I. ÖNSÖZ V. BULGULAR VE TARTIŞMA VI. ÖNERİLER VII. … · Türkiye’de, “meslek örgütü” genel olarak dernek ve sendika statüsündeki sivil nitelikli meslek kuruluşla-rını

I. ÖNSÖZ

II. GİRİŞ

III. AMAÇ

IV. YÖNTEM

V. BULGULAR VE TARTIŞMA

VI. ÖNERİLER

VII. KAYNAKLAR

İÇİNDEKİLER

İÇİNDEKİLER

1

Her toplumsal grubu bir araya getiren ve bir arada tutan amaçlar, değerler vardır. Hekimlerin de yüzyıllardan beri süzülüp gelen, yazılı olan ya da olmayan; ancak, onları bir araya getiren değerleri vardır. Hem hekimler hem de bir toplum için bu bir arada olmanın sağlayacağı yararlar toplum sağlığının da vazgeçilmezlerinden birisidir. Bahsi geçen değerler, aynı zamanda bizi hekim yapan şeylerdir.

Dişi ağrıyan birine dolgu yapmak ya da dişini çekmek şeklinde sınırlı olarak tanımlanamaz bizim değerlerimiz. Bu değerler gereğinde, o bireyin yaşam ortamının ağız sağlığını desteklemediğini ortaya koymaktır; altyapı sorunlarına değinmektir; sağlık bütçesinin nasıl oluşturulduğuna ve kullanıldığına eleştiri getirmektir; kışkırtılmış talebin sağlıkta şiddete adım adım yol açtığı gerçeğini söylemektir.

Bazen değerimiz, açlık çeken birine diş fırçalamayı anlatmak değil, bir sonraki hastamızı oturturken açlıkla mücadeleyi sorun etmektir. Mesele sadece hastamızın hangi ırka, millete ya da dine mensup olduğuna, hangi sosyal statüde yer aldığına ya da cinsiyetine bakmaksızın hizmet vermekle sınırlı değildir. Mesele, kadın olduğunda, mahkûm olduğunda, dinsiz olduğunda, yersiz yurtsuz olduğunda, mülteci olduğunda insanların hiçbir ayrımcılığa uğratılamayacağını savunmaktır bizim değerlerimiz. Mesele çocuğun süt dişini ağızda tutmaktan öte olabilir bazen, çocuk tacizi bulgularını görmek, gereğini yapmaktır; çekinmemek, üzerine gitmektir.

İşte tüm bu ve bunun gibi değerlerdir asıl mesele ve bunlar hekimlik mesleğini yaratır. Bu nedenledir ki nice insana dokunan, yaşamı savunan değerleri hekimler yüzyıllardır bir araya gelerek örgütlenerek korurlar ve geliştirirler.

Hekimleri bir arada tutan bu değerleri korumak için örgütlenmek ve bu örgütlü gücün toplumsal yarar sağlaması için gücü arttırmak gerekiyor.

Bu varsayımla yola çıkan Türk Dişhekimleri Birliği 16. Dönem Merkez Yönetim Kurulu, Ulusal Ağız Diş Sağlığı Politikaları geliştirmenin ilk ve en önemli adımı olan bir bilimsel araştırmanın gerçekleş-mesini sağladı. Bu araştırmanın bir bölümü de dişhekimlerin farklı çalışma biçimlerine göre örgüt-lenme/örgütlenememe durumlarını ortaya koymak oldu. Araştırma, nicel verilerden çok, nitel veriye dayalı, dolayısıyla, dişhekimlerinin örgütlenme/örgütlenememesinde “neden” “nasıl” ve “ne şekilde” sorularına derinlemesine yanıt aramayı amaçladı. Bu araştırmanın verileri, Doç. Dr. Özlem Özkan tarafından rapor haline getirildi. Araştırmadan elde edilen bilimsel veriler, umarız örgütlenme/örgütlenememe sorunlarımızı aşmamızda yol gösterici olur.

Örgütümüzün örgütlenme dinamiklerini, bilimsel bir bakış açısı ile inceleyen bu çalışmanın oluşma-sında emeği geçen Ulusal Ağız Diş Sağlığı Politikaları Çalışma Grubu üyelerine, çalışmayı destekle-yen oda yönetim kurullarına, çalışmaya katılan ve bir bazen iki tam gününü ayıran meslektaşlarımıza, araştırma için odak grup görüşmelerini gerçekleştiren Aslı Davas ve Özlem Özkan hocalarımıza, çalışmayı planlayan ve koordinatörlüğünü yürüten Prof. Dr. Zeliha Öcek’e ve tabii ki bu raporun mimarı Doç. Dr. Özlem Özkan’ a bir kez daha sonsuz teşekkürlerimizi sunarız.

Türk Dişhekimleri Birliği

Dr. A.R. İlker Cebeci

TDB Genel Başkanı

ÖNSÖZ

ÖNSÖZ

2

İnsanlığın varoluşundan bu yana farklı biçimlerde de olsa, örgütlenme temel insan gereksinimlerinden birisidir. Bu hem örgütlenen kişi, hem de onun içinde yer aldığı toplumsal yapının kurumları ve mekanizmaları için de bir gerekliliktir. Örgütlenme; kişilerin düşünce ve görüşlerini özgürce ifade etmesi, toplumun bir üyesi olarak var olması, siyasal sistemde söz sahibi/katılımcı olabilmesi, eşitlik, özgürlük, barış gibi evrensel değerlerin mücadelesinin geniş kitlelerin konusu haline gelmesi ve devletin hukuk devleti olma gerekliliğini yerine getirmesi bakımından son derece hayatidir. Mesleki örgütlenme ise daha önceki cümlede belirtilen yararların yanında, o mes-lek üyelerinin mesleğiyle ilgili gereksinimlerinin hayata geçirilmesinde ve mesleğin profesyonelleşme sürecinde önemli araçlardan birisidir. Bu durumda, konuya temel çerçeve oluşturmak açısından, meslek, meslektaş, mesleki örgütlenme, meslek örgütü (mesleki örgüt) ve kamu niteliğindeki kamu kuruluşu kavramlarını kısaca tanımlamak gerekir.

Meslek: Bir kişinin, yaşamını sürdürebilmesi ve geçimini sağlayabilmesi için belirli bir eğitim ile kazanılan sistemli bilgi ve becerilere dayalı gerçekleşen, kuralları belirli ve standartlaşmış iş ya da eylem(ler)dir (Avcı, 2012; TÜBA, 2011; DD, 2005).

Meslektaş: Aynı meslekten olan ya da aynı mesleği icra eden kişi ya da kişilerdir (DD, 2005; TDK, 2014).

Mesleki Örgütlenme: Dil Derneği’ne göre (2005), mesleğe ilişkin, meslekle ilgili olan örgütlenme eylemidir. Bu eylemler, aynı meslekten olanların ortak ihtiyaçlarını karşılamak, ortak çıkarlarını korumak, mesleğin icra edilmesini sağlamak, mesleğin toplumsal statüsünü ve rolünü korumak, mesleki sorunları çözmek, meslekle ilgili kurallar oluşturmak ve bu kurallara uyulması suretiyle mesleğin saygınlığını, kalite ve standardını sağlamak, sunulan hizmetin niteliğini artırmak, meslek üyelerini bir araya getiren, meslek mensuplarının ve kamunun zarar görmesini engellemektir. Bunlarla beraber, mesleki örgütlenme sadece mesleğin eylemlerinden değil, aynı zamanda toplum ve devlet bakımından da çok sayıda işleve sahiptir (CBDDK, 2009; Merton, 1958).

Meslek Örgütü: Aynı mesleği icra edenlerin ve zanaatı paylaşanların zorunlu veya gönüllü olarak,bireysel olarak hareket etmeleri durumunda ulaşamayacakları hedefleri gerçekleştirebilmek için onları bir araya getiren, ayrı bir tüzel kişiliği bulunan, hukuki, idari, ekonomik, siyasi, sosyal, kültürel ve mesleki yönleri bulunan, mesleki örgütlenmenin tüm eylemlerini o mesleğin üyeleri, toplum ve yetki grupları arasında köprüler kurarak gerçekleştiren ve kâr amacı gütmeyen çok boyutlu organizasyonlar, örgütlenmeler ya da teşkilâtlardır (CBDDK, 2009; Merton, 1958).

Türkiye’de, “meslek örgütü” genel olarak dernek ve sendika statüsündeki sivil nitelikli meslek kuruluşla-rını ifade ederken, mesleklerle ilgili bütün kuruluşları kapsayacak içeriğe sahip olan “meslek kuruluşu” kavramı ise Türk Dişhekimleri Birliği (TDB) örneğinde olduğu gibi, daha çok kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları için kullanılmaktadır. Meslek kuruluşlarının işlevleri; mesleğin üyesi, mesleğin ken-disi ve toplum olmak üzere üç gruba yöneliktir (Merton, 1958). Meslek kuruluşlarının temel işlevleri şunlardır;

1. Mesleki dayanışmayı, desteği ve yardımlaşmayı sağlamak ve geliştirmek2. Mesleğin ve meslek mensuplarının haklarını korumak ve geliştirmek3. Mesleki faaliyetlerin belli standartlara uygun bir biçimde yürütülmesinin sağlamak4. Meslek ahlâkını korumak5. Daha güçlü bir örgütlenme için yeni üyelerin katılımını sağlamak6. Ücret düzenlemeleri, çalışma koşullarının vb. çalışma yaşamıyla ilgili koşulları iyileştirmek7. Sürekli mesleki eğitimler düzenlemek8. Meslek mensuplarının birbirleriyle ve toplumla arasındaki ilişkileri düzenlemek9. Toplumun mesleğe karşı yanlış algı ve tutumlarını değiştirmek

GİRİŞ

GİRİŞ

3

10. Meslek mensuplarının ve kamunun çıkarlarını korumak amacıyla tüzel kişilikleriyle oluşturulan talepleri ilgililere ve uygulayıcılara iletmek11. Karşı karşıya geldikleri idari ve siyasi yetki mercileriyle baskı grubu olarak ilişki kurmak12. Eylem güçleri ve diğer yasal hakları doğrultusunda, karar ve uygulama mekanizmaları üzerinde baskı yaratıp, onları belli yönde kararlar almak için yönlendirmeye çalışmak13. Meslek örgütlerinin toplum için yerine getirdiği işleviyle meslek uygulayıcısı, meslek ve mesleğin sosyal çevresi (ilgili diğer meslekler, üniversiteler, yerel toplum, hükümet vb.) arasında köprü işlevi görüp, bireyleri belli bir amaç etrafında bir araya getirerek, bir iletişim ve etkileşim ortamı kurarak, toplumsal bağların kurulmasına yardımcı olmaktır.

Gerek meslek örgütü, gerekse meslek örgütü, tüm bu amaçlar ile birlikte ya da onlar için çeşitli ekonomik, siyasi, sosyal ve kültürel etkinlikleri gerçekleştirmektir (CBDDK, 2009; Merton, 1958).

Kamu Niteliğindeki Kamu Kuruluşu ve Üst Kuruluşu: 1982 Anayasası’nın 135. maddesindeki tanıma göre; “Belli bir mesleğe mensup olanların, müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hâkim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadı ile kanunla kurulan ve organları kendi üyeleri tarafından kanunda gösterilen usullere göre, yargı gözetimi altında, gizli oyla seçilen kamu tüzel kişilikleridir” (CBDDK, 2009). Türkiye’deki bu kuruluşların ortak özellikleri;

• Kanunla kurulmuş olmaları • Kamu tüzel kişiliğine sahip olmaları • Belli bir mesleğe mensup olanlara yönelik kurulmuş bulunmaları • Kuruluş amaçları dışında faaliyet gösterememeleri• Organlarının kendi üyeleri arasından seçilmesi• Mesleğin yapılabilmesi için kuruluşa üye olma zorunluluğunun bulunması • İdari ve mali özerkliğe sahip olmaları • Ayrı bir bütçelerinin olması• Devletin gözetim ve denetimine tabi olmaları ve • Bazı güç, yetki ve ayrıcalıklara sahip olmalarıdır (Avşarbey, Dilekçi, 2014).

TDB Kanunu (1985)’nun 19. maddesinde; “Birlik, bu Kanun’da yazılı esaslar uyarınca dişhekimliği mesleğine mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştır-mak, bu mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ve hastaları ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hâkim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadı ile kurulan tüzel kişiliğe sahip kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşu-dur.”, yine aynı Kanun’un 3. maddesinde ise; “Odalar, bu Kanunda yazılı esaslar uyarınca dişhekimliği mesleğine mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, bu mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ve hastaları ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hâkim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadı ile kurulan tüzelkişiliğe sahip kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlardır” olarak tanımlanmıştır.

GİRİŞ

GİRİŞ

4

Meslek örgütlerinin ya da kuruluşların biçimi, türü ve yapısı her ne olursa olsun, onların nasıl şekillendiği, ne tür ve nasıl faaliyetler göstereceği, örgütlenme ya da örgütlenememe sorunları sırasıyla aşağıdaki faktörlerle belirlenir ya da onlarla karşılıklı etkileşim içindedir. Bu faktörler;

1. O ülkenin hâkim toplumsal yapısı2. O ülkenin mevcut eğitim, sağlık, çevre vb. sistemleri ve politikaları3. Meslek politikaları

- Mezuniyet öncesi ve sonrası eğitim- Çalışma ortamı (fiziksel tehlike ve riskler, kimyasal tehlike ve riskler, mekanik tehlike ve riskler, ergonomik tehlike ve riskler, biyolojik tehlike ve riskler)- Çalışma koşulları (Çalışma saatleri, süreleri, çalışma sürelerinin düzensizliği, iş ritmi, istirahat ile geçen süre ya da ara vermeksizin çalışılan süre, nöbet, vardiyalı çalışma, iki ya da daha fazla çalışma, yarı zamanlı çalışma, sözleşmeli çalışma, izin kullanma durumu vb.) - Çalışma ilişkileri (Örneğin, dişhekimliğinde; dişhekimi-dişhekimi, dişhekimi-yönetici, dişhekimi-patron, dişhekimi-taşeron şirketleri, dişhekimi-sendika, dişhekimi meslek örgütü, dişhekimi-diğer sağlık çalışanları, dişhekimi-hasta, dişhekimi-hasta yakınları gibi ilişkiler)- İşin niteliği (Zorunlu bırakılan işler, angarya, plan dışında yapılan işler, meslek dışı işler) - İşin planlanmasından denetim sürecine kadar kişilerin katılım düzeyi - Teknoloji- Emek nesneleri, üretim araçları, emek denetim mekanizmaları - Ücret- Meslek etiği

4. Meslek örgütü ya da kuruluşu ve odaları5. Meslek örgütü ya da kuruluşunun üyelerinin özellikleri vb.

Bu nedenle, bir meslek örgütünün ya da kuruluşunun herhangi bir sorununu tartışırken; o sorunu tanımlamak, temel/belirleyici neden ile kolaylaştırıcı faktörleri ortaya çıkarmak ve çözüm bulabilmek için bu mesleğin içinde geliştiği, değiştiği ve belirlendiği hâkim toplumsal yapıyı (mevcutüretim, paylaşım ilişkileri vb.), bu yapının belirlediği sağlık, eğitim, hukuk, sosyal güvenlik vb.üst yapı kurumlarını, onların politikalarını bilmek, izlemek ve onları birlikte ele almak bir zorunluluktur.

GİRİŞ

GİRİŞ

5

Bu çalışmanın amacı, dişhekimlerinin genelde mesleki örgütlenme, özelde TDB ve odalarına yönelik tanımladığı sorunları ve çözüm önerilerini belirlemektir. İkinci amacı ise bu veriler ışığında, TDB ve odalarının örgütlenme stratejileri ve politikaları geliştirmesinde bir ön açıcı işlev görmektir.

Bu araştırma, TDB’nin Ulusal Ağız-Diş Sağlığı Politikası Belirleme Komisyonu tarafından önerilen ve komisyon içinden kurulan ve dış destek te alınan bir araştırma ekibi ile gerçekleştirilen “Türkiye’de Ağız-Diş Sağlığı Hizmetlerinde ve Dişhekimlerinin Çalışma Yaşamında Gerçekleşen Dönüşümü Anlamak: Niteliksel Bir Araştırma” başlıklı araştırmanın bölümlerinden birisidir.

II. ARAŞTIRMANIN AMACI

II. ARAŞTIRMANIN AMACI

6

Fenomenolojik araştırma tekniği ile yürütülen bu araştırma, dört farklı çalışma biçimine sahip 31 ildeki toplam 243 dişhekimi üzerinde yürütülmüştür. Dört farklı çalışma grubu şu şekildedir;

• İlk grup, kendi muayenehanesinde veya sahibi/ortağı olduğu poliklinik veya özel ağız-diş sağlığı merkezinde çalışan dişhekimleridir.• İkinci grup, özel bir muayenehane, poliklinik, merkez ya da hastanede ücret karşılığında çalışan dişhekimleridir. • Üçüncü grup, Sağlık Bakanlığı’na ait olan diş hastanelerinde, ağız-diş sağlığı merkezlerinde ve genel hastanelerin diş polikliniklerinde tedavi edici hizmetler sunan dişhekimleridir. Bu grup, raporda, Ağız Diş Sağlığı Merkezi (ADSM) dişhekimleri olarak adlandırılmış, sadece çalışılan kurum tipinin önem kazandığı durumlarda katılımcının hangi kurumda çalıştığı özel olarak belirtilmiştir. • Dördüncü grup, bir önceki grup gibi, Sağlık Bakanlığı’na bağlı olmakla birlikte, Toplum Sağlığı Merkezi (TSM)’nde ağırlıklı olarak toplum düzeyinde çalışmalar yürüten dişhekimleridir.

Dört farklı çalışma biçimine sahip dişhekimleri için ayrı ayrı yarı-yapılandırılmış soru formları hazırlanmıştır. Veriler, birisi bu raporu hazırlayan olmak üzere, halk sağlığı alanındaki iki doçent gö-rüşmeci tarafından Haziran-Aralık 2017 tarihleri arasında toplam 11 ildeki 243 dişhekimleriyle iki bi-çimde toplanmıştır. İlki; dişhekimleri çalışmanın amacı ve tasarımı konusunda bilgilendirildilip, yazılı onamları alındıktan sonra, her bir dişhekiminin sosyo demografik özelliklerinin yer aldığı soru formumun doldurulmasıdır. İkincisi ise diğer soru formlarıyla odak grup görüşmesinin yapılmasıdır. Bu araştırmaya katılan tüm dişhekimleri gönüllüdür.

Toplam 48 odak grup görüşmesindeki grupların 18’i kendi adına, 12’si özelde ücret-li; 12’si ADSM, 6’sı ise TSM’de çalışan dişhekimlerinden oluşmaktadır. Her bir odak grupta, ortalama en az üç, en fazla dokuz dişhekimi yer almıştır. Görüşmeler dişhekimleri odalarında, gizliliğin sağlanabildiği ve ses kaydı almaya uygun ortamlarda gerçekleştirilmiş, yaklaşık bir odak grup görüşmesi 90 dakika sürmüştür. Odak grup oluşturulamadığı durumda dört dişhekimi ilebireysel-derinlemesine görüşme yapılmış, onların her bir görüşmesi ise yaklaşık 30 dakikada tamamlanmıştır.

Veri analizinde, kayıt edilen görüşmeler, görüşme sonrasında araştırmacı tarafından dinlenip, doğrudan alıntılanarak bilgisayar ortamında kelimesi kelimesine yazılmıştır. Toplam 67 sayfadan oluşan bu yazıların bütün olarak ne anlam ifade ettiğini belirlemek için yazılı dokümanlar tekrar tekrar okunmuştur. Çalışmanın amacına göre yanıtlar, cümleler ve ifadeler birleştirilmiş, fazlalıklar not edilmiştir. Yazarlar satır satır okuduğu verilerden anlamlı cümle ya da ifadeleri olanların hangi dişhekimine (yaşı, cinsiyeti, çalışma biçimi ve araştırmanın yürütüldüğü istatistiki bölge) ait oldu-ğunu belirlemek her bir kişi numaralandırılmıştır. Kodlama araştırmanın alt amaçları ve kuramsal te-melleri dikkate alınarak yapılmıştır. Tüm görüşmeler okunarak, her bir kavram ve olgu için birer kod belirlenmiştir. Kodlar (formüle edilen anlamlar) bir araya getirilerek, tema başlıkları oluşturulmuştur. Daha sonra, birbiri ile yakın ilişkisi olan temalar bir araya getirilerek gruplandırılmıştır. Bu işlem devam ederken, kavramsal çerçeve üzerindeki çalışma sürekli olarak devam etmiştir. Kodlama işleminin tamamlanmasının ardından, araştırmacılar tekrar bir araya gelmiş, ifade ve kod uyumları gözden geçirilmiş, yeni temalar oluşturulmuştur. Buna göre kodların bir bölümü diğer temalara aktarılmış ve böylece kavramsal çerçevenin son şekli verilmiştir (Punch, 2005).

Veri analizinde 243 dişhekiminden dördü, araştırma kapsamı dışındaki istihdam biçimlerinde yer al-

III. ARAŞTIRMA YÖNTEMİ


7

dığından analizlere dâhil edilmemiş, analizler 239 dişhekimi üzerinde gerçekleşmiştir. Bu 239 dişhekiminin 93’ünü (%38.9) kendi adına, 61’i (%25.5) ücretli, 60’ı (%25.1) ADSM, diş hastanesi vb. kurumlarda çalışıp tedavi edici hizmetler sunan, 25’i (%10.5) ise TSM çalışanıdır. Sayı olarak en fazla grubu Ege bölgesinde, en az grubu Doğu bölgesinde çalışan dişhekimleri oluşturmuştur (Tablo 1). Kamuda ücretli çalışanların %15.5’i (37 dişhekimi) Oda’sına üye olmayıp, onların 14’ü ADSM, 17’si TSM’de çalışmaktadır.

Tablo 1. Farklı çalışma biçimlerinde yer alan katılımcıların bölgelere göre sayısal dağılımı



İstatistikiBölge

Kendi Adına Çalışan

Dişhekimi( Tek Başına /

Müşterek Muayenehane

+ Poliklinik Sahibi)

Özel Sektörde

Ücretli Dişhekimi

SB. ADSM, Diş Hast., Devlet

Hast.Dişhekimi*

SB. TSM Dişhekimi

Toplam

Ege (5 İl) 21 (17 + 4) 15 9 3 48

Doğu Marmara (5 İl)

11 (7 + 4) 6 10 6 33

Batı Anadolu (2 İl)

11 (17 + 4) 7 12 2 32

İstanbul (1İl) 4 (2 + 2) 12 9 5 30

Akdeniz (4 İl) 11 ( 8 + 4) 3 3 2 19

Orta Anadolu(5 İl)

8 ( 5 + 3) 2 7 1 18

Ortadoğu Anadolu (2 İl)

8 ( 4 + 4 ) 5 - 3 16

Güneydoğu Anadolu (2 İl)

5 ( 0 + 5 ) - 7 3 15

Batı Karadeniz (3İl)

7 ( 4 + 3 ) - 3 - 10

Batı Marmara (1İl)

5 ( 3 + 2) 4 - - 9

Kuzeydoğu Anadolu (1İl)

2 ( 1 + 1 ) 2 5 - 9

TOPLAM 93 61 60 25 239

*50 dişhekimi ADSM; 7 dişhekimi diş hastanesi; 3 dişhekimi devlet hastanesi diş polikliniği

8

Araştırmanın yöntem bölümü “Türkiye’de Ağız-Diş Sağlığı Hizmetlerinde ve Dişhekimlerinin Çalışma Yaşamında Gerçekleşen Dönüşümü Anlamak: Niteliksel Bir Araştırma” başlıklı çalışma raporundan özetlenerek yazıldığından, yöntem ile ilgili kapsamlı bilgi edinmek isteyen okurlar, raporu inceleyebilir.

“Dişhekimlerinin mesleki örgütlenmeye yönelik görüş ve önerileri” ile ilgili ön bulgular;

• 8 Aralık 2017 tarihinde Antalya’da düzenlenen Başkanlar Konseyi toplantısında “Dişhekimlerinin Mes-leki Örgütlenmede Engelleri ve Çözüm Arayışları” başlığı

• 2 Haziran 2018 tarihinde Urfa’da düzenlenen Başkanlar Konseyi toplantısında “Dişhekimlerinin Mesleki Örgütlenmeye Yönelik Görüşleri ve Önerileri” başlığı ile farklı içeriklerde sunulmuştur. Ayrıca,

• 25-26 Eylül 2018 tarihleri arasında düzenlenen Meslek Sorunları Sempozyumu’nda da araştırma bulguları “TDB ve Odalarının Örgütlenme Sorunları ve Çözüm Önerileri” Çalışma Grubu-3” katılımcılarıyla da bulgular paylaşılmıştır.



9

Araştırma kapsamındaki 239 dişhekimi en fazla 40-49 yaş grubunda (%35.9), 30 yaşın altında (%23.2), erkek (%59.4), kendi adına çalışan (%38.6) ve özel sektörde ücretli çalışanlardır (%25.5). Özel sektörde ücretli çalışanlar büyük oranda (%55.7) 30 yaş ve altında, kendine adına çalışanların ise üçte biri 50 yaşın üzerindedir (Tablo 2).

Tablo 2. Farklı çalışma biçimlerinde yer alan dişhekimlerin demografik özelliklerine göre dağılımı

Bu araştırmada, dişhekimlerinin genelde mesleki örgütlenmeye, özelde TDB ve odalarına yönelik tanımladığı sorunlar ve çözüm önerilerine yönelik “20 tema” belirlenmiştir. Dişhekimlerin tümü, mesleki örgütlenmeye yönelik sorunlar ve çözüm önerileri ifade etmiştir. En fazla ifade edilen ilk on sorun ve çözüme yönelik tema sırasıyla şöyledir;

1. Tema: Kamuda dişhekimi olarak çalışılması (56 dişhekimi)2. Tema: Oda ve TDB’nin üyeleriyle temas etmesi ve onları dinlemesi (49 dişhekimi) 3. Tema: TDB ve Oda’nın politika ve siyaset yapması/yapmaması (42 dişhekimi) 4. Tema: TDB ve Oda’nın bir şey yaptığının/yapmadığının/yapamayacağının düşünülmesi (40 dişhekimi) 5. Tema: TDB ve Oda’nın eğitim ve diğer bilimsel faaliyetler yapması (39 dişhekimi) 6. Tema: Dayanışma içinde olunması (29 dişhekimi) 7. Tema: TDB’nin Sağlık Bakanlığı ve sağlık politikalarıyla ilişkisi (28 dişhekimi) 8. Tema: TDB ve Oda’nın dişhekimlerine destek vermesi (26 dişhekimi)9. Tema: TDB ve Oda hakkında bilgisinin olmaması ya da yanlış bilgisinin olması (24 dişhekimi)10. Tema: TDB ve Oda yöneticileridir (24 dişhekimi) (Tablo 3).

Dişhekimlerin soruları yanıtlama sıklığından hareketle, 20 tema ve dişhekimlerinin temalara göre açıklamaları ve tartışmaları sırasıyla aşağıda ayrıntılarıyla açıklanmıştır;

IV. BULGULAR VE TARTIŞMA


Özellik Kendi Adına

Çalışan Dişhekimi

% (n)

Özel Sektörde

Ücretli Dişhekimi

% (n)

SB., ADSM, Diş Hast.,

Devlet Hast. Dişhekimi

% (n)

SB. TSM Dişhekimi

% (n)

Toplam % (n)

Yaş Grubu (Yıl)

<30 47.5 (4) 64.2 (34) 10 (18. 9) 5 (9.4) 53 (23.2)

30-39 22 (42.3) 9 (17.3) 14 (26.9) 7 (13.5) 52 (21.8)

40-49 36 (41.9) 12 (14.0) 2832.6 () 10 (11.6) 86 (35.9)

50-59 22 (59.5) 6 (16.2) 6 (16.2) 3 (8.1) 37 (15.5)

60 ve üzeri 9 (81.8) - 2 (18.2) - 11 (4.6)

Cinsiyet

Kadın 29 (29.9) 29 (29.9) 27 (27.8) 12 (12.4) 97 (40.6)

Erkek 64 (45.1) 3222.5 () 33 (23.2) 13 (9.2) 142 (59.4)

TOPLAM 93 (38.6) 61 (25.5) 60 (25.1) 25 (10.5) 100.0 (23.9)

10

1. KAMUDA DİŞHEKİMİ OLARAK ÇALIŞILMASI (56 Dişhekimi)Araştırma kapsamındaki toplam 239 dişhekiminin %23.4’ü (56 dişhekimi) kamuda dişhekimi olarak çalışılması” konusunda görüş bildirmiştir. Bir başka ifadeyle sorulara verilen yanıtların sıklığına göre, yaklaşık her dört dişhekiminden birisi “kamuda dişhekimi olarak çalışılması” konusunu mesleki örgütlenmede birincil tartışma alanı olarak görmüştür (Tablo 3). Bu tema ile ilgili yanıt verenler (56 dişhekimi) en fazla, erkekler (%53.6) ve tahmin edilebileceği gibi kamuda çalışanlardır (42 dişhekimi, %75). Kamuda çalışanların içinde ise en fazla ADSM (22 dişhekimi, %52.4) ve TSM (16 dişhekimi, %38.1) çalışanlarıdır. Kendi adına çalışanların ise %21.4’ü, özelde ücretli çalışanlar da bu konuya değinmişlerdir. Bu veri de dişhekimlerin istihdam biçimleri ve çalıştıkları sağlık kurumları değişse de “kamuda çalış-ma” hepsinin farklı düzeylerde de olsa gündemlerinde yer aldığını göstermektedir. Böyle bir sonucun çok sayıda nedeni olabilir. Birinci nedeni, Türkiye’deki mevcut eğitim ve sağlık politikalarının bir sonucu olarak alt yapı, yetkin ve yeterli akademik kadro oluşturulmadan, çok sayıda dişhekimliği fakültesinin açılmasıyla, ihtiyacın çok ötesinde dişhekimi sayısı artışı olmuştur. Böyle bir eğilim halen devam etmek-tedir. Bununla beraber, özellikle Sağlıkta Dönüşüm Programı (SDP)’nın etkisiyle kamu sağlık hizmetle-rinin piyasalaşmasının ve ticarileşmesinin bir sonucu olarak, kamusal sağlık hizmetleri, kamu sağlık ku-rumları ve kamuda çalışan sağlık çalışanlarının emek süreci yapısal olarak değişmiştir (TDB, 2018a). SDP öncesi kamu hastanelerinde genellikle uygun olmayan poliklinik koşullarında ağız-diş sağlığı hizmeti verilirken, SDP ile birlikte ADSM ve ADSH’ler sayısı hızla artmaya başlamıştır (TDB, 2018b). Örneğin, Sağlık Bakanlığı bünyesindeki diş hastanesi sayısı 2003-2010 yılları arasında iki iken, 2016 yılında 19’a, ADSM’ler 2003 yılında 14, 2007 yılında 94, 2010 yılında 121 iken, 2016 yılında 130’a; hastanelerdeki diş polikliniği sayısı ise sırasıyla 477, 615, 661 iken, 2016 yılında ise 787’ye ulaşmıştır (SB, 2011; SB, 2013; SB, 2017). Böyle olunca, Sağlık Bakanlığı bünyesindeki bu kurumlarda istihdam edilen dişhekimi sayısı da hızla artmaya başlamıştır. Örneğin, 2002 yılında dişhekimlerinin %19.6’sı Sağlık Bakanlığı kadrosunda çalışırken, on yıl sonra bu pay %27’ye 2017 yılında ise %31’e ulaşmıştır. (http://www.tdb.org.tr/sag_menu_goster.php?Id=62).

Bu sayısal artışa karşın, dişhekimlerin odalarına üyeliklerinin de artacağı varsayılmış, ne yazık ki genel sistemden, ülkenin siyasal atmosferinden, rejim değişikliğinden, sağlık politikalarından, beraberinde ortaya çıkan sağlık mevzuatından kaynaklanan nedenlerle, böyle bir sonuç ortaya çıkmamıştır. Örneğin, TDB Kanunu’nun (1985) 17. maddesindeki; “Mesleklerini serbest olarak icra etmeksizin kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüslerinde asli ve sürekli görevlerde çalışan diş hekimleri ile herhangi bir sebeple mesleğini icra etmeyenler istedikleri takdirde Odalara üye olabilirler” açıklaması, kamu-da çalışan dişhekimlerin odalarına üye olma zorunluluğunu ortadan kaldırmıştır. Bir meslek örgütün-de aynı meslekten kişilerin bazılarının üyelikleri zorunlu olurken, bazılarının zorunlu olmaması üyeler arasında eşitsizlik algısına, çatışmalara ve birbirilerine karşı negatif tutumlara yol açmaktadır. Üyeliğin zorunlu olmamasının yanında, SDP ile özellikle 2000’li yılların ortalarında performansa dayalı ücretlen-dirme, istihdamda sözleşmeli, taşeron çalışma, sömürünün yanında, bir emek denetim mekanizması olarak da kullanılan Merkezi Hekim Randevu Sistemi (MHRS) uygulamaları, Toplam Kalite Yönetimi gibi yönetişime dayalı yeni yönetim biçimleri vb. kamu çalışanlarının çalışma barışını bozmasının yanında, sağlığını tehdit etmeye başlamıştır. Tüm bunlar sonucunda kamuda çalışan dişhekimi sayısı artması-na karşın, üyeliklerinin artması şöyle dursun, azalmaya bile başlamıştır. Örneğin, 2017 yılında kamuda çalışan dişhekimlerinin %86’sı odaya üye değildir (TDB, 2018b). Bunların karşısında, TDB önemli adımı, 8-10 Mayıs 2015 tarihleri arasında 15. Genel Kurulu’ndaki 13. madde ile “Kamuda çalışan dişhekimlerinin meslek örgütlerine dâhil edilebilmesi için gereken çalışmaların yapılmasına” oybirliği ile karar vererek başlamış ve çalışmalarına devam etmiştir. Bu araştırma da bu amaçla yürütülen çalışmalardan birisidir.



11

“Kamuda Dişhekimi Olarak Çalışılması“ teması, bu araştırmaya katılan dişhekimleri tarafından iki biçimde tartışılmıştır.

• Kamudaki dişhekimlerin Oda’sına üye olması • Kamudaki dişhekimlerin sorunlarının fark edilip, gündem edilmesi

1.1. Kamudaki dişhekimlerin Oda’sına üye olması (43 Dişhekimi)Bu çalışmada, kamudaki dişhekimlerin Oda’sına üye olmasıyla ilgili 43 dişhekimi görüş bildirmiştir. Konu, daha çok erkekler (%57.1) ve kamuda çalışanlar (%73) tarafından konuşulmuştur. Kamuda çalışan-ların içinde birinci sırada ADSM (16 dişhekimi, %37.3), ikinci sırada TSM dişhekimleri (13 dişhekimi, %30.2) konu üzerinde durmuştur. Kendi adına çalışan dişhekimlerin sadece %28’i, özelde ücretli çalışanların ise %2’si bu konu hakkında konuşmuştur. Bu temada, kamuda çalışıp, kamudaki dişhekimlerin üyeliğine yönelik görüş bildirenlerin (29 dişhekimi) %30.2’si Oda’ya üye değildir. Kamuda çalışıp, Oda’sına üye olanlar, üye olmayanlara negatif yaklaştığı, ya üyeliğin önemini vurguladığı ya da meslek örgütünden üye olduğu halde bir karşılık bulamadığını, üye olmayanlar ise yaygın olarak Oda’ya üye olmanın onlara bir katkısının bulunmadığını ortaya koymuştur.

Oda’ya üye olan dişhekimleri, olmayanlara yönelik görüşlerini ya da üye olmanın önemini şu şekilde açıklamıştır;

“…Ben Oda Başkanı ile yıllardır tartışırım. O der ki kamudaki dişhekimleri için bir şeyler yapalım. Ben de bize üye değiller yapmayalım derim.” (40 yaş, erkek, kamuda ücretli çalışan, Batı Karadeniz)

“Çok daha fazla kamuda çalışanın TDB’ye üyeliğini devam ettirmesi gerekiyor. Bizler her ne kadar devlette çalışıyor olsak da haklarımızı savunabilecek hiçbir kurum yok. O yüzden, elimizdeki kurumu sıkı sıkıya tutmamız gerektiğini, bizimde katkı da bulunmamız gerektiğini düşünüyorum. Ben üyeliğe devam ederek bir ölçüde katkıda bulunuyorum.” (46 yaş, kadın, TSM çalışanı, Ege)

“Biz aidatlarımızı ödemeye devam edeceğiz. Bizim mesleki sorumluluğumuzdur. Hastanede çalışan arkadaşlara, üye olmayanlara diyorumki üye olun. Üç kuruşluk aidatınızı verin, Ama mesleğimizin birliğini sağlayalım. Bir şeyler anlatırız, toplantılara katılırız. Ama kısa vadede bir çözüm oluşturulur mu emin değilim. İş geliyor sonuçta bir siyasi otorite işine dönüyor.” (51 yaş, erkek, ADSM çalışanı, Doğu Marmara)

“Kamudaki dişhekimlerinden üyelik için ücret alınmamalı.” (52 yaş, kadın, ADSM çalışanı, İstanbul)

“Üyelik için aidat ben de ödüyorum yani. Ama bunun karşılığında bir tek kongreye gidebildim. Az değil mi sizce de?” (27 yaş, kadın, ADSM çalışanı, Kuzeydoğu Anadolu)

Oda’ya üye olmayanlar ya da daha önce üye olup, daha sonra ayrılanlar ise kamuda çalışanların Odası’na üye olma durumunu şöyle ifade etmiştir;

“… Çünkü bize hiç bir şeyde katkısı yok. Üye olduğunuz zaman bayağı bi maddi şeyi var... Kamuda çalışan hekiminin Oda’ya üye olması zorunlu değil. Bu nedenle, devlete geçtikten sonra bir zorunlu-luğu olmadığını öğrenince, TDB’den ayrıldım. Bunun kanunla zorunlu olması gerekir. Bu da yetmez tabi üye olmak için. Ayrıca Oda’nın üyesini kucaklaması da lâzım.” (41 yaş erkek, TSM çalışanı, Doğu Marmara)

“Kamuya geçtiğimden beri, Oda’ya üye değilim. … Ben tepki olarak değil de, zorunlu değil mi ka-muya geçince üyelikten ayrılma. Yoksa TDB’ye ve Oda’ya antipatim yok zaten. Sadece giderlerimi azaltmak için üyelik yapmamıştım. ....” (45 yaş, kadın, TSM çalışanı, Ege)



12

“Birlik, TSM’deki bizlerin neden yardımcı sağlık personeli olarak görüldüğümüzü bilmiyor? Ben bu nedenle iki yıl önce Oda’dan üyeliğimi sildirdim.” (31 yaş, erkek, TSM, İstanbul)

“Bir önceki yönetimle de toplantı yapmıştık. Neden üye olmuyorsun? dediler. Üye olunca bir şey değişmeyecek, sorunlarımız çözülmeyecek dedim. Biz ilgileneceğiz sorunlarınızla dediler. Aradan beş yıl geçti, gelmediler.” (39 yaş, erkek, ADSM çalışanı, Batı Anadolu)

Kendi adına çalışan dişhekimleri kamuda çalışanların üyeliğinin gönüllüğüne dayanması meselesi-ne negatif bakmakta, bu konuda büyük oranda meslektaşlarını, daha az düzeyde ise meslek örgü-tünü eleştirmektedir. Böyle olunca, çözüm noktası da “kamuda çalışanların üyeliğinin zorunlu hale getirilmesi” ve bu konuda yetkinin Hükümet’ ve Bakanlık’ta olduğunun altını çizilmektedir. Kendi adına çalışan bazı dişhekimlerinin bu konuya yönelik görüşleri şu şekildedir;

“Ben açıkçası, Oda’ya üye olmayan ya da Oda’ya gelmeyen kamuda çalışan arkadaşlarımızın hak-kını savunmamalıyız diye düşünüyorum. Çünkü o kendisi için hiçbir şey yapmıyor. Onlar da Oda’ya üye olmalı. Hakkına sahip çıkmalı. Ben onun kamuda sorununu bilemem. Onlar az para kazanmayı göze alıp, az çalışmayı göze alsalar Oda’ya gelebilir. Ama bu sorun nasıl çözülür bilemem.” (42 yaş, erkek, kendi adına çalışan, Batı Karadeniz)

“Kamuda çalışan dişhekimlerin Oda’ya üyelikleri de zorunlu olmalı. Biz ve onlar arasında çifte stan-dart olmaması gerekiyor. Asıl bizde üyelik ücretin az alınması lâzım. Onların işleri garanti.” (41 yaş, erkek, kendi adına çalışan, İstanbul)

“Bence odalarla ilgili en büyük sıkıntı, hiç bi şekilde kamuda çalışan dişhekimlerine ulaşılamıyor olması. Ulaşılsa bile belki, yaptırımları olmadığı için geri dönüşler olmuyo. Bence kamu için üyelik zorunlu hale getirilmeli. Problemler Bakanlık’ta başlıyor, çözüm de orası olacak.“ (35 yaş, erkek, Batı Anadolu)

Özelde ücretli çalışan bir dişhekimi ise bu konuda görüşünü şu şekilde beyan etmiştir;

“Hangi kesimde olursa olsun, meslektaşlarımız bir iki sosyal kulübe mutlaka üyedir. Lütfen araştırın. Örneğin, lions, rotery gibi. Ama kendi meslek örgütüne üye olmaz. Oysa ne kadar kalabalık olursak o kadar güçleniriz. Burası herkesin katkısının bulunduğu bir yer.” (46 yaş, kadın, Batı Anadolu)

1.2. Kamudaki dişhekimlerin sorunlarının fark edilip, TDB ve Oda tarafından gündem edilmesi (13 dişhekimi)

Kamuda dişhekimlerin üyeliği konusu farklı çalışma biçimlerine sahip tüm dişhekimleri tarafından tartışılırken, “Kamudaki dişhekimlerin sorunlarının fark edilip, gündem edilmesi” konusu sadece kamuda çalışan dişhekimleri (13 dişhekimi) tarafından tartışılmıştır. Bu dişhekimlerin altısı ADSM’de, beşi TSM’de ikisi ise diş hastanesinde çalışmaktadır. İki dişhekimi dışında tümü (11 kişi) Oda’sına üyedir. Gerek araştırma kapsamında, gerekse belirlenen temanın çoğunda erkekler daha fazla görüş bildirirken, bu temada kadınlar daha fazla (sekiz kadın, %61.5) görüş bildirmiştir. Görüş bildiren dişhekimlerin tümü, son zamanlarda biraz değişiklik gösterse de TDB ve Odası’nın büyük oranda kendi adına çalışanların sorunlarına yöneldiğini, kamuda çalışanlara öncelik tanınmadığını, TDB ve Oda’nın bu konuyu hızla gündemine alması gerektiğini düşünmektedir. Bu görüşlerin bazıları şu şekildedir;



13

“TDB ve Oda, serbest dişhekimlerine odaklı çalışıyor. Bizleri, yani, kamuda çalışanları görmezden geliyor.” (47 yaş, kadın, TSM çalışanı, Batı Anadolu)

“Halen TDB, kamuyu sadece ADSM olarak görüyor. TSM gündeminde hiç yok.” (52 yaş, kadın, TSM çalışanı, İstanbul)

“Oda ve TDB, kamuda çalışan dişhekimlerinin sorunlarını gündemleştirebilir ve bunu kamuoyu nazarında daha görünür kılabilir.“ (32 yaş, erkek, ADSM çalışanı, Güneydoğu Anadolu)

2. TDB VE ODA’NIN ÜYELERİYLE TEMAS ETMESİ VE ONLARI DİNLEMESİ (49 Dişhekimi)Doğru ve sürekliliği olan bir örgütsel iletişim; meslek örgütünün ya da meslek kuruluşunun varlığını sürdürebilmek, ona yüklenen görevleri yerine getirebilmek, eşgüdümü, dayanışmayı, mesleğin üye-leri arasında bağları güçlendirebilmek, onlara kendisini ifade edebilmek ya da gerçekleştirdiği faali-yetler konusunda bilgilendirmek, üyeleri ve yöneticileri arasında ortak bir anlayışın ve dilin oluşma-sına zemin hazırlamak vb. konularda son derece elverişli araçlardan birisidir. Etkin kullanıldığında örgütlenmede bir olanak olduğu gibi, kullanılmadığında örgütlenememenin araçlarından birisi olur. Bir meslek örgütünün ya da kuruluşunun her kademedeki yöneticileriyle, meslek üyeleri arasında çift yönlü bir ilişki vardır ve bu ilişki örgütsel iletişimin temel unsurlarından birisidir (Ölçer, Koçer 2015).

Bu araştırmada 49 dişhekimi, bir başka ifadeyle, her beş dişhekiminden birisi ya Oda’sı ve TDB ile ilgili temas ya da iletişim kuramadığını/kurulamadığını, TDB ve odaların etkin iletişim tek-niklerini kullanmadığı ya da işyeri ziyareti yapmadığı için kendisiyle temasa geçilemediğini belirtmiştir. Diğer bir deyişle, mesleki örgütlenme açısından dişhekimlerinin TDB ve odalarıyla ilgili birincil sorun alanı daha önceden de belirtildiği gibi, “kamuda dişhekimi olarak çalışmak”, ikin-cil sorun alanı ise “TDB ve Oda ile üye arasındaki iletişim sorunu” olmuştur. Dişhekimleri bu iletişim sorununu tanımlarken, kendilerini dışarıda bırakarak, sorunu, Oda ya da TDB kaynaklı olarak tek yönlü ele aldığı görülmektedir. İletişim ile ilgili görüş ve öneriler; daha çok özelde (19 kişi) ve kamuda (18 kişi) ücretli çalışanlardan, 35 yaş altındakilerden ve kadınlardan (26 kişi) gelmiştir. TSM’de çalışan dişhekimlerinden görüş bildiren hiç kimse olmamıştır. Bu tema ile ilgili dişhekimlerinin çarpıcı ifadeleri;

Belli bir süre babası dişhekimi olduğu için birlikte çalışan ancak daha sora ayrılan bir dişhekimi;

“…Yönetimdekilerin bizlerle ilişkisi benim babamla ilişkim gibi. Kuşak farkı var yani.…” (31 yaş, kadın, özelde ücretli çalışan, İstanbul)

“TDB’deki adamın benim derdimi bilmesi lâzım. Benim de özelde çalışan adamın derdini bilmem lâzım. Bunun için iletişime geçmemiz lâzım. Telâpatiyle anlaşamayacağımıza göre.” (34 yaş, erkek, ADSM çalışanı, Kuzeydoğu Anadolu)

“…Oda ve TDB yöneticileri kendilerini tamamen kurtarılmış fildişi kulelerde sanıyorlar. Seçildikten sonra, sadece aidatımı nasıl alırım? Paramı nasıl toplarım? derdindeler. Ve bu parayla ve bu makamla hangi ülkeyi nasıl gezerim? Kopukluk var yani bizlerle. Bu 24 seneden beridir de böyle. Muayenehanem varken de aynı şekildeydi. İhtiyacımız nedir? diye bile bizlerle iletişime geçmiyorlardı.” (48 yaş, erkek, ADSM çalışanı, Doğu Marmara)

“TDB ya da Oda kesinlikle sesimizi duymuyor. Bizlere ulaşamıyorlar. Bir sorunu olan Oda’yı arıyor, ama sadece ne yapmamız gerektiği konusunda telefon ile kısa bir danışmanlık alıyoruz. Onun dışında başka bir şey yok. Öncelikle bizlerle doğru temas etmeleri gerekmez mi?” (29 yaş, kadın, özelde ücretli çalışan, İstanbul)



14

Hem yukarıda ifade edildiği hem de Tablo 3’de görüldüğü gibi, dişhekimlerinin TDB ve Oda ile kendisi arasında mesleki örgütlenme adına yaşadığı iletişime bağlı sorunlar ve buna yönelik çözüm önerile-ri dört alt temada görülmektedir. TDB’nin dergileri, e posta, facebook, twitter gibi etkin iletişim araç-larının yanında, doğrudan iletişim biçimi olan işyeri ziyaretleri, iletişimin sürekliliği açısından ilişkinin öğrencilikten başlaması ve sanatsal faaliyetlerle dişhekimlerin bir araya getirilmesi konuları iletişimde temel problem alanları olarak tanımlandığından, çözümler de onlara dönüktür. Bunlara yönelik dişhekimlerinin görüş ve önerileri aşağıda belirtilmiştir.

2.1. Etkin iletişim tekniklerinin kullanılması (14 dişhekimi)Bu konuyla ilgili 14 dişhekimi görüş bildirmiştir. TDB ve Oda ile üyeler arasında etkin iletişim tekniklerinin kullanılmasını en fazla; kamuda (sekiz dişhekimi) ve özelde (dört dişhekimi) ücretli ça-lışan ile kadın (sekiz dişhekimi) ve 40 yaşın altındaki (%71’i) dişhekimleri talep etmiştir. Dişhekimlerin “Etkin iletişim teknikleri”ne yönelik görüşleri aşağıda belirtilmiştir;

“Oda serbest muayenehanecilere odaklı. Bu yavaş yavaş değişiyor, ama hızlanmalı. Kamuda çalışan dişhekimleri sayısı giderek arttığından, TDB bu konuda çözüm üretmeli. Özellikle sanat-sal etkinlikler gerekçe gösterip iletişimlerimizi zenginleştirebiliriz.” (52 yaş, kadın, ADSM çalışanı, İstanbul)

“Bir takım şeylerden kendimiz haberdar oluyoruz. Bilgilendirmeyi daha iyi yapsınlar. Bir takım şey-ler olduğu zaman elden davetiye verebilirlerdi. Ben TDB üyesiyim, dergilerim bile düzgün gelmiyor, elime ulaşmıyor. Hastanenin güvenliğine bırakılıyor. Bana ulaşırsa alıyorum, ulaşmazsa o ay almıyorum. Sistem yok yani. Kişisel değil ama sistemli çalışma mekanizması yok yani.” (27 yaş, kadın, ADSM çalışanı, Kuzeydoğu Anadolu)

“Ben onların duyurularından çok haberdar olamıyorum. ….. abi olmasa, benim Oda faaliyetlerin-den haberim olmuyo. Duyurular eski usul yapılıyo. Yeni jenerasyona yönelik araçlarla Oda ve TDB duyurularını yapmalı.” (30 yaş, kadın, özelde ücretli çalışan, Batı Anadolu)

“Dişhekimlerinin e-posta adreslerine ulaşılabilir ve onun kanalıyla bile iletişime geçilebilir.” (25yaş, kadın, özelde ücretli çalışan, Ortadoğu Anadolu)

2.2. TDB ve Odaların bunun gibi araştırmalar yapması (13 dişhekimi)Bu konuda 13 dişhekimi görüş bildirmiş olup, sırasıyla beşi kamuda (%38.5), dördü özelde (%30.8), üçü kendi adına (%23.1) biri TSM’de (%7.6) çalışmakta, yedisi ise kadındır. Bu araştırmayı örnek göster-melerinin nedenlerinden birisi, gerek aşağıda görüldüğü gibi, gerekse araştırmacıların geri bildirim-lerinden anlaşılacağı üzere, araştırmadaki veri toplamanın bir gereği olarak araştırmacıların katılımcı dişhekimleri her ne söylerse söylesin onları önyargısız, savunmaya geçmeden dinlenmeleri ve odak grup içinde kendilerini özgürce ifade edebilmeleridir. Diğer nedeni ise dişhekimlerinin ifadelerinden de açık olarak görüleceği gibi, kamuda ve özelde ücretli çalışanların onların bulundukları şehirlerde ziyaret edilerek sorunlarının dinlenmesi olmuştur. TDB ve odaların bunun gibi araştırmalar yapmasına yönelik dişhekimlerin detaylı görüşleri aşağıda belirtilmiştir;

“Ben bu toplantıdan çok etkilendim. Şu ortam benim yakın zamanda görmediğim bir ortam ve bir çoğumuz birbirimizi ilk defa görüyoruz. Herkes fikrini söyleyebiliyor. Birbiriyle az da olsa siz müsaade ettiğiniz sürece tartışma fırsatı yakalanıyor. Bence bu tip şeyler daha çok yapılmalı, Oda’dan ya da TDB den böyle şeyleri bekleyebilirim. Gruptaki bizlerin sayısı da uygun olmuş bence. “ (52 yaş, erkek, kendi adına çalışan, Ege)



15

“TDB şu an yaptığı gibi bizim dertlerimizi dinlesin. Kamuda çalışan personellerle ilgili TDB’nin hiçbir çalışması olmuyordu. Böyle bir şey ilk defa oluyor. Benim için olumlu bir adım.” (43 yaş, erkek, ADSM çalışanı, Ege)

“Bu yaptığınız çok güzel. Bu zamana değin meslek örgütümüz ne yaşadık ne gördük. Yönetimler iş hayatımızla ilgili sorunlarımızla ilgilenmiyor.” (44 yaş, kadın, özelde ücretli çalışan, Ege)

2.3. TDB ve Oda’nın dişhekimlerini işyerinde ziyaret etmesi (13 dişhekimi)Burada da 13 kişi konuyla ilgili görüş bildirmiştir. TDB ve Oda’dan işyeri ziyareti isteyen dişhekimleri sırasıyla kamuda (sekiz dişhekimi, %61.5), özelde (üç dişhekimi, %23.1), ve kendi adına çalışandır (iki dişhekimi, %15.4). Burada dikkat çeken bulgu, etkin iletişim teknikleri, bu araştırma gibi araştırmaların yapılması görüşleri daha çok kadınlar tarafından ifade edilirken, işyeri ziyaretleri ise daha çok erkekler tarafından (yedi dişhekimi, %53.4) ifade edilmiştir. Konuyla ilgili ayrıntılı açıklamalar şöyledir;

“TDB ve Odamız gelip bizi ziyaret etmeli. Özellikle ADSM ve TSM’ye gelmeliler. Ama bu ziyaret sadece seçim zamanında olmamalı.” (31 yaş, erkek, TSM çalışanı, İstanbul)

“Sadece yıldan yıla hatırlanıyorsunuz. O da aidatınızı ödemeniz için. TDB ve Oda yöneticileri, ziyaret etmeliler hiç bıkıp usanmadan.” (38 yaş, erkek, TSM çalışanı, Doğu Marmara)

“Kesinlikle ADSM’de çalışanlara düzenli ziyaret olmalı. Ziyaret olmayınca, bilgilendirme sadece bültenle, dergiyle. Onlar da herkese ulaşmıyor, hele de üye değilse.” (41 yaş, kadın, ADSM, Batı Anadolu)

“Oda üzerinden ziyarete gelebilirler. 3-6 ayda bir görüşümüz alınabilir. Biz de gelip söyleriz. Oda’nın yaptığı işlerden sadece dergiyi görüyorum.” (34 yaş, erkek, kendi adına çalışan, Ege)

2.4. TDB ve Oda’nın öğrencilikten itibaren temas etmesi, dinlemesi (dokuz dişhekimi)Bu konuda görüş bildiren dokuz dişhekiminin beşi kadındır (%55.6). TDB ve Oda ile dişhekimleri arasındaki iletişim sorunu yukarıda belirtilen üç alanda da kamuda çalışan dişhekimleri tarafından ifade edilirken, TDB ve Oda’nın öğrencilikten itibaren temas etmesi ya da dinlemesi ise büyük oranda özel-de ücretli çalışanlar tarafından (yedi dişhekimi, %77.8) olmuştur. kamuda ve kendi adına çalışan iki kişi sadece bu konuda (iki dişhekimi, %22.2) görüş bildirmiştir. Katılımcıların üzerinde durdukları temel vurgu, öğrencilikleri süresince Oda’nın ve TDB’nin kendileriyle hiç temas etmedikleri için onlardan haberdar olamadıklarıdır. Dolayısıyla, görüş ve önerileri de buna odaklanmıştır. Bunlardan bazıları şun-lardır;

“Bakın işte durumumuz. Oda bana öğrenciliğimde benimle iletişime geçseydi, sahip çıksaydı, şimdi ben ona minnet duyar ve yanında olurdum.” (41 yaş, erkek, özelde ücretli çalışan, Orta Anadolu)

“Bilinçsizce atılıyoruz mesleğe. Oda’nın bu konuda çok eksiklikleri var. Öğrenciyken bir şeyler yapmaları lâzım ki bizde Oda’da bir şeyler yapabilelim. Hakkımızı arayabilelim. İşe bizleri dinleyerek ve anlayarak başlayabilirler.” (25 yaş, kadın, özelde ücretli çalışan, Ege)

“Oda ve TDB, internetten kısa mesaj yazıp, e-posta gönderip ilişkilerimizi geçiştirmemesi lâzım. Bunun için daha sık toplantılar yapılabilir.” (41 yaş, erkek, kendi adına çalışan, Batı Marmara)



16

3. TDB ve Oda’nın Politika ve Siyaset Yapması/Yapmaması (42 dişhekimi)Dişhekimlerinin mesleki örgütlenme konusunda üçüncü sırada ifade ettikleri sorun alanı “TDB ve Oda’nın politika ve siyaset yapması ya da yapmaması” olmuştur. Bu konuda 42 dişhekimi görüş bildirmiş olup, %47’si (20 dişhekimi) kendi adına, %40.4’ü kamuda (toplam 17 dişhekiminin 12’si ADSM, 4’ü TSM, 1’i hastane), geri kalanı (beş dişhekimi) ise özelde ücretli çalışmaktadır. Yarıdan fazlası da (25 dişhekimi, %60) erkektir. Kamuda çalışan toplam 17 dişhekiminin %41.2’si (yedi dişhekimi) Odası’na üye değildir. Diğer bir deyişle, TDB ve Oda’nın politika ve siyaset yapması/yapmaması büyük oranda kendi adına, ADSM ve TSM’de çalışanlar ile erkekler ve kamuda çalışıp, üye olanlarda üçüncü sırada önemli bir konudur.

Bu temada TDB ve Oda’nın politika ve siyaset yaptığını “kabul etme” (21 dişhekimi) ve “kabul etmeme” (21 dişhekimi) biçiminde iki farklı görüş ortaya çıkmıştır. “TDB ve Oda’nın politika ve siyaset yaptığını kabul edip, yapmamasını isteyenler; daha çok Oda’sına üye olmayan (%66.7), kendi adına çalışan (%66.7) ve 35-45 yaş grubunda olanlardır (%52.4). TDB ve Oda’nın politika ve siyaset yapmasını isteyenler ise; daha çok kamuda çalışan (%52.4) ve Oda’sına üye olanlardır (%72.7). Her iki grupta da erkekler daha fazladır. TDB ve Oda’nın siyaset yapması ve yapmaması konusunda dişhekimlerinin görüşleri şu şekildedir;

3.1. TDB ve Oda’nın politika ve siyaset yapmaması (21 dişhekimi)TDB ve Oda’nın politika ve siyaset yaptığını düşünüp, yapmasını istemediğini belirten 21 dişhekimi-nin 14’ü kendi adına (%66.7), altısı kamuda (%28.6) (beşi ADSM, biri TSM) ve biri özelde ücretli (%4.7) çalışmaktadır. Kamuda çalışan altı dişhekiminin dördü (%19) Odası’na üye değildir. Yanıt verenlerin bü-yük bir çoğunluğu da erkektir (12 dişhekimi, %57.1). Dişhekimlerin TDB ve odaların siyaset yapmaması ile ilgili temel algısı, TDB ve odalarının siyaset yapıp, mesleki sorunlarla yeterince ilgilenmediği üzerinedir. Oda ve TDB ile kendisi arasındaki uzak mesafenin nedenini de buna bağlamaktadır. Dişhekimlerinin bu konudaki ayrıntılı görüşleri şu şekildedir;

“TDB ve Oda artık biraz CHP gibi oldu. Gerçekten artık siyaseti bırakıp, biraz gençlere zaman ayırsınlar.” (41 yaş, erkek, kendi adına çalışan, İstanbul)

“Oda TDB’nin bir siyasi duruşu olsun derseniz, ben farklı bir siyasi duruşa sahibim. TDB’nin o siyasi duruşu beni de bağlıyo. Benim mesleğimi icra etmek için bu Oda’ya katılma mecburiyetim var. Ben bu Oda’nın üyesi iken, onun yaptığı her hareketten ben de sorumluyum. İşte kopuşun bir sebebi de bu. Ben eczacı odalarını hiç te öyle görmüyorum. Onlar bizim gibi politik değil. Seçimleri bizim gibi az olmuyo. Sağlık Bakanlığı ile TDB ve Oda’nın iletişim kopukluğu var. Ben bu sorunun siyasi cep-heleşmekten kaynaklandığını düşünüyorum. Ben siyasetle hayatı botunca uğraşmış birisi değilim. Meslek örgütünün hiç bi noktada siyasi kimliğinin olmaması lazım. Ama Türkiye’de meslek örgüt-lerinin belli siyasi kimliklerle hareket ettiğini düşünüyorum. Tabi ki siyasi kimlik olduğu zaman, bu durum da başka bi siyasi kimlikle karşı karşıya gelmiş oluyosunuz. Sağlık Bakanlığı siyasi bi kimliktir.” (34 yaş, erkek, kendi adına çalışan, Batı Anadolu)

“Devlet tüm hizmetleri ticari bir faaliyet olarak yapmaması lâzım. Devlette çalışan arkadaşlarla çok büyük bir kopukluk var. Bunun giderilmesi için bir şeyler yapmalı. TDB ve Oda faaliyetlerine katılmak istiyorum. Ben mesleğimin bir parçası olmak istiyorum. Ben onların siyasi faaliyetleri için gelmiyorum. Mesleğimizin öne çıkartılması gerekir. Biz neden Türk Eczacıları Birliği kadar güçlü olamıyoruz?” (42 yaş, kadın, kendi adına çalışan, Batı Marmara)

“TDB toplumun sorunlarıyla değil, tamamen kendi üyelerinin sorunlarıyla ilgilenmeli.” (31 yaş, erkek, özelde ücretli çalışan, Batı Marmara)



17

3.2. TDB ve Oda’nın politika ve siyaset yapması (21 dişhekimi)Bir meslek örgütünün hukuki, idari, ekonomik, siyasi, sosyal, kültürel ve mesleki yönlerinin olması, sadece mesleğin eylemlerinden değil, aynı zamanda toplum ve devlet bakımından da çeşitli işlev-lere olması özellikle belli güncel toplumsal olaylar karşısında kamuoyu oluşturma, siyasi karar alma mekanizmalarını etkileme ve uygun görmedikleri siyasi kararlara karşı direnme şeklinde eylemler yapmasını gerektirmektedir (CBDDK, 2009; Merton, 1958; Avşarbey, Dilekçi 2014). Yanı sıra, dişhekim-leri de dâhil olmak üzere, sağlık çalışanlarının yasalarda belirtilen fonksiyonları yerine getirmesi için meslek örgütlerinin meslek politikaları geliştirmesi, sağlık mesleklerinin politikalarını doğrudan etkileyen mevcut sağlık politikaları konusunda tutum alması onların diğer bir sorumluluk alanıdır. Dolayısıyla, meslek ve sağlık politikaları da genel ekonomi politikalarla şekillendiğinden, bir meslek örgütünün genel politikalarla ve siyasetle ilişki kurması zorunluluk olmaktadır. Buradaki kritik ya da hassas nokta, bu ilişkinin nasıl ve hangi düzeyde olduğudur.

TDB ve Oda’nın politika ve siyaset yapmasını isteyen ya da bunu doğru bulan 21 dişhekiminin TDB ve Oda’nın politika ve siyaset yapmasını istemeyenlerde olduğu gibi, büyük bir çoğunluğu erkektir (%62). Yine TDB ve Oda’nın politika ve siyaset yapmasını istemeyenlerde birinci sırada kendi adına çalışan dişhe-kimleri iken, isteyenlerin birinci sırasında kamuda çalışanlar (%52.4) (yedisi ADSM, üçü TSM, biri hastane) vardır. Burada ikinci sırada kendi adına (altı dişhekimi, %28.6) ve üçüncü sırada da özelde (dört dişhekimi, %19) ücretli çalışanlar bulunmaktadır. Kamuda çalışan 11 dişhekiminin üçü (%27.3) Odası’na üye değildir.

TDB ve Oda’nın politika ve siyaset yapmasını isteyen ya da bunu doğru bulan dişhekimleri-nin bu temadaki ortak vurgusu, sağlığın siyasetten bağımsız olmadığı, ek olarak, toplumsal sorunlarla ilgilenmenin kamu niteliğinde bir meslek örgütünün temel işlevi olduğu görüşüdür. Bu konudaki bazı ifadeler şöyledir;

“TDB politik olmamalı derken, TDB siyasi bir partiye bağlı olmamalı. Ama bir siyasi politikası olması lâzım bence kesinlikle. TDB sivil tolum örgütüdür. Eğer siyasi bir politika üretemezse o zaman sosyal kimliğini kaybeder bence. Ama hani bi partinin devamı olmamalıdır muhakkak.” (46 yaş, erkek, kendi adına çalışan, Batı Anadolu)

“TDB, bir Türk Tabipleri Birliği gibi değil. Politik değil. Politik olmadığı için de ciddi bir tepki verilmiyor. Bu sadece hekim açısından değil, hasta açısından böyle. Yani TDB hastaların nitelikli hizmet alması için de ciddi tepki oluşturmalı.” (39 yaş, özelde ücretli, İstanbul)

“Gençler TDB’nin ve Oda’nın çok siyasi olduğunu söylüyor. Nere değil ki? Nere değil yani?” (40 yaş erkek, ADSM çalışanı, Batı Anadolu)

“Siyaset sağlıktan bağımsız değil. Aslında hiçbir sorun birbirinden bağımsız değil. Meslek odaları tabi ki üyelerinin sorunlarıyla ilgilensin. Ama diğer sorunlara ilgisiz kalmak eşyanın tabiatına ay-kırı. Her türlü açıklama yapılmalı. Geziye tarafsa taraf, karşıysa karşı olduğunu açıklamalı. Bütün meslek örgütleri siyasetin içinde olmalı. Hangimiz içinde olmadığımız bir yapıyı eleştiriyorsak, ona haksızlık yapıyoruzdur.” (58 yaş, erkek, TSM çalışanı, İstanbul)



18

4. TDB VE ODA’NIN ÜYELERİ İÇİN BİR ŞEYLER YAPMASI/YAPMAMASI (40 Dişhekimi)TDB’nin üyeleri için bir şey yapıp yapmadığı konusunda görüş bildiren 40 dişhekimi olmuştur. Onların %35’i kendi adına (14 dişhekimi), %25’i özelde (on dişhekimi), %17.5’i ADSM’de ücretli (yedi dişhekimi), %12.5’i hastanede (beş dişhekimi), %10’u ise TSM’de (dört dişhekimi) çalışmakta ve %70’i ise (28 dişhekimi) erkektir. TDB ve Oda’nın üyeleri için bir şey yapıp yapmadığına yönelik olumlu görüşler en fazla kadınlardan, özelde ve kamuda çalışanlardan, olumsuz görüşler ise erkeklerden ve kendi adına çalışanlardan gelmiştir.

4.1. TDB ve Oda’nın üyeleri için bir şeyler yaptığının düşünülmesi (12 dişhekimi)TDB ve Oda’nın üyeleri için olumlu bir şey yaptığını düşünen 12 dişhekiminin yarısı kadındır. %41.7’si (beş dişhekimi) özelde, %41.7’si (beş dişhekimi) kamuda, geri kalanı ise kendi adına (iki dişhekimi) çalışan-lardır. Görüldüğü gibi, kendi adına ve TSM’de çalışanlar en düşük düzeyde TDB ve Oda’nın üyeleri için olumlu bir şeyler yaptığını düşünmektedir. Dişhekimleri TDB ve Oda’nın mesleğin üyeleri için olumlu bir şeyler yaptı görüşlerini şu ifadelerle açıklamıştır;

“Oda’nın yönetim kurumunda bulunan arkadaşların hakkını yemeyelim. Sorunlar oldukça günlük çözümler getirmeyi yeğliyorlar. Şu anda bir sistem çerçevesinde değil, ama bir sorundan haberdar olduğunda müdahale ediyorlar.” (57 yaş, erkek, özelde ücretli, Ege)

“TDB orda bi yerde vardı bizim için ama. Çok temas halinde değildik biz genel olarak. İlk kez bu vesileyle bugün temasa geçtik. Oda, daha çok bizim için eğitim adına biraz daha faaliyet gösteren bi yer. Onun dışında, gece düzenleyelim, eğlenelim. Ama hani, meslek hakkını savunur. Ama gene orda bi yerdedir ama. Bizim adıma savunur. Arada merhaba, merhaba görüşürüz. Ama hani çok sıkı bi şey, ilişkide de değiliz tahminimce ama. Yani ilişkimiz soğuk da değil, çok sıcak da değil. Orda bi yerde olduğunu biliyoruz ama. Bizim adımıza bi şeyler yapıyo. Arada temas kuruyoruz. Sorunumuz olduğunda da danışırız. Orda hep var o.” (34 yaş, erkek, özelde ücretli, Batı Anadolu)

“Ben TDB ve Oda’nın bir şeyler yaptığını, çaba gösterdiğini düşünüyorum.” (45 yaş, kadın, özelde ücretli, İstanbul)

4.2. TDB ve Oda’nın üyeleri için bir şeyler yapmadığını, yapamayacağının düşünülmesi (28 dişhekimi)Yaklaşık her onbir dişhekiminden birisi (28 dişhekimi) TDB ve Oda’nın mesleğin üyeleri için bir şey yapmadığını/yapamayacağını düşünmektedir. Bu veri, TDB ve Oda hakkında bilgisi olmayan ya da yanlış bilgisi olanlar (24 dişhekimi) ile birlikte düşünüldüğünde, araştırma kapsamındaki her beş hekimden birisi TDB ve Oda’ların örgütlenmesi ve faaliyetleri konusunda karamsar, umudunu kesmiş ve bilgi sahibi değildir anlamı çıkabilir. O nedenle, bu, dikkate alınması gereken bir veridir.

TDB ve Oda’nın mesleğin üyeleri bir şeyler yapmadığını, yapamayacağını düşünen 28 dişhekiminin %39.3’ü kendi adına (11 dişhekimi), %40.7’si kamuda (%22.2 ADSM, %11.1’i hastane, %7.4’ü TSM) %20’si ise özelde çalışmakta olup, %82.1’i de (23 dişhekimi) erkektir. Bu dişhekimlerinin %39.3’ü (11 dişhekimi) 44 yaş üzerinde, %24’ü ise 35 yaş altı gruptadır. TDB ve Oda’nın mesleğin üyeleri için bir şey yapma ve yapmama/yapamayacağını düşünme durumu bazı özellikle açısından karşılaştırıldığında; ilkinde daha fazla özelde ve kamuda çalışanlar (%47,%41.7), ikincisinde ise kendi adına ve kamuda çalışanlar (%39.3, %40.7) bulunmaktadır.



19

Dişhekimlerinin TDB ve Oda’nın mesleğin üyeleri için bir şey yapmadığına ya da yapamayacağına yönelik görüşleri şöyledir;

“..TDB’ye baktığınızda, on yedi yıldır Anadolulu ve orta direk dişhekimlerinin hiçbir sorunuyla ilgili çözüm ürettiğini, bir öneri sunduğunu, Türkiye’de kaç dişhekimine ihtiyaç var? kaç fakülte açılmalı? gibi konularda herhangi bir fizibilite çalışmaları yaptığını görmedim, duymadım. Belki var-dır bakın. Belki de hükümete de sunmuşlardır da. Hükümet, muhalefet etmelerinden dolayı dikkate almamıştır. TDB tüm bu konuştuğumuz sorunlara yönelik raporlar hazırlayıp, hükümete sunma-lı. Ama Türkiye’de her şey siyasi. Ne kadar dikkate alınırız ki. Şu ada TDB’nin bizim meslek örgü-tümüzün herhangi bir etkinliği maalesef yok. Bu sıkıntılar karşısında, Oda’nın ve TDBnin ne yapa-bileceği konusunda da hiç bilgi sahibi değilim sanki. Bugüne kadar da bunu hiç düşünmedim. Bu konu hakkında çözüm üretmedim. Ben Oda faaliyetlerine toptan karşı olduğum için çözümü hiç düşünmedim.” (40 yaş, erkek, kendi adına çalışan, Orta Anadolu)

“TDB’nin yapabileceği çok bir şey kalmadı. Çünkü Sağlık Bakanlığı her şeyi ele geçirdi. Artık Oda formalite kaldı. Yasal olarak statü olarak hiçbir etkisi yok. Her şey Bakanlığın elinde. Devlet kontro-lünde. TDB’yi kapatırlar yakında. … Biz TDB için ne yapabiliriz? Valla biz işletmelerimizle ilgilenebiliriz. Bundan sonra TDB ile neden ilgileneceğim.” (56 yaş, erkek, kendi adına çalışan, Akdeniz)

“TDB’nin kamu için bir şey yaptıklarını görmedik.” (45 yaş, kadın, TSM, çalışanı Ege)

“TDB kendini güçlü zanneden ama bi şeyi elde etme konusunda çok zayıf bir kuruluş. Bir şey olur mu? Olmaz. Ama şu anda tablo bu. Hiç iç açıcı değil. Şöyle, TDB ve Oda ile üyeleri arasında büyük bir kopukluk var kesinlikle. Bence TDB’nin gücü de yok. TDB’nin şu anda kendi içinde kendi yağı içinde kavrulmaya çalışan, bir şeyler yapmaya çalışan ama yapamayan. Siyasi anlamda veya siyasi ayağının ise güç anlamda Sağlık Bakanlığı karşısında bir şey talep edemeyecek bi konumda. Nede-ne dair bir fikrim yok.” (31 yaş, erkek, özelde ücretli çalışan, Batı Marmara)

“Dişhekimlerinde umutsuzluk, inançsızlık var. Bu, TDB ve Odalara da yansıyor.” (41 yaş, erkek, TSM çalışanı, Güneydoğu Anadolu)

5. TDB ve Oda’nın Eğitim ve Diğer Bilimsel Faaliyetler Yapması (39 dişhekimi)Meslek örgütünün temel işlevlerinden birisi de mezuniyet sonrasındaki eğitime ve bilimsel faaliyet-lere doğrudan katkıda bulunmaktır. TDB Kanunu’nun 11. maddesinin h şıkkı “Meslek mensuplarının daha yüksek bir mesleki kültür düzeyine ulaşabilmeleri için gerekli teşebbüslerde bulunmak” ifa-desiyle eğitime de atıfta bulunmaktadır. TDB’nin 2012 yılında yayımladığı “Dişhekimliği Meslek Etiği Kuralları”nın Kişisel Mesleki Gelişim bölümünde; “Dişhekimi, mesleği ile ilgili bilgi, beceri ve donanımını geliştirmelidir.” Mesleği Destekleme bölümünde ise; “Dişhekimi mesleğinin bilimsel ve toplumsal yön-den gelişmesini ve ilerlemesini desteklemekten sorumludur.” ile eğitimin, dişhekimleri için etik açıdan mesleki sorumluluk olarak ele alındığı görülmektedir. Bunların yanında, TDB’nin 8., 12. ve 16.sı olmak üzere, üç Olağan Genel Kurul’da TDB, eğitim ve bilimsel faaliyetleri konusunda oybirliği ile kararlar almıştır.

Bu kararlar;

• 3-5 Kasım 2000 tarihinde 8. Olağan Genel Kurulu’nda “Toplumda mesleğin saygınlığı-nı arttırmak ve onurunu korumak için yapılan akademik ve mesleki çalışmaların yanında, insanlık ağız ve diş sağlığı konusunda bilgilendirilen ve bu konuda hizmet veren, Birliğe bağlı bir eğitim merkezinin oluşturulması. Birliğimiz, mesleğimiz ve üyelerimiz açısından da önem taşımakta-dır. Bu nedenlerle, Birliğimiz adına toplumu ağız ve diş sağlığı konusunda bilgilendirecek ve in-sanlara konuya yönelik olarak hizmet verecek bir eğitim merkezi tesisinin inşa edilebilmesi için,



20

ilgili resmi makamlarla arsa temini imar uygulamaları ve bu konularda gerekli görüşme ve anlaş-maların, gerekli inşaatın yaptırılması için resmi ve özel kurul ve kuruluşlarla her türlü görüşme ve anlaşmayı yapmak üzere genel kurulumuz tarafından Birlik Merkez Yönetim Kurulu`na yetki verilmesine,

• 14-16 Kasım 2008 yılında 12. Olağan Genel Kurulu’nda “Mesleğini icra eden tüm dişhekimlerinin oda-lara üyeliklerinin ve “Sürekli Dişhekimliği Eğitimi”nin zorunlu hale getirilmesi konusunda Anayasada gerekli değişikliklerin yapılması için Merkez Yönetim Kurulunun diğer sağlık meslek birlikleri ile ortak çalışma yapmasına,

• 4-6 Kasım 2016 tarihinde 16. Olağan Genel Kurulu’nda “Ülkemizde Dişhekimliği eğitiminin daha nitelikli olabilmesi için 16. Dönem Merkez Yönetim Kurulu tarafından Dekanlar Konseyi ile ortak çalışma yapılmasına karar verilmiştir.

Bu ve benzeri kararlar, genelde TDB ve odalarının, özelde meslek üyelerinin eğitim ve bilimsel faaliyetleri öncelediğini göstermektedir. Buna karşın bu çalışmada dişhekimlerin %16.3’ü (39 dişheki-mi) TDB ve Oda’nın eğitim ve diğer bilimsel faaliyetler yapması konusunda fikrini beyan etmiştir. Bu temada görüş bildiren dişhekimlerin %38.4’ü kadın, %35.9’u kamuda, (14 dişhekimi), %35.9’u (11 dişhekimi) özelde, kendi adına, %28.2’si (11 dişhekimi) çalışmaktadır. Kamuda çalışanların altısı ADSM’de, altısı TSM’de geri kalan iki kişi ise hastanede çalışmaktadır. Bir başka ifadeyle, eğitim ve bilimsel faaliyetlerle ilgili görüş bildirenler büyük oranda erkek, kamuda ve özelde ücretli çalışan ile 40 yaş ve üzeri gruptur (%51.3).

TDB’nin ve Oda’nın eğitim ve diğer ve bilimsel faaliyetleriyle ilgili temel vurgu, mezuniyet sonrası eğitimlerin başta dişhekimleri, beraberinde asistanlara, bankoda çalışanlara, laboratuvar ekiplerine yö-nelik olmasına, dişhekimlerine yönelik eğitimlerde katılımın artırılması, bilimsel toplantıların ücretsiz olması ve bilimsel toplantılara katılımın sağlanması için Sağlık Bakanlığı’ndan izinli sayılmalarıyla ilgilidir (Tablo 3). Bunlara yönelik dişhekimlerin görüşleri aşağıdadır;

5.1. Eğitimlerin yapılması (26 dişhekimi)“Ben TDB’nin seminer programını sonuna kadar destekliyorum. Ben, bu eğitimlerle kendimi geliştirdim.” (47 yaş, kadın, kendi adına çalışan, İstanbul)

“Çalıştığımız yerlerde özellikle asistanlara, bankoda çalışanlara, laboratuvar ekiplerine yönelik dönemsel olarak hizmet içi eğitimleri yapılmalı.” (49 yaş, kadın, özelde ücretli, İstanbul)

“TDB’nin TSM’de çalışan hekimlere yönelik bir meslek içi eğitim yapması. Konulardan birisi, veri na-sıl toplanır? nasıl analiz edilir? olabilir. Elimize bir sürü veri geçiyor ve değerlendiremiyoruz. Eğitim olursa elimize geçen veriler böylece havada kalmamış olur.” (41 yaş, erkek, TSM çalışanı, Güneydoğu Anadolu)

“Mezuniyet sonrası eğitimlerin zorunlu hale getirilmesi ve onun için bazı yaptırımların getirilmesini önerebilirim.” (42 yaş, kadın, özelde ücretli, Batı Anadolu)

“İkinci olarak odadan beklentimiz çok daha fazla bilimsel etkinliğin yapılması. Bu da bizi geliştiren, ayrıştıran unsurlar.” (45 yaş, erkek, kendi adına çalışan, Aydın)



21

5.2. Eğitimlere katılımın sağlanması (yedi dişhekimi)“Şu an mesela her ay, her hafta bir şey olsa ful herkesin katılacağını da düşünmüyorum. Benim de gitmem için biraz daha cazip hale gelmesi gerekiyor. Benim de mesela bir günüm tatil sadece. Onda da hani güzel bir şeyler, eğitim yaparlarsa giderim ben..” (25 yaş, kadın, özelde ücretli, Kuzeydoğu Anadolu)

“Etkinlikler neden hep İstanbul ve Ankara’da? Bunların bütün illerde olması lâzım. Spesifik bütün illerde olması lâzım.” (28 yaş, erkek, özelde ücretli, Ortadoğu Anadolu)

“İşte anlatabildim mi, sıkıntı orada. Kişilerden kaynaklı. Mesela şuraya neden az kişi gelmişiz? Niye kalanlar gelmiyor? Niye duyarsız? Niye böyle bir topluluk oluşmuş? Toplantı, eğitim, bilimsel faali-yetler yapılıyor da katılım yok. Bakın şu bulunduğumuz binada 70-80 tane hekim var. Hepsine ayrı ayrı davetiye gitti ben biliyorum. Adamın ön gördüğü bahaneleri söyleyim ben size: ‘Aynı dağda ya-pılıyor, aynı otelde yapılıyor, ya ben kayak yapacağım. Ne işim var orada, gelemem, hafta sonumuz var onu da böyle mi öldürelim?’. Öne sürülen bahaneler bunlar. Yoksa gelen eğiticiler gerçekten iyi. Bazıları kötü oluyor, sıkılıyorsun ama. Bunu aşmak mesele yani. … Bu konuda her birimiz sadece çalıştığı yerdeki arkadaşlarını motive etsek….” (25 yaş, erkek, kendi adına çalışan, Kuzeydoğu Anadolu)

5.3. Bilimsel toplantıların ücretsiz olması (dört dişhekimi)“Bir sürü arkadaş kongrenin ücretli olmasından çok şikâyetçi. Kongrelerin güzel bir nefes alma açı-sından önemi çok büyük. O nedenle, kongre ücretleri daha düşük olmalı, arkadaşlarımızın katılı-mı teşvik edilmeli. Özellikle az puan yapıp, performans ile mücadele eden arkadaşlarımız kong-relere motive edilmeli, ödüllendirilmeli. Çünkü idare onların çok üzerine geliyor. Ben 30 bin puan ile çalışıyorum ve o arkadaşlara çok saygı duyuyorum.” (42 yaş, kadın, ADSM çalışanı, İstanbul)

“Gece düzenlemek gibi sosyal faaliyetler yerine, mesleğe yönelik bilimsel kongrelerini yapılması. Oda’nın böyle kongreleri öğrencilere ücretsiz götürmesi meselâ olabilir.” (25 yaş, kadın, özelde ücretli, İstanbul)

“TDB’nin de dişhekimleri yoluncak biri olarak görmemesi gerekir. Sempozyumların ve kongrelerin fiyatları, fuarlardaki kiralama paraları. Bunları benim için mi? Kendisi için mi yapıyo? Nereye gidiyo bu paralar? Hekimlere göstermelik bi şeyler yapılıyor o kadar.” (37 yaş, erkek, kendi adına çalışan, Batı Marmara)

5.4. Bilimsel toplantılara katılımın sağlanması için dişhekimlerinin Sağlık Bakanlığı’ndan izinli sayılmaları (iki dişhekimi)

“Seminerlere izinli gelebilmemiz lâzım, yıllık izinden düşülüyor ya. Bunun Sağlık Bakanlığı’ndan izinli sayılırsak, eğitimlere ve bilimsel çalışmalara katılım çok olur” (45 yaş, kadın, TSM çalışanı, Ege)

6. DAYANIŞMA İÇİNDE OLUNMASI (29 Dişhekimi)Dayanışma, bir topluluktaki birey ya da kümeler arasında karşılıklı yardımlaşma, işbirliği, ortak tutum ve toplu eylem aracılığıyla gelişen bağlılık ve paylaşım duygusu olarak tanımlanmaktadır (TÜBA, 2011:1146). Her şeyden önce “dayanışma” kişilerarası bir ilişkidir; ancak, bu özel bir ilişkiyi, yani, “karşılık-lılık” durumunu ifade etmektedir (Koçak, 2001). Meslektaş dayanışması ise meslektaşların birbirlerine olan desteği ve mesleki anlamda bilgi, teknik ve beceri paylaşımıdır. Kolektif bilinç ve duygu ile hareket eden dayanışma, gündelik yaşamda dâhil olmak üzere, geleneksel yaşam biçimlerinden, emek kesi-minin sınıf mücadelesinin zorunlu koşulu olma biçimine kadar geniş bir yelpazede seyreder. Bir eğilim olarak dayanışma, genellikle bireyin iradesi dışında içinde bulunduğu kolektifler aracılığıyla gerçekle-şen dayanışmadır. Bu durumda sözü edilen kendiliğinden ve belki de çoğu kez farkında olunmadan yaşanan ilişkilerdir. Erdem olarak dayanışma ise bilinçlidir ve bir değer halini alır (Koçak 2001). Homojen gruplar, topluluklar, meslek grupları vb. arasında dayanışmayı sağlamak daha kolayken, çıkarları farklı



22

olan, özellikle son 40 yıldır devam eden esnek istihdam biçimleri gibi farklı geçici, güvencesiz işlerde çalışanlarda oldukça zordur. Çünkü böylesi istihdam ve çalışma biçimlerinde dayanışmanın karşısında “rekabet” vardır (Çetinkaya-Uslusoy, 2010; Koçak, 2001).

Bu çalışmada, her oniki dişhekiminden birisi dayanışma üzerinde odaklanmıştır. Diğer bir deyişle, dişhekimleri için “dayanışma içinde olmak” altıncı sırada üzerinde tartışılan öncelikli konulardan birisi olmuştur. Tema aşağıda görüldüğü gibi üç temel konu etrafında ele alınmıştır.

6.1. Dişhekimlerin birbirileriyle dayanışması (19 dişhekimi)Ondokuz dişhekimi büyük oranda erkek (13 dişhekimi, %68.4), özelde ücretli (yedi dişhekimi, %36.9) ve kendi adına çalışandır (altı dişhekimi, %31.6,). Burada dişhekimleri birbirleriyle dayanışmasında; dişhekimi-dişhekimi olduğu kadar, dişhekimi –Oda ve Dişhekimi-TDB olmak üzere üç çerçevede görüşlerini beyan etmiştir. TDB (2012)’nin ise Dişhekimliği Meslek Eğiti Kuralları’nda ise dayanışma; “TDB, mesleki uygulamalarla ilgili onur kırıcı, haksız suçlamalara uğrayan meslektaşlarını korumalıdır.” maddesi ile dişhekimi-TDB ilişkisini merkeze aldığı görülmektedir.

Bu çalışmada dişhekimlerin birbirileriyle dayanışmasına yönelik ayrıntılı ifadeleri şu şekildedir;

“Hiç kimseyle dayanışamıyorsunuz. Buna Oda ve TDB’de dâhil.” (41 yaş, erkek, özelde ücretli, Batı Anadolu)

“Şucular bucular diye rekabet olduğu için, kimse diğerine çay içmeye bile gitmiyor.” (41 yaş, kadın, kendi adına çalışan, Ortadoğu Anadolu)

“Ben hep meslek örgütüne üye oldum. Daha önceden çalışmaların içinde bulundum. Her seferinde umudum vardı. Umudumu kaybetmemek için mücadele ediyorum. Çünkü örgütlenmek için dayanı-şacağımıza ümidim var. Çünkü sorunlarımız giderek ortaklaşıyor. Bu da dayanışma ve örgütlenme için çok önemli bir gıda.” (46 yaş, erkek, ADSM çalışanı, Batı Anadolu)

“Ama biz meslek grubu olarak maalesef sıkıntılı bir meslek grubuyuz. Düşmanlıklar çoktur, dostluk-lar çok azdır. Genel olarak bu da kötü yapıyor olayı. Genel olarak kazanç üzerinden döner bu işler. İnsanlar birbirini pek desteklemez. Kötüleme, karalama maalesef oluyor.” (25 yaş, erkek, kendi adına çalışan, Kuzeydoğu Anadolu)

“Camia, meslek olarak dişhekimlerinde birlik sağlanabilir gibi gelmiyor bana. Eczacılar ve tıpçı-lar gibi değil. Yani birlik olmayan bi camiayız biz. Genelde şöyle bi şey var; Dişhekimi olurken, işin maddi boyutunu düşünerek okuyoruz. Nedeni bu olabilir. Birilerinin yanında çalışmamız, özellikle mesleğimizden olmayan kişilerin yanında çalışmamız, hastaların bizlerle pazarlık yapması gibi faktörler de buna neden olabilir. Böyle olursa dayanışmak mümkün mü? Mümkün olmuyor işte. Bunu bir başarsak…” (38 yaş, erkek, özelde ücretli, Orta Anadolu)

6.2. TDB’ye sahip çıkılması (beş dişhekimi)Beş dişhekimi de dayanışmanın en önemli noktasının öncelikle Oda’ya üye olmak, Oda ve TDB içinde çalışmak ve onlara sahip çıkmakla mümkün olacağını vurgulamıştır.Bir dişhekimi bunu şöyle açıklamaktadır;

“Bakın mesela Oda, uzmanına da sahip çıkmadı, diğer dişhekimlerine de sahip çıkmadı. Bu bir sorun. Ama ben buna rağmen, Oda üyeliğimden ayrılmadım. Oda’ma ve TDB’ye de elimden geldiğince sahip çıkarım, çıkmak da lâzım.” (48, kadın, ADSM çalışanı, Batı Anadolu)



23

6. 3. TDB ve Oda’ya yönelik aidiyet duygusunun geliştirilmesi (beş dişhekimi)Ait olma duygusu “bizlik” duygusu etrafında biçimlenmekle birlikte, dayanışma arttıkça ait olma duygusu artar, ait olma duygusunun artmasıyla da dayanışma güçlenir. Bu araştırmada beş dişhekimi kendileriyle Oda ve/veya TDB arasındaki aidiyet duygusunun olmadığından ve olması gerektiğinden bahsetmiştir. İfadeleri şu şekildedir;

“TDB ve Oda üyelerine daha fazla değer verebilir. Bu, bizlerin TDB’ye Oda’sına karşı aidiyet duygusunu artırılabilir. Değer verdiğini de nasıl gösterebilir. Mesela, yaptıkları faaliyetlerden zamanında haberdar edebilirler, dergileri zamanında gönderebilirler. Bizleri bazı süreçlere katabilirler.” (27 yaş, kadın, ADSM çalışanı, Kuzeydoğu Anadolu)

“Aidiyet duygusunu artırırsak, o kadar güçlü olur ve sesimizi de duyururuz.” (46 yaş, erkek, ADSM çalışanı, Batı Anadolu)

7. TDB’NİN SAĞLIK BAKANLIĞI VE SAĞLIK POLİTİKALARI İLE İLİŞKİSİ (28 Dişhekimi)Dişhekimleri TDB’nin Sağlık Bakanlığı ve sağlık politikalarıyla ilişkisini yedinci en önemli konu olarak görmüştür. Bu konuda görüş bildiren 28 dişhekiminin yarısı kendi adına (14 dişhekimi), %14.3’ü ADMS (4 dişhekimi), %14.3’ü TSM (dört dişhekimi), %14.3’ü özelde ücretli ve geri kalanı da devlet hastanesinde çalışmaktadır. Ve yarıdan fazlası (%69) da erkektir. TDB’nin Sağlık Bakanlığı ve sağlık politikaları ilişkisi dişhekimleri tarafından birbirine zıt iki görüş olarak ele alınmıştır. İlki, Sağlık Bakanlığı ve TDB’nin sağlık politikaları ve meslek politikaları konusunda birlikte çalışması ve çatışmaması (15 dişhekimi, %54), ikincisi ise Sağlık Bakanlığı ve TDB’nin sağlık politikaları ve meslek politikaları konusunda birlikte gerektiğinde çalışmaması ve çatışmasıdır (13 dişhekimi, %46).

Her ikisine yönelik dişhekimlerinin yaklaşımları aşağıdadır;

7.1. Sağlık Bakanlığı ile TDB’nin sağlık politikaları ve meslek politikaları konusunda birlikte çalışma-sı ve çatışmaması (15 dişhekimi)Bu görüşte olanların büyük bir çoğunluğu, kendi adına (beş dişhekimi, %33.3) çalışan, erkek (%73.3) ve 30-45 yaş grubunda olanlardır. Beklenti, Sağlık Bakanlığı ve TDB’nin birlikte çalışması olması ise de gerçekte bunun olmadığı ve nedeninin de her iki yapının siyasi davrandığına yönelik kanıdır. Dişhekimlerinin konuyla ilgili bazı görüşleri şu şekildedir;

“Bu konuda çok dertliyim. Meslek örgütünün de ben üyesiyim. Bu ikisinin arasında bi çatışmanın ol-ması bana çok tuhaf geliyor. Sağlık Bakanlığı bizi kaalâ almıyor, tanımam, etmem modunda. Ama bizim meslek örgütümüz de bazı konularda dik. Daha arabulucu yaklaşmak lâzım. En son ağız ve diş sağlığı ile ilgili bi yönetmelik çıktı. Oda ve TDB her şey olduktan sonra, dava açıyor. Ama za-ten bazı şeyleri Sağlık Bakanlığı zaten düzeltmeye çalışıyo. TDB ve Oda ise durumu mahkemeye taşıyor. Ben biriyle mahkemelik olmadan önce kapısını çalırım. TDB ve Oda’da onu yapmıyor. Ben, Sağlık Bakanlığı’nın bu düzelmeleri, TDB’nin Sağlık Bakanlığı’na uyguladığı baskı nedeniyle kesinlikle olduğunu düşünmüyorum. Bu davalar işleyişi engelleyen şeyler. Biz Oda olarak güçlü değiliz. Ama Eczacılar Odası öyle değil, güçlü.” (34 yaş, erkek, kendi adına çalışan, Batı Anadolu)

“Bakanlık ile siyasi bir konuda zıtlaşabilirsiniz ama mesleki konularda, dişhekimlerinin çalışma ve özlük hakları konusunda daha yumuşak ve diyalogla çözmesi gerekiyor. TDB muhalif olduğu için, hükümet tarafından kaalâ alınmıyor.” (53 yaş, erkek, kendi adına çalışan, Güneydoğu Anadolu)

“Bakanlık ve TDB arasında çok çatışma yaşanıyor. Bu da bizi uzaklaştırıyor TDB’den. Oysa birbiriyle yakınlaşması lazım. Ortak hareket etmeleri lâzım. Tümüyle aralarında siyasi bir ayrılık var.” (47 yaş, kadın, TSM çalışanı, Batı Anadolu)



24

“Her zaman TDB’nin siyasi olarak Sağlık Bakanlığı ile ilgili bir çatışması vardır. Biz de bunları yaşı-yoruz işte. …Tabi toplumsal her şeyde olmamız gerekir. İnsansak insan olarak tabiî ki her şeye karşı çıkalım ama kendi işimiz içinde bir şey yapalım…” (48 yaş, kadın, ADSM çalışanı, Batı Anadolu)

7.2. Sağlık Bakanlığı ve TDB sağlık politikaları ve meslek politikaları konusunda birlikte çalışmasın, gerekirse çatışsın (13 dişhekimi) Burada da yukarıda olduğu gibi, dişhekimlerin büyük bir çoğunluğu kendi adına (5 dişhekimi, %69.2) çalışan, erkek (%61.6) ve 42 yaş ve üzeri yaşta (%54) olanlardır. Dişhekimlerinin konuyla ilgili bazı görüşleri şu şekildedir;

“Yönetmeliği Sağlık Bakanlığı değiştiriyor. Yönetmeliği yapanların içerisinde bir dişhekimi yok. Bu çok saçma bi şey. Burda mesela, TDB’nin burada söz hakkı yok. Eeeee, burada Sağlık Bakanlığı ile çatışılır tabi.” (31 yaş, erkek, özelde ücretli, Batı Marmara)

“TDB’nin bir kalite ölçütü yapması lazım. ADSM deki işlerin kalitesi ile ilgili bir sıkıntı var ve bunu sadece biz biliyoruz, sadece dişhekimleri biliyor, başka kimsenin bunu ölçme şansı yok, bunu ölçecek tek yer Dişhekimleri Odası. TDB komisyon kurup, bunun kalitesini ölçebilir ve bunu topluma deklare edebilir. Bu önemli bir şey bana kalırsa. Bunun için Sağlık Bakanlığı ile gerekiyorsa çatışsın.” (42 yaş, erkek, kendi adına çalışan, Ege)

“TDB’nin baştan performansa dayalı ücretlendirmeyi reddetmemesi, özelden koruyucu hizmet alınmasına odaklanması büyük hata. Evet, bu konuda Bakanlık ile çatışmadı ama zararı biz gördük. Oysa bunun için Bakanlık ile çatışabilirdi.” (52 yaş, kadın, TSM çalışanı, İstanbul)

“Sağlık Bakanlığı ve TDB ilişkilerinde tamamen suçun Sağlık Bakanlığı’nda olduğunu düşünüyorum. Çünkü, Sağlık Bakanlığı diş hekimlerinin de sorunlarını çözmeye çalışan bir kurumdur. Sağlık Ba-kanlığı, TDB’yi kaalâ almazsa, o zaman Türkiye’deki diş hekimlerini kaalâ almıyordur. Bi yönetmelik çıkıyo ve siz bunu diş hekimlerine sormuyosunuz. Böyle saçma sapa bi şey olamaz. Sağlık Bakanlığı tamam politik bir yer olabilir, ama görevini yaparken politik olmamalıdır hiç bi zaman. Sağlık Ba-kanlığı TDB’yi muhalif olarak görüyosa çok yanlış bi şey yapıyor. Sağlık Bakanlığı’nın görevi, tama-men TDB ile ortak hareket edip, onun fikrini, alıp, onun düşüncelerini alıp öyle hareket etmelidir, öyle politikalar oluşturmalıdır. Bunu yapmıyorsa o zaman TDB gerektiğinde çatışacak.” (46 yaş erkek, kendi adına çalışan, Batı Anadolu)

8. TDB VE ODA’NIN DİŞHEKİMLERİNE DESTEK VERMESİ (26 Dişhekimi)Yirmi altı dişhekimi “TDB ve Oda’dan kendilerine destek vermesi beklentisi” içindedir. Böyle bir beklenti içinde olanların %73.1’i kendi adına (19 dişhekimi), %11.5’i ADSM, %7.7’si TSM, geri kalanı ise özelde ücretli çalışan olup, %54’ü erkektir. Destek isteyen dişhekimlerin %38.5’i (10 dişhekimi) 30 ve altı yaş altında, %23.1’i (altı dişhekimi) 30-40 yaş gurubudur. Beklenen destekler;

• Özelde ücretli ve genç dişhekimlerinin desteklenmesi (12 dişhekimi)• Öğrencilerin malzemeleri kendilerini almaması konusunda desteklemesi (sekiz dişhekimi)• Muayenehane açacaklar için maddi destek sağlaması (dört dişhekimi) • TDB ve Oda, genç dişhekimlerinin iş bulmasına destek olması, web sitesinden iş ilânlarını vermesi (iki kişi)

Görüldüğü gibi, beklenen destekler, büyük oranda maddi destek ve genç dişhekimlerin çalışma yaşamında karşılaştıkları olumsuzluklar karşısında desteklenmesi şeklindedir. Dişhekimlerinin destek konusundaki bazı görüşleri aşağıda belirtilmiştir;



25

“Bir de Oda’larda genç dişhekimlerine yönelik hiçbir şey yok. En azından, bu sorunların konuşulduğu bir ortam olsa. Etrafımdaki özelde çalışan her dişhekimi bir şekilde patrondan, ücretten, çalışma saatlerinden bir dolu sorundan dert yanıyor. Ama bunun için harekete hiç geçilmiyor. Çalışma yaşantımızda bir sorun yaşadığımızda, Oda’mızdaki meslektaşlarımızla onu burada konuşabilelim, Oda ve TDB’ye politik diyenlere de demeyenlere de ulaşılmıyor aslında. Bu ciddi bir problem. Özellikle genç dişhekimlerinin oysa çok desteğe ve danışmanlığa çok ihtiyacı var. Genelde Oda yönetimiyle temasa ancak bir tanıdık aracılığıyla ulaşılıyor. Bence hiçbir zorluk yaşamamalıyız bu konuda.” (39, kadın, özelde ücretli, İstanbul)

“Aksine dişhekimlerini zorladıklarını düşünüyorum. Onların herhangi bir desteklerini hissetmedim. Hatta varlıklarını bile hiç hissetmedim. Destek olunmasını isterim.” (28 yaş, kadın, özelde ücretli, Batı Anadolu)

“Mesleğe yeni giren hekimlerle ilgili çalışmalar yapabilirler. Bu kadar insanların kucağına atılmama-lıyız. Piyasada pişsinler deyip atılıyoruz piyasaya. Odalar ve TDB destek olmalı gençlere. Tecrübeli dişhekimleri tecrübesizlere yardımcı olabilir. TDB aracı olabilir buna.” (24 yaş, kadın, özelde ücretli, Ege)

“Biz Erciyes Üniversitesi mezunuyuz. Bizim fakültede Oda, bizim hastalara yaptığımız tedaviyi karşılıyor.” (26 yaş, kadın, özelde ücretli, Orta Anadolu)

“Oda ve TDB için ne öneririm: İlk önce fakültedeki öğrencilere sahip çıkılsın. Meselâ özel üniversite-lerde masrafı baştan öğrenciler okul parası olarak ödüyor. Ama biz kamuda her şeyi cebimizden ödüyoruz. Buradan bir ayrışma olmalı. Buna da el atılmalı.” (23 yaş, kadın, özelde ücretli, İstanbul)

“Üniversite yıllarında TDB ve Oda bizi çok yalnız bırakıyor. Maddiyatsızlıktan çok arkadaşımız okulu bıraktı, yanlış şeyler yaptı. Keşke maddi yardım yapsalar. Ama geri ödemesiz.” (39 yaş, erkek, TSM çalışanı, İstanbul)

“Çok basit bir şey söyleyeceğim. Oda’nın imkânlarını tam olarak bilmiyorum. Ama ilk kez muayene-hane açacak arkadaşlarımız çok zorlanıyor. Maliyet çok fazla. Belki bu konuda bir desteği düşüne-bilir. Oda’nın varlığını çok önemsiyorum. Ama bazı durumlarda bizleri çok zorluyor. Fakat ben de bir yandan Oda’da görev aldığım için, onlara da hak veriyorum Doğru yapıyorlar. İşin içerisinden dışarı-ya bakmak farklı, işim dışarıdan içerisine bakmak farklı.” (41 yaş erkek, özelde ücretli, Batı Anadolu)

“Bunun yanında, çok lakayt bir iş bulma durumumuz var. Bir ilân veriliyor, ona başvuruyoruz. Halbuki onun sahibi, teknisyen de olabilir, implant firmasından birisi de olabilir. TDB’nin en baştan yeni mezunları doğru işe yönlendirmesi gerekir. İş bulmada referans ve tanıdık bulma çok önemli. TDB bir havuz oluştursa, o bizi işe bulmada yönlendirse. TDB’nin kendi sitesinde iş bulma ilanları olsa.” (28 yaş, kadın, özelde ücretli, Batı Anadolu)



26

9. TDB VE ODA HAKKINDA BİLGİSİNİN OLUNMAMASI YA DA YANLIŞ BİLGİSİNİN OLMASI(23 Dişhekimi)Araştırma kapsamındaki 23 dişhekimi, ya da her dokuz dişhekiminden birisi, TDB ve Oda hakkında bilgi sahibi değil ya da yanlış bilgiye sahiptir. Böyle bir sonucun ortaya çıkması, meslek örgütünün ve yöneticilerinin yanlış algılanması, iletişim sorunu, beklentilerin farklı olması gibi çok sayıda faktörle doğrudan ilişkili olabilir. O nedenle, bu bulgu, dikkate alınması gereken önemli bir veridir.

TDB ve Oda hakkında bilgisi olmayan ya da yanlış bilgisi olan dişhekimlerinin %65.2’si (12 dişhe-kimi) özelde ücretli, %21.7’si kendi adına, geri kalanı da ADSM çalışanıdır ve %52.2’si de erkektir. Dişhekimlerin %39.1’i 30 yaş altında, %39.1’i ise 30-40 yaş aralığındadır. Bir başka ifadeyle, TDB ve Oda hakkında doğru bilgilerin oluşturulması gereken grup, öncelikle genç ve özelde ücretli çalışanlardır.

TDB ve Oda hakkında bilgisi olmayan toplam 15 dişhekiminin ise paralel olarak, %66.7’si (ondişhekimi) özelde, %20’si ADSM’de, geri kalanı ise kendi adına çalışanlar ve büyük oranda (%60) kadınlar ve de 30 yaş altı gruptur (%60). Bu tema ile ilgili görüşlerini açıklayan dişhekimlerinin ifadeleri şöyledir;

“TDB’nin yaptığı çalışmalardan haberim yok. Benim üyeliğim de yok.” (34 yaş, erkek, ADSM Çalışanı, Akdeniz)

“Ben bu konulara çok uzağım. Bu zamana kadar Oda’nın ve TDB’nin ne yaptığını ya da ne yapması gerektiğini hiç düşünmedim. Onlarla herhangi bir sorun da yaşamadım. Bana herhangi bir faydaları da olmadı. Öğrenciliğimde dâhil, tamamen bu işlerden uzağım.” (34 yaş, erkek, özelde ücretli, İstan-bul)

“TDB ve oda konusunda hiçbir fikrim yok. Çünkü, yeni yeni görüyorum, tanıyorum. Oda’ya da üye olalı bir hafta oldu. Tam anlamıyla Oda’nın ve TDB’nin çalışmalarını bilmediğim için bu konuda fikir yürütmem doğru değil. Öğrenciyken, genç dişhekimleriyle ilgili bir kongreye katılmıştım. Ama o ka-dar.” (24 yaş, kadın, özelde ücretli, İstanbul)

Sekiz dişhekiminin TDB’den reklâm yapılmasına (altı dişhekimi) ve iki yerde çalışmaya izin vermesine (iki dişhekimi) yönelik yanlış ya da eksik bilgisi beklentisi bulunmaktadır. Bu dişhekimlerinin %62.5’i özelde ücretli çalışmakta (beş dişhekimi) ve büyük bir çoğunluğu da erkektir (%75). Dişhekimlerin konuyla ilgili ayrıntılı görüşleri şu şekildedir;

“TDB ve Oda’nın bazı kuralları var. Mesela websiteniz sadece kartvizitiniz olacak deniyor. Başka şeyler yaptığınızda bu reklâm kabul ediliyor ve cezalar geliyor. Bu çağda buna aklınız alıyor mu? Bu konularda değişiklik yapılması lâzım. Ben bunu Kongre’de dile getirdim ve savundum: Bana avu-katlar dediki: “sen bunu yapabilirsin ama ben bunu yapamayanın da hakkını korumak zorundayım” Halbuki buna yapamayan kimse kalmadı. Ben yaptığım bir vakanın, hastanın da onayını aldıktan sonra vakanın öncesini ve sonrasını web siteme koyabilmeliyim. Olamadığı için bu defa ne yapıyo-sun, facebook gibi farklı mecralara koyuyosun böyle şeyleri. Ama İstanbul’da bununla ilgili başa mı çıkamıyorlar? göz mü yumuyorlar? Bilmiyorum ama bunları yapan meslektaşlarımız var. Büyük firmalarda, büyük hastaneler ceza parasını kenara koyup, yapmaya devam ediyo.” (34 yaş, kadın, özelde ücretli, Batı Marmara)

“Evet, ben şimdi yeni bir yerde çalışmaya başladığımın ilânını veremiyorum. (28 yaş, erkek, özelde ücretli, Batı Marmara)



27

“Bazı illerde bir hekimin iki ayrı yerde çalışma imkânı var. Ama burada yok. Bu sağlanabilir. Bir poliklinik açmaya karar verdiğinizde, öyle prosedürler var ki bunlar olmasın.” (29 yaş, kadın, özelde ücretli, Batı Anadolu)

“Şu an bizim mevzuatta iki yerde çalışmak yasak. Ama gidin il sağlığa, iki yerde çalışmaya izin veriyo. Bu durumda TDB ne yapabilir?” (48 yaş, erkek, kendi adına çalışan, Batı Anadolu)

Reklâm yasağı, TDB’nin 2012 yılında yayımlanıp, 2016 Genel Kurulu’nda güncellenen “Dişhekimliği Meslek Etiği Kuralları”nda; “Dişhekimi mesleki uygulamalarına ilişkin olarak tüm ileti-şim ortamlarında meslektaşlar arasında rekabete yol açıcı eylemlerde bulunmamalıdır. Dişhekimi her ne biçimde olursa olsun, çalıştığı kurumun ve kendisinin reklâmını yapmamalı; duyuru ve tanıtım amacıyla hazırladığı görsel-işitsel ve yazılı materyaller konusunda ilgili yasal düzenlemelere uyma-lıdır.’’ şeklinde reklâm yasağı tarif edilmiştir. Ayrıca, sağlık hizmeti sunumunda dişhekimlerinin web sayfaları dâhil, her türlü iletişim ortamında uyması gereken kuralları belirlemek ve internet sitelerindeki ifadelerin reklam niteliğinde olmaması için dişhekimlerine rehberlik edebilmek amacıyla bir kılavuz hazırlanmış ve yayımlanmıştır (http://www.tdb.org.tr/mevzuat_goster.php?Id=30). Ek olarak, Ağız ve Diş Sağlığı Hizmeti Sunulan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmeliğin 32. maddesinde de sağlık kuruluşlarının reklâm yasağı düzenlenmiştir. (http://www.tdb.org.tr/sag_menu_goster.php?Id=530)

10. TDB VE ODA YÖNETİCİLERİ (24 Dişhekimi)TDB ve Oda yöneticilerine yönelik olarak 24 dişhekimi görüş bildirmiştir. Bu dişhekimleri büyük oran-da kendi adına (%50; 12 dişhekimi), ADSM (%25; altı dişhekimi), özelde ücretli (%12.5; üç dişhekimi) olup, sadece %16.7’si (dört kadın) kadındır. TDB ve Oda yöneticilerine yönelik, dört kişi olumlu görüş bildirmiş, üç kişi ise eleştirmek yerine, sadece öneride bulunmuştur. Onun dışında kalanların temel vurgusu, TDB ve Oda yöneticilerin, var olan olumsuz özellikleri ve buna yönelik çözüm önerileridir. TDB ve Oda yöneticilerine olumlu yaklaşan katılımcılardan birisinin görüşü şöyledir;

“Bence, TDB’nin üst kadrosu elinden geleni yapıyor. Bundan daha fazla yapar mı? Yapmaz mı ?bilmem.” (45 yaş, erkek, kendi adına çalışan, Ege)

TDB ve Oda yöneticilerini eleştirmek yerine, sadece öneri sunan bir iki dişhekiminin görüşü şu şekildedir;

“Oda yönetimlerine belki bence yeni kan gerekebilir.” (30 yaş, kadın, özelde ücretli, Ege)

“Halk tipi bir dişhekimi yönetici olmalı. Ve o bizlere, sürekli birlikte olalım, birlikte hareket edelim de-meli.” (35 yaş, erkek, devlet hastanesi, Batı Karadeniz)

TDB ve Oda yöneticilerin, var olan olumsuz özellikler ve buna yönelik çözüm önerileri bildiren dişhe-kimlerin bazı görüşleri ise aşağıdadır;

“Oda yöneticileri özellikle gelecek konusunda öngörüde bulunup, bunu meslektaşlarımızla paylaş-malı. Biz bunu yapamadık. İşte başımıza gelince konuşuyoruz. Oda’nın kamuda çalışanların sorun-larına yönelik geç kaldığı doğru. Ama kamu deneyimi olmayan yönetimlerin, özellikle eski yönetim-lerin anlaması mümkün değil.” (49 yaş, erkek, ADSM çalışanı, İstanbul)

“At gözlüğü takan Oda yöneticileri var. Kucaklayıcı değiller. Hep merkezi çalışıyorlar. Genç mezun ya da yeni mezuna nasıl davranması gerektiğini bilmiyor. Bizleri sadece aidat gözüyle görüyorlar.” (41 yaş, erkek, TSM çalışanı, Doğu Marmara)



28

“Oda’da genel olarak şöyle bir şey var. Oda yönetimlerinde, komisyonlarında ya da bazı kurullarında olan kişilerin bazıları fakülteden hocalar. Bu hocalar kim? Bizleri öğrenciyken mobbinge maruz bırakan, hakkımızı sömüren insanlar. Onların zihniyetleri bir şekilde Oda’ya yansıyor.” (23 yaş, erkek, özelde ücretli, İstanbul)

“Oda başkanı iyiyse, Oda faaliyetleri iyi oluyo. Değilse olmuyo. Belki Oda bu yönde eleştirilebilir. Kişiye göre değişmemesi lâzım. (41 yaş, erkek, kendi adına çalışan, Batı Marmara)

TDB’nin 25-26 Ekim 2018 tarihinde düzenlenen Meslek Sorunları Sempozyumu’nda “TDB ve Odalarının Örgütlenme Sorunları ve Çözüm Önerileri Çalışma Grubu-3” raporuna göre, mesleki örgütlenme sorun alanlarından birisi “TDB ve odalardan kaynaklı sorunlar” başlığının altında yöneticilere ilgili bir tespitte de yer almaktadır. Bu tespit şu şekildedir. TDB ve odalarının genel kurullarında seçilerek gelen dişhekimleri, Türkiye’de ağız ve diş sağlığını korumak, geliştirmek ve bir nedenle bozulduğunda iyileştirmek için profesyonel bir uğraş olan dişhekimliği mesleğini, halkın sağ-lık hakkını, meslektaşlarının özlük haklarını korumayı ve geliştirmeyi taahhüt eder. Bunları hayata geçirebilmek için tüm kurullarda görev alan dişhekimlerinin kaliteli ve verimli zaman ve toplantı yönetimi, örgütsel iletişim, stratejik planlama ve hedef yönetimi konularını bilmesi, uygulaması ve hassasiyet göstermesi beklenir. Aynı zamanda hafıza ve kültür aktarımını yaparak, gelecek planlaması yapabilmesi hedeflenir. Bu zamana kadar tüm çabalara rağmen yukarıda saptanan hedeflerde istenilen düzeye ulaşılamamıştır.

11. TDB VE ODA’NIN ÜYELERİNE HUKUKİ DESTEK SUNMASI VE ÖZLÜK HAKKI MÜCADELE VERMESİ (23 Dişhekimi)Özelde ücretli çalışma gibi yeni istihdam biçimlerin ortaya çıkması, SDP’ye bağlı sağlık politikaları nedeniyle çalışma koşullarının giderek olumsuzlaşması ve tüm bunlara bağlı olarak dişhekimlerin sağ-lıklarının bozulması, hem hastalarla hem de yakınlarıyla karşı karşıya gelmesi, yine SDP’ye bağlı ola-rak sağlık, sosyal güvenlik, çalışma yaşamı ile ilgili mevzuatlarının sıklıkla değişmesi vb. dişhekimlerin hukuki desteğine işaret etmektedir.

TDB ve Oda’dan hukuki destek ve özlük hakları mücadelesi konusunda Odası’nı ve TDB’yi eleştirip (iki dişhekimi hariç), ona yönelik talepleri olan 23 dişhekiminin %39’u (dokuz dişhekimi) özelde, %30.4’ü (yedi dişhekimi) ADSM, %21.8’i kendi adına, geri kalanı ise TSM çalışanıdır. Yarıdan fazlası (%56.5) ise kadındır. Bu dişhekimlerin görüşleri aşağıda belirtilmiştir;

“İşten ayrıldıktan sonra, dilekçe yazmam gerektiğini bile bana kimse söylemedi. Oda’dan kartınız geldi, gelin aidat ödeyin diye, sadece üyelik bedeli için aradılar beni. Daha çok aidat toplamakla ilgileniyorlar. Oysa dilekçe yazmakta dâhil, pek çok alanda hukuki desteğe ihtiyacımız var. Bu konuda Odamız ve TBD yetersiz bence.” (24 yaş, kadın, ADSM çalışanı, Ege)

“Önerilerim, mesleki açıdan TDB’nin bize daha çok sahip çıkmasını istiyorum. Özellikle hukuki hakla-rımızın daha çok savunulmasını istiyorum.” (38 yaş kadın, özelde ücretli, Doğu Marmara)

“Odayla ilk kez özelde çalışırken deneyimim olmuştu. Özelde ücret alamayınca, hemen Oda’ma başvurdum. Sadece avukatla görüşelim size geri döneceğiz dendi. Bizlerle Oda’nın başka bir te-ması yok. Fakat o kadar sınırlı hizmet aldım ki. Ben bu yardımı başka yerden hatta google’dan bile alabilirim. Ya da başka oluşumun avukatıyla da bu bilgiyi alabilirdim.” (27 yaş, kadın, ADSM çalışanı, İstanbul)



29

12. TDB VE ODA’NIN DENETLEME YAPMASI/YAPMAMASI (17 Dişhekimi)TDB ve Oda’nın denetleme yapıp yapmaması konusunda 17 dişhekimi görüş bildirmiştir. Büyük bir çoğunluğu denetleme ‘‘yapılsın’’ görüşündeyken (%82.4), üç dişhekimi de ‘‘yapılmasın’’ görüşündedir. Görüş bildirenlerin yarıya yakını (%47.1) 40 yaş ve üstündedir. Denetleme yapılmasın diyenlerin üçü erkek iken, denetleme yapılmasını isteyenlerin yarıdan fazlası kadındır (%58.8).

Denetlemenin yapılması istenen alanlar sırasıyla; teknisyenlerin dişhekimi olarak çalışması, özelde ücretli çalışanların çalışma koşulları ve ücretlendirilmesidir. TDB ve Oda’nın denetleme yapması ya da yapmamasına yönelik dişhekimlerin ayrıntılı ifadeleri aşağıda verilmiştir;

“Teknisyenler diş hekimi olarak çalışıyorlar bunun engellenmesi lâzım. Denetlenmiyor yeterince. Bazen göz yumuluyor. Neler, neler duyuyorum. Polisler göz yumuyor, mafya gibi. Çok rahat çalışıyorlar. Yanında bir de hekim çalıştırıyorlar. Bu da doğru değil. Her yerde var bu sorun. Hem Oda’ların hem de TDB’nin çok sıkı denetimler yapması gerekir.” (27 yaş, erkek, özelde ücretli, Ortadoğu Anadolu)

“Özelin daha fazla denetlenmesini istiyorum. Bu denetlemeler ciddi anlamda, habersiz olmalı. Çünkü ücret, çalışma saatler, çalışma koşulları, SGK primleri, ücretlendirme hep sorun.” (38 yaş, kadın, özelde ücretli, Doğu Marmara)

“TDB ve ADO teknisyen, implant firmalarının bu işe el atmamasını sağlaması gerekir. Teknisyen teknisyen olarak, implant firması implant firması olarak kalmalı. Doktor da huzurlu bir şekilde mesleğini yapmalı. Onun için Sağlık Bakanlığı ve TDB bu konuda doğru müdahaleler yapmalıdır. Düşünün teknisyenler sizin üzerinizden para kazanıyorlar ama hiçbir belgede böyle görünmüyor. Bence bu durumda belgelenmeli. Aslı böyle yerlere zorluk çıkartılmalı, denetlenmeli. Bu şekilde yeni muayenehanelerin olması engellenmeli. Bu konuda da Sağlık Bakanlığı ve TDB bir şeyler yapmalı. İmplant formaları saçma sapan insanların elinde. Bir ecza deposu oysa eczacı olmadan açılmıyor. Bu konuda düzenlemeler yapılmalı. (28 yaş, kadın, özelde ücretli, Batı Anadolu)

“Öğrenciyken çalışma kaçak bir iş olarak yapılıyor. Ve çok yıpranıyoruz. Oda ve TDB bunları denetlemeli. Öğrencilere de bu konuda destek sunmalı.” (24 yaş, kadın, özelde ücretli, Ege)

TDB ve Oda’nın denetleme yapmamasına yönelik bir görüş görüş bildirenler ise şu şekildedir;

“TDB ve Oda sadece bize soruşturma açıyor. Şimdi ben bir poliklinik açıyorum, benimle birlikte onbir hekimiz. Bu hekim arkadaşlarımız buradan faydalanıyor. Ben Oda’dan bir şey beklemiyorum ama “ sağ ol, bizim için meslektaşlar için öncülük yapıyorsunuz, riske giriyorsun” diyen yok.” (56 yaş, erkek, kendi adına çalışan, Akdeniz)

13. TDB VE ODALARIN EYLEM YAPMASI VE DİŞHEKİMİNİN BUNLARA KATILMASI (15 Dişhekimi)TDB ve Odaların eylem yapması ve bunlara da dişhekimlerin katılması üzerine onbeş dişhekimi görüşlerini açıklamıştır. Eylemlerde temel vurgu, eylemin daha çok mesleki sorunlara odaklı ol-ması olup, başlıca eylem biçimleri basın açıklaması, yürüyüş, iş bırakma ve grev olarak belirtilmiş-tir. 0nbeş dişhekiminin altısı kendi adına, beş ADSM, üçü özelde ücretli, biri ise TSM çalışanıdır. Yarıdan fazlası da (%60) kadındır. Bu konuda dişhekimleri şöyle ifadelerle durumunu ortaya koymuştur;

“Bir yönetmelik için basın açıklaması, ardından yürüyüş yaptığımızda o kadar az insandık ki. TDB’nin ve Oda’larının buna yönelik çözüm yolları araması ve bizlerin bu tür eylemlere daha fazla katılmamız sağlanmalı. Sorunlar var ama, bizlerde benim adıma sorunları başkası çözsün yaklaşımı var bizde.” (45 yaş, kadın, kendi adına çalışan, Batı Anadolu)



30

“Ben örgütlü toplumdan yanayım. Doktorların ciddi anlamda pasif ve korkak olduğunu düşünü-yorum. ADSM’ye başladığımda doktor meslektaşımız Ersin öldürüldüğü için üç defa eylem yaptık. Üçünde de sonradan anladım ki benim hatırım için yapmışız. Doktorlar olarak tavrımızı koyalım, kendimizi siyasi olarak bir yere koyup yapmayalım, halka hizmet için yapalım. O zaman ses getire-ceğimize inanıyorum. Şimdi genç arkadaşlarımız haliyle korkuyor. Doğrudur. Çünkü mesleki kaygı var. Bir de böyle baskıcı bir durum olunca ciddi anlamda sıkıntı oluyor. Hekimler olarak toplum belli bir düzeyini oluşturuyoruz. Biz görüş bildirmeyeceğiz de kim bildirecek? Kendi haklarımızı da savunacağız, ülkenin siyasetiyle ilgili de konuşacağız. Muhalif kimliğimizi kaybedersek, gelişme-yi tamamen engellemiş oluruz. Hangi siyasi düşünceye yakın olursak olalım, muhakkak muha-lif olmamız gerekiyor. Sağlık politikasının yanlış olduğunu vatandaşa bunu anlatıp, vatandaşı da arkamıza alalım. Biz bunları başarabilsek, o zaman Odamız Oda, TDB de TDB olur.” (33 yaş, erkek, ADSM çalışanı, Doğu Marmara)

14.TDB VE ODALARININ DİŞHEKİMLERİN ÇALIŞMA YAŞAMI İLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR YAPMASI (15 Dişhekimi)Özellikle son 40 yıldan beri piyasacı ve ticarileşmiş sağlık politikalarının bir sonucu olarak, sağlık çalışanlarının mevcut/olası tehlike ve riskleri, meslek hastalıkları, iş kazaları, işe bağlı sağlık sorunları, sakatlık, iş görmezlik ve işe devamsızlık durumları artmaya, yenileri ortaya çıkmaya ve bunların çeşitlilikleri çoğalmaya başlamıştır. Şiddet, kas iskelet sistemi hastalıkları, mekanik ağrı, varis en sık karşılaşılan sağlık sorunlarının başında gelmektedir (TDB, 2018b; Oğuzcan, Karaman, Gür, 2011). Başka bir araştırmada ise dişhekimlerin %86.6’sı mesleki sağlık sorunları yaşadıklarını belirtmişlerdir (Annaç-Aslıdağ, Özçırpıcı, 2016).

Dişhekimlerinin sağlığına yönelik TDB’nin Kanunu’nun 11. maddesinin (i) bendinde “Meslek mensup-larını bölgeleri içinde meslekleriyle ilgili sağlık sorunları üzerinde inceleme ve araştırma yapma-ya teşvik ederek, bunlardan çıkan sonuçları ilgili kurum ve kuruluşlara iletmek“ gibi temel bir görev belirtilmiştir (TDB, 1985). 29 Ekim 1 Kasım 1998 tarihleri arasında yapılan TDB 7. Olağan Genel Kurul kararlarından birisi de “dişhekimlerinin mesleki risklerde karşılaşabileceği zorlukları göz önüne ala-rak meslektaşlarımızın çalışma sağlığının korunması amacı ile bu konuda çeşitli kurum ve kuruluş-larla temasta bulunmak üzere bir komisyon oluşturulması”na karar vermiştir. Ayrıca, 2000’li yıllardan beri devam eden Sağlık Çalışanlarının Sağlığı Kongreleri’nin de düzenleyicileri arasında olan TDB meslek örgütü olarak bu alandaki çalışmalarda yer almıştır. 2017 yılındaki Sağlık Çalışanlarının Sağlığı 6. Ulusal Kongresinde dişhekimliğine özgü mesleki tehlike ve riskleri ele alan özel bir oturum da yapılmıştır (http://www.tdb.org.tr/tdb/v2/yayinlar/Cesitli/SCS_2017_VI.Ulusal_Kongresi.pdf). Buna karşın, dişhekimlerinin sadece 15’i bu konuda TDB ve Oda’nın dişhekimlerinin çalışma yaşa-mıyla ilgili çalışmalar yapması konusunda sorun ve öneri belirtmiştir. Oysa bu konunun öncelenmesi, meslek örgütü ve üyeleri arasındaki iletişimi sağlayacak, aidiyeti, dayanışmayı ve katılımı artıracaktır.

Onbeş dişhekiminin %53.3’ü (sekiz dişhekimi) özelde ücretli, %33.3 (beş dişhekimi) ADSM, %13.4’ü (iki dişhekimi) TSM ve kendi adına çalışan ve yaklaşık yarısı da kadındır (%46.7). Dişhekimleri çalışma yaşamı ile ilgili sorun ve görüşlerini şu şekilde belirtmektedir;

“Özeldeki çalışma şartlarımla ilgili ne bir düzenleme ne de çalışma yok. Klinik sahibi bana yarın sabah dokuz gece 12 çalış dediğinde, bütün kliniklerin sahipleri bu konuda ağız birliği yaparsa ne yaparız? Bu konuda meslek birliğimizi ya da Oda’mızın bir çalışması yok. Hatta onlar bizim hangi şartlarda çalıştığımızı bile bilmiyor. Bu konuda bir mevzuat da yok. Kendi kliniğimde değil, ama ar-kadaşlarımdan şahit olduklarım var.” (23 yaş, erkek, özelde ücretli, İstanbul)

“Kamuda çalışanlar için gerek Oda, gerekse TDB, kesinlikle yani kamuda çalışan hekimlerin çalışma koşullarına yönelik rapor hazırlamalı. Ortaya çıkan hem kalite ve hem kalitesizlik durumlarının neden kaynaklandığını anlatmalılar.” (40 yaş, kadın, ADSM çalışanı, Ege )



31

“Oda, meslektaşlarımızın meslek hastalıklarıyla ilgili taramalar yaptırmalı, onların sağlığıyla ilgili çalışmalar yapmalı.” (49 yaş, erkek, ADSM çalışanı, İstanbul)

15. DİŞHEKİMLERİNİN ODA VE TDB İÇİNDE OLMASI VE AKTİF ÇALIŞMASIDişhekimlerinin Oda ve TDB içinde olması ve aktif çalışmasına yönelik oniki kişi görüşünü açıklamıştır. Onların beşi, kendi adına, dördü özelde ücretli ve üçü de ADSM çalışanı olup, yarıdan fazlası (%66.7) kadındır. Görüşmecilerin konuya yönelik ifadeleri ise;

“Burada sadece üye olup oturmakla olmuyor. Oda’nın yaptığı aktivitelere katılarak sürekliliğini sağlayabilirim sadece. Görevlendirme olarak üstüme düşen başka bir şey varsa yaparım. Yani o kadar aktif biri değilim de seminerler olsun, konuşmalar olsun onlara katılarak devamının gelmesini sağlayabilirim.” (27 yaş, erkek, özelde ücretli, Kuzeydoğu Anadolu)

“Sorunlara çözüm olabilmek için komisyonlarda yer almak gerekir.” (47 yaş, kadın, ADSM, çalışanı Batı Anadolu)

“… Seçimlerde oy alırsam, Oda faaliyetlerinde çalışırım. ...(44 yaş, kadın, kendi adına çalışan, Orta Anadolu)

“Ben mezun olduktan sonra hemen Odaya kaydoldum. Kaydolduktan sonra da tüm olağan genel kurulların hepsine katıldım. Bu mesela, aktif olmasa da önemli bir katılımdır. Herkes bunu yapabilir. Fakat, Oda bizden ne istiyor, ne bekliyor o daha önemli yani. Oda’nın bir beklentisi var da biz karşıla-yamıyor muyuz? Ya da daha çok biz odadan beklemeliyiz de Oda mı karşılamıyor? Ya da Oda bize soruyor da biz yeterince anlatamıyor muyuz?...’’ (52 yaş, erkek, kendi adına çalışan, Ege)

Dişhekimlerine TDB ve Oda faaliyetleri içinde neden yer almadıkları sorulduğunda buna 25 farklı yanıt gelmiştir. Bunlar sırasıyla;

• TDB ya da Oda’nın bizlere karşı ayrımcı olması (on dişhekimi)• İş yükünün fazla olması (altı dişhekimi) • Toplumsal cinsiyet rolü: Annelik (üç dişhekimi)• Oda yöneticileri (iki dişhekimi)• Doktora tez danışmanın isteği (bir dişhekimi)• İllegal çalıştığımın bilineceği korkusu (bir dişhekimi)• Nedenini düşünmeme (iki dişhekimi)

Bu nedenlere yönelik dişhekimlerin ifadeleri şu şekildedir;

“Oda ve TDB taraf olmuş gibi görünüyo. Küskünler grubu var. Daha bi kapsamlı olması lâzım. Ser-best çalışan diş hekimlerini, kamuda çalışan diş hekimlerini, sağcısını, solcusunu herkesi kapsamı lazım. Ön yargı oluşmuş. Belki Oda’nın ve TDB’nin hatası da yoktur. Benim çevremdekilerin TDB’ye bakışı böyle. Ayrıca buraya gelmeyenler, buraya ait olduğunu hissetmiyo. Biz milletçe hep benim adıma başkası yapsın istiyoruz. Benim için hükümet yapsın Oda yapsın, TDB yapsıncılık var. TDB’nin ve odanın Mevlana gibi olması lazım. Kim olursan ol, gel.”(49 yaş, erkek, kendi adına çalışan, Batı Anadolu)

“Katılımın, katılımcılığın olması için TDB’nin Oda’nın nötr olması gerekir. Eskiden farkı insanlar birbiriyle çatışırdı. Şimdi herkes birbiriyle çatışıyo. TDB ve Oda da nötr olamadığı için çatışıyor.” (34 yaş, erkek, kendi adına çalışan, Batı Anadolu)



32

“TDB’de şu an en büyük problem ötekileştirme. Biz diyemiyoruz yani. Ben şöyle bağlıyayım olayı. Diş hekiminin Odası’na bağlı olması lâzım. İster aynı görüşte isterse farklı görüşte olsun. İsterse hiç hoşlanmadığınız bir yönetim varsa, yine katılmamız lazım. Değiştirmek için orda olmamız lazım.” (46 yaş, erkek, kedi adına çalışan, Batı Anadolu)

“Kamuda çalışan bir diş hekiminin sendikal çalışmalara, mesleki örgütünde çalışmaya vakti yoktur, performans yapması lazım.” (40 yaş, kadın, ADSM çalışanı, Ege )

“Dişhekimlerinin inanın hiç bi şeye vakti yok. Bu ortalama bir durum. Tabi bunlar günde bir hasta bakan, ya da haftada üç gün çalışan dişhekimleri için değil. Maddi durumu olan ve kaliteli hasta bakan hekimleri bu grubun dışında. Ama diğer tüm dişhekimlerinin çok çalışmaktan vakit sorunu var. Resmi dairede işimiz olsa inanın gidemiyoruz. Hasta buna izin vermiyor. Özeldeki hasta, bana randevü vermişsin. Bakmak zorundasın diyor. Hele özelde ücretli çalışan işçi dişhekimlerinin hiç vakti yok.” (40 yaş, erkek, kendi adına çalışan, Orta Anadolu)

“Hep erkek arkadaşlar uğraşıyor TDB ile. Çocuğum var, muayenehane var geriye çok az zaman kalıyor.” (36 yaş, kadın, kendi adına çalışan, Ortadoğu Anadolu)

“Aslında Oda faaliyetlerinde olmak isterim ama şu anda bebekten (28yaş, kadın, özelde ücretli, Batı Anadolu)

“Ben, tam odada aktif çalışacakken, doktoradaki danışmanım, bunu istemediğini söyledi. O süreçte uzak kalmak zorunda kaldım ve koptum. İnsan kopunca odanın, TDB’nin faaliyetlerini takip edemi-yor. Yeni yeni gelmeye başladım Oda’ya.” (33 yaş kadın, ADSM çalışanı, Batı Anadolu)

16. TDB VE ODA’NIN TANITILMASI (8 Dişhekimi)TDB ve Oda’nın tanıtılmasına yönelik görüş bildiren sekiz dişhekiminin üçü kendi adına, ikisi hastanede, ikisi ADSM’de birisi de özelde ücretli olarak çalışmakta olup, altısı da erkektir. Bu konuda bazı ifadeler şu şekildedir;

“Bizim en büyük eksiğimiz PİAR’ımız. PİAR çok önemli. Bizim PİAR’ımız yok. TDB ve Oda yaptıklarını PİAR’la meslektaşlarımıza anlatabilir olmalı.” (46 yaş kadın, özelde ücretli, Batı Anadolu)

“TDB’nin ve Oda’nın adını duyurması lazım. Neden TDB bilgilendiriyor diye bir kampanya yok. Miadent yapıyosa TDB haydi haydi yapar.” (29 yaş, erkek, ADSM, Batı Anadolu)

“Oda ve TDB’nin özellikle kamuda çalışan hekimlere yönelik yaptıklarının kimsenin haberinin olmadığını düşünüyorum. Haberdar edecek bir mekanizma kurulabilir. Mesela özel tanıtımlar yapılabilir.” (46 yaş, kadın, ADSM çalışanı, Batı Anadolu)

17. MESLEĞİN GÜÇLENMESİ VE GÜÇLENDİRİLMESİ (8 Dişhekimi)Mesleğin güçlenmesine ve güçlendirilmesine yönelik sekiz dişhekimi görüş bildirmiştir. Onların dördü özelde ücretli, ikisi ADSM’de, ikisi de hastanede çalışmakta olup, yarısı kadındır. Mesleğin güçlenmesi ve güçlendirilmesinde, dişhekimleri yönetimlerin aldığı kararlara katılmaları ve TDB’nin ekonomik olarak güçlenmesine vurgu yapmaktadır. Bu temaya yönelik dişhekimleri görüşlerini şöyle belirtmiştir;

“Daha güçlü bir meslek örgütü, ekonomik güç ile oluyor. Mesela, Eczacılar Birliği çok güçlü bu konuda. Onların eylemlerini herkes duyuyor. Üye sayısı da etkilidir tabi. Ama üye sayısından çok, ekoomik güç.’’ (40 yaş, erkek, ADSM çalışanı, Batı Anadolu)



33

“TDB kendi gücünün farkında değil bana kalırsa. Aslında diş hekimlerinin büyük bir gücü var. Fakat bunu doğru bir şekilde kullandığını düşünmüyorum açıkçası.” (35 yaş, erkek, kendi adına çalışan, Ege)

“Yani sizin siyasilerin makamına gidip de biz buyuz, şuyuz demek çözüm getirmiyor. Çok can sıkıcı ve çok yorucu. Güç olmak kazım. Bunun başka bir yolu da yönetimlerin aldığı kararlara bizi dâhil etmesi.” (45 yaş, kadın, ADSM çalışanı, Batı Anadolu)

18. SOSYAL VE SANATSAL ETKİNLİKLERİN YAPILMASI (8 Dişhekimi)Sosyal ve sanatsal etkinliklerin yapılmasına yönelik sekiz dişhekimi görüş bildirmiştir. Yedisi ADSM, biri TSM çalışanı olup, beşi kadındır. Sosyal etkinliklerin tümü küçük illerde yaşayanlardan, sanatsal aktiviteler ise İstanbul ve Ankara’daki dişhekimlerinden öneri olarak gelmiştir. Bazı çarpıcı ifadeler aşağıda belirtilmiştir;

“Sosyal etkinlikler, yemekler, voleybol turnuvaları, yüzme yarışları gibi etkinlikler görmek isteriz. So-runları farklı ortamlarda konuşmak daha iyi.” (45 yaş, kadın, TSM çalışanı, Ege)

“Sanat, müzik gibi dişhekimlerin dünyasını biraz daha sarsan ve kendine dönmesini sağlayan yön-temler bulunması gerektiği düşünüyorum. Performans sağlığı yok ediyor, ... Bir de içimizdeki şeytan var. O sürekli hadi “daha çok yap”, “daha çok yap” bak işte yapman lazım, hem para kazanman lazım dedikçe, dışarıdaki şeytanı besliyoruz. İçimizdeki şeytanla da hesaplaşmamızı sağlayan daha etkin mekanizmalar, sanattan, müzikten, karikatürden beslenen, gerekli...” (52, kadın, ADSM çalışanı, İstanbul)

19. DİŞHEKİMİNİN KORUNMASI (5 Dişhekimi)Beş dişhekimi tarafından ifade edilen bu tema, farklı biçimde çalışan tüm dişhekimleri tarafından benzer düzeyde (iki özelde, iki kendi adına, iki TSM ve ADSM’de çalışanı) tartışılmıştır. Bir kişi dışında, tümü 34 yaş ve altındadır. Böyle olunca, ifade edilen sorun ve çözüm önerileri de daha çok genç dişhekimlerine ve yine o yaşların olağanlaşmış çalışma biçimi olan özelde ücretli çalışan olmaya yönelik olmuştur. Bunlarla ilgili dişhekimlerinin ifadeleri aşağıdadır;

19.1. Yeni mezun dişhekiminin teknisyenlerden korunması (iki dişhekimi)“Oda son sınıf öğrencilerine teknisyenle çalışmaması konusunda bir şekilde bilgilendirme yapmalı. Üniversitelerle bu konuda ortak çalışmalı. Teknisyenlerle genç dişhekimleri klinik açmasınlar diye bilgilendirme yapılmalı. En azından biraz daha tedirgin davranıp gitmezse yeni mezunlar bunların elleri boş kalır. En azından diş hekimleri teknisyenin parasıyla kendi adlarına bir klinik açmasınlar. Bunun önüne geçerlerse piyasadan teknisyenler silinir. Yönlendirme olsa bunlar hekim bulamaz ba-tarlar. Olay tamamen diş hekimlerine kalır.” (30 yaş, erkek, özelde ücretli, Ege)

“Yeni mezunlar, DUS’u kazanamayan ve atanamayanlar, özelde çalışanların ve teknisyenlerin kuca-ğına atılıyorlar. TDB’nin bu açıdan yapabileceklerini şöyle söyleyebilirim. Meselâ iş imkânları yarata-bilirler.” (26 yaş, kadın, TSM çalışanı, Akdeniz)

19.2. Dişhekiminin işverenden/patrondan korunması (üç dişhekimi)“Yanına hekim arayan dişhekimlerini denetleyebilirler. Birçok hekim TDB ile arasını iyi tutmaya çalışıyor. Çalıştığım hekimlerden biri de öyleydi. O yüzden Oda’dan ayrıldım. Fiyat listesi koyuyor ama kimse uymuyor. TDB fiyat listesi koymasın o zaman. Kozan’da 50 lira Tellidere 70’e çekiyor vb. Odalar hekimlerin yanında çalıştırdıkları %1lik ortak olarak gösterdikleri hekimlerin SGK’li olup olmadıklarını takip etmeli. O hekimlerle konuşulabilir. Söylemeyeceklerdir tabi sıkıntılarını atılma korkusundan ama buna bir çözüm bulunması gerekiyor. O kadar çok zorluk çeken arkadaşım var ki. Oda yönetimindeki patronun arkadaşıydı. Resmen, önce bir denesek de sonra geçirsem diye



34

odadaki arkadaşıyla pazarlık yaptı. Oda buna göz yumdu ve ben sigortasız çalışmaya bir ay daha devam ettim. ....” (26 yaş, kadın, TSM çalışanı, Akdeniz)

“Bu hassas davranan bir sistemin muayenehane sahibi görünen çalışan teknisyenlerin de engelle-mesi, kaçak çalışanların uyarılması gerekir. Konya’dan buraya gelen asistanları engellemesi gere-kir. Bunları yapmıyor/yapamıyor. Ya da yetişemiyor her neyse.” (42 yaş, erkek, kendi adına çalışan, Akdeniz)

“Bunlarla beş etmeye çalıştığımızda böyle çok kötü tepkilerle karşılaşabiliyoruz.” (34yaş, kadın, kendi adına çalışan, Batı Anadolu)

20. ODA ÇALIŞANLARINDAN BEKLENTİ (2 Dişhekimi)Bir dişhekimi Oda çalışanlarından beklentisini şu şekilde belirtmiştir;

“Dışarıdan bir diş hekimi de Oda’da maaşlı çalışıp gerekenleri yapabilir. Sorunları iyi bilen bir imp-lantçı bile Oda’da profesyonel bir yönetici olarak çalışabilir. Hatta sorunları daha iyi bilebilir.” (28 yaş, erkek, özelde ücretli, Ortadoğu Anadolu)

Diğer dişhekimi ise konu ile ilgili görüşünü şöyle açıklamıştır;

“ Başka Oda’lardan duyuyorum. Oradaki dişhekimleri çoğunlukla, Oda’ya gittiğinde sadece oranın çalışanı ile muhatab oluyormuş. İnsan Oda’ya gittiğinde yönetimden birisini görmek istiyor tabi.“(32 yaş, erkek, ADSM çalışanı, Batı Karadeniz)



35

Tablo 3. Dişhekimlerinin genelde mesleki örgütlenmeye, özelde TDB ve odalarına yönelik tanımladığı sorunlar ve onlara yönelik çözüm önerilerine yönelik temalar



Tema Sayısı Tema Adı Sayı Tema-1 Kamuda Dişhekimi Olarak Çalışılması

Alt tema-1: Kamudaki dişhekimlerin Oda’sına üye olması At tema: Kamudaki dişhekimlerin sorunlarının TDB ve Oda tarafından fark edilip, gündem edilmesi

56 43 13

Tema-2 TDB ve Oda’nın Üyeleriyle Temas Etmesi Alt tema-1: Etkin iletişim tekniklerinin kullanılması Alt tema-2: TDB ve Oda’ların bunun gibi araştırmalar yapması Alt tema-3: TDB ve Oda’nın dişhekimlerini işyerinde ziyaret etmesi Alt tema-4: TDB ve Oda’nın öğrencilikten itibaren temas etmesi, onları dinlemesi

49 (14) (13) (13 (9)

Tema-3 TDB ve Oda’nın Politika ve Siyaset Yapması/Yapmaması Alt tema-1: TDB ve Oda’nın politika ve siyaset yapmaması Alt tema-2: TDB ve Oda’nın politika ve siyaset yapması

42 (21) (21)

Tema-4 TDB ve Oda’nın Üyeleri İçin Bir Şeyler Yapması/Yapmaması Alt tema-1: TDB ve Oda’nın üyeleri için bir şeyler yaptığının düşünülmesi Alt tema-2: TDB ve Oda’nın üyeleri için bir şeyler yapmadığının, yapamayacağını düşünülmesi

40 12 28

Tema-5 TDB ve Oda’nın Eğitim ve Diğer Bilimsel Faaliyetler Yapması Alt tema-1: Eğitimlerin yapılması Alt tema-2: Eğitimlere katılımın sağlanması Alt tema-3: Bilimsel toplantıların ücretsiz olması Alt tema-4: Bilimsel toplantılara katılımın sağlanması için Sağlık Bakanlığı’ndan izinli sayılmaları

39 (26) (7) (4) (2)

Tema-6 Dayanışma İçinde Olunması Alt tema-1: Dişhekimlerin birbirileriyle dayanışması Alt tema-2: TDB’ye sahip çıkılması Alt tema-3: TDB ve Oda’ya yönelik aidiyet duygusunun geliştirilmesi

29 19 (5) (5)

Tema-7 TDB’nin Sağlık Bakanlığı Ve Sağlık Politikaları İle İlişkisi Alt tema-1: Sağlık Bakanlığı ve TDB sağlık politikaları ve meslek politikaları konusunda birlikte çalışsın, çatışmasın Alt tema-2: Sağlık Bakanlığı ve TDB sağlık politikaları ve meslek politikaları konusunda birlikte çalışmasın, gerekirse çatışsın

28 (15) (13)

Tema-8 TDB ve Oda’nın Dişhekimlerine Destek Vermesi Alt tema-1: Özelde ücretli ve genç dişhekimlerinin desteklenmesi Alt tema-2: Öğrencilerin malzemeleri kendilerini almaması konusunda desteklemesi Alt tema-3: Muayenehane açacaklar için maddi destek sağlaması Alt tema-4: TDB ve Oda’nın, genç dişhekimlerinin iş bulmasına destek olması, web sitesinden iş ilanları vermesi

26 (12) (8) (4) (2)

Tema-9 TDB ve Oda Hakkında Bilgisinin Olunmaması ya da Yanlış Bilgisinin Olması Alt tema-1: TDB ve Oda hakkında bilgisinin olmaması Alt tema-2: TDB ve Oda’dan görevi dışında beklentilerin olması - Reklam yapılmasına izin vermesi - Oda’nın iki yerde çalışılmasına imkân vermesi

23 (15) (8) (6) (2)

Tema-10 TDB ve Oda Yöneticileri 24 Tema-11 TDB ve Oda’nın Üyelerine Hukuki Destek Sunması ve ve Özlük Hakkı Mücadele Vermesi 23 Tema-12 TDB ve Oda’nın Denetleme Yapması/Yapmaması

Alt tema-1: TDB ve Oda’nın denetleme yapması Alt tema-2: TDB ve Oda’nın denetleme yapmaması

17 (14) (3)

Tema-13 TDB ve Odaların Eylem Yapması ve Dişhekiminin Bunlara Katılması 15 Tema-14 TDB ve Oda'ların Dişhekimlerin Çalışma Yaşamı ile İlgili Çalışmalar Yapması 15 Tema-15 Dişhekimlerin Oda ve TDB’nin İçinde Olması ve Aktif Çalışması 12 Tema-16 TDB ve Oda’nın Tanıtılması 8 Tema-17 Mesleğin Güçlenmesi ve Güçlendirilmesi 8 Tema-18 Sosyal ve Sanatsal Etkinliklerin Yapılması 8 Tema-19 Dişhekiminin Korunması

Alt tema-1: Yeni mezun dişhekiminin teknisyenlerden korunması Alt tema-2: Dişhekiminin işverenden/patrondan korunması

5 (2) (3)

Tema-20 Oda Çalışanlarından Beklenti 2

36

Yukarıda ifade edilen bulgular ve TDB’nin 25-26 Ekim 2018 tarihinde düzenlenen Meslek Sorunları Sempozyumu’nda “TDB ve Odalarının Örgütlenme Sorunları ve Çözüm Önerileri Çalışma Grubu-3” tüm katılımcılarla birlikte;

• Yeni üyeler kazanmak • Var olan üyelerin TDB ve Oda ile bağının güçlendirilmesi • TDB ve Oda’ya yönelik aidiyet duygusunun geliştirilmesi amacıyla, TDB odaların mesleki örgütlenme-sine yönelik temel önerileri şu şekildedir;

1. TDB ve Odaları’nın mesleki örgütlenme çalışmalarında özelde ve kamuda ücretli çalışanları, genç ve kadın dişhekimlerini öncelemesi

2. TDB ve Oda kurullarında farklı çalışma biçimlerinde yer alan dişhekimlerinin temsiliyetinin sağlanması ve/veya bunun için mekanizmaların kurulması

3. Hem yeni üyeler kazandırmak hem de örgütlenmeyi güçlendirmek için her kamu sağlık kurumunda dişhekimi işyeri temsilcisinin bulunmasının sağlanması. Bu temsilcinin bağlı olduğuOda’nın ilgili komisyonuyla, temas edebilecek araçların temin edilmesi

4. Mümkün olduğu koşullarda her Oda’da dişhekimlerinin özellikle çalışma yaşamıyla ilgili ihtiyaç duyulan konularda genelde hukuk, özelde mevzuat konularında hizmetinin sunulması

5. Hâlihazırda kurulmuş bulunan ve faaliyet gösteren SDE-YK (kredilendirme ve akreditasyon) ve TDB Akademi’nin (mesleki geliştirme programları) sürekli eğitim faaliyetlerinin geliştirilmesi ve yaygınlaştı-rılarak devam ettirilmesi

6. Oda kurullarında yer alan yöneticilerin özellikle kamuda ve özelde ücretli olarak çalışan meslektaş-larıyla doğrudan yüz yüze ve süreklilik içerisinde iletişim kurmalarını sağlayacak bilimsel araştırmala-rın yürütülmesi, sonuçların araştırmaya katılan dişhekimleriyle paylaşılması ve veriler ışığında eylem planların oluşturulması

7. Kamuda ve özelde ücretli çalışan dişhekimlerinin verilerinin (özelde ücretli çalıanlar için iş akdi içeriği, çalışma saatleri, istihdam hareketliliği ve biçimleri vb.) analiz edilerek raporlanması ve bu raporlardan yola çıkarak dişhekiminin bilgilendirilme çalışmalarının yapılması

8. Yönetimlerin karar alma süreçlerinde üyelerin katılımının sağlanması için elektronik tabanlı mekaniz-malarının oluşturulması

9. TDB ve Oda faaliyetleri içinde oldukça az düzeyde yer alan TSM’de çalışan dişhekimlerinin meslek dışı işler yapmaması, görev ve yetkilerin geliştirilmesi, çalışma koşullarının iyileştirilmesi için mevzuat çalışmasının yapılması ve bu sayede örgütlenme için ilk adımın atılması

10. TDB-Oda-Üye arasında dayanışma ve destek ağlarının kurulması

11. Oda’ların mesleki örgütlenme çalışmalarına dişhekimlerin lisans eğitiminde başlaması ve bunu belli bir süreklilik ile sürdürmesi

12. Her bir Oda’nın örgütlenmeyi sağlaması ve güçlendirmesi için öncelikle interaktif iletişim araçlarını, sosyal medyayı kullanması ya da yaygınlaştırmasıdır (TDB, 2018a).

V. ÖNERİLER

V. ÖNERİLER

37

Annaç-Aslıdağ M, Özçırpıcı B. (2016) Dişhekimlerin mesleki sağlık sorunları ve koruyucu uygulamaları. Türkiye Klinikleri J. Med. Sci., 36(4):204-215.

Avcı M. (2012) Türkiye’de Kamu Kurumu Niteliğinde Meslek Kuruluşları. Adalet Yayınevi, Ankara.

Avşarbey A, Dilekçi T. (2014) Türkiye’de kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile ilgili temel tartışmalar ve İngiltere’deki tıp mesleği ile ilgili uygulama. Türk İdare Dergisi, 478:323-358.

Çetinkaya-Uslusoy E. (2010) Hemşirelerde Meslektaş Dayanışması Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Meslektaş Dayanışmasının İş Doyumu ile İlişkisi. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.

Dil Derneği. (2005) Türkçe sözlük. 2. Baskı, Ankara. S.1337, 1493. 447,

http://www.tdb.org.tr/sag_menu_goster.php?Id=62

http://www.tdb.org.tr/mevzuat_goster.php?Id=30

http://www.tdb.org.tr/sag_menu_goster.php?Id=530.

http://www.tdb.org.tr/tdb/v2/yayinlar/Cesitli/SCS_2017_VI.Ulusal_Kongresi.pdf

Koçak MH. (2001) Türkiye’de Çalışan Sınıf Kültüründe Dayanışma Örüntüleri. Mimar Sinan Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi.

Marshall G. (1999) A dictionary of sociology. Çev: Akınhay, O, Kömürcü D. Sosyoloji Sözlüğü. Bilim ve Sanat. S. 132-133.

Merton RK. (1958) The functions of the professional organizations. The American Journal of Nursing,58(1):50.

Oğuzcan MŞ, Karaman GT, Gür G. (2011) Dişhekimlerinde kas iskelet sisteminde görülen mesleki dejenerasyonların analizi. Ankara Üniversitesi Diş Hekimliği Fakütesi Dergisi, 38(1):7-13.

Ölçer N, Koçer S. (2015) Örgütsel iletişim: Kocaeli Üniversitesi Akademik personeli üzerine bir inceleme. Global Media Journal TR Edition, 6 (11):339-383.

Punch KF. (2005) Introduction to Social Research–Quantitative & Qualitative Approaches. London. Cev. Bayrak, D. (2014) Sosyal Araştırmalara Giriş. Nicel ve Nitel Yaklaşımlar. Siyasal Kitabevi.

Sağlık Bakanlığı-SB. (2011) Sağlık İstatistikleri Yıllıkları 2010. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü, Ankara.

SB. (2013) Sağlık İstatistikleri Yıllıkları 2012. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü, Ankara.

SB. (2017) Sağlık İstatistikleri Yıllıkları 2016. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü, Ankara.

Türkiye Bilimler Akademisi-TÜBA. (2011) Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü. Sosyal Bilimler. Ankara. S. 921, 1146.

KAYNAKLAR

KAYNAKLAR

38

KAYNAKLAR

KAYNAKLAR

Türk Dil Kurumu-TDK. (1966) Türkçe sözlük. Ankara. S. 184.

Türk Diş Hekimleri Birliği-TDB. (2018)a 24. Uluslararası Dişhekimliği Kongresi Meslek Sorunları Sempozyumu. “TDB ve Odalarının Örgütlenme Sorunları ve Çözüm Önerileri Çalışma Grubu-3” raporu 25-26 Eylül, Ankara.

TDB. (2018)b 24. Uluslararası Dişhekimliği Kongresi Meslek Sorunları Sempozyumu. “Sağlıkta Dönüşüm Programları (SDP) Türkiye’de Ağız Diş Sağlığını Neye Dönüştürmüştür? Çalışma Grubu-2” raporu 25-26 Eylül, Ankara.

TDB. (1985) Türk Dişhekimleri Birliği Kanunu. Kanun No: 3224, Kabul tarihi: 7/6/1985, Yayımlandığı Resmi Gazete: 25/06/1985 Sayı:18792.

TDB. (2012) Dişhekimliği Meslek Etiği Kuralları. Erişim adresi: www.tdb.org.tr/tdb/v2/yayinlar/Mevzuat_Dizisi/mevzuatdizisi_7.pdf

39

I. ÖNSÖZ V. BULGULAR VE TARTIŞMA VI. ÖNERİLER VII. … · Türkiye’de, “meslek örgütü” genel olarak dernek ve sendika statüsündeki sivil nitelikli meslek kuruluşla-rını

Documents