I love andaman

เรารกอนดามน

ผลการศกษาโครงงาน "การศกษานเวศเฉพาะ และภมปญญาประมงพนบาน"กรณศกษา ชมชนแหลมหน - บานคลองรว จงหวดกระบ

จดท�าโดยนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 6 โรงเรยนรงอรณ ภาคเรยนท 1 - 3 ปการศกษา 2558

"...อยางทขาพเจาไปขอกบชาวกระบวา ปาชายเลนอนนอยาท�าลายเลย

ขอใหขาพเจาเถอะ ขอใหเปนปาชายเลนอยางเดม

เพอความยงยนของประเทศไทยเอง"

พระราชด�ารสในสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถเมอวนท 11 สงหาคม พ.ศ. 2543

“ไปทะเลกนเถอะ” เมอพดถงทะเล กมกเปนเวลาแหงการมองหาสถานทพกผอน และ

การหยดพกกบชวตทเรงรบอยางทเคยเปน เมอถงเวลาอยางนนใครๆ กอยาก

พาตนเองไปยงททสวยงาม และภาพทคนมกนกถง กมกเปนภาพของตนเอง

ทก�าลงกนลมชมววบนหาดทรายสขาวใสสะอาดหรอโลดแลนด�าผดด�าโผลอย

กบทองทะเลสฟาคราม

ซงกชางเปนเรองทโชคดของคนไทย ทมสถานทเชนนนอยมากมาย

หลายแหงแมตางชาตกยงอจฉาอยางไรกตามส�าหรบคนไทย“ทะเล”เปนยงกวา

สงทกลาวมา

ทะเลไทยเปนทงพนทมอบความสข รวมทงมคณประโยชนทางดาน

ทรพยากรอาหารและการด�ารงอยของชมชนทมากมายดวยองคความรของการ

มชวตรวมอยกบทองทะเลซงน�าพาความ“อยดมสข”มาสคนไทยตลอดมา

เพอการศกษาในประเดนดงกลาว นกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 6

โรงเรยนรงอรณจงไดจดท�ารางรายงานHIA (Health ImpactAssessment)

ภายใตหวขอโครงงาน“การศกษานเวศเฉพาะและวถประมงพนบานกรณศกษา

ชมชนแหลมหน - บานคลองรว จงหวดกระบ” ซงไดน�าพาคณะนกเรยนไปยง

จงหวดกระบ ... หนงในหลายจงหวดทไดชอว ามทะเลทสวยงามทสดใน

ประเทศไทยหลายๆคนคงพอนกภาพไรเลยอาวในเวงลกเกาะลนตาและเกาะ

พพอนเลองชอ หรอทะเลแหวกอนเปนปรากฏการณทางธรรมชาตทนาอศจรรย

และอกสารพดมากมายเกนกวาจะกลาวถงไดในทน

รวมทง ยงมบางสงทนาอศจรรยไมแพกน เมอเราไดคนพบวา ชมชน

แหลมหน–บานคลองรวยงสอนใหเราไดเรยนรในคณคาของทะเลอนควรแกการ

รกษาไวซงไมนอยไปกวาความสวยงาม

ชมชนแหลมหน–บานคลองรวเปนชมชนมสลมทไมใหญนกเปนชมชน

ทอบอน มความเปนกนเอง และมวถประมงอยางผทอยกบทะเลและรจกทะเล

อยางแทจรงทกครวเรอนลวนท�าประมงเพอยงชพองคความรและประสบการณ

ในการท�าประมงของชมชนทนมความลกซงและรอบดานทงยงถกถายทอดมารน

ตอรน

ในการออกเรอหนงครงชาวประมงใชประสาทสมผสทงหาอกทงความร

และประสบการณทสงสมมาอยางยาวนาน เพอตามหาฝงสตวทะเลในทอง

ทะเลใหญบางครงเพยงแคฟงเสยงดมกลนมองแยกแยะความตางของสทะเล

กบเงาด�าของฝงปลากสามารถรไดวาควรจะมงหวเรอไปยงทศใด และยงไมนบ

สารพดชนดของเครองมอประมง ทชวยใหชาวประมงสามารถเกบเกยวผลผลต

จากทองทะเลไดอยางหลากหลายเทาทธรรมชาตจะจดสรรใหได

ชาวประมงทนจงมกนมใชอยางเพยงพอ และดวยความ “พอเพยง”

ทนจงไมยอมรบเครองมอท�าลายลางทกประเภท ทงยงมความมงหวงทจะคง

ความอดมสมบรณของทองทะเลแหงนไวใหเนนนาน

ทองทะเลชมชนแหลมหน –บานคลองรวยงปรากฏพบสมบตทควรคา

ตอการหวงแหนของประเทศ พนทนไดรบการขนทะเบยนเปนพนทชมน�าทม

ความส�าคญระหวางประเทศ (Ramsar Site) ภายใตชอพนทชมน�าปากแมน�า

กระบ อนแสดงใหเหนความสมบรณของทรพยากรทะเล ทนอกเหนอไปจาก

ทรพยากรประมงและในปจจบนนหลายสงกเรมลดจ�านวนลงจนถงขนหายาก

เชนพะยนเปนตน

ค�าน�า

เปนททราบกนอยแลววาโลกภายนอกและสงคมมการพฒนา

กาวหนาขน มนษยแสดงความตองการในสงตางๆ เพอมอบความ

สะดวกสบายแกตนมากขน เชน ไฟฟา การขบเคลอนเครองจกรกล

การขนสงเทคโนโลยการสอสารเปนตนและนนเหนยวน�าใหหลายพนท

ซงเปนแหลงทรพยากรทส�าคญทงในระดบประเทศและระดบโลกถกใช

ประโยชนในลกษณะของการเปนสวนหนงของสายพานการผลตทงเปน

แหลงวตถดบเปนเสนทางล�าเลยงและแมเปนทระบายทงกากของเสย

หรอมลพษตางๆทเกดขนระหวางกระบวนการทสายพานวงไปแนนอน

ทการผลตและการบรโภคดงกลาว สงผลกระทบไมนอยแกผทพงพง

ทรพยากรนนโดยตรงรวมทงผพงพงโดยออมเชนกน

วนนแผนพฒนาพลงงานก�าหนดใหโรงไฟฟาถานหนอ�าเภอ

ปกาสยจงหวดกระบด�าเนนการผลตไฟฟาโดยใชถานหนเปนเชอเพลง

แทนน�ามนเตา ถงแมโรงไฟฟาปกาสยจะอย ลกเขาไปในแผนดน

หางจากชมชนแหลมหน-บานคลองรวไปเกอบ10กโลเมตรแตสงท

ก�าลงถกกอสรางขนในระยะไมถงครงกโลเมตรจากชมชน คอทาเทยบ

เรอเพอการขนสงถานหนไปยงโรงไฟฟา

ดวยความกงวลของคนในทองถนตอผลกระทบในดานตางๆ

ทอาจเกดขนไดผคนทนจงเคลอนไหวสอบถามและแสดงความคดเหน

ตอแผนพฒนาดงกลาวเทาทหนทางแหงประชาธปไตยจะเออให

การศกษาโครงงาน “การศกษานเวศเฉพาะและวถประมง

พนบานกรณศกษาชมชนแหลมหน–บานคลองรวจงหวดกระบ”เพอ

จดท�ารางรายงานHIA (Health ImpactAssessment) ของนกเรยน

ระดบชนมธยมศกษาปท6โรงเรยนรงอรณจงมจดประสงคเพอศกษา

และรวบรวมองคความรภมปญญาประมงพนบาน...หนงในองคความร

ทลกซงของคนไทยทงน เพอใหไดยอนมองศกยภาพและความอดม-

สมบรณของธรรมชาตทมอบทกสงใหกบชวต เพยงแคมนษยมความร

ทจะเกบเกยวผลผลตเหลานนใหได อกทงยงมความประสงคเพอการ

ไดลองทบทวนดอกสกครงวา จ�าเปนหรอไมส�าหรบแผนการและ

โครงการตางๆทอาจสงผลลดทอนตอศกยภาพและความอดมสมบรณ

ของธรรมชาต ซงแนนอนวายอมสงผลตอชวตและชมชนในพนท และ

อาจสงผลมาถงเราทกคนในทางใดทางหนง แมไมใชผคนในชมชน

บานแหลมหน–บานคลองรวกตาม

นกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 6 โรงเรยนรงอรณ

ปการศกษา 2558

สารบญ

คณะผจดท�า

อาจารยทปรกษาคณครเปรมปรตหาญทนงค

ขนษฐาแซเอยว

บรรณาธการนชชาลจนตานนท

พรมผสมทรพย

วรศมพทกษวรรตน

สารศาเลศวฒนากจกล

อรกานตเรองฤทธสกล

พสจนอกษรวรศมพทกษวรรตน

ขอมล เนอหาและภาคสนามกลยากรสงวนวชยกล

คณนสงหละชาต

ชญณฐศภทรงกลด

ชนดามคณเอยม

ณฏฐอศวไชยชาญ

ณฐณชาวนก�าจร

ณภทรดมนคงวณช

ณชารยถนมมาลย

ดษฐสกลสกลดษฐ

ธญทนรจภาสกล

ธรณธนยอดมศกดไพบลย

นชชาลจนตานนท

ปรางสายะศลป

ปณธตงศตนนท

พรมผสมทรพย

เพชรศรศภผล

เพญพชชาภาระสวรรณ

รนรดาเพชรเหลอง

วรนทรยพาฐตยานนท

วรศมพทกษวรรตน

วนรงภนภานนท

วารธรชยปณธพนธ

วพธอศวเวชวฒ

ศวชลวระพนธ

ศภสราคณะนตสาร

สารศาเลศวฒนากจกล

อาชวตฟองสมทร

อรกานตเรองฤทธสกล

ภาพ และสารคดชญณฐศภทรงกลด

ณฏฐอศวไชยชาญ

ศลปกรรมณฏฐอศวไชยชาญ

ณฐณชาวนก�าจร

ณภทรดมนคงวณช

ธญทนรจภาสกล

นชชาลจนตานนท

ปรางสายะศลป

เพญพชชาภาระสวรรณ

วรนทรยพาฐตยานนท

วรศมพทกษวรรตน

วนรงภนภานนท

วารธรชยปณธพนธ

วพธอศวเวทวฒ

ศวชลวระพนธ

สารศาเลศวฒนากจกล

อรกานตเรองฤทธสกล

1

Ãйͧ

¾Ñ§§Ò

¡ÃкÕ

ÀÙࡵ

µÃѧ

ʵÙÅ

2

3

4

6

5

1 ปาชายเลน และกลมเกาะชายฝงตอนบน2 หมเกาะทะเลลกตอนบน3 ชายหาด และปาสนทรายตอนกลาง4 อาวพงงา5 ปาชายฝงตอนลาง6 หมเกาะทะเลลกตอนลาง อางอง : http://www.ampan.asia/ampan/index.php/sample-sites

ฮลโหล... อนดามนมาท�าความรจกอญมณแหงทองทะเลกนดกวา...

ถาถามวาเหตใดทะเลอนดามนจงเปนทะเลทสมบรณแบบค�าตอบแรก

ของฉนคงเปนเหตผลดาน“ความสวยงาม”ซงเรองนถกการนตดวยการไดรบต�าแหนง

สถานทท องเทยวตดอนดบโลกอยแลวแตถาใหคดใหมอกครงฉนคงตอบวา

“ความอดมสมบรณ”สงทฉนไดเรยนรมามนมหศจรรยจนไมนาเชอเลยวาทะเลแหงน

คอทะเลของประเทศไทย

กอนอนเรามาท�าความเขาใจกนกอนวาค�าวาทะเลอนดามนแหงประเทศไทย

นนครอบคลมทะเลตงแตฝงตะวนตกของแมน�ากระบรทต�าแหนงคอคอดจงหวดระนอง

ไปทางใตจนถงพรมแดนไทย -มาเลเซยทจงหวดสตล รวมถงเกาะทางใตสด

ของหมเกาะเมอรกยและทางเหนอสดของหมเกาะลงกาวดวย

ทะเลอนดามนแหงประเทศไทยมชวภมภาคทตางกนถง6 ภมภาค

ประกอบไปดวย

1.ปาชายเลนและกลมเกาะชายฝงตอนบน

2.หมเกาะทะเลลกตอนบน

3.ชายหาดและปาสนทรายตอนกลาง

4.อาวพงงา

5.ปาชายฝงตอนลาง

6.หมเกาะทะเลลกตอนลาง

ภมภาคทงหกนประกอบเป นชวภมภาคอนดามนแห งประเทศไทย

และระบบนเวศทมความเฉพาะตวทสดในมหาสมทรอนเดยตะวนออก

พนทตรงนกลายเปนแหลงวางไขของเตามะเฟองทเหลออยเปนแหงสดทาย

บนชายฝ งแผนดนใหญของทวปเอเชยตะวนออกเฉยงใตและยงมแนวปะการง

ขนาดใหญเปนแหลงทอยอาศยของพะยนฝงใหญรวมทงระบบนเวศปาชายเลนดงเดม

ชวภมภาคของทะเลอนดามนเหลานกลายเปนองคประกอบทท�าใหเกด

ลกษณะธรรมชาตทโดดเดนอยางหาทเปรยบไมไดแหลงอนรกษทะเลอนดามน

กระจายอยตลอดแนวความยาวของชายฝงตะวนตกของประเทศไทยประกอบดวย

เกาะมากมายกวา280เกาะเปนพนทชมน�าปาและหนองน�าบรเวณชายฝงประมาณ

1,535ตารางกโลเมตรและเปนพนทในทะเลประมาณ3,845ตารางกโลเมตรทไดรบ

การประกาศเปนพนทคมครองโดยรฐบาลไทยเพอวตถประสงคในการอนรกษพนท

ทเปนเอกลกษณหรอมลกษณะทางนเวศวทยาทเดนเฉพาะ

นอกจากจะมแหลงอนรกษทะเลอนดามนแลวทะเลอนดามนยงมพนททเปน

อทยานแหงชาตอกดวยโดยพนททางอทยานแหงชาตทางทะเลฝงอาวไทยอย8แหง

สวนฝงอนดามนมมากถง17แหง

อกทงทะเลอนดามนยงไดรบการการประกาศเปนพนทค มครองทาง

สงแวดลอม ในเงอนไขของการเปนพนททมระบบนเวศตามธรรมชาตทแตกตาง

จากบรเวณอนซงอาจถกท�าลายหรอไดรบผลกระทบจากกจกรรมของมนษยไดงาย

ปจจบนพนททไดรบการประกาศคมครองฝ งอนดามนมอย6แหงใน3จงหวด

คอจงหวดพงงาจงหวดภเกตและจงหวดกระบคอพนทอ�าเภอเมองอ�าเภอเหนอคลอง

อ�าเภอคลองทอมอ�าเภอเกาะลนตา

นอกจากนยงมพนททไดรบขนทะเบยนเปนพนทชมน�าทมความส�าคญ

ระดบประเทศ (Ramsar Site) ถง4แหงไดแก

1.อทยานแหงชาตแหลมสน-ปากแมน�ากระบร-ปากคลองกะเปอร

2.พนทชมน�าในอทยานแหงชาตหาดเจาไหม

3.พนทชมน�าในอทยานแหงชาตอาวพงงา

4.พนทชมน�าปากน�ากระบ

ส�าหรบอ�าเภอเหนอคลองพนททเราไดไปศกษานนอยในเขตชวภมภาคท4

หรอภมภาคอาวพงงาและในเขตพนทชมน�าปากน�ากระบนนเอง

ทะเลอนดามนจงไมไดมดเพยงเรองการทองเทยวแตยงเปนสงล�าคาททวโลก

ตางใหความหวงแหน นบเปนเรองทนาสนใจหากเราจะท�าการศกษา“คณคา

ของอญมณแหงทองทะเล”นอยางจรงจงเพอทเราจะไดตระหนกถงคณคาของทะเล

อนดามนกนยงขน

กระบไรเทยมทาน จงหวดกระบเปนจงหวดชายฝงทะเลอนดามนของภาคใต ทมความสวยงามจบใจดวยทศนยภาพแหงทองทะเล และความอดมสมบรณไปดวยทรพยากรธรรมชาตมากมาย

ชายฝงตดทะเล

อนดามนยาวถง

160กโลเมตร

มทราบ

ชายฝงทะเล

ดานตะวนตก

ของจงหวด

ตอนใตของจงหวดมภเขา

กระจดกระจายสลบกบ

พนทแบบลกคลน

ตอนเหนอของจงหวด

ประกอบดวยเทอกเขาท

ทอดตวจากเหนอไปใตเปน

แนวยาวสลบกบพนทแบบ

ลกคลนลาดดอนและลาดชน

จ งห วดกระบ อ ย ต ดทะ เล

อนดามนท�าใหไดรบอทธพล

จากลมมรสมตะวนตกเฉยง

ใตและลมมรสมตะวนออก

เฉยงเหนอ จงหวดกระบจงม

ภมอากาศแบบมรสมเขตรอน

ฝนตกชกตลอดป และมเพยง

2ฤดคอฤดรอนและฤดฝน

นอกจากจงหวดกระบจะตงอยตดทะเลแลวยงมแมน�ากระบทมความยาวประมาณ 5 กโลเมตร แมนำ กระบอยทตำ บลปากนำ รวมทงยงมคลองปกาสย คลองกระบใหญ และคลองกระบนอย ซงมตนกำ เนดจากเทอกเขาพนมเบญจา เทอกเขาทมความสงทสดในจงหวดกระบ นอกจากนยงปรากฏพนทชมนำ ปากแมนำ กระบทไดรบการขนทะเบยนเปน 1 ใน 12 พนทชมนำ ทมความสำ คญระหวางประเทศ หรอ Ramsar Site ของประเทศไทยอกดวย

ตอนใตสดและทศตะวน

ตกเฉยงใตของจงหวดม

สภาพพนทเปนลกคลน

ลาดดอนไปจนถงทราบ

และภเขาสงต�าสลบกนไป

จงหวดกระบ

(เกาะพพ)

ทะเลอนดามน

N

ภมประเทศจงหวดกระบ

หมเกาะนอยใหญกวา

130เกาะซงมเกาะ

ส�าคญไดแกเกาะลนตา

อ�าเภอเกาะลนตาและ

เกาะพพอ�าเภอเมอง

เทอกเขาพนมเบญจา

ทะเลกระบ ถกจดใหเปนหนงในพนทชมนำ ทมความสำ คญระหวางประเทศ ในล�าดบท 1,100 มล�าคลองหลายสายไหลลงสทะเล และพบปาชายเลนทมเนอทมากกวา 100 ตารางกโลเมตร บรเวณหาดเลนปาก

แมน�ากระบ เปนแหลงนกอพยพกวา300ชนดซงนกบางชนดใกลสญพนธสวนบรเวณปากแมน�ากระบ มความอดมสมบรณไปดวยสตวน�า ซงมพนธ

ปลาอยางนอย 50 ชนด ทเปนปลาเศรษฐกจ รวมถงบรเวณเกาะศรบอยาท

เปนแหลงอาศยของสตวหายาก เชนพะยน โลมา และเตาทะเล อกทงยงมหญาทะเลจ�านวน11จาก12ชนดทพบในประเทศไทยซงท�าใหทะเลกระบเปนแหลงหญาทะเลทใหญทสดในประเทศไทยและนเองคอแหลงอาหารของ

พะยน

ถอเปนความโชคดของจงหวดกระบ ทอยในพนททมระบบนเวศ

หลากหลายมความอดมสมบรณและมทศนยภาพอนสวยงามจงท�าใหกระบ

มแหลงทองเทยวทมชอเสยงโดงดงเชนทะเลแหวกแหลงทองเทยวธรรมชาตทเกดจากสนทรายของเกาะทงสามเกาะ คอ เกาะทบ เกาะหมอ และเกาะไก

จะปรากฏเปนหาดทรายขาวเชอมสามเกาะอยางนาอศจรรย หรอจะเปน หมเกาะพพซงเปนสวรรคของนกด�าน�าทวโลกอนเปนแหลงทองเทยวทมชอเสยงและมนกทองเทยวเดนทางเขามาเยอนมากทสดของจงหวดกระบเปนหมเกาะ

ทมหาดทรายขาวละเอยด น�าทะเลใสสะอาด สงมชวตใตทองทะเลกลวนอดม

สมบรณทงหมมวลปะการงฝงปลามากพนธรวมถงสตวหายากเชนเตาทะเล

โลมาพะยนและวาฬนอกจากนยงมสสานหอย 75 ลานปซงเปนแหลงทองเทยวทส�าคญอกแหงหนงและพบเพยง 3 แหงในโลก คอพบทประเทศ

สหรฐอเมรกาญปนและไทยทกระบนเอง

กระบยงมแหลงทองเทยวทมความสวยงามและอดมสมบรณอก

มากมายในแตละปมนกทองเทยวมาเยอนไมต�ากวา2ลานคนและสรางราย

ไดจากการทองเทยวราว 30,000ลานบาทตอป หรอมากเปนอนดบท 5 ของ

ประเทศรองจากกรงเทพมหานครภเกตชลบรและเชยงใหม

จงหวดกระบมพนทตดแนวชายฝงทะเลถง5อ�าเภอหรอยาวกวา160

กโลเมตรมสภาพพนทแนวชายฝงเปนหาดทรายทะเลกระบอดมไปดวยพนธ

สตวมากมาย อกทงยงมสตวเศรษฐกจใหมอนเปนทนาสนใจอยางปทองหลาง

ทคาดวาจะสามารถสรางรายไดใหแกประเทศไดอยางมาก

ปจจบนรายไดจากการประมงของทะเลกระบเฉลยมากกวา 200 ลานบาทตอปถอเปนจงหวดทสรางรายไดจากการประมงใหแกประเทศในอนดบตนๆ

หากพดถงทะเลกระบในดานเศรษฐกจ กระบกคงเปรยบเหมอนสนคาคณภาพดทท�าเงนใหกบผประกอบการมากมาย

แหลงทรพยากรธรรมชาต

แหลงทองเทยว

แหลงประมง

สารพดกระบ

5

มสยด

1

33

7 89

10 1112

136

35

ชายหาด

ควน

บานคลองรว แหลงหญาทะเล 11 ชนด

จาก 12 ชนด

บานคลองรว บานของพะยน 3

2

4

ทาเรอ

ชมชนเเหลมหน - บานคลองรว ชมชนแหลมหนเปนหยอมบานหนงของหมบานคลองรว ต�าบลตลงชน อ�าเภอเหนอ

คลองจงหวดกระบ

โดยชมชนแหลมหน - บานคลองรวนนเปนชมชนประมงพนบาน ตวชมชนตงอยบน

แหลมทยนออกไปในทะเลบรเวณปากอาวแมน�ากระบ บานสวนใหญจะหนหนาเขาสอาว ม

ควนคนกลางระหวางแนวบานเรอนกบทะเลอนดามน ในอดตชาวบานเรอนเคยตงบานเรอนอย

ฝงชายหาดแตดวยก�าลงลมทพดแรงชาวบานจงยายมาตงอกฝงเพอหลบลม

ประวตความเปนมาของชมชนแหลมหน - บานคลองรว จงหวดกระบแหงน พบวา

ชาวบานเปนชาวบานคลองรวทอพยพมาจากประเทศมาเลเซย โดยเรยกตนเองวา “พวกแล

หา”และมาตงถนฐานบรเวณน ตอมาพวกมาเลเซยอกเผาหนงกไดมาตามพวกแลหากลบบาน

เกดทประเทศมาเลเซย ชาวบานแลหาจงท�ารวกนทรมคลอง เพอกนไมใหมการอพยพกลบออก

ไปได บรเวณนจงถกเรยกวา “บานคลองรว” ซงเปนชมชนทมความเปนมากวา 200 ป สบมา

จนถงปจจบน แตเดมท�ามาหากนดวยอาชพเกษตร ท�าไรอยบนควนทเปนทสงตรงกลางของ

แหลม ตอมาเมอพบวาในทองทะเลแถบนมสตวทะเลอยมาก จงหนมาท�าประมงเปนหลกแทน

ชมชนแหงนมท�าเลทตงทเหมาะสมทงภมศาสตรสภาพพนทและนบวาเปนพนททมความอดม

สมบรณอกแหงหนงสงผลใหชมชนแหงนมของดมากมายอาทพะยนหอยลอเยอหรอหอยงวง

ชางและเรอหวโทง

13 1415 16

17

18

19

3435

20

2122

2324

25

26 31

3227

29

30

36

37

เรอหวโทง เอกลกษณประมงพบาน

ปาชายเลนแหลงอนบาลสตวนำ

ลานเปตอง

1 ทาเเมงกะพรน2 อรศรา บอหรา3 บานฟรง4 ครบญมา5 สมเกยรต ชดชอย6 อาจณรงค7 สรศกด เวลาด8 อบดลเลาฮ สารยะ9 อาดม เวลาด (ของชำ )10 กงหาด แหลมเถาะ11 จะเอยด ฮอวยะ12 เสมอ เรงสมทร13 สชาต มาดโอสถ14 ฮามะ เวลาด15 เสาะ เวลาด16 อบดลละฮ มาดโกศล17 ยงยทธ ตาวน18 ดลเหม พวด19 พจตร ออนนวล

20 สทธศกด เรงสมทร21 กอเดช คลองรว22 กงหมาด คลองรว23 เดชสทธ ตาวน24 อทศ ผวด25 สนน นองไพร26 ยอดรก ตาวน27 สปราณ กานำ (ของชำ )28 สะแอ ลกเลก29 อหมาก ลกเลก30 มะลสา บตรจอ31 ฟามะ เวลาด (ของชำ )32 ครสมชาย สหนาด33 สมเดช นองไพร34 ครสมเดช สหนาด35 วรช เหมบตร36 แพปลา37 รบซอแมงกะพรน + ป

ทาเรอ

ผงชมชน

28

ของด... ชมชน

ถานกถงสตวทนารกในทองทะเลของใครหลายคน แนนอนสวนใหญมกนกถงพะยน ซงพะยนหรอหมน�า เปนสตวเลยงลกดวยนมในทะเลอาวไทยและทะเลอนดามนทเคยมจ�านวนมาก พะยนทชมชนแหลมหน-บานคลองรวเปนพะยนพนธDugongdugonซง

เปนสตวทมล�าตวกลมเรยวยาว มหนาเหมอนหม แตมหางเหมอนหางปลา ชอบลอย

นงอยในทะเลใกลชายฝงพะยนวายน�าไดและจะโผลขนมาหายใจเปนระยะๆทก1-

2 นาทมเขยวยาวยนออกมาจากปากเปนงาสนๆ ไวคยดนเพอหาอาหารสวนอาหาร

ของพะยนไดแกหญาทะเลทพบ11ชนดจาก12ชนดในฝงอนดามนรวมถงสาหราย

พะยนเปนสตวทเชองชาและไมมอาวธปองกนตวจงถกจบไดงาย

พะยนเปนสตวทมคณประโยชนแกระบบนเวศทางทะเล และชวยใหเกด

ความอดมสมบรณของทองทะเลพะยนจะกนหญาทะเลเปนอาหารและปลอยของเสย

ออกมาเปนปยทมคณคา เปนอาหารแกสตวน�าขนาดเลกและขนาดใหญซงเปนอาหาร

ของมนษย โดยปกตพะยนมกจะอาศยรวมกนเปนฝง ซงอาจมจ�านวนมากถง 100 ตว

แตปจจบนจ�านวนลดลงมากจนอาจใกลสญพนธและคอนขางหาไดยาก สงผลท�าให

พะยนเปนสตวอนรกษและสตวคมครอง โดยมกฎหมายหามจบ หามน�ามากน รวมถง

หามน�ามาขายดวย

ททะเลอนดามน พะยนมกพบมากบรเวณเกาะลนตา ท�าใหพะยนเปนสตว

ประจ�าถน และสามารถพบไดตามแนวหญาทะเลรวมถงสาหราย ซงปจจบนมจ�านวน

ลดลงพะยนถอเปนสตวทส�าคญและถอวาเปนของดของชมชนแหลมหน–บานคลอง

รวอกทงยงเปนขวญใจของนกทองเทยวไปตลอดกาล

ทชมชนแหลมหน – บ านคลองรว สามารถพบหอยชนดหนงซงไมสามารถพบไดทวไป นนคอ “หอยลอเยอ” (ในภาษาทองถน) มชอภาษาองกฤษวา Pa-cific Geoduck และชอทางวทยาศาสตร คอ Panopea generosa หอยลอเยอมรปรางคอนขางประหลาด เนองจากม

ลกษณะคลายกบงวงชาง หอยชนดนจะฝงตวอยใตพนโคลน

ขนาดใหญรวมถงทราย สวนงวงทเหนสามารถยดยาวได

มากกวาล�าตวถง 10 เทา มน�าหนกสงสดถง 7.25 กโลกรม

โดยเมอยงมขนาดใหญ กจะยงฝงตวลกลงไป ซงอาจอยลก

ลงไปไดถง110เซนตเมตรหอยลอเยอเมอฝงตวอยใตดนจะ

ยนงวงออกมาบนผวโคลนทราย หอยชนดนยงมอายยนได

ถง146ปนบเปนสงมชวตหนงทมอายยนของโลก

พะยนหอยลอเยอ เรอหวโทง

พะยนDUGONG

หอยลอเยอมฤดขยายพนธอยในชวง

เดอนมถนายน – กรกฎาคม ซงเปนชวงทน�า

ทะเลมอณหภมคอนขางอน แตกวาจะขดหอย

ชนดน ไดกตองรอใหมนมอายถง5ปจงจะขด

ขนมาได หากน�าไปขายจะไดราคาสงรวมหมน

บาทอยางไรกตามยงมผคนเตมใจจายเงนเพอ

ลมรสชาตอนอรอยของหอยลอเยอ โดยนยม

น�ามาประกอบอาหารหลากหลายเมน และมก

ถกสงออกไปยงประเทศจน เพอปรงขายในราน

อาหาร อกทงชาวญปนกนยมบรโภคหอยชนดน

เชนกน

ทชมชนแหลมหน–บานคลองรวเคย

ขดพบหอยชนดน และอาจกลาวไดวาพบเปนท

เดยวในประเทศไทย ปจจบนคอนขางหาไดนอย

ลงดงนนหอยลอเยอถอวาเปนของดของชมชนหอยลอเยอPACIFIC GEODUCK

ภาพเรอลอยล�ากลางทองทะเลสครามสดใส เปนภาพทคนเคยกนอย อกทง

ยงเปนเสนหทดงดดใจนกทองเทยวใหมาเยอนอนดามนอยางตอเนอง

ทะเลกระบม “เรอหวโทง” เปนเอกลกษณ ซงเปนเรอทมพฒนาการมานาน

โดยแรกเรมเปนเรอขดจากตนไมใหญ ตอมาพฒนาใหเรอมโครงสรางขน และพฒนา

ตอมาจนเปนเรอใบแตพบวาไมเหมาะกบทะเลทมคลนลมคอนขางแรงในบรเวณนจง

ปรบมาเปนเรอแจวและ“เรอหวโทง”ในทสดซงถอเปนของดประจ�าทองถนน

เรอหวโทง คอเรอประมงพนบาน ทมลกษณะเดนคอมหวเรอยาวใหญ

และทายเรอเรยว ไมมหนาตด ซงสามารถดดแปลงใชไดทงเปนเรอประมงและ

เรอทองเทยว

เรอหวโทงไดรบความนยมมากในหมชาวประมงพนบานฝงอนดามน โดย

เฉพาะทต�าบลตลงชนถอเปนแหลงตอเรอหวโทงทใหญทสดในประเทศไทย และเปนท

รจกกนดวานายชางตอเรอทนมฝมอระดบคร ทสามารถตอเรอไดอยางมความแขงแรง

และคณภาพสงจนชาวประมงจากจงหวดอนยงตองมาขอซอเรอหวโทงจากทน

จากการพดคยกบ “คณสพตร เชอทะเล” หนงในชางตอเรอของชมชน

และผมฝมอการตอเรอทอยในระดบของนายชางใหญ คณสพตรไดกลาววาเหตททน

สามารถผลตเรอหวโทงไดดมคณภาพจนเปนทตองการในกลมชาวประมงหลายพนท

อาจเนองดวยชมชนแหงนมชางตอเรอจ�านวนมาก ซงท�าใหพวกเขามแรงจงใจทจะ

พฒนาคณภาพของเรอ ผานการศกษาและเรยนรการตอเรอในกลมชางตอเรอดวยกน

จนเกดเปนการแขงขนในเชงคณภาพนนเอง

การตอเรอหวโทงหนงล�ามตนทนเฉลยประมาณ 100,000 บาทตอล�า ซง

ตนทนนจะแตกตางไปตามขนาดของเรอ และคณภาพของไม

เรอหวโทงมหลายขนาดดวยกน ขนอยกบจ�านวนกง(ท�าดวยไมลกษณะ

เปนซเหมอนกระดกปลาขนาดใหญวางขวางตวเรอเปนโครงไว) ซงมการตอเรอหว

โทงตงแตขนาด13กง,15กง,17กง,19กง,21กงและ23กงโดยเรอหวโทงทม

ขนาดเลก17กงมกนยมใชเปนเรอประมงขนาดเลกหากใชเปนเรอทองเทยวสามารถ

บรรทกผโดยสารได5-7คนเรอหวโทงขนาด19กงเปนเรอสารพดประโยชนและเรอ

ขนาดใหญตงแต21–23กงเปนเรอประมงออกทะเลลกไดหากใชเปนเรอทองเทยว

สามารถใหนกทองเทยวโดยสารได12-15คนและ20-25คนตามล�าดบซงกฎหมาย

ไดก�าหนดไว

ในเรองของคณภาพไม การตอเรอหวโทงนนใชไดทงไมเนอออนอยางไมทง

หรอไมสกขไก ไมทมความแขงระดบปานกลางอยางไมเทยม ไมสะเดา ไปจนถงไม

เนอแขงอยางไมพะยอมซงกนเพรยงไดด รวมทงไมตะเคยนทองซงกหาไดยากแลวใน

ปจจบน

การเลอกชนดไม ตองค�านงถงขนาดเรอ เชน เรอทมขนาดใหญกวา 23

กงจะนยมใชไมเนอแขงตลอดทงล�าเพอความทนทาน นอกจากนยงตองค�านงถงวา

จะน�าไปประกอบเปนสวนใดของเรอ ซงหากเปนสวนทตองการความทนทาน เชน

สวนของโครงตวกงและกระดกงจ�าเปนตองใชไมเนอแขงกวาสวนอน

ส�าหรบการดแลรกษาเรอหวโทงนใหใชชนกวนกบน�ามนในการอดรรว

และเคลอบดวยน�ามนกาวเพอไมใหเรอผ ท�าใหอายการใชงานของเรอแตละล�า

ยาวนานรวม 10ป แตกตางกบในอดตทมเพยงสทาเรอท�าใหอายการใชงานของเรอ

หวโทงในสมยกอนไมทนทานเทาในปจจบน

เรอหวโทงFISHINGBOAT

“ ...พะยน สตวอนรกษ,หอยลอเยอทเดยวในไทย และเรอหวโทง เอกลกษณประมงพนบาน...”

โดยทวไปราคาของเรอหวโทงจะแตกตางกนไปตามขนาดเรอโดยขนาดเรอ13กงม

ราคาขายประมาณ20,000บาทตอล�าแตหากปรบมาเปนเรอทองเทยวขนาดใหญ21-23กง

ราคาขายจะตกอยทประมาณ150,000บาทตอล�าพรอมมใบรบรองวาเปนเรอถกกฎหมายดวย

การมโฉนดแนบไปดวย ชาวบานจะใชเวลาในการตอเรอล�าหนงเฉลย 5 – 10 วนจงจะเสรจ

สมบรณดงนนในเดอนหนงชางตอเรอแตละคนจะสามารถตอเรอได2-3ล�าในหนงปการตอ

เรอหวโทงจงสามารถสรางรายไดใหแกชมชนหลายลานบาทเลยทเดยว

ซงนอกจากจะมการซอขายกนภายในชมชนแลว ชาวประมงในฝงทะเลอนดามนทง

จากจงหวดระนองจงหวดพงงาจงหวดภเกตจงหวดตรงและจงหวดสตลกนยมซอเรอหวโทง

จากต�าบลตลงชนนเชนกนรวมทงในปจจบนไดแพรหลายไปยงจงหวดนครศรธรรมราชซงอย

ฝงทะเลอาวไทย (ยกเวนยะลากบปตตานทจะนยมใชเรอกอและมากกวา) เรายงพบการใช

เรอหวโทงทงในทะเลสาบสงขลา รวมไปจนถงในแมน�าเจาพระยา แมกระทงชาวตางชาตยง

สงเรอหวโทงใสตคอนเทนเนอรกลบไปยงประเทศของตน

และแมวาเรอหวโทง1ล�าจะมอายการใชงานไดนานกวา10ปแตยอดขายเรอหว-

โทงกไมเคยลดลงเลย ในทางตรงขามกลบตอเรอไดไมทนความตองการของลกคา ซงคณส

พตรกลาววา สาเหตทความตองการเรอหวโทงไมมแนวโนมจะตกลงอาจเปนเพราะปจจบนม

ชาวประมงเพมขน ทงจากเกษตรกรทผนตวมาท�าประมง และลกหลานชาวประมงทเพมมาก

ขน ซงทกวนนวฒนธรรมในครอบครวของชาวประมงนนกเปลยนแปลงไป จากเดมทมเรอใช

ครอบครวละหนงล�า กลายเปนมเรอตามจ�านวนลกหลานในครวเรอน นอกจากนยงมเหตมา

จากการขยายตวของภาคการทองเทยว เพราะเรอหวโทงสามารถดดแปลงเปนเรอทองเทยวท

ไดรบความนยมมากในหมผประกอบการรสอรทหรอบรษททองเทยวอกดวย

อาจนบไดวา ภมปญญาการตอเรอหวโทงทตำ บลตลงชน ยงคงสบทอดเปนรากฐานสำ คญ ทอยเบองหลงการขยายตวของภาคการประมงและภาคการทองเทยว ซงสรางรายไดใหแกประเทศไทยอยไมนอย

หวเรอ

กระดกง

กระดานปดหวกง

กาบเรอ

กง

ทายเรอ

สวนประกอบเรอ

“ ...พะยน สตวอนรกษ, หอยลอเยอพบทเดยวในไทย และเรอหวโทง เอกลกษณประมงพนบาน... ”

ต.ตลงชน ต.คลองขนาน

ต.เพหลาต.พรนาดน

ต.คลองทอมใต ต.คลองทอมเหนอ

ต.หวยนำขาว

ต.คลองพนต.คลองยาง

ต.เกาะกลาง

ต.ทรายขาว

ต.ลนตานอย

เกาะลนตา

ต.ศาลาดาน

ต.ลนตาใหญ

เกาะใหญ

เกาะปอ

เกาะตะละเบง

ทงทะเล

ต.เกาะศรบอยา เกาะลด

เกาะพพ(ดอน)

เกาะพพ(เลน)

บานคลองรว,แหลมหน

ต.เกาะศรบอยา(เกาะฮง)

ต.เกาะศรบอยา(เกาะป)

นเวศหญาทะเล

นเวศปะการง

นเวศปาชายเลนนเวศหาดทราย

นเวศหาดโคลนนเวศหาดหน

พยนปลงทะเลวาฬบรดา

เตาสำรวจ (เตากระ และ เตาตน)

ปลาอนทรปลาเกาปลาท

ปลานกแกวปลาการตน

ดอกไมทะเล

เหรยญทะเล

ดาวทะเล

หอยเมนปลากะพง

ปลาหลงเขยว

เคย

แมงกะพรน

กง

ปลาจะละเมด

ปลากระบอก

ปลาทราย

โลมาสำรวจ(โลมาสชมพและโลมาหวบาตรหลงเรยบ)

ป

หมก

ระบบนเวศปากแมน�ากระบ

พนทชมน�าปากแมน�ากระบ เปนพนททไดรบ

การขนทะเบยนเปน Ramsar Site ถกประกาศเมอวนท

5 กรกฎาคม พ.ศ. 2543 มพนท 133,120 ไร

พนทชมน�าปากแมน�ากระบครอบคลมพนท

ตงแตสสานหอย 75 ลานป เขตผงเมองรวมกระบ ปา

ชายเลน หาดเลน หาดทราย ล�าคลองหนาเมองกระบ

ถงปาชายเลนและแหลงหญาทะเลขนาดใหญใน

บรเวณเกาะศรบอยา

ปาชายเลนปากแมน�ากระบมสภาพสมบรณ

มล�าคลองหลายสายไหลลงสทะเล และหาดปากแมน�า

กระบยงเปนแหลงนกอพยพทส�าคญแหงหนงของภาค

ใต มปาชายเลนทมความหลากหลายทางชวภาพสง

และเปนทอยอาศยของนกปาชายเลน และบรเวณปาก

แมน�าอดมสมบรณดวยสตวน�าทะเลและการเพาะเลยง

สตวน�า

โดยอนสญญา Ramsar Site เปนขอตกลง

ระหวางรฐบาลระหวางประเทศ เพอรวมมออนรกษ

ยบยงการสญหายของพนทชมน�าในโลก รวมทงเพอให

มการจดท�าแผนการบรหารจดการเพอการใชประโยชน

พนทชมน�าอยางชาญฉลาด

RAMSAR SITE

กง ป

ปลา แมงกะพรน

ปลาหมกหอย

วงจรชวต

หวงโซอาหาร

หญาทะเล ปาชายเลน

กลางทะเล(นำ ลก)

ปากอาว

รองนำ หาด

ปะการง วางไข

ผสมพนธ

พนทชมชนแหลมหน - บานคลองรว เปนพนททมระบบนเวศหลากหลาย สงผลตอสภาพพนทและสภาพธรรมชาตทมความเฉพาะ รวมทงพนธ พชและพนธ สตวทมลกษณะเฉพาะในแตละนเวศ และพบไดเฉพาะถน โดยเฉพาะพนธสตวทะเลในอาวบานแหลมหนทม

มากมายหลายพนธตางเวยนวายอยในอาวตามวงจรชวตบาง

เกดในน�าตนและไปโตในน�าลกบางวางไขตามแนวปากะรงน�า

ลกแตตามลาอาหารเขามาจนใกลชายฝงในบางฤดกาล ซงชาว

ประมงไดเฝาสงเกตในพฤตกรรมและธรรมชาตของสตวทะเล

เหลานจดจ�าบนทกเปนความรส�าหรบการท�าประมงของพวกเขา

ไวอยางมากมายและมคณคา

สตวทกชนดมการด�ารงชวตทตองพงพาสงมชวตอน โดยสวนมากสตวใหญจะกนสตวเลก ยกตวอยางเชนปลาเกากนปลากะพง ปลากะพงกนปลากระบอก และปลากระบอกกนปลาทราย หรอการทแพลงกตอนคออาหารของสตวทะเลหลายชนดไมวาจะเปนกง เคย หมก แมงกะพรน ปลาทราย ปลาการตน หรอปลาจะละเมด การทสตวชนดหนงตามลาเพอกนสตวอนเปนอาหารอาจเปนการตามรอยไปส

แหลงวางไขเชนการทปลามงมกจะเขามากนกงทเขตชายฝงเพอวางไข หรอการทปลาอนทรซงปกตอาศยอยบรเวณน�าลกหนาเกาะพพเขามากนไขปลากระบอกบรเวณชายฝงในชวงเปลยนฤดจากฤดแลงสฤดมรสม กอนวายกลบไปยงทอยเดม สตวแตละชนดนนมวงจรชวตของตนเองและเชอมโยงสสตวอนดวยหวงโซอาหาร

โดยในแตละชวงวยของสตวทะเลลวนมตวามส�าคญและบทบาทตอความอดมสมบรณของ

ทองทะเลทแตกตางกน เชน ในชวงวยออนสตวทะเลจะกลายเปนอาหารของสงมชวตอน

หากรอดชวตมาไดจนเตบโตเตมวยและพรอมสบพนธกจะชวยขยายพนธสตวในทะเลใหแก

ทองทะเล ดงนนหากทงวงจรชวตและหวงโซอาหารถกตดขาด จนมอาจเชอมโยงเปนวงจร

ไดเชนหากไมมแพลงกตอนทงกงเคยหมกแมงกะพรนปลาทรายปลาการตนและปลา

จะละเมดกไมสามาถด�ารงชวตอยได และหากไมมปลาทราย กจะไมมอาหารของปลากระ

บอกและหากไมมปลากระบอกกจะไมมอาหารของปลาอนทรและปลากะพงดงนนการสญ

เสยสตวทะเลชนดใดชนดหนงไปดวยการท�าลายแหลงวางไขท�าลายตวออนหรอท�าประมง

ในแบบท�าลายลาง จงไมไดหมายถงการสญเสยสตวทะเลเพยงชนดเดยวแตนนหมายถง

ความสญเสยอยางเปนลกโซจนกระทงระบบนเวศมสามารถด�ารงอยตอไปได

หญาทะเลปลาตวเลก

โลมาสชมพ

แพลงกตอนแมงกะพรน

ปลาจะละเมด

สาหรายทะเลหอยเมน

สแสดงแหลงทพบสตวทะเล

พะยนเปนสตวนารกรปรางอวนกลมและมความเชองชาอยอายจนท�าให

เราสนใจทจะท�าการศกษาและตามรอยโดยหวงไววาอาจมโอกาสไดพบตวจรงของ

พะยนในสภาพธรรมชาตตามทพวกมนไดใชชวตอยจรงๆซงภายหลงท�าใหเราทราบ

วาสงทเราวาดภาพหวงไวนน เปนสงทเกดขนไดไมงายนกแมประเทศไทยจะเคย

เปนแหลงอาศยพะยนทส�าคญทงทางฝงทะเลอาวไทยและทะเลอนดามนแตทวาก

ลดนอยลงมากแลวในปจจบน เชอวามพะยนเหลออยประมาณ 100 ตวในฝง

อนดามนโดยมฝงพะยนทใหญทสดอยทจงหวดตรง

สถานการณการลดจ�านวนลงทเกดขนกบพะยนไดเกดขนกบสตวทะเลเกอบ

ทกสายพนธทกวนนสตวทะเลมจ�านวนลดลงอยางนาเปนหวงเพราะสภาพธรรมชาต

และระบบนเวศทเปลยนแปลงไปมากสงผลตอความสมบรณของพนททเปนแหลง

วางไข แหลงอาหารและแหลงอาศยของสตวทะเลในทกชวงชวต ซงเปนประเดนท

มความส�าคญมากเพราะหากพนทเหลานนถกท�าลายไป ยอมกระทบตอการด�ารง

เผาพนธของสายพนธสตวทะเลเนองจากวงจรชวตไดถกตดขาดลง

ทะเลบานแหลมหนเปนแหลงทอยอาศยของสตวทะเลหลากหลายสายพนธ

นอกจากพะยนแลวกยงพบขวญใจนกทองเทยวอยางปลาการตนทมกพบอาศยอยใน

กลมดอกไมทะเลหรออยางปลงทะเลมาน�าและปลาดาวทอาศยอยตามแนวปะการง

หอยเมนทอยรวมกบสาหรายและเหรยญทะเลทพบมากตามชายหาดซงในทองถนน

สามารถพบสตวอนรกษถง3ชนดซงคอพะยนรวมทงปลานกแกวและเตาทะเล

พะยน

สตวทะเลมชวตทพงพงธรรมชาต และมบทบาทหนาทในระบบนเวศท

ตางกนดงเชนผรกษาความอดมสมบรณหรอพะยนสตวปาสงวนตามพระราช-

บญญตสงวนและคมครองสตวปา พ.ศ. 2535 ทท�าหนาทเปนดงคนสวนชวย

ปลกหญาใหแกทะเล ทงนจากการกนหญาทะเลของพะยนจะชวยใหหญาทะเล

แตกหนอเพมจ�านวนขนปจจบนนททะเลบานแหลมหนมพะยนอาศยอย15-20ตว

ในทะเลบรเวณเกาะศรบอยาและเกาะปซงเปนแหลงหญาทะเลทกวางใหญ

พะยนมการเคลอนฝงในรอบวน โดยเคลอนตามการขนลงและทศทาง

การไหลของกระแสน�าเปนหลกผลการศกษาของHeinsohnetal(1997),Preen

(1993,1995)อธบายวาเมอน�าเรมขนพะยนจะเคลอนจากแหลงอาศยวายตามหรอ

ตดกระแสน�าเขาสบรเวณแหลงอาหารและคอยๆเคลอนฝงไปตามกระแสน�า โดย

จะเคลอนเขาหาชายฝงมากขนเรอยๆตามระดบน�าทะเลเมอน�าเรมลงพะยนจะเรม

เคลอนฝงลงสแหลงอาศยโดยหากมรองน�าอยใกลเคยงพะยนจะเคลอนฝงเขาออก

โดยใชรองน�าเปนหลกซงจะชวยลดเวลาและพลงงานส�าหรบการเดนทางเคลอนฝง

ของพะยนไดอยางมากพะยนจะไมอาศยอยในแหลงอาหารแตจะอาศยอยบรเวณ

รองน�าซงจากการศกษาดงกลาวสรปไดวาพะยนจะอาศยอยบรเวณรองน�าเดนทาง

ผานรองน�าในเวลาน�าขนเพอไปยงเกาะศรบอยาและเกาะปจากนนจงเดนทางกลบ

ไปทพกในเวลาน�าลง

ตามรอยพะยนและผองเพอน

ทะเลบานแหลมหนเปนแหลงทอยอาศยของสตวทะเลหลากหลายสายพนธ นอกจากพะยนแลวกยงพบขวญใจนกทองเทยวอยางปลาการตน

เตาทะเล

ปลานกแกว

บรเวณน�าลกทมปะการงสมบรณจะพบปลานกแกว ทท�าหนาทดง

นางพยาบาลแหงแนวปะการง การกนอาหารของปลานกแกว คอการรกษา

แนวปะการงใหยงคงด�ารงชวตอยไดและคงความสมบรณไว เพราะอาหารของ

ปลานกแกวคอสาหรายทปกคลมปะการงซงหากสาหรายมจ�านวนมากจะปกคลม

และบดบงแสงแดดจนปะการงไมสามารถสงเคราะหแสงได

นอกจากนปลานกแกวยงกนซากปะการงการกนซากปะการงนเองทท�าให

ตวออนของปะการงสามารถรวงลงสพนทะเลและเตบโตตอไปบนผนทรายไดงายขน

รวมทงการขบถายของปลานกแกวกยงเปนประโยชนดวย โดยมลของปลานกแกว

ทมลกษณะเปนผงสขาวจะชวยเพมปรมาณของเนอทรายซงเออตอการเจรญเตบโต

ของปะการงไดเปนอยางด

แมมนษยเองยงไดรบคณประโยชนจากการด�ารงชวตของปลานกแกว

นกวชาการระบวาในชวงชวตของปลานกแกวสามารถผลตทรายจากการขบถายได

มากกวา1ตนซงทรายเหลานนอกจากจะชวยฟนฟปะการงแลวยงชวยเพมทราย

ใหกบชายหาดสขาวสะอาด ทดงดดนกทองเทยวจากทวโลก โดยปลานกแกวเปน

สตวทไดรบการคมครองตามพระราชบญญตอทยานแหงชาต พ.ศ. 2504

ทก�าหนดไววา แนวปะการงทอยในเขตอทยานแหงชาตทางทะเลจะไดรบความ-

คมครองจากพระราชบญญตฉบบนโดยเฉพาะกฎหมายตามความในมาตรา16(3)

คอหามน�าสตวออกไปหรอท�าดวยประการใดๆใหเปนอนตรายแกสตว

แขกผมาเยอนทะเลบานแหลมหนและมแหลงอาศยอยรวมกบพะยนและ

ปลานกแกวอกชนดหนงคอเตาทะเล ซงพบทงเตาตน และเตากระ โดยธรรมชาต

ของเตา เมอออกจากไขจะเดนทางเพอไปยงแหลงอาหารทอดมสมบรณ เตบโต

และอาศยอยในชวงเวลาหนง จากนนจงเดนทางกลบมายงแหลงทเกดอกครง

เพอวางไข เตาทะเลเปนสตวอนรกษตามพระราชบญญตสงวนและคมครอง

สตวปา พ.ศ. 2503 ซงเตาทะเลจะอาศยและหากนอยในบรเวณทมความอดม-

สมบรณเทานนทบานแหลมหนนเองมระบบนเวศทเกอกลตอการด�ารงชวตของเตา

ทงมแหลงหญาทะเลไวเปนทหลบภย และมแหลงอาหารบรเวณปาโกงกาง

อนอดมสมบรณดวยสตวน�าเลกๆและลกไมอาหารของเตาทะเล

เอาเขาจรงเราไมไดพบสตวทงสามชนดในพนท ดเหมอนพวกมนจะ

ลดนอยลงจนไมสามารถพบหาไดทวไป แตพวกเรากสนกสนานไมนอยเมอได

มโอกาสศกษาพนทชายหาดของเกาะกาซงทนนเราไดพบเหรยญทะเล ทฝงตวอยกบชายหาดมนเปนสงมชวตทมรปรางแปลกตาลกษณะกลมแบนคลายเหรยญ

ทผวปรากฏเหมอนลายฉลรปดอกไม เหรยญทะเลจะขยบตวอยางเชองชา จนแทบ

ไมรเลยวามนคอสงมชวตแตเมอสงเกตดๆจงจะพบวามนคอยๆเคลอนตวแนบไป

กบพนทรายท�าใหพบรอยทางของเหรยญทะเลตามชายหาดเกาะกาอยทวไป

เหรยญทะเลสบพนธโดยการปลอยสเปรมใหลอยไปผสมในน�าเมอพวกมน

เตบโตขนจะคอยๆจมตวลงสกนทะเลประโยชนของเหรยญทะเลมไดมเพยงเดนไปมา

เทานน เพราะเมอพวกมนตาย รางกายของมนจะยอยสลายแลวแปรสภาพเปน

เมดทรายขนาดเลกเชนเดยวกบปะการงเหรยญทะเลยงไดชอวาเปนดชนชวดความ

อดมสมบรณของทะเลอกดวย

ปลงทะเล ทหากถกรบกวนกจะมกลไกปองกนตนเองโดยพนใยสขาวออกมาซงทงเหนยวและแกะออกไดยากบางครงเมอเราเดนตามชายหาดกอาจพบ

สงทเหมอนน�าพพนขนมาจากพนทรายซงนนกคอน�าทถกพนผานระบบทอของมน

นอกจากนเรายงพบดาวทะเล หลายสหลายขนาด แทรกตวอยกบ

ผนหญาทะเลทเราเผลอจบมนขนมาอยางไมรวามนเปนสตวทออนไหวมากยงไมรวม

หอยนานาชนดทตางทงเปลอกหลากสและรปทรงไวบนผนทราย

สตวเหลานเปนตวชวดความสมบรณของพนทความเปนแหลงอาหารของ

สตวทะเลทสมบรณดวยอนทรยวตถแพลงกตอนและซากสงมชวตเลกๆดงดดให

พะยนและผองเพอน อาศยหลบภยและหากนอยในบรเวณน ซงเปนพนททมความตอเนองไปจนถงพนทปาชายเลน และหญาทะเลผนใหญในบรเวณ

เกาะศรบอยาและเลยไปถงสสานหอย75ลานปพนทนไดรบการขนทะเบยนเปน

พนทชมน�าปากแมน�ากระบ ถอเปนล�าดบท 4 ของประเทศไทย และล�าดบท

1,100 ในทะเบยนพนทชมน�าทมความส�าคญระหวางประเทศ (Ramsar Site)

และแมวาเกาะกาจะไมถกก�าหนดอยในเขตพนทชมน�าทส�าคญระหวาง

ประเทศปากแมน�ากระบ แตดวยความตอเนองของพนทและความเชอมโยงของ

กระแสน�า ลมและการหมนเวยนของตะกอนในทองทะเลเดยวกนท�าใหเกาะกาม

ความสมบรณไมแพบรเวณใกลเคยง

ชาวบานจงตงใจทจะยนเรองเพอขอขยายเขตพนทชมน�าใหครอบคลมมา

ถงเกาะกาและเลยลงไปถงเกาะลนตาจงหวดตรงอนเปนแหลงพะยนทส�าคญ

ทชมชนแหลมหน–บานคลองรวรวมทงชมชนใกลเคยงในต�าบลตลงชนอ�าเภอ

เหนอคลองจงหวดกระบ“แมงกะพรนลอดชอง”หรอทมชอทางวทยาศาสตรวาLobone-

masmithiiMayerถอเปน“สตวประมง”ทส�าคญในพนทเนองจากจ�านวนทมากมาย

มหาศาลและ“ราคา”ทไมนอยของมน

ชาวบานพบแมงกะพรนลอดชองในพนทซงมทางเดน2เสนทางโดยเสนทาง

แรกแมงกะพรนมถนเกดอยทบรเวณเกาะพพและจะไหลตามกระแสน�ามาในเวลานน

แมงกะพรนลอดชองยงคงอยในสถานะแพลงตอนPlanulaแลวจะคอยๆเตบโตมาเรอย

จนมขนาดใหญขนในทสดซงจะมรปรางเปนแมงกะพรน(Medusa)ทบรเวณหนาเกาะ

ปจากนนกจะไหลไปตอนบนของเกาะปโดยจะเปนMedusaทมขนาดใหญและมน�า

หนกมากขน

ในอกเสนทางหนงนนแมงกะพรนจะเดนมาจากจงหวดระนองผานเขาทะเล

จงหวดภเกตสจงหวดพทลงจนมาถงจงหวดกระบแตในเสนทางนไมทราบจดเกดคอ

บรเวณใด

ทงนเสนทางเดนของแมงกะพรนทงสองเสนทางนแทจรงอาจเปนเสนทางสาย

เดยวกนเพราะอาจใชเสนทางไหลเวยนของกระแสน�าเดยวกนและมความเชอมโยงถงกน

แตขอมลในเรองกระแสน�ายงมไมเพยงพอจงท�าใหไมสามารถสรปไดแนนอน

และไมวาแมงกะพรนจะมเสนทางเดนกสายกตามแมงกะพรนจะเขามาส

บรเวณนานน�านโดยชวงเวลาทแมงกะพรนมมากและมขนาดใหญจะตรงกบชวงฤดมรสม

หรอราวๆเดอนมถนายนถงเดอนธนวาคมเนองจากแมงกะพรนกนแพลงกตอนทมมาก

เพราะไดรบสารอาหารทถกชะมากบฝนชวงนอาหารของแมงกะพรนจะสมบรณ

แมงกะพรนจงมตวใหญและน�าหนกมากแมงกะพรนมกจะลอยขนมากนแพลงกตอนท

ผวน�าชาวประมงจงสามารถจบแมงกะพรนไดโดยงายและดวยเครองมอทมรปรางเหมอน

สวงทไมมความซบซอนใดๆ

แมงกะพรน

ชวตของแมงกะพรนในทกระยะดแปลกประหลาด แตกนาสนใจไมนอย

Panula:เปนชวตระยะแรกของแมงกะพรนเปนระยะทกนเวลาไมถงเดอนจากนนแมงกะพรนจะฝงตวเองลงสทองทะเล

Polyp:จะไมสามารถขยบตวไดและจะเกาะอยกบผนโคลนทรายใตทะเลโดยจะมหลอดอาหารยนออกมาและสามารถจบตวกบPolypอนเพอยดเปนกลมกอนได

Ephyra:เมอPolypไดรบสารอาหารเพยงพอจะสรางหนวดขนและกลายไปเปนEphyraโดย1PolypจะมไดหลายEphyra

Medusa:คอEphyraทโตแลวMedusaนกคอแมงกะพรนทเรารจกกนนเอง

หมายเหต:โดยรวมวงจรชวตของแมงกะพรนจะยาวนานไดตงแตเพยง1สปดาหจนถง1ปครงตามแตชนด

Planula

Polyp

Ephyra

Medusa

“ มนเหมอนมเงนลอยอยกลางทะเล เรากแคออกไปตกมนมา... กเทานน ”

ถายโดย:ชญณฐศภทรงกฤด

การจบแมงกะพรน

ในการจบแมงกะพรนของชาวประมงทชมชนแหลมหน–บานคลองรวจะ

ใชอปกรณในการจบ2ชนดซงใครจะใชชนดไหนนนขนอยกบความถนดความ

สามารถและความนยมของผใช นนคอกระชอนและคราดขนตอนการจบโดย

กระชอน(มลกษณะเหมอนสวงเปนหวงท�าจากตาขายโดยจะมตาทหางกนพอ

สมควรเนองจากปองกนไมใหมน�าตดขนมามาก)หรอคราด(มลกษณะเหมอนคราด

พรวนดนทวไปแตมความยาวทมากกวาเลกนอย) วธการจบแมงกะพรนดวย

เครองมอทง2ชนดนกคอการตกและชอนมนขนมาตวกระชอนและคราดจะม

ดามไมทตองมความออนตวสงเพอใชสะบดตวแมงกะพรนขนมาบนเรอไดงาย

ส�าหรบความแตกตางในการใชเครองมอทง2ประเภทนกคอผทใชคราดนนจะตอง

มความช�านาญมากกวาเนองจากซคราดจะสามารถท�าใหตวแมงกะพรนฉกขาดได

แตเวลาใชคราดตกแมงกะพรนขนมาจะมน�าทะเลตดขนมานอยกวา

เมอชาวประมงชอนแมงกะพรนจนเตมเรอแลวพวกเขาจะแลนเรอกลบ

เขาฝงเพอน�าไปขายทแพรบซอแมงกะพรนซงราคาขายนนจะมราคาตางกนไปตาม

แตละชวงเวลาโดยจะมราคาอยระหวางตวละ5-12บาททงนราคานนจะขนกบ

จ�านวนแมงกะพรนทจบขนมาไดและความตองการของตลาดและผบรโภค(โดย

ทวไปในชวงทแมงกะพรนมากราคาจะตกซงเปนไปตามกลไกตลาด)จาก

การสอบถามชาวประมงพบวาสามารถจบแมงกะพรนไดกวาพนตวตอล�าในชวง

ฤดมรสมซงสรางรายไดใหกบเรอแตละล�าไมนอยกวา5,000บาท

แมงกะพรนทแพรบซอมาจะถกน�าไปแปรรปกอนถกสงขายไปยงทอน

ดงแสดงไวในตารางเมอแมงกะพรนถกแปรรปพรอมขายแลวจะมเถาแกมารบซอ

และราคาขายกจะตางกนอกเชนกนสวนหางจะขายไดราคา40บาทตอกโลกรม

และสวนหวขายได60บาทตอกโลกรมซงมราคาสงสดไดถง100บาทตอกโลกรม

นอกจากนยงมการสงขายตอไปยงจงหวดอนในประเทศเชนสงไปมหาชยจงหวด

สมทรสาครจงหวดระนองและจงหวดตรงรวมถงการสงออกขายยงตางประเทศ

เชนประเทศจนประเทศญปน

เนองจากมนษยสามารถคาดเดาธรรมชาตของแมงกะพรนไดงายคอเมอ

ฝนตกแมงกะพรนจะลอยตวขนผวน�าเพอกนแพลงกตอนท�าใหเมอฝนหยดตก

ชาวประมงจะสามารถออกเรอจบแมงกะพรนไดโดยงายดายโดยไมตองใชอปกรณ

ทยงยากในการจบและมรายไดคอนขางแนนอนท�าใหชาวประมงสวนหนงนยม

เลอกท�าประมงดวยการจบแมงกะพรนเปนหลก

ธรรมชาตแมงกะพรน

แมงกะพรนเปนสงมชวตดกด�าบรรพถอก�าเนดมาหลายรอยลานปพวกมนจดอย

ในอาณาจกรอนมาเลย ไฟลมไนดาเรย ไฟลมยอยเมดซาซวแนนอนวายงมการแตกแขนง

ออกไปในอกหลายสายยอยตามชน (Class) ตางๆ ซงท�าใหบนโลกมแมงกะพรนมากกวา

1,000ชนดทวโลกและจะมลกษณะและขนาดทแตกตางกนไปจากการส�ารวจในปจจบนยง

คงมการคนพบแมงกะพรนสายพนธใหมในทกป

แมงกะพรนเปนสงมชวตทมน�าเปนสวนประกอบในรางกายกวา95%ดวยความ

ทเปนสงมชวตทมววฒนาการมาถงจดหนงแลวหยดแมงกะพรนจงเปนแพลงตอนทมขนาด

ใหญทสดกลาวคอไมมสมองแมงกะพรนจะใชเพยงระบบประสาทเทานนในการรบรเหนอ

ใตบนลางซายขวาสงรอบตวและการเคลอนทท�าใหกระแสประสาทของแมงกะพรนมความ

พเศษกวาสงมชวตอนๆรวมทงแมงกะพรนยงไมมระบบขบถายอกดวย

แมงกะพรนมอายขยทไมแนนอนขนกบปรมาณของสงทกนเขาไป รวมถงสภาพ

แวดลอมดวยหากน�าบรเวณนนเยนหรออนเกนไปแมงกะพรนกจะมอายขยทสนลงโดยชวง

ชวตทยาวทสดของแมงกะพรนจะอยในชวงPolypซงสามารถมอายไดกวา1ปหรอมากกวา

นนโดยเมอกลายมาเปนMedusaแลวจะมชวตอยไดตงแต3-4วนไปจนถง1ปและจะ

ตายภายหลงจากการปลอยเซลลสบพนธเรยบรอยแลว

หากเราแบงประเภทแมงกะพรนในอกมมมองหนงเราจะสามารถแบงแมงกะพรน

ออกเปนชนดท”กนได”และ“กนไมได”หลายทานกคงเคย“กน”แมงกะพรนมาบางเชน

กน แมงกะพรนทกนไดในประเทศไทยนน มทงหมด 3 ชนด ทเปนทนยมมากทสดคอ

“แมงกะพรนลอดชอง”สวนอก2ชนดนนคอแมงกะพรนหนงและแมงกะพรนหอมแมงกะพรน

ทงสามชนดนแมมพษแตไมรนแรงสามารถขจดใหหมดไปได แตแมงกะพรนชนดอน เชน

แมงกะพรนกลองจะมพษในระดบทหากรบประทานเขาไปแลวจะท�าใหถงแกชวตได

เมอเรอกลบจากทะเลจะน�าแมงกะพรนลงทแพรบซอโดยจะนบจ�านวนแลวโยนลงสกระบะทท�าจากไมและใชผาขงไวเมอนบเสรจจะตกแมงกะพรนใสตะกรา

ใชรอกสาวตอไปเพอน�าแมงกะพรนไปเทลงรางแลวปลอยใหแมงกะพรนไหลลงบอท1

บอแปรรปแมงกะพรนนนจะตงอยตดกบคลองเพอใหสามารถขนแมงกะพรนไดงายๆตามวธทกลาวมาขางตนโดยบอจะท�าจากไมไผมแผนพลาสตกกนน�า

ปรองแมจะเรยกวาบอ1แตไมไดหมายความวามบอเดยวบอ1นนหมายถงบอทมไวส�าหรบแปรรปขนตอนท1และบอ1แตละบอจะมชองทเชอมกนอยและจะเปด

ชองใหแมงกะพรนไหลตอไปเมอเตมทกบอแลวจงคอยใสสารลงไป

เมอเสรจสนกระบวนการในบอ1(ดขอมลในตาราง)แมงกะพรนจะถกแยกหวและหางโดยตดแลวสงไปยงบอ2และแยกบอส�าหรบสวนหวและสวนหาง

ลกษณะของบอ2จะเหมอนกบบอ1แตไมมชองเชอมกน

ในบอ3จะตางตรงทมการเตรยมแผนพลาสตกไวเพอคลมปดบอแมงกะพรนจากบอ2จะถกน�ามาเกบไวในบอนแยกสวนหวและสวนหางเหมอนเดม

ขนตอนนจะใสเกลอจ�านวนมากเพอทจะท�าใหแมงกะพรนแหงจากการท�าปฏกรยากบเกลอ

การแปรรป

บอท 1

บอท 2

บอท 3

สารทใส จดประสงค ระยะเวลา หมายเหต

1-3คน

1มาบอ2

ภาพชาวบานออกเรอเพอจบแมงกะพรน

ชวงมรสมนคอหนงในชวงเวลาทมหศจรรยทสดในอาวบานแหลมหน

ชวงเวลาทสตวทะเลหลายชนดจะหลงไหลมาทอาว ในขณะเดยวกน นกคอชวงเวลาทอนตรายทสด

ชาวประมงจะตองมไหวพรบ ใชความรและประสบการณทสงสมมานานถาหากคณรวมลงเรอไปพรอมกบชาวประมงในชวงมรสม ทอาวนคณจะได

เหนวธการจบสตวทะเลทนาทงทสดของชาวประมง

จากประสบการณทมโอกาสไดเดนทางไปยงชมชน

แหลมหน–บานคลองรวสองครงในชวตและในเวลาทหางกน

เพยงไมกเดอนการหมนเวยนของฤดกาลท�าใหเราไดพบกบสภาพ

อากาศทแตกตางกนไปครงแรกอากาศทชมชนรอนอบอาวดทวา

ทองฟาและทะเลยงสวยพอท�าใหเกดความเพลดเพลนใจตลอด

เวลาทอยทโนน

ซงตางจากการไปชมชนในครงทสองทเมอเราแรก

ยางเทาเขาชมชนกไดสมผสและสดอากาศยามเชาทฟายงมหมอก

จางๆ ยอดหญายงเปยกชน แตวาแดดนนมโอกาสโผลมา

เยยมเยยนพวกเราไดเพยงครเดยวจากนนเมฆด�าทะมนกเขา

ครอบครองทองฟาอยางรวดเรวสายฝนกระหน�าลงมาไมขาดสาย

ซงนอกจากจะตกหนกแลวยงตกนานอกดวยอยางไรกตาม

ความเพลดเพลนของเรากคอความอมหมพมนดวยสารพดอาหาร

ทะเลทสมบรณและมากมายในชวงน

ในหนงปภาคใตจะม 2 ฤด อนไดแกฤดแลงและ

ฤดฝน หรอทชาวประมงเรยกกนวาหนาแลงหรอนอกมรสม

และหนามรสม

ชวงเดอนพฤศจกายนถงเดอนกมภาพนธเปนชวงนอก

มรสมซงมกระแสลมหลกหรอทชาวบานเรยกวา“ลมยน”พดมา

จากทางทศตะวนออกเฉยงเหนอซงจะพดผานแผนดนและกวา

จะมาถงทนลมกออนแรงลงไปแลว ท�าใหในชวงนอกมรสมน

น�าทะเลมความใสเพราะคลนลมไมแรง

ส�าหรบช วงมรสมจะอย ในช วงเดอนมนาคมถง

เดอนตลาคม ลมยนจะเรมเปลยนทศ โดยพดมาจากทะเลทาง

ทศตะวนตกและตะวนตกเฉยงใตภาคใตฝงทะเลอนดามนจงได

รบก�าลงลมอยางเตมท ส�าหรบทชมชนแหลมหน –บานคลองรว

ยงมลมใตจากทะเลแทรกมาตงแตเดอนเมษายนอกดวยสงผลให

น�าทะเลมความขนเนองจากกระแสลมและกระแสน�าแรงกวน

ตะกอนใหฟงขนมาแตการทน�าทะเลมความขนนนคอนขางเปน

ผลดตอการท�าประมง สตวทะเลจ�านวนมากมายทจบไดในชวง

หนามรสมนมสวนชวยสรางรายไดและท�าใหชาวประมงมอยมกน

ตลอดมา

กง

เฉพาะในฤดกาลทเปนชวงมรสม ทะเลจะมคลนลม

รนแรงน�าทะเลจงขนชาวบานทนสามารถจบกงไดมากเนองจาก

กงจะมองไมเหนอวนทวางดกไว

ในการจบกงชาวบานจะสงเกตทศทางของกระแสลม

และกระแสน�าโดยชาวบานจะวางอวนสามชนและปลอยไปกบ

กระแสน�า เนองจากกงเปนสตวทชอบวายทวนกระแสน�าเพอเขา

มากนแพลงกตอนกงจงมกตดอวนไดงาย

ป

ส�าหรบการจบปจะเกยวเนองกบการขนลงของน�าโดย

ชาวบานมกจะจบปบรเวณรองน�าและเนองจากปเปนสตวหนาดน

ไมชอบน�าลกเมอน�าขนปจะยายจากรองขนมาบนเนนทรายเพราะ

ระดบน�าในรองน�าจะลกเกนไปส�าหรบป ชาวบานจะวางไซหรอ

ลอบไวตรงเนนทรายเพอดกปทหนจากรองน�าขนมาแตหากเปน

ชวงน�าลงปจะยายจากเนนทรายลงไปในรองซงชาวบานกจะไป

วางไซหรอลอบไวในรองเพอรอดกมนแมปจะพบไดตลอดปแต

ในชวงมรสมนชาวบานจะสามารถจบปไดมากกวา เนองจากป

จะยงสามารถไดกลนเหยอแตไมเหนไซหรอลอบทใสเหยอไว

ปลา

นอกจากกงและปซงเปนสตวทจบไดมากในชวงมรสม

ชาวประมงยงสามารถจบปลาไดอกดวย โดยเฉพาะปลาทรายท

มกจะวายเขามากนแพลงกตอนทมมากในชวงมรสม เนองจาก

ฝนทตกหนกจะเปนชวยชะตะกอนและแรธาตอนเปนอาหารของ

แพลงกตอนจากปาชายเลนลงมาสทะเลอกทงยงมปลากระบอก

ทสามารถจบไดตลอดทงป

อยางไรกตามในชวงมรสมนนชาวประมงสามารถจบปลา

ใหญไดไมมากนกหากเทยบกบชวงนอกมรสมดวยเงอนไขของ

การใชอปกรณเชนถงแมปลาอนทรและปลาเกาจะพบไดตลอด

ป แตเนองจากกระแสน�าทรนแรงจะพดอปกรณประเภทไซและ

เบดราวอนทรใหขาดหรอไหลไปกบกระแสน�าทเชยวแรงนอกจาก

นยงเกยวของกบวงจรชวตของปลา ทสวนมากจะเขามาวางไข

บรเวณใกลอาวในชวงนอกมรสมเทานน

รอบรในธรรมชาต

เหมอนวาธรรมชาตไดจดสรรใหชาวประมงมอยมกนงาย

เพยงแคออกเรอไปยงทะเลหนาบาน อยางไรกตามธรรมชาต

ทองฟาคลนลมนนยงใหญส�าหรบมนษยเสมอการประมงจงไมใช

เรองงายอยางทเขาใจเสยทเดยวโดยเฉพาะเมอตองท�าประมงใน

ชวงทคลน ลมและกระแสน�าทรนแรง ครงหนงเรายงไดเหน

เหตการณทเรอหวโทงล�าใหญพลกคว�า จนตองอาศยเพอน

ชาวประมงดวยกนไปชวยกเรอชาวประมงจงตองอาศยความรและ

ประสบการณอยไมนอยในการด�ารงชพใหไดในฤดกาลเชนน

โดยทวไปในการท�าประมงของชาวบานตองอาศย

ความรในการเลอกใชเครองมอใหเหมาะสมกบฤดกาลทสงผลตอ

วงจรชวตของสตวรวมทงสงผลตอสภาพของคลนลมซงโดยมาก

จะสงผลตอความขนใสของน�าทะเลดงทกลาวไป

หรอแมข างขนข างแรมของดวงจนทรทท�าใหเกด

ปรากฏการณน�าขน -น�าลงและปรากฏการณน�าเกด –น�าตาย

ซงสงผลตอความเชยว - นงของกระแสน�า และสงผลตอ

ความขน-ใสของน�าทะเลเชนกนรวมถงความมดและสวางของ

ท องฟ าและทะเลในช วงกลางวน – กลางคนทส งผลต อ

การท�าประมงอยางซบซอน

ดเหมอนเรองของน�าขน–น�าลงและน�าเกด–น�าตาย

จะเปนเรองทชาวประมงค�านงถงมากทสดและถอเปนภมปญญา

ทมความละเอยดลกซง และยากทเราจะเขาใจการสงเกตและร

เวลาน�าขน - น�าลง น�าเกด – น�าตาย และเชอมโยงไดถงของ

สภาพของทะเลไดเปนสงจ�าเปนรวมทงมอทธพลตอการตดสนใจ

ออกเรอของชาวประมงในแตละครงตวอยางงายๆกคอหากระดบ

น�าลดลงต�ามากชาวประมงกไมสามารถออกเรอได

น�าขน – น�าลง และน�าเกด – น�าตาย

หลายพนทของประเทศไทยโดยเฉพาะฝ งทะเลหรอฝ ง

อนดามนน เกดน�าขนน�าลงวนละสองครงคอขนสองครงลงสองครง

ในหนงวนซงทชมชนแหลมหน–บานคลองรวกเชนกน

เนองจากน�าขนและน�าลงเกดจากอทธพลของดวงจนทร ซง

ขณะทดวงจนทรโคจรไปรอบโลกผานต�าแหนงตางๆบนโลกจะเกดน�า

ขนสวนการทมน�าขนสองครงในต�าแหนงหนงๆนนจะเกดขนเมอดวง

จนทรอยเหนอบรเวณนนและอยตรงขามบรเวณนนพอด และระยะ

เวลาระหวางน�าขนแตละครงนนหางกนประมาณ12ชวโมงส�าหรบ

การเกดน�าลงสองครงจะเกดในชวงเวลาระหวางน�าขนในแตละครง

นอกจากดวงจนทรจะมอทธพลตอปรากฏการณน�าขน-น�าลง

ดวงอาทตยกมอทธพลเสรมตอการขนลงของน�าเชนกนโดยในวนทดวง

อาทตยโลกและดวงจนทรเรยงตวเปนแนวเดยวกนซงตรงกบวนขน15

ค�าและแรม15ค�าจะเปนวนทแรงดงดดของดวงอาทตยและดวงจนทร

เสรมแรงกนจงมแรงดงดดมากท�าใหระดบน�าขนสงสดและระดบน�าลง

ต�าสดในวนเดยวกนตางกนมากทสดในรอบเดอนปรากฏการณนเรยก

วา“น�าเกด”หรอทชาวบานเรยกวา“น�าใหญ”แตทชมชนแหลม

หน–บานคลองรวนนชาวบานบอกวาวนน�าใหญจรงๆอยในชวงวน

ขนและแรม2–3ค�าซงน�าจะเรมขนมาตงแต11ค�า

ความตางของระดบน�าขนสงสดของน�าขนและต�าสดของ

น�าลงหรอ“พสย”นมผลตอการท�าประมงในวนน�าเกดพสยจะกวาง

สงผลใหกระแสน�ามความเชยวกรากเมอเปลยนระดบความแรงกระแส

น�าท�าใหน�าทะเลขนชาวประมงจะจบสตวทะเลไดดดงนนราวๆตงแต

15ค�าถง 3 –4ค�าชาวบานจะใชอวนลอยในการจบสตวทะเลทก

อยางได เพราะน�าทขนจะท�าใหสตวมองไมเหนอวน รวมทงยงอาศย

กระแสน�าพาอวนลอยไปไดเอง

และเมอถงวนทดวงอาทตย โลกและดวงจนทรเรยงกนเปน

มมฉากซงจะตรงกบวนขน8ค�าและแรม8ค�าน�าจะถกแรงดงดด

ของดวงจนทรดดไปสวนหนงและดวงอาทตยดดไปสวนหนงแรงดงดด

ทงสองจะหกลางกนท�าใหน�าขนและลงไมมากระดบน�าขนสงสดของ

น�าขนและต�าสดของน�าลงในวนเดยวกนจะตางกนนอยทสดในรอบ

เดอนปรากฏการณนเรยกวาเรยกวา“น�าตาย“ชวงน“พสย“ไมกวาง

สงผลใหน�านงและใสทชมชนแหลมหน–บานคลองรวน�านงสนทเมอ

ถงวนขน–แรม7–8ค�าชาวบานจะใชอวนจม(อวน

ถวง)หรออวนลอมในการจบสตวทะเลและมกใชการวางเครองมอดก

จบสตวตามซอกหนและแนวปะการง ในชวงนชาวบานจะไมใช

อวนลอย เพราะอวนอาจลอยเกยวและท�าลายแนวปะการง และแม

หากอวนเกยวโดนหนโสโครกอวนกจะเสยหายได

ขางขน – ชางแรม และ กลางวน – กลางคน

เอาเขาจรงชาวประมงทชมชนแหลมหน–บานคลองรวสอน

เราหลายเรองเกยวกบการใชเครองมอประมงแตละประเภท สงทเรา

พอสรปไดในหลกการกคอชาวประมงจะจบสตวประมงไดดเมอ

สภาพทะเลและชวงเวลาเออใหชาวประมงไดใชเครองมอ โดย

เฉพาะอวนอ�าพรางและลวงการมองเหนของสตวเพอไมใหสตว

เหนเครองมอประมงไดงาย หรอเครองมอประเภทอนๆเชน

ลอบทตองใชเหยอลอสตวทะเลใหมาเขาลอบ

นอกจากฤดกาลใน–นอกมรสมและชวงน�าเกด–น�าตาย

ทสงผลตอการเลอกวธประมงแลวขางขน–ขางแรมรวมทงชวงเวลา

กลางวน –กลางคน ยงสงผลตอความสวางและมดของทองฟาและ

ทะเลและเกยวของกบเวลาหากนของสตวแตละชนด

โดยทวไปในชวงเดอนสวางและในเวลากลางวนสตวทะเล

มกหลบไปอยกลางน�าหรอพนน�าดานลางและซอนตวอยตามซอกหน

สตวทะเลเหลานจะขนมากนอาหารเชนลกปลาลกกงทผวน�าอกครง

ในเวลาหวค�าชาวประมงมกจะวางเครองมอราวๆหาโมงเยนเพราะ

เปนเวลาทสตวทะเลเรมออกหากนอกทงเวลาทสตวทะเลจะกลบสท

หลบภยจะเปนชวงตหาของทกวน ชาวประมงจงสามารถวางอวนได

อกในชวงตหาและเกบอวนในอกสองชวโมงราว7โมงเชากอนทฟาจะ

สวางและสตวทะเลมองเหนอวนได รวมทงหากทงไวนานสตวทะเล

หรอปลาจะเสยได

ดงนนต�าแหนงการวางเครองมอประมงจงมกวางดกหนา

ซอกหนและแนวปะการงอนเปนทซอนตวของสตวซงจะจบไดทงสตว

หนาดนอยางกงปรวมทงปลาและสตวทะเลอน

แมในวนทคลนลมสงบมเพยงกระแสน�าทผนผวนเปลยนไป

ตามอทธพลของดวงจนทรและพระอาทตยชาวประมงยงตองเรยนร

ทจะรจกธรรมชาตของคลนลมและนสยธรรมชาตของสตวซงทงหมด

นมความซบซอน

มหลายครงทชาวประมงจ�าเปนตองออกเรอยามพายเพอไป

จบปลาใหญบางชนดซงอาจมความเสยงททะเลจะคลงจนเรอลมและ

กลบเขาฝงไมไดหากเปนตวเราเองนน เพยงแคทะเลลมสงบในหนา

แลงกยากแลวทจะควบคมเรอและท�าการจบปลาดงนนวถการด�ารง

ชพของชาวประมงจะตองอาศยความเกงกาจเพยงใด

ทามกลางพายทก�าลงโหมกระหน�าใสเรอ ในสมองของพวกเขาตองคด สงเกต ประมวลความรและประสบการณ รวมทงวเคราะหสภาพการณไดอยางรวดเรวและทนการในการจบสตวทะเลแตละครง เหลอเชอทเราจะท�าความเขาใจไดงายนก

ปญญาแหงทะเล การท�าการประมงพนบานนนตองอาศยความรในหลายเรองและผานการสงสมประสบการณและความช�านาญ กวาทชาวประมงคนหนงจะสามารถออกเรอไปจบปลา และไดปลากลบมานนไมใชเรองงาย ลองใหคนเมองอยางเราเดนดมๆ ลงทะเลไปวางอวน กใชวาจะไดปลา กลบมาอยางทใจหวง ชาวประมงด�ารงวธชวตยบนความไมแนนอนของธรรมชาต บางวนฝนตกพายเขาบางวน

แดดออกบางวนน�านงบางวนน�าเชยวพวกเขาไดเรยนรธรรมชาตและปรบตวเพอใหตนเองสามารถ

ด�ารงชวตไดอยางสอดคลองกบสภาพธรรมชาตทไมแนนอนนน

สงหนงทสะทอนภมปญญาทางประมงไดชดเจนของชาวประมงทชมชนแหลมหน –บาน

คลองรวนกคอการเลอกใชเครองมออยางสอดคลองไปกบสภาพธรรมชาตทนนชาวบานมเครองมอ

หลายชนดท�าจากวสดหลายอยางเพอใหเหมาะสมกบชนดของสตวน�าและชวงเวลาในการจบใหมาก

ทสด เครองมอประมงทพบในชมชนมทงหมด 3 ประเภทหลก ไดแกอวน ลอบหรอทคนใตเรยกวาไซ และเบดราว

ลอบ หรอ ไซ

ประเภทของลอบ ลอบหมก (วธการเรยกชนดลอบเรยกชอลอบตามประเภทสตวทตองการจบเชนหากตองการใชจบหมกกเรยกลอบหมก)จะท�าจากวสด2ชนดแบบแรกเปนลอบโครงไมไผ

ใชเนออวนหมลอบชนดนชาวบานจะท�าใหลอบมลกษณะเหมอนบานโดยการน�าเอามะพราวมา

คลมลอบไวและไมตองใชเหยอลอใหลอบแบบนจะใชจบหมกหอมและหมกแมไก ลอบหมก

อกแบบท�าจากโครงเหลกใชเนออวนหมเชนกนโดยชาวบานจะใชไขหมกลอหมกกระดองเขามา

วางไขเพราะเขาใจวาเปนทวางไขของมนส�าหรบลอบแบบนเมอชาวบานกลอบขนมากจะเกบแต

ตวหมกกระดองสวนไขหมกกปลอยกลบสทะเลใหเตบโตเปนหมกโตเตมวยตอไป

นอกจากน ชาวบานยงมลอบป ซงมความพเศษกวาลอบอน เนองจากลอบปจะ

ถกผกเปนชดดวยลอบกวารอยลกและยาวรวมหลายเมตร(ลอบแตละลกจะหางกนประมาณ5-6

วา)แลวใชปลาหลงเขยวตากแหงเปนเหยอลอลอบชนดนจงสามารถใชไดทงในหนาแลงและใน

ฤดมรสมเพราะลอบทผกโยงกนไวยาวจะยดกนไว ท�าใหไมถกน�าพดไปไกลจากกนลอบปนจะ

ใชวางบรเวณน�าตน เชนบรเวณเนนทรายในอาวบานแหลมหน และในหนามรสมทแมปมองไม

เหนลอบแตกยงไดกลนเหยอลอดงนนลอบปนนยงเกายงดเพราะจะยงกลมกลนกบสภาพแวดลอม

ลอบปมลกษณะเหมอนกลองทสามารถพบเกบไดท�าใหชาวบานสามารถเกบลอบหรอบรรทกลอบ

ลงเรอไดอยางสะดวก

สงหนงทสงเกตไดจากการทเราลงเรอไปดชาวบานกลอบคอเมอชาวบานน�าลอบขนมา

สตวทตดอยในลอบยงมชวตอย ชาวบานจะเลอกเอาแตสตวทะเลทตองการสวนลกสตวทตดมา

ในลอบดวยชาวบานจะปลอยกลบสทะเล

เปนเครองมอทมลกษณะเหมอนกลองเปดทางเขาไวหนงทางใหสตวน�าเขาไป

ได แตม “ งา ”ทท�าใหพวกมนยอนออกมาไมได ชาวบานจะใชเหยอลอซงอาจท�าจาก

ปลาหลงเขยวตากแหงหรอไขหมกโดยชาวประมงบางคนเชอวาหลกการทส�าคญของลอบ

โดยเฉพาะลอบหมกคอการหลอกใหสตวเหนวาเปนทอยอาศยหรอทวางไขของมน

แลวลอใหสตวเขามาตดลอบ เพราะฉะนนการมองเหนลอบของสตวจงเปนสงท

ส�าคญ ในขณะทการใชอวนจะเปนการพราง

ดวยเหตนชาวบานจงใชลอบในหนาแลงซงเปนชวงทน�าใส เนองจากในชวง

มรสมฝนจะตกจนท�าใหดนตะกอนฟงน�าขนท�าใหสตวมองไมเหนลอบรวมถงดวยวธ

การวางลอบนนชาวบานจะวางลอบทละลกในแตละต�าแหนงการวางลอบในชวงมรสม

อาจท�าใหลอบถกกระแสน�าทรนแรงพดลอบหายไปหรอท�าความเสยหายแกลอบได

ลอบป

ลอบหมก

กาบมะพราว

ทนท�าจากขวด

อวน เปนเครองมอจบปลาทใชกนทวไปทงในการท�าประมงพนบานจนไปถงประมง

พาณชยซงจะแตกตางกนทขนาดของตาอวนและวธการใช

วสดในการท�าอวน อวนมลกษณะเปนผนตาขายชาวบานจะวางอวนในน�าใหสตวทะเลวายเขามา

ตดอวนอาจดวยการตน�าใหปลาตกใจจนวายมาตดอวนการลอมฝงปลาหรอการวาง

อวนขวางกระแสน�าไวเพอใหปลาวายทวนตามอาหารเขามาตดอวนเองอกเชนกน

สงหนงทส�าคญในการใชอวนคออวนจะใชไดดในชวงน�าขนหรอหนามรสม

เนองจากสตวน�าจะมองไมเหนอวนและตดอวนไดงายอยางไรกตามชาวบานนนไดปรบ

ใชวสดในการท�าอวนจนสามารถใชอวนไดไมวาจะเปนหนาแลงหรอหนามรสมและไม

วาจะเปนชวงมดหรอสวางโดยเลอกใชวสดท�าอวนทพรางการมองเหนของสตวทะเล

ไดในชวงเวลาทตางกนคอ

ในเวลากลางวนรวมทงในคนเดอนสวางทะเลมความสวางชาวบานจะเลอก

ใชอวนเอนเนองจากเอนมความใสกลมกลนกบน�าสตวทะเลมองเหนไดยากในขณะ

ทหากเปนเวลาคนเดอนมดชาวบานจะเลอกใชอวนดายแทนเนองจากอวนดายมสเขยว

เขมกลมกลนกบความมดหรอพรายน�าทงนเพอไมใหสตวทะเลมองเหนอวนไดงายส�าหรบ

อายการใชงานของอวนนนอวนดายจะมความทนทานกวาอวนเอนคอมอายการใชงาน

ถง10ปขณะทอวนเอนมอายการใชงานเพยง2ป

ประเภทและวธการใชอวน นอกจากนชาวบานยงมวธการใชอวนใหเหมาะสมกบธรรมชาตของสตว

โดยชาวประมงทชมชนแหลมหน–บานคลองรวจะมวธใชอวนทงหมด3วธคอ

อวนจมหรออวนถวง ชาวบานจะใชตะกวถวงอวนใหชายอวนแตะหนาดนหรอใช“ตนหน”ซงมความเบากวาตะกวมกใชในการ

จบสตวหนาดนอยางปมาเปนตนอวนจมหรออวนถวงนมกใชในชวงน�านงราว

6 – 7ค�า ชาวประมงมกตองรแหลงทอยของสตวทะเลและวางอวนดกไว ใน

ปจจบนมกจะไมคอยใชอวนดายเปนอวนถวงเพราะอวนดายมกจะตดสงสกปรก

ในทะเลเชนซากไมเศษหนทรายไดงาย

สงหนงทพวกเราพบและท�าใหเขาใจไดวาประมงพนบานมความพเศษ

คอการทชาวประมงมตาอวนหลายขนาดเหตหนงเพอใหเปนขนาดของตาอวนท

เหมาะสมกบขนาดปลาตามชนดทชาวบานตองการจบเชนหากชาวบานตองการ

จบปลากระบอกหรอปลาทรายพวกเขาจะใชอวนขนาดตา2.8–3เซนตเมตร

ทงนเพอใหมขนาดเหมาะแกการจบปลากระบอกหรอปลาทรายทโตเตมวยและ

จะไมตดลกปลาทมขนาดเลกเกนไปท�าใหสตวน�าขนาดเลกมโอกาสรอดชวตอย

ในทองทะเลและเตบโตตอไป

อวนสามชน ส�าหรบสตวบางชนดทสามารถดดตวได

อยางรวดเรวเชนกงชาวบานจะใชอวนอกชนดหนงนนคออวนสามชนโดยอวน

นท�าจากอวนตาใหญสองผนน�ามาประกบกบอวนตาเลกกวาหนงผน และจะ

วางใหอวนตาเลกอยตรงกลางเมอวางอวนในน�าชนอวนจะโปงพองเหมอนถง

ลมและเมอสตวน�าวายเขามาตดอวนกจะตดพนดวยอวนทมอยหลายชนกง

จะไมสามารถดดตวหลดออกจากอวนไดงายอวนกงนมกท�าจากเอนและบาง

ครงชาวบานจะใชอวนนจบหมกโดยจะเปลยนไปใชอวนดายแทนอวนเอน

เราไดเรยนรวถประมงเชนนวาเปนการชวยรกษาสมดลใหกบทองทะเล โดยแมจะตงใจใหการออกทะเลแตละครงนนไดสตวทะเลมามากทสด โดยชาวประมงไดใชอวนหลายชนด ซงใชวสดทตางกน มหลายขนาดตาและหลายวธการใชและปรบใชใหเหมาะสมตามเงอนไขของธรรมชาต แตทงนชาวประมงยงมขอบเขตของการไมจบมากเกนไป และไมจบสตวทน�ามาใชประโยชนไมได นอกจากนชาวประมงชมชนแหลมหน – บานคลองรวแตละครวเรอนนจะมอวนตางชนดกน เชนหากบานนมอวนปลาทราย และอวนป อกบานหนงจะมอวนปลาจะละเมด อวนปลาหลงเขยว ตางบานตางจบปลาตางชนดกน ไมแยงกน ทงนเพอไมใหสตวชนดเดยวกนถกจบมากเกนไป

ทน

อวนดาย

อวนเอน

อวนลอยผวน�า – กลางน�า ชาวบานจะใชทนผก

เพอลอยอวนไวหากเปนกลางวนหรอคนเดอนสวางทชาวบานเรยกวา “ เดอนแจง ”

จะใชอวนเอน และในเดอนมดจะใชอวนดายโดยจะรอจนถงชวงหวค�าเพราะมพราย

น�าชวยพรางอวนโดยมากใชจบสตวบรเวณน�าตนและขนอยกบขนาดของตาอวนดวย

คอหากตาอวนมขนาด5นวขนไปจะจบไดปลาขนาดใหญเชนปลาเสยดปลาใบปลา

มงปลากะพงหรอปลาฉลามเนองจากเปนขนาดของตาอวนทท�าใหหวปลาสามารถ

ลอดเขาไปตดได รวมทงเมอปลาพยายามดนใหหลดกจะยงเพมการเกยวพนของอวน

ไดมากขน

ส�าหรบขนาดของตาอวนทมขนากเลกกวาคอราว2เซนตเมตรถง2นวจะ

ใชส�าหรบจบปลาเลกเชนปลาทรายปลาขางเหลองและไมวาจะเปนอวนเอนหรอ

อวนดายมกใชเปนอวนลอยไดด

เปนเครองมอส�าหรบจบปลาทชาวประมงน�าเบดมาผกกบราวเชอกทยาวตงแต50–200

เมตรราวเชอกนยงผกทนไวเปนระยะโดยจะมระยะหางระหวางทน5–6วาซงชวยใหราวเชอกน

ลอยน�าไดสวนเบดนนจะผกเปนระยะเชนกนในจดเดยวกนทผกทนและจะถกหยอนลงไปในน�า

การตกปลาดวยเบดราว1ครงจะไดปลามากกวา1ตวสวนมากชาวบานจะใชเบดราว

ในการจบสตวทะเลเพยง2ชนดคอปลาอนทรและปลากระเบนโดยจะใชเบดเบอร6และเมอ

จะจบปลาอนทรตองใชเหยอลอซงอาจเปนปลาหลงเขยวปลาทหรอปลาหมกในขณะทหากจบ

กระเบนชาวบานไมจ�าเปนตองใชเหยอ แตจะหยอนขอเบดใหยาวถงหนาดน รอใหกระเบนวาย

เขามาตดเบดเอง

ชาวบานจะไมใชเบดในชวงมรสม เนองจากความรนแรงของคลนลมและกระแสน�าจะ

ท�าใหเบดขาดและเสยหายอยางไรกตามชาวบานกไมนยมใชเบดราวกนมากนกเพราะยากทจะ

รวาสตวตดเบดหรอยง

เมออยทชมชนหลายครงเราไดมโอกาสออกทะเลไปกบชาวบานเพอไปกอวนหรอลอบ

ภาพทองทะเลอนกวางใหญและชายฝงทไกลลบท�าใหพวกเราสงสยวาชาวบานจะทราบไดอยางไร

วาวางลอบไวตรงทใด เราพบวาชาวบานนนมวธการจ�าต�าแหนงอวนโดยการยดพกดจดตด

ตวอยางเชนชาวบานจะจ�าจดตดของเสนตรง2เสนทลากตรงมาตดกนโดยจดทหนงลากตรงมา

จากตนมะพราวสงทสดในจดททบกบยอดประภาคารและจดทสองคอจดทยอดเขาและยอดตนสน

ทบกนจากนนสรางเสนแหงจนตนาการ2เสนทลากจากจด2จดดงกลาวใหมาตดกนกลางทะเล

และนนคอต�าแหนงทวางลอบของพวกเขา

เบดราวแหลงจบสตว ชาวประมงยงมสมผสทละเอยดออนและฉบไวเกนกวาทเราเขาใจ พวกเขาม

สายตาทสามารถมองทะเลไกลๆและรไดวามฝงปลาทงทยงยนอยบนเรอโดยเฉพาะฝง

ปลาขนาดเลกอยางปลาหลกโคนปลาขางเหลองและปลาทรายโดยปลาเหลานชาวบาน

จะพบมากในชวงหนาแลงซงสามารถเหนฝงปลาไดชดและส�าหรบในชวงมรสมซงน�าจะ

ขนปลาเหลานจะอยรวมกนเปนฝงปะปนกนและมองเหนไดยาก

พวกเราถาม”ปะ”วา“ปะมองเหนอะไร”ปะบอกวามองเหนเงาตะคมบางเงา

วบวบของปลาบางและ“ปะ”ยงบอกวาบางทดมกลนกรแลววามฝงปลาอยในทะเล

นอกจากนชาวประมงยงมความรในเรองแหลงอาศยในทองทะเลของสตวทะเล

ตางๆ และทอาวบานแหลมหนมสตวทะเลหลายชนดทอาศยอยตามแหลงหญาทะเล

ซอกหนตามแนวหนโสโครกและแนวปะการงเทยม เชนปลาใบทจบไดมากในชวงหนา

แลง:ซงจะขยบจากแนวปะการงเทยมใกลเขามายงหนาอาวเรอยๆเพอมากนลกปลา

ปลาชอนทะเล ปลากะมง ปลาใบปอทหลบอยใตโขดหนและโผลขนมาหากนไดทวอาวมกตดมากบเบดหรออวนถวงตาใหญ

ปลากะพงขาว เปนปลาใหญทหลบอาศยอยใตโขดหนและมกชอบตามปลากระบอกซงเปนอาหารเขามาในอาวตามแนวรองน�า ชาวประมงอาจจบปลากะพง

ดวยเบดหรออวนเอนถวง/อวนดายลอยในตอนกลางคนรวมทงการลอมอวนรอบโขดหน

ทปลากะพงหลบอย แลวกระทบเรอใหปลาตกใจออกมาจากโขดหนและถกลอมจบไว

ดวยอวน

ปลาเสยด (ปลาตาหลง ) เปนปลาทกลางวนมกหลบอยหนาดน เมอถง

เวลากลางคนจะขนมาผวน�า ชาวประมงใชอวนดายลอยจบไดด และจบไดมากในหนา

แลง

ปลาตาหลงทใชอวนลอยจบได ปลาประเภทนหากอยรวมกนเปนฝงจะไดยน

เสยงกระโดดน�าของปลา ชาวประมงมกจะดบเครองเรอเพอฟงเสยงของมน เปนปลาท

จบไดทวไปในอาวและในน�าลกโดยจบในเวลากลางคนใชอวนดายลอย

ยงมปลาทะเลทจบไดตามแนวรองน�าและพบมากในหนาแลง เชนปลาจะละเมดหรอปลาอนทร จบไดตงแตบรเวณปากรองน�าจนไปถงเกาะพพในชวงมรสมรวมทงปลาทซงเปนปลาผวน�าและปลาลงซงเปนปลาพนลาง นอกจาก

นยงมสตวหนาดนเชนกงทจบไดดในชวงฤดมรสมหรอปและหมกทจบไดทงปดวยการ

ดดแปลงเครองมอทใชจบใหเหมาะกบสภาพคลนลมตามฤดกาลรวมทงแมงกะพรนท

เกดในทลกและจะตามกระแสน�าเพอเขามากนแพลงตอนในอาวชนในหรอปากน�าตาม

แนวปาชายเลนชาวประมงสามารถใชสวงชอนจบไดงายๆ

ทงหมดนเราพบวาทอาวชมชนแหลมหน - บานคลองรวนอดมสมบรณดวยทรพยากรทะเล โดยเฉพาะสตวทะเลทเปนทงแหลงอาหาร และแหลงสตวเศรษฐกจของชมชน ซงไดน�าพาไปสการใชสตปญญาในการทจะอยร วมกบธรรมชาตและใช ประโยชนจากทรพยากรทมในอาวนอยางลกล�า

ชนชนแหลมหน - บานคลองรว จงหวดกระบ

อาวแหลมหน จงหวดกระบ

เบดราว

ลอบ

หลกการ ชนด ลกษณะ

หลกการ ชนด ลกษณะ

หลกการ

สตวทะเลมองไมเหนอวนแลววายเขามา

ตดอวนและไมสามารถดนหลดได

ตาอวนมหลายขนาด เพอใหเหมาะกบ

ขนาดของสตวทะเลทตองการจบ

อวนใหมยงด เพราะมความแขงแรง

ทนทาน

ลกษณะเปนกลองวางเหยอลอปไว

ลอบชดยงเกายงดเพราะจะกลมกลนกบ

ธรรมชาต

จบปลาทมขนาดใหญเกนกวาทจะใชอวน

จบได โดยเบดราวจะมทน และมระยะ

หางของแตละขอเบดอยทประมาณ6วา

โดยมความยาวเบดราวตงแต 50–200

เมตร

อวนลอยผวนำ

อวนลอยกลางนำ

อวนถวงหรออวนจม

อวน 3 ชน

ผกทนและใชตะกวถวงใหอวนลอยในระดบ

กลางน�าได มกใชบรเวณน�าลก 20 – 60

เมตรขนไปใชจบทงสตวน�าขนาดเลกจนไป

ถงปลาขนาดใหญทมกวายอยในเขตน�าลก

น�าอวน3ผนมาประกบกนโดยใชอวนตา

ใหญ2ผนประกบอวนตาเลกกวา1ผน

เมอวางอวนลงในกระแสน�าจะท�าใหชน

อวนมลกษณะโปงพอง เมอสตวทะเลตด

อวนจะหลดอวนไดยากโดยเฉพาะสตวท

ดดตวได เพราะเมอดดตวหลดจากอวน

ชนหนงกจะไปตดอวนอกชนหนง

ชนด ลกษณะ

ผกทนท�าใหอวนลอยมกใชบรเวณน�าตน

ผนอวนกนน�าลก0.9–3.5เมตร

ป

หมก

ลอบปจะวางเปนชด โดยน�าลอบมา

ผกตดกนชดละ100–400ลก

มกวางบรเวณน�าตนทกระแสน�าไม

แรงเพราะปเปนสตวหนาดน

การวางลอบหมกจะวางเพยงแค

ลอบเดยวไมวางเปนชด

เบดปลา

เบดกระเบน

หยอนเบดลงน�ากลางทะเลลก

ซงความลกขนอยกบพนธของ

ปลา

หยอนเบดลงไปถงหนาดนเพอ

จบปลากระเบนซงเปนสตววาย

อยหนาดน

ใชตะกวถวงใหชายอวนแตะหนาดน

ส�าหรบจบสตวหนาดน

พรางใหสตวทะเลเขาใจวาเปนทวางไข

หรอทหลบภย สตวจงตองมองเหนลอบ

และเหยอได

อวน

ในการท�าประมงพนบานทชมชนแหลมหน – บานคลองรว ชาวประมงใชเครองมอหลายชนด ซงเกดจากการอานธรรมชาตออกทกดาน เปนชดความร ความช�านาญและประสบการณ ทผานการสงเกต ทดลองปฏบตมาหลายชวอาย

ตารางเปรยบเทยบเครองมอประมง

วสด ความยาว ขนาดตาอวน สตวทจบได

วสด จำ นวนลอบ เหยอ สตวทจบได

เหยอ ขนาดเบอร สตวทจบได

ดาย

เอน

ดาย

เอน

1.7x25เมตร

1.7x36เมตร

2นว

5นว

2นว

5นว

4-5นว

ตานอก5นว

ตาใน4เซนตเมตร

ปลาลงปลาท

ปลาจะละเมด

ปลาโทง

ปลาอนทร

ปลาตาหลง

ปมา

หมก

กง

โครงเหลกหมเนออวน

โครงไมไผหมเนออวน

โครงเหลกหมเนออวน

แตละลกหางกน5-6วา

ชดละ100ลกปลาหลงเขยวตากแหง

น�ากาบมะพราวมาสมไวพรางใหลอบ

มลกษณะเหมอนทหลบภยลอใหหมก

เขามาอย

ไขหมกเปนเหยอลอใหหมกเขามาวางไข

ป

หมกแมไก

หมกหอม

หมกกระดอง

ไมตองใชเหยอปลากระเบนจะวายเขามาตดเบดเอง 5-6

5-6

8

20

ปลาอนทร

ปลาเกา

ปลาขางเหลอง

ปลากระเบน

ดายเอน

ขนาดตางกน

ขนาดตางกน

1ลก

1ลก

ปลาทปลาหลงเขยวปลาหมก

ตามรอย... กง หอย ปลา ป หมก ทองทะเลซงเปนแหลงทรพยากรอนอดมสมบรณ เปรยบเปนธนาคารของชาวประมง กง หอย ป ปลา ทแหวกวายอยในทะเล เปนเงนทองของมคา

: S 200 บาท L 250 บาทตอกโลกรม : S 250 บาท L 400 บาทตอกโลกรม

: 80 – 100 บาทตอกโลกรม

ปลาลง

: 60 บาทตอกโลกรม

ปลาหางแขง

: 100 บาทตอกโลกรม

หอยแครง

: 300 – 400 บาทตอกโลกรม : 300 – 600 บาทตอกโลกรม

ปลาจะละเมดขาว

: 10 บาทตอกโลกรม

ปลาหลงเขยว

: L 250 บาท M 170 บาท S 120 บาทตอกโลกรม : L 300 บาท M 200 บาท S 150 บาทตอกโลกรม

ปแดง

กงมงกร

: 100 บาทตอกโลกรม : L 1000 กวาบาท

: 170 บาทตอกโลกรม : 200 บาทตอกโลกรม

ปลาเกา

: 50 – 150 บาทตอกโลกรม

ปลากระบอก

: 60 บาทตอกโลกรม : 80 – 100 บาทตอกโลกรม

ปลาแดงหอยโขง

: 35-50 บาทตอกโลกรม

: 250 บาทตอกโลกรม

หอยตะเพา

: 30 บาทตอกโลกรม

ปลาขางเหลอง

: 100 บาทตอกโลกรม

ปลาใบปอ

ปเสอ

: 120 บาทตอกโลกรม

: 70 บาทตอกโลกรม

ปลาตาหลง

: 140 บาทตอกโลกรม : 200 บาทตอกโลกรม

ปลาอนทร

: เนอปแกะเนอ 200-300 บาทตอกโลกรม

ปมา

ปดาว

: เนอปแกะเนอ 600 บาทตอกโลกรม : 50 บาทตอกโลกรม : 60 บาทตอกโลกรม

กงกลาด�า

: สดราคา 40-50 บาทตอกโลกรม แปรรปราคา เปน 100 บาทตอกโลกรม

กงเคย

กงหวเรยว

: S 70 บาท L 100 บาทตอกโลกรม

: 200 บาทตอกโลกรม

กงหางมวงหอยพง

: มเปลอก ราคา 20 บาทตอกโลกรม เนอราคา 100 บาทตอกโลกรม

: 800 บาทตอกโลกรม : 300 – 900 บาทตอกโลกรม

ปลาเตาเตย

: 70-80 บาทตอกโลกรม : 800 บาทตอกโลกรม

ปลาทราย

ปลากะพง

: 200 บาทตอกโลกรม : 200 กวา บาทตอกโลกรม

: สด ราคา 100 บาทตอกโลกรม แหง ราคา 400 บาทตอกโลกรม

หมกกลวย

สตวเศรษฐกจ

S 800 บาทตอกโลกรม

ตารางน ได แสดงให เ หนถงมลคาของสตวแตละชนดทชาวบานจบมาได และความหลากหลายของพนธสตวในพนท ซงนเปนเพยงสวนหนงของสตวทะเลทงหมดทจบไดเทานน

ซอจากชาวบาน

ขายตอ

กงแชบวย

: S 200 บาท L 250 บาทตอกโลกรม : S 250 บาท L 400 บาทตอกโลกรม

แพในชมชน

แพท�าหนาทเปนคนกลางทรบซอและกระจายสนคาอาหารทะเลในชมชนสพนทภายนอก ชมชนนมแพรบซอสตวทะเลอย 2 แพ โดยแพทงสองจะแยกกนอยคนละฝงของชมชน อาหารทะเลทถกซอจากแพจะถกแพขายตอใหพอคาจากภายนอก หรอแมแตคนในชมชนเองทจะซออาหารทะเลทตนไมไดจบหรอจบเองไมได และน�าไปเปนอาหารในครวเรอน

ระดบจงหวด จากตลาดกลางจงหวดกระบ อาหารทะเลจะถกขายตอไปยงจงหวดตางๆ สวนหนงของอาหารทแพในชมชนแหลมหน – บานคลองรวนนจะสงขายไปยงตลาดจงหวดตรง ทรบซอกงแชบวย กงหวเรยว กงขาว กงแมหวด กงมงกร ปดาว ปมา ปด�า เปนตน และบางสวนจากตลาดจงหวดตรงจะถกสงขายไปยงตางประเทศ เชน ประเทศมาเลเซย ประเทศจน หรอ ประเทศญปน

นอกจากน อาหารทงทจากตลาดจงหวดกระบ และตลาดจงหวดตรงยงถกสงขายไปยงตลาดมหาชย อนเปนศนยกลางในการกระจายอาหารทะเลไปยงภาคเหนอ กรงเทพมหานครและตางประเทศอกดวย

ระดบประเทศ หลายประเทศเชน ประเทศมาเลเซย ประเทศญป น ประเทศจน มการน�าเขาอาหารทะเลจากประเทศไทย โดยมการสงออกจาก จงหวดตรง จงหวดภเกต จงหวดกระบ และมหาชย ถอเปนแหลงสรางรายไดทส�าคญของประเทศเลยทเดยว

ส�าหรบชาวประมงทชมชนแหลมหน – บานคลองรว ทะลคอทกสงในชวต เพราะนอกจากจะเปนแหลงถนฐานของพวกเขา ทะเลยงเปนทงแหลงอาหารและทท�ากนเลยงชพ สตวทะเลทชาวบานจบไดหากไมถกเกบไวเปนอาหารกจะถกน�าไปขายใหกบแพ และอาจถกขายตอไปยงจงหวดอนจนถงตางประเทศ อาหารทะเลจากทองทะเลจงเปนมากกวาแหลงอาหาร แตยงเปนแหลงรายไดทส�าคญทชวยใหชาวบานเลยงดตนเองไดในเรองทจ�าเปนตองใชเงน และโดยไมตองพงพาใคร ทะเลกระบจงเปนเสมอนธนาคาร ต ATM หรอกระปกออมสนของชาวบานชมชนแหลมหน – บานคลองรวตลอดมา

เถาแกทกระบ (ตลาดกระบ) อาหารทะเลจะถกน�ามาขายทตลาดกระบ หรอบางทพอคาจากตลาดกระบจะมารบซอถงในชมชน และสวนมากจะรบซอกงแชบวย ปลาเกา ปลาอนทร หมกกระดอง และอนๆ โดยตลาดกระบนนเปนตลาดกลางของจงหวด กอนทจะสงขายตอไปยงจงหวดใกลเคยง เชน ตรง ภเกต หรอ สราษฎรธาน เปนตน

หอยชกตน

: 80 บาทตอกโลกรม

: L 250 บาท M 170 บาท S 120 บาทตอกโลกรม : L 300 บาท M 200 บาท S 150 บาทตอกโลกรม

: S 100 บาท L 120 บาทตอกโลกรม : 170 - 180 บาทตอกโลกรม

หมกหอม

: 200 บาทตอกโลกรม : 500 บาทตอกโลกรม

กงลาย

: เนอปแกะเนอ 600 บาทตอกโลกรม

: 70-80 บาทตอกโลกรม : 800 บาทตอกโลกรม

หมกกระดอง

: 70 บาทตอกโลกรม : 100 บาทตอกโลกรม

หมกศอก

1

2

3

4

สตวเศรษฐกจ

ไดแลวไปไหน...

: สดราคา 100 บาทตอกโลกรม แหงราคา 400 บาทตอกโลกรม

“ ...แตกอนแคเดนลงทะเลแลวโยนแหกไดปลากลบขนมาแลว

ไมจ�าเปนตองออกเรอไปไกลๆดวยซ�า...”

เรองเลาจากชมชน

พวกเราไดลงพนทเพอศกษาความรเกยวกบประมงพนบานทชมชนแหลมหน – บานคลองรว เมอมชวงเวลาทอากาศสบายๆ และทกคนมเวลาวาง พวกเรากจะมานงคยกบชาวบาน เราจงมโอกาสไดฟงเรองเลาแหงความสขจากชาวบานอยหลายครง เรองดๆ จากชมชนทเราไดยนไดฟงเกอบทกครงของการตงวงสนทนานนคอเรองเลาในความอดมสมบรณของ

อาวบานแหลมหนอยางเชน“ในบางวนนงๆอยในบานและมองลงไปกเหนกงเคย และลงไปจบไดทนท” “แตกอนนงคยเลนอยบนบานพอเหลอบไปเหนฝงปลาหลงเขยววายวนๆอยหนาบานปะรบไปหยบอวนทมขนาดตาพอเหมาะแลวลงไปรวบปลาขนมาไดปลาประมาณ130-150ตวเลย”

“ในสมยกอนปลาหลงเขยวมมากจนเอาไปขายกไมมราคาเอามาแจกกนในหมบานฟรๆ เลยเสยบไมปงไมละ

10บาทไมปงนสงขายกรงเทพฯกนดวยนะแตนนกนานมาแลวเมอ10กวาปทแลวตอนนกนอยลงไปมราคาขนมา

แลว”

หรอในขณะทพวกเราก�าลงกนปทมมากในหนามรสมเรากชวน“ปะ”กบ“มะ”มากนปกบเราดวยปะกบมะ

หวเราะทนทแลวตอบวา “เบอปแลว เพราะวากนบอยมากๆๆๆๆ” เรองราวของการจบปมกจะถกเลาผานต�าแหนงทนตางๆทเราเหนในอาวโดยทนทวานเปนทนทแสดงแนวรอง

น�ามาสทาเทยบเรอทการไฟฟาฯสรางไวกอนหนานเพอชวยแสดงเสนทางใหแกเรอในการการขนสงน�ามนเตาหากนงเรอ

ออกจากชายหาดตามแนวทนเราจะพบทนสเขยวสลบทนสแดงโดยทนแรกสแดงจะหางจากชายหาด1000เมตรและ

หางออกไปอก1000เมตรจะเจอทนสเขยวซงมแนวตรงกบเกาะเหลากาหางไปอก1000เมตรจะเจอทนสแดงและอก

500 เมตรเจอทนสเขยวสวนอก 500 เมตรสดทายจะเจอทนสขาวซงมแนวตรงกบเกาะลนตาพอดและหากจะจบปก

ท�าไดในบรเวณทนทมแนวตรงกบเกาะเหลากาเนองจากปจะอาศยบรเวณนนจรงๆแตกอนชาวบานไมจ�าเปนตองอาศย

ทนโดยชาวบานจะใชภเขาสองลกเปนจดสงเกตทศทางและต�าแหนงในการวางเครองมอจบป

และบางครงเรองเลากเกยวของไปถงสตวบางชนดทเราคงไมมโอกาสไดเหนอกแลวในอาวบานแหลมหนอยาง

เรองของ “โลมาหน” ทบงสนธยาเลาใหเราฟงไววาชวงกอนหนาน(ไมทราบป)กอนทจะมเรอน�ามนเตาเขามาในอาว

จะม“โลมาหน”ในอาวของชมชนโลมาหนเปนโลมาทมขนาดเลกและมพฤตกรรมคอชอบน�าใส(ชวงลมตะวนออก)ชาว

ประมงใชโลมาหนเปนตวบอกวาพายและมรสมตะวนตกทมความรนแรงก�าลงมาเพราะมความเปนไปไดวาพวกมนอาจ

จะหลบหนพายทคลนลมจะน�าตะกอนซงท�าใหน�าขนมาดวยจงรบยายถนชาวประมงทสงเกตเหนโลมาหนกระโดดเหนอ

น�าแถวบานแหลมหนจงทราบสภาพอากาศลวงหนาไดแตหลงจากการเขามาของเรอน�ามนเตาโลมาหนกอพยพไปอย

บรเวณเกาะกา รวมถงสตวอนเชน เตาทไปหากนในแหลงหญาทะเลทสมบรณกวา ชมชนจงไมมตวชวยในการบอกถง

การมาถงของมรสมตะวนตกอกตอไปในยคหลงมานชาวประมงจะทราบสภาพอากาศไดโดยการรบฟงพยากรณอากาศ

จากวทยและโทรทศน

หรอบางเรองกฟงดแลวนาเสยดายอยางเรองทชายหาดตรงหนาบานเคยมปลาฉลามเลกๆวายเวยนเขามาบางครงชาวประมงกจบฉลามไดแตปจจบนชาวบานจะพบฉลามมากแถบเกาะพพสนนษฐานวาฉลามตามปลาเลกซง

เปนอาหารไปทนน ในอกแงหนงกคอระบบนเวศเดมคงถกรบกวนหรอไมมความอดมสมบรณเพยงพอ ซงการไปภาค

สนามในครงท3เพอเกบขอมลรอบสดทายของเราซงตรงกบฤดการจบปลาพอดเรากไดพบลกฉลามตดเครองมอประมง

มาดวยซงแตกอนชาวบานเลาวาจะพบมากกวาน

เรองราวความอดมสมบรณในอาวบานแหลมหนยงถกถายทอดทกคนอยางเชนทบงเลาวาในชวงทแมงกะพรน

ชมนนสามารถตกแมงกะพรนกลบมาไดจนเตมล�าเรอทะเลจะเปนทางสชมพเพราะแนวทแมงกะพรนลอยเปนทางไปในทะเลแมงกะพรนมราคาขายเฉลยตวละ5บาทหรอบางชวงราคาอาจสงไดถงตวละ12บาทเลยทเดยวพอเรอจบ

แมงกะพรนกลบเขามาในอาวกรไดวาบรรทกแมงกะพรนมาเพยบแปลเพราะน�าหนกกะพรนท�าเอาแคมเรอแทบจมมด

ไปกบทะเล

หรอบางเรองพวกเราตางกไดยนไดฟงมาจากปะและมะของบานทตนพกอยดวย ซงกไดน�ามาเลาตอกนฟง

อยางเชน “แตกอนในตอนกลางคน ฝงปลามากมายจะเขามาในอาวน แลวหนงในนนกมฝงปลาทซงไมใชปลาทฝงเลกๆแตเปนฝงปลาททใหญมากปลาทจะมารวมอยแถบอาวนมากจนจบไดเปนตนๆแตเดยวนมแตปลาตวเลกๆพวก

ปลาหลงเขยวกบปลาขางเหลอง”

“แตกอนแคเดนลงทะเลแลวโยนแหกไดปลากลบขนมาแลว ไมจ�าเปนตองออกเรอไปไกลๆ ดวยซ�า” ปะกลาวอยางรสกเสยดาย

นอกจากความอดมสมบรณของทะเล เรายงไดรวาชาวบานทนเกงจรงๆหากมแตความอดมสมบรณแตไมม

ความร ความสามารถทจะเกบเกยวความอดมสมบรณของทรพยากรนนไดกคงไมมประโยชนอะไร ชาวประมงทน

นอกจากจะใชเครองมอประมงเกงแลวเอาเขาจรงแคมสายตา ดมกลน หฟง พวกเขากสามารถรไดวาฝงปลาอยทใดโดยไมตองใชเทคโนโลยใดมาชวยชาวบานบอกวาถาออกไปจบปลาตอนกลางคนเราจะเจอพรายน�าซงนนกคอฝง

ปลาจ�านวนมากทสเหลอบๆของมนสะทอนกบแสงจนทรสวนถาออกไปตอนกลางวนจะเหนกลมด�าๆใตน�าซงกคอ“ฝง

ปลา”หรอจะเปนเรองท“ปะ“มกจะมองเหนฝงปลาทงทเราไมเคยมองเหนไดปะจะชใหดวา “เวลามฝงปลามา คลนน�าจะไมเหมอนกบตรงอน มนจะเตยและถๆ กวา เปนเงาด�าๆ แลวถามปลาตวใหญก�าลงจะมากนมน ปลาตวเลกกจะกระโดดขนมา”ทนาทงมากเลยกคอ “แตกอนมปลาตาหลงเยอะมาก อยกนเปนฝง จนเมอลงน�าจะไดยนเสยงคลนจากฝงปลาทก�าลงแหวกวายมากระทบตรงหวใจของเรา จงสามารถหาต�าแหนงจบปลาไดเลย” จากเรองราวทไดเลามากแสดงใหเหนถงความอดมสมบรณในพนท และบนความพรงพรอมในเรองของ

ทรพยากรเหลานชาวบานไดเกดการเรยนรปรบตวจนเกดเปนภมปญญาทชาญฉลาดอยางนาอศจรรย เปนชดความร

ของชมชนทยากนกทใครจะเรยนรไดนอกจากคนในพนทแหงชมชนแหลมหน-บานคลองรวนนเอง

วถ Slow life : วถชาวประมง

วถ Slow life : วถชาวประมง

มความสขงายๆ กบทกสงทพบเจอ

รบประทานอาหารใหชาลง คอยๆ เคยว

ขบรถใหชาลง

ขจดความเครยด ดวยการหายใจเขาลกๆ

ตองมสตอยกบปจจบน

รจกโฟกสมากขน และทำ อะไรใหนอยลง

ใชชวตแบบโลวเทค

หนมาชนชมความงามของธรรมชาต

ใสใจเพอนฝง ครอบครว และคนรอบขางใหมากขน

แนวทางของชวตแบบ SLOW LIFE

หากวาชวตแบบSlow Life จะเปนบรรทดฐานของชวตทมคณภาพชวตทดหรอสขภาวะแลวหรออาจกลาวไดวาเปนชวตทอยดมสขชวตของชาวประมงทชมชนแหลมหน

-บานคลองรวคงเปนชมชนทแทบทกคนลวนมคณภาพชวตทด

ค�าวาSlowLifeหมายความวาอะไร

ค�าวา Slow Life ตามค�าอธบายบนได 10 ขนของ LeoBabauta ในหนงสอ

ThePower of Less ไดแก การรจกโฟกสและท�าอะไรใหนอยลง, การมสต, ลดการใช

เทคโนโลยเกนจ�าเปน, ใสใจผคนรอบขาง การมปฏสมพนธ, ใสใจธรรมชาตรอบขาง,

รบประทานอาหารใหชาลง,เดนทางใหชาลง,มความสขกบสงงายๆรอบตว,ลดภาวะเครยด

ดวยการควบคมลมหายใจและจดล�าดบความส�าคญใหเปน

เมอเปรยบเทยบวถความเปนอยของชาวบานชมชนแหลมหน–บานคลองรวแลว

พบวามความสอดคลองตามค�าอธบายทกลาวมาแลวในเบองตนพวกเขามทท�างานและ

แหลงอาหารทสมบรณอยเพยงหนาบาน ดงนนการท�ากจกรรมตางๆ ในชวตประจ�าวน

ของพวกเขาจงไมมความจ�าเปนตองเรงรบทงยงมเวลาเหลอเฟอพอทจะหนมาใสใจกบ

ธรรมชาต พจารณาสงทเกดขนรอบตวอยางมสต และมความสขกบสงงายๆ รอบตว

โดยเฉพาะอยางยงในสวนของธรรมชาตทองทะเลซงคอทงถนฐาน แหลงอาหาร และ

แหลงท�ากนของพวกเขา

การตอบสนองความตองการทางกายทงเรองอาหารและรายไดทน�าไปแลกกบ

สงจ�าเปนอนของชวตมรากมาจากทรพยากรทางทะเลทสมบรณและเออใหชวตด�าเนนไป

ไดอยางดดงทกลาวมารวมทงยงมสขภาวะทางกายทด

นอกจากนยงรวมไปถงความสมพนธทใกลชดทางสงคม ซงส งผลไปยง

การแบงปนทรพยากรทะเลแกกน เพราะชาวประมงทกคนในชมชน คอเพอนบานทม

ความสมพนธกนอยางเพอนรวมสายอาชพ ไมใชคแขงทางการคา ดงนนเมอใครออกเรอ

และพบสตวทะเลทมมากกจะบอกตอกนไปหลายครงกมการยมเรอและออกเรอไปชวยกน

ทงนเปนเพราะจตใจมความเออเฟอตอกนและแบงปนทก�าหนดแนวคดทวา“ทะเล

เปนของทกคน“หรอเพราะความสมบรณของทรพยากรทลดการแยงชงและเออตอคณธรรม

ในจตใจ ซงไม ว าจะเปนเพราะเหตใด มนไดสะทอนผานการท�ากน อกทงหาก

ท�าการศกษาใหลกขนพบวาชมชนนยงเปนชมชนขนาดเลก ทมเพยง 2 - 3ตระกลหลก

ท�าใหลกษณะความสมพนธภายในชมชนแหงน เปนความสมพนธแบบเครอญาต

ดวยสายสมพนธทใกลชดภาพทเรามกจะเหนเปนประจ�าเมอมเวลาทวางจากงานบานหรอ

การออกทะเล กคอการททกคนมาพบปะกนตงวงดมชากาแฟชวยกนเลยงลกหรอแม

กระทงชวนกนมาเลนกฬาอยางเชนเปตองหรอวอลเลยบอลทลานกวางกลางหมบานและ

ดวยความเปนอยเชนนเองทท�าใหเทคโนโลยการสอสารจงไมใชสงจ�าเปนส�าหรบพวกเขา

มากนกเพราะเมอตองการพดคยนดหมายกเพยงแคเดนไปหากนไมจ�าเปนตองโทรศพท

หรอสงขอความหากนใหเกนจ�าเปน

อยางไรกตามแมทะเลจะน�ามาซง “สขภาวะ” ทงทางกาย ทางจตใจ และ ทางสงคมทด ดวยภาพ SlowLife ในลกษณะน ท�าใหหลายคนมองวานเปนแนวทาง การใชชวตทลาหลง จมปลกและไมพฒนา แทจรงแลววถชวตของพวกเขาเปนไป

อยางทนกาลคออยกบทะเลและหากนกบแหลงทรพยากรนอยางฉลาดและเขาใจ เชน

การร จกและสงเกตธรรมชาต เพอวางแผนการออกเรอ และการเลอกใชเครองมอได

อยางเหมาะสมชาวบานทนมความรและสตปญญาเมอคดจะออกเรอสกครงหนงจะตอง

ผานกระบวนการคดและกลนกรองดวยเงอนไขทางธรรมชาตถง3ระดบไดแก

ระดบท1เวลานเปนเดอนอะไรของปอยในฤดกาลใดสภาพลมน�าเปนอยางไร

สามารถจบสตวชนดใดไดบาง

ระดบท2ซงจากตรงนชาวประมงกจะตดสนใจไดวาพวกเขาตองการจบสตวน�า

ชนดใด เวลานอยในชวงใดของเดอน เปนชวงขางขนหรอขางแรม,น�าเกดหรอน�าตาย

ทสงผลตอความมดสวางและความเชยวกรากหรอนงของน�าทะเล

และสดทายระดบท3พวกเขาตองตดสนใจวาจะออกไปจบสตวในชวงเวลาใด

ของวนจะเปนกลางวนหรอกลางคน

กระบวนการคดทงสามระดบเปนไปเพอใหชาวประมงสามารถเลอกใชเครองมอ

ทมอยอยางหลากหลาย ใหเหมาะกบชนดสตวทจบ รวมถงสภาพอากาศ และคลนลม

ในเวลานน

อยางไรกดกระบวนการคดดงกลาวเปนการถอดรหสและท�าความเขาใจในฐานะ

คนภายนอกอยางพวกเราทไดมาจากการพดคยและตงค�าถามหากแทจรงแลวชาวบาน

สามารถตดสนใจและไตรตรองเงอนไขทงสามระดบดงกลาวไดอยางงายดายโดยไมจ�าเปน

ตองเรยงล�าดบความคดตามละดบขางตนแมแตนอย

นอกจากน แมมองคความรทมากมาย และสามารถท�าประมงใหมากเทาท

จะมากได ชาวประมงทนกลบเลอกทจะค�านงถงความยงยนของทรพยากร เมอตองท�า

ประมงกเลอกใชวธและจบสตวใหไดเทาทจ�าเปน โดยใชอปกรณตางชนดไปในลกษณะท

พวกเขาแนใจวาจะไมสงผลเสยตอระบบนเวศและธรรมชาตแนวทางการปฏบตดวยสต

ปญญาเชนนของชมชนคอหนทางทน�ามาซงความยงยนของทรพยากรอนไดแกทะเลผนน

และความยงยนของทะเล อนเนองมาจากวถชวตชาวประมงผยดถอแนวทาง

SlowLifeนเองจะท�าใหชมชนแหงนสามารถด�ารงอยไดอยางมกนมใชอยางไมอดอยาก

หรอ“อยดมสข“ไดตอไป

พลงงานทางเลอกทไดกลาวมา เปนพลงงานท

สามารถจดการไดในระดบชมชน เพราะถอเปนพลงงานจาก

ทรพยากรทมอยแลวในพนท และสามารถจดการไดโดยชมชน

อกทงยงเปนพลงงานทมผลดตอสภาพแวดลอม คอเปนการ

ผลตพลงงานจากของเหลอทงทโดยปกตตองถกน�าไปก�าจด

และหากก�าจดอยางไมถกวธกอาจกลายเปนมลพษ

นอกจากชมชนแหลมหนจะสามารถ พงพาตนเองไดในดานความเปนอย ทงอาหารและอาชพ แตพวกเขากไมปฏเสธ วาพวกเขายงตองการใชพลงงานไฟฟา ซงเปนปจจยส�าคญในการด�ารงชวตของคนยคปจจบน อยางไรกด พวกเขามแนวคดในการจะผลตไฟฟาดวยตนเองอยางยงยนอกดวย แนวทางดงกลาวไดแกการผลตไฟฟาจากน�ามนปาลม ซงเปนผลตภณฑทไดจากพชเศรษฐกจในพนทอยางปาลมน�ามน จงหวดกระบ ถอ เป นจงหวดทมพนทปลกปาลมน�ามนมากทสดในประเทศ เนองดวยมสภาพพนททเหมาะสมตอการปลก คอมปรมาณน�าฝนเฉลยมากถง 1,800 มลลเมตร / ป ซงกระบวนสกดน�ามนปาลมภายใน โรงกลนประกอบไปดวย 4 ขนตอนหลก

ปาลมน�ามนแนวทางส

ความมนคงทางพลงงานการอบทะลายดวยไอน�า (sterilization) จะท�าใหเกดกรดไขมนอสระในผลปาลม

และชวยใหผลปาลมออนนมหลดจากขวผลไดงาย

ไฟฟาพลงงานกาซ

ผลตจากน�าเสยของโรงกลน

น�ามนปาลมซงถอเปนการน�า

ของเหลอทงทปกตแลวจะตอง

ถกน�าไปก�าจดมาใชใหเกดประโยชน

ไฟฟาพลงงานชวมวล จากกากและกะลาปาลมซงกเปนของเหลอ

จากกระบวนการกลนน�ามนปาลมอกเชนกน

ไฟฟาพลงงานแสงอาทตยเปนอกตวเลอกหนงทนาสนใจ

เพราะสามารถผลตและจดการได

ทงระดบครวเรอนและระดบชมชน

จนไปถงในระดบของธรกจองคกรเลยทเดยว

การแยกผล (stripping)

เปนการสงทะลายเขาเครองแยกผลปาลมออกจากทะลาย

ส�าหรบทะลายเปลาจะถกแยกออกไป

จากนนน�าผลปาลมไปยอยดวยเครองยอยผลปาลม

เพอใหสวนเปลอกแยกออกจากเมลด

การสกดน�ามน (oil extraction) น�าสวนเปลอกไปอบจากนนผานเขาเครองหบแบบเกลยวอดค

จะไดน�ามนปาลมดบทมองคประกอบคอ

น�ามนรอยละ66น�ารอยละ24และของแขงรอยละ10

การท�าความสะอาดน�ามนปาลมดบ (clarification) น�าน�ามนปาลมดบทไดจากการสกดสงเขาถงกรองเพอแยกน�าและของแขงออก

จากนนน�าเขาเครองเหวยงเพอท�าความสะอาดอกครงและไลน�าออกเพอท�าใหแหง

น�ามนปาลมดบและน�ามนเมลดในปาลมทไดจากกระบวนการการสกด

สามารถสงเขาสโรงงานเพอท�าใหบรสทธหรอจะน�าไปแยกสวนกอนกได

ซงจะไดน�ามนปาลมทมคณสมบตแตกตางกนไป

ส�าหรบการน�าน�ามนปาลมมาผลตไฟฟานน ดวยน�ามนปาลมมคณสมบตทนความรอนไดสง โรงไฟฟาหลายแหงในภาคใตจงมการน�าน�ามนปาลมนมาใชเปนเชอเพลง หนงในนน กคอโรงไฟฟากระบซงไดปรบปรงและตดตงอปกรณเพมเตม ใหสามารถเดนเครองดวยน�ามนปาลมได นอกเหนอจากการผลตไฟฟาดวยน�ามนปาลมแลว ในบรเวณนยงสามารถ ผลตไฟฟาดวยพลงงานอนๆ ไดอกหลายอยาง

การอบทะลายดวยไอน�า (sterilization) จะท�าใหเกดกรดไขมนอสระในผลปาลม

และชวยใหผลปาลมออนนมหลดจากขวผลไดงาย

การแยกผล (stripping)

เปนการสงทะลายเขาเครองแยกผลปาลมออกจากทะลาย

ส�าหรบทะลายเปลาจะถกแยกออกไป

จากนนน�าผลปาลมไปยอยดวยเครองยอยผลปาลม

เพอใหสวนเปลอกแยกออกจากเมลด

การสกดน�ามน (oil extraction) น�าสวนเปลอกไปอบจากนนผานเขาเครองหบแบบเกลยวอดค

จะไดน�ามนปาลมดบทมองคประกอบคอ

น�ามนรอยละ66น�ารอยละ24และของแขงรอยละ10

การท�าความสะอาดน�ามนปาลมดบ (clarification) น�าน�ามนปาลมดบทไดจากการสกดสงเขาถงกรองเพอแยกน�าและของแขงออก

จากนนน�าเขาเครองเหวยงเพอท�าความสะอาดอกครงและไลน�าออกเพอท�าใหแหง

น�ามนปาลมดบและน�ามนเมลดในปาลมทไดจากกระบวนการการสกด

สามารถสงเขาสโรงงานเพอท�าใหบรสทธหรอจะน�าไปแยกสวนกอนกได

ซงจะไดน�ามนปาลมทมคณสมบตแตกตางกนไป

ตงแตเบนจามน แฟรงคลนคนพบไฟฟา โลกทงโลกกเปลยนไป

ไฟฟามความส�าคญมากขนเรอยๆ จนในทสดก

มาถงจดทไฟฟาแทบจะนบเปนปจจยท 5 ในการด�ารงชวต

ของมนษย หากสงเกตใหดขาวของเครองใชและอปกรณ

เครองมอตางๆ รอบตวเกอบทกชนจะใชงานไมไดหากไมม

ไฟฟา ลองยกตวอยางดกได... โทรศพทมอถอทใชสอสาร

คอมพวเตอรทใชท�างานสารพด รวมไปถงเครองจกรทกชน

ในระบบอตสาหกรรมทประดษฐ และผลตสงของทจ�าเปน

ตองใชในชวตของมนษย พวกเราเองจงมชวตทตองพงพา

ไฟฟาอยไมนอย ไมวาทางตรงหรอทางออม

เมอตองผลตไฟฟา...

อยางไรกตามในการผลตไฟฟา จ�าเปนตองสราง

สงกอสรางและสาธารณปโภคพนฐานเพอรองรบโรงไฟฟา

กรณการด�าเนนการผลตไฟฟาจากพลงงานถานหนท

ต�าบลปกาสยอ�าเภอเหนอคลองจงหวดกระบยงมความจ�าเปน

ทจะตองสรางทาเทยบเรอทชมชนแหลมหน-บานคลองรวต�าบล

ตลงชน จงหวดกระบ เพอขนสงถานหนไปยงโรงไฟฟา และ

ผลกระทบทเกดการจากการผลตไฟฟานนยงเปนทถกเถยงอยาง

ไมจบสน

การตอเตมทาเรอ นอกจากจะตองตอเตม

ทาเรอใหยาวออกไปในทะเลจากเดม250เมตรเปน450เมตร

แลว ยงตองสรางแนวกนคลนใหแกทาเรอยาวประมาณ

1 กโลเมตรอกด วย เพอไม ให การจอดเทยบทาของเรอ

มปญหาเพราะแรงคลนลม สงกอสรางทยนออกไปในทะเล

นน จะสงผลใหกระแสน�าประจ�าอาวมทศทางทเปลยนไป ซง

ตะกอนและสารอาหารทไหลเวยนไปตามกระแสน�าอาจเปลยน

ทศทางไปดวย และอาจจะลดลงในบรเวณทเคยทบถมอย

หรออกนยหนงกคอ บรเวณดงกลาวจะไมมความอดสมบรณ

มากพอทจะดงดดสตวทะเลตางๆใหเขามาหากนได

การแลนเรอรายงานระบน�าหนกสนคาไวไมรวมน�าหนกเรอ3,000เดทเวทตน(น�าหนกสนคาเฉลยทเรอสามารถ

ขนไดสงสด) ปรากฏวาหลงการประชมค.1 ขนาดเดมของเรอ

ไมสามารถรองรบการใชงานไดจงตองเปลยนเปน 10,000

เดทเวทตนซงจะสงผลกระทบหลายประการ

1. การเดนเรอจะเกดเสยงรบกวนในทะเล ซงเสยง

จะเดนทางในน�าไดเรวกวาบนบก และสตวทะเลสามารถรบร

คลนเสยงในทะเลไดเรวมากเชนกนซงจะท�าใหสตวทะเลอพยพ

ออกจากพนท

2. การจอดเรอจะตองมการทงสมอขนาดใหญ ซงจะ

ลงไปทบกองหนปะการงแหลงวางไขของสตวน�า

3.คลนจากการแลนเรอจะเปนคลนทรนแรงจะท�าให

หญาทะเลหลดออกจากทองทะเล เปนการท�าลายแหลงอาหาร

และทหลบภยของสตวทะเล

4. ใบพดขนาดใหญของเรอจะท�าใหเกดการฟ ง

ของทราย ซงจะตกตะกอนทบหญาทะเลและปะการง ท�าให

สงเคราะหแสงไดนอยลงและเจรญเตบโตไดไมด ซงในทสดก

จะตายไป

การขดรองน�ารายงานระบวาเรอใหมขนาดใหญนจะใชเสนทางเดนเรอเดยวกบเรอขนาด3,000 เดทเวทตนซง

การทจะเดนเรอเขามาในอาวบานแหลมหนนจะเปนไปไมไดหาก

ไมท�าการขดรองน�าเพมและการขดรองน�านเองคาดวาจะสง

ผลกระทบในหลายประการ

1. กองหนและปะการงซงเปนทอยอาศยและทวางไข

ของสตวน�าจะถกท�าลายทงเนองจากจะกดขวางการเดนเรอ

2. การขดรองน�าจะขดเอาสตวหนาดนขนมาดวย

สงผลกระทบไปยงสตวทะเลทกนสตวหนาดนเปนอาหาร

3. การฟ งของทรายและตะกอนจะปกคลมทบ

หญาทะเลและปะการงนอกจากนยงฟงตดเขาไปทเหงอกของ

ปลาและสตวทะเลอนๆจนไมสามารถหายใจและตายได

จะเหนไดวาโครงการตอเตมทาเทยบเรอนสงผลกระทบ

ตอสภาพธรรมชาต ระบบนเวศ ทเปนทงแหลงทอย อาศย

แหลงอาหาร และแหลงขยายพนธของสตวทะเล จ�านวนของ

สตวทะเลในอาวจะลดลงสงผลตอแหลงอาหารและทรพยากร

ทางประมงของชมชนในพนทและชมชนใกลเคยง

นอกจากนยงอาจสงผลกระทบจากการด�าเนนการของ

โรงไฟฟาโดยตรงมาถงอาวบานแหลมหนไดดวยคลองปกาสย

ทเชอมถงกน

1.น�าหลอเยนหากสบจากแหลงน�าใกลเคยงซงคาดวา

จะเปนคลองปกาสยซงเปนแหลงอนบาลสตวน�า ทจะเตบโต

และมาอาศยอยทอาวบานแหลมหนและทะเลโดยรอบและจะ

ท�าลายชวตของลกสตวทะเลทถกสบไป

2.น�าหลอเยนหากปลอยลงแหลงน�าใกลเคยงซงคาด

วาเปนคลองปกาสย ซงน�านนจะมอณหภมสงกวาอณหภมน�า

ปกต2-3องศาเซลเซยสและจะฆาลกสตวทะเลตายในทสด

3. สารฟอสเฟตทมาจากน�าใชของคนในโรงงานทเขา

มาท�างานทโรงไฟฟา เมอสะสมในแหลงน�านานเขาจะท�าให

สาหรายเตบโตจนบดบงผวน�าท�าใหพชน�าไมสามารถสงเคราะห

แสงไดรวมทงออกซเจนในน�านอยลงสงผลตอสงมชวตอนๆ

4.มลพษทางอากาศทสามารถสะสมในแหลงน�าและ

หวงโซอาหาร ซงมผลตอปลาและสงมชวตอน เชน ไอโซโทป

กมมนตรงสชนดเรเดยมอนเปนสารกอมะเรงสงผลใหเกดภาวะ

ปอดอกเสบ ภาวะโลหตจาง ซงสตวน�ากจะปนเปอนไปดวย

สารพษและวนเวยนอยในอาวบานแหลมหน เพราะมลกษณะ

เปนอาวปดนนเอง

สงทเราตอง "ระวง" อาวบานแหลมหนคอสายพานส�าคญทสงอาหารทะเล

ปอนคนในประเทศในเมองใหญรวมถงไปยงตางประเทศ

เพยงแคปพ.ศ.2558ทะเลกระบสามารถสรางรายได

จากการประมงพนบานไดมากถง 263ลานบาท (อางองจาก

ส�านกงานจงหวดกระบ)แนนอนวาถาหากเราเสยรายไดสวนนไป

เรากคงจะกลายเปนประเทศทตองน�าเขาอาหารและอาจน�าไปส

การเสยเปรยบทางดานการคาและการท�าขอตกลงตางๆระดบ

ประเทศไดในทสด

ในขณะเดยวกน หากพจารณาในมมทประเทศไทย

เปนผสงออกอาหารทะเลประเทศไทยจะไมเปนทยอมรบในเชง

มาตรฐานอาหารทะเลหากมการปนเปอนตางๆซงจะสงผลให

ไมสามารถสงออกสนคาประมงไดอกตอไปมลคาของสนคาสง

ออกซงสงผลไปถงรายไดมวลรวมของประเทศทจะลดลง

แมแตสขภาพของคนในประเทศทงคนในชมชนและ

คนในพนทอนทบรโภคอาหารทะเลปนเปอนกจะไดรบผลกระทบ

จากสารปนเปอนอตราการปวยและการเสยชวตจะเพมมากขน

และสดทายกคอ การทสตวทะเลและพชในหวงโซ

อาหารชนตนลดจ�านวนลง นอกจากจะสงผลตออาหารทะเล

ยงอาจสงผลตอการทองเทยวโดยเฉพาะแหลงด�าน�าทเลองชอ

ของจงหวดกระบตวอยางเชนการลดลงของสตวดงกลาวจะสงผล

ตอจ�านวนสตวผลา ซงเปนสงทนาสนใจของการด�าน�าอยาง

ฉลามวาฬและกระเบนราหทแวะเวยนมาทเกาะลนตาเปนประจ�า

นนหมายถง เราตองยอมแลกรายไดจากการทองเทยว ททะเล

กระบสามารถสรางไดมากถง60,326.48ลานบาท/ป(อางอง

จากส�านกงานจงหวดกระบ) หรออกนยหนงกคอ เราจะตอง

แลกไฟฟากบศกยภาพทางการทองเทยวระดบโลกของประเทศ

เลยทเดยว

เกดอะไรขนกบ ชมชนแหลมหน - บานคลองรว อยางไรกตามหากเปรยบเทยบกบคนเมองอยางเชน

คนกรงเทพฯการสญเสยอาวบานแหลมหนหรอทะเลกระบไป

อาจเปนเพยงการเสยแขนเสยขาแตส�าหรบผคนชมชนแหลมหน-

บานคลองรวคอการสญเสยทงชวต

แตกวาจะถงการสญเสยระดบนนความยากล�าบากท

เกดขนกอนหนาอาจรวมไปถงความจ�าเปนทจะตองออกทะเล

ใหไกลขน เพราะสตวทะเลหนไปไกลอาว การมตนทนเพอ

ออกเรอทสงขน เนองจากใชน�ามนมากขนเพราะตองออกเรอ

ไกลกวาเดม หรอเพมจ�านวนคนคางแรมในทะเล นอกจาก

เรอใหญทแลนไปมาในอาว และการขดรองน�าใหมจะท�าให

ระดบความลกของรองน�าเปลยนไป ยงท�าใหชาวประมง

ไมสามารถวางเครองมอในรองน�า ซงเปนพนทส�าคญในการท�า

ประมงไดเชนเคย

การทไมสามารถจบสตวทะเลดงเคยท�าใหคาใชจาย

ดานอาหารสงขน รวมทงการลดลงของรายไดในครวเรอนดวย

อนอาจน�าไปสระบบเศรษฐกจชมชนทจะลมเหลวในอกไมชา

ทงนชาวบานยงตองเผชญกบปญหาทางดานสขภาพ

ทเกดจากมลพษทางอากาศ เนองจากชมชนตงอยใตแนวลม

เดยวกบโรงไฟฟารวมทงการบรโภคอาหารทปนเปอนเขาไปดวย

ชมชนแหลมหน-บานคลองรวเปนตวอยางของชมชน

ทมวถชวตแบบSlowLifeซงเปนรปแบบการใชชวตในแบบท

คนเมองอยางเราถวลหาและยงเปนชมชนทมภมปญญาในการ

ท�าประมงพนบานชาวบานมภมรทงในเรองของการ“ลา”และ

การ“รกษา”ไปพรอมๆกนทส�าคญทสดคอคนกลมนเปนเสมอน

ผคมครองแหลงอาหารของเราคนเมอง โดยชาวบานไดปกปอง

ทะเลของพวกเขาทงจากการท�าประมงพาณชยทผดกฎหมาย

การเฝายามทองทะเล มใหมการการลาสตวอนรกษ หรอ

ท�ากจกรรมใดๆทเปนการท�าลายธรรมชาต

สดทายการมงพฒนาประเทศนนจ�าตองมการเสยสละ

ของคนบางกล มเพอประโยชนสวนรวม แตหลายครงการ

เสยสละนนอาจไมคมกบสงทจะไดรบ หลายครงทเราพงพง

บางสงบางอยางโดยไมรตว และจะรสกเสยดายกตอเมอเรา

เสยมนไปอยางไมมทางเรยกกลบมาไดและอกหลายครงเชนกน

ทการพฒนาประเทศนนไมจ�าเปนตองจบลงทการเสยสละของ

คนบางกลมเพราะมนษยมความสามารถทจะสราง“ทางเลอก”

ใหกบตนเองหากวาจตส�านกทหยงถงคณธรรมทแทจรงจะอย

ในใจของเรา

ขอมลไดจากการพดคยกบชาวบาน และรศ.ดร.เรณ เวชรชตพมล

อาจารยประจ�าภาควชาชววทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร

นกวชาการผชวยเหลอชาวบาน ชมชนแหลมหน - บานคลองรว

คดคานการสรางโรงไฟฟาถานหนกระบ

ขอมลพษวทยาเอกสารการประเมนทางดานเคมอยางชดเจนส�าหรบมลพษโดยเฉพาะ

ไดจากหนวยงานสารพษและระบบโรคและองคการอนามยโลก

(ATSDR, 2011 ; WHO, 2011)

ประเทศไทยเองมการวพากษวจารณตอกรณโรงไฟฟาถานหน

แมเมาะ จงหวดล�าปาง ทหลายฝายเชอวามผลตอการเจบปวยและ

การเสยชวตของประชาชนในพนท โดยมรายงานวาชาวบานทอาศยอย

บรเวณเหมอง และโรงไฟฟามกปวยเปนโรคระบบทางเดนหายใจมา

ตงแตเดก เพราะฝนผงจากถานหนถกลมพดไปยงชมชน คนในพนทจง

ตองหายใจอากาศทปนเปอนฝนผงนนอยางหลกเลยงไมได ซงเมอฝนผง

ถานหนเขาสปอดและสะสมเปนเวลานานจะท�าใหเกดโรค Black Lung

หรอปอดสด�า ซงจะมอาการหายใจล�าบาก หากมอาการหนกมากกอาจ

รนแรงถงขนเสยชวต โดยเมอราวเดอนธนวาคม พ.ศ. 2557 มผเสยชวต

ดวยโรคปอดสด�านแลวกวา 20 ราย

โดยเมอวนท 10 กมภาพนธ พ.ศ. 2558 ไดมค�าพพากษาของ

ศาลปกครองสงสดจงหวดเชยงใหม ใหการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

(กฟผ.) จายคาเสยหายใหแกชาวบานในพนทแมเมาะ และตดตงมานน�า

เพอลดฝนละอองและมลพษตางๆ ในอากาศ ทงนในปจจบนไดมความ

พยายามคดคาน และยบยงการด�าเนนการสรางโรงไฟฟาถานหน ในหลาย

พนทของประเทศไทย

แผนการพฒนาก�าลงผลตไฟฟาแหงประเทศไทย พ.ศ. 2553 (แผน PDP 2010 ฉบบปรบปรงท 3) ถกปรบเพอใหเกดความเชอมน ในการลงทนพฒนาก�าลง การผลตไฟฟาของประเทศ เพอลดการปลอยกาซเรอน-กระจกจากภาคการผลตไฟฟา ตามนโยบายการลด ภาวะโลกรอน และเพอปรบแผน PDP ใหสอดคลอง กบสภาวะเศรษฐกจทเปลยนไป เปนตน ซงน�าไปสแนวโนมการใชพลงงานถานหนในการผลตไฟฟาทเพมขนเรอยๆ อยางไรกตาม หลายฝายและหลายภาคสวนมความกงวลถงผลกระทบจากพลงงานถานหน และมแนวคดทขดแยงกบแผนดงกลาว รวมทงมความประสงคทอยากจะใหสงคม ยอนมอง และตระหนกวาโลกมปฏกรยาตอเรองดงกลาวอยางไร

ประเทศสหรฐอเมรกา มทงถานหนและน�ามนส�ารองในประเทศจงใช

ถานหนเปนแหลงเชอเพลงผลตไฟฟาถงรอยละ55แตใชน�ามนเพยงรอยละ2

เทานนเพราะน�ามนในโลกมส�ารองไมมากนกสหรฐอเมรกาพยายามยกเลก

โรงไฟฟาถานหนไปแลว200แหงจาก250แหงและในอนาคตมแผนทจะ

ลดการใชพลงงานถานหนเพอการผลตไฟฟาจนหมดไปโดยมโครงการวจย

“อาชวเวชศาสตร”ของมหาวทยาลยHavardทรายงานใหเหนถงผลกระทบ

จากถานหนเชนแมทตงครรภอาจไดรบผลกระทบและเกดอนตรายถงลกใน

ทองผคนเกดการเจบปวยมากขนและงบประมาณทางดานสาธารณสขจะ

เพมสงขนเปนตน

รฐบาลชดประธานาธบด BarackObama จงมแนวคดทจะลดจ�านวน

โรงไฟฟาถานหนเพอลดผลกระทบจากถานหนสวนพรรคDemocratน�าโดย

นางHillaryClintonไดเสนอแนวคดเกยวกบแผงโซลารเซลลคอใหทกบาน

ไดตดแผงโซลารเซลลเพอผลตไฟฟาใชเองบนหลงคา โดยใหเหตผลวาการ

ผลตไฟฟาดวยถานหนมตนทนแพงกวาแผงโซลารเซลล

เฝามองสถานการณถานหนทวโลก

ประเทศเยอรมน มแนวคดลดการใชไฟฟาทผลตจากถานหน โดยหนมา

สนใจพลงงานหมนเวยนมากขน โดยมแนวคดทวาจะเปน “ตนแบบ” ของ

โลกในการลดการใชพลงงานจากถานหน โดยมหาวทยาลย Stuttgart ได

รวมมอกบกลมประเทศในองคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการ

พฒนา(OECD)ซงกอตงขนเพอบรณะฟนฟสภาพเศรษฐกจและสงคมของ

ยโรปภายหลงสงครามโลกครงท 2 เพอรวมกนผลกดนนโยบายลดการใช

ไฟฟาจากถานหนและลดการผลตไฟฟาจากโรงไฟฟาถานหนตงแตปพ.ศ.

2548หรอประมาณ10ปทผานมาโดยขอมลลาสดในปพ.ศ.2555คอม

การผลตไฟฟาจากถานหนลดลงไปรอยละ13.4

ประเทศอนเดย ในอดตผลตพลงงานไฟฟาจากถานหนเปนหลกแตตนทน

ของถานหนมแนวโนมสงขนจนตองพงพาการน�าเขาถานหน และก�าลงจะ

เปลยนสถานะเปน“ผน�าเขา”ประเทศอนเดยเรมประสบปญหาดานพลงงาน

ซงเรมขาดแคลนงบทจะซอถานหนมาผลตไฟฟานายกรฐมนตรNarendra-

Modiจงมนโยบายกระตนใหคนจนในประเทศกวา400ลานคนใชไฟฟาฟร

จากแผงโซลารเซลลแทนจนตอนนอนเดยหนมาสนบสนนพลงงานหมนเวยน

เกอบทกประเภทถอวาเปนตลาดอนดบ3ของพลงงานลมเลยกวาได

ประเทศนวซแลนด มการลดปรมาณการใชไฟฟาทผลตจากถานหน

มาสกพกแลว โดยส�านกขาว Associated Press (AP) รายงานจาก

กรงWellingtonเมอวนท13สงหาคมพ.ศ.2558วาSolidEnergyบรษท

เหมองแรถานหนขนาดใหญทสดของนวซแลนด ประกาศลมละลายหลง

ประสบสภาวะวกฤตหนสนพอกพน จนตอนนเหลอโรงไฟฟาทเปดท�าการ

เพยงแค2แหงและอนาคตในปพ.ศ.2561จะยกเลกการผลตไฟฟาจาก

ถานหนใหหมดไปจากประเทศ

ประเทศบงกลาเทศ ก�าลงทมเทงบประมาณจ�านวนมาก เพอด�าเนน

แผนการกอสรางโรงไฟฟากาซธรรมชาตซงในปจจบนนบงกลาเทศมสดสวน

การผลตไฟฟาดวยกาซธรรมชาตมากทสด เพอตอบสนองความตองการ

ใชไฟฟามากกวา3ใน4ของประเทศ

สหราชอาณาจกร มถานหนส�ารองในการผลตไฟฟานอยกวาเชอเพลง

กาซธรรมชาตส�ารอง หากเทยบกนแลวประเทศองกฤษมกาซธรรมชาต

ส�ารองมากกวาอกหลายประเทศในโลกซงมถง766พนลานลตรเทยบเทา

น�ามนดบ แตประเทศองกฤษกลบใชถานหนเปนเชอเพลงผลตไฟฟาถง

รอยละ 48 เพราะถานหนหาซอไดงาย แตดวยความไมสมเหตสมผลน

เจาฟาชายCharlesแหงสหราชอาณาจกรจงทรงเปนแกนน�าในการเรยกรอง

ใหยกเลกโรงไฟฟาถานหน

ประเทศนอรเวย รฐบาลไดมการลงมตใหกองทนบ�าเหนจบ�านาญ

(NorwegianGovernmentPensionFund)ถอนตวจากบรษทธรกจถานหน

เพราะเสยงตอสภาวะโลกรอน และเสยงตอเศรษฐกจในอนาคตทมการ

คาดการณวาปรมาณการผลตไฟฟาจากถานหนจะลดลงไปรอยละ13.4

ประเทศจน รฐบาลไดวางแผนลดการใชถานหนในการผลตไฟฟา

จากรอยละ29 (ในปพ.ศ. 2558)ลงใหเหลอรอยละ19 ในปพ.ศ. 2579

ก�าหนดใหมตนทนโซลารเซลลไมถง3บาทตอหนวยแตถานหน

มราคาตนทน3.25บาทตอหนวย

สหภาพยโรป เปนกลมแรกทลดการผลตไฟฟาจากโรงไฟฟาถานหนลงตงแต

ปพ.ศ.2546แตกลมประเทศในอเมรกาเหนอกลบกลายเปนกลมทลดการ

ผลตไฟฟาจากถานหนลงในอตราทรวดเรวกวา คอ ลดลงรอยละ 23.9

เมอเทยบกบการใชไฟฟาจากถานหนทสงสดในปพ.ศ.2550

ภาพรวมในระดบโลกขณะนมการกอสรางโรงไฟฟาถานหนใหม

1โรงแตมการปดหรอปลดระวาง2โรงหรอบางแหงเปดใหม1โรงแตปด

6โรงซงสามารถเหนไดวาหลายประเทศและกลมประเทศทวโลกโดยเฉพาะ

ประเทศทมขนาดใหญอยางสหรฐอเมรกาหรอกลมสหภาพยโรปในตอนนได

มมาตรการทจะยบยงหรอลดการใชถานหนในการผลตไฟฟาเพราะรวาหาก

ใชถานหนผลตไฟฟานนแมพลงงานความรอนทไดจะสงและมราคาถกแต

กไมคมกบผลเสยทจะตามมานนคอการสรางภาวะโลกรอน

มลพษในอากาศทไดจากการเผาไหมถานหนทเตมไปดวยกาซ

คารบอนไดออกไซด(CO2)ไนโตรเจนออกไซด(NO2)ทเมอท�าปฏกรยากบ

ไอน�าในอากาศท�าใหเกดกรดไนตรกทเปนอนตรายตอระบบทางเดนหายใจ

กอใหเกดโรคหลอดลมอกเสบหรอปอดบวมซลเฟอรไดออกไซด (SO2)ท

กอใหเกดสารซลฟวรกทเปนกรดรนแรงกดกรอนพชและโลหะเปนอนตราย

ตอปอดและระบบทางเดนหายใจ สารปรอททท�าลายสมองและกอมะเรง

รวมทงสารพษและโลหะหนกอกมากมายทจะถกลมพดพาไปยงพนทโดยรอบ

สารพษเหลานจะเขาไปอยในรางกายของคนในพนทใกลเคยงโรงไฟฟาและ

ท�าใหคนในพนทเหลานตองเจบปวยโดยเฉพาะดวยโรคระบบทางเดนหายใจ

เพราะตระหนกถงภยคกคามทนากลวเหลาน หลายประเทศจง

หนมาใชพลงงานทางเลอกอยางพลงงานแสงอาทตยพลงงานลมพลงงานน�า

หรอพลงงานชวมวลแทน

ส�าหรบสถานการณของประเทศไทยคณจรนทรชลไพศาลนกวจย

กรมอตสาหกรรมพนฐานและการเหมองแรกระทรวงอตสาหกรรมรายงาน

วาในปพ.ศ.2552ประเทศไทยมการใชถานหนทงสน34.2ลานตนโดยแบง

ออกเปนถานหนลกไนตในประเทศจ�านวน17.8ลานตนและถานหนน�าเขา

16.4ลานตนซงถานหนสวนใหญรอยละ62.9ถกใชในการผลตกระแสไฟฟา

โดยสามารถกลาวไดวาประเทศไทยใชถานหนเปนเชอเพลงหลกในการผลต

กระแสไฟฟาและถานหนสวนใหญผลตไดในประเทศ

แมจะมแนวโนมการใชถานหนเพมขนเรอยๆตามแผนพฒนาก�าลง

ผลตไฟฟาของประเทศ (PDP)พ.ศ. 2553แตถานหนลกไนตในประเทศ

กลบมจ�านวนนอยลงจงตองมการน�าเขาจากตางประเทศมากขน

ประเทศออสเตรเลย ซงเปนประเทศหลกทผลตและสงออกถานหน กยง

มการใชไฟฟาจากถานหนลดลงรอยละ6.3จากปพ.ศ.2550ดวยเชนกน

และNationalUniversityofAustraliaไดถอนการลงทนจากบรษทพลงงาน

ถานหนคดเปนมลคารอยละ5.1ของเงนลงทน

ความเหนจากนกวชาการไมใชแคเพยงชาวบานแหลมหนเทานนทเหนถงผลกระทบของทาเทยบเรอถานหนและโรงไฟฟาถานหน แตยงมนกวชาการและบคคลททำ งานเพอสงคมไดเลงเหนถงผลกระทบเหลาน เชนเดยวกนกบชาวบาน จากการสมภาษณบคคลเหลานนจงไดความคดเหนในแงมมใหมเพมเตม พรอมกบขอมลทางวชาการทสนบสนนความคดเหนเรองผลกระทบดงกลาว ดงน

ในเรองการสรางทาเทยบเรอขนสงถานหนและการทเรอขนสงถานหนตอง

แลนผานบรเวณชมชนแหลมหนแหงน รศ.ดร.เรณ เวชรชตพมลมความคดเหนวาผล

กระทบตอแหลงทรพยากรของชมชนการสรางทาเทยบเรอดงกลาวนนจะเกดขน

เนองจากสถานทตงของทาเทยบเรอทจะสราง โดยปกตจะตองมการประเมนความ

เหมาะสมซงทตงของทาเทยบแหงนเปนพนทคมครองสงแวดลอมรวมทงตงอยในพนท

ชมน�าทมความส�าคญระหวางประเทศซงแสดงใหเหนวาเปนพนททมความอดมสมบรณ

และมความหลากหลายทางชวภาพสง หากเราลองไปทชมชนบานแหลมหน เรากจะ

เจอชมชนชาวประมงเรอเลก ทท�าหนาทจบสตวน�าตางๆ เพอเปนอาหารใหเราทกคนกน ทางชองแหลมหนทเรอจะเขามา ถาเราดระดบน�า เรอจะเขามาไดล�าบากมากซงในทกๆวนการไฟฟาฯกบอกวาพนทแหงนเปนพนทมทาเทยบเรอเกา

อยแลวแตเรอทวงอยตอนนบรรจน�ามนเตาซงบรรทกไดเพยง3,000ตนแตหากเปน

เรอขนสงถานหนมระวางบรรทกถง10,000ตนซงเรอขนาดใหญเชนนนอกจากจะวง

ล�าบากแลวยงตองใชน�าในการวงเยอะกวาเดมและใบพดของเรอมความแรงกวาโดย

เฉพาะอยางยง2 ขางทางของชมชนซงเปนบรเวณทเรอตองวงผานกมแตหญาทะเลและพะยนอาศยอย อกทงยงเปนพนททมระบบนเวศเฉพาะตามมาดวยสงมชวตทหลากหลายทงหอยหลายชนดทเปนอาหารของชาวบานดาวทะเลและพวก

สตวหนาดนโดยเรอดงกลาวจะเขามาในชวงทน�าขนสงสดวนละ2รอบและตองวงไป

กลบรวมทงหมด4รอบโดยวงเหมอนลดสนามหญาทะเลแตจากความลกของน�ากบ

ใบพดของเรอแลวน�ากยงลกไมพอส�าหรบเรอนดงนนในระหวางทเรอวงใบพดของเรอ

จงพดดนขนมาจนน�าขน หรอพดทรายตกไปบนหญาทะเลหรอทบถมทแนวหนหรอ

ปะการงซงนนท�าใหระบบนเวศของพนทแหงนเสยหายผลทตามมาคอความอดมสมบรณของทะเล ณ พนทแหงนกจะหายไปดวยเชนกน หลงจากทมการสรางทาเทยบเรอดงกลาว ซงมไวใชส�าหรบเรอขนสงน�ามน

เตาในเวลาตอมาไดมการวางแผนทจะเปลยนเชอเพลงทใชในการผลตไฟฟาจากน�ามน

เตาเปนถานหนจงตองขยายทาเทยบเรอใหยาวขน จากการทมแผนใหทาเทยบเรอ

ขยายยาวขนรศ.ดร.เรณเวชรชตพมลมความคดเหนตอเรองนคอ“การสรางทาเทยบเรอถอเปนการขวางทางน�าและเปลยนทศทางไหลของกระแสน�า ท�าใหกระแสน�าเบยงเบนไปบางจดอยแลวท�าใหเกดการกดเซาะชายฝงถงแมวาโรงไฟฟาจะมแผน

ในการสรางก�าแพงกนคลนยาว1กโลเมตรแตเมอสรางก�าแพงกนคลนทจดใดกตาม

นนกจะสงผลกระทบใหเกดการกดเซาะชายฝงทอกจดหนงเพราะการเปลยนทศของ

กระแสน�า”

ทงหมดนเปนเพยงความคดเหนในเรองของผลกระทบจากการสรางทาเทยบ

เรอดงกลาวและ เรอขนสงทแลนผานทมผลตอแหลงทรพยากรของชมชนแตผลกระ

ทบจากสงเหลานยงมมากไปกวานนจากการทแหลงทรพยากรของชมชนไดรบผลกระ

ทบกอใหเกดอกผลกระทบหนงตามมาซงกคอผลกระทบตอวถชวตของชาวบานชมชน

แหงนซงรศ.ดร.เรณเวชรชตพมลมความคดเหน“ชองแหลมหนนเปนพนททมความ

หลากหลายทางชวภาพสงมากจงท�าใหชาวบานทนพงพาความหลากหลายดงกลาว

โดยการจบสตวน�าตางๆมากนหรอน�าไปขายซงการจบดงกลาวตองขนอยกบฤดกาล

บางฤดกจบแมงกะพรนโดยไมใชแคชาวบานแหลมหนเทานนทใชประโยชนจากความหลากหลายน มเรอประมงจากเกาะป เกาะจาม และอกหลายๆ เกาะทมาหากนตรงนจงมการวางเครองมอท�าประมงหลายชนดเชนอวนกงอวนปและอวนปลาโดยชวงทน�าขนสงสดเปนชวงทวางอวนกงเพราะฉะนนถาเรอขนสงดงกลาวเขา

มาอปกรณประมงทวางไวกจะถกท�าลาย ซงพนทนเปนพนททมการท�ามาหากนกนมากอน

รศ.ดร.เรณ เวชรชตพมล อาจารยประจ�าภาควชาชววทยาคณะวทยาศาสตรมหาวทยาลยศลปากร

“การทมเรอใหญๆเขามากสรางความเสยหายใหกบชาวบานซงจะชดเชยสง

ทเสยหายไปยงไงและจะคมคาหรอไมทจะชดเชยแลวท�าไมจะตองสรางทาเทยบเรอ

กนทน ท�าไมไมสรางทอน ในประเทศไทยกมทใหสรางตงเยอะ คนกระบกไมได

ขาดแคลนไฟฟาคนกระบกมทางเลอกในการสรางไฟฟาจากพลงงานสเขยว คอสรางจากน�าเสยของโรงงานปาลมน�ามนซงนกแสดงใหเหนวาคนกระบไมไดไมเอาโรงไฟฟา เพยงแคไมเอาโรงไฟฟาถานหน เพราะพวกเขามทางเลอกทดกวานนคอการเอาของเสยของเหลอใชจากโรงงานปาลมน�ามนมาผลตไฟฟา

“นอกจากผลกระทบจากทาเทยบเรอและ เรอทแลนผานดงกลาว ยงมผล

กระทบอกอยางหนงทอาจเกดขนหากมการสรางโรงไฟฟาถานหนจรง ซงมความราย

แรงกวาผลกระทบดงกลาวนนเปนอยางมากผลกระทบนยงมผลกระทบจากถานหน

ซงรายแรงกวาอยางแรกผลกระทบของถานหนในระดบชมชนเนองจากโรงไฟฟาถานหนสรางในบรเวณทมโรงไฟฟาเกาทใชถานหนลกไนตซงเปนถานหนคณภาพต�า

เปนเชอเพลงชาวบานทอยรอบๆโดยเฉพาะบรเวณปกาสยกไดเรยนรผลกระทบตางๆ

ทเกดจากโรงไฟฟาถานหนนเปนอยางด ไมวาจะเปนผลกระทบตอสขภาพ หรอผลกระทบตอสตวน�าทคอยๆ เหลอนอยลงท�าใหตองออกเรอไปไกลขนกวาเดมและโรงไฟฟาทจะสรางใหมนนเปนโรงไฟฟาถานหนน�าเขาจากอนโดนเซยจากนายทน

ไทยทไปไดสมปทานถานหนทอนโดนเซยโดยเปนถานหนบทมนสหรอซบบทมนสแต

ทางโรงไฟฟาบอกวาเปนถานหนคณภาพดและมซลเฟอรต�าถาเทยบกบถานหนลกไนต

แตสงทโรงไฟฟาไมไดบอกคอถานหนเหลานนมสารปนเปอนอยางตะกว ปรอท แคดเมยม หรอสารหน ซงลวนแตเปนสารกอมะเรงหลงจากเผาถานหนสงทตามมากคอขเถาถานหนประมาณ1,000ตนตอ1วนซงในขเถาถานหนกมสารโลหะหนกตกคางเชนเดยวกบถานหนสารพวกนกจะตกลงในน�าและเขาสหวงโซอาหารโดยเฉพาะสารปรอท ซงเปนสงทชาวโลกกลวมากทสด เพราะสงผลกระทบตอทารกในครรภท�าใหมสตปญญาต�ากวาอายจรงฝนผงตางๆทเกดจากการขนสงถานหนไปยง

โรงไฟฟาน�าชะลางจากการฉดน�าเลยงถานหนเพอไมใหไฟลกตดเองและถานหนท

ตดไฟจะปลอยของเสยขนไปตามปลองสอากาศซงมโอกาสทจะสรางสภาวะฝนกรด ซงสภาวะนจะมผลตอผลผลตทางการเกษตร เชนปาลมน�ามนอาจไมไดผลผลตมาก

เทาเดม เพราะฝนกรดตกลงไปในชอดอกฝนผงไปจบทชอดอกหรอฝนผงไปจบตาม

ใบท�าใหการเจรญเตบโตของพชไมด เพราะสงเคราะหแสงไดไมมากเทาเดมผลกระ

ทบทงหมดเหลานจะกระทบตอทงชาวประมง และเกษตรกร โดยชาวประมงจะไดรบ

ผลกระทบชดเจนกวามากเพราะมการสบน�าจากคลองปกาสยซงเปนแหลงอนบาลสตว

น�าวยออนในปรมาณวนละเปนลานๆลตรซงจะมตวออนสตวน�าตดไปประมาณ40

ลานตว

“หลงจากเอาน�าไปหลอเยนกยงทงน�าทมอณหภมสงกวาปกตและม

สารเคมลงในแหลงน�าอกดวย เรยกไดวาเปนการฆาสตวน�าตวออน 2 รอบเมอสตวน�าวยออนลดลงกจะมสตวทโตไปเปนสตวทชาวประมงจบนอยลง ดงนน ความอดมสมบรณของสตวน�ากจะลดลงอยางเหนไดชด อยาง

สดทายคอผลกระทบของถานหนในระดบเศรษฐกจ คอจากการวจยท�าใหทราบวาอาหารทะเลของเรามสารหนตกคางอยเยอะและมโลหะหนกอนอยดวยปรมาณสารหนทตรวจพบตอนนเกอบเกนมาตรฐานซงเปนเรองทนากงวลใจหากเราปลอยใหมการสรางโรงไฟฟาถานหนทมการทงน�า

เสยลงทะเลกจะท�าใหเกดการสะสมสารหนมากขน และจะสงผลกระทบตอ

การสงออกอาหารทะเลตอไปซงการสงออกดงกลาวมมลคาทางเศรษฐกจสง

และการทองเทยวของกระบทสรางรายไดมลคา60,000ลานบาทและสราง

งานมากมาย โดยการทองเทยวสามารถสรางงานตงแตคนขบรถไปจนถง

พนกงานในรสอรทและโรงแรมดวยเหตนเองท�าใหจงหวดกระบและจงหวด

ในฝงทะเลอนดามนท�าแผนยทธศาสตรโดยตองการทจะพฒนาการทองเทยว

สเขยว(Krabigrowgreen)และตองการการพฒนาอยางยงยนเรองปาชาย

เลนของจงหวดกระบภายใตแนวคดขอใหหลกเลยงและอยาท�าลายเพราะ

คนกระบไดสนองพระราชด�ารของสมเดจพระนางเจาสรกตพระบรมราชนนาถ

พระองคทรงขอกบคนกระบใหรกษาปาชายเลนไว 15ปแลว ซงมการรกษา

อยางดมาก และมความอดมสมบรณเปนอยางดทเชอมโยงกบความอดม

สมบรณของทรพยากรสตวน�าอกทงยงมผนหญาทะเลทใหญทสดในประเทศ

และนกทองเทยวทมาเทยวกระบนยมด�าน�ามากนอกจากนยงมสตวน�าทนา

สนใจและหายากมาอยทกระบกนเปนเพราะมแพลงตอนจ�านวนมากเปน

อาหาร”

การผลตปาลมในกระบ

ปาชายเลน จ.กระบ และการรวมตวของชาวบานเพอตอตานถานหน

http://www.greenpeace.org/seasia/th/PageFiles/101567/2016/blog/GP0STOQPE_Low_res_with_credit_line.jpg

http://www.donjung.com/content/wp-content/uploads/2015/02/TGAEvRhXYDFRDwA-800x450-noPad.jpg

http://www.prachachat.net/online/2015/07/14357401681435740186l.jpg

http://www.atom.rmutphysics.com/charud/oldnews/0/286/16/2/DSCN6252.JPG

คณประสทธชย หนนวล

“ทะเลกระบเปนพนททไดรบการยกยองใหเปนพนทแรมซารไซตทมความส�าคญระหวาง

ประเทศรวมทงเปนแหลงอนบาลสตวน�าทส�าคญของประเทศเพราะวามปาชายเลนจ�านวนมาก

ซงนนกสอใหเหนถงความอดมสมบรณของพนทและดวยความอดมสมบรณของพนทนเองจง

ท�าใหกระบกลายเปนแหลงทองเทยวและแหลงอาหารทส�าคญซงในปจจบนทะเลแหงน

ยงคงอดมสมบรณโดยตวเลขดานการประมงของกระบไมเคยลดลงเลยซงนนกเปนเพราะระบบ

นเวศของทนอดมสมบรณอยแลวและไดรบการดแลจากระบบอนรกษของชาวบาน

“แตกมปจจยทจะท�าใหสตวน�าเหลานมปรมาณลดลง โดยเกดจากการทมเครองมอของเรอประมงพาณชยเขามาท�าลาย หรอมการจบสตวน�ากนมากขน ซงกจะท�าใหความหลากหลายของของสตวน�ากลดลงดวย “แลวถามการสรางโรงไฟฟาถานหนขนอก กจะยงเปนการท�าลายทะเลดวยเชนกน โดยมนจะท�าลาย 2 เรอง อยางแรกคอเรองของแหลงอาหารและแหลงทองเทยว ซงนนกแปลวาระบบนเวศทะเลถกท�าลายกอนเมอถกท�าลายสตวกจะตายหรอบางสวนกหนออกไปทอน รวมถงนกทองเทยวกจะไมมาเทยวดวยเชนกนซงการเกดขนของ2อยางนม

แตขาดทนไมมก�าไรในขณะทไฟฟาสามารถไดมาจากทอนไดเพราะในกระบมโรงปาลมน�ามน

ประมาณ30กวาโรงขายไฟแลวผลตจากน�าเสยของโรงปาลม11โรงมการท�าสญญาซอขาย

กนประมาณ40-60เมกะวตตแลวในอนาคตถาโรงไฟฟาปลอยสายสงคอสามารถรบซอได

เพมขนศกยภาพในการผลตมนมากกวาความตองการใชอยแลวคอกระบใชไฟฟาประมาณ100

เมกะวตตโรงปาลมผลตไดเตมทมนเกน100เมกะวตตแนนอนเพราะแตละทศกยภาพท�าเตม

ทกได10เมกะวตตมอยสก37โรงกเปน200-300เมกะวตตใชจรงแคประมาณ110เมกะ

วตตแตมนได300ยงไมนบน�ามนเตาทมอยแลว340เมกะวตตทก�าลงผลตตอนน

“แตอกอนหนงคอใชน�าเสยทเกดจากกระบวนการผลตน�ามนปาลมเอามาผลตไฟฟาได

ดวยเพราะถาไมเอาน�าเสยมาจดการน�าเหลานกถกปลอยลงคลองเปนปญหาแตถาไปหมกเปน

กาซชวภาพกไปผลตไฟฟาไดโรงปาลมเดมผลตปาลมเปนปกตอยแลวในกระบวนการผลตตอง

มน�าเสยอยแลวน�าเสยเดมกปลอยลงคลองหรอเอาไปบ�าบดแลวคอยปลอยลงทหลงแตปลอย

ลงคลองกท�าลายระบบนเวศ เมอเราเอาน�าเสยมาผลตไฟฟาการท�าลายสงแวดลอมกหายไป

แถมยงไดไฟฟาดวยแลวศกยภาพมนเยอะพอทใหคนทงจงหวด โรงไฟฟาทผลตจากน�าเสยจะ

อยคกบโรงไฟฟาจากน�ามนปาลมน�ามนปาลมหลายๆครงถกสงไปชวยผลตโรงไฟฟาจากน�ามน

เตา

“น�าเสยถกหมกเปนกาซ ซงน�าไปท�าไฟฟาตอ สวนทเหลอจะไปท�าเปนปยชวภาพเอา

ไปใสปาลมตอเกดเปนกระบวนการทหมนคอโรงปาลมทเราท�าดๆ เปนzerowasteตอนนก�าลง

ผลตอยท40-60เมกะวตตโดย11โรงขายไฟฟาแลวอก6โรงก�าลงท�าสญญาโรงปาลมลวน

ใหญผลตแลวใชในโรงงานกอนทเหลอคอยขาย”

“ประเทศเราไมมความยตธรรมเรองพลงงานประการแรกคอตงโจทยผดถาเราตงโจทยวาจะสรางความมนคงดานไฟฟายงไง กจะมทางออก 10 ทาง แตเราตงโจทยฟนธงเลยวาจะเอาเชอเพลงจากถานหนกเกดความขดแยงกระบวนการตงค�าถามเปนเรองส�าคญ เพราะเราตงค�าถามแบบไหนมนจะน�าไปสผลลพธแบบนน การเกดขนของโรงไฟฟา

ถานหนเปนผลพวงความยตธรรมเปนผลพวงของความคดทผดแลวสองอนนน�ามาสความขด

แยงในชมชนมากมายแลวถาสรางได กจะน�าไปสหายนะมากมายทงโลกมงานวจยเชงประจกษอยแลววาโรงไฟฟาถานหนคอหายนะทส�าคญของสงแวดลอม แลวทงโลกกปดหมดเลย แตประเทศไทยยงประกาศสรางอย เรากเลยเหนถงความไมยตธรรมในนโยบายถามนจะเกดขนจะเปนอนตรายมากการทองเทยวกระบรายได60,000ลานบาทตอป

แลวถาเราดระบบนเวศอนดามนจะเชอมโยงกนรายได400,000ลานบาทตอปของอนดามนอาจ

หายไปจากการทองเทยวซงเปนรายไดส�าคญของประเทศดวยเปนแหลงจางงานส�าคญของคน

ภาคใตและอนๆมนจะกระทบเปนลกโซเลยมองทงกระบวนการแลวรสกวาการทจะเกดโรงไฟฟา

เปนตวแทนของความอยตธรรมละเมดสทธบคคลและละเมดสทธชมชนดวย”

โรงไฟฟากระบhttp://www.seub.or.th/index.php?option=com_content&view=article&id=1533:seubnews&catid=5:2009-10-07-10-58-20&Itemid=14

ผประสานงานเครอขายปกปองอนดามนจากถานหน

เรอบรรทกนำ มนเตาขนาด 3,000 ตน ในอาวแหลมหน

เสยงจากทะเล

“ ...ทะเลนส�าคญเพราะเปนแหลงท�ามาหากน

เลยงลกเลยงเมย ผอนบาน ผอนรถกได ถาม

โรงไฟฟากจะสงผลตอระบบหายใจ ความเปน

อย สงแวดลอมอนๆไปดวย และพลงงานทผม

วาทดแทนไดคอพลงงานน�า พลงงานลมหรอ

อยางทล�าทบกมปาลมน�ามนกใชท�าได...”

เอกพล มาศโอสถ (บงดนย) อาย 29 ป

“...เราโชคดมท�าเลดมอาหารเยอะท�ามาหากนคลองม

สตวในทะเลจะหาอะไรท�าอะไรกไปทะเลหาปหาปลา

ทะเลปจจบนกไมเปลยนแปลงเทาไหรนอยลงกวาเดมนด

หนอยเพราะเรอน�ามนเตาเขาปกงปลานอยลงไมมาก

เทาไหรแตไมมอะไรเพม

ถาถานหนเขามากจะท�ามาหากนล�าบาก รอง

น�าเวลาน�าลงลกแค1.72เมตรน�าขนมากสด6เมตรแต

เรอตองใชความลก5เมตรเพราะฉะนนยงไงกตองขดรอง

น�าใหเรอเดนได ถาสรางรองน�ากจะกระทบการท�ามา

หากนท�าลายนเวศ...”โรเซย เรงสมทร อาย 62 ป

“ ...รกทะเล เพราะชอบไปเทยวทะเล ชอบ

ออกเรอไปกบปะในทะเลมปลาชอบกนหอย

แครง ถาไมมทะเลปะกจะไมมทขบเรอ ไมม

ทวางอวนจบสตวทะเลไมมทเลนน�า...”

สเตฟาน เหมบตร (บราซล) อาย 8 ป

“ ...ไมเอา ไมเอา ไมอยากให

สรางโรงไฟฟาถานหน...”รสร อาย 8 ป

“ ...รกทะเล เพราะในทะเลมปลาตว

ใหญชอบกนกงมากกงอรอยถาไมม

ทะเลกงหอยปปลากจะไมมบาน...”

อทชา ผวด (นสรน) อาย 6 ป

“ ...รกทะเล เพราะชอบไปเทยวเกาะชอบกนอาหารทะเล โตขนอยากอยทนตอ ไมอยากใหมถานหน เพราะชาวบานจะอยทนไมได ตองยายไปอยทอนสตวทะเลกลดลงดวย...”อดสร ตาวน (ซน) อาย 10 ป

“ ...รกทะเลหนชอบไปเลนทะเล กนอาหารทะเล

อรอยๆหอยทบานอรอยทสดถาทะเลหายไปหน

กคงอยไมไดกงหอยปปลากคงหายไปหมดหน

ไมใหใครเอาทะเลไปคะ...”

ณฐฑรกา กะลนตน (ซอญญา) อาย 6 ป

“ ...หนรกทะเลทบาน ทะเลสวย หน

ชอบกนกงมากทสด บางวนตอนเยนๆ

กไปเกบหอยกบแม ไปเกบหอยสนกด

หนอยากอยทนจนโตเลยคะ...”

นาตาชา ตาวน (สรยน) อาย 9 ป

“...หนชอบกนอาหารทะเลหนชอบ

กนแมงกระพรนมาก กนขาวกบ

ปลากบปกบกงอรอยสดๆคะ...”

สบยดา ตาวน (สขย) อาย 6 ป “...หนรกบานของหนหนรกทะเล

หนาบาน มนมอาหารเยอะ แถม

ทะเลยงสวยมากดวยคะ...”

ไหมหว ออนนวล (สมาร) อาย 14 ป

“ ...นาเสยดาย ถาทรพยากรทกอยางตองหายไป ถง

พนทนจะมทรพยากรมากมาย ใชเทาไหรกไมมวน

หมด แตถาเกดโรงไฟฟาถานหนเขามา ทรพยากร

ทกอยางกตองสญหายไป ถงแมจะไดเงนมา เงนใช

ไปกมวนหมด แตทรพยากรใชเทาไหรกไมมวนหมด

ดงนนทรพยากรจงส�าคญกวาเงน และพนทนเปรยบ

เสมอนเปนหมอขาวหมอแกง เงนทอง และคาเรยน

ลก แตถาโรงไฟฟาถานหนเขามา ทกอยางกจะหาย

หมดและไมสามารถเอากลบคนมาไดเลย...”บงดนเหม ผวด อาย 50 ปจะเสย ผวด อาย 48 ป

“...พวกเราเอาไฟฟานะแตอยากใหใช

อยางอนมาผลตไฟฟา เชน พลงงาน

แสงอาทตย เพราะเปนพลงงานทมอย

เยอะพนทนเปนพนททส�าคญมากๆมะ

อยมาตงแตเดกๆเปนแหลงอาชพและ

เปนทกๆอยางมะอยากใหพนทนเปน

แบบนตลอดไปจนถงรนลกรนหลาน...

”

มะจะเยาะ

“ ...ทะเลนส�าคญเพราะเปนแหลงท�ามาหากน

เลยงลกเลยงเมย ผอนบาน ผอนรถกได ถาม

โรงไฟฟากจะสงผลตอระบบหายใจ ความเปน

อย สงแวดลอมอนๆไปดวย และพลงงานทผม

วาทดแทนไดคอพลงงานน�า พลงงานลมหรอ

อยางทล�าทบกมปาลมน�ามนกใชท�าได...”

“...ทะเลมนเปนทท�ากนเปนแหลงรายไดทง

กงหอยปปลาทะเลมนสมบรณและมนยงคง

สมบรณอย สตวทะเลยงคงเยอะเหมอนเดม

ราคาแพงขน คาขายไดดขน ถามถานหนเขา

มากไมยอม.... ถาสราง... กงหอยปปลาจะ

หายไปหมดเลย แตถาไมใชถานหน.... กไมร

เหมอนกนวาจะใชอะไร...”นายเพลน บญเอยด (บงม) อาย 53 ป

“ ...อยทะเลมาตงแตเกด แลวกอยตรงน

ไมเคยไปไหน เดยวนไมคอยมปลามป มน

หายไป ไมรวาท�าไมไมม แตเรารสกอยาง

นน

ถามถานหนมาจะเกดผลกระทบ

แนแตไมรจะเกดอะไรบางรสกไมด...”

จะหยาด เวลาด อาย 50 ป

“ ...ทะเลส�าคญมาโดยตลอดกบ

ชมชนแหงน ทะเลคอตเอทเอม คอ

ธนาคาร นนคอความจรง มนไมคอย

เปลยนแปลงไปจากอดตเทาไหร แตถา

ถานหนเขามาอาจจะเปนเหมอนเชค

เดง อาจจะไมใชตเอทเอม แตถาไมใช

ถานหนกบนวเคลยร เปนอยางอนเรา

รบได...” ยอดรก ตาวน อาย 53 ป

“ ...รกทะเล เพราะทะเล

สวยชอบกนปกบกงถาไมม

ทะเล พอกจะไมมงานท�า

ผมกอดเลนน�าดวย...”

ณฐวฒ ผวด (มฮมหมด) อาย 11 ป

“ ...รกทะเล เพราะในทะเลมปลาตวใหญ

ชอบกนกงมาก กงอรอย ถาไมมทะเล กง

หอยปปลากจะไมมบาน...”

ธสารฐ เหมบตร (เชลซ) อาย 3 ป“ ...รกทะเล เพราะในทะเลมปลาตว

ใหญชอบกนกงมากกงอรอยถาไมม

ทะเลกงหอยปปลากจะไมมบาน...”

อทชา ผวด (นสรน) อาย 6 ป “...หนรกทะเลไปเทยวทะเลสนกทสด

หนชอบกนปลา เวลาหนไมไดไปโรง-

เรยนหนชอบไปออกเรอกบพอ ไปจบ

ปลา หนชอบเรอ เวลาไปออกเรอ หน

ชอบไดไปตากลมทะเลกบววสวยๆ

หนรกทะเลทบานหนทสด โตขนหนก

จะอยทนไมไปไหนคะ...”

อภรด เรงสมทร อาย 6 ป

“ ...ถาทะเลหายไป ไมมทะเลแลว

หนกไมไดวายน�า ไมไดกนปลา ไม

ไดกนหอย ไมไดกนป ไมไดเลนน�า

สนกๆกบเพอน ไมไดนงเรอดวว

สวยๆ ไมไดมบานรมทะเลสวยๆ หน

ไมชอบหนไมเอาหนรกทะเล...”การกมล แหลมเกาะ (ฮานา) อาย 5 ป

“ ...ชอบกนหอย เกบหอยสนก ไปเทยว

ทะเลสนกสดๆ เลยคะ แถมอาหารทะเล

ยงอรอยมากเลย แลวถามนมอะไรไมด

ลงไปในน�าปลากตายมนไมดเลยคะ...”

ไอรดา ตาวน (ตาวน) อาย 14 ป

“ ...รกทะเลเพราะมนสวยงาม

ชอบกนอาหารทะเล ชอบออก

เรอไปจบปลาเพราะสนก...”

รอยฮาน เวลาด อาย 8 ป

การทำ งานสการเรยนร

โบอง

เพชร นนา นก

“ ...ไดฝกทกษะการท�างานอยางเปน

ระบบ โดยทความเปนระบบนนเราได

ฝกการเรยบเรยงทงขอมลและหนา

กระดาษ และยงไดร ถงความเฉลยว

ฉลาดในภมปญญาของชาวบานซงม

รากฐานมาจากการใชประโยชน จาก

ธรรมชาตโดยไมท�าลายธรรมชาต...”

“ ...ไดเรยนร การท�างานอยางเปนระบบ

เพราะปกตเปนคนท�างานไมคอยเปนระบบ

แตพอตองท�างานทมปรมาณมากท�าใหตอง

รจกเรยบเรยงและจดงานใหเปนระบบและ

ไดเรยนรทจะเขาใจมมมองในการท�างานของ

เพอน วาท�าไมเพอนถงคดแตกตางกบเรา

และจะท�าอยางไรทจะท�าใหความแตกตาง

นนลงตวกนได...”

“ ...รสกวาครงนไดมสวนรวมในการท�างานมากขน

เนองจากการทไดลงภาคสนามมากกวาคนอนท�าให

ตวเองไดรขอมลมากกวาคนอนท�าใหไดฝกการจด

ระบบขอมลของตนเองและไดท�างานใหมๆมากขน

และยงไดฝกการจดสรรเวลาในการท�างานใหเปน

ระบบอกดวยหวงวางานทตนเองท�าจะใหความชวย

เหลอกบชมชนทก�าลงเดอดรอนอยได...”

อกอก

“...การทเกดอะไรขนไมไดเกดผลกระทบแคดานเดยวเชน

การสรางโรงงานไฟฟาควรคดอยางละเอยดในการลงพน

ทตองมทกษะการตงค�าถาม วธการถามขอมล ถามตรงๆ

หรอถามออมๆเพอใหไดสงทตองการและการคดถงหนา

งานสวนน วามอะไรทขาดอกหรอเปลาหรอวาเสรจแลว

และคดถงงานในชนตอไป...”

“...รสกไดฝกเรองการจดการเวลาเพราะการท�างานนนมหลายๆ

สวนทตองจดการ เราจงไดเรยนรการจดสรรเวลาใหเหมาะสมกบ

ปรมาณงาน จดแจงวาสงไหนควรท�ากอน หลง และเรยนรทจะ

ท�างานทไมชอบและบางอยางเราไมสามารถท�าตามความตองการ

ของเราไดแตเราตองเอาสงทเหมาะสมเปนตวตงอยางการท�างาน

ศลปะไมใชแคท�าออกมาใหสวยงามแตเราตองค�านงถงระยะเวลา

ในการท�า งบประมาณทจ�ากด ตารางงานทด ประสานงานกบ

คนนอกและการใหสวนของขอมลกบงานอยรวมกนได...”

“...ไดฝกทกษะในการเกบขอมลและตงค�าถาม

เพอทจะไดใหหาขอมลไดอยางครบถวนและยง

ไดรถงคณคาของทะเลมากขน จากทแตกอน

มองทะเลเปนแคทพกผอนทงทจรงๆแลวทะเล

มนมอะไรมากกวานน...”

ปปลา เฌอแตม เฟอร

หนด บหนง

“ ...ไดเหนความแตกตางของประมงพนบาน

กบประมงพาณชย รสกประทบใจกบประมง

พนบานจากการทไดไปศกษา เรองเครองมอ

ประมง รสกวาชาวประมงนนเปนคนทฉลาด

มาก อาจจะไมไดฉลาดในดานวชาการ แต

ฉลาดในดานของการใชชวต...”

“...ไดรวาอาชพชาวประมงไมใชแคตองร

วธการในการใชเครองมอประมงในการจบ

ปลาแตตองมประสบการณ และตองแก

ปญหาเฉพาะหนาอยตลอดเวลาเชนเรอง

ลมทแตละวนไมเคยจะพดมาเหมอนกนก

เลยท�าใหรสกวาชมชนนมมลคามากกวา

รายไดทเขาท�าไดเสยอก...”

“...ไดเรยนรวาการเรยนรนนไมมทสนสด

จากการทหนไดท�าHIAมาแลว1รอบกได

คนพบวา รอบทสองนนไมไดงายไปกวา

รอบแรกเลย เพราะมนยงมอะไรหลายๆ

อยางทเรายงไมเคยเจอ ยงไมเคยเรยนร

จากการท�ารอบแรกและเรากไมสามารถ

ใชชดความรหรอความเคยชนจากรอบแรก

มาใชไดในรอบทสองได...”

“...ไดฝกความอดทนเพราะวาพนททเราศกษานมน

มความยากเพราะเราตองลงพนทหลายครงมหน�าซ�า

การลงพนทแตละครงกยงไดขอมลไมตรงกนอก

ท�าใหเราตองฝกความอดทนในการจดการกบขอมล

ใหมความถกตอง และจากการทเราไดศกษาพนท

แหงนเรากเหนถงความพยายามของชาวบานท�าให

เรารสกวาถาหากเราจะลงมอท�าอะไรกควรท�าสงนน

ใหออกมาดทสด...”

“ ...ไดฝกทจะท�างานอยางเปนระบบ ฝกทจะ

วางแผนการท�างานใหรอบคอบ และฝกการ

ท�างานในเวลาทจ�ากดอยางมประสทธภาพไดฝก

ทจะอดทนกบงานทยากขนหนกขนไดเรยนรวา

สงทเราบรโภคอยางสขสบายอยทกวนนมนมา

จากการเสยสละของคนบางกลม เพราะถาหาก

คนกลมนนประสบปญหาอะไร กเปนหนาทของ

เราทจะตองรบผดชอบ...”

ลกหวา

“...ไดเรยนรการท�างานแบบเรงดวนเพอใหเสรจตาม

เวลาทก�าหนดไวไดงานทมคณภาพและเสรจทนเวลา

การเชอมโยงขอมลจากหลายๆสวน ใหเปนหนงงาน

ทะเลทกระบมความสวยงามและความอดมสมบรณ

มากและหาไดยากในประเทศทจะมแบบน...”

“ . . .ถ ามช วงทว างงานเรากต องมความ

กระตอรอรนอยตลอดเวลา ไมงนเพอนคนอน

อาจมงานทหนกลนมอไดรเรองใจเขาใจเราใน

ความตองการสรางโรงไฟฟากจรงมนนาจะม

ทางออกอนทไดประโยชนกนทง2ฝาย...”

จน

“...ไดฝกฝนการท�าภาพGraphicมากขน

ไดฝกการท�างานเปนทมทตองมความรบผด

ชอบและยงไดเหนถงภาพรวมของจงหวด

กระบและผลกระทบของถานหน...”

บาสขนน

ออม อง เกท

“...การทจะน�าขอมลทซบซอนมาน�าเสนอ

ใหผอนเขาใจนนขอมลเหลานจะตองผาน

การรวบรวมท�าความเขาใจวเคราะหและ

สงเคราะหมาแลว จงจะสามารถน�ามา

สรปและออกแบบใหผอนเขาใจไดไดรสก

ถงความจรงอนโหดราย และความจรง

ของสงคมทยงขาดการค�านงถงความ

ยงยนของประเทศ...”

“...ไดเรยนร ด านการเชอมโยงขอมล

เพราะขอมลทเรามนนมความซบซอนตอง

ผานการคดเชอมโยงถงจะออกมาเปน

ขอมลทดได ตองใชการสงเคราะหให

ขอมลออกมาเปนแผนผงเพอใหเขาใจงาย

ขน รสกวาสงคมมอะไรทเราไมรอกเยอะ

เปนสงทมเบองหนาเบองหลง เราจงไม

ควรทจะเชอขอมลเพยงแหลงเดยว...”

“...ในดานการท�างานไดเรยนรการแบงเวลาในการท�างานของ

ตนเองเพราะชวงนมเรองทตองท�าเยอะมากทงสวนตวและสวน

รวม ใชเวลาวางอยางเปนประโยชนทสด เวลาท�างานกจะท�า

อยางเตมทจดจอท�าใหเสรจเปนอยางๆไมเอามาปนกนและ

ไมเอามาคดเยอะตองแบงเวลาใหด เปนสงทไดฝกเยอะทสด

เวลาท�างานครงนมความรเยอะมากซงเปนสงทมความเชอม

โยงและซบซอนท�าใหไดฝกการคดสอสารใหคนอนเขาใจได

เปนการสกดและเชอมโยงความรทมอยเพอใหสามารถสอสาร

ออกมาไดงายทสดไดเรยนรสถานการณของประเทศไทยระบบ

ขนตอนในการท�างานบรหารประเทศมากขน...”

โซน

“ ...ไดฝกการท�าตวเองใหมสวนรวมกบงานมากขน

เพราะวาถาหากเราเอาแตสนใจอยางอนและไมยอม

มสวนรวมกบงาน กจะตองมคนอนๆมาล�าบากแทน

เราเพราะฉะนนอะไรทเราสามารถแบงเบาภาระของ

เพอนไดเรากจะพยายามท�ามนใหไดมากทสด และ

จากทไดไปศกษาขอมลของพนทน กท�าใหเราไดรวา

ทะเลกระบนนมคณคามากเพยงใดมนไมไดเปนแค

สถานททองเทยวสวยๆแตมนเปนหวใจส�าหรบใคร

หลายๆคนทกอนหนานเราอาจจะมองวาเขาเหลานน

อยไกลจากพวกเรา ไมมความสมพนธกบเราแตใน

ความเปนจรงแลวนอกจากพวกเขาจะมความสมพนธ

กบพวกเราทกษะและภมปญญาของพวกเขากเปน

อกสงหนงททรงคณคาพอๆ กบทะเลกระบเลยท

เดยว...”

สแปม

“ ...ตองคดถงสวนรวมมากขน จากการทไดลงไป

ศกษาในพนท ร สกประทบใจในความสวยงามของ

ทะเลกระบ และอาหารทอรอยมากสงคมชอบบอก

วาการทประเทศจะพฒนาไดจะตองมการเสยสละแต

หลายๆครงสงคมกไดลมไปวาบางสงบางอยางมนก

มคาเกนวาทจะสละไดและดเหมอนวาใครหลายๆคน

จะชอบมองสงทไดมามากกวาสงทจะตองเสยมนไป

โดยทลมคณคาของมน...”

วนรง

“ ...ไดเรยนรการท�างานแบบใหมๆ จากทไมเคยท�างานฝาย

ขอมลเลย ครงนกไดฝกท�างานทอยกบขอมล และหาขอมล

อยางมประสทธภาพสวนการท�างานดานgraphicทท�าไดแลว

กไดพฒนาขนเพราะรายละเอยดมมากขนงานเลยยากขนและ

เนองจากปรมาณงานทเยอะท�าใหตองฝกบรหารงานใหเปน

ระบบไดเหนถงชดความรประมงพนบานทเกดขนมาจากการ

สงสมประสบการณของชาวบานมาเปนเวลานานท�าใหรถง

คณคาของมนและไมอยากใหมนหายไปทกสงนนลวนมเบอง

หนาเบองหลงถาหากเราไมไดลงไปคลกคลหรอท�าความเขาใจ

กบสงนนจรงๆเรากจะรเพยงแคเบองหนาของเรองนน...”

พรม เบลล นำ หวาน

นด ปราง คณน

“...การทเอาตวเองเขาไปเรยนรในสงทเราไมถนดเพอชวย

งานสวนรวมบางครงงานทเราท�าไดกมคนทท�าอยแลว

เพราะฉะนนการทเรายอมท�างานทไมถนดกจะท�าใหงาน

ของสวนรวมเดนตอไปไดรวมถงการหาขอมลตองละเอยด

ตองมการตรวจสอบจากหลายแหงขอมล แลวน�ามา

วเคราะหเพราะสามารถทจะไปเชอมตอกบอกเรองไดรวม

ทงมความรบผดชอบตอหนาททตวเองไดรบ รวมถง

กระตอรอรนทจะท�างานเสมอการทจะมการสรางโรงไฟฟา

ควรรวมคดกนใหรอบคอบทะเลกระบมทงความสวยงาม

และอดมสมบรณทซงสามารถสรางรายไดใหกบประเทศ

อยางมหาศาลทงดานทองเทยวและการประมงรวมถงถา

เกดการสรางโรงไฟฟาจรงตองระวงเรองผลกระทบ...”

“ ...ไดเรยนรเกยวกบการท�างานใหมประสทธภาพ

เราตองพยายามท�างานใหดทสดตงแตรอบแรกเพอ

ใหแกรางตอไปใหนอยทสดและตองท�าใหเสรจตรง

เวลาเพราะงานอนของสวนรวมอาจจะเรมท�าไมได

กระบไมไดเปนเพยงสถานททองเทยวทมความ

สวยงามใหเราพกผอนหยอนใจเพยงเทานนแตยง

ถอเปนแหลงอาหารขนาดใหญแหงหนงของประเทศ

ดงนนมนอาจไมคมคากบการน�าพนทมความอดม

สมบรณกบโครงการอะไรกตาม...”

“...การลงภาคสนามบางทเราอาจจะเหนในสงทเรา

มองวาไมส�าคญแตพอเรารวบรวมขอมลมนกอาจ

เปนสงส�าคญการจดบนทกจงเปนสงทจ�าเปน เมอ

เรากลบมาท�างานมนตองมความรวมมอรวมใจท

จะท�าใหงานมนส�าเรจไปได สถานการณของกระบ

เราควรตองศกษาวาเราก�าลงจะแลกแหลงทองเทยว

ทท�าเงนใหประเทศจ�านวนมหาศาล กบโรงไฟฟาท

อาจไมจ�าเปนตองสรางหรอเปลา?...”

“...ไดเรยนรการท�างานเปนระบบมากขนเพราะ

เราตองจดการเวลาหลายๆอยางพรอมกนตอง

ท�างานกบหลายคนหลายกลมมากขนถงแมวาจะ

เปนงานทเราเคยท�าในครงกอนๆแตกรสกวามน

ยากกวาเดมสวนส�าหรบประเทศไทยขอมลทเรา

รอาจไมเปนความจรงกไดและไมครบถวนถามน

เกยวกบเรากตองศกษาใหดกอนทจะเชอเลย...”

“...ส�าหรบการท�างานครงนเปนการท�างานทตอนแรก

คดวาจะไมยากอะไรมากนก แตไมใชอยางทคดเลย

เพราะขอมลหลายๆอยางของงานครงนเชอมโยงกน

หมดในการเขยนงานในแตละหวขอกตองมการเชอม

โยงกบอกหลายๆ เรองมนถงจะออกมาใหคนอาน

เขาใจและผมวากระบเปนสถานททมความส�าคญตอ

ประเทศไทยมากนะทงการทองเทยวและการประมง

ท�าเงนใหประเทศมากพอตวถาจะสรางโรงไฟฟานา

จะเลอกวธทสงผลนอยทสดกบธรรมชาตและผคน

บรเวณนน...”

“...สงทส�าคญมากทไดเหนจากงานน คอการฝก

ความอดทนงานไมใชสงงายอาจมเบอบางงวง

บางขเกยจบางดงนนหากไมมความอดทนกคง

ไมไดและหากมเพยงแตความอดทนยอมไมเพยง

พอ การมสมาธกบงานกเปนสงทส�าคญเชนกน

ขอมลทการไฟฟาพยายามใหนนท�าใหคนบาง

กลมเชอบางกลมไมเชอ ขนอยกบความรความ

เขาใจของแตละคน การศกษาหาความรจงเปน

เรองจ�าเปน...”

ความรขาเขา-นกเรยนเลอกท�าการศกษาความรทรพยากรทะเลและเลอกพนท

ศกษาทจงหวดกระบ“เพอตามรอยพะยน”

-นกเรยนศกษาความรพนฐานเกยวกบทะเลไทย

- นกเรยนศกษาความรเบองตนเกยวกบทะเลอนดามนและชมชน

แหลมหน-บานคลองรวจงหวดกระบซงเปนแหลงทพบพะยนเพอ

เปนการเตรยมขอมลกอนการศกษาภาคสนาม

-นกเรยนศกษาภาคสนามครงท 1ทชมชนแหลมหน-บานคลองรว

จงหวดกระบ

-สรปการเรยนรตามหวขอทสนใจในพนทภาคสนามและน�าเสนอแก

ชมชนเพอตรวจสอบขอมล

-นกเรยนสรปคณคาของชมชนและระบหวขอโครงงาน ด�าเนนการสรางองคความร- นกเรยนประมวลความรโดยจดท�าในรปแบบของแผนภาพแสดง

นเวศ ระบพนธสตว แหลงทอยอาศย วงจรชวตและหวงโซอาหาร

ต�าแหนงการวางเครองมอประมง

-นกเรยนเขยนความส�าคญของปญหาและเขยนโครงรางโครงงาน

-นกเรยนน�าเสนอโครงงานแกคณะกรรมการสขภาพแหงชาต

-นกเรยนศกษาภาคสนามครงท2ทชมชนแหลมหน-บานคลอง

รวจงหวดกระบ(สบคนขอมลชมชนเชงลกเพอวเคราะหเชงคณคา

ในภมปญญาประมง)

-นกเรยนสรปและเรยบเรยงความรตรวจสอบความครบถวนและ

ความถกตองของขอมล

-จดท�ารางรายงานHealthImpactAssessment

ความรขาออก-จดท�าภาพยนตรสารคดนทรรศการแผนพบและกลาวสนทรพจนความยาว

5นาทเพอรวมน�าเสนอความรในงาน“The1stASEANConferenceon

ImpactAssessmentandMitigationunderthethemeofTowardsASEAN

EngagementandSustainableDevelopment”ทจดขนระหวางวนท23-25

พฤศจกายนพ.ศ.2558ณมหาวทยาลยนเรศวร

กระบวนการศกษาแบบโครงงาน

“ การศกษาระบบนเวศ และภมปญญาประมงพนบาน

กรณศกษาชมชนแหลมหน - คลองรว จงหวดกระบ ”

เรอบรรทกนำ มนเตา และเรอประมงพนบาน ณ อาวบานแหลมหน จงหวดกระบ

ทะเล เปนของพวกเราทกคน