH'L AZZ HAZRETLER'NN KASDE-
FERDES 201 ELF (
)............................................................................................................................................203
GNL HER AN 207 HALFE- PR- MNR HACI ABDLKDR BEY HAZRETLER'NN-SORU VE
CEVAPLAR MAHYETNDEK K
RSLES...................................................................................
209 (MELMLK LE LGL DEERLER HAKKINDA) SORULAR VE
CEVAPLARI.............. 209 PR- MNR SEYYD MUHAMMED NR HAZRETLER'NN
BZI LMLERE SORDUU SORULAR VE
CEVAPLARI................................................................................................
213 (SIFAT VE SMLER HAKKINDA) SORU VE CEVAPLARI
......................................................... 213
M'MNLER CENNET NMETLERN KALPLERNDE VE KAFALARINDA CANLANDIRIP ONU
DNRLER 216 EKRGELER YAKILAMAZ 220 MUTASARRIF AHMET CEVDET BEY (=
PAA) ZAMANI (1296-1301) = (1878- 1883)
..............................................................................................................................................220
EKRGELER YAKILAMAZ
.........................................................................................................220
NKTE-
HAKKAT................................................................................................................222
NAZAR TASAVVUFTA R HADS YORUMLARI 223 ABDULLAH BN ABBAS VE BTIN
HALIFELIINE RET EDEN BIR HADIS: 235 L- MUHAMMED VE EHL- BEYT
KAVRAMINA DAR BAZI HADSLERN TASAVVUF
YORUMLARI...........................................................................................................239
EYH YSUF YANYAV KADDESELLH SIRRAHUL L (.1245/1829) 247 SALT SELM VE
SIRLARI 254 YANYALI EYH YSUF EFEND NAKBEND TARFUS-SEYR VES-SLK
RSLES TERCMES 263 EYH OLMAYANLAR N SALT SELM LE SEYR U
SLK....................................267 SALT-I VRD- NR-L ARAB
274 HLS-I ERF TEFSR 280 GAVS- AZAM HAZRET- PR SEYYID ABDUSSELAM
KADDESELLH SIRRAHUL L 283 ARUSLK NASIL BR TARKAT 287 lk Arusi
Filibeli Ahmet
Hilmi.............................................................................................................
287 Trk Arusilerin ilk eyhi: mer Fevzi Mardin
..........................................................................
289
7. 8 Yazlar erif Mardinin amcasyd
.....................................................................................................................
289 ARUS EYHLER
KMLERD?...............................................................................................................
291 Afrikal Arusiler Trkleri seviyor
....................................................................................................
293 ABDURRAHMN SM NYZ SARUHAN UK KADDESELLH SIRRAHUL L FTHA TEFSR
297 a.
Tefsiri:..........................................................................................................................................................
300 b. Tefsirden
rnekler:..............................................................................................................................
301 GAVS-L AZM SEYYD ABDLKADR GEYLAN NUTKU ERFLERNDEN 306 FTHT-I
MEKKYYE'NN ALTMI KNC KISIMI 310 Haccn lk Eylemi Olarak hram Ve Batn
Yorumu .........................................................310
BIYIK: BU DNYADA HTLER DE VAR CHAPLN DE 314 ESK TAS 314 SLKN
SEYRNDE RENKLER VE RYALAR 318 LETFLERDE
ZKR..................................................................................................................................
319 K AZRAK ASFAR VE AHMERLE EBYAZI 324 SEYR U SLKTA MANEV YKSEL
RYA........................................................................335
HFIZ SML ZEK SARSILMAZ KADDESALLAH SIRRAHL AZZ HAZRETLER 341 SENSZ,
ONSUZ VE BENSZ 342 H RSLES - EYH SMAL HAKKI BURSAV (KADDESELLH
SIRRAHUL L) 344 H RSLES 344
H........................................................................................................................................................................
344 PR- SN SML HAKKI EL-CELVET EL-BURSEV kaddesellh srrahul l.. 345
TE'LFATl (Yazd
Eserler)..................................................................................................................
349 GNH
LEYENLER..................................................................................................................................
350 SLSLE-
MBAREKLER........................................................................................................................
351 SMAL HAKKI DERGAH-I
ERF.......................................................................................................
351 GLEN- RAZ 353 BN SNADAN ELMALILIYA HLS SRES FELSEF TEFSR GELENE
- BR VARLIK DRAKNN ZEMN OLARAK HLS SRES TEFSR 354 HLS SRES- CEMAL
HALVET KADDESELLH SIRRAHUL L 355 HLS SURES- TEVLAT-I KAANYYE 358
KURNIN NZL VE TENZL- KADR VE BERT
GECELER..........................................360 Kurn- Kerimin
inzli:..........................................................................................................................
360 Kurn- Kerimin
tenzli:........................................................................................................................
360 BERAT GECES LE LGL HADS ERFLER
...............................................................................
361
8. Yazlar 9 DUU LEYLETL
BERT.........................................................................................................................
363 PR ABN-I VEL KADDESELLH SIRRAHUL L HAZRETLER 364 AZZ MEHMET
DUMLU KADDESELLH SIRRAHUL L HAZRETLERNN HAYATI 372 HALVET ABN EYH
YKUPZDE MUSTAFA EFEND KADDESELLH SIRRAHUL L HAZRETLER
(1887.UAK-1973.UAK) 374 Silsilesi
yledir:.........................................................................................................................................
374 Nutk u erfleri
............................................................................................................................................
375 HALVET ABAN EYH AZZ MEHMET DUMLU KADDESELLH SIRRAHUL LNN GAZ
MUSTAFA KEMAL ATATRK HAKKINDAK SOHBET 378 MUSTAFA KEMAL PAAYA
MEKTUPLAR
.....................................................................................
384 i gm divr- mmet r Ki dred n tu pet-i bn Ki pk ez mevc bahrn r
Ki bed Nh
ketibn...................................................................................................................................
385 H. 1339 tarihinde Cenb- Seyyid Ahmed Hsameddin Hazretlerinin
Kemal Paaya irsl ettii mhim
mektubu:.....................................................................................................................
385 FIRAT NEHRNDE ALTINDAN BR DAIN ORTAYA IKMASI 387 HZ DARE- HLS-I
ERF 389 ZOR LERDEN OLAN SEVME MESELES 391 DNYADAN GEN OCUKLARIMIZA
SABIR 392 PR- MNR SEYYD'L MELM MUHAMMED NRU'L ARAB KUDDSE SIRRAH'L
L EFENDMZ HAZRETLERNN TRBE- SADETLER 400 EHL BEYT LE LGL HADS-
ERFLER 403 NSZ
...............................................................................................................................................................
403 I. GENEL OLARAK
EHLBEYT................................................................................................................
404 2. HAZRET
AL.............................................................................................................................................
406 3. HAZRET FATIMA
aleyhisselm....................................................................................................
413 4. HAZRET HASAN VE HAZRET HSEYN aleyhimesselm
.............................................. 413 5. EHLBEYT
DMANLARI...................................................................................................................
414 EHL- BEYT
SEVMEK...............................................................................................................................
416 DN LTERATRDEK SAYGI FADELER 422 DUA
FADELER.............................................................................................................................................
423 CENB
KELMES.........................................................................................................................................
424 HAT SANATINDA
..........................................................................................................................................
426 SAYGI
SZ....................................................................................................................................................
426 CENB
KELMES.........................................................................................................................................
427 MERHUM NE
DEMEKTR?.......................................................................................................................
427 NEDEN BU KADAR ISRAR? 429 YCELERDEN KAFLE M. S. .[MLATTAN SONRA
NCE] COLLECTON 431
9. 10 Yazlar TARTIIYORUZ TARTIMIYORUZ 441 PORNOGRAF DEOLOJSNE
GR YADA PORNOGRAF HADIM EDER 443 1.Pornografi
Nesneletirir:...................................................................................................................
443 2. Pornografi
Stereotipletirir:...........................................................................................................
443 CNSELL VE NSANI HADIM
EDER!..............................................................................................
445 DELLK ZERNE KONUMALAR 446 BR "AKIL
HASTASI"..................................................................................................................................
446 BR NAAT
S.......................................................................................................................................
447 **
..........................................................................................................................................................................
447 BR FT, 65 YAINDA.
........................................................................................................................
447 BR EV KADINI, 36 YAINDA.
...............................................................................................................
447 DOSTOYEVSK VE NTHAR 449
EDEBYAT........................................................................................................................................................
449
GAZETECLK.................................................................................................................................................
453 YAAM
TECRBELER..............................................................................................................................
455 AK VE EVLLK 457 "GEM ZAMAN PENDE" 460 HAYD
MAHKEMEYE.................................................................................................................................
461 ONAT KUTLARLA PSKYATR VE SNEMA ZERNE 463 MUSKATERAP 467 ZOFRENG
DERGLER 469
Sunu................................................................................................................................................469
Saylar..............................................................................................................................................469
RYA TABRLER 471 NEFS MERTEBELERNDE RYA
TABRLER...............................................................................
471 Nefis mertebeleri
yedidir......................................................................................................................
471 GRLDKLER GNLERE GRE RYALARIN
TABRLER................................................. 484
GN.....................................................................................................................................................................
485 YORUMU
..........................................................................................................................................................
485
****....................................................................................................................................................486
CNSEL YAAMIMIZ VE
RYALAR...........................................................................................486
AA
..................................................................................................................................................................
487
ARABA...............................................................................................................................................................
487 AT
........................................................................................................................................................................
487
ANTA...............................................................................................................................................................
488 EK
.................................................................................................................................................................
488
10. Yazlar 11
OCUK...............................................................................................................................................................
488
EVLLK.............................................................................................................................................................
488
FARE...................................................................................................................................................................
488 HIRSIZ
...............................................................................................................................................................
488 KULAR
............................................................................................................................................................
489
MANZARA........................................................................................................................................................
489
MEZARLIK.......................................................................................................................................................
489
SU.........................................................................................................................................................................
489
EYTAN.............................................................................................................................................................
489 TUVALET
.........................................................................................................................................................
489
UAK..................................................................................................................................................................
490
UMAK..............................................................................................................................................................
490
YILAN.................................................................................................................................................................
490 KARA BABA DERGAHI 491 Deerli lim ve edebiyatlarn da rahle-i
tedrisinden geti............................................ 492
Sadk mahlasn bnl Emin Mahmud Kemal Bey
vermi.............................................. 494 KENAN ER-RF
KADDESELLH SIRRAHUL L (D. 1867, SELANK - . 1950, STANBUL) 503
*****************
..........................................................................................................................505
NUTKU
ERFLERNDEN............................................................................................................505
HAMDYE.........................................................................................................................................................
505
***........................................................................................................................................................................
506 NA'T-I HAZRET- NEBEV
.......................................................................................................................
506
***........................................................................................................................................................................
506
TEVHD.............................................................................................................................................................
506
***........................................................................................................................................................................
507
AK......................................................................................................................................................................
507 HAK
SRET...................................................................................................................................................
508
***........................................................................................................................................................................
509 MNIN
DERECTI.....................................................................................................................................
509
***........................................................................................................................................................................
509 RF HAZRETLERNE
MNCT......................................................................................................
509
***........................................................................................................................................................................
510 MUHARREM AYI
..........................................................................................................................................
510
***........................................................................................................................................................................
511 ELFDEN YYA KADAR
...........................................................................................................................
511
***........................................................................................................................................................................
512 HER EYN MUKADDER OLDUUNA DR
...................................................................................
512
***........................................................................................................................................................................
512 EDEB HAKKINDA
........................................................................................................................................
512
11. 12 Yazlar
***........................................................................................................................................................................
513 KEML NEFS SYESNDE
BULUNUR...............................................................................................
513
***........................................................................................................................................................................
513 BR
T.........................................................................................................................................................
513
***........................................................................................................................................................................
514 SEMHA
CEMAL............................................................................................................................................
514 (d. 1906, stanbul - . 1936,
stanbul)............................................................................................
514 AYA'LI ARABACI SML AA GLOLU KADDESELLH SIRRAHUL L 516 KAPI
MUHAFIZLARI 523 THE GATEKEEPERS/ KAPI MUHAFIZLARI /BEKLER (2012)
524
zet.....................................................................................................................................................................
525 ALT YAZI
METN..........................................................................................................................................
525 AHLAK DEERLER UNUTUN
.............................................................................................................
531 1982 Lbnan
sava..................................................................................................................................
531 BRNE GRE TERRST OLAN DERNN ZGRLK
SAVAISIDIR....................... 536 "TERRZMLE SANK H BARI GRMES
YOKMU GB SAVAACAK, SANK H TERR YOKMU GB BARI GRMELERN
SRDRECEZ.".................................. 540 KEND KANIMIZ
CANIMIZ
......................................................................................................................
540 ZAFER, ACI EKTNZ
GRMEKTR............................................................................................
544
12. Yazlar 13 HERKESN MALIYIZ BZ Gne gibi her eye can vermeye
gelmiiz biz. Topraa denenleri gl-glistn hline getirmeye gelmiiz
biz. Dny bedenine can nedir bildirelim, onun iin gelmiiz biz. Altn
gibi, gm gibi kimsenin z mal deiliz biz. Deniz gibi, mden gibi
herkesin mal, her kesin mlkyz biz Korkup duranlara man gibi aman
vermeye gelmiiz biz... Hz. Mevln kaddesellh srrahul azz
13. 14 Yazlar KARN MATA: FAREL TAPINAK / NEFSLERN TAPINAI Not:
nsanlarn kutsad fenomen ve ritelin bir arkaplan muhakkak vardr.
Hibir ey rastgele deildir. Ryalarda fare nefis ile alglanr. Allah
Tel Kurn- Kerimde buyurdu ki: Ve lekad alimtumulleznetedev minkum
fs sebti fe kuln lehum kn kradeten hsin (hasine). inizden cumartesi
gn azgnlk edip de, bu yzden kendilerine: Aalk maymunlar olun!
dediklerimizi elbette bilmektesiniz. [Bakara 65] Raslullh sallallh
aleyhi ve sellem Efendimiz srail oullarnn fareye evirilmesi
konusunda bir hadisinde buyurdu ki: srl oullarndan bir kavim (beer
trihinden silinip) yok oldu. O kavmin ne (ktlk) iledii bilinmez.
Ben zannetmem ki o mmet fareden baka bireye mesh(dnmek) ve tahvil
edilmi olsun. nk fare, kendisi iin bir yere deve st konulduunda onu
imez de, koyun st konulduunda onu ier. Buhari,Bedul Hak:15
14. Yazlar 15
15. 16 Yazlar
16. Yazlar 17 Hindistanda insanlarn korktuklar ve sevdikleri
her eye tapnmalar nde gelen geleneklerden biri. Bu gelenek lkenin
her kentinde farkl bir uygulama olarak ortaya kyor.
17. 18 Yazlar Bunlardan en ilginci Bikanerde yaanyor. Kentte
bulunan Karni Mata tapnanda son 600 yldr insanlar farelere tapyor.
Halihazrda lkede 5 milyon Hintli farelere tapyor. Tapnakta bulunan
rahipler, buradaki farelerin gelecek hayatta bir kutsal kimse
olacana inanyor. Tapnaa mensup Hintliler de farelere ok sayg
gsterip, onlarn artklarn yemei bir ibadet olarak gryor. Cemaat fare
salyas ile slanm bir yemein kutsal olduuna inanyor. Farelerin
kutsal kabul edildii ve onlar iin birtakm trenler yapld Karni Mata
Tapnanda, btn ziyaretilere ayakkablar kartlyor. Farelere byk bir
sayg ile sunulan yemeklerin artanlar da farelere tapanlara
veriliyor. Onlar iin fare salyas ile slanm yemek olduka kutsal.
Tapnakta yaayan farelerin gelecek yaamlarnda ok nemli dini kiiler
olarak doacaklarna inanlyor. Onlara ibadet edenlere gre bu ruhlar
gnmzde fare olmay tercih etti. zellikle turistlerin grmeden lkeden
ayrlmad bir mekan olarak bilinen Karni Mata, l ortasnda ssz bir
mekan. Tapnak Hindistann Bikaner ehrinin Deshnok kasabasnda
bulunuyor. Tapnan ad 15. yzylda yaadna inanlan ve Hindu tanras
Durgann yeryznde vcut bulmas olarak kabul edilen bir mistik kimse;
Karni Matadan geliyor. Hint tarihine gre Karni Mata 27 yanda
evlenmi ve evliliinin ayrlkla son bulmas neticesinde hayattan elini
eteini ekip kendini fakirlere adam bir kadn. Karni Matann mridleri
mekan ve mekanda yaayan fareleri 600 yl boyunca korumu. Tapnan
rahipleri, buradaki farelerin bedenlerinde ruhlarn barndrdklarna
inanr. nana gre tapnaktaki fareler yaplan ibadetleri kabul ediyor.
Farelere tapanlar bu hayvanlarn gelecek yaantlarnda kutsal Sadhu
-Hindu Rahip-olacaklarna inanyor. Fareler nasl kutsal olmu? nana
gre Karni Mata, stn gleri ile bir masalcnn lm olan ocuunu tekrar
hayata getirmeye alyordu. Ama lm tanrs Yama buna izin vermedi. Yama
ocuun ruhunu zaten almt ve tekrar baka bir insan olarak yeniden
hayata dnmesine izin vermemekteydi. fkesi ile mehur olan Karni
Mata, ocuun hayatn koruyamamasndan dolay ok sinirlenmi ve orackta
?Bu kabileden hi kimse sonsuza dek Yamann eline dmeyecek.? demi.
Bunun yerine bu kabile mensuplar ldnde, onlarn ruhlar geici bir
sreliine, kabilesinde bir rahip olarak tekrar hayata dnmek zere bir
farenin bedeninde bekleyecek. Bylelikle fareler, Karni Matann
kabilesinin mensuplarnn tekrar hayvan eklinde vcut bulmas olarak
kutsal kabul edilmi. Karni Mata inancna gre, tapnakta ibadet eden
talebelerin ruhlar, mabette bulunan her bir farenin iinde yayor.
Bundan dolay fareler ibadet edenlere gre kutsal. Tapnan tarihesi ve
mimarisi Karni Mata Tapna, Deshnok kasabasnn gneydousunda gzel bir
bahenin tam orta yerine kurulmu. D cephesi gzel bir kale duvar gibi
ina edilen Karni Matann giriteki kemerli yol tamamen mermerden.
duvarlar ise ok deiik trl Karni Mata ve fare kabartmalar ve
izimlerle sslenmi.
18. Yazlar 19 Tapnaa girenler tavana aslm bir an alyor ve birka
ksa dua edip byk tevazu ve edep ile yerlere dokunuyor. Bylece
tapnaa, resimlere ve heykellere sayglarn gstermi oluyor. Tapna
ziyaret eden turistler peine taklan ve korkusuzca zerlerine zplayan
farelerden olduka korkarken, onlara ibadet eden Hindular farelerin
bu hareketlerini bir manevi dl olarak deerlendiriyor. Onlara gre bu
srnama insanlara ans getiriyor. Ancak asl kazan tapnakta yaayan
beyaz fare ile irtibata girmekte yatyor. Farelere inananlar onlara,
byk kaselerde st, tatl ve tahl ikram ediyor. Mabetdeki fareleri ku
ve dier yrtclardan korumak iin ina edilen gm kaps yetmeyince,
tapnan her yeri zgara tel rglerle evrilmi. Farelerden herhangi
birini tapnak iinde incitirseniz, tapnaa hemen bir altn yada gm
diyet hediye vermeniz bir zorunluluk. nana gre aksi takdirde bu
size kt ans getirir. Tapnakta farelerin yemeklerinde sorumlu bir de
rahip bulunuyor. Bu rahip yerlerde bulunan artk eker ve yemek
paralarn sprp, ardndan farelerin yeni yemeklerini dzgn bir izgi
halinde yere seriyor. Mabetdeki fareler bunun zerine bulunduklar
yerden yemee doru akn ediyor. Bu srada tapnakta en ok sayg
gsterilen yaratk olan beyaz fare yerinden knca herkes byk bir
sessizlie giriyor. Tapnak fareleri saysz denecek kadar ok ve
kontrol zor olmasna ramen hibir fare tapnak avlusunun snrlar dna
kmyor. Tapnak her sabah saat 04:00 yaplan Mangla-ki-Aarti ibadeti
ile alyor. Ardndan tanrnn olduu iddia edilenbhog yemei ikram
edilir. Farelere inananlar dwar-bhent (rahip ve alanlara ithafen
verilen) ve klash-bhent (tapnan bakm ve gelitirilmesi ) olmak zere
iki eit bata bulunabiliyor. Karni Mata Festivali Deshnokta heryl
iki kez Karni Mata festivali yaplyor. lki Mart-Nisan aylarnda,
ikincisi Eyll-Ekim aylarnda yaplan bu festivallerde Hindular yeni
domu ocuklarn buraya getirerek, ocuklarnn ilk salarn kesip tanrann
ayaklarna brakyor. Bu gelenek inanlara gre ocuklarnn talihini ayor.
NOTLAR: 151 yandaki Hindu tanra Shri Karniji uzun ilahi yolculuunu
bandan beri bu tapnakta srdrd iin olduka kutsal olduu dnlen bu
tapnaa hergn yzlerce ziyareti geliyor. ** Yalnz mucizelerle dolu bu
Hindu tanrasnn tapnann yerli ziyaretileri de fareler. Shri
Karnijiye tapanlar, tm insanlarn birgn fare olarak yeniden dnyaya
geleceklerine inanyorlar. ** Tapnaa ibadet iin gelenler buraya
gelen yzlerce farenin temiz olduklarn ve bugne kadar hibir hastala
yol amadklarn savunuyor. **
19. 20 Yazlar Tapnan ziyaretileri bu fareleri sadece beslemekle
kalmyor, kutsal saydklar bu farelerin daha nce kemirdikleri
yiyecekleri de hi ekinmeden yiyorlar. Zaman zaman ayn tabaktan
yemek yedikleri bile oluyor. ** Tapnaa giren kan bu farelerin nasl
oaldklar bir sr. Fareler tapna ve evresini hi terk etmiyor. Fakat
tapnak grevlileri bugne kadar ortalkta hi yavru fare grmediklerini
belirtiyorlar. ** Genellikle gri olan farelerin sadece birka tanesi
beyaz. Bu beyaz farelere dokunma ansn elde edenlerin hayatlar
boyunca kutsanacana inanlyor. ******** VDEOLAR Karni Mata Tapna
Fareli Tapnak | izlesene.com hindistan-bikaner- karnimata fare
tapna | izlesene.com
20. Yazlar 21 SEYYD ABDLKADR BELH HAZRETLER Muhtelif yerlerde
geen literatr aratrmaclara kolaylk olsun diye aaya derc edilmitir.
hramczde smail Hakk SEYYD ABDLKADR BELH HAZRETLER (1839- 15 Mart
1923) -Ahmed Yksel ZEMRE Yenabiu-l Hikem (Hikmet Pnarlar) balkl
mesnevisinde, eceresinin mm Muhammed Tak yoluyla Hz Hseyin'e ve
oradan da Hz Raslullh sallallh aleyhi ve selleme se uzanmakta
olduunu aklayan Seyyid Abdlkdir Belh (ya da bir baka ismiyle Gulm-
Kadir) 1839 ylnda Afganistan'da Belh ehrine bal Kunduz'da domutur.
Babas Nakibendliin bir kolu olan Mceddidlik1 meyihinden Seyyid
Sleymn Hseyn'dir (vef. 16 Austos 1877). Kendisi de babasndan ayn
kolun iczetini almtr. Seyyid Sleymn Afganistan'da zuhur edecek olan
siys alkantlar sezerek 1848 ylnda 300 kadar yakn ve bamls ile
Afganistan'dan hicret ederek, ran ve Irak tarkiyle, 1859 ylnda
Konya'ya vsl olur. Drt yl kadar Konya'da ikmet ettikten sonra
Konya'dan ayrlarak Bursa'ya gelirler. Rivyet olunur ki Konya'da
bulunuyorlarken Seyyid Abdlkdir Belh lem-i mnda Hamzav- Melm kutbu
brhim Bb-i Vel'nin 2 (vef. H. 1264/M. 1848) vefatndan sonra yerine
geen 1 Mceddidlik Nakliin Horasan mene'li klsik tasavvuf anlayna
bal bir koldur. stanbul'da XVIII. yzylda yaygn iken XIX. yzylda ayn
tarikatn Hlidlik kolunun yaygnlamas zerine ilgi oda olmaktan
uzaklamtr. II. Abdlhamd dneminde Krt mene'li eyhlerin denetiminde
yaygnlaan Hlidlik ise devlet brokrasisi iinde de belirgin bir siys
g odana dnmt. Hlidlik bugnn Trkiye'sinde en fazla mensbu bulunan
tarikat koludur. 2 brhim Bb-i Vel Hazretleri Ftih'e bal Arabac
Beyazt Mahallesi'ndeki Ramazan Efendi Cmii hazresinde
medfndur.
21. 22 Yazlar Seyyid Bekir Read Efendi'yi3 (vef. 12 Nisan 1875)
grr. Bekir Read Efendi Abdlkdir Belh'ye: "Kendisine mnev eitim
vermekle grevlendirilmi olduunu ve vakit kaybetmeden stanbul'a
gelmesi gerektiini" syler. Ayn ry birka kere stste tekrarlannca da
Abdlkdir Belh durumu babasna aar ve Konya'dan Bursa tarkiyle
stanbul'a hicret karar bu hdise zerine alnr. Bursa'ya vardklarnda
da gzel bir tevfukla Seyyid Sleymn'a Sultn Abdlazz'in stanbul'a
dveti eriir. Bunun zerine bu topluluk muhtemelen 1864 ylnda
stanbul'a yerleir. stanbul'a vsl olduklarnda Abdlkdir Belh babasyla
birlikte evini, adresini bilmedikleri Read Efendi'yi bulmak iin
yola derler. Abdlkdir Belh, kalb muhabbetini rehber kabul ederek:
"Ben Efendimi bulurum" diye Ftih semtine ynelir. Seyyid Read
Efendi'nin konann nne geldiklerinde ve Abdlkdir Belh de mnev bir
cezbe ile kapya doru yrdnde kap alr ve Read Efendi baba ile oulu
Elest Bezmi'inden in, iki kadm dost gibi karlar. Seyyid Abdlkdir
Belh, Efendi'sinin mrebbi'liinde geen 11 yl boyunca leme Hamzav-
Melm ne'esiyle bakmay renir ve kendisinde tecell etmekte olan
Samedn tavrn (yni Rahmn Emneti'nden baka kimseye ve hibir eye ihtiy
duymama hlinin) hikmetini fehmeder. te bunun iindir ki babasnn 1867
ylnda eyhliine tyin edilmi olduu ve onun vefatndan sonra da kendi
veftna kadar 46 yl boyunca postnini olaca Eyp Niancas'ndaki Murat
Buhr Dergh'ndan yalnzca bir kere, ve o da Eref Ede Efendi'nin
ricsyla, skdar'da Sandk Dergh'ndaki bir zikre katlmak iin dar kar.
Ne kimsenin peinden koar ve ne de kimseye gider. Buna mukabil
zamannn rifleri onun ilmine, hikmetine, edebine ve hilmine
duyduklar hayranlkla makamlar ne olursa olsun rahle-i tedrisinden
geer ve Hamzav-Melm ne'esinin insan mstani klan ve leme her n zinde
bir rahmn idrk ile bakmay salayan tavrn benimserler. Bu zevt
arasnda Mevlevliin elebilik makamn temsil eden Abdlhalim elebi
(vef. 1925), Yenikap Mevlevhnesi postninlerinden Mehmed Celleddin
Dede (vef. 1908) ile Abdlbky Dede (vef. 1935), Galata Mevlevhnesi
postnini Ahmed Celleddin Dede (vef. 1946), Bahriye Mevlevhnesi
postnini Hseyin Fahreddin Dede (vef. 1911) gibi mevlev bykleri ile
Stlce Bekta Tekkesi eyhi Mnr Baba ile Rumelihisar ehitlik Bekta
Tekkesi eyhi Nf Baba gibi Bektai bykleri de vardr. nc Devre
Melmlii'nin kurucusu Seyyid Muhammed Nr da birka defa geldii
stanbul'da Seyyid Abdlkdir Belh'yi derghnda ziyret etmi ve
kendisine "Gavsiyyet Makm"na ya Hazret'in ya da kendisinin gemesini
teklif etmi. Hazret ise, Seyyid Muhammed Nr'a, bu gibi konulardan
mstani olduunu beyn etmekle iktifa etmitir. Sefne-i Evliy yazar
Hseyin Vassaf Bey bu eserinde bizzt tanmak erefine erimi olduu
Seyyid Abdlkdir Belh Hazretleri'nden bahsederken yle demektedir:
"... rtihlleri 15 Mart 1923 Perembe gn saat 9 dadr. Kabr-i
mubrekleri dergh hazresinde, 3 Seyyid Bekir Read Efendi'nin kabri,
Edimekaps'nda Eyb'e inen eski yolun sandaki mezarlkda ir Bknin
kabrinin karsnda bulunuyor iken, Boaz Kprs evre yolunun almas
srasnda Edimekaps'ndaki "Belediye Ekmek Fabrikas"nm arkasnda
bulunan mezarla nakledilmitir.
22. Yazlar 23 pederlerinin yanndadr4. Onlarn da zerilerine
hibir ey yaplmamtr. Vasiyetleri byle imi. Cenzelerinde bulunmudum.
Hz Hlid'e getirdiler. Azm bir kalabalk vard. Rhniyet-i mahssalar
herkesin kalbini lebrz etmiti. Hazret orta boylu, buday renkli,
mutavassd beyaz sakall, kara gzl, gzel szl, pk zl idi. Hafif
sylerdi. Tab' cemle nzr, rahm ve efkatleri glib idi. Sevdiklerine
"kuzum" tbirini kullanrd. Dergh- erfde Cuma gnleri zikr-i erf
cem'iyeti olurdu ve erbb- muhabbet ile dolard. Sohbetleri dim ilm
ve irfn idi. iirde neesi yksek olup drs-i Muhtef Hazretleri mnen
mazhar- feyz edip esrr tevd etmekle iddet-i tesettr ne'esi
uyandrmlard. Hl-i hayatlarnda bu zt kimse takdr edememitir. Meyih-i
rsm, derghlarna gelen eyhlerin tekkelerine giderlerdi. Adetleri
byle idi. Bir eyh dier eyhlerin tekkesine gitmezse, o zt veliyy-i
zaman olsa da kimse onun tekkesine gitmezdi. Abdlkdir Efendi
hibirine gitmediinden, ona da kimse gelmezdi..." Seyyid Abdlkdir
Belh Hazretlerinin toplam 38.049 beyit tutan 7 eseri vardr: 1)
Knz-l Arifiyn (5.437 beyt), 2) Yenbiu-l Hikem (12.071 beyit), 3)
ems-i Rahan (7.777 beyit), 4) Glen-i Esrr (6.876 beyit), 5) Snht-
lhiyye ( 2.260 beyit) 6) Dvan- Belh (3.380 beyit), 7) Esrr-t Tevhd
(232 beyit). Trke, Farsa, Arapa ve aatayca dillerine hkim olan
hazretin Dvn' Trke, Farsa ve aatayca iirlerini hvidir. Tek basl
eseri, mevlevyeden Selnik Vlisi Mehmed Nzm Paa5 tarafndan tercme
edilmi olan Esrr-t Tevhd'dir. Seyyid Abdlkdir Belh Hazretlerinin
torunu Neen Hanm dedesinin, bildiim kadaryla, btn eserlerini
Trke'ye evirmise de bunlar henz baslmam olup merakllarnn elinde
fotokopiler hlinde dolamaktadr. Kaynak: Ahmed Yksel ZEMRE, skdarn
Srls, nc Bask Kubbealt, stanbul; 104-108 ************* SEFNE-
EVLYDA SEYYD ABDLKDR- BELH VE ALES-Hseyin Vassaf SEYYD EYH SLEYMN
HCE Belhde znet-sz- lem-i uhd olmutur. Hce tabri o havalde sdt ve
erf hakknda istiml olunurmu. 4 Seyyid Abdlkdir Belh, babas Seyyid
Sleymn Hseyn ve annesi Bibi Sade Hanm (vef. H. 1311/M. 1894-95) eyh
Murat Buhr Dergh'nn hazresinde demir parmaklkla evrili ve iinde bir
aa bulunan bir alanda yatmaktadrlar (Bk. Sayfa: 19). Hseyin Vassaf
Bey'in de iret ettii gibi onlarn orada medfn olduklarna dellet
edecek en ufak bir iret dah yoktur. (Bk. Sayfa 19daki resim) 5
Selnik Vlisi Mehmed Nzm Paa (1840-1926), ir Nzm Hikmet Ran'n
dedesidir.
23. 24 Yazlar Hseyniyyn-nesebdir : Hz. Hseyin, mm Zeynelbidn,
mm Muhammed el-Bkr, Cafer es-Sdk, Ms el- Kzm, Al er-Rz, Muhammed-i
Tak, Seyyid Ms, Mberka, Seyyid Ahmed, Seyyid Ahmed-i Arec, Seyyid
Tlib, Seyyid Ubeydullh, Seyyid Ubeydullh el-Efdal, Seyyid Abdullh,
Seyyid Ahmed, Seyyid Muhammed, h Hseyin, h Hasan, Seyyid Celleddn,
Seyyid Kemleddn, Seyyid Burhneddn Kl, Eme binti Eylek pdih- ehr-i
zkend min nesli Eb Bekr es-Sddk, Seyyid Cemleddn, Seyyid Nsruddn,
Seyyid Gulmeddn, Seyyid Tursun, Seyyid Bk, Seyyid Muhammed-i Marf,
Seyyid brhm, Seyyid Muhammed-i Maruf el- mtehir bi-Baba Hce, Seyyid
brhm el-mehr bi-Hce Geln, Seyyid Sleymn. (Kaddesallhu esrrahum)
Mahdmlar: Seyyid Abdlkdir-i Belh, Eypde Murd el-Buhr (Dergh) eyhi.
Kermeleri : Bibi Scide. rtihli: 1272/(1856), Urfada medfnedir,
Bibi, Hnm mansnadr. b Cn Bibi. rtihli: 1282/(1865), Urfada
medfnedir. Haremleri: Bibi Sade. Rhleti : 1311/(1893). Seyyid
Abdlkdirin vlidesi. Bibi Seyyide. Rhleti : 1284/(1867). Seyyid
Burhneddnin vlidesi. /226/ Silsile-i Tarkatlar: Hz. h- Nakbend,
Aleddn-i Attr, Yakb- erh, Hce Ubeydullh, Muhammed Zhid, eyh Derv
Muhammed, Hceg Semerkand, eyh Muhammed el-Bk, mm Rabbn Ahmed-i Frk,
Muhammed el-Masm, eyh Ysufuddn, Muhammed-i Bedvn, emseddn Habbullh
Cn- Cnn, eyh Abdullh- Dehlev, Mevlev Shib, Seyyid Muhammed-i Mirz,
Seyyid Sleymn. (Kaddesallhu esrrahum) Tahslleri Bedhndadr. Belhdeki
mezlimin tesriyle, Snnet-i Raslullhdr. diye hicrete karr verip, yz
kadar etbyla Mvernnehirden rana geip, Mehed-i Mukaddes tarkyla
Iraka gelmi, atebt- liyeyi ziyretle Badddan Konyaya vsl olmutur. Bu
seyhat on sene srm; Konyada drt sene kalp, Hz. eyh-i Ekberin hatt-
destiyle muharrer nsha-i asliyyeden Ftht- Mekkiyyeyi badel-istinsh
Bursa ve stanbula revn olmutur. Konyada iken elebiynn mazhar-
hrmeti olup, al-rivyetin kendisine inbe etmilerdir. stanbula
muvsaletleri 1278/(1861-62) senesine msdifdir. Sultn Abdlazz merhm,
mrnileyh hakknda sr- ihtirm gsterilmesini emretmi, yevm
ikibinsekizyz kuru masraf tahssiyle berber Hz. eyh iin Matbah-
mireden yemek gnderirler imi. Aksarayda, Ysuf Paada Him Aann kona
devlete istcr olunup burada skin olmulardr. Birbuuk sene kadar
ikmetten sonra Hicza azmete karr verip yine devlete
24. Yazlar 25 masrf- seferiyye ve levzm- siresi ihzr olunduu
srada, eyh Murd el-Buhr Dergh mehatine tayn olunmas hasebiyle
li-zarretin tehr-i azmete karr vermilerdir (1284/1867). Emr-i tayn
u sretle vk olmutur : eyh Murd Dergh eyhi Feyzullh Efendi merhm
fazla olarak Meclis-i Meyh Resi idi. Meyh- zamn, Seyyid Sleymn
Efendi hazretlerinin uluvv-i kemltn takdr ederek, gerek mehati,
gerek riyseti kabl etmesini ric etmiler. Onlar da mehati kabl,
riysetten istinkf buyurmulardr. Burada dokuz seneden fazla bir
mddet icr-y mehat edip, 1294 senesi ehr-i a'bnnn altnc (16 Austos
1877) Perembe gn zim-i dr- karr olmulardr. sr : 1. Yenbul-Meveddeh.
2. czul-Kurn. 3. Merekl-Ekvn ( ). 4. Gbtatl-Emn. Arab, Frs ve aatay
lisnlarna bi-hakkn vkf olup, her lisnda kudret-i iriyyesi de yksek
idi. srndan Yenbul-Meveddeh matb'dur. /227/ Ulem-y zamndan birou
mrnileyhden tefsr ve hads okumulardr. sr manzmdur. Dergh- mezkr
hazresinde medfndur. Vasiyyetleri zerine kabrine ta yaptrlmamtr.
hretten fevka'l-de mctenib, ehl-i dil bir zt- kerms-sft idi.
(Kaddesa'llhu srrahu). EYH SEYYD ABDLKDR EFEND 1255/(1839)
senesinde Belhde kadem-zen-i lem-i dny olmulardr. Pederleri,
mrnileyh Seyyid Sleymn hazretleridir. Maskat- resleri, Belh
civrnda, Kunduz denilen mahaldeki hnkhdr. Drt yanda iken
pederleriyle hicret etmilerdi. Demek ki, Belhden pederlerinin
hareketi 1259/(1843) senesine msdiftir. Hz. Mevln Celleddn-i Rm
dahi drt yanda iken Belhden pederleri maiyyetinde hicret ettii
gibi, kendilerinin de ayn sinde hicret etmelerini, Mevln-y
mrnileyhe nisbet-i maneviyye eseri addetmilerdir. Hatt atde yazacam
vechle, krkbin beyitten ibret Yenbul-Hikem ve Gl-en-i Esrr bu
nisbet mahsl olarak yazlmtr. stanbula geldiklerinde pederlerinden
tahsl-i kemlt edip mdd, manev mazhar- feyz olmulardr. Byk
pederleri, mrnileyhe Gulm- Kdir tesmiye etmilerse de, stanbula
hicrette burann ivesine gre, Abdlkdir denilmitir. Belhde iken bir
ceyln var imi. Bu ceyln kfile ile stanbula kadar gelmi, hatt randa
Ferdddn-i Attr hazretlerinin kabrini ararlarken, bu hayvn daha
evvelden koup trbenin ebekesi stne km; kfilenin gelmesine intizr ve
kfilenin
25. 26 Yazlar vrdunda aranlan merkad-i mukaddesin oras olduunu
manen ihtr eylemitir ki, bu sebeble, bu hayvn lesiye kadar dikkatle
baklmtr. Hatt leceine karb, Seyyid Sleymn hazretlerinin ayaklarna
yzn srerek dm, lm. Derghda defn olunarak, boynuzlar yadigr olarak
hfz edilmitir. Pederinin irtihlinde, Seyyid Abdlkdir otuzdokuz
yanda idi. 1294/(1877) senesinde Murd el-Buhr Dergh mehatine nil
oldular. Mddet-i mehati krkyedi senedir. Seksenalt sene muammer
oldular. rtihlleri 27 Receb 1341/15 Mart 1339/(1923) Perembe gn sat
dokuzdadr. Na- mbreklerini gasl eden, Eyp meyh huzruyla, eyh Ceyln
Efendidir. Medfen-i mbrekleri pederlerinin yanndadr. Onlarn da
zerine hi bir ey yaplmamtr. Vasiyyetleri byle imi. Cenzelerinde
bulunmu idim. Hz. Hlide getirdiler. Azm kalabalk vard. Rhniyyet-i
mahssalar herkesin kalbini leb-rz etmi idi. /228/ Orta boylu, buday
renkli, mutavasst beyz ve sk sakall, kara gzl, gzel szl, pk zl idi.
Haff sylerdi. Tab cemle nzr, rahm u efkatleri glib idi. Dergh-
erfde Cuma geceleri zikr-i erf cemiyyeti olur, erbb- muhabbetle
dolar idi. db- Muhammediyye ile meddeb, erat- mutahhara ile mhezzeb
idi. Sevdiklerine, kuzum tabrini kullanrlar idi. Sohbetleri dim
ilm, irfn idi. Tarkaten nisbetleri ve hilfetleri pederlerindendir.
Arab, Fris, aaty ve Trk lisnlarna vkf idi. iirde neesi yksek olup,
srn nazmen telf buyurmulardr. Son zamnlannda sene kadar istirk hli
zuhr edip, makm- hayrette kalmlard. Lakrd sylemez olmulard. Ba'zan
sevdiklerini huzruna kabl ettike, tevd-i esrr ederlerdi. Bu hlde
iken evldlar ona, byk dikkatle hizmet etmilerdir. rtihllerinden bir
ay evvel, birderleri Seyyid Burhneddin Efendiyi isteyerek, Burhn-
cn diye hitb edip, elleriyle iret ederek kucaklamlar ve parmayla
lem-i vahdete yol grndn m ile ile halk alamaya balaynca birdenbire
lakrd syleyerek, Allha smarladk, cmlenizi Rabbye emnet ettik.
buyurmulardr. Ricl-i Hamzavden olup, dris-i Muhtef nmyla mehr ve
tersne arkasndaki tepede makbr olan Hce Ali er-Rm hazretleri,
mrnileyhi manen mazhar- feyzi edip, esrr tevd etmekle iddet-i
tesettr neesi uyandrmlard. Fil-hakka hl-i haytlarnda mrnileyhi
kimse takdr edememitir. Meyh- rsm derghlarna gelen meyhn
tekkelerine giderler, detleri byledir. Bir eyh der meyh tekkelerine
gitmezse, veliyy-i zamn olsa onun tekkesine kimse gitmez. Abdlkdir
Efendi, hi bir yere gitmediinden, ona da kimse gelmezdi. Azzimin
dmd eyh Hazm Efendi nakl eyledi : Mesnev-i erfin ebyt- gmzasndan
bir beyt-i erfin tevch ve tevl mansnda, gerek rrh, gerek urrf ciz
kalmlardr. Bu beyit hakknda Galata Mevlevhnesi eyhi, uref-y
Mevleviyyeden Ahmed Efendiye mektbla mrcaata karr vermi ise de,
naslsa muvaffak olamadndan, huzr- eyh Abdlkdirde iken bu beyt-i
erfden bahs ap, Kule Kaps
26. Yazlar 27 mevlev eyhinin kendisine bir mektb yazp bunu nasl
anladn sormu, /229/ Ben byle dnyorum. diye her rihin fevkinde
tevch-i manda bulunmulardr. Bundan kan netcenin bir ciheti, Hz.
eyhin kef-i kalbye mlik olmas, deri kudret-i irfniyyesinin ne
mertebe yksek bulunmasdr. sr : 1. ems-i Rahn. 2. Yenbul-Hikem. 3.
Knzul-rifn. 4. ums- Envr. 5. Snht- lhiyye. 6. lhmt- Rabbniyye. 7.
Dvn- Belh. 8. Gl-en-i Esrr. 9. Esrrut-Tevhd. Bunlardan Esrrut-Tevhd
matb'dur. uardan Nzm Paa, nazmen tercme eylemitir. Burhn- Belh,
fakre Hz. eyhin hatt- dest-i mbrekleriyle yazlm bir nshay ihd
buyurdular. Buraya aynen telsk eyledim.6 Bu cize ihds eser-i
feyzdir. sr- mezkreden Yenbul-Hikem, 644 sahfelik manzm bir
eserdir. Mesnev-i erf tarzndadr. yle balar : 6 Bu Farsa metin risle
hlinde Sefne-i Evliyya konulmutur. Ancak bu metin anlatlan ztn ilm
ve edeb derecesini gstermek zere konulmu bir rnektir. 235 beyitlik
bu uzun Farsa metin, eserin esas amacna hizmet edecek nitelikte
olmamas sebebiyle, bu kadar metni koyup da tercme etmeyi uygun
grmedik. Sdece blm balklarn yazmakla yetindik : 1 14. Beyitler :
Balang. 15 28. Beyitler : Der-beyn- lem-i insn gyed. 30 44.
Beyitler : Der-beyn- esrr- hakkat gyed. 45 52. Beyitler : Der-beyn-
huds u kdem. 53 - 60. Beyitler : Der-beyn- tevhd gyed. 61 - 95.
Beyitler : Der-beyn- esrr- ilh n Hazret (sallallhu aleyhi ve selem)
96 - 106. Beyitler : Der-beyn- sbga-i ilhiye m-gyed. 107 - 121.
Beyitler : Der-beyn- frak- beyne ehl-i hl kl m-gyed. 122 - 146.
Beyitler : Der-beyn- Ene mednetl-ilm ve Al bbuh m-gyed. 147 - 184.
Beyitler : Der-beyn- lem-i insn ve ez-hakkat- n m-guyed. 185 - 205.
Beyitler : Der-beyn- taby gyed. 206 - 210. Beyitler : Der-beyn-
hkkiyyet gyed. 211 - 218. Beyitler : Der-beyn- nriyyet gyed. 219 -
235. Beyitler : Der-beyn- m v trb gyed. (H)
27. 28 Yazlar 7 Nihyetlerinden : 8 Gl-en-i Esrr da 382 sahfelk
bir kitb- manzmdur. Mukaddimesinden: 9 7 Allahn rhu olan
yaratklarna aferin olsun. Msivnn nak senden ortaya kt. Yaratma
kudreti dalgakran oldu. Btn her ey yokluktan zuhr etti. Yaratma
kudreti ztnda gizli idi. stersen bu kudretini izhr edersin. Sfatn
kudreti cmertliine delldir. Yeri ve gkleri sen yarattn. (H) 8 Bu
kitab okuyan herkes onun ezberlenmesini shibine brakt. Hakkn
yardmyla bu manzme halka ulat. Bu ismin akna hkm tebl oldu. Kitaba
balama zamn Zi'l-ka'dedir, biti zamn da abn- muazzam aynn sonudur.
(H)
28. Yazlar 29 Nihyetinden: 10 * * * Gl-en-i feyze eref virdi h
Abdlkdir Ehl-i Tevhde feyiz virdi h Abdlkdir rif lim idi mazhar-
esrr- yakn Kalb-i Vassf'a eref virdi h Abdlkdir /230/ Mahdmlar:
Seyyid eyh Muhtr Efendi. (Babasnn) yerine eyh olmutur. Seyyid
Habbullh Efendi. Mdde-i ummdir. Seyyid Seyfullh Efendi. Lise
muallimlerindendir. ki kermesi vardr, ztuz-zevcdirler. eyh Abdlkdir
Efendi, cidden uref-y meyhn ekbirinden idi. (Kaddesa'llhu srrah).
SEYYD MUHAMMED BURHNEDDN- BELH 1262/(1846) senesinde mehd-i uhda
fer vermitir. Seyyid Abdlkdir-i Belhnin birderi ve Seyyid Sleymnn
mahdmudur. stanbula geldiinde onalt yanda imi. Tarkaten nisbetleri
pederinedir. Tahsli pederindendir. Zevk-i tarkatten pek ziyde nee-i
iriyyeleri glibdir. Arab, Fris, Trk, aaty lisnlarna vkf olup, Fris,
Trk, aaty lisnlarnda sylenmi er vardr. Ser-efrzn- uarnn
gazellerinden ekserini tanzr tahms ettikleri gibi, Dvn- Hfz tahms
etmek gibi byk bir kudret-i iriyyeleri nmyn olmutur. Hfzalar pek
metn olup, bir gece bezm-i sohbetlerinde bulundum, iirle sabh etmi
idik. Herhangi bir ir-i mehrun gazeliyytndan birine balansa, derhl
onu bir ve-i mahssasyla okur, itmm ediverir. Hsn-i hatt- talkda
zamnmzn Ammd- snsidir. Devr-i Azzden beri hkmetten ald mala temn-i
inti edegelirken, sdt matnn kat olunmas, haytn d-dr 9 O, cihnn
shibinin adyla... Ki Ondan bakas yoktur. Her ne varsa Odur. Dny ve
btn mevcdat Onun kudretinden zuhr etti. Onun cmertliinden Sun ve
Kudret sfatlar tecell etti. (H) 10 Bu kitap, Cenb- Brnin fazlyla,
1323/(1905) trhinde tammland. (H)
29. 30 Yazlar etmitir. Kesrl-ile olmas itibriyle, vridt-
nakdiyyesi ile temn-i intida zorluk ekerken, man bsbtn kat
kendisini acnacak bir hle getirmitir. Bir zamnlar, ayn- sbkadan
Abdlkdir Efendinin Bostancdaki kknn selmlk diresinde ve Yakackda
bir kkde ve Sultn Murdn Kurbaalderedeki kknde ikmet etmi ve son
zamnlarda mebsndan Ahmed Aayef'in Merdiven karyesi civrnda
Mminderesindeki kknde bil-bedel oturmakta bulunmutur. Drt mahdmu
vardr. (Bunlardan) Seyyid Kemleddn Efendi, evvelce irtihl etmitir.
eyh Murd Derghnda medfndur. Seyyid Ms ismindeki mahdmu mkemmel
tahsl grm, ecneb lisnna in iken dnydan yz evirip dr- cezbe olmu;
elyevm lem-i vahdette ge-nindir. Seyyid Sleymn Celleddn, liselerde
Franszca muallimliindedir. Seyyid Ahmed hsn, Mekteb-i Sultnden neet
etmek zeredir. Evldlar ve Burhneddn Efendi hlen bekrdr. Bugn
kendilerine bakacak, hllerine rahm u efkat gstererecek kimse
yoktur. Cenb- Hak munleri olsun; erbb- kemlin alel-ekser dr olduu
hlttandr. /232/ Y Rab sana heb h u geddr muhtc Skkn- sem ile serdr
muhtc Bu gurbet ilinde kerem efkatine Burhn- garb b-nevdr muhtc
Burhn Efendi hlen inzivdadr kimse ile grmek istemiyor. Y Rab dilimi
hubb-i sivdan dr it Dmnm irkb- hevdan dr it Az-y vcdumu hatdan dr
it ryn tenimi sevb-i riydan dr it zemzemesiyle dem-szdr. Rubiyyt-
mer Hayym zerine sylenmi gyet metn er vardr. Rh-i Baddye bir
nazresi, bir de Fris kasdesi hatt- destiyle muharrer olarak ihd
olunmutu. Aynen telsk ettim.11 u gazel de onundur : Gzlerim
merdmleri girdb- gam iindedir Derd-kelerdir ki heb emvc- yem
iindedir Sretim Ysuf gibi arz- ceml itmekdedir Sretim zindn- hicrn
u elem iindedir 11 Bununla ilgili olarak Seyyid Abdlkdir Efendinin
eserlerinin arkasndan dipnotta bilgi verilmiti. (H)
30. Yazlar 31 Hak-perest zde-ser zkir-dil-i s-demim n melek m u
seher sahn- harem iindedir Bak ne ho Dvdi elhn ile gnlm blbl Ky-
yr-s glistn- rem iindedir Cn- cn-bahm benim lal-i leb-i cnnedir
Sanma ey b-derd iim bezm-i cem iindedir Tabmn ems-i felek gibi tult
btn Subh- ferruh makdem-i ferhunde-dem iindedir Ehl-i beytinden
Rasln bir Arab saylmad linin Selmn gibi merd-i Acem iindedir Klbm
marz ise zrna dehrin ne gam Kalb-i derrkim man-ve naam iindedir
Hnkhn gesin itmi idim evvel makm imdi de halvet-gehim drus-sanem
iindedir Sde-levhn tanmazlarsa beni mazrdur Heb nin u nmm erbb-
kalem iindedir Her lem-i hric duymaz nev-y hssm Heb sad v stim
ashb- kerem iindedir Geri bir merd-i fakrim zikr-i hayrm hare dek
r-i merdn- reh-i Edhem-iyem iindedir Ak ile zr- nigr yazd n Burhn-
Belh O da er gibi kenzl-hikem iindedir
31. 32 Yazlar * * * Esrrn di yrna ayra dime Heb krn ahyra di
erra dime Ryn da bir muabbir-i kmile syle* Sakn yanlup eyh-i
riy-kra dime Talebe hakknda : Nev-nihln byle nr yrn ile Hem alr
goncalar elvn ile Mektebin etfl-i ebced-hnlar Ykselirler ilm ile
irfn ile aatayca: Bir gl-i nev-resteni vre gnlm yd isr Derd birle
tn gn blbl gibi feryd isr Sar altun din yzmde ak gm din gz yam Grp
ol bed-mihr-ynim meniga bdd isr Fris erndan: 12 Der : 13 * * * 12
Cnnn yd cndan daha tatldr. Yine cnnn zikri iki cihnn cennetinden
daha lezzetlidir . Onun duda ve rha cn baheden sz, bil ki, senin
gnln gibi tatldr. (H) 13 Kendimizin szm tekrr ede ede, dinden ve
dnydan el-etek ekmi kalender gibi geziyorum. Hrka, seccde ve
tesbihin bandan kurtulmuum. Ba'deden o derece sarho ve mahmrum ki,
adet iki satyorum. (H)
32. Yazlar 33 14 * * * 15 Mrnileyh ile, bir gece Ksmpaada
Hsmeddn-i Uk hazretlerinin sitnesinde bulutuk. Bu sitne eyhi,
azzime muhabbet-i kmilesi olup, fazlet-i ilmiyye ve kemlt- /233/
irfniyyesi i'tibryla uluvv-i rtbesine knidir. Gece sohbet-i
irfniyye bezmi teekkl etti. Azzimle garmiyyt zerinde o mertebe dakk
mushabta yol ald ki, sabh namz vakti oldu. Satlerin getiini
anlayamadk. Burhn Efendideki hfzann hayrn oldum. Eer emr-i zarret
onu pene-i kahr altna almam olsayd, her hlde aklmn ihta edemeyecei
derecede bir mevkiin shibi olduunu isbta zemn bulmakta glk ekmezdi.
aatay lisnndan mnctlar, na'tlar ve gazelleri bizi hayrn etti. Hele
Dvn- Hfz ayn nee-i beyn ile tahms edii, Hz. Hfzn vris-i esrr
olduuna bhe brakmad. Vahdet-i vcd zevkinde de shib-i makmdr.
Muallim Nc, merhmun fazil-i iriyye v edebiyyesini anlata anlata
bitiremedi. Zavall bugn pern hldedir. amarlarn kendi ykar imi. Kuru
ekmekle dem-gzr olduklar da vk olur imi. Drl-Fnn mderrisleri birka
gn evvel mazbata yapmlar, mrnileyhe ma tahssini ric etmiler.
Heyhat, Karlk yok. derler. Meclis-i Mebsnn gdn beklerler. Sdttan
imi. Olmaz, verilemez., derler. Erbb- kemlin memleketimizde kbeti
budur. Hseynyem ki tab- rz-dnm gibi hazz itmem Dell b-nr- dni ile
mansz ibretden diyor, kimseye minnet etmiyor. Burhn Efendiye bir
zamn tesdfmde gerek pederinin ve birderinin, gerek kendinin
tercme-i hlini yazp vermesini ric etmi idim. Bir seneye yakn taalll
gsterdi. Murd el- Buhr (Dergh) eyhi Ahmed Muhtr Efendiye mrcaat
ettim, cevb alamadm. Bir gn eyh Abdlkdirin rhniyyetine hitben, Y
eyh! Benim dnyev beklediim bir menfaat yok. Hasbeten lillh tercme-i
hlini yazmay istedim. Ne birderinden, ne de mahdmundan eser-i icbet
gremedim, mahzn oldum. Senin uluvv-i kadr kemline 14 Gnlmn kara
noktasnda Hz. Hasann sevgisi vardr. Hz. Hasann yayla, sofra gibi
olan gzmden ya aktrm. Hz. Hasann mukaddeslii ve ycelii ayann
tertemiz toprandan bellidir. Allah adamlarnn gznn srmesi de buna
delldir. (H) 15 Hz. Hseyinin yas sebebiyle gnl kanldr; slak gz
Seyhun nehri gibidir. Matemlilerin gz yann damlas, deerde drr-i
meknn (mahfazal parlak inci) gibidir. (H)
33. 34 Yazlar mnm var; vkf olduun esrr- tevhd hrmetine benim
meslm isf et. Kardeinin ve mahdmunun kalblerinde bir tesr husle
getir. stediim malmt bana versinler. Ashb- mrcaat merdd etmek byklk
n deildir. dedim. Tesrt- garibesi: O gn Burhn Efendinin kalbine bir
iniks vki olmu, mahdmuna hitben, Evldm, imdi Hac Hseyin Beyin kkn
bul, onu gr, benden istedii malmt ver. /234/ Yazlarm ve birderin el
yazs ile muharrer Esrr- Tevhdi ona hediyye ettim, gtr. diye
emreder. Seyyid Cell Bey nmndaki mahdmu, arar bulur, bu malmt ve
emnt verir. Ertesi gn Eypte Murd el-Buhr Derghna gittim. Hz.
Abdlkdiri ve pederini ziyret ettim. Ahmed Muhtr Efendi ile grtm. O
da rzmun fevknda zht verdi. Yazdm eyleri tetkk ve tashh etti.
Silsile-nmeleri, ecere-nmeyi, Hz. eyhin srn birer birer gsterdi ve
dedi ki : Bu gn ok iim vard. Manev bir kuvvet beni tuttu; siz
geldiniz. Sebeb, size intizr imi. Hz. eyhin rhniyyeti byle istemi.
Hz. eyhin byle bir kermetini de, bu sretle muharrir-i fakr grdm.
(Kaddesa'llhu srrah) Kaynak: Hseyin Vassaf, Sefine-i Evliya
Abdulbakiy GLPINARLI, 100 SORUDA TASAVVUF simli Eserde Soru 53 : .
tasavvuf bilgiyi nasl gryor? Tasavvuf bilgiye dman deildir. Hatt
yakyn derecelerinin ilki, bilgiye dayanr. Ancak bilginin vehmi
arttraca, pheyi uyandraca, insana bir varlk, benlik verecei
dncesiyle bilgiyi bir gaye deil, bir vasta olarak kabul eder.
Burada, aklmza gelen bir iki eyi, konuyu tam aydnlatmas bakmndan
hikye edeceiz; Son zamann kudretli sflerinden ve Melmet neesinin
mmessillerinden Abdlkaadir-i Belh (1341 H. 1923) Niyz Msrnin
boulduu denize girdim; suyu, topuumu amad buyurmu. Niyz-i Msr
kaddesellh srrahul azz, Mehdlik iddia etmi, s olduunu sylemi,
peygamberlik dvsna kalkm, akl mvzeneden yoksunluu, kendisini lmden
kurtarmtr (Niyz hakknda etrafl bir makalemiz kacaktr; imdilik slm
Ansiklopedisine yazdmz Niyazi maddesine baknz). Ftih trbedar Ahmed
Ami kaddesellh srrahul azz Efendi (1338 H. 1920), kendisine intisap
edenlere, Bundan byle tasavvuf kitaplarn okumak yasak. Kur'n
okuyun, hads okuyun, Mesnevi okuyun; baka kitapla uramayn; tasavvuf
kitaplar yazanlarn ou, yoldayken yazdlar; nee ve mertebe bakmndan
birbirini tutmaz szler olur, artr sizi; ama Mevln, gitti, dnp
geldi, Mesnevsini sonra yazd. [Bir baka yerde de Niyazi Msr divann
okuyun, demitir. hramczde smail Hakk] dermi. Gene bu zatn, Allah
Muhyiddne, benden ne istersin dese Muhyiddn, beni dnyaya yolla, btn
yazdklarm toplayp yakaym da sonra geleyim derdi sz, pek
mehurdur.
34. Yazlar 35 Rahmetli Thirl-Mevlev (Thir Olgun, 1952), Diynet
ileri reisi rahmetli erefeddin Yaltkaya'y (1947) pek sevmez, onun
gururunu iaretle, zannnca sefne-i vcd, rkbuna mahsustur yni, varlk
gemisi, ancak kendisinin binmesi iin yaplmtr sanr derdi. Yaltkaya
bunu duymu da demiti ki: Evet, ben hocaym, byle zannederim; fakat o
dervilik dvsnda; benim hakkmda byle bir sz sylememesi gerekirdi.
Bilgi, insana bilmediini, bilemeyeceini rettike aczini gsterdike ie
yarar, msbet olur. Fakat Yunus Emrenin, Ik ile gelen erenler ier a
uy i n ider Topua kmayan sular deniz ile sava ider dedii (Dvn, s.
158), Dostdur bizi okuyan stmzde akyan mdi buuk okuyan derin tanman
olur beytinde syledii gibi (tpk basm, s. 175, metin, R harfi,
XLVII. iir, 2. beyit, s. 63) azck bilgisine gvenip, her bilgi
sahibinin stnde bilen var yetinden (XII, 76) gaflet ederek, gek gek
geiren kii, bilgisizden ok daha beterdir. Kendine gvenip doru diye
yapaca eri i, bilgisizin yapacandan ok daha kt sonular dourur.
Tasavvuf bu yzden bilgiyi yerer. Ama bilgiyi bir gaye deil de bir
vasta sayan kii, sonunda acze, hayrete der; bilemediinin snrszlna
kar, bilmediini bilir. Bu eit bilgiyi yermez tasavvuf. Bir de u
ver; Bilgide, akta olduu gibi bir l vardr; Bilen, bilinen ve bilgi.
Akta da seven, sevilen ve sevgi vardr. k, sevdiinin vasflarna
brnrse kendisi de, sevdii de sevgi de yok olur gider. Bilen de,
bilinene ular, onda kendini yitirirse bilgi de kalmaz, bilen de.
Tasavvuf, birlii ama edinmitir; kiliyi, l deil. Bu yndendir ki
bilgi, insana perde olur demilerdir. Sh:94-96 Kaynak: Abdulbakiy
GLPINARLI, 100 SORUDA TASAVVUF, kinci Bask Ocak 1985, stanbul
************ HAL EHLNDEN BR ZAT ABDLKADR BELH KADDESELLH SIRRAHUL
AZZ HAZRETLER -Suleyha iman Trke, Arapa, aatayca ve Farsa dillerine
vkf, iir neesi yksek, eserlerini Farsa nazm ile telif buyurmu olan
Abdlkadir Belhi hazretlerinin tasavvuf nokta-i nazarndan ok kymetli
Esrar- Tevhid'i yaynland. yazd.. Hamzav-Melam kutbu olarak tannan
Seyyid Abdlkadir Belh hazretlerinin ismini, ilk defa Ahmet Yksel
zemrenin skdarn Srls kitabnda grdm. Kitaptaki birka sayfalk ekte
hazretin tercme-i hali arz edilse de aklmda kalmasnn asl nedeni,
ailesiyle beraber delikanllk yalarnda hicret ettikleri yurtlar
Belhin hatrasn, deta havasn, kokusunu muhafaza eden, hazretin sa-
sanilerinden ekilmi portre fotoraftr. (yle ki bu fotoraftan
bahsederken hazretin Belhte kulland ve nfus kadnda yazd gibi Gulm-
Kdir ismini kullanmak geliyor iimden.)
35. 36 Yazlar Altyazsndan I. Cihan Harbi sonrasnda ekildiini
anladmz bu resmi tamamlamak iin bir de Hseyin Vassaf Efendinin
Sefine-i Evliyada yapt tasviri eklemeli: Orta boylu, buday renkli,
mutavasst beyaz ve sk sakall, kara gzl, gzel szl, pak zl idi. Hafif
sylerdi. Tb- cemale nzr, rahm u efkatleri galip idi. (Bu ksmn da
yazmadan edemeyeceim.) Sevdiklerine kuzum tabirini kullanrd. Trke,
Arapa, aatayca ve Farsa dillerine vkf, iir neesi yksek, eserlerini
Farsa nazm ile telif buyurmu olan Abdlkadir Belhi hazretlerinin
tasavvuf nokta-i nazarndan ok kymetli Glpnarl, hazretin son asrn en
byk sufi airi olduunu yazm- otuz sekiz bin ksur beyitten oluan yedi
eserlik klliyatnn, torunu Neen Hanm tarafndan Trkeye evrildiini ve
baslmam bu evirilerin fotokopiler halinde kymetini bilecek zevatn
arasnda dolamda olduunu okudum, skdarn Srlsn yeniden elime alnca.
te bu fotokopiler gel zaman git zaman, bir CD halinde Niyazi Sayn
hanesinde, Kadem dergisinden aina olduumuz ve CDdeki ilk kitab yani
Esrar- Tevhidi yayna hazrlayan Yce Gmn nasibine dm. Ve dolaysyla
Pan Yaynlar tarafndan nerinden sonra biz okurlarn da...
36. Yazlar 37 Hakkn srr senin yznden aikar oldu Esrar- Tevhid,
isminin dndrd gibi evvela lemin vcuda geliini anlatyor; lemin
zuhurunu, Cenab- Hakkn zatnn eseri ve cilveleri olduunu... Sonra bu
lemlerden hlasa olan insann, kevn aacnn meyvesi, Hakkn maksad,
nsha-i kbra ve cami-i ecza oluunu... Ve bir sr olarak insandan
bahsediyor. Kitabn balndaki esrara atf yapan beyitlerden birini
zikredeyim: Cihann Hdavendine sen sr oldun. Meknsz olan Huda, senin
srrndr. Fasllar byle devam ediyor, hakikatin srlar, ilhi esrarn
Efendimiz (sas) yznden oluu, ilhi boya (sbga-i ilhi), hal ehli ile
sz ehli arasndaki fark, Ben ilmin ehriyim, Ali de kapsdr hakknda
beyan, insann hakikati, tabiat... mkanda olann glgesi yok olunca...
Ahmet Yksel zemrenin skdarn srlsndan skdarl Hafz Eref Ede Efendinin
meayih nezdindeki kymetini anlatrken aktrd bir hadise var. eyh
Haydar Efendinin, Sandk Baba Tekkesindeki bir meclise Abdlkadir
Belhi hazretlerini davet etmek iin Eref Efendiden arac olmasn
istemesi neticesinde, Eref Efendi hatrna senelerdir tekkesinden
kmayan ve dier tekkeleri ziyaret deti olmayan Belh hazretleri
toplantya itirak iin, yal halinde Eyp Sultandan skdara kadar
gitmitir. Bu meyanda Hseyin Vassaf Efendi, Abdlkadir Belhi
hazretleri iin hal-i hayatnda kimse takdir edememitir dedikten
sonra, Meayih-i rsum derghlarna gelen eyhlerin tekkelerine
giderlerdi. detleri byle idi. Bir eyh dier eyhlerin tekkesine
gitmezse, o zat vel-i zaman olsa da kimse onun tekkesine gitmezdi.
Abdlkadir Efendi hibirine gitmediinden ona kimse gelmezdi... diye
yazmtr.
37. 38 Yazlar Erzurumlu Emrahn nutkunda, Hakkn esrarndan
anlardr gh, velkin surette ihfa ederler diye bahsettii gibi
ehlullah kendisini gizler, srlarn saklar. Hseyin Vassaf Efendi, bu
hususta dris-i Muhtefi hazretlerinin, manen feyzine mazhar olan
Belhi hazretlerinde, esrar tevdi etmekle iddet-i tesettr neesini
uyandrdn aktarr. Bu tesettr hali, Murad Buhar Derghnn haziresindeki
mbarek medfenlerine dahi yansmtr. Vasiyeti gerei zerine bir ey
yaplmam, isimsiz ve niansz defnedilmitir. Tabii ki bu nianszlk,
hal-i hayatnda vrndan soyunmu bir zatn encam- kr olduu iin ycedir.
Zira hazretin de buyurduu gibi, Kendisinden geip niansz olmu kiiye,
Hudann nianndan pay verildi. Hakkn nianndan dolay parldayta olmu
kimse iin niansz olu, ebediyen varlkta olmutur. Hakkn nianndan
haberli olan her kii nazar ehli ariftendir. Hakkn boyasndan boyanm
kimse, kendinden fni olup Hakta olan kimsedir. Kendinden gfil olma,
ey dinin ehli.
38. Yazlar 39 Sen lemlerin Rabbinin esrarndan oldun. Abdlkadir
Belhi hazretleri ile birbirlerine zamann kutbu odur dedikleri Fatih
Sultan Trbedar mi Efendi hazretlerinin mehur bir sz var: Matlubun
husl veya adem-i husl nezdinde msav deilse, nkssn evldm! Bu szn
mefhum- muhalifini dndmzde kmil insan iin talep edilenin olmas
yahut olmamas eittir. Krk alt senede sadece bir defa, yukarda
naklettiimiz sebeple tekkesinden kt ifade edilen bir zatn darda ya
da ierde olmas ne fark eder? Hakkn evine dhil olmu kii, -ki nsann
kalbi Yezdann evidir. buyurur hazret- evin sahibini iinde bulmu,
Hak bahrinde katre olmutur. Can lemi iinde yol bulmu kii, yzn
mahlukat leminden telere evirmez mi? O, Hakkn varlnn gneindedir,
btn lem varln kaybetmitir. Hakkn mertleri, mecazi varla niye
taklsn, birlikten gayri ne grsn? Sz ehlinin gzleri ikilik grcdr.
Hal ehli ise her eyi Bir grc olur. Satrlardan olan ilim batan baa
dedikodu ve lakrd oldu / Sadr ilim tamamyla zevk ve hal oldu. Sz
ehli satrlarn yazadursun... Hal ehli sadrlardan okumaya, sadrlara
yazmaya devam ediyor. Sadrler, gnllerinden hrs ve hevay
sktklerinden, asla heveslerinden deil, lisan kalbndan manay aktmak,
Hakkn ltfundan mana adam oldun. Haktan hakikat manas avla diyerek
slike yol gstermek iin yazyorlar. Satrlarmz tamam olurken, tevhidin
esrarna aina olmak ve sadrlarmza ifa bulmak duasyla... Buyurun,
Esrar- Tevhidin htimesi: Bunun adn Esrar- Tevhid koydum. Her okuyan
muvahhidlerden oldu. (...) Her has ya da umumdan olan kimse bundan
istifade etmi olsun. (...) Bu bizden yrna bir hatra olarak hesap
gnne kadar kalsn.
39. 40 Yazlar ******** Seyyid Abdulkadir Belhi Hazretleri
enteresan bir zattr. Hamzavi Melami mereb olmasnn gerei olsa gerek;
ne kimsenin peinden koar ne de kimseye giderdi. Kabrinin zerinde,
hibir iaret, yaz, nian yoktur. Hazret, ahirete irtihallerinden
sonra bile hrkay melamete brnerek hretten kanmay yelemi, mahviyet
duygusu ile alemde gaib olmay murad ederek mbarek mezarlaryla bile,
namu nian terk etmilerdir. Kaynaklar; 3.Devre Melamilerinin piri
Seyyid Muhammed Nurul Arabi Hazretlerinin stanbul'a geldiinde,
Seyyid Abdulkadir Belhi Hazretlerini ziyaret ettiinden ve aralarnda
geen bir konumadan bahsederler. Rivayete gre Seyyid Muhammed Nurul
Arab Hazretleri, Seyyid Abdulkadir Belhi Hazretlerine hitaben:
"Duyduk ki kutupluk sizde imi. Eer kutupluk sizdeyse, biz de size
uyalm. Yok eer kutupluk bizdeyse, o zaman siz bize uyun! Demi. Bu
sz duyan Hazreti Seyyid Abdulkadir Belhi de derin bir mahade ile
muhatabn incitmeden u cevab vermi: Biz yle eyler bilmeyiz. Yalnzca
tabiyiz! Ardndan da u mehur Nefes'i okumutur. Eller buday, biz
saman. Eller yahi, biz yaman.
40. Yazlar 41 TASAVVUFULARIN KTAP OKUMA POLEM Soru 53 : .
tasavvuf bilgiyi nasl gryor? Tasavvuf bilgiye dman deildir. Hatt
yakyn derecelerinin ilki, bilgiye dayanr. Ancak bilginin vehmi
arttraca, pheyi uyandraca, insana bir varlk, benlik verecei
dncesiyle bilgiyi bir gaye deil, bir vasta olarak kabul eder.
Burada, aklmza gelen bir iki eyi, konuyu tam aydnlatmas bakmndan
hikye edeceiz; Son zamann kudretli sflerinden ve Melmet neesinin
mmessillerinden Abdlkaadir-i Belh (1341 H. 1923) Niyz Msrnin
boulduu denize girdim; suyu, topuumu amad buyurmu. Niyz-i Msr
kaddesellh srrahul azz, Mehdlik iddia etmi, s olduunu sylemi,
peygamberlik dvsna kalkm, akl mvzeneden yoksunluu, kendisini lmden
kurtarmtr (Niyz hakknda etrafl bir makalemiz kacaktr; imdilik slm
Ansiklopedisine yazdmz Niyazi maddesine baknz). Ftih trbedar Ahmed
Ami kaddesellh srrahul azz Efendi (1338 H. 1920), kendisine intisap
edenlere, Bundan byle tasavvuf kitaplarn okumak yasak. Kur'n
okuyun, hads okuyun, Mesnevi okuyun; baka kitapla uramayn; tasavvuf
kitaplar yazanlarn ou, yoldayken yazdlar; nee ve mertebe bakmndan
birbirini tutmaz szler olur, artr sizi; ama Mevln, gitti, dnp
geldi, Mesnevsini sonra yazd. [Bir baka yerde de Niyazi Msr divann
okuyun, demitir. hramczde smail Hakk] dermi. Gene bu zatn, Allah
Muhyiddne, benden ne istersin dese Muhyiddn, beni dnyaya yolla, btn
yazdklarm toplayp yakaym da sonra geleyim derdi sz, pek mehurdur.
Rahmetli Thirl-Mevlev (Thir Olgun, 1952), Diynet ileri reisi
rahmetli erefeddin Yaltkaya'y (1947) pek sevmez, onun gururunu
iaretle, zannnca sefne-i vcd, rkbuna mahsustur yni, varlk gemisi,
ancak kendisinin binmesi iin yaplmtr sanr derdi. Yaltkaya bunu
duymu da demiti ki: Evet, ben hocaym, byle zannederim; fakat o
dervilik dvsnda; benim hakkmda byle bir sz sylememesi gerekirdi.
Bilgi, insana bilmediini, bilemeyeceini rettike aczini gsterdike ie
yarar, msbet olur. Fakat Yunus Emrenin, Ik ile gelen erenler ier a
uy i n ider Topua kmayan sular deniz ile sava ider dedii (Dvn, s.
158), Dostdur bizi okuyan stmzde akyan mdi buuk okuyan derin tanman
olur beytinde syledii gibi (tpk basm, s. 175, metin, R harfi,
XLVII. iir, 2. beyit, s. 63) azck bilgisine gvenip, her bilgi
sahibinin stnde bilen var yetinden (XII, 76) gaflet ederek, gek gek
geiren kii, bilgisizden ok daha beterdir. Kendine gvenip doru diye
yapaca eri i, bilgisizin yapacandan ok daha kt sonular dourur.
Tasavvuf bu yzden bilgiyi yerer. Ama bilgiyi bir gaye deil de bir
vasta sayan kii, sonunda acze, hayrete der; bilemediinin snrszlna
kar, bilmediini bilir. Bu eit bilgiyi yermez tasavvuf. Bir de u
ver;
41. 42 Yazlar Bilgide, akta olduu gibi bir l vardr; Bilen,
bilinen ve bilgi. Akta da seven, sevilen ve sevgi vardr. k,
sevdiinin vasflarna brnrse kendisi de, sevdii de sevgi de yok olur
gider. Bilen de, bilinene ular, onda kendini yitirirse bilgi de
kalmaz, bilen de. Tasavvuf, birlii ama edinmitir; kiliyi, l deil.
Bu yndendir ki bilgi, insana perde olur demilerdir. Sh:94-96
Kaynak: Abdulbakiy GLPINARLI, 100 SORUDA TASAVVUF, kinci Bask Ocak
1985, stanbul VAHDET- VCUD FELSEFESNN SON ZAMALARDA NEDEN MODA
OLDUUNUN ARKA PLANI Soru 21 : Bu [vahdet-i vcd] , panteizm olmuyor
mu ? Panteizm, Vcdiyye szyle Arapaya evrilmitir. Her eyi, Allah
Tely tanmak, varl, ancak ona vermektir. Bunu, sonsuzluk, sonu, olan
varlk; Tanr, tabiat olarak belirmitir diye tarif edenler olmutur.
Bu vahdet-i vcd, yni Varlk birlii deil, Vahdet-i mevcd, yni
varlklarn, tabatin birlii inancna varr ve tabatin Tanr oluuna,
tabatten baka bir varlk, bir Tanr, bir gerek bulunmayna inanmaktr
ki Atehizmden, Allah tanmamaktan baka bir ey deildir. Fakat
sonsuzluk, Tanr sonu olan varlklar lemini izhar etmitir; var
olanlar, Onun tecellisidir, fakat bu tecelli, tecelli edenin ayn
deildir; gnein , gne olmasa meydana gelmez, ama o k, gnein kendisi
olamaz; kendisinden ayr da deildir denirse o vakit bu inan, Allah'
tanmamaktan kurtulur; spinoza'nn inanc da budur. Ona gre yaratc
kudret, sonsuzluk, ebedilik, ezelilik vasflarn hizdir; bu vasflar,
sonu olan okluk lemini meydana karmtr. Fakat yaratc kudret ve o
kudretin sahibi, hem sonsuzluktan mnezzehtir, hem de sonu olan, ayr
ayr mtala edilirse bir okluk lemi olan ve sonu bulunan bu lemden
mnezzehtir. Fakat bu doktrin, gerekten de biraz oynaktr. nk
sonsuzluk vasfiyle grnen tek yaratc, sonu olan bu okluk lemi hlinde
tecelli ediyorsa ya bu lem gerektir, o hlde Tanr, bu lemin zdr,
mnasdr; yahut da o, vardr, bu lem bir hayalden ibarettir; var olan
ancak yaratc kudret sahibidir. Bu dn, Hindistan'da da vard. Veda
mezhebinde tabiat yoktur, var olan, ancak yaratc kudrettir. Sanhiya
mezhebindeyse var olan, ancak maddedir. Maddeden ilk tecelli eden
akldr, yani Budhadr. Nitekim deniz sudan ibarettir; dalga, kpk,
damla, hep denizin grnleridir; gne birdir; fakat suya vurunca
yaylr, ok grnr. Eski Yunan felsefesinde de eya, bir tm olarak mtala
edilir, fakat daima olu halinde bulunduu sylenirdi. Herakiit, insan
bir rmakta iki kere ykanamaz szyle bu deime, bu olu inancn
belirtmiti. Ona gre kinatn asl, hayat ve haytiyet kayna olan ateti.
Tm akl adn verdii bu esas unsur, kinat ve kinattaki deimeyi meydana
getirmedeydi. Tabiat esas ittihz etmekten baka bir ey olmayan bu
meslek, Parmenid ve Zenonla daha hayli bir tarza girmi, kinat,
tabiat, tm bir varlk, btn var olanlar da bu varln birer uzvu kabul
etmilerdi. skenderiye medresesi, vahdetin, yani birliin, kesrete,
yani oklua meyli olduunu, bu meylin akl, akln da rhu meydana
getirdiini, btn lemin, bu asln ekillere brnerek grnnden ibaret
olduunu kabul eylemiti. Bu meslek erbb, insan, aklyla insan
biliyor, insann kendinden gemesiyle, akla, gerek varla ulaacana
inanyordu,
42. Yazlar 43 Avrupa'daki mistik felsefe, bu mesleklerden
domutu. Eflatunsa, bu lemi, de leminin bir hayli kabul etmekte,
gerek varl o leme vermekteydi. Efltun'un nazariyesini, her eyin
fikirden doduu tarznda izah edenlerin de bulunduunu syleyelim. Msr
ve Suriyede, skenderiye mektebinin tesiriyle meydana gelen yeni
Efltuncular da ide nazariyesini kabul ediyorlar ve insann geree,
ancak akla ulaacan sylyorlard. Nihayet Hristiyanlkta, sa'nn, kelm
sfatnn tecessd olarak kabul edildiini, inananlara, Allah evld gibi
mecaz bir szle ilh bir vasf verildiini, Musevilikte Kabbal
felsefesinde de Vcdiyye kanaatinin izleri bulunduunu syledikten
sonra tasavvuftaki Vahdet-i Vcud Varlk birlii inancna geebiliriz!
Kur'n- Kerm'de Allhn adlar, tek, bir, dimi diri (Ferd, Vhid, Ahad,
Hayy) gibi ztna, duyan, bilen, gren, gc yeten stn olan, (Sem, Alm,
Basr, Kadr, Azz) gibi sfatlarna dirilten, ldren, balayan, acyan,
kahreden, ltfeden, rzk veren (Muhy, Mmt, Afvv, Rahmn, Rahim, Kahhr,
Razzaok) gibi fiillerine, yni yarattklarna yapt ilere ait olmak
zere e ayrlr. Bu adlar arasnda Vcd ad yoktur. Allahn adlar, slm
dininde, tevkyfiyyedir, yani Kuran'da hangi adlarla anlmsa, ancak o
adlarla anabiliriz. Sflerse Allh'a, mutlak, yni her eit kayttan
mnezzeh varlk anlamna Vcd- Mutlak diyorlar. Oysa Allah, mevcd, yni
vcud bulmu olmad gibi vcd, yni varlk da deildir. Ona varlk demek,
onu, var olan eyler arasna katmaktr. Fakat sfler, bunu biz de
biliyoruz; her ey ondan zuhur eder, onunla vardr; fakat anlaya:
yaklatrmak, anlatabilmek iin ona vcd demekten baka bir are
bulamadk; bu yzden ona Mutlak Varlk dedik; vcud, yani varlk, bizce
Allahtan ibarettir ve ondan baka; ztiyle kaaim olan, kendiliinden
var olan yoktur. Hatt ona mutlak vasfn vermek de ciz olamaz; nk o,
hi bir eyle mukayyed olmad gibi mutlak olutan da mnezzehtir. O, ne
oalr, ne blnr; her var olan, onunla vardr; varlk, onun sfat
deildir, ztdr; vcut szyle, var olan eylerin, kendisiyle var
olduunu, gerek ve mutlak varlyla varlk leminde tecelli ettiini
anlatmak istiyoruz diyorlar. Sflere gre lemin varl zafdir; yani
Allahn varlna nisbetle lem, yoktan, yokluktan ibarettir; fakat onun
sfatlarnn tecellsi olmas, her eyde onun kudretinin, hikmetinin,
sununun, eserinin grnmesi dolaysyla var denebilir. Yoksa kinat, hi
bir vakit, o deildir, olamaz; buna imkn olmad gibi o da kinat
suretinde grnemez. Mmkin ve hdis, yani var olmas da, yok olmas da
imkn dahilinde bulunan ve sonradan, yokken var olan ey, vcib, yani
olmamasna imkn bulunmayan bir varlk olamayaca gibi vcib de mmkin ve
hdis olamaz. Gnein' , gne olmasa var olamaz, fakat gnein , gne
deildir, gnein bir tecellisidir. Mevlna Celleddin, bunu anlatrken
der ki: Ey bizim canmza can olan, biz kim oluyoruz ki seninle
beraber ortaya kabilelim? Biz yoklarz, bizim varlklarmz, fni
ekiller gsteren (kudretini o fni ekillerle izhr eden) sen, mutlak
varlksn. Biz arslanlarz, ama bayraklardaki arslanlarz; soluktan
solua onlarn yeldendir saldrs. Saldrlan grnmektedir de yel
grnmemektedir. O grnmeyen yok mu, o yok olmasn bizden. Bizim
yelimiz de ihsanndandr, varlmz da; btn varlklarmz, senin icadnla
meydana gelmitir. Yoka varlk tadn tattrdn; yoku kendine k ettin.
Verdiin nimetin tadn alma; mezeni, arabim, kadehini alma. Alrsan
kim arayp tarayabilir?
43. 44 Yazlar Resim, ressamyla nasl savaabilir? Bize bakma,
kendine, kendi keremine, ihsanna, cmertliine bak. Biz de yoktuk,
dileimiz, isteimiz de yoktu; fakat ltfun, bizim sylenmemi
Szlerimizi duyuyordu. Resim ressamn, kalemin nnde, ana karnndaki
ocuk gibi cizdir; bir ey yapamaz, syleyemez Kurandaki u yetin,
tefsirini oku; Allak, Attn vakit sen atmadn' buyurdu. (Mesnevi, 1.
Nicholson basm, s. 33-39, beyit 601-615) Sh:41-44 Kaynak:
Abdulbakiy GLPINARLI, 100 SORUDA TASAVVUF, kinci Bask Ocak 1985,
stanbul [slideshare
id=49479852&doc=100sorudatasavvufglpnarl444-150616215506-lva1-app6891&type=d]
44. Yazlar 45 NHLZMDEK "H" TEN TASAVVUFTAK "H"E DORU hzl:
Muhsin Y Hi, Hiilik, Hi Olmak, Hiin Felsefesi, Tasavvufta Hi, . Hi
bir sembol ve slogandr. Arkasnda byk ve engin bir dnce, felsefe,
ideoloji yatar. Tasavvuf hayat dncesinin de ke tadr. Eer, dosdoru
anlalrsa insana yce haller, manevi makamlar balar. Her dncede olduu
gibi Hiin de bir negatif bir de pozitif yn bulunmaktadr. Olumsuz
tarafn felsefe yklenmitir. Buna Nihilizm (Hiilik) denmektedir.
Burada Hi nefsin arzularna hitap etmektedir. Bu felsefi ekole bal
olanlarn temel sorunu, nefsi snrlayan, kstlayan, engelleyen her eyi
zellikle ahlaki, dini kurallar yok saymaktr. Ortadan kaldrmaktr. pe
atmaktr. Her ne kadar Nihilistler siyasi, sosyal, felsefi alanlarda
da tam bir zgrlk, hibir tabu tanmama, hibir eye inanmama, balanmama
gibi iddialar dile getirseler de temel sorunlar din ve ahlak
cephesinde grlr. Bir insan bu Hiilik felsefesine baland zaman
igdlerini adeta ilah edinmi gibi olur. nk igdlere az ok nizam veren
din ve ahlak kurallardr. Onlar ortadan kaldrdmzda, hi olarak
grdmzde