-
11.666 DIARIO OFICIAL DE GALICIA Nº 132 ! Luns, 9 de xullo de
2007
I. DISPOSICIÓNS XERAIS
CONSELLERÍA DE EDUCACIÓNE ORDENACIÓN UNIVERSITARIA
Decreto 130/2007, do 28 de xuño, poloque se establece o
currículo da educaciónprimaria na Comunidade Autónoma
deGalicia.
Preámbulo
A Lei orgánica 2/2006, do 3 de maio, de educación,no capítulo
III, determina que se entende por currícu-lo o conxunto de
obxectivos, competencias básicas,contidos, métodos pedagóxicos e
criterios de avalia-ción de cada unha das ensinanzas reguladas pola
cita-da lei.
Así mesmo, coa finalidade de asegurar unha forma-ción común a
toda a cidadanía española e garantir avalidez das titulacións
correspondentes, estableceque lle corresponde ao Goberno de España
fixar osaspectos básicos do currículo en relación aos obxecti-vos,
contidos e criterios de avaliación que constitúenas ensinanzas
mínimas ás cales se refire a disposiciónadicional primeira, punto
2, letra c, da Lei orgáni-ca 8/1985, do 3 de xullo, reguladora do
dereito á edu-cación.
O Estatuto de autonomía de Galicia, no seu artigo31, determina
que é competencia plena da Comuni-dade Autónoma galega o
regulamento e administra-ción do ensino en toda a súa extensión,
niveis e graos,modalidades e especialidades, sen prexuízo do
dis-posto no artigo 27 da Constitución e nas leis orgáni-cas que,
conforme o parágrafo primeiro do seu artigo81, o desenvolvan.
O Real decreto 1513/2006, do 7 de decembro, poloque se
establecen as ensinanzas mínimas da educa-ción primaria que
facilitarán a continuidade, progre-sión e coherencia da aprendizaxe
no caso de mobili-dade xeográfica do alumnado, desenvolve os
aspectosbásicos do currículo en relación cos obxectivos,
com-petencias básicas, contidos e criterios de avaliación.
A Lei orgánica de educación indica que serán asadministracións
educativas as que establezan o currí-culo das distintas ensinanzas
reguladas pola citadalei, do cal formarán parte os aspectos básicos
ante-riormente indicados.
Os centros docentes desenvolverán e completarán,se for o caso, o
currículo das diferentes etapas e ciclosno uso da súa autonomía,
tal e como se recolle nocapítulo II do título V da Lei orgánica de
educación,respondendo ao principio de autonomía pedagóxica,de
organización e xestión que a citada lei lles atribúeaos centros
educativos coa finalidade de adecuarse áscaracterísticas e á
realidade educativa de cada undeles.
O currículo que se establece neste decreto ten comoobxectivo
contribuír ao logro dos principios básicos
desta Lei orgánica de educación que se expresan nopreámbulo e
que se resumen en lograr:
* Calidade de educación para todo o alumnado.
* Equidade que garanta a igualdade de oportunida-des.
* Esforzo compartido por todas as persoas compo-ñentes da
comunidade educativa.
A educación primaria e mais a educación secunda-ria obrigatoria
constitúen o ensino básico, que é obri-gatorio e gratuíto para
todas as persoas.
A educación primaria é, pois, a primeira etapa doensino
obrigatorio. Como tal, caracterízase por unhaespecial atención á
diversidade, pola prevención dasdificultades de aprendizaxe e a
posta en práctica deapoios e/ou reforzos tan pronto como sexan
detecta-das, acudindo ás medidas organizativas e/ou curricu-lares
que sexan precisas para asegurar o principio deequidade, sen
prexuízo de garantir unha educacióncomún para todo o alumnado.
Nesta liña, estableceranse os mecanismos precisospara lograr
unha coordinación entre esta etapa e as deeducación infantil e
educación secundaria obrigato-ria.
Porén, será de grande importancia a acción titorialque vertebre
todas as actuacións con cada un dos gru-pos e con cada alumno e
cada alumna dese grupo.
O eixe do traballo nesta etapa educativa será odesenvolvemento
das competencias básicas que per-mitan encamiñar todo o alumnado
cara ao logro dunhaformación integral, tanto na súa vertente
persoal comanas demandas sociais e culturais que faciliten a
con-tinuación dos estudos e, posteriormente, a inclusiónna vida
laboral, pero sempre coa asunción da necesi-dade de aprender ao
longo de toda a vida.
Ten enorme importancia a presenza no currículo dascompetencias
básicas que o alumnado deberá desen-volver na educación primaria e
completar na educa-ción secundaria obrigatoria. As competencias
básicaspermiten identificar aquelas aprendizaxes que seconsideran
imprescindibles desde un enfoque inte-grador e orientado á
aplicación dos saberes adquiri-dos. O seu logro deberá capacitar as
alumnas e osalumnos para a súa realización persoal, a
incorpora-ción satisfactoria á vida adulta e o desenvolvementodunha
aprendizaxe permanente ao longo da vida.
Será preciso que a organización dos centros educa-tivos, as
formas de relación de todas as persoas com-poñentes da comunidade
educativa, as actividadesdocentes, así como as complementarias e
extraescola-res, incidan no desenvolvemento das citadas
compe-tencias básicas. Prestarase especial atención á educa-ción en
valores e ás normas de convivencia que per-mitan unha incorporación
á sociedade democráticacon respecto, interese, esforzo e
responsabilidade.
S a m p l e T e x t
-
Nº 132 ! Luns, 9 de xullo de 2007 11.667DIARIO OFICIAL DE
GALICIA
Neste decreto inclúense os seguintes anexos:
Anexo I. Competencias básicas.
Anexo II. Obxectivos, competencias básicas, conti-dos e
criterios de avaliación das distintas áreas queconstitúen a
etapa.
Anexo III. Cadro de distribución horaria.
Anexo IV. Proxecto lector de centro.
Anexo V. Plan de introdución das tecnoloxías dainformación e da
comunicación.
De conformidade co exposto, por proposta da conse-lleira de
Educación e Ordenación Universitaria, noexercicio da facultade
outorgada polo artigo 34 daLei 1/1983, do 22 de febreiro,
reguladora da Xunta eda súa presidencia, modificada pola Lei
11/1988, do20 de outubro, e pola Lei 2/2007, do 28 de marzo,
dotraballo en igualdade das mulleres de Galicia, oídosos ditames do
Consello Consultivo e do ConselloEscolar, e logo de deliberación do
Consello da Xuntade Galicia, na súa reunión do día vinte e oito de
xuñode dous mil sete,
DISPOÑO:
Artigo 1º.-Principios xerais.
A educación primaria é unha etapa educativa queten carácter
obrigatorio e gratuíto. Comprende seiscursos académicos, que se
cursarán ordinariamenteentre os seis e os doce anos de idade. Con
carácterxeral, o alumnado incorporarase ao primeiro curso
daeducación primaria no ano natural en que cumpraseis anos.
A educación primaria consta de tres ciclos que seorganizarán en
áreas con carácter global e integrador.
Artigo 2º.-Fins.
1. A finalidade da educación primaria é proporcio-narlles a
todos os nenos e nenas unha educación quepermita afianzar o seu
desenvolvemento persoal e oseu propio benestar, adquirir as
habilidades culturaisbásicas relativas á expresión e comprensión
oral, álectura, á escritura e ao cálculo, ao sentido artístico,á
creatividade e á afectividade, así como desenvolverhabilidades
sociais e hábitos de traballo.
2. A acción educativa nesta etapa procurará a inte-gración das
distintas experiencias e aprendizaxes doalumnado e adaptarase aos
seus ritmos de traballo.
Artigo 3º.-Obxectivos da educación primaria.
Os obxectivos da educación primaria estarán enca-miñados ao
logro da adquisición, por parte de todo oalumnado, das capacidades
que permitan:
a) Coñecer e apreciar os valores e as normas de con-vivencia,
aprender a obrar de acordo con elas, prepa-rarse para o exercicio
activo da cidadanía e respectaros dereitos humanos, así como o
pluralismo propiodunha sociedade democrática.
b) Desenvolver hábitos de traballo individual e deequipo, de
esforzo e de responsabilidade no estudo,así como actitudes de
confianza en si mesmo, sentidocrítico, iniciativa persoal,
curiosidade, interese ecreatividade na aprendizaxe.
c) Adquirir habilidades para a prevención e para aresolución
pacífica de conflitos que lle permitandesenvolverse con autonomía
no ámbito familiar edoméstico, así como nos grupos sociais con que
serelaciona.
d) Coñecer, comprender e respectar as diferentesculturas e as
diferenzas entre as persoas, a igualdadede dereitos e oportunidades
de homes e de mulleres ea non-discriminación de persoas con
discapacidade.
e) Coñecer e utilizar de xeito apropiado a linguagalega, a
lingua castelá e desenvolver hábitos de lec-tura.
f) Adquirir en, polo menos, unha lingua estranxeiraa competencia
comunicativa básica que lle permitaexpresar e comprender mensaxes
sinxelas e desenvol-verse en situacións cotiás.
g) Desenvolver as competencias matemáticas bási-cas e iniciarse
na resolución de problemas que requi-ran a realización de
operacións elementais de cálcu-lo, coñecementos xeométricos e
estimacións, así comoser capaz de aplicalos a situacións da súa
vida cotiá.
h) Coñecer e valorar o seu contorno natural, social ecultural,
así como as posibilidades de acción e de coi-dado deste, con
especial atención á singularidade deGalicia. Coñecer mulleres e
homes que realizaronachegas importantes á cultura e sociedade
galegas.
i) Iniciarse na utilización, para a aprendizaxe, dastecnoloxías
da información e da comunicación,desenvolvendo un espírito crítico
ante as mensaxesque recibe e elabora.
j) Utilizar diferentes representacións e expresiónsartísticas e
iniciarse na construción de propostasvisuais.
k) Valorar a hixiene e a saúde, aceptar e aprender acoidar o
propio corpo e o dos outros, respectar as dife-renzas e utilizar a
educación física e o deporte comomedios para favorecer o
desenvolvemento persoal esocial.
l) Coñecer e valorar a flora e a fauna, en especial apresente na
Comunidade Autónoma de Galicia, eadoptar modos de comportamento que
favorezan o seucoidado.
m) Desenvolver as súas capacidades afectivas entodos os ámbitos
da personalidade e nas súas rela-cións coas demais persoas, o valor
da corresponsabi-lidade no traballo doméstico e no coidado das
outraspersoas, así como unha actitude contraria á violencia,aos
prexuízos de calquera tipo e aos estereotipossexistas.
S a m p l e T e x t
-
11.668 DIARIO OFICIAL DE GALICIA Nº 132 ! Luns, 9 de xullo de
2007
n) Fomentar a educación vial e actitudes de respec-to que
incidan na prevención dos accidentes de tráfi-co.
Artigo 4º.-Currículo.
1. Enténdese por currículo da educación primaria oconxunto de
obxectivos, competencias básicas, conti-dos, métodos pedagóxicos e
criterios de avaliacióndesta etapa educativa.
2. As competencias básicas que se deben adquirirno ensino básico
publícanse no anexo I deste decreto.Ao seu logro deberá contribuír
a educación primaria,de acordo cos criterios de avaliación que para
cadaciclo e área figuran no anexo II.
3. O currículo para a educación primaria nos cen-tros docentes
dependentes da Consellería de Educa-ción e Ordenación Universitaria
da ComunidadeAutónoma de Galicia será o que se recolle para
cadaárea e nos diferentes ciclos no anexo II a este decre-to.
4. Os centros docentes desenvolverán e concretaráno currículo
establecido neste decreto. Estas concre-cións formarán parte do
proxecto educativo, así comoo tratamento nas distintas áreas de
educación en valo-res, a educación moral e cívica, a educación para
apaz, a igualdade de oportunidades entre os sexos, aeducación
ambiental, a educación sexual, para a saú-de e calidade de vida, a
educación para o lecer a edu-cación do consumidor e a viaria.
Artigo 5º.-Organización.
1. A etapa da educación primaria comprende tresciclos de dous
anos académicos cada un e organízaseen áreas, que terán un carácter
global e integrador.
2. Cada un dos ciclos constitúe unha unidade
deensino-aprendizaxe, polo que é imprescindible acoordinación de
todo o profesorado implicado para odesenvolvemento correcto do
currículo. A etapa deeducación primaria terá, pois, un carácter
global eintegrador.
3. A educación primaria será impartida por mestrese mestras, que
terán competencia docente en todas asáreas deste nivel. As
ensinanzas da música, da edu-cación física e dos idiomas
estranxeiros serán impar-tidas por mestres e mestras coa
especialidade ouhabilitación correspondente.
Artigo 6º.-Áreas de coñecemento.
1. As áreas que se impartirán en todos e cada un doscursos da
educación primaria, entre as que teránespecial consideración polo
seu carácter instrumentalas linguas e as matemáticas, son as
seguintes:
Coñecemento do medio natural, social e cultural.
Educación artística.
Educación física.
Lingua galega e literatura.
Lingua castelá e literatura.
Lingua estranxeira.
Matemáticas.
2. Ademais, no segundo ano do terceiro ciclo enga-dirase a área
de educación para a cidadanía e osdereitos humanos, na cal se
prestará especial aten-ción á igualdade entre homes e mulleres.
3. Sen prexuízo do seu tratamento específico nal-gunha das áreas
da etapa, a comprensión lectora, aexpresión oral e escrita, a
comunicación audiovisual,as tecnoloxías da información e da
comunicación e aeducación en valores traballaranse en todas as
áreas.
4. Coa finalidade de fomentar o hábito da lectura, oscentros
elaborarán e aplicarán un proxecto lector quese axustará ás liñas
básicas que se publican comoanexo IV ao presente decreto,
asegurándose comomínimo media hora diaria.
5. Os centros docentes elaborarán e aplicarán, ade-mais, o plan
de introdución das tecnoloxías da infor-mación e da comunicación
que se axustará ás direc-trices que se publican como anexo V deste
decreto.
Artigo 7º.-Horario.
1. Sen esquecer o carácter global e integrador dasdiferentes
áreas en que se organiza a educación pri-maria, o horario semanal
de cada unha das áreas nosdistintos cursos é o que figura no anexo
III destedecreto.
Artigo 8º.-Avaliación.
1. A avaliación dos procesos de aprendizaxe doalumnado será
continua, global, formativa e integra-dora de todas as áreas. Terá
en conta o progreso doalumnado no conxunto das áreas.
2. Na avaliación serán tidos en conta todos os ele-mentos que
compoñen o currículo.
3. Os criterios de avaliación das áreas serán refe-rentes
fundamentais para valorar o grao de adquisi-ción das competencias
básicas.
4. Se no proceso de avaliación continua se adverti-se que un
alumno ou alumna non progresa adecuada-mente, o centro educativo,
tan pronto detecte as difi-cultades de aprendizaxe, adoptará
medidas de reforzoeducativo coa finalidade de que o alumnado
adquiraos coñecementos necesarios para continuar o
procesoeducativo.
5. O profesorado avaliará tanto as aprendizaxes doalumnado coma
os procesos de ensino e a súa propiapráctica docente.
Artigo 9º.-Promoción de ciclo.
1. Ao final de cada ciclo, e como consecuencia doproceso de
avaliación, tomaranse as decisións sobrepromoción de ciclo do
alumnado.
2. A decisión de promoción de ciclo adoptaraa oequipo de
profesores e profesoras que impartendocencia ao grupo de alumnos e
alumnas no último
S a m p l e T e x t
-
Nº 132 ! Luns, 9 de xullo de 2007 11.669DIARIO OFICIAL DE
GALICIA
curso do ciclo, e deberá ter en especial consideracióna
información e o criterio do titor ou titora.
3. O alumnado acadará a promoción ao ciclo educa-tivo seguinte
sempre que alcanzase o desenvolvemen-to correspondente das
competencias básicas e unaxeitado grao de madurez. Accederase tamén
aoseguinte ciclo cando as aprendizaxes non alcanzadasnon sexan un
obstáculo para seguir satisfactoriamen-te o novo ciclo. Neste caso,
o centro educativo adop-tará as medidas precisas para que o
alumnado recibaos apoios necesarios para a recuperación das
ditasaprendizaxes.
4. Cando o alumno ou alumna non cumpra as con-dicións
establecidas no parágrafo anterior, permane-cerá un ano máis no
ciclo, tendo en conta que estamedida só se poderá adoptar unha soa
vez ao longo detoda a etapa educativa. Esta medida deberá ir
acom-pañada dun plan específico de reforzo educativo queos centros
educativos organizarán de acordo co queestableza a Consellería de
Educación e OrdenaciónUniversitaria.
Artigo 10º.-Promoción á educación secundaria obri-gatoria.
1. O alumnado accederá á educación secundariaobrigatoria se
alcanzou o desenvolvemento correspon-dente das competencias básicas
e o adecuado grao demadurez. Accederá tamén cando as aprendizaxes
nonalcanzadas non sexan un obstáculo para seguir
satis-factoriamente a nova etapa. Neste caso, o centro edu-cativo
receptor do alumnado establecerá as medidasde apoio necesarias para
que este recupere as ditasaprendizaxes, á vista dos informes
individualizados.
2. Se non se cumpren as condicións establecidas noparágrafo
anterior, o alumno ou alumna permaneceráun ano máis no terceiro
ciclo, agás se xa repetise unhavez nos dous ciclos anteriores.
Artigo 11º.-Procedemento en materia de avaliación.
A Consellería de Educación e Ordenación Universi-taria ditará as
normas oportunas de procedemento enmateria de avaliación e
promoción do alumnado.
Artigo 12º.-Informe sobre a aprendizaxe.
1. De conformidade co establecido no artigo 20.5ºda Lei orgánica
2/2006, do 3 de maio, de educación,e coa finalidade de garantir a
continuidade do proce-so de formación do alumnado, ao rematar a
etapa, ostitores ou titoras, tendo en conta a información
solici-tada ao equipo de profesores e profesoras, elaboraránun
informe individualizado de cada alumno ou alum-na sobre a súa
aprendizaxe, os obxectivos alcanzadose as competencias básicas
adquiridas, así como sobreaqueles elementos que puidesen
condicionar o pro-greso educativo do alumnado.
2. A Consellería de Educación e Ordenación Univer-sitaria
elaborará as características do informe, estable-cerá os mecanismos
de coordinación coa etapa educati-va seguinte e garantirá a súa
confidencialidade.
Artigo 13º.-Participación dos pais ou titores.
A Consellería de Educación e Ordenación Universi-taria
establecerá o procedemento para que, de confor-midade co
establecido no artigo 4.2º e), da Lei orgá-nica 8/1985, do 3 de
xullo, reguladora do dereito áeducación, os pais e nais ou
titores/as participen eapoien a evolución do proceso educativo dos
seusfillos/as ou tutelados/as, coñezan as decisións relati-vas á
avaliación e promoción e colaboren nas medidasde apoio ou reforzo
que adopten os centros educativospara facilitar o seu progreso
educativo.
Artigo 14º.-Titoría.
1. Na educación primaria, cada grupo de alumnos ealumnas terá un
titor ou titora. A súa actuación debe-rá coordinarse especialmente
coa dos outros profeso-res e profesoras que incidan sobre o mesmo
grupo dealumnos e alumnas, sen prexuízo da necesaria coordi-nación
co equipo de profesoras e profesores de ciclo eetapa.
2. Na educación primaria, a acción titorial orienta-rá o proceso
educativo individual e colectivo do alum-nado, sen prexuízo das
competencias e a necesariacoordinación, se é o caso, co
Departamento de Orien-tación.
3. A persoa titora manterá unha relación permanen-te coas
familias do alumnado, atendendo á concilia-ción profesional e
familiar, teraas informadas sobre oprogreso da aprendizaxe e
integración socio-educati-va dos seus fillos/as e escoitaraas
naquelas decisiónsque afecten a orientación académica e profesional
dosseus fillos/as, sen prexuízo, se é o caso, das compe-tencias do
Departamento de Orientación.
Artigo 15º.-Atención á diversidade.
1. A intervención educativa nesta etapa atenderá ádiversidade do
alumnado, é dicir, centrarase nasactuacións educativas dirixidas a
dar resposta ás dife-rentes capacidades, ritmos e estilos de
aprendizaxe.Ademais, porá énfase na detección temperá do alum-nado
que requira unha atención educativa diferente áordinaria, por
presentar necesidades educativas espe-ciais, por dificultades
específicas da aprendizaxe,polas súas altas capacidades
intelectuais, por incor-porarse tardiamente ao sistema educativo,
ou por con-dicións persoais ou de historia familiar.
2. En canto se detecten dificultades de aprendizaxenalgún alumno
ou alumna, o centro educativo deberápoñer en funcionamento as
medidas de reforzo educa-tivo que se consideren máis convenientes e
que pode-rán ser tanto organizativas como curriculares. Entreestas
medidas encóntranse o apoio dentro do grupoordinario, o apoio
ocasional fóra do grupo ordinario,os agrupamentos flexibles e as
adaptacións do currí-culo.
3. A escolarización do alumnado que se incorporatardiamente ao
sistema educativo por proceder dou-tros países ou por calquera
outro motivo realizarase
S a m p l e T e x t
-
11.670 DIARIO OFICIAL DE GALICIA Nº 132 ! Luns, 9 de xullo de
2007
atendendo ás súas circunstancias, coñecementos, ida-de e
historial académico.
Cando presente graves carencias na lingua de esco-larización do
centro, realizará un programa de inmer-sión lingüística que será,
en todo caso, simultáneo áescolarización nos grupos ordinarios, cos
cales com-partirá o maior tempo posible de horario semanal,
nostermos que estableza a Consellería de Educación eOrdenación
Universitaria.
Os alumnos e alumnas que presenten un desfase noseu nivel de
competencia curricular de máis dun ciclopoderán ser escolarizados
nun curso inferior ao quelles correspondería por idade. Neste caso,
o centroeducativo adoptará as medidas de reforzo educativomáis
adecuadas para facilitar a súa integración esco-lar e a
recuperación do desfase curricular. No supos-to de superar o dito
desfase, incorporaranse ao cursoque lles corresponde pola súa
idade.
4. A escolarización do alumnado con altas capaci-dades
intelectuais flexibilizarase de tal forma que sepoida anticipar un
curso o inicio da escolarizaciónnesta etapa educativa ou reducir a
súa duración can-do se prevexa que estas son as medidas máis
adecua-das para o desenvolvemento do seu equilibrio persoale a súa
socialización, ou poderá enriquecerse o currí-culo, nos termos que
estableza a Consellería de Edu-cación e Ordenación
Universitaria.
Artigo 16º.-Alumnado con necesidades educativasespeciais.
1. Enténdese por alumnado que presenta necesida-des educativas
especiais aquel que requira, por unperíodo da súa escolarización ou
ao longo de toda ela,determinados apoios e atencións educativas
específi-cas derivadas de discapacidade ou trastornos gravesda
conduta, tal como indica o artigo 73 da Lei orgáni-ca 2/2006, do 3
de maio, de educación.
2. Para que este alumnado poida alcanzar o máximodesenvolvemento
das súas capacidades persoais e osobxectivos da etapa,
estableceranse as medidas curri-culares e organizativas oportunas
que aseguren o seuadecuado progreso, dentro dos principios de
inclusióne normalidade.
3. Na educación primaria poderán realizarse adap-tacións
curriculares que se aparten significativamen-te dos contidos e
criterios de avaliación do currículo,dirixidas a este alumnado con
necesidades educativasespeciais.
4. As adaptacións curriculares deste alumnado, queestarán
precedidas en todo caso dunha avaliación dassúas necesidades
educativas especiais e da conse-guinte proposta curricular
específica, realizaransebuscando o máximo desenvolvemento das
competen-cias básicas de acordo coas posibilidades do alumnoou
alumna; a avaliación e a promoción tomarán comoreferencia os
obxectivos e criterios de avaliación fixa-dos nas ditas
adaptacións.
5. A Consellería de Educación e Ordenación Uni-versitaria
determinará o procedemento de autoriza-ción das adaptacións
referidas neste artigo.
6. Sen prexuízo da permanencia durante un cursomáis no mesmo
ciclo, prevista no artigo 9.4º do pre-sente decreto, a
escolarización deste alumnado naeducación primaria en centros
ordinarios poderá pro-longarse un ano máis, sempre que se favoreza
a súaintegración socioeducativa.
Artigo 17º.-Avaliación de diagnóstico.
1. Ao finalizar o segundo ciclo da educación prima-ria, todos os
centros realizarán unha avaliación dediagnóstico das competencias
básicas alcanzadaspolo seu alumnado. Esta avaliación, que non
teráefectos académicos, terá carácter formativo e orienta-dor para
os centros, informativo para as familias epara o conxunto da
comunidade educativa, como esta-blece o artigo 21 da Lei orgánica
2/2006, do 3 demaio, de educación.
2. A Consellería de Educación e Ordenación Uni-versitaria
facilitaralles aos centros educativos osmodelos e apoios
necesarios, co fin de que todos rea-licen de xeito adecuado estas
avaliacións.
Disposicións adicionais
Primeira.-Ensinanzas de relixión.
1. A área de relixión católica será de oferta obriga-toria para
os centros e de carácter voluntario para oalumnado.
2. O ensino doutras relixións axustarase ao dispostonos acordos
de cooperación celebrados polo Estadoespañol coa Federación de
Entidades RelixiosasEvanxélicas de España, a Federación de
Comunida-des Israelitas de España, a Comisión Islámica deEspaña e,
se é o caso, aqueles que no futuro se poi-dan subscribir con outras
confesións relixiosas.
3. Ao inicio de cada curso académico os pais/naisou titores/as
dos alumnos e alumnas manifestarán asúa vontade de que os seus
fillos/as reciban ou nonensinanzas de relixión.
4. Os centros docentes disporán as medidas organi-zativas para
que o alumnado cuxos pais ou titores nonoptasen por que cursen as
ensinanzas de relixión,reciban a debida atención educativa co fin
de que aelección dunha ou outra opción non supoña discrimi-nación
ningunha. A dita atención, en ningún casocomportará a aprendizaxe
de contidos curricularesasociados ao coñecemento do feito relixioso
nin a cal-quera área da etapa. As medidas organizativas quedispoñan
os centros deberán ser incluídas no proxec-to educativo para que
familias e titores/as as coñezancon anterioridade.
5. A determinación do currículo do ensino de reli-xión católica
e das diferentes confesións relixiosascoas cales o Estado español
subscribiu acordos decooperación en materia educativa será
competencia,respectivamente, da xerarquía eclesiástica e das
S a m p l e T e x t
-
Nº 132 ! Luns, 9 de xullo de 2007 11.671DIARIO OFICIAL DE
GALICIA
correspondentes autoridades relixiosas. O seu contidodeberá, en
calquera caso, ser respectuoso cos dereitosdas persoas marcados na
lexislación vixente e sobretodo co valor de igualdade entre
mulleres e homes.
6. A avaliación do ensino da relixión católica reali-zarase nos
mesmos termos e cos mesmos efectos ca adas outras áreas da
educación primaria. A avaliacióndo ensino das diferentes confesións
relixiosas axusta-rase ao establecido nos acordos de cooperación
subs-critos polo Estado español.
7. Coa finalidade de garantir o principio de igualda-de e a
libre concorrencia entre todo o alumnado, ascualificacións que se
obtivesen na avaliación dasensinanzas de relixión non se computarán
nas convo-catorias en que deban entrar en concorrencia os
expe-dientes académicos.
Segunda.-Ensinanzas en linguas estranxeiras.
A Administración educativa poderá autorizar queunha parte do
currículo se imparta en linguasestranxeiras, sen que iso supoña
modificación dosaspectos básicos do currículo regulados neste
decre-to. Os centros que impartan unha parte das áreas docurrículo
en linguas estranxeiras non poderán incluíren ningún caso
requisitos lingüísticos entre os crite-rios de admisión do
alumnado.
Disposición derrogatoria
Queda derrogado o Decreto 245/1992, do 30 dexullo, polo que se
establece o currículo da educaciónprimaria na Comunidade Autónoma
de Galicia, senprexuízo da vixencia do seu currículo ata a
implanta-ción da nova ordenación da educación primaria, deacordo co
disposto no Real decreto 806/2006, do 30de xuño, polo que se
establece o calendario de apli-cación da nova ordenación do sistema
educativo,establecida pola Lei orgánica 2/2006, do 3 de maio,de
educación.
Disposicións derradeiras
Primeira.-Desenvolvemento normativo.
Autorízase a Consellería de Educación e Ordena-ción
Universitaria para ditar as disposicións quesexan necesarias para a
execución e o desenvolve-mento do establecido neste decreto.
Segunda.-Entrada en vigor.
Este decreto entra en vigor o día seguinte ao da súapublicación
no Diario Oficial de Galicia, sen prexuí-zo do establecido na súa
disposición derrogatoria.
Santiago de Compostela, vinte e oito de xuño dedous mil
sete.
Emilio Pérez TouriñoPresidente
Laura Sánchez PiñónConselleira de Educación e Ordenación
Universitaria
ANEXO I
Competencias básicas
Unha posible definición de competencia básicapodería ser «a
capacidade de poñer en práctica deforma integrada, en contextos e
situacións diversas, oscoñecementos, as habilidades e as actitudes
persoaisadquiridas. O concepto de competencia inclúe tantoos
saberes como as habilidades e as actitudes e vaimáis alá do saber e
do saber facer, incluíndo o saberser ou estar».
A incorporación de competencias básicas ao currí-culo permite
poñer o acento naquelas aprendizaxesque se consideran
imprescindibles desde unha posi-ción integradora e orientada á
aplicación dos saberesadquiridos. De aí o seu carácter básico. Son
aquelascompetencias que debe desenvolver un mozo ou unhamoza ao
finalizar o ensino obrigatorio para poderlograr a súa realización
persoal, exercer a cidadaníaactiva, incorporarse á vida adulta de
xeito satisfacto-rio e ser capaz de desenvolver unha aprendizaxe
per-manente ao longo da vida.
A inclusión das competencias básicas no currículoten varias
finalidades: integrar as diferentes aprendi-zaxes, tanto as
formais, incorporadas ás diferentesáreas ou materias, coma as
informais e non formais.Permitirlles a todos os estudantes integrar
as súasaprendizaxes, poñelas en relación con distintos tiposde
contidos e utilizalas de xeito efectivo cando llesresulten
necesarias en diferentes situacións e contex-tos. Orientar o
ensino, ao permitir identificar os con-tidos e os criterios de
avaliación que teñen carácterimprescindible e, en xeral, inspirar
as distintas deci-sións relativas ao proceso de ensino e de
aprendizaxe,a metodoloxía, a organización dos centros educativos,as
relacións persoais e a participación de toda acomunidade
educativa.
Coas áreas e materias do currículo preténdese quetodos os
alumnos e as alumnas alcancen os obxectivoseducativos e,
consecuentemente, que adquiran ascompetencias básicas. Con todo,
non existe unha rela-ción unívoca entre o ensino de determinadas
áreas oumaterias e o desenvolvemento de certas competen-cias. Cada
unha das áreas contribúe ao desenvolve-mento de diferentes
competencias e, pola súa vez,cada unha das competencias básicas
alcanzarasecomo consecuencia do traballo en varias áreas
oumaterias.
Ao ser as competencias un elemento organizadorvan ter
influencia, non só nos contidos e na avalia-ción, senón tamén na
metodoloxía.
O traballo nas áreas e materias do currículo paracontribuír ao
desenvolvemento das competenciasbásicas debe complementarse con
diversas medidasorganizativas e funcionais, imprescindibles para o
seudesenvolvemento. Así, a organización e o funciona-mento dos
centros e as aulas, a participación do alum-nado, as normas de
réxime interno, o uso de determi-nadas metodoloxías e recursos
didácticos, ou a con-
S a m p l e T e x t
-
11.672 DIARIO OFICIAL DE GALICIA Nº 132 ! Luns, 9 de xullo de
2007
cepción, organización e funcionamento da bibliotecaescolar,
entre outros aspectos, poden favorecer oudificultar o
desenvolvemento de competencias asocia-das á comunicación, a
análise do contorno físico, acreación, a convivencia e a cidadanía
ou a alfabetiza-ción dixital. Igualmente, a acción titorial
permanentepode contribuír de modo determinante á adquisiciónde
competencias relacionadas coa regulación dasaprendizaxes, o
desenvolvemento emocional ou ashabilidades sociais. A planificación
das actividadescomplementarias e extraescolares pode reforzar
odesenvolvemento do conxunto das competencias bási-cas.
No marco da proposta realizada pola Unión Euro-pea, e de acordo
coas consideracións que se acabande expoñer, identificáronse oito
competencias bási-cas:
1. Competencia en comunicación lingüística.
2. Competencia matemática.
3. Competencia no coñecemento e na interacción comundo
físico.
4. Tratamento da información e competencia dixital.
5. Competencia social e cidadá.
6. Competencia cultural e artística.
7. Competencia para aprender a aprender.
8. Autonomía e iniciativa persoal.
Neste anexo recóllense a descrición, finalidade easpectos
distintivos destas competencias e ponse demanifesto, en cada unha
delas, o nivel consideradobásico que debe alcanzar todo o alumnado
ao finali-zar a educación secundaria obrigatoria.
O currículo da educación primaria estrutúrase enáreas; é nelas
onde se deben buscar os referentes quepermitan o desenvolvemento e
adquisición das com-petencias nesta etapa. Así pois, en cada área
inclui-ranse referencias explícitas á súa contribución aaquelas
competencias básicas ás cales se orienta enmaior medida. Doutra
banda, tanto os obxectivoscomo a propia selección dos contidos
buscan aseguraro desenvolvemento de todas elas. Os criterios de
ava-liación serven de referencia para valorar o progresivograo de
adquisición.
Competencia en comunicación lingüística.
Esta competencia refírese á utilización da linguaxecomo
instrumento de comunicación oral e escrita, derepresentación,
interpretación e comprensión da rea-lidade, de construción e
comunicación do coñece-mento e de organización e autorregulación do
pensa-mento, das emocións e da conduta.
Os coñecementos, destrezas e actitudes propiosdesta competencia
permiten expresar pensamentos,emocións, vivencias e opinións, así
como dialogar,formar un xuízo crítico e ético, xerar ideas,
estruturaro coñecemento, dar coherencia e cohesión ao discur-so e
ás propias accións e tarefas, adoptar decisións e
desfrutar escoitando, lendo ou expresándose de formaoral e
escrita, todo o cal contribúe ademais ao desen-volvemento da
autoestima e da autoconfianza.
Comunicarse e conversar son accións que supoñenhabilidades para
establecer vínculos e relacións cons-trutivas cos demais e co
contorno, así como achegar-se a novas culturas, que adquiren
consideración erespecto na medida en que se coñecen. Por iso,
acompetencia de comunicación lingüística está pre-sente na
capacidade efectiva de convivir e de resolverconflitos.
A lingua, como ferramenta de comprensión e repre-sentación da
realidade, debe ser instrumento para aigualdade; para a construción
de relacións, en termosde igualdade, entre mulleres e homes; para a
elimina-ción de estereotipos e expresións machistas ou xenó-fobas.
A comunicación será o eixe da resolución pací-fica de conflitos na
comunidade escolar.
Escoitar, expoñer e dialogar implica ser conscientedos
principais tipos de interacción verbal, ser progre-sivamente
competente na expresión e comprensióndas mensaxes orais que se
intercambian en situaciónscomunicativas diversas e adaptar a
comunicación aocontexto. Supón tamén a utilización activa e
efectivade códigos e habilidades lingüísticas e non lingüísti-cas e
das regras propias do intercambio comunicativoen diferentes
situacións, para producir textos oraisadecuados a cada situación de
comunicación.
Ler e escribir son accións que supoñen e reforzan ashabilidades
que permiten buscar, recompilar e proce-sar información, e ser
competente á hora de compren-der, compoñer e utilizar distintos
tipos de textos conintencións comunicativas ou creativas diversas.
Alectura facilita a interpretación e comprensión docódigo que
permite facer uso da lingua escrita e é,ademais, fonte de pracer,
de descubrimento doutroscontornos, idiomas e culturas, de fantasía
e de saber,todo o cal contribúe, pola súa vez, a conservar
emellorar a competencia comunicativa.
A habilidade para seleccionar e aplicar determina-dos propósitos
ou obxectivos ás accións propias dacomunicación lingüística (o
diálogo, a lectura, a escri-tura, etc.) está vinculada a algúns
trazos fundamentaisdesta competencia, como as habilidades para
repre-sentarse mentalmente, interpretar e comprender arealidade, e
organizar e autorregular o coñecemento ea acción dotándoos de
coherencia.
Comprender e saber comunicar son saberes prácti-cos que se deben
apoiar no coñecemento reflexivosobre o funcionamento da lingua e as
súas normas deuso, e implican a capacidade de tomar a lingua
comoobxecto de observación e de análise. Expresar e inter-pretar
diferentes tipos de discurso acordes á situacióncomunicativa en
diferentes contextos sociais e cultu-rais implica o coñecemento e
aplicación efectiva dasregras de funcionamento do sistema da lingua
e dasestratexias necesarias para interactuar lingüistica-mente dun
xeito adecuado.
S a m p l e T e x t
-
Nº 132 ! Luns, 9 de xullo de 2007 11.673DIARIO OFICIAL DE
GALICIA
Dispoñer desta competencia implica ter concienciadas convencións
sociais, dos valores e aspectos cultu-rais e da versatilidade da
lingua en función do contex-to e da intención comunicativa. Implica
a capacidadeempática de poñerse no lugar doutras persoas; de ler,de
escoitar, de analizar e de ter en conta opinións dis-tintas á
propia con sensibilidade e espírito crítico; deexpresar
adecuadamente -en fondo e forma- as pro-pias ideas e emocións, e de
aceptar e realizar críticascon espírito construtivo.
Con distinto nivel de dominio e de formalización -espe-cialmente
en lingua escrita- esta competencia significa,no caso das linguas
estranxeiras, poder comunicarse nal-gunhas delas e, con iso,
enriquecer as relacións sociais edesenvolverse en contextos
distintos ao propio. Así mes-mo, favorécese o acceso a máis e
diversas fontes de infor-mación, comunicación e aprendizaxe.
En síntese, o desenvolvemento da competencia lin-güística ao
final da educación obrigatoria comporta odominio da lingua oral e
escrita en múltiples contex-tos, e o uso funcional de, polo menos,
unha linguaestranxeira.
Na Comunidade Autónoma de Galicia, recollendoas normas do
Estatuto de autonomía, todos estes ele-mentos que configuran a
competencia lingüísticaestarán referidos ás dúas linguas oficiais,
o galego,lingua propia de Galicia, e o castelán, así como,
polomenos, a unha lingua estranxeira.
Competencia matemática.
Consiste na habilidade para utilizar e relacionar osnúmeros, as
súas operacións básicas, os símbolos e asformas de expresión e
razoamento matemático, tantopara producir e interpretar distintos
tipos de informa-ción como para ampliar o coñecemento sobre
aspec-tos cuantitativos e espaciais da realidade, e pararesolver
problemas relacionados coa vida cotiá e comundo laboral.
Forma parte da competencia matemática a habilida-de para
interpretar e expresar con claridade e preci-sión informacións,
datos e argumentacións, o queaumenta a posibilidade real de seguir
aprendendo aolongo da vida, tanto no ámbito escolar ou
académicocomo fóra del, e favorece a participación efectiva navida
social.
Así mesmo, esta competencia implica o coñecemen-to e manexo dos
elementos matemáticos básicos (dis-tintos tipos de números,
medidas, símbolos, elemen-tos xeométricos, etc.) en situacións
reais ou simuladasda vida cotiá, e a posta en práctica de procesos
derazoamento que levan á solución dos problemas ou áobtención de
información. Estes procesos permitenaplicar esa información a unha
maior variedade desituacións e contextos, seguir cadeas
argumentaisidentificando as ideas fundamentais, e estimar e
axui-zar a lóxica e validez de argumentacións e informa-cións. En
consecuencia, a competencia matemáticasupón a habilidade para
seguir determinados proce-sos de pensamento (como a indución e a
dedución,
entre outros) e aplicar algúns algoritmos de cálculo ouelementos
da lóxica, o que conduce a identificar avalidez dos razoamentos e a
valorar o grao de certezaasociado aos resultados derivados dos
razoamentosválidos.
A competencia matemática implica unha disposi-ción favorable e
de progresiva seguridade e confianzacara á información e ás
situacións (problemas, incóg-nitas, etc.) que conteñen elementos ou
soportes mate-máticos, así como cara á súa utilización cando a
situa-ción o aconsella, baseadas no respecto e no gusto polacerteza
e na súa procura a través do razoamento.
Esta competencia cobra realidade e sentido namedida en que os
elementos e razoamentos matemáti-cos son utilizados para
enfrontarse a aquelas situa-cións cotiás que os precisan. Xa que
logo, a identifi-cación de tales situacións, a aplicación de
estratexiasde resolución de problemas e a selección das
técnicasadecuadas para calcular, representar e interpretar
arealidade a partir da información dispoñible estánincluídas nela.
En definitiva, a posibilidade real deutilizar a actividade
matemática en contextos tanvariados como sexa posible. Por iso, o
seu desenvol-vemento na educación obrigatoria alcanzarase namedida
en que os coñecementos matemáticos se apli-quen de xeito espontáneo
a unha ampla variedade desituacións, provenientes doutros campos de
coñece-mento e da vida cotiá.
O desenvolvemento da competencia matemática aofinal da educación
obrigatoria implica utilizar espon-taneamente -nos ámbitos persoal
e social- os elemen-tos e razoamentos matemáticos para interpretar
e pro-ducir información, para resolver problemas prove-nientes de
situacións cotiás e para tomar decisións.En definitiva, supón
aplicar aquelas destrezas e acti-tudes que permiten razoar
matematicamente, com-prender unha argumentación matemática e
expresar-se e comunicarse na linguaxe matemática, utilizandoas
ferramentas de apoio adecuadas, e integrando ocoñecemento
matemático con outros tipos de coñece-mento para dar unha mellor
resposta ás situacións davida de distinto nivel de
complexidade.
Competencia no coñecemento e a interación comundo físico.
É a habilidade para interactuar co mundo físico,tanto nos seus
aspectos naturais como nos xeradospola acción humana, de tal modo
que se posibilite acomprensión de sucesos, a predición de
consecuen-cias e a actividade dirixida á mellora e preservacióndas
condicións de vida propia, das demais persoas edo resto dos seres
vivos. En definitiva, incorporahabilidades para desenvolverse
adecuadamente, conautonomía e iniciativa persoal, en ámbitos da
vida edo coñecemento moi diversos (saúde, actividade pro-dutiva,
consumo, ciencia, procesos tecnolóxicos, etc.)e para interpretar o
mundo, o que exixe a aplicacióndos conceptos e principios básicos
que permiten aanálise dos fenómenos desde os diferentes campos
decoñecemento científico involucrados.
S a m p l e T e x t
-
11.674 DIARIO OFICIAL DE GALICIA Nº 132 ! Luns, 9 de xullo de
2007
Así, forma parte desta competencia a adecuada per-cepción do
espazo físico en que se desenvolven a vidae a actividade humana,
tanto a grande escala coma nocontorno inmediato, e a habilidade
para interactuarco espazo circundante: moverse nel e resolver
proble-mas nos cales interveñan os obxectos e a súa posición.
Así mesmo, a competencia de interactuar co espazofísico leva
implícito ser consciente da influencia queten a presenza das
persoas no espazo, o seu asenta-mento, a súa actividade, as
modificacións que intro-ducen e as paisaxes resultantes, así como
da impor-tancia de que todos os seres humanos se beneficiendo
desenvolvemento e de que este procure a conser-vación dos recursos
e a diversidade natural, e se man-teña a solidariedade global e
interxeracional. Supón,así mesmo, demostrar espírito crítico na
observaciónda realidade e na análise das mensaxes informativase
publicitarias, así como uns hábitos de consumo res-ponsables na
vida cotiá.
Esta competencia, partindo do coñecemento do cor-po humano, da
natureza e da interacción dos homes emulleres con ela, permite
argumentar racionalmenteas consecuencias duns ou doutros modos de
vida, eadoptar unha disposición a unha vida física e
mentalsaudables nun contorno natural e social tamén sauda-ble. Así
mesmo, supón considerar a dobre dimensión-individual e colectiva-
da saúde, e mostrar actitudesde responsabilidade e de respecto cara
aos demais ecara a un mesmo.
Esta competencia fai posible identificar preguntasou problemas e
obter conclusións baseadas en probas,coa finalidade de comprender e
tomar decisións sobreo mundo físico e sobre os cambios que a
actividadehumana produce no medio natural, na saúde e na cali-dade
de vida das persoas. Supón a aplicación destescoñecementos e
procedementos para dar resposta aoque se percibe como demandas ou
necesidades daspersoas, das organizacións e do medio natural.
As habilidades asociadas ao movemento no espazofísico e á saúde
activan esta competencia a través daactividade física e do control
do propio corpo. A acti-vidade física está mediatizada polo
movemento e assúas funcións. Unha correcta utilización do
move-mento por medio da actividade física facilitará, ade-mais dun
maior coñecemento de si mesmo, unha uti-lización máis produtiva do
contorno, unhas melloresrelacións entre as persoas e un incremento
da calida-de de vida e da saúde, entendida como un estado
debenestar físico, mental e social.
Tamén incorpora a aplicación dalgunhas nocións,conceptos
científicos e técnicos, e de teorías científi-cas básicas
previamente comprendidas. Isto implica ahabilidade progresiva para
poñer en práctica os pro-cesos e actitudes propios da análise
sistemática e deindagación científica: identificar e propoñer
proble-mas relevantes; realizar observacións directas e indi-rectas
con conciencia do marco teórico ou interpreta-tivo que as dirixe;
formular preguntas; localizar, obter,analizar e representar
información cualitativa e cuan-
titativa; propoñer e contrastar solucións, tentativas
ouhipóteses; realizar predicións e inferencias de distin-to nivel
de complexidade; e identificar o coñecemen-to dispoñible (teórico e
empírico) necesario para res-ponder ás preguntas científicas, e
para obter, inter-pretar, avaliar e comunicar conclusións en
diversoscontextos (académico, persoal e social). Así
mesmo,significa recoñecer a natureza, fortalezas e límites
daactividade investigadora como construción social docoñecemento ao
longo da historia.
Esta competencia proporciona, ademais, destrezasasociadas á
planificación e ao manexo de soluciónstécnicas, seguindo criterios
de economía e de efica-cia, para satisfacer as necesidades da vida
cotiá e domundo laboral.
En definitiva, esta competencia supón o desenvol-vemento e
aplicación do pensamento científico-técni-co para interpretar a
información que se recibe e parapredicir e tomar decisións con
iniciativa e autonomíapersoal nun mundo en que os avances que se
van pro-ducindo nos ámbitos científico e tecnolóxico teñenunha
influencia decisiva na vida persoal, na socieda-de e no mundo
natural. Así mesmo, implica a diferen-ciación e valoración do
coñecemento científico á bei-ra doutras formas de coñecemento, e a
utilización devalores e de criterios éticos asociados á ciencia e
aodesenvolvemento tecnolóxico.
En coherencia coas habilidades e destrezas relacio-nadas ata
aquí, son parte desta competencia básica ouso responsable dos
recursos naturais, o coidado domedio, o consumo racional e
responsable, e a protec-ción da saúde individual e colectiva como
elementosclave da calidade de vida das persoas.
Tratamento da información e competencia dixital.
Esta competencia consiste en dispoñer de habilida-des para
buscar, obter, procesar e comunicar informa-ción, e para
transformala en coñecemento. Incorporadiferentes habilidades, que
van desde o acceso áinformación ata a súa transmisión en distintos
sopor-tes unha vez tratada, incluíndo a utilización das
tec-noloxías da información e da comunicación como ele-mento
esencial para informarse, aprender e comuni-carse.
Está asociada coa procura, selección, rexistro e tra-tamento ou
análise da información, utilizando técni-cas e estratexias diversas
para acceder a ela segundoa fonte á cal se acuda e o soporte que se
utilice (oral,impreso, audiovisual, dixital ou multimedia).
Requireo dominio de linguaxes específicas básicas
(textual,numérica, icónica, visual, gráfica e sonora) e das
súaspautas de descodificación e de transferencia, asícomo aplicar
en distintas situacións e contextos ocoñecemento dos diferentes
tipos de información, dassúas fontes, das súas posibilidades e da
súa localiza-ción, así como as linguaxes e soportes máis
frecuen-tes en que esta adoita expresarse.
Dispoñer de información non produce de formaautomática
coñecemento. Transformar a información
S a m p l e T e x t
-
Nº 132 ! Luns, 9 de xullo de 2007 11.675DIARIO OFICIAL DE
GALICIA
en coñecemento exixe de destrezas de razoamentopara organizala,
relacionala, analizala, sintetizala efacer inferencias e deducións
de distinto nivel decomplexidade; en definitiva, comprendela e
integralanos esquemas previos de coñecemento. Significa, asímesmo,
comunicar a información e os coñecementosadquiridos empregando
recursos expresivos queincorporen, non só diferentes linguaxes e
técnicasespecíficas, senón tamén as posibilidades que ofrecenas
tecnoloxías da información e da comunicación.
Ser competente na utilización das tecnoloxías dainformación e da
comunicación como instrumento detraballo intelectual inclúe
utilizalas na súa dobre fun-ción de transmisoras e xeradoras de
información e decoñecemento. Utilizaranse na súa función xeradora
aoempregalas, por exemplo, como ferramenta no uso demodelos de
procesos matemáticos, físicos, sociais,económicos ou artísticos.
Así mesmo, esta competen-cia permite procesar e xestionar
adecuadamenteinformación abundante e complexa, resolver proble-mas
reais, tomar decisións, traballar en contornoscolaborativos
ampliando os contornos de comunica-ción para participar en
comunidades de aprendizaxeformais e informais, e xerar producións
responsablese creativas.
A competencia dixital inclúe utilizar as tecnoloxíasda
información e da comunicación extraendo o seumáximo rendemento a
partir da comprensión da natu-reza e modo de operar dos sistemas
tecnolóxicos, e doefecto que eses cambios teñen no mundo persoal
esociolaboral. Así mesmo, supón manexar estratexiaspara identificar
e resolver os problemas habituais desoftware e de hardware que
vaian xurdindo. Igual-mente, permite aproveitar a información que
propor-cionan e analizala de forma crítica mediante o traba-llo
persoal autónomo e o traballo colaborativo, tantona súa vertente
sincrónica como diacrónica, coñecen-do e relacionándose con
contornos físicos e sociaiscada vez máis amplos. Ademais de
utilizalas comoferramenta para organizar a información, procesala
eorientala para conseguir obxectivos e fins de aprendi-zaxe,
traballo e lecer previamente establecidos.
En definitiva, a competencia dixital comporta faceruso habitual
dos recursos tecnolóxicos dispoñiblespara resolver problemas reais
de modo eficiente. Aomesmo tempo, posibilita avaliar e seleccionar
novasfontes de información e innovacións tecnolóxicas amedida que
van aparecendo, en función da súa utili-dade para acometer tarefas
ou obxectivos específicos.
En síntese, o tratamento da información e a compe-tencia dixital
implican ser unha persoa autónoma, efi-caz, responsable, crítica e
reflexiva ao seleccionar,tratar e utilizar a información e as súas
fontes, asícomo as distintas ferramentas tecnolóxicas; tamén
terunha actitude crítica e reflexiva na valoración dainformación
dispoñible, contrastándoa cando fornecesario, e respectar as normas
de conduta acorda-das socialmente para regular o uso da información
eas súas fontes nos distintos soportes.
Competencia social e cidadá.
Esta competencia fai posible comprender a realida-de social en
que se vive, cooperar, convivir e exercera cidadanía democrática
nunha sociedade plural, asícomo comprometerse a contribuír á súa
mellora. Nelaestán integrados coñecementos diversos e
habilidadescomplexas que permiten participar, tomar
decisións,elixir como comportarse en determinadas situacións
eresponsabilizarse das eleccións e decisións adopta-das.
Globalmente supón utilizar, para desenvolversesocialmente, o
coñecemento sobre a evolución e orga-nización das sociedades e
sobre os trazos e valores dosistema democrático, así como utilizar
o xuízo moralpara elixir e tomar decisións, e exercer activa e
res-ponsablemente os dereitos e deberes da cidadanía.
Esta competencia favorece a comprensión da reali-dade histórica
e social do mundo, da súa evolución,dos seus logros e dos seus
problemas. A comprensióncrítica da realidade exixe experiencia,
coñecementose conciencia da existencia de distintas perspectivasao
analizar esa realidade. Supón recorrer á análisemulticausal e
sistémica para axuizar os feitos e pro-blemas sociais e históricos
e para reflexionar sobreeles de forma global e crítica, así como
realizar razo-amentos críticos e loxicamente válidos sobre
situa-cións reais, e dialogar para mellorar colectivamente
acomprensión da realidade.
Significa tamén entender os trazos das sociedadesactuais, a súa
crecente pluralidade e o seu carácterevolutivo, ademais de
demostrar comprensión daachega que as diferentes culturas fixeron á
evolucióne progreso da humanidade, e dispoñer dun sentimen-to común
de pertenza á sociedade en que se vive. Endefinitiva, mostrar un
sentimento de cidadanía globalcompatible coa identidade local.
Así mesmo, forman parte fundamental desta compe-tencia aquelas
habilidades sociais que permitensaber que os conflitos de valores e
de intereses for-man parte da convivencia, resolvelos con
actitudeconstrutiva e tomar decisións con autonomía empre-gando
tanto os coñecementos sobre a sociedade comounha escala de valores
construída mediante a refle-xión crítica e o diálogo no marco dos
patróns culturaisbásicos de cada rexión, país ou comunidade.
As dinámicas persoais ou de grupo a través do pro-pio corpo, en
situacións de cooperación e de oposi-ción, fomentan a reflexión
sobre os fenómenos depor-tivos na actualidade, así como os valores
deportivosmáis esenciais de colaboración, de compañeirismo ede
solidariedade e a súa aplicación a outros ámbitosda vida do
alumnado.
A dimensión ética da competencia social e cidadáentraña ser
consciente dos valores do contorno, ava-lialos e reconstruílos
afectiva e racionalmente paracrear progresivamente un sistema de
valores propio ecomportarse en coherencia con eles ao afrontar
unhadecisión ou un conflito. Iso supón entender que non
S a m p l e T e x t
-
11.676 DIARIO OFICIAL DE GALICIA Nº 132 ! Luns, 9 de xullo de
2007
toda posición persoal é ética se non está baseada norespecto a
principios ou valores universais como osque encerra a Declaración
universal dos dereitoshumanos.
En consecuencia, entre as habilidades desta com-petencia
destacan coñecerse e valorarse, saber comu-nicarse en distintos
contextos, expresar as propiasideas e escoitar as alleas, ser capaz
de poñerse nolugar do outro e comprender o seu punto de vista
aín-da que sexa diferente do propio, e tomar decisións nosdistintos
niveis da vida comunitaria, valorandoconxuntamente os intereses
individuais e os do grupo.Ademais, implica a valoración das
diferenzas á vezque o recoñecemento da igualdade de dereitos
entreos diferentes colectivos, en particular entre homes emulleres.
Igualmente, a práctica do diálogo e da nego-ciación para chegar a
acordos como forma de resolveros conflitos, tanto no ámbito persoal
como no social.
Para rematar, forma parte desta competencia o exer-cicio dunha
cidadanía activa e integradora que exixeo coñecemento e a
comprensión dos valores en que seasentan os estados e sociedades
democráticas, dosseus fundamentos, modos de organización e
funciona-mento. Esta competencia permite reflexionar critica-mente
sobre os conceptos de democracia, liberdade,solidariedade,
corresponsabilidade, participación ecidadanía, con particular
atención aos dereitos edeberes recoñecidos nas declaracións
internacionais,na Constitución española e na lexislación
autonómi-ca, así como á súa aplicación por parte de
diversasinstitucións; e mostrar un comportamento coherentecos
valores democráticos, que á súa vez implica dis-poñer de
habilidades como a toma de conciencia dospropios pensamentos,
valores, sentimentos e accións,e o control e autorregulación
deles.
En definitiva, o exercicio da cidadanía implica dis-poñer de
habilidades para participar activa e plena-mente na vida cívica.
Significa construír, aceptar epracticar normas de convivencia
acordes cos valoresdemocráticos, exercer os dereitos, liberdades,
respon-sabilidades e deberes cívicos, e defender os dereitosdos
demais.
En síntese, esta competencia supón comprender arealidade social
en que se vive, afrontar a conviven-cia e os conflitos empregando o
xuízo ético baseadonos valores e prácticas democráticas, e exercer
acidadanía, actuando con criterio propio, contribuíndoá construción
da paz e da democracia, e mantendounha actitude construtiva,
solidaria e responsableante o cumprimento dos dereitos e obrigas
cívicas.
Competencia cultural e artística.
Esta competencia supón coñecer, comprender,apreciar e valorar
criticamente diferentes manifesta-cións culturais, artísticas e
deportivas, utilizalascomo fonte de enriquecemento e desfrute e
considera-las como parte do patrimonio dos pobos.
Apreciar o feito cultural en xeral, e o feito artísticoen
particular, leva implícito dispoñer daquelas habi-
lidades e actitudes que permiten acceder ás súas dis-tintas
manifestacións, así como habilidades de pensa-mento, perceptivas e
comunicativas, sensibilidade esentido estético para poder
comprendelas, valoralas,emocionarse e desfrutalas.
Esta competencia implica poñer en xogo habilida-des de
pensamento diverxente e converxente, postoque comporta reelaborar
ideas e sentimentos propiose alleos; atopar fontes, formas e canles
de compren-sión e expresión; planificar, avaliar e axustar os
pro-cesos necesarios para alcanzar uns resultados, xasexa no ámbito
persoal ou académico. Trátase, xa quelogo, dunha competencia que
facilita tanto expresarsee comunicarse como percibir, comprender e
enrique-cerse con diferentes realidades e producións do mun-do da
arte e da cultura.
Require poñer en funcionamento a iniciativa, a ima-xinación e a
creatividade para expresarse mediantecódigos artísticos e, na
medida en que as actividadesculturais e artísticas supoñen en
moitas ocasións untraballo colectivo, cómpre dispoñer de
habilidades decooperación para contribuír á consecución dun
resul-tado final, e ter conciencia da importancia de apoiare
apreciar as iniciativas e contribucións alleas.
A competencia artística incorpora, así mesmo, ocoñecemento
básico das principais técnicas, recursose convencións das
diferentes linguaxes artísticas, asícomo das obras e manifestacións
máis destacadas dopatrimonio cultural. Ademais, supón identificar
asrelacións existentes entre esas manifestacións e asociedade -a
mentalidade e as posibilidades técnicasda época en que se crean-,
ou coa persoa ou colecti-vidade que as crea. Isto significa tamén
ter concien-cia da evolución do pensamento, das correntes
estéti-cas, das modas e dos gustos, así como da
importanciarepresentativa, expresiva e comunicativa que os
fac-tores estéticos desempeñaron e desempeñan na vidacotiá da
persoa e das sociedades.
Supón igualmente unha actitude de aprecio da crea-tividade
implícita na expresión de ideas, experienciasou sentimentos a
través de diferentes medios artísti-cos, como a música, a
literatura, as artes visuais eescénicas, ou das diferentes formas
que adquiren aschamadas artes populares. Exixe, así mesmo, valorara
liberdade de expresión, o dereito á diversidade cul-tural, a
importancia do diálogo intercultural e a reali-zación de
experiencias artísticas compartidas.
En síntese, o conxunto de destrezas que configuranesta
competencia refírese tanto á habilidade paraapreciar e desfrutar
coa arte e outras manifestaciónsculturais como a aquelas
relacionadas co empregodalgúns recursos da expresión artística para
realizarcreacións propias. Implica un coñecemento básicodas
distintas manifestacións culturais, artísticas edeportivas; a
aplicación de habilidades de pensamen-to diverxente e de traballo
colaborativo; unha actitu-de aberta, respectuosa e crítica cara á
diversidade deexpresións artísticas e culturais; o desexo e a
vontadede cultivar a propia capacidade estética e creadora e
S a m p l e T e x t
-
Nº 132 ! Luns, 9 de xullo de 2007 11.677DIARIO OFICIAL DE
GALICIA
un interese por participar na vida cultural e por con-tribuír á
conservación do patrimonio cultural e artís-tico, tanto da propia
comunidade como doutras.
Competencia para aprender a aprender.
Aprender a aprender supón dispoñer de habilidadespara iniciarse
na aprendizaxe e ser capaz de conti-nuar aprendendo de xeito cada
vez máis eficaz e autó-nomo de acordo cos propios obxectivos e
necesidades.
Esta competencia ten dúas dimensións fundamen-tais. Por unha
banda, a adquisición da conscienciadas propias capacidades
(intelectuais, emocionais,físicas), do proceso e das estratexias
necesarias paradesenvolvelas, así como do que se pode facer por
unmesmo e do que se pode facer con axuda doutras per-soas ou
recursos. Doutra banda, dispoñer dun senti-mento de competencia
persoal, que redunda na moti-vación, na confianza nun mesmo e no
gusto por apren-der.
Significa ser consciente do que se sabe e do quecómpre aprender,
de como se aprende, e de como sexestionan e controlan de forma
eficaz os procesos deaprendizaxe, optimizándoos e orientándoos a
satisfa-cer obxectivos persoais. Require coñecer as
propiaspotencialidades e carencias, sacando proveito dasprimeiras e
tendo motivación e vontade para superaras segundas desde unha
expectativa de éxito, aumen-tando progresivamente a seguridade para
afrontarnovos retos de aprendizaxe.
Por iso, comporta ter consciencia daquelas capaci-dades que
entran en xogo na aprendizaxe, como aatención, a concentración, a
memoria, a comprensióne a expresión lingüística ou a motivación de
logro,entre outras, e obter un rendemento máximo e perso-nalizado
delas coa axuda de distintas estratexias etécnicas: de estudo, de
observación e rexistro siste-mático de feitos e de relacións, de
traballo cooperati-vo e por proxectos, de resolución de problemas,
deplanificación e de organización de actividades e tem-pos de forma
efectiva, ou do coñecemento sobre osdiferentes recursos e fontes
para a recolla, seleccióne tratamento da información, incluídos os
recursostecnolóxicos.
Implica, así mesmo, a curiosidade de formularsepreguntas,
identificar e manexar a diversidade de res-postas posibles ante
unha mesma situación ou proble-ma utilizando diversas estratexias e
metodoloxías quepermitan afrontar a toma de decisións, racional e
cri-ticamente, coa información dispoñible.
Inclúe, ademais, habilidades para obter informa-ción -xa sexa
individualmente ou en colaboración- e,moi especialmente, para
transformala en coñecemen-to propio, relacionando e integrando a
nova informa-ción cos coñecementos previos e coa propia
experien-cia persoal e sabendo aplicar os novos coñecementose
capacidades en situacións parecidas e contextosdiversos.
Por outra banda, esta competencia require proporsemetas
alcanzables a curto, medio e longo prazo e cum-
prilas, elevando os obxectivos de aprendizaxe de for-ma
progresiva e realista.
Fai necesaria tamén a perseveranza na aprendizaxe,desde a súa
valoración como un elemento que enri-quece a vida persoal e social
e que é, xa que logo,merecedor do esforzo que require. Supón ser
capaz deautoavaliarse e autorregularse, responsabilidade
ecompromiso persoal, saber administrar o esforzo,aceptar os erros e
aprender de e cos demais.
En síntese, aprender a aprender implica a conscien-cia, xestión
e control das propias capacidades e coñe-cementos desde un
sentimento de competencia ou efi-cacia persoal, e inclúe tanto o
pensamento estratéxi-co como a capacidade de cooperar, de
autoavaliarse,e o manexo eficiente dun conxunto de recursos e
téc-nicas de traballo intelectual, todo o cal se desenvolvea través
de experiencias de aprendizaxe conscientes egratificantes, tanto
individuais coma colectivas.
Autonomía e iniciativa persoal.
Esta competencia refírese, por unha banda, á adqui-sición da
consciencia e aplicación dun conxunto devalores e actitudes
persoais interrelacionadas, como aresponsabilidade, a perseveranza,
o coñecemento desi mesmo e a autoestima, a creatividade, a
autocrítica,o control emocional, a capacidade de elixir, de
calcu-lar riscos e de afrontar os problemas, así como a capa-cidade
de demorar a necesidade de satisfacción inme-diata, de aprender dos
erros e de asumir riscos.
Por outra banda, remite á capacidade de elixir concriterio
propio, de imaxinar proxectos, e de levaradiante as accións
necesarias para desenvolver asopcións e plans persoais -no marco de
proxectos indi-viduais ou colectivos- responsabilizándose deles,
tan-to no ámbito persoal coma no social e no laboral.
Supón poder transformar as ideas en accións; édicir, propoñerse
obxectivos e planificar e levar acabo proxectos. Require, xa que
logo, poder reelabo-rar as propostas previas ou elaborar novas
ideas, bus-car solucións e levalas á práctica. Ademais,
analizarposibilidades e limitacións, coñecer as fases
dedesenvolvemento dun proxecto, planificar, tomardecisións, actuar,
avaliar o feito e autoavaliarse, tirarconclusións e valorar as
posibilidades de mellora.
Exixe, por todo iso, ter unha visión estratéxica dosretos e
oportunidades que axude a identificar e cum-prir obxectivos e a
manter a motivación para lograr oéxito nas tarefas emprendidas,
cunha ambición per-soal, académica e profesional. Igualmente, ser
capazde poñer en relación a oferta académica, laboral ou delecer
dispoñible, coas capacidades, desexos e proxec-tos persoais.
Ademais, comporta unha actitude positiva cara aocambio e á
innovación que presupón flexibilidade deformulacións para que se
comprendan os devanditoscambios como oportunidades, para adaptarse
crítica econstrutivamente a eles, afrontar os problemas e ato-par
solucións en cada un dos proxectos vitais que seemprenden.
S a m p l e T e x t
-
11.678 DIARIO OFICIAL DE GALICIA Nº 132 ! Luns, 9 de xullo de
2007
Na medida en que a autonomía e iniciativa persoalinvolucran a
miúdo outras persoas, esta competenciaobriga a dispoñer de
habilidades sociais para relacio-narse, para cooperar e para
traballar en equipo:poñerse no lugar do outro, valorar as ideas
dosdemais, dialogar e negociar, a asertividade paracomunicarlles
adecuadamente aos demais as propiasdecisións, e traballar de forma
cooperativa e flexible.
Outra dimensión importante desta competencia,moi relacionada con
esta vertente máis social, estáconstituída por aquelas habilidades
e actitudes rela-cionadas co liderado de proxectos, que inclúen a
con-fianza nun mesmo, a empatía, o espírito de supera-ción, as
habilidades para o diálogo e a cooperación, aorganización de tempos
e tarefas, a capacidade deafirmar e defender dereitos ou a asunción
de riscos.
En síntese, a autonomía e a iniciativa persoal supo-ñen ser
capaz de imaxinar, emprender, desenvolver eavaliar accións ou
proxectos individuais ou colectivoscon creatividade, confianza,
responsabilidade e senti-do crítico.
Relación entre competencias básicas, obxectivosxerais da etapa e
áreas curriculares.
Aínda que todas as áreas contribúen á consecucióndas oito
competencias básicas, a contribución é maiorou menor segundo a
competencia á cal nos refiramos:
Competencia no coñecemento e a interacción comundo físico.
Obxectivos xerais.
* Coñecer, valorar e desfrutar do contorno natural,social e
cultural, as interaccións entre eles, así comoas posibilidades de
defensa, mellora e conservacióndel.
* Coñecer e valorar os animais máis próximos ao serhumano e
adoptar modos de comportamento que favo-rezan o seu coidado.
Áreas máis directamente relacionadas.
* Coñecemento do medio natural, social e cultural.
* Lingua galega e literatura.
* Lingua castelá e literatura.
* Linguas estranxeiras.
* Matemáticas.
Competencia cultural e artística.
Obxectivos xerais.
* Coñecer, valorar e desfrutar do contorno natural,social e
cultural, as interaccións entre eles, así comoas posibilidades de
defensa, mellora e conservacióndel.
* Utilizar diferentes representacións e expresiónsartísticas,
desenvolvendo a sensibilidade estética e acapacidade de desfrute
das súas diferentes manifesta-cións e iniciándose na construción de
propostas per-soais.
* Coñecer, comprender, valorar e respectar as dife-rentes
culturas e os seus patrimonios, as diferenzasentre as persoas, a
igualdade de dereitos e oportuni-dades de homes e mulleres e a
non-discriminación depersoas por ningunha causa.
Áreas máis directamente relacionadas.
* Educación artística.
* Coñecemento do medio natural, social e vultural
* Educación gísica.
* Lingua galega e literatura.
* Lingua castelá e literatura.
* Linguas estranxeiras.
* Educación para a cidadanía e os dereitos huma-nos.
Competencia en comunicación lingüística.
Obxectivos xerais.
* Coñecer e utilizar apropiadamente a lingua gale-ga e a lingua
castelá e desenvolver hábitos de lecturae de respecto á diversidade
lingüística.
* Adquirir en, polo menos, unha lingua estranxeiraa competencia
comunicativa básica que permitaexpresar e comprender mensaxes
sinxelas e desenvol-verse en situacións cotiás.
Áreas máis directamente relacionadas.
* Lingua galega e literatura.
* Lingua castelá e literatura.
* Linguas estranxeiras.
* Educación para a cidadanía e os dereitos huma-nos.
Competencia en matemáticas.
Obxectivos xerais.
* Desenvolver as competencias matemáticas bási-cas e iniciarse
na resolución de problemas que requi-ran a realización de
operacións elementais de cálcu-lo, coñecementos xeométricos e
estimacións, así comoser capaces de aplicalos a situacións da súa
vidacotiá.
Áreas máis directamente relacionadas.
* Matemáticas.
* Lingua galega e literatura.
* Lingua castelá e literatura.
* Coñecemento do medio natural, social e cultural.
Competencia dixital e tratamento da información.
Obxectivos xerais.
* Iniciarse na utilización, para a aprendizaxe, dastecnoloxías
da información e da comunicación desen-
S a m p l e T e x t
-
Nº 132 ! Luns, 9 de xullo de 2007 11.679DIARIO OFICIAL DE
GALICIA
volvendo un espírito crítico ante as mensaxes querecibe e
elabora.
* Utilizar estratexias persoais e variadas para
obter,seleccionar, organizar, transformar, representar ecomunicar a
información.
Áreas máis directamente relacionadas:
* Matemáticas.
* Lingua galega e literatura.
* Lingua castelá e literatura.
* Linguas estranxeiras.
* Coñecemento do medio natural, social e cultural.
* Educación para a cidadanía e os dereitos huma-nos.
* Educación artística.
* Educación física.
Competencia para aprender a aprender.
Obxectivos xerais.
* Desenvolver hábitos de traballo individual e deequipo, de
esforzo e de responsabilidade no estudo,así como actitudes de
confianza en si mesmo, sentidocrítico, iniciativa persoal,
curiosidade, interese ecreatividade na aprendizaxe.
* Utilizar estratexias persoais e variadas para
obter,seleccionar, organizar, transformar, representar ecomunicar a
información.
Áreas máis directamente relacionadas.
* Lingua galega e literatura.
* Lingua castelá e literatura.
* Linguas estranxeiras.
* Matemáticas.
* Coñecemento do medio natural, social e cultural.
* Educación para a cidadanía e os dereitos huma-nos.
* Educación artística.
* Educación física.
Autonomía e iniciativa persoal.
Obxectivos xerais.
* Valorar a hixiene e a saúde, aceptar o propio cor-po e o do
resto das persoas, respectar as diferenzas eutilizar a educación
física e o deporte como mediospara favorecer o desenvolvemento
persoal e social.
* Desenvolver hábitos de traballo individual e deequipo, de
esforzo e de responsabilidade no estudo,así como actitudes de
confianza en si mesmo, sentidocrítico, iniciativa persoal,
curiosidade, interese ecreatividade na aprendizaxe.
* Adquirir habilidades para a prevención e para aresolución
pacífica de conflitos que lle permitandesenvolverse con autonomía
no ámbito familiar edoméstico, así como nos grupos sociais cos
cales serelaciona. Fomentar a práctica e o respecto de
normascívicas e de aspectos de educación viaria,
asumindocomportamentos que incidan na vida saudable, noconsumo
responsable, na seguridade e na prevencióndos accidentes de
tráfico.
* Desenvolver as capacidades afectivas en todos osámbitos da
personalidade e nas relacións co resto daspersoas, así como unha
actitude contraria á violencia,aos prexuízos de calquera tipo e aos
estereotipossexistas.
Áreas máis directamente relacionadas.
* Educación para a cidadanía e os dereitos huma-nos.
* Coñecemento do medio natural, social e cultural.
* Lingua galega e literatura.
* Lingua castelá e literatura.
* Linguas estranxeiras.
* Educación artística.
* Educación física.
Competencia social e cidadá.
Obxectivos xerais.
* Coñecer e apreciar os valores e as normas da con-vivencia,
aprender a actuar de acordo con elas, pre-pararse para o exercicio
activo da cidadanía e respec-tar os dereitos humanos, así como o
pluralismo propiodunha sociedade democrática.
* Desenvolver as capacidades afectivas en todos osámbitos da
personalidade e nas relacións co resto daspersoas, así como unha
actitude contraria á violencia,aos prexuízos de calquera tipo e aos
estereotipossexistas.
* Coñecer, comprender, valorar e respectar as dife-rentes
culturas e os seus patrimonios, as diferenzasentre as persoas, a
igualdade de dereitos e de oportu-nidades de homes e mulleres e a
non-discriminaciónde persoas por ningunha causa.
* Adquirir habilidades para a prevención e para aresolución
pacífica de conflitos que lle permitandesenvolverse con autonomía
no ámbito familiar edoméstico, así como nos grupos sociais cos
cales serelaciona o alumnado. Fomentar a práctica e o res-pecto de
normas cívicas e de aspectos de educaciónviaria, asumindo
comportamentos que incidan na vidasaudable, no consumo responsable,
na seguridade eprevención dos accidentes de tráfico.
* Coñecer, valorar e desfrutar do seu contorno natu-ral, social
e cultural, as interaccións entre eles, asícomo as posibilidades de
defensa, mellora e conser-vación del.
S a m p l e T e x t
-
11.680 DIARIO OFICIAL DE GALICIA Nº 132 ! Luns, 9 de xullo de
2007
* Desenvolver as capacidades afectivas en todos osámbitos da
personalidade e nas relacións co resto daspersoas, así como unha
actitude contraria á violencia,aos prexuízos de calquera tipo e aos
estereotipossexistas.
Áreas máis directamente relacionadas.
* Educación para a cidadanía e os dereitos huma-nos.
* Coñecemento do medio natural, social e cultural.
* Lingua galega e literatura.
* Lingua castelá e literatura.
* Linguas estranxeiras.
* Educación artística.
ANEXO II
Obxectivos, competencias básicas, contidose criterios de
avaliación das distintas áreas que
constitúen a etapa
Introdución.
A educación primaria, na LOE, pon énfase nodesenvolvemento das
competencias básicas, na aten-ción á diversidade do alumnado e na
prevención dasdificultades de aprendizaxe, actuando tan prontocomo
estas se detecten.
Ao longo da etapa, o alumnado progresa en controle autonomía.
Evoluciona a consciencia do propio cor-po e prodúcense enormes
avances nas habilidades decoordinación, na axilidade,
flexibilidade, equilibrio,resistencia, velocidade, forza e
precisión. A finais damesma etapa xorde a conciencia crítica do
propio cor-po e da propia imaxe, polo que é importante un climade
aceptación e de valoración no contorno onde viveo alumnado.
O control do espazo desenvólvese simultaneamenteao do corpo.
Pasa dun coñecemento directo e viven-cial del a un coñecemento máis
abstracto e represen-table con signos convencionais.
No ámbito cognitivo danse salientables progresos.De acordo coas
necesidades, os nenos e nenas vancreando e elaborando
representacións para asimilar arealidade. Ao comezo da etapa, o
alumnado xa cons-trúe os coñecementos por medio da linguaxe, pero
asúa percepción do mundo é aínda limitada e estáinfluída polo
egocentrismo. A medida que progresaeste período, as alumnas e os
alumnos adquirenunhas actitudes menos egocéntricas e máis
realistas;comezan a percibir con maior claridade as
diferenzasexistentes entre si e o resto das persoas.
Pouco a pouco van organizando as súas accións ensistemas de
conxuntos e prodúcense grandes avancesna aplicación de nocións
lóxicas, pero aínda con ape-go á situación concreta; poderán, en
definitiva, iraccedendo a niveis de razoamento cada vez máis
com-plexos.
A educación primaria sitúase de cheo no estadiodas operacións
concretas. O proceso de socializacióné gradual e, ao longo del, o
alumnado adquire valores,normas e condutas que son precisas para
comportar-se en sociedade, fórmanse os vínculos afectivos
econstrúense os conceptos de persoa, grupo e relaciónssociais.
Ao longo da etapa o alumnado evoluciona desdeposicións de
dependencia a posicións de maior auto-nomía moral e de acordo
social. É a etapa propiciapara poñer as bases das actitudes e dos
comportamen-tos de participación, democráticos, de respecto e
detolerancia cara ao resto das persoas; é dicir, para aasunción de
valores. Ao alumnado desta etapa debe-rá procurárselle un
desenvolvemento o máis autóno-mo e equilibrado posible, procurando
sempre que,nos seus diferentes e novos niveis de integraciónsocial,
poida acadar a autoestima, a seguridade e aatención necesarias que
lle permitan coñecerse demaneira máis profunda.
A escola debe favorecer en todas as nenas e entodos os nenos un
desenvolvemento equilibrado, tan-to afectivo como social e
cognitivo, que os leven a iracadando as competencias necesarias que
lles permi-tan ter unha vida con calidade na sociedade actual.
Metodoloxía xeral.
A incorporación das competencias básicas no currí-culo da
educación primaria require reconsiderar apráctica educativa para
permitirlle ao alumnado inte-grar as súas aprendizaxes
relacionándoas con diferen-tes tipos de contidos (conceptos,
destrezas e actitu-des), usar eses contidos con efectividade cando
cum-pra e aplicalos a situacións e contextos variados.
Con-secuentemente, a práctica educativa debe:
* Salientar aquelas aprendizaxes básicas e impres-cindibles e
seleccionar aqueles contidos que sexanmáis relevantes para acadar
competencias; os conti-dos esenciais deberán ser considerados e
analizadosdesde a óptica da utilidade para formar cidadás ecidadáns
cos perfís necesarios para moverse con ade-cuación,
responsabilidade e liberdade no mundoactual.
* Dotar os contidos dun enfoque integrador promo-vendo a
globalización.
* Centrarse na funcionalidade, orientando as apren-dizaxes cara
á súa aplicación en contextos diferentese diversificados e
conseguindo que as nenas e osnenos desenvolvan diversos xeitos de
actuación eadquiran a capacidade de enfrontarse a
situaciónsnovas.
* Procurar que o alumnado aprenda a aprender(participe na
planificación e na toma de decisiónssobre o traballo, controlando
os procesos, usandoconscientemente estratexias de aprendizaxe e
sendoprogresivamente máis autónomo).
S a m p l e T e x t
-
Nº 132 ! Luns, 9 de xullo de 2007 11.681DIARIO OFICIAL DE
GALICIA
* Favorecer o traballo cooperativo e a prácticavivenciada da
participación, compromiso democráticoe resolución pacífica de
conflitos.
* Permitirlle ao alumnado moverse con seguridadeentre a
superabundancia e rápida renovación dainformación, fomentando
habilidades para a busca,selección, procesamento, tratamento e
comunicacióndela.
Todo isto permite inferir certos principios, estrate-xias
metodolóxicas, fórmulas organizativas:
* Na educación primaria deberán utilizarse dúasestratexias
metodolóxicas básicas: o desenvolvementoen espiral e a
globalización.
* A metodoloxía proposta, que será global, seráactiva,
entendendo por tal tanto a actividade mentalcoma física que
potencie a construción de aprendiza-xes significativas.
* A autorregulación das aprendizaxes por parte doalumnado forma
parte fundamental das prácticas edu-cativas actuais.
* Os modelos de ensino-aprendizaxe deben atenderá diversidade do
alumnado, tanto na práctica docentecoma na selección de
contidos.
* A aprendizaxe é un proceso interactivo no calcómpre a
participación activa e dinámica das nenas edos nenos, que achegarán
as súas habilidades, destre-zas, actitudes, conceptos, intereses,
xunto ás do restode compañeiras e compañeiros, nun ambiente de
coo-peración.
* Por conseguinte, o alumnado reorganizará os seuscoñecementos,
coa axuda do grupo, á luz da novainformación.
Cómpre utilizar, pois, na escola, métodos que llespermitan aos
rapaces e ás rapazas identificar a nece-sidade de información,
localizala, seleccionala e reco-ñecer as fontes e os recursos máis
apropiados, asícomo responsabilizarse do seu uso ético e
adecuado.Son precisos enfoques didácticos que lle permitan
aoalumnado utilizar cada vez máis autonomamente asbibliotecas e as
TIC como recursos de aprendizaxe.
No desenvolvemento da autonomía na aprendizaxeinflúen aspectos
como que o alumnado encontre sen-tido ao traballo que debe
realizar, o coñecemento dosobxectivos e finalidades que se
pretenden acadar, aconsciencia dos propios erros e a busca de
recursosnecesarios para superalos.
Neste proceso o rol do profesorado é moi importante:actúa como
guía e mediador para facilitar a constru-ción de aprendizaxes;
utiliza contextos cotiáns, fami-liares e habituais para que o
alumnado aprenda com-probando o interese e a utilidade do que
aprende, demaneira que poidan transcender do contexto en que
seproduciron e ser aplicadas a contextos múltiples; creaun contorno
seguro e un ambiente motivador.
A avaliación concíbese como reguladora da apren-dizaxe e será
formativa. A información que xere a ava-
liación debe orientar o proceso educativo e indicarllesa
profesorado e alumnado onde están respecto áscompetencias e aos
obxectivos establecidos e facilitara intervención na mellora deste
proceso. A avaliaciónnon se debe reducir a comprobar os resultados
daaprendizaxe; trátase dunha avaliación continua queprecisa estar
presente en todos os aspectos e momen-tos do proceso de
ensino-aprendizaxe. Neste contexto,as alumnas e os alumnos deberán
poder achegar assúas propias valoracións a través da autoavaliación
eda coavaliación.
En síntese, para a educación primaria precísansemétodos que
permitan aprender desde a realidade edesde as concepcións previas,
desde unha ollada aocontorno con curiosidade e interese, desde a
diversi-dade, desde un plan común, compartido e conxunto;cómpren
métodos que favorezan que as nenas e osnenos traballen man con man
e mente con mente,fagan conxuntamente, cooperen, progresen ao
seupropio ritmo, aprendan a aprender... acadando cadavez maior
autonomía, posibilitando unha auténticacomunicación na aula e sendo
protagonistas da súapropia aprendizaxe.
Áreas.
Área de coñecemento do medio natural, social ecultural.
Introdución.
Características da área.
A área de coñecemento do medio natural, social ecultural ten
como finalidade iniciar a preparación defuturas cidadás e futuros
cidadáns para participar nasociedade e interactuar co contorno
comprendendo arealidade en que vive (social, física...), sendo quen
decontribuír á súa mellora e conservación e de exercera cidadanía
democrática. É dicir, a área tenta propor-cionar recursos para
coñecer o contorno cotián, paraaprender a vivilo, respectándoo,
conservándoo etransformándoo para melloralo. Todos os aspectos
daárea son concibidos como ámbitos de aprendizaxedesde os cales
facer fincapé na comprensión da reali-dade, no desenvolvemento de
actitudes críticas e naaceptación das diferenzas, usando como
recurso ocoñecemento do contorno propio e o achegamentoprogresivo a
realidades diferentes no tempo e noespazo.
Esta área contribúe moi especialmente ao procesode socialización
de nenas e de nenos, proceso ao caldeben contribuír todas as áreas,
pero máis especial-mente unhas ca outras. Contribúe, pois, ao
desenvol-vemento persoal e social do alumnado, para a
súaintegración nun sistema de valores e nun corpo desaberes
organizado, que é o que constitúe en sentidoamplo unha cultura.
Os contidos agrúpanse en bloques que non son uni-dades
independentes, nin se deben entender comounha proposta de
organización didáctica. Pola contra,o profesorado deberá atopar
fórmulas de tratamentointegrador e globalizado que lle permitan ao
alumna-
S a m p l e T e x t
-
11.682 DIARIO OFICIAL DE GALICIA Nº 132 ! Luns, 9 de xullo de
2007
do adquirir coñecementos útiles para interpretar osfeitos,
sucesos e problemas dun xeito integral. Esesbloques son os
seguintes:
O bloque 1. Os seres humanos e a saúde, integracoñecementos,
habilidades, destrezas e actitudesencamiñados ao coñecemento do
propio corpo e dasinteraccións deste cos demais seres humanos e
comedio, á prevención das condutas de risco e á toma deiniciativas
para desenvolver e fortalecer comporta-mentos responsables e
estilos de vida con calidade esaudables. Recolle tamén o
coñecemento de si mesmopara valorarse como ser diferente así como
para res-pectar a diversidade e para facilitar o equilibrio
emo-cional.
O bloque 2. As plantas e os animais, oriéntase basi-camente ao
coñecemento, respecto e aprecio polosseres vivos, xunto a aspectos
relativos aos beneficiose coidados que precisan e ao interese por
conservar abiodiversidade da Terra.
O bloque 3. A vida en sociedade, inclúe contidosorientados á
comprensión do funcionamento da socie-dade a partir da análise de
organizacións próximas edunha aproximación ao coñecemento das
instituciónsgalegas, españolas e europeas.
O bloque 4. O medio físico: espazo e materiais,inclúe contidos
que van desde a percepción e a repre-sentación espacial ata o
universo, pasando polo climae a súa influencia, a auga e o seu
aproveitamento, osfenómenos físicos, as substancias e os cambios
quími-cos, así como a capacidade das persoas para actuarsobre
eles.
O bloque 5. O paso do tempo, inicia o alumnado aapreciar os
cambios e o paso do tempo, inclúe conti-dos relativos á súa medida
e