-
Tarih ncelemeleri Dergisi Cilt/Volume XXVI, Say/Number 2 Aralk/
December 2011, 577-605
BN TAGRBERDNN en-NUCM ez-ZHRE ADLI ESERNDE DULKADROULLARI BEYL
LE LGL KAYITLAR I
Krat SOLAK*
Memlk Devleti ve beylikler dnemi ile ilgili yabanc dilde yazlm
birok deerli ve nemli kaynak mevcuttur. Yabanc dilde yazlm bu
kaynaklarn arasnda Arapa olanlar byk nem tamaktadr. Bununla beraber
zellikle Anadoludaki Trk tarihi ile ilgili kaytlarn bulunduu bu
kaynaklarn byk bir blm Trkeye evrilmemi ve aratrmaclarn hizmetine
sunulmamtr.
Bu almann amac, XV. yzyln Trk asll tarihisi olan, gerek eserleri
gerek ahsiyetiyle eitli sahalarda temyz ederek hakl bir hret
kazanan ve hretini bugne kadar devam ettiren Ebul-Mehsin Cemaleddin
Yusuf b. Tagriberdinin1 nemli eserlerinden biri olan ve Arapa
olarak yazd en-Nucm ez-Zhire f Mlk Msr vel-Kahire adl tarih
kitabnda geen Dulkadiroullar Beylii ile ilgili kaytlar Trkeye
evirip tarih bir kaynak olarak ilgili kiilerin hizmetine
sunmaktr.2
Arapa yazlm bu eserde bn Tagriberdi ncelikle Msr tarihini yazmay
hedeflemitir. Mellif, Msr tarihini yazarken doal olarak bu devletin
komularyla olan ilikilerine ve bu komu devletleri ilgilendiren
birok meseleye de nemli lde yer vermitir. te bu kaytlardan
Dulkadiroullar ile ilgili olanlar konumuz kapsam ierisine
girmektedir. Yaptmz bu alma sonucunda sz konusu kaytlarn tamam bir
araya getirilerek Trkeye kazandrlmtr.
*Dr. Ege niversitesi Sosyal Bilimler Enstits,
[email protected] 1 Mellif bn Tagriberdi ve eserleri ile
ilgili ayrntl bilgi iin bkz., uhadar 1991; Solak 2004;
Gnaltay 1951, 390-391; een 1998, 219-221. 2 Bu tr almalara rnek
olarak; Bkz. Kanat 1991; Kopraman 1971; nalck 1948, 349-358;
Bunlarn
dnda bizim Yksek Lisans Tezi olarak yaptmz bir almamz var ki, bu
makalemiz de o almann tekrar gzden geirilip hazrlanm eklinin I.
ksmdr. II. ksm Tarih ncelemeleri Dergisinin dier saysnda
yaynlanacaktr. Bkz.,Solak 2004.
-
Krat Solak
578
bn Tagriberdi, 1411 ylnda Kahirede domu, 5 Zilhicce 874/ 3
Haziran 1470 tarihinde vefat etmitir. XV. yy.n mehur Memlk
tarihilerinden Makrz ve Ayn ile edeer kymette eserler vermitir.3
en-Nucm ez-Zhire, Msr Mill Eitim Bakanl tarafndan yaymlanmtr. Biz
almamzda bu basky esas alm bulunmaktayz.4 Eser, isminden anlalaca
gibi bir Msr tarihidir. Msrn Hz. mer devrinde orann ilk valisi
bulunan Amr bin As tarafndan fethedildii ylla balar (641) mellifin
lmnn bir yl ncesi olan 873/1468 ylna kadar Msrda yaam devlet
adamlar ile bu lkede olan siyas ve asker olaylarn, sekiz buuk asrlk
tarihini ierir. Eserde kronolojik bir sra takip edilmitir. Olaylar
yl, ay ve gnlere gre bir sra takip etmekle birlikte, saltanat
devirlerine gre de blmlere ayrlmtr. Ayrca belirli hdiseler tarih
srasna gre anlatldktan sonra vefayt diye bir ksm eklenerek, bu
ksmda o devirde vefat etmi olan gerek devlet gerekse ilim adamlar
gibi eitli sahalarda tannm kimselerin tarih srasna gre lmleri, bu
vesile ile de ksaca biyografileri belirtilmitir.
Metinlerin Trkeye tercmesi esnasnda bazen glklerle karlatk.
Bunun nemli sebeplerinden birisi, eserin bundan be yz yl nceki
Arapa ile yazlm olmasyd. Bu sebeple evrilen cmleler ierisinde ve
arasnda ortaya kan kopukluklar [ ] kare parantez ierisinde yaptmz
ilvelerle tamamlamaya altk. Yine Trkeye girmi ve klielemi baz
terimleri ve isimleri aynen yazdk.
almamzda tarihler genellikle hem hicr hem milad verilmitir. Hicr
aylarla birlikte Mildi aylar ayr verilmitir. Hicr aylar Trkedeki
telaffuz ekline uygun olarak, Muharrem, Safer, Zilkde eklinde
yazlmtr. Transkripsiyon iaretleri, harfleri kullanlmamtr.
Mellifin kullandmz eserinde hadiseler yl yl ve yllar da ay ay
olarak anlatlmaktadr. Bu sebeple biz de yaptmz evirilerde bu
kronolojik sray koruduk ve metinleri ayn ekilde sras ile vermeye
altk.
3 Nitekim bu konuda Kzm Yaar Kopraman yle der: el-Makriznin
eseri ile bn Tagri Birdi
ve Aynnin eserleri XV.yy.n birinci yars iin kanlmaz temel eser
olma vasfn muhafaza etmektedir. Bkz. Kopraman 1971, 13.
4 Bkz. bn Tagriberdi 1929-1956.
-
bn Tagriberdinin en-Nucm ez-Zhire Adl Eserinde Dulkadiroullar
Beylii ile lgili Kaytlar I
579
EVR METNLER Cilt 10, Sayfa 11, 742 h./1341-42 YILI Halep Nibi5
Emir Tatimur Hummus Ahdara es-Skden bn
Dulkadirin6 itaatten kt, Anadolu hkimi Eretna7 ile Halepi almak
iin anlat ve Eblsteynde8 ok asker topland haberi Sultana9 geldi. Bu
durumda Tatimur Msrdan asker yardm talep etti. [Bu olaylar] Sultann
cann skt ve cevab geciktirdi.
Cilt 10, Sayfa 34, 742 h./1341-42 YILI Suriye10 Nibi Altunboa,
Hama Nibi Dokuztimura, [Sultan] Melik
Eref Kke11 bal kaldn ve ona itaate yemin ettiini belirten [bir
haber] gnderdi. Suriye Nibi Altunboann zerine geldii [bilgisi]
Tatimur Hummus Ahdaraya ulanca o, bn Dulkadiri ard ve bn Dulkadir
geldi. Onunla Elbistana gitmek iin anlat. [Tatimur] bn Dulkadirle
birlikte
5 Nib kelimesi Memlklerde Sultann vekili ya da mmessilleri ile
balca eyaletlerin valileri
anlamna gelir. Bkz. Gibb ve Davies 1997, IX; 50-51. 6 Burada
kastedilen ahs Dulkadiroullarnn kurucusu olan ve beylie 1337-1353
yllar
arasnda beylik yapan Zeyneddin Karaca bin Dulkadirdir. Ayrntl
bilgi iin Bkz. Yinan, 1989, 8-19.
7 lhanllarn Anadolu vlisi Demirtan Memlklere kamasndan sonra
Anadolu zerinde nfzunu arttrarak Memlklerden Anadolu vlisi olma
hakkn alan ve 1343de bamszln ilan eden devlet adam. lm tarihi
1352dir. Bkz. Uzunarl 1997, 309.
8 Urfal Matthieu ve dier Ermeni mverrihlerin Ablasta, Sryani
Mihaelin Ablastayn, Abul Farac bin brnin Ablastin, Yakut
el-Hamavnin Ablustayn, Aynnin ve dier Arap mverrihlerinin
Ablustayn, Seluklu Tarihine dir eser yazan mellifler ile XIV. ve
XV. asrlardaki ran mverrihlerinin Ablistan ekil ve telaffuzu ile
yazdklar bu ismin XVI. asrdan itibaren, bn yas mstesna olmak zere
dier btn mellifler tarafndan Ablistan veya Elbistan eklinde yazld
grlmektedir. Bundan byle biz ismi bugnk ekliyle yani Elbistan
olarak yazacaz. Bkz. Yinan 1997, IV; 223.
9 Sz konusu tarihteki Memlk Sultan, Bahr Memlklerden 1310-1341
yllar arasnda saltanat sren el-Melik en-Nsr Nsreddin Muhammed bin
Kalavundur. Memlk Devletinde en uzun sre saltanat sren sultanlardan
biridir. ayr zamanda hkm srmtr.
I. Saltanat: 17 Aralk 1293 - 1 Aralk 1294 II. Saltanat: 9 ubat
1299 - 5 Nisan 1309 III. Saltanat: 17 ubat 1310 - 7 Haziran 1341
Bkz. Kopraman 1989a, VI; 541. 10 Burada ad geen Suriye, Arapa
kaynaklarda Bild e-am isimli corafyadr. Bild e-amn
blmleri betir: Filistin, rdn, Dmak, Hums, Knnesrin, bkz.,
el-Kalkaand 1913-1920, IV; 88.
11 Bahr Memlk Sultanlarndan 1341-1342 yllarnda Memlk Devletinde
saltanat srm olan Melik el-Eref Aleddin Kk Muhammed b. Kalavun.
Bkz. Kopraman 1989a, VI; 541.
-
Krat Solak
580
servetinden tanabilir olanlar ile evlatlar ve memlklerini12
alarak yola kt. Halep askeri ona yetiti. [Ayrca] onlara, Suriye
Nibinin onlarn dikkatini ektii ve Halepten klarn yasaklad mektubu
ulamt. Sonunda pek ok ynden [Tatimur] ile savatlar. Ancak [Suriye
Nibi Altunboa] hedefine ulaamad. Her iki taraftan be kii ldrld. ou
yaral olarak geri dndler.
Tatimur Elbistana ulanca Eretnaya Anadoluya gemek iin izin
istediini ieren bir mektup yazd. Eretna ona durumunu ve gerekli
olan eyleri bildirdi ve onun ikamet etmesi iin hazrlklara balad.
Tatimur Kayseriye geti. Eretna Tatimura her gn iin 1000 dirhem cret
takdir ettikten sonra bn Demirta ile savamaya yneldi.
Cilt 10, Sayfa 270, 752 h./1351-52 YILI Recep aynn 10u aramba gn
(2 Eyll 1351 Cuma) [Msra] Suriye
Nibi Emir Argun Kmilnin bir mektubu geldi. [Mektup]; Halep Nibi
olan kardei Beyboarusa mektup gtren ve isyan [durumunda] olan Vezir
Emir Mencekin hemen yakalanmasn ve bunun iyi olacan ieriyordu.
[Beyboarus] mektup gnderdi ve mektupta dier emirlerle ittifak ettii
[bilgisi] vard. Orada fazla kalmad ve hareket etti. Emirler ve nib
yarna kadar hazr olsunlar diye biraz daha ardan alma fikri ar bast.
Mektupta ittifak edilen hususta tedbir almalar onlara okundu.
Ertesi gn topluluk ortaya ktnda Mencek gelmedi. Arand fakat
bulunamad. Onun hizmetkrlar dn akamdan beri kendisinden haber
alamadklarn sylediler Emir Sargtm birka emiriyle beraber harekete
geti. [Mencekin] adamlarnn evlerini bast. Ama kendisiyle ilgili
herhangi bir haber alnamad. Onun memlklerini aradlar. Ancak
onlardan ikisinin kayp olduu anlald. O, Kahirede arand. Onu
gizleyenler tehdit edildi. Snmac Araplardan sa ibn Hasan el-Hiccan
[Menceke kar] beraberindekilerle yollar tutmak iin en-Ncba doru
yola karld. Bedevilere, Suriye Niblerine ve ilgililere onu
yakalamalar iin haber gvercinleri gnderildi. Pek ok eve baskn yapld
halde herhangi bir sonu alnamad.
12 Memlk, (oulu=memlk ve memlkn), Arapa meleke fiil kknden tremi
bir sm-i
meful olup lgat manas tasarruf edilen, sahip olunan, hizmeti,
hizmetli, beyaz kle demektir. Memlk kelimesi zamanla slam Tarihinde
stlh bir mana kazanm ve gerek harplerde ve gerekse satn alma yolu
ile esir den beyaz adam ve bunlarn kurduu devlet anlamnda kullanlr
olmutur. Bu manalaryla memlk, siyah kle demek olan al-abd
kelimesinden farkldr. Bu kelime ev ilerine bal bir nevi kle
demektir. Memlk ise hkmdar ve emirlerin muhafz birliklerine
dhildir. Bkz., Kopraman 1989b, 1.
-
bn Tagriberdinin en-Nucm ez-Zhire Adl Eserinde Dulkadiroullar
Beylii ile lgili Kaytlar I
581
Sonra Recep aynn 24 aramba gn (16 Eyll 1351 Cuma) Hama Nibi Emir
Ahmed es-Skinin ve Trablus Nibi Beklemiin isyan ettii haberi [Msra]
geldi.
[Recebin] 27si Cumartesi gn (19 Eyll 1351 Pazartesi) Halep Nibi
Emir Beyboarusun Msra getirilmesi emredildi. Halep emirlerine onlar
iin teskin edici olan ve eer [Beyboarus] gelmezse azledilecei
belirtilen bir mektup yazld. Mektubu gtrene bunu Beyboarusa szl
olarak ve Halep emirlerinin huzurunda bildirmesi sylendi.
Cilt 10, Sayfa 271, 272, 752 h./ 1351-1352 YILI Beyboarusun
kendisini Halepte sultan ilan ettii ve bn Dulkadirin de
bunu onaylad haberi [Msra] geldi. O, Melik dil olarak lakaplanmt
ve [Beyboarus], Msr rakiplerinden almak istiyordu. Onlar; Taz,
eyhun, Sargtm, Bozlar ve Suriye Nibi Argun Kmil idi. Bu haber
Sultan ve emirlere ulanca nibe [yapacaklar] sefer iin Ecnad
el-Halkay13 hazrlamas ve ikts 400 dinardan fazla olanlarn
belirlenip buna eklenmesi sylendi.
Sonra Karaca bin Dulkadirin Trkmenlerden byk bir toplulukla
Halepe geldii haberi ulat. Bunun zerine Beyboarus da harekete geti
ve onu karlad. [Beyboarus] ile Hama ve Trablus Nibleri ban aynn
banda Msr ynne gitmek iin szletiler. Onlar, [Beyboarusu] Restende14
karlayacaklard. Bunun zerine Sultan, Devdar15 Toktaya Suriyeye
gitmesini ve Halep, Hama ve Trablus emirlerinin hepsini teskin
etmesini emretti. Bu haber zerine Toktay Dmaka ulamak iin harekete
geti ve arkadalarna moral verici haberler gnderdi. Bu srada
[Toktay], niblerin, askerlerin, Dulkadirolu Trkmenlerinin ve Bedev
Araplaryla Hayyar bir Mhennann Beyboarusa itaat ettiini ve bylece
Beyboarusun glenmi olduunu grd. Bunun zerine Suriye Nibi Sultann
sefer yapmasnn 13 ihabeddin Tekinda kitabnda Halka askerleri ile
ilgili u bilgileri vermektedir: Memlk
Sultanlnn muhtelif mntkalarnda iktlara sahip kimseler Acnad
el-Halka, Acnad el-Bahriya, Acnad et-Trkmn, Acnad el-Arab ve Acnad
el-Akrad olmak zere 5 ksm hlinde zikrediliyor. Bununla beraber,
Acnad el-Halka ile Acnad el-Bahriya, Sultan tarafndan tevcih edilmi
iktlara sahip olmalarna mukabil umumiyetle hudutlar muhafaza
etmekle mkellef olan zmrelerin ahsi iktlar olmayp, huss iktlarnda
yaayan reis ve beylerin maiyetlerinde bulunuyorlard. Bkz. Tekinda
1961, 152-154.
14 Humusun Kuzey-dousundadr. Bkz. Sevim 1983, 257. 15 Sultan
tarafndan bakalarna yazlacak mektup, tahrirat ve fermanlar
mahallerine sevk ve
tebli ve sultana takdim edilen menur ve arzhalleri hkmdara arz
ile istiareden sonra imza almak ve sultana posta vastasyla gelen
nme ve mektuplar Emir Candar ve Ktib-i Sr ile beraber alp sultana
takdim eylemek, saraya girmelerine msaade edilecek kimseler hakknda
sultana danmak vazifelerini yerine getirirdi. Daha geni bilgi iin
Bkz. Uzunarl 1941, 356-358; Kortantamer 1984, 39.
-
Krat Solak
582
zorunlu olduunu aksi takdirde Suriyenin tamamnn elden kacan
belirten bir mektup yazd. Bu konuda Msr emirleri fikir birlii
iindeydiler. Bunun zerine Vezir, [Suriye Nibine] Sultann adrlarn
hazrlamasn ve [geilecek] gzerghlardaki kalnacak yerleri techiz
etmesini belirtti. Bu sebeple ona yannda olan maln kullanlmasn
hatrlatt. Bunun iin ona gelir edinmesini, bu amala tccarlardan
ihtiyac kadar bor almasn syledi. Bunun zerine Suriye Nibi, cmert
tccarlardan ve dier pek ok esnaftan ihtiyac olan mallar o gnk deeri
ile satn ald. skenderiyedeki Moaltaya mektup yazd. Ondan 400 bin
dirhem ald. Bor olarak nibden de 100 bin dirhem tedarik etti.
stddr16 Emir Balabandan 100 bin dirhem ald. Vezir bir hafta gemeden
Sultann ihtiyac olan hazrlad.
Cilt 10, Sayfa 275- 277, 752h./1351-52 YILI ban aynn 29unda (21
Ekim 1351 Pazar) Beyboarus Halepe
geldiinde [ehir] kaplarna doru ukurlar kazlm olduunu ve [ehir]
kapsnn kilitlendiini grd. Kaleye [girmek] ona yasakland. Ona talar
ve mancnklar atld. Surlarn zerindeki adamlar [bu ite] onlara
uydular ve ona bardlar. Bunun zerine [Beyboarus] o gece
beraberindekilerle orada geceledi. Ramazan aynn banda Perembe gn
Halep ehri ynne doru harekete geti. O srada kalede sesler ve
mjdeler duyuldu. Onlar Ey mnafklar! Asker geldi. Onunla olanlar
baktlar ve Ceven Danda sancaklar grdler. Bu durumda hepsi Beriye
taraflarnda malup oldular. Ceven Danda Sultann ordusunun olduunu
[grmediler]. Fakat Beyboarusun askeri Dmaktan ktnda Halep
ordusundan bir birlik ve Trablus askeri [Onlardan] saklanyorlard.
Peinden yrdler ve Beyboarusa baskn iin Ceven dana getiler. Beyboa
onlar grdnde Sultann ordusu olduklarndan phelenmedi ve yenildi.
Bankusa halk onlara (gelenlere) muvafakat etti. Onlardan nce
geldiler ve Beyboaya kar geitleri tuttular. Sz edilen ordu
arkalarndan onlara ulat. Beyboarusun ordusu paraland. Onlar toza
dumana kartlar. Herhangi birisinin arkadan grmesi mmkn olmad.
Bedevler onlar ele geirdiler ve Halep halk onlar elleriyle
yakaladlar. Hazinelerini, yklerini yamaladlar, zerlerinde olan harp
letlerini ve baka eyleri soydular. [Haleplilerin] yamaladklar
eylerle elleri dolduktan sonra Beyboa kendisi kurtuldu. [Bu yama]
vgye deer nitelikte bir eydir. Halep halk [Beyboann] emirlerini ve
memlklerini tkip ettiler. Onlar yerlerinden kararak ounu ele
geirdiler. Onlarn iinde
16 Sultann huss mallarna bakan ve onlarn vridatn toplayan ve
sarf eden emirdir. Memlk
saraynda hkmdara ait mutfaklarla, araphneler, saray glman ve
dier hademeler hep bunun nezreti altnda idiler. Bkz. Uzunarl 1941,
338-340.
-
bn Tagriberdinin en-Nucm ez-Zhire Adl Eserinde Dulkadiroullar
Beylii ile lgili Kaytlar I
583
[Beyboann] erkek kardei Emir Fdl ile Emir Altunboa el-Al, Safed
Nibi Altunboa Burnak, Meliktimur es-Sid, Hama Nibinin erkek kardei
di, Halavetl-Ocaki17 Tayboa, Halep devvinlerinden bn Aydodu
er-Rezzak ve Mehd ad, bn Dulkadirin yakn Esenbay, Bahadr el-Hmus ve
Beyboarusun stddr Klarslan ile emirlerin memlklerinden 100 memlk
vard. Onlarn hepsi baland ve hapsedildi. Emir Beyboarus, Hama Nibi
Ahmed es-Ski, Trablus Nibi Beklemi ve er-Rahbe18 Nibi Tatimur
el-Ksm, Akboa el-Blis ve dier birlik harekete geti. Onlarn tamam
toplam olarak 116 kii idi.
Sonra emirler Halepe girdiler. Beyboarusun mallarn aldlar.
Ardndan Karaca bin Dulkadire affedildiini ve Beyboarus ile onunla
birlikte olanlar tutuklamasn belirten bir mektup yazdlar. [Karaca]
tutuklamak iin Sultann emrini bekledii cevabn verdi. Beyboarus iin
eman gnderilmesini ve onun emirliinin devam ettirilmesini istedi.
[Beyboarusun] kendi himayesinde kalc olduunu belirterek onun iin
eman gndermesini talep etti. Ayrca onu silahlandrd ve onu teslim
etmekten kand. [Memlk Devleti] emirleri Trkmen emirlerinden
Ramazan19 arttlar. Karaca bin Dulkadirin beylii ve topraklar ona
verildi. Emirler Halepten dndler ve oraya Suriye Nibi Argun Kmilyi
yerletirdikten sonra hepsi Ramazan aynn sonu Cuma gn tutuklu
emirlerle birlikte Dmaka20 dndler. Bayram Sultan Melik es-Slih21
ile birlikte geirdiler. evval aynn 3 Pazartesi gn (23 Kasm 1351
aramba) orada kaldlar. Sultan Dmak kalesinde oturdu. [Tutuklu]
emirler zincirle dar karldlar. Onlara, Bu Sultana kar oyun oynamann
ve imana kar ihanetin cezasdr. diye barld. Onlar tek tek ortaya
koydular. Meliktimur es-Sid, Sultann ltfuyla Silhdr22 Beklemiin
yerine Trablus
17 Memlklerde Mirahura tbi olup atlar gezdirmek ve onlar tlime
altrmak, ata binmek ileri
ile megul olan memurdur. Bkz. Uzunarl 1941, 360. 18 Fratn sa
shilinde bir ehir. imdiki el-Miydin. Bkz. Honigmann 1997, IX; 601.
19 Ramazan Bey Suriyeye Sultann yanna gitmitir. Ona Trkmenlerin
emirlii tevcih
olunmutur. Ramazanoullar beyliine ismini veren bu ahs ile ilgili
herhangi baka bir bilgi yoktur. Bkz. Smer 1997, 612-620.
20 Suriyenin en byk ehridir. 1260 Ayn Calud Sava ile Memlkler
buraya hkim oldu. Mteakip devirde Dmak, Memlk devletinin Suriye
vilayetinin en mhim olan Mamlakat Dmakn merkezi oldu. Bu eyalet btn
Cenb Suriyeyi iine almaktadr. Bkz. Kalkaand, 1913-1920, III; 268;
Hartmann 1997, XI; 298-310.
21 El-Melik es-Slih Selahaddin bin Muhammed bin Kalavun, Bahri
Memlk Sultanlarndan olup 1351-1354 yllar aras I. Saltanat; 1354-61
yllar II. Saltanat yaanmtr. Bkz. Kopraman 1989a, VI; 542.
22 Merasimde ve alay gnlerinde hkmdarn silahn tayan ve Yzler
Emiri yni birinci snf umerdan olan Emir Silah ayn zamanda Zerdhne
ya da Zeredhne denilen Silahhnenin de efiydi. Maiyetinde
Silahdariyye denilen memlkler vard. Emir Silah merasimde Sultann
sol
-
Krat Solak
584
Nibliine yerletirilen Aytemu en-Nsir, Ahmed es-Sknin yerine Hama
Nibliine yerletirilen Tanyaruk ile Altunboa Burnakn yerine Safed
Nibliine yerletirilen Emir ehabeddin bin Subih dndakilerden
tutuklanmalar srasnda isimleri ve hepsinin yerletirilmeleri ile
ilgili bilgiyi daha nce vermitik.
Cilt 10, Sayfa 249, 754 h./1353 YILI Elbistan hkimi Zeyneddin
Karaca bin Dulkadir Zilkade aynn 14nde
(2 Ocak 1353 Pazartesi) ld. Emir Beyboarus olaynda onunla ilgili
bilgi vermitik.
Cilt 11, Sayfa 309, 788 h./1386 YILI Elbistan hkimi Yrklerden
Trkmen emiri Garsddin Halil bin Karaca
bin Dulkadir23 60 ksr yandayken Mara24 ehri yaknnda Emir
Srumiddin brahim bin Humur et-Trkmn ile yapt savata ldrld.
Cilt 11, Sayfa 344, 791 h./1388-1389 YILI Minta25 bu durumda
iken ona Emir Nuayrn Nsrleri savunmak iin
itaatten kt haberi ulat. [Nuayr], Sevli bin Dulkadir26 ile
ittifak kurmu ve Halep civarndaki pek ok yeri igal etmilerdi. Minta
bunu dikkate almad. Onlardan yaptklar iin zr dileyerek itaat altna
girmelerini istedi.
Gnler sonra Suriye Nibi Emir Bozlar el-mer Hasann da Emir Yelboa
en-Nsryi27 savunmak iin Mintaa olan ballktan kt haberi geldi. Ayn
ekilde [Mintaa] kar msamahasz olacan mektuplarla bildirdi.
gerisinde bulunurdu. Bu vazife Melik Zhir Baybars tarafndan
ihdas edilmitir. Bkz. Uzunarl 1941, 336, 337.
23 1355 ylnda Memlkler tarafndan tannarak Dulkadir Beyliinin
ikinci beyi olmutur. 1386 yl Nisan ay balarnda ldrlmtr. Ayrntl
bilgi iin Bkz. Yinan 1989, 19-27.
24 XIV. asrn ilk yarsnda Mara, Dulkadirli Trkmen hanedannn eline
gemitir. Dulkadirler Memlk Devleti ile yaptklar mcadelelerde dnem
dnem Mara Memlklere teslim etmek zorunda kalmtr. Bkz. Yinan 1989,
5
25 erkes Memlklerinin ilk Sultan olan Berkk st dzey grevdeki
Trklere kar iddet siyaseti tkip edince kendisine kar 1388 ylnda bir
isyan kmtr. syann liderliini Malatya Nibi Minta yapt. Bir ara
Kahireyi ele geirip Berkku Kereke srdler. Ancak isyanclar kendi
aralarnda ihtilafa dnce Berkk yeniden tahta oturdu. 1393 ylnda
Minta ldrld. Bkz. Kopraman 1989b, 13, 14.
26 Halil Bey 1386 ylnda ldrlnce onun yerine kardei Sevli,
Dulkadiroullarnn bana gemitir. 1398 yl Mays aynda Sultan Berkk
tarafndan ldrlmtr. Sevli ismini Sulu eklinde okumak da mmkndr.
Ancak Ayn bu ismi Sevli olarak okunacak ekilde harekelemitir. Bkz.
Yinan 1989, 28-33.
27 Yni el-Melik en-Nsr Nsreddin Muhammed bin Kalavunun satn alp
zad ettii memlklerden birisi.
-
bn Tagriberdinin en-Nucm ez-Zhire Adl Eserinde Dulkadiroullar
Beylii ile lgili Kaytlar I
585
Cilt 12, Sayfa 17, 18, 792h./1389-1390 YILI Sultan, Zilhiccenin
5inde (14 Kasm 1390 Pazartesi) Halep Nibliine
nakledilen Emir Karatimurtan yerine Halep Hce Atabeklerinden28
Emir Aynaln Trablus Nibliini srdrmesine karar verdi. Halep Atabei
Emir Akboa el-Cemali ez-Zhiryi29 bahsedilen Aynaln yerine ve Emir
Muhammed Sallar Halepe Hacibl-Hccab30 olarak atad. Sevli bin
Dulkadire de Elbistan Nibi olduunu bildirdi.
Sonra Kurban bayram gn (Kasm 1390) Emir Beylik el-Mahmud, Halep
Nibi Gmboa el-Hamavyi getirmek iin yola kt. Sultan Melik ez-Zhir
Suriye askerlerine harcamas ve onlar silahlandrp Antepte Mintala
savamas iin Emir Timurboa el-Mencekyi byk miktarda parayla
gnderdi.
Sonra 793 yl Muharrem aynn 6snda (14 Aralk 1390 aramba) Dmakdan
Emir Yelboa en-Nsr ile Byk Emir Aytemu el-Becsnin mcadele ettii,
itaatten ktn gizleyerek silahlanp miyetini de silahlandrd ve Dmaka
haber gndererek Minta tarafnda olanlarn gelmesi iin ar yapt ve
sonra Mintan 1100 svarisinin geldii, hepsini yakalayarak hapse att
ve silahlarna el koyduu ve bilgilendirmek iin Sultana [bunlar] yazd
haberi geldi. Sultan da ona teekkr ve vglerle cevap verdi.
Safer aynn 2sinde (9 Ocak 1391 Pazartesi) Sultan, Sultan
Hasann31 medresesinin merdivenlerinin yklmasn emretti ve buras
ykld. [Ardndan] Rumeylede Silsile kaps ile kar karya olan
pencereden bir kap ald.
Saferin 7sinde (14 Ocak 1391 Cumartesi) Halep Nibi Gmboa
el-Hamav Kahireye geldi. Bundan sonra Nib Emir Sudun, emirlerin
bykleri
28 Bir nvan olup ilk defa Byk Seluklu Devletinde Nizaml-Mlke
verilmitir. Zamanla
yksek dereceli devlet memurluuna dnmtr. Seluklularda yalar kk
ehzdelerin eitimi iin kumandanlar arasnda vsi ve mrebbi olarak
Atabek denilen hocalar grevlendirilmitir. Atabeklik Eyyubilerde ve
Memlklerin ilk devirlerinde Seluklular zamanndaki mhiyetini
korumaktayd. Bunu tkip eden devirlerde ordu kumandanl ekline dnt.
Bkz. Alptekin 1991, 38-40.
29 Yni el-Melik ez-Zhir Berkkun satn alp zad ettii memlklerden
birisi. 30 Emirler ve askerler arasnda zellikle iktlar konusunda
kan ihtilaflar, ye resen ya da nibi
vastasyla zmek; Sultann katna gelen-gidenleri takdim etmek;
askeri tefti etmek vb. gibi ilerle grevli yksek dereceli memur olup
saylar be tane idi. ki tanesi Yzler Emiri rtbesinde idi ve bunlara
Hcib el-Hccab denirdi. Bkz. Kopraman 1989b, 45.
31 1347-1351 ile 1354-1361 yllar arasnda Memlk Devletinde iki
ayr dnemde Sultanlk yapm olan Melik en-Nsr Bedreddin Hasan bin
Muhammed bin Kalavun. Bkz. Kopraman 1989a, VI; 542.
-
Krat Solak
586
ve Hciblerle32 [Sultann huzurunda] yer pt. Sultan onun iin ayaa
kalkt. Ona sarld ve onu sa tarafndan Byk Emir Aynal el-Yusufnin de
stnde bir yere oturttu. Ardndan o kendisi iin hazrlanan eve geti.
Sultan ona altn ilemeli kumala tane iyi cins at gnderdi. Gmboa ile
birlikte Kerek Nibi Emir Hsameddin Hasan el-Ggnde gelmiti. O, akhab
olay33 esnasnda Halep Nibi Gmboa ile birlikte hezimete uramt.
Sultan onu da iyi karlayarak ikramda bulundu. Ona zerinde altn
ilemeli kumalar olan bir at gnderdi. Onlarla birlikte dier pek ok
emirlerde gelmiti.
Sonra bu esnada Suriye askerlerinin Ayntab34 ehrine ulat haberi
geldi. Bunun zerine Minta Mara tarafna kat. Onun yannda olan ok
sayda adam da firar ederek Sultann itaati altna girdiler.
Cilt 12, Sayfa 166, 800h./1397-1398 Elbistan hkimi Emir Sevli
bin Karaca bin Dulkadir yatandayken
sikast ile ldrld. Onun hayat iyilikle anlmaya demeyecek kadar
ktlk ve fitne ile doluydu.
Cilt 12, Sayfa 281, 282, 804h./1401-1402 Rahmetli babam [
Tagriberdi] Halepe gittiinde Halep Nibi Emir
Demirtan Trkmen emiri Halil bin Karaca bin Dulkadiri tutuklam
olduunu grd. Babam, [Demirtaa] onu serbest brakmasn emretti. Bunun
zerine o, [Halili] serbest brakt. Ve hepsi [Halep Nibi Demirta,
Suriye Nibi Tagriberdi ve Halil], Sultann35 etrafndaki emirler
yznden Sultana
32 Hciblik messesinin Msr Memlk Devletinde alm olduu mahiyetin
en dikkate deer
taraf, ba-hciblerin kazi bir salahiyet kazanmalar ve Dr el-Adlin
bana gemek sretiyle tebarz eden bu salhiyetin, onlara en yksek
asker ve idar kaz hkimi sfatn vermekle kalmayarak, sonrada herkesin
mracaatna ak bir adl kaza merci ekline sokmasdr. Makrizye gre;
askerler arasndaki ihtilaflar, dvalar, onlarn iktalarna ait
hususlardan doan ikyetleri hal ve fasl etmekle vazifeli olan
ba-hcibler ve yardmclar sonradan btn adl meselelere karmaya
balamlardr. er mahkemelerde kadlar tarafndan halledilen
alacak-verecek dvalar, kar-koca ihtilaflar gibi ahs dvalara da
Hcibler bakyordu. Bkz. Kprl, 1997, V/I; 30-36.
33 792h. (1390) senesi Ocak aynn 22si Cumartesi gn Ridaniyeden
hareket eden Memlk ordusu gelip ehrin civarnda bugn Tel akhab
denilen akhab kynde kendilerini bekleyen Berkuk ile savata giriti.
Berkuk bu savata Memlk ordusunu malup etmitir. Sonrasnda ona tahta
ikinci kez oturma yolu almtr. Bkz. Tekinda 1961, 67-69.
34 Bugnk Gaziantep ehrinin eski addr. 1420li yllardan sonra ehir
Memlk Devletinden Dulkadiroullarnn eline gemi ve bu hnedana mensup
beylerden birinin karargh olmutur. Biz bundan byle bu kelimeyi
Antep ekliyle kullanacaz. Bkz. Darkot ve Turhan 1997, II;
64-67.
35 Bu tarihteki Sultan 1399-1405 ve 1405-1412 yllar aras
saltanat sren Melik en-Nsr Zeyneddin Ferec bin Berkktur. Bkz.
Kopraman 1989a, VI; 542.
-
bn Tagriberdinin en-Nucm ez-Zhire Adl Eserinde Dulkadiroullar
Beylii ile lgili Kaytlar I
587
ballktan kmak konusunda ittifak ettiler. Daha sonra zikredilecei
zere Trkmenlerden bir grup ve bakalar da onlara katldlar.
Cilt 12, Sayfa 290, 805h./1402-1403 YILI Sonra Emir Demirtaa
eman verildi. Ve o, Trablus Nibliinden Dmak
Nibliine nakledilen Emir eyh el Mahmudnin yerine Trablus
Nibliine atand. Emir Ali Bek36 bin Dulkadir37 Antep Nibliine ve
Emir mer bin el-Tohan Malatya Nibliine tyin edildi.
Cilt 12, Sayfa 302, 303, 806h./1403-1404 Recep aynn 18i
Pazartesi gn (27 Ocak 1404 Pazar) Halep Nibi
Akboa el-Ceml el-Atruun klc [kendisinin] lmnden sonra Kahireye
ulat. Bunun zerine Sultan [Ferec], Trablus Nibi Emir Demirtan Halep
Nibliine naklini emretti. Ona bu grevle ilgili taklid ve terifini
Telli olarak bilinen Emir Sudun el-Mahmud gtrd.
Bu esnada [Msra], Emir Dokmak ve iinde Emir Ali Bey bin
Dulkadirin de bulunduu Trkmenlerden bir grubun Halepe gittii haberi
geldi. Bu durum zerine Halep emirleri katlar. Ve Dokmak Halepe hkim
oldu. Sultan, Safed Nibi Emir eyh es-Sleymn el-Mesertan Trablus
Nibliine tayin etti. Ona [bu tyin ile ilgili] taklid ve terifini
Emir Akberd gtrd. [Ayrca Sultan] Dmak emirlerinden birisi olan Emir
Bektemir Cllka38, eyh es-Sleyman el-Mesertann yerine Safed Nibliine
devam etmesini emretti. Emir Aynal el-Memur, Suriye lkesinde
tutuklu olan iki emiri ldrmek iin yola kt. [Ancak] ad geen Aynal
ulamadan nce Trablus Nibi Emir Demirta, Emir Cekem ve Emir Sudun
Taz serbest brakt. O ikisi [ilk nce] Trablus kalelerinden bazsnda
bulunuyorlar iken [daha sonra] Demirta onlar Halepe ynlendirdi.
Aada anlatacamz zere bu olay Cekemin Suriye lkesinde ortaya kndan
ncedir.
36 bn Tagriberdi Trklerde kullanlan Bey nvann Bek biiminde
yazmtr. Biz bundan
byle bu kelime getiinde Bey olarak yazacaz. 37 Halil Beyin
oludur. Dulkadir Beylerinden beincisi olan Nsreddin Muhammed
Beyin
kardeidir. Beylik yapmamtr. Dulkadir Beylii i mcadeleleri ve
Memlk Devleti - Dulkadir Beylii mcadelelerinde bulunmutur. 1417
ylnda Sultan eyhe itaat etmitir. Yeniden aabeyisi Nsreddin Muhammed
Bey ile mcadele edince Sultan Barsbay dneminde (1422-1438)
yakalanarak Haziran 1426da ba kesilmitir. Ayrntl bilgi iin Bkz.
Yinan 1989, 35-53.
38 Bu kelime K.Y. Kopraman tarafndan olak olarak okunmaktadr.
Biz de bundan byle bu kelimeyi bu ekilde kullanacaz Bkz. Kopraman
1989b, 35, 37, 38, 61.
-
Krat Solak
588
Cilt 13, Sayfa 62, 809h./1406-1407 YILI [Msra] gelen bir
haberde; Suriye Nibi Emir Nevruzun Cekemin
katlinden sonra Sultan [Ferec]n itaatine tekrar girdii, Timurboa
Metubun Halepde glip geldii ve [Dulkadirolu Ali Bey] Trkmenleriyle
savatktan ve bir takm olaylardan sonra Halep kalesine sahip olduu,
[Halepte] Cekeme ait olan her eyi ele geirdii, [orada] Cekemin
memlklerini [sahiplenerek] kendi memlu olarak istihdam ettii ve
bylece [oradaki] durumunu glendirdii bilgileri vard. [Bunun zerine]
Sultan, Suriyeye yaplacak sefer iin gerekli hazrlklarn yaplmasn
emretti. Askerler silahlandrld. 810 yl Muharrem aynn 6s Pazartesi
gn (13 Haziran 1407 Pazartesi) olduunda Sultann eliinde Suriyeye
sefer iin Sultann develeri Memlik es-Sultaniya39 arasnda
paylatrld.
Cilt 13, Sayfa 105, 106, 813h./1410-1411 YILI Rebil-hir aynn
2sinde (4 Austos 1410 Pazartesi) Safed Nibi Emir
ahin el-Zerdk Dmakta bulunan Sultann yanna geldi. Ayn 3nde
Sultan, Emir Yebek el-Msav el-Efkann Trablus Nibliine; Ebu Bekr bin
el-Yamurnin Baalbek Nibliine ve kardei abann Kuds Nibliine
atanmalarn onaylad. Daha sonra ad geen Rebil-hir aynn 6snda (8
Austos 1410 Cuma) Sultann ordusu ve emirler Dmakdan Berzeye40 doru
yola kt. Sultan Cuma namazn Ben meyye Cminde kld. Ardndan yola kt.
Emirleri ve ordusuyla hep beraber ordughn kurulduu Berzeye varncaya
kadar yola devam etti. Sultan Safed Nibi ahin el-Zerdkn Dmaka
Nibl-Gaybe41 olarak atanmasn onaylad. ahin, Dr es-Saadede42 ikamet
etti. Sultann emirlerinden olan Emir Kanbay el-Muhammed zayf dt iin
Dmakta kalarak gecikti. Ayrca drt kad, Vezir Saadettin bin
el-Beeriyye ve Nzr el-Hass43 Mecdeddin bin el-Haysam da Dmakta
geriye kaldlar. Sultan askerleriyle Halepe varncaya dek o yne
39 Msrda ikamet eden memlk askerleri 3 ana gruba ayrlmt. Bunlar;
1. el-Memlik es-Sultaniyya ve Memlik es-Sultan a- Tahttaki Sultann
memlklar (Mustavarat, Aclb veya Culbn) b- Daha nceden bakasnn
hizmetinde bulunmu olup, tahttaki Sultann hizmetine intikal
eden
memlklar ki bunlara mstahdemun denir. 2. Memlik el-Umer veya
Ecnad el-Umer 3. Ecnad el-Halka. Bkz. Kopraman 1989b, 24. 40 Dmakn
kuzeyindedir. Bkz. Alptekin 1985, 213. 41 Sultann bulunmad
zamanlarda ona veklet eden Kahire (ya da Msr) Vlisi ya da Nib
es-
Saltanaya veklet eden Dmak Vlisine dellet eder. Bkz. Gibb ve
Davies 1997, IX; 50. 42 Saray dili slubunda hametli, hametmeab
manasna gelmekte olup Dr es-Sade Saray
demektir. Bkz. Wensinck 1997, X; 1-2 43 Nzr el-Hass ya da Nzr
Divan el-Hass, Sultann zel hazinesinin divan miri olup hassa
emlkinin divan idaresinden sorumluydu. Bkz. Kortantamer 1993,
126.
-
bn Tagriberdinin en-Nucm ez-Zhire Adl Eserinde Dulkadiroullar
Beylii ile lgili Kaytlar I
589
doru eyhi, Nevruzu ve emirler ierisinden onlarla beraber olanlar
[ele geirmek] amacyla yrd. [Bu arada] Sultan, eyh ve Nevruza ya
lkesinden kmalarn ya kendisiyle savamalarn ya da kendisine itaat
etmeleri tekliflerinden birini semelerini neren bir mektup yazd.
Bunu da Suriye lkesinin halkna merhamet ettii iin istiyordu. nk
Usat tarafnda yamaclarn okluundan [Suriye halknn] ehirleri harapt
ve sonuta olacaklarn ou tazminat ve mallarna el koyma olarak
alnacakt. [Ayrca] Melik en-Nsr44 o ikisine amacna ulaana kadar
Suriyede iki yl bekleyebileceini bildirdi. Emir eyh, [Sultana]
itaatinden kmad cevabn verdi. 810 ylnda Atabek Yebek el-aban ile
beraber ele geirildii zaman o, duyduu iddetli korkudan dolay
Sultann huzuruna gelemeyeceini belirtip zr diledi. Ayrca o, hayat
boyunca Sultanla savamayacana dir yemin etti. Onun yemin ettii gn
Byk Emir Tagriberdi -yni babam-Nubya45snrlarndayd. [eyh], Bektimur
olakla yapt muharebeden dolay da zrn yineledi. Yine o ayrca eskiden
olduu gibi kendisinin Dmak Nibi olmasna Sultan izin vermezse
Elbistan Nibliini vermesini; Emir Nevruza Malatya Nibliini; Yebek
bin zdemire Antep Nibliini ve emirlerin dierlerine kalan kaleleri
bahederse bu blgede kendilerinin buna bozguncu Trkmenlerden daha
lyk olduklarn syledi. Onun syledii [aslnda] hakikat idi. Sultan
bunu kabul etmedi. Ve Suriyede ikamete karar verdi. Trkmenlerin ve
dierlerinin arlmalarn emretti. Btn bunlar olurken Sultan
Elbistandayd. Onlar arasnda Emir Sudun el-Celeb, eyh ve Nevruzdan
ayrld. O, Kereke yneldi ve oray kurnazca bir hle ile ele
geirdi.
Cilt 13, Sayfa 107, 813h./ 1410-1411 YILI eyh ve Nevruza
gelince, Sultan Elbistandan ayrlnca yanlarnda
olanlarla beraber Kayseriden ktlar. Elbistana geldiler. Burada
Dulkadiroullar [onlarn] ehre girmelerini engellediler ve onlarla
savatlar. [eyh ve Nevruz] bozguna uradlar ve Antepe katlar. Onlar
Tell Bire yaklatklar zaman blnerek her bir tifesi deiik bir yne
dald. Onlardan pek ok grup Halepe ve Dmaka ulat, bir grubu da
sakland. eyh ve Nevruz miyetleriyle lden Tedmre46 getiler. Oradan
[ihtiyalarn] tedarik
44 Yni 1405-1412 yllar aras ikinci saltanatn sren Melik en-Nsr
Zeynuddin Ebussadet
Ferec bin Berkk. Bkz. Kopraman 1989a, VI; 542 45 Nube. Msrn
cenubunda ve Sudan (Msr Sudan) da bulunan bir memleketin ve
burada
yaayan bir kavmin ad Bkz. Hillelson 1997, IX; 339-344. 46
Suriyenin kuzey-dousunda bir ehirdir. Bkz. Buhl 1997, XII/I;
112-114
-
Krat Solak
590
ettiler. Hzl bir ekilde Serhada47 doru ayrldlar ve Belkaya48
yneldiler. Ardndan Beytl-Makdise49 girdiler.
Cilt 13, Sayfa 143, 815h./ 1412-1413 YILI Sultan [ele geirdii]
mallar getirtti ve kendi kontrol altna ald.
Demirta Sultana Halepe doru hareket etmesini tavsiye etti.
[Sultan] bu teklifi uygun bulmad ve Dmakta ikamet dnda bir eyi
kabul etmedi. kinci olarak [Demirta], [Sultana] Msra dnmesini
tavsiye etti. Sultan buna da rz olmayarak Dmakta kald. Demirta
[bunlar sylerken] niyeti iyi idi. Karaylk50, bn Karaman51,
Dulkadiroullar ve dierleri gibi Trkmen emirlerinin hepsi [Sultan]
el-Melik en-Nsr ile birlikteydi. [Sultana] gemite olduu gibi Dmakta
ikmet etmesini nerdiler. Sultan servetini ortaya karnca her bir
yandan Trkmenlerden, Bedev Araplardan, el-Arden ve dierlerinden
insanlar geldiler. [Sultan], onlarn isimlerini kaydetti ve
kendilerine para datarak silahlarla glendirdi. Onlarn hepsi
korumakla grevli olduklar yerlere gittiler.
47 Memlklerde Suriye Nibliine bal olan kk vilyetlerden
birisidir. Bkz. Kele 2002, c.V;
315. 48 rdn havalisinin cenup taraflarnn Arapa ismidir. Memlk
devleti dneminde Dmaka
bal idi. Bkz. Buhl 1997, II; 491-492. 49 Bugnk Kuds ehri. 50
Akkoyunlu Uzun Hasann byk babas ve Akkoyunlu devletinin kurucusu
Karaylk Osman
Bey 1435 ylnda lmtr. Bkz. Yinan 1997, I; 251-270. 51 Bu tarihte
Karamanl beyliinin banda Timur tarafndan kendisine bu grev tevcih
edilen
Karamanolu Mehmed Bey vard. Osmanllara yenilerek 1417de Memlk
devletine snmtr. Bkz. Tekinda 1997, VI; 316-330.
-
bn Tagriberdinin en-Nucm ez-Zhire Adl Eserinde Dulkadiroullar
Beylii ile lgili Kaytlar I
591
BBLYOGRAFYA
Buhl 1997 Fr. Buhl, Tedmr , A., c.XII/I, Eskiehir, s.112-114.
Buhl 1997 Fr. Buhl, Belk, A., c.II., Eskiehir, s.491-492. uhadar
1991 Mustafa uhadar, Abul-Mahsin Cemal al-Dn Ysuf bin
Tagribird, Hayat, Eserleri, ahsiyeti ve Eserlerinin stanbul
Ktphnelerinde Bulunan Yazmalarnn Tavsifi, Baslmam Doktora Tezi,
Kayseri.
Hartmann 1997 R. Hartmann, Suriye, A, c.XI, Eskiehir, s.51-66.
Hillelson 1997 S. Hillelson, Nube, A., c.IX, Eskiehir, s.339-344.
Honigmann 1997a E. Honigmann, Rahbe, A, c.IX, Eskiehir, s.601-604.
Honigmann 1997b E. Honigmann, Rum-Kale, A., c.IX, Eskiehir,
s.777-
781. bn Tagriberdi Cemaleddin Ebul-Mehsin Yusuf bn Tagriberdi,
en-
Nucm ez-Zahire f Mulk Msr vel-Kahire, Drul-Ktbil-Msryye, XII.
cilt, Kahire 1929-1956; XIII. cilt ner.: Fehm Muhammed altd,
Kahire, 1970; XIV. cilt, ner.: Ceml Muharrz-Fehm Muhammed altd,
Kahire, 1972; XV. cilt, ner: brhim Ali Tarhan, Kahire, 1972; XVI.
cilt, ner.: Ceml ed-Dn e-ayyl, Kahire, 1972.
nalck 1948 evkiye nalck, bn-i Hacerde Osmanllara Dir Haberler,
Ankara niversitesi Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi Dergisi, c.VI.,
sa:3, Ankara, s.349-358.
Gibb 1997 H.A.R Gibb-Collin Davies, Nip, slam Ansiklopedisi, c.
IX, Eskiehir, s.50-51.
Gnaltay 1951 emseddin Gnaltay, slam Tarihinin Kaynaklar,
stanbul.
el-Kalkaand Ahmed b. Ali el-Kalkaand, Subh el-A f Snat el-n,
c.IV, yay., Muhammed Abdurrasul brahim, Kahire 1913-1920.
-
Krat Solak
592
Kanat 1991 Cneyt Kanat, Makriznin Kitb es-Sulkunda Osmanllar,
Karamanoullar ve Bat Anadolu Beylikleri ile ilgili Kaytlar,
Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, zmir.
Kele 2002 Bahaddin Kele, Memlkler Dneminde dr Yap, Trkler, c.V,
Ankara, s.315-320.
Kopraman 1971 Kzm Yaar Kopraman, El-Aynin Ikdul-Cumnnda XV.yzyla
Ait Anadolu Tarihi ile ilgili Kaytlar, Yaynlanmam Doktora Tezi,
Ankara.
Kopraman 1989 Kzm Yaar Kopraman, Memlkler, Doutan Gnmze Byk slam
Tarihi, c.VI, stanbul, s.433543.
Kopraman 1989 Kzm Yaar Kopraman, Msr Memlkleri Tarihi Sultan
el-Melik el-Muayyad eyh el-Mahmud Devri (1412-1421), Ankara.
Kortantamer 1984 Samira Kortantamer, Memlklarda Devlet Ynetimi
ve Brokrasi, Tarih ncelemeleri Dergisi, sa: 2, zmir, s.27-45.
Kortantamer 1993 Samira Kortantamer, Bahri Memlklarda st Ynetim
Mensuplar ve Aralarndaki likiler, zmir.
Kprl 1997 Fuad Kprl, Hcib, A., c.V/I, Eskiehir, s.30-36. Solak
2004 Krat Solak, bn Tagribirdinin en-Nucm Adl
Eserinde Geen Dulkadiroullar Beylii ile lgili Kaytlar,
Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, zmir.
een 1998 Ramazan een, Mslmanlarda Tarih-Corafya Yazcl,
stanbul.
Sevim 1983 Ali Sevim, Suriye ve Filistin Seluklular Tarihi,
Ankara. Smer 1997 Faruk Smer, Ramazanoullar, A, c.IX, Eskiehir,
s.612-620. Tekinda 1961 ihabeddin Tekinda, Berkk Dneminde
Memlk
Sultanl, stanbul. Tekinda 1997 ihabeddin Tekinda, Karamanllar,
A., c.VI,
Eskiehir, s.316-330.
-
bn Tagriberdinin en-Nucm ez-Zhire Adl Eserinde Dulkadiroullar
Beylii ile lgili Kaytlar I
593
Uzunarl 1941 smail Hakk Uzunarl, Osmanl Devlet Tekilatna Medhal,
stanbul.
Uzunarl 1997 smail Hakk Uzunarl, Eretna, A, c. IV, Eskiehir,
s.309-310.
Wensinck 1997 A.J. Wensinck, Saadet, A., c.X, Eskiehir, s.1-2.
Wiet 1997 G. Wiet, Sad, A., c.X, Eskiehir, s.77-81. Yinan 1997
Mkrimin Halil Yinan, Elbistan, A, c.IV, Eskiehir,
s.223-230. Yinan 1997 Mkrimin Halil Yinan, Akkoyunlular, A.,
c.I,
Eskiehir, s.251-270. Yinan 1989 Refet Yinan, Dulkadir Beylii,
Ankara.
Krat Solak
-
Krat Solak
594
ARAPA METNLER
Cilt 10, Sayfa 11, 742 h./1341-42 YILI
Cilt 10, Sayfa 34, 742 h./1341-42
-
bn Tagriberdinin en-Nucm ez-Zhire Adl Eserinde Dulkadiroullar
Beylii ile lgili Kaytlar I
595
Cilt 10, Sayfa 270, 752 h./1351-52 YILI
-
Krat Solak
596
Cilt 10, Sayfa 271, 272, 752 h./ 1351-1352 YILI
-
bn Tagriberdinin en-Nucm ez-Zhire Adl Eserinde Dulkadiroullar
Beylii ile lgili Kaytlar I
597
Cilt 10, Sayfa 275- 277, 752h./1351-52 YILI
-
Krat Solak
598
-
bn Tagriberdinin en-Nucm ez-Zhire Adl Eserinde Dulkadiroullar
Beylii ile lgili Kaytlar I
599
Cilt 10, Sayfa 294, 754 h./1353 YILI
Cilt 11, Sayfa 309, 788 h./1386 YILI
Cilt 11, Sayfa 344, 791 h./1388-1389 YILI
-
Krat Solak
600
Cilt 12, Sayfa 17, 18, 792h./1389-1390 YILI
-
bn Tagriberdinin en-Nucm ez-Zhire Adl Eserinde Dulkadiroullar
Beylii ile lgili Kaytlar I
601
Cilt 12, Sayfa 166, 800h./1397-1398
Cilt 12, Sayfa 281, 282, 804h./1401-1402
-
Krat Solak
602
Cilt 12, Sayfa 290, 805h./1402-1403 YILI
Cilt 12, Sayfa 302, 303, 806h./1403-1404
-
bn Tagriberdinin en-Nucm ez-Zhire Adl Eserinde Dulkadiroullar
Beylii ile lgili Kaytlar I
603
Cilt 13, Sayfa 62, 809h./1406-1407 YILI
Cilt 13, Sayfa 105, 106, 813h./1410-1411 YILI
-
Krat Solak
604
-
bn Tagriberdinin en-Nucm ez-Zhire Adl Eserinde Dulkadiroullar
Beylii ile lgili Kaytlar I
605
Cilt 13, Sayfa 107, 813h./ 1410-1411 YILI
Cilt 13, Sayfa 143, 815h./ 1412-1413 YILI
/ColorImageDict > /JPEG2000ColorACSImageDict >
/JPEG2000ColorImageDict > /AntiAliasGrayImages false
/CropGrayImages true /GrayImageMinResolution 300
/GrayImageMinResolutionPolicy /OK /DownsampleGrayImages true
/GrayImageDownsampleType /Bicubic /GrayImageResolution 300
/GrayImageDepth -1 /GrayImageMinDownsampleDepth 2
/GrayImageDownsampleThreshold 1.50000 /EncodeGrayImages true
/GrayImageFilter /DCTEncode /AutoFilterGrayImages true
/GrayImageAutoFilterStrategy /JPEG /GrayACSImageDict >
/GrayImageDict > /JPEG2000GrayACSImageDict >
/JPEG2000GrayImageDict > /AntiAliasMonoImages false
/CropMonoImages true /MonoImageMinResolution 1200
/MonoImageMinResolutionPolicy /OK /DownsampleMonoImages true
/MonoImageDownsampleType /Bicubic /MonoImageResolution 1200
/MonoImageDepth -1 /MonoImageDownsampleThreshold 1.50000
/EncodeMonoImages true /MonoImageFilter /CCITTFaxEncode
/MonoImageDict > /AllowPSXObjects false /CheckCompliance [ /None
] /PDFX1aCheck false /PDFX3Check false /PDFXCompliantPDFOnly false
/PDFXNoTrimBoxError true /PDFXTrimBoxToMediaBoxOffset [ 0.00000
0.00000 0.00000 0.00000 ] /PDFXSetBleedBoxToMediaBox true
/PDFXBleedBoxToTrimBoxOffset [ 0.00000 0.00000 0.00000 0.00000 ]
/PDFXOutputIntentProfile () /PDFXOutputConditionIdentifier ()
/PDFXOutputCondition () /PDFXRegistryName () /PDFXTrapped
/False
/Description > /Namespace [ (Adobe) (Common) (1.0) ]
/OtherNamespaces [ > /FormElements false /GenerateStructure true
/IncludeBookmarks false /IncludeHyperlinks false
/IncludeInteractive false /IncludeLayers false /IncludeProfiles
true /MultimediaHandling /UseObjectSettings /Namespace [ (Adobe)
(CreativeSuite) (2.0) ] /PDFXOutputIntentProfileSelector /NA
/PreserveEditing true /UntaggedCMYKHandling /LeaveUntagged
/UntaggedRGBHandling /LeaveUntagged /UseDocumentBleed false
>> ]>> setdistillerparams> setpagedevice