HYRJE NË INFORMATIKË MSC. FISNIK MORINA, PHD (C) PEJË 2017 FAKULTETI MTHM
Informatika e biznesit
Zbatimi i gjithanshëm i Informatikës në vitet e 70-ta,
sjell ndarjen e saj në diciplina të veçanta që
përpunojnë tërësi të ndryshme, mes të cilëve është
edhe informatika e biznesit.
Pra, informatika e biznesit është lëmi e veçantë në
kuadër të informatikës si shkencë, dhe meret
kryekëput me rolin e informatave dhe menaxhimin e
tyre lidhur me veprimtaritë ekonomike-biznesore.
Me çka meret informatika e biznesit
Informatika e biznesit merret me informata komerciale.
Informata komerciale është e dhënë që ka vlerë (informative) për marrësin në kuptimin e vendimeve biznesore.
Shembuj informatash komerciale janë:
oferta
komunikimi biznesor,
lajmërimet (proces verbalet e ndryshme, regjistrimet, etj.)
dokumente kontabël (faturat etj.)
Meret me menaxhimin e proceseve të afarizmit si
prodhimi, shërbimet, të ardhurat, shitja etj.
Informatika e biznesit mbështetet në
Teknologjinë Kompjuterike
Teknologjinë Komunikuese
Çka është Kompjuteri 9
Kompjuteri
Pajisje e aftë
Të llogarisë
Të marrë vendime logjike
Punon biliona herë më shpejtë se qeniet
njerëzore
Superkompjuterët sot
Kryejnë qindra biliona mbledhje për
sekondë
Personal Computer - PC
Hardware
Pajisjet hyrëse
Pajisjet dalëse
Pajisjet
qendrore
Software
Sistemor
Aplikativ
16
Pajisjet hyrëse
Tastiera,
Miu
Lapsi optik
Xhoistiku
CD-ROM
DVD
Scaneri
Lexuesi i Barcod-eve
Disketa
Zip drajvi
Flash memory
USB, pocky drive, …
Fax-modemi
Kamera etj
17
Pajisjet dalëse
Monitori
(15”; 17”; 19”; 21”)
Printeri
Ploteri
CD & DVD RW
Videoprojektori LCD
TV dhe video daljet
Zërimi etj
18
Pajisjet qendrore
Pllaka amë (Motherboard) CPU (286 ; 386 ; 486 ; PENTIUM ; P II ; P III ; P IV,
Dual Core, Core2Duo, i3,i5,i7) Kartela për rrjetë Kartela grafike Kartela për zërim Kartela për fax-modem Kujtesa (memoria) Qendrore dhe Periferike
RAM HDD ROM FDD
CD-ROM
ZIP DRIVE
19
Biti dhe Bajti
Sistemet numerike:
Binar
Oktal
Decimal dhe
Hexadecimal
Biti është njësia më e vogël e informatës
Biti: Numër Binar(0 ose 1)
Bajti përbëhet prej bitëve (8 – 64)
44
Biti dhe Bajti 45
1 KB (Kilo Bajt) = 210 Bajt = 1.024 bajt
1 MB (Mega Bajt) = 220 Bajt = 1.048.576 bajt
1 GB (Giga Bajt) = 230 Bajt = mbi 1
mlrd.bajt
1 TB (Tera Bajt) = 240 Bajt = mbi 1 blrd.bajt
Gjuhët e Makinës, Gjuhët Asembler
dhe Gjuhët e Nivelit të Lartë 47
Gjuhët e Makinës
E vetmja gjuhë direkt e kuptuar prej kompjuterit
Vështirë të kuptohen për lexuesit njeri
Vargje dhe numra
Të redukuara në mënyrë ultimative në ‘0’ dhe
‘1’-sha
Kodi binar
Udhëzojnë operacionet prej më të thjeshtave
Të ngadalshme, vështira dhe të prirura për gabime
Sollën tek gjuhët asembler
Gjuhët e Makinës, Gjuhët Asembler
dhe Gjuhët e Nivelit të Lartë 48
Gjuhët Asembler
Shkurtesa të ngjajshme me anglishten
Paraqet operacionet elementare të
kompjuterit
Më e qartë për lexuesit njeri
Ende të vështira për tu shfrytëzuar
Shumë instruksione për detyra të
thjeshta
Sollën tek gjuhët e nivelit të lartë
Gjuhët e Makinës, Gjuhët Asembler
dhe Gjuhët e Nivelit të Lartë 49
Gjuhët e Nivelit të Lartë
Instruksionet të kuptueshme për
njeriun
Duket kryesisht si anglishtja e
përditshme
Përmbajnë notacione të zakonshme
matematike
Kuptimi i disa njësive 50
Për shpejtësi përdoren:
Hz - Herc, KHz - KiloHerc, MHz - MegaHerc,
GHz - GigaHerc, etj
Për madhësi (sasi) – transferim ose bartje:
Bps – Bit për sekond, Kbps – Kilobit për sekond,
ppm – page per minut (faqe për minut), etj
Mbrojtja dhe siguria e të dhënave 51
Mbrojtja e të drejtave autoriale të softvereve
Mbrojtja tjera të kompjuterëve dhe soft. nga:
Dëmtimet fizike
Zjarri
Vjedhja
Shfrytëzimi i paautorizuar
Gabimet nga mosnjohja e programit
Virusët
Antivirusët 52
Sigurimi i të dhënave nga shkatrrimi i virusëve
bëhet me ndihmen e programeve antivirus
siq janë:
Norton antivirus
Kaspersky
Mc Affe
Pc cellin
Microsoft Security Essentials
etj
Ergonomia 53
Ergonomia trajton problemet e punës dhe vendit të punës.
Ergonomia e punës me kompjuter:
- Tavolina
- Karrika
- Tastiera
- Monitori
- Miu
- Ndriçimi, Kushtet klimatike, etj
Interneti dhe WWW
54
Wikipedia: http://en.wikipedia.org/wiki/Internet
Lidhje e rrjetave kompjuterike duke shfrytëzuar protokolin Internet Protocol (IP)
Çfarë është diferenca midis Internetit dhe World Wide Web-it (WWW)?
Webi është koleksion I web sajtave dhe faqeve nëpër botë; Interneti është shumë më I madh dhe përfshinë gjithashtu shërbime tjera si email, chat, lojëra online, etj.
Llojet e rrjetave 55
LAN (Local Area Network)
-Rrjet i mbrendshem lokal i një kompanie apo institucioni.
MAN (Metropolitan Area Network)
Rjet i gjërë i cili përfshin një qytet apo regjion të ngushtë komunal.
WAN (Wide Area Network)
Rrjet i gjërë që përfshin disa qytete, regjione më të gjera.
Komponentet e rrjetave
Kompjuterët (Serverë
dhe Workstation)
Kartelat e rrjetit
(10Mbps, 100Mbps
dhe 1Gbps)
56
Komponentet e rrjetave
Modemi, Router -at, Switch-at dhe Hub-at
Switchat punojnë më shpejt sepse secilit kompjuter i shkon
vetëm informacioni i kërkuar
Hub-i informacionin e kërkuar nga një kompjuter ua
dërgon të gjithëve
Kabllot dhe Konektorët
57
Disa terme të tjera 58
E-commerce – Tregtia elektronike
E-mail – Posta elektronike
IT – Teknologjia Informative
E-learning – Mësimi elektronik
Teleworking – Puna nga distanca
Çka janë programet 59
Programet
Bashkësi instruksionesh që
procesojnë të dhëna
Udhëheqin kompjuterin nëpër
bashkësi të kryera me rradhë të
aksioneve të specifikuara nga
programerët e kompjuterëve
Fazat e Programimit 60
Faza 1: - Mbledhja e informatave
Faza 2: - Sistemimi i informatave dhe
bërja e algoritmit për programin
Faza 3: - Shkrimi i kodit
Faza 4: - Kontrollimi i gabimeve eventuale
Faza 5: - Shfrytëzimi i programit
Bazat e të dhënave 61
Të dhënat e sistemuara mirë dhe të
gatshme për tu shfrytëzuar paraqesin
Bazë të të dhënave. Psh për bibliotekë
do të kemi nevojë për këto tabela të
ndërlidhura me relacionet mes tyre.