HUNGARA FERVOJISTA MONDO - ifef.free.frifef.free.fr/HU-bult-2012-2.pdf · Margarete Zavoral, kiu en sia parolado skizis la nunan situacion de BSW, kaj substrekis la valoron de Esperanto.

2

201256-a jarkolekto

HUNGAR AFERVOJISTAMONDO Esperanto, internacia lingvo

La prezidantino de IFEF festparolas dum la inaŭguro de la 64-a IFEF-kongreso en Herzberg am Harz

HUNGARA FERVOJISTA MONDORevuo de la Fervojista Esperanto-Movado

en HungarioFondita de D-ro István Bácskai en la jaro 1957.

.........................................................................................

Respondeca redaktoro:István Gulyás

Eldonas:Hungara Fervojista Esperanto-Asocio

Hungara Sekciode Internacia Fervojista Esperanto-Federacio

Poŝta adreso: HU-1155 Budapest Rákos u. 98. I/9.

Aperas kvaronjareAbonprezo: al hungara adreso: HUF 1500

al eksterlanda adreso:EUR 10*

MAGYAR VASUTAS VILÁGA magyar eszperantista vasutasok

központi lapjaFelelős szerkesztő: Gulyás István

Kiadásért felelős:A Magyar Vasutas Eszperantó Egyesület

Misztótfalusi Nyomdaipari Kft.Felelős vezető: Soósné Pálfalvai Adrienn

.........................................................................................

ISSN 0230-323x.........................................................................................

56-a jaro N-ro 2. APRILO — JUNIO

ENHAVTABELO2-a kovrilpaĝo: I. Gulyás: Pri la kongresoj

17. I. Gulyás: IFEF kongresis en la „Esperanto - urbo”

22. J. Patay: Fakaj informoj

24. I. Pethes: Post la 14-a IFEF-kongreso (Dua parto)

27. Red.: Alta honorigo de Gábor Pál

28. I. Gulyás: Estrarkunsido de IFEF en Francio

31. J. Patay: Zoltán Kodály

3-a kovrilpaĝo: J. Komáromi: Malsupren sur la deklivo

PRI LA KONGRESOJ

István Gulyás

Finiĝis la 64-a IFEF-kongreso, lakongresa programo estis elĉerpita. Lakongresanoj vere ĝuis la kongresajneventojn, la ekskursojn al la belegaregiono de Harz-montaro, la variajnkulturajn kaj distrajn programojn, eĉankaŭ la kunsidojn kaj fakprelegojn. Lavetero estis belega dum la tuta semajno,la cirkonstancoj estis ĝustaj, do preskaŭĉiuj partoprenantoj estis kontentaj. Dank’al la helpopretaj LKK-anoj kaj helpantoj,al la urbestro kaj vicurbestro, al lakunlaborantoj de la Interkultura CentroHerzberg. Ĉiuj rajtas esti fieraj pro tiukongreso.

Ni ĉiuj ege atendas la sekvankongreson de IFEF, okazonta en Francioen 2013, kaj ni esperas, ke ankaŭ tiukongreso rikoltos grandan sukceson.

Kio okazos en 2014? Antaŭ kelkaj jarojankoraŭ konkuris la landaj asocioj porgajni la rajton organizi IFEF-kongreson.Por 2014 bedaŭrinde neniu landa asociokuraĝas entrepreni la organizadon dekongreso. Tio estas malĝoja afero.Tamen mi esperas, ke finfine estosentreprenema landa asocio por 2014.

Estas ĝojplena evento, ke la ĈinaFervojista Esperanto-Asocio informisnin dum la lasta IFK, ke en la jaro 2015ili volonte organizus IFEF-kongreson enĈinio. Tiu anonco estas granda sukcesopor IFEF, sed mi devas rimarki, ke Ĉinioestas fora lando, kaj ne tro multajeŭropanoj povos partopreni tiun.

Alia temo estas la UEA-kongresoj. Seni analizis la UEA-kongresojn, ni povaskonstati, ke UEA en 2010 en Kubo, en2012 en Vjetnamio, en 2013 en Izlandokaj en 2014 en Argentino organizaskongreson, kaj la membroj de lapartoprenantoj kontinue malaltiĝas. Mitute ne komprenas la respondeculojn dela UEA-kongresoj, kial oni organizaskongresojn unu post alia ekster Eŭropoen foraj landoj.

17

Jam la sesan fojon gastigis la landa asocio deIFEF en Germanio la fervojistajnesperantistojn por kongresi. Post Lindau(1952), Fulda (1967), Regensburg (1981),Münster (1992) kaj Dresden (2003) sekvis enla vico la ĉarma, idila urbo Herzberg am Harz,la Esperanto-urbo, kie okazis la 64-a IFEF-kongreso inter la 19-a kaj la 25-a de majo2012. Al la kongreso aliĝis entute 160esperantistoj el 21 landoj.

La historio de la kongreslando Germanio estastiel varia kaj longa, ke en la kadro de tiu ĉiraporto mi ne povas denombri ankoraŭ nur laplej gravajn historiajn eventojn. Tamen mipovas mencii kelkajn gravajn okazintaĵojn ella historio de Germanio, kion mi lernis en lamezlernejo, kaj legis en interesaj historiajlibroj.Jam en la VIII-a jarcento a. Kr. oni parolas prigermanaj gentoj, kiuj dum la jarcentoj establisfederaciojn por krei memstarajn ŝtatojn. La plejgravaj popolgrupoj estis la gotoj kaj la alemanoj.La vivo de la prauloj de la germanoj estis kontinuajmilitoj unu kontraŭ aliaj, kontraŭ la romianoj,hunoj, avaroj, saksoj ktp. Poste estiĝis la frankaimperio, kiu dum la regado fortoplene disvolviĝis.La plej grava reganto estis Karolo la Granda, kiusolidigis la frankan imperion, kaj unuigis ladiversajn gentojn. En tiu teritorio estiĝis la postaGermanio. Multaj reĝoj, princoj eĉ imperiestrojsekvis unu la alian dum la jarcentoj, kaj en la XV-a jarcento post Kristo Germanio jam atingisekonomie altan evoluintan nivelon. Poste okazismultaj revolucioj, eĉ la tridekjara milito inter lakatolikoj kaj protestantoj. Germanio estisdispecigita, tamen la germana ekonomio malrapideevoluiĝis.La vera ekprospero komenciĝis sub la regado de laHabsburgoj. La agrikulturo, industrio evoluis, labarokaj konstruarto kaj la belarto prosperis. Oniestablis la doganligon, kaj naskiĝis la germanafervojo. En la jaro 1835 oni ekfunkciigis la unuanfervojlinion inter Nürnberg kaj Fürth. Formiĝis laGermana Imperio, kiel federacia ŝtato. Sekvismalfacilaj tempoj, du malvenkitaj mondmilitoj,poste Germanio dividiĝis je du partoj, kaj nur postpreskaŭ 50 jaroj unuiĝis la lando. Ekde tiamGermanio evoluis kun nekredeble rapideco kajdinamiko.

En la mezo de tiu historioriĉa lando troviĝas lamontaro Harz, kaj sur la sunaj deklivoj de tiuetendiĝis nia kongresurbo Herzberg am Harz – laEsperanto-urbo. En la Malsupra Saksio ĝis la falode la „fera kurteno” tiu ĉi belega turisma regionoestis dividita je du partoj: Federacia RespublikoGermanio kaj Germana Demokrata Respubliko.Intertempe ĝi fariĝis komuna regiono kaj

plenplenas je diverstipaj turismaj allogaĵoj.Goethe, Heine eĉ la dana fabelpoeto Anderseneltrovis kaj laŭdis tiun regionon, kaj ili skribisverkaĵojn pri „la plej bela kaj plej variaspektaregiono en Eŭropo”. Dum la tuttaga kaj laduontagaj ekskursoj ankaŭ ni spertis la verecon detiu konstato. En la montaro troveblas la „NaciaParko Harz” kun vastaj arbaroj, profundaj lagetoj,krutaj valoj kaj multaj riveretoj. Kiam mi veturisper trajno preter la deklivo de la montaro mi vidiskarstan pejzaĝon kun montetoj, rokoj, kavernoj,pitoreskaj vilaĝoj kaj agrablaj feriolokoj.

Herzberg am Harz laŭ la decido de la urbakonsilantaro de julio 2006 uzas la oficialankromnomon „Esperanto-urbo”. La urbo estasvizitinda ne nur pro la klerigaj aranĝoj de laInterkultura Centro Herzberg, sed ankaŭ pro la belapejzaĝo kaj la interesa historio. En la urbo

IFEF KONGRESIS EN LA „ESPERANTO-URBO”

Ĉinoj dum la inaŭguro

Aŭstraj gekolegoj dum la inaŭguro

18

Germanaj E-Institutoj, la landa sekcio de ILEI,kursejo kaj ekzamenejo. La Centro plenumasankaŭ la rolon de organiza kaj informa centro priEsperanto en la urbo Herzberg am Harz.

La vetero estis dum la tuta kongressemajnosunbrila kaj varma. La estraranoj kaj la LKK-anoj havis eblecon trairi kaj promenadi en laurbo, ja ni loĝis en la hotelo „Jagerhof”, kiusituas pr. du kilometrojn de la kongresejo. Dank’al Dio, ke LKK certigis por ni aŭtobuseton, perkiu ni povis multfoje rapide trafiki inter la hotelokaj la kongresejo.

Sabate la unua programero de la kongreso estiskomuna Kunsido inter la IFEF-estraro kaj LKK,en kies kadro ni traktis kelkajn organizajntemojn.Samtempe okazis la unua parto de la

Lingvoseminario gvidata de la prezidanto de ILEI,Stefan MacGill. En la seminario partoprenis dekinteresuloj el Brazilo, Slovakio, Rumanio, Ganao,Germanio kaj Hispanio.Vespere okazis la Interkona vespero en lakongresejo, kiam la ĉeestantoj salutis unu la alian,kaj babiladis pri la okazintaj eventoj depost lapasinta IFEF-kongreso. Ni tre ĝojis, ĉar venisesperantistoj el Ĉinio, Brazilo kaj Ganao porpartopreni la kongreson. Ĉar la kongresejo estis enla restoracio „Artemis”, dum la vespero ni trinkisbongustajn bierojn, kaj la tempo rapide forflugis.

Dimanĉe antaŭtagmeze okazis la Solena inaŭgurode la kongreso en la impona halo de la Nicolailernejo. Komence gimnazianinoj lernantajEsperanton deklamis la poemon „La vojo”. Poste lakongreson salutis la reprezentantino de BSW s-inoMargarete Zavoral, kiu en sia parolado skizis lanunan situacion de BSW, kaj substrekis la valoronde Esperanto. La urbestro s-ro Gerhard Walter siangermanlingvan paroladon tuj li mem tradukisesperantlingven. Li akcentis la gravecon deEsperanto en la vivo de la urbo Herzberg, emfazisla internacian agadon de la Interkultura CentroHerzberg, kaj taksis nian kongreson grandsignifan

troveblas multnombraj trankvilaj anguloj kunmalnovaj sed tamen bonstataj kaj belaspektajfaktrabfasadaj domoj, puraj kaj florriĉaj stratoj, lanova kaj malnova urbodomo, sur la monteto la pliol 900-jara Kastelo de Welf-familio kun muzeo, lagranda Jues-lago kun flegataj gazonoj, centjarajarboj, multaj akvobirdoj kaj subĉiela naĝejo ktp.Kiam mi frumatene trairis la urbon, mi vidismultajn, ĉefe maljunajn homojn, kiuj flegis laĝardenojn, balais la trotuarojn, do pro tio estas ĉiepureco kaj prizorgitaj ĝardenoj. Vespere, kiam miiris al mia hotelo el la kongresejo, mi vidisdumvoje neniun krom mi sur la stratoj, eĉ nek en laĉefplaco, do pro tio mi parolas pri multaj trankvilajanguloj. Dise en la urbo troveblas multajEsperanto-objektoj, konstruaĵoj kaj informtabuloj,inter ili la Giessner-monumento antaŭ lastacidomo, la Zamenhof-monumento ĉe la plejfrekventata loko de la urbo, dulingvaj ŝildoj kajinformtabuloj, kelkaj restoracioj kunesperantlingva menukarto k.a. La plej gravakonstruaĵo en la urbo por la esperantistoj estas la„Interkultura Centro Herzberg”. Gi havas diversajnfunkciojn, kiel sidejo de la regiona E-SocietoSudharco, filio por klerigado kaj kulturo deGermana E-Asocio, sidejo de la Asocio de

Komuna fotado dum la inaŭguro

Flagoparado en la ĉefplaco

19

eventon. Stefan MacGill prezidanto de ILEIsubstrekis la gravecon de la komenciĝantakunlaboro inter IFEF kaj ILEI.Reprezentantoj de la landaj asocioj salutis lakongreson, inter ili István Sutka, kiu transdonis alla kongreso la bondezirojn de la hungarajfervojistaj esperantistoj. Dum la inaŭguro okazismuziko fare de pianisto kaj ĉelisto, kaj belaj kantojde la fervojista virkoruso el Hannover.Fine la prezidantino de IFEF Rodica Todor farisfestparolon. La prezidantino en sia festparololaŭdis la LKK-anojn pro la bonega elekto de lakongresurbo, ĉar Herzberg estas la unua urbo, kiesoficiala nomo enhavas la vorton Esperanto. Ŝirememoris pri Joachim Giessner, kiu loĝis, laboris,verkis kaj instruis Esperanton en ĉi tiu urbo, kiuestis la plej longdaŭra prezidanto kaj poste honoraprezidanto de IFEF. La prezidantino transdonisHonoran Diplomon al la LKK-prezidanto AchimMeinel pro la organiza laboro, al la urbestro deHerzberg Gerhard Walter pro la invito por kongresien la Esperanto-urbo kaj pro la helpo de la organizalaboro, al Zsófia Kóródy kaj Peter Zilvar pro lasindona agado kaj fervora varbado por la 64-aIFEF-kongreso. La prezidantino en sia festparolometis la demandojn: „Ĉu spite al mondaj krizoj,spite al malkresko de la membraro, IFEFsurvivos? Ĉu spite al kongresoj pli kaj plimalmultnombraj, plu okazos IFEF-kongresoj?Ĉu spite al maljuniĝo de nia Federacio, ni havosdum longa tempo komunan estontecon?” Ŝirespondis: „Por nova estrar-teamo, kiukonfrontiĝas kun tiuj demandoj, la respondo neestas facila. Al tiaj provokoj ĝi devas serĉi kajtrovi taŭgajn solvojn. Pro tio inter du kongresojni laboras por konkretigi tiujn solvojn tiel, kenun ni povu antaŭ vi prezenti kuraĝigansituacion. Dum la pasinta jaro okazis oftajkontaktoj de la IFEF-estraro kun diversajorganizoj kaj instancoj el pluraj landoj tiel, ke nipovas raporti hodiaŭ al vi, ke:— estas ankoraŭ landaj asocioj, kiuj intencasinviti la estontajn IFEF-kongresojn;— kelkaj Esperanto-Asocioj proponas komunajn

kongresojn kun IFEF; — pluraj Esperanto-Organizoj pretas plifortigi lakunlaboron kun nia Federacio, renovigante laoficialajn interkonsentojn.La plej ĝojiga informo estas, ke sekve al tiujkontaktoj, nova Landa Fervojista Asocio stariĝisen Kubo, kaj pretas aliĝi al IFEF. Pro tio mirestas optimisma pri la sekvontaj jaroj! Mi forteesperas, ke nia teamo sukcesos – pere de viahelpo – direktigi antaŭen nian Federacion”. Pertiuj vortoj ŝi malfermis la 64-an IFEF-kongreson.Post la inaŭguro en sunbrila vetero okazisKomuna fotado kun internacia fervojistauniformparado. Preskaŭ ĉiuj landaj asociojprezentis fervojan uniformon, kaj la InterkulturaCentro disdonis flagojn de la partoprenantajlandoj, kaj multajn Esperanto-flagojn. Venisblovorkestro kaj sekvis Parada marŝo tra lamalnova urboparto ĝis la ĉefplaco. Policistoj

helpis la marŝon, kaj certigis la vojon. En laĉefplaco la urbestro parolis pri la graveco de laEsperanto-movado ne nur por ni, sed por la urbajcivitanoj. De la ĉefplaco la marŝo daŭriĝis ĝis lakongresejo gvidante de la blovorkestro. Multajurbaj loĝantoj rigardis kaj aplaŭdis la marŝon.Bonega ideo kaj belega travivaĵo estis tiu ĉi eventopor ĉiuj partoprenantoj.Posttagmeze okazis la dua parto de la Lingvo-seminario.Samtempe la urbestro s-ro Walter inaŭguris antaŭla stacidomo la Esperanto-placon kaj la JoachimGiessner-Vojon. En la inaŭguro vigligis nin lablovorkestro el Silber.Poste okazis la Ekumena Diservo en la romkatolikapreĝejo Sankta Jozefo. La diservon gvidis pastroBernhard Eichkorn kaj Siegfried Krüger. Malgraŭla okazaĵplena tago la preĝejo estis preskaŭplenplena. Estis legita liturgiaj tekstoj el „La agojde la Apostoloj”, kiun sekvis sankta orgen-muzikokaj komuna kantado. Poste okazis prediko kunpensoj pri Pentekosto. Je la fino ni komune preĝisla preĝon „Patro nia”. La tuta diservo okazisesperantlingve.

Dum la fes ta vespermanĝo

V. Tornillo, R. Bolognesi kaj E.Tudorache en fervojista uniformo

20

Dimanĉe vespere okazis Harztipa folkloro. Lafolklora grupo „Harz-Klub Phölde” per ĉarmajkantoj kaj vervaj dancoj faris belan spektaklon, kajla ĉeestantoj ĝuis la interesan prezentadon.

Lunde matene la invititaj kongresanoj kunvenis enla korto de la Kastelo Welf, kie la partoprenantojpovis admiri la belegan kastelan konstruaĵon kaj laĉarme ornamitan turon. En la Kavalira Salonookazis bonveniga Akcepto de la vicurbestro s-roUllrich Schramke. La vicurbestro kun varmajvortoj salutis la ĉeestantojn. La honora prezidantode IFEF s-ro Romano Bolognesi respondis, kajsubstrekis la dankadon de la kongresanoj pro laurba subteno de Esperanto. La prezidantino deIFEF s-ino Rodica Todor transdonis IFEF-blazonon al la vicurbestro, eĉ al la InterkulturaCentro Herzberg.Tuj post la akcepto komenciĝis la NepublikaKomitatkunsido en la Kavalira Salono. Ĉiujinvititaj komitatanoj, observantoj kaj honorajmembroj partoprenis. La komitato longe diskutisla kongresproponon, la elekton de laĉefkomitatano kaj anstataŭanto, la kasraporton2011 kaj la buĝeton por la jaro 2013, la situacionen kelkaj landoj, la venontajn kongresojn kajeksterajn rilatojn. Dum la paŭzo de la kunsidookazis Gazetara akcepto kaj komuna fotado, kiuaperis en la sekvonttaga urba ĵurnalo.Posttagmeze estis daŭrigata la tria parto de laLingvo- seminario.Samtempe okazis la Kunsido de la FakaKomisiono. La ĉefa punkto de la programo estis laelekto de la komisionaj funkciuloj. Sekvis reelekto

de la gvidanto de la Faka Komisiono (JanNiemann), kaj de la du sekretarioj (HeinzHoffmann por la Terminara Sekcio, kaj LadislavKovař por la Fake-aplika Sekcio). La kunvenodaŭriĝis per raportoj pri agado de ambaŭ sekciojdum la lasta periodo, kaj poste okazis diskutado prifakaj fervojaj terminoj. La kunsido traktis 16fervojfakajn nociojn, kaj por ĉiuj nocioj estisdeciditaj taŭgaj terminoj.Vespere okazis la Internacia balo kun bonamanĝaĵo kaj ĝuplena muziko. La partoprenantojgaje dancis ĝis noktomezo, ĉar la orkestro„Silverbirds” dancigis nin je agrablaj melodioj.

Marde antaŭtagmeze multaj kongresanojkolektiĝis en la kongresejo, por ke ili partoprenu enla publika Plenkunsido. Multaj tagordpunktoj estistraktitaj. Ni honoris niajn mortintojn, kaj aŭdis lasalutojn de SAT, Esperanto-redakcio de RadioHavano, Vatikana kaj Pollando, kaj de János Pataykaj József Cziboly. La komitatanoj aprobis laestrarajn raportojn, la protokolon de Liberec, laraporton de la ĉefkomitatano, de la FakaKomisiono, de la komitatano „A” ĉe UEA,resumon de la landaj jarraportoj por la jaro 2011,kaj analizon en kelkaj landoj pri la nuna situacio.La komitato reelektis la ĉefkomitatanon (JindřichTomíšek), kaj la anstataŭanton (Florin Negrea elRumanio) por la sekvaj tri jaroj. La komitatanojakceptis la buĝeton por 2013, kaj konfirmis la 65-an IFEF-kongreson por la jaro 2013 en la francaurbo Artigues-pres-Bordeaux, kiu okazos de la 4-aĝis la 12-a de majo. Por 2014 neniu lando estaspreta organizi kongreson, sed por 2015 la ĉinajfervojistaj esperantistoj pretas gastigi IFK-on.Longa diskutado estis pri la principo de la pagoj dela tranoktoj de la estraranoj, funkciuloj de la FakaKomisiono kaj la ĉefkomitatano pere de LKK de laIFEF-kongresoj. La komitato decidis trakti latemon denove dum la venontjara IFK.Post la plenkunsido okazis Duontaga ekskurso alGöttingen. La partoprenantoj veturis per trajno al laurbo, kie ni rigardis kelkajn malnovajn preĝejojnkiel la „St. Johannis”, „St. Michael”, „St. Jakobi”,

Belega strato en Göttingen

En la etspura trajno dumvoje al Wernigerode

21

multajn faktrabfasadajn domojn kiel la 500-jaraĝadomo de Schröder, kaj ankaŭ 500-jaraĝa konstruaĵode Abel Bornemann. Ni vizitis en la urbocentro lahistorian urbodomon, kie troviĝas grandaprezentsalono kun blazonoj de multaj germanajurboj, plurkoloraj kaj interesaj murpentraĵoj. Nipromenadis en kelkaj interesaj butikstratoj, enbelege flegita parko, kaj ĝojigis niajn okulojn

multaj belaspektaj konstruaĵoj.Vespere la partoprenantoj ĝuis la interesanFilmprezentadon: „175 jaroj de GermanajFervojoj”.

Merkrede okazis la Tuttaga ekskurso alNordhausen, kaj de tie per etŝpura trajno alWernigerode tra la Harz-montaro. En lamezepokstila urbo ni havis sufiĉan tempon porpromenadi, foti, eĉ veturi per strata trajneto al la

pitoreska baroka kastelo sur la montopinto. La urbohavas pli ol 30 mil enloĝantojn, kaj estas unu el laplej populara ripozloko de Germanio. La plej belakonstruaĵo de la urbo estas la gotstila urbodomo,kiu ekde la XVI-a jarcento funkcias kiel urbodomo.En la placo antaŭ la urbodomo staras la„merkatputo” el la jaro 1845, kaj la „Gotika domo”el la XV-a jarcento. Multegaj faktrabaj kajbarokartaj domoj troveblas en Wernigerode. Lapreĝejoj „St. Sylvestri”, „St. Johannis”,„Liebfrauen” kaj „Teobald”, la belega urba parkoankaŭ montras la riĉan pasintecon de la urbo. Postla kelkhora restado ni reveturis per specialaaŭtobuso tra la montaro al Herzberg.Vespere la hamburga kantisto Ralph Glomp kunhelpo de moderna tekniko ĝojigis nin per konatajkanzonoj kaj kantoj.

Ĵaŭde antaŭtagmeze okazis la Ĉefa fakprelego kuntitolo: „La baltmara tunelo. Nova interligo alSkandinavio”. La ege interesan temon kunlumbildoj prelegis Lene Niemann. Poste sekvis okFervojfakaj aktualaĵoj: Heinz Hoffmann:Sciindaĵoj pri Harcaj Etŝpuraj Fervojoj; SiegfriedKrüger: Fervoja projekto Stuttgart 21; LeneNiemann: Metroo en Rijad; Jaroslav Matuŝka:Trafika salono de Universitato Pardubice; LadislavKovař: Nova silkvojo; Manfred Retzlaf:Rememoro je Joachim Giessner; Zlatko Hinst:Elstaraj kroataj esperantistoj; Pavlin PetrovBoevski: Novaĵoj de Bulgaraj Fervojoj.Posttagmeze okazis Duontaga busekskurso tra laHarzmontaro al la belega urbo Goslar. Dumvoje nihaltis ĉe „Torfhaus”, de kie ni povis admiri la plejaltan monton de la Harz-montaro, la 1141 metrojnaltan „Brocken”. Goslar estasmondkulturheredaĵo de Unesko. En la urbo subgvidado de Peter Zilvar kaj Zsófia Kóródy nipovis konatiĝi ne nur kun la historio de Goslar,sed ankaŭ kun ĝia varia arkitekturo. La mezepokajdomoj laŭ faktrabaj aspektoj, kaj la vere imponafrua germana imperiestra palaco „Kaiserpfalz”elradiis apartan pitoreskan scenejon kaj mirigis laspektantojn. La partoprenantoj trapromenadis lakernon de la urbo, miris la konstruaĵojn, la purajnstratetojn, la belegan ĉefpreĝejon, la malnovanurbodomon, kaj ripozige trinkis kafon eĉ bieron.Mirinda urbo, belega vetero, komforta reveturado,do tiu ekskurso estis por mi la plej bela travivaĵodum la 64-a IFK.Vespere la alia belvoĉa kantisto, la itala EmanueleRovere ĝojigis nin per siaj enhavriĉaj kantoj.

Vendrede, en la lasta tago de la kongreso,prezentis sin la Venonta kongreso. La 65-a IFEF-kongreso okazos en Francio en la urbo Artigues-pres-Bordeaux inter la 4-a kaj 11-a de majo 2013.Per multaj lumbildoj kun klarigo prezentis niavicprezidantino Sylviane Lafargue la vidindaĵojnde la urbo kaj la lokojn de la dumkongresajekskursoj. Ŝi konigis la invitilon kaj la aliĝilon, kajiomete detale parolis pri la programo de lakongreso. Fine post la prezentado la organizantojtransdonis invitilojn kaj aliĝilojn al la responsuloj

La ĉefplaco de Goslar

Baroka kastelo en Wernigerode

22

LKK- membrojn kaj la helpantojn, kaj dankis al ilila faritan laboron. Poste la prezidantino de IFEFRodica Todor esprimis sian kontenton pri laaranĝo, kaj laŭdis la LKK-membrojn, kiujkontentige prizorgis ĉion.Post la adiaŭparoloj la kongresa flago estismalhisata kaj transdonata al la sekvontakongreslando Francio.

Do ĝis revido en Artigues-pres-Bordeaux en la 65-aIFEF-kongreso en la jaro 2013.

István Gulyás

Nova provizada sistemo ĉe MÁVMÁV instalis novan provizadan metodon,

nome elektronikan sistemon. Per tiu la investadajproceduroj la kostoj fariĝas pli favoraj, laproceduroj plirapidiĝas, atendeble la paper-uzado85 %-jn, la dediĉita labortempo 30 %-jnmalpliiĝas. Krome la oferto kaj la akira proceduroplisimpliĝas kaj plirapidiĝas.

Tiu ĉi sistemo subtenas la plenan daŭronde la proceduro de la oferto ĝis la anonco de larezulto.

*

Ordo en la stacidomo de Budapest-NyugatiTribunala ekzekutivo malplenigis 1000

m2-ajn areon de la historiarta konstruaĵo de lastacio Budapest-Nyugati, kiun pluraj entreprenojsenrajte uzis. De pluraj jaroj ili ne havis validan lu-kontrakton, ĉar per apelacioj ili malhelpis laefektivigojn de la validaj tributalaj juĝoj.

Rezulte de la malpliigo la nacia fervojakompanio ekposedis kaj okupis la areojn, per tiokomenceblas la rekonstrua laboro de la protektataartobjekta konstruaĵo.

*

Ŝanĝiĝis la horaro de MÁVEkde la 13-a de majo ŝanĝiĝis la horaro de

MÁV. La ŝanĝo tuŝas kvazaŭ 400 priservadon el

de la landaj asocioj.Post la prezentado la prezidantino de IFEF RodicaTodor, kaj la prezidanto de ILEI Stefan MacGillsolene subskribis la „Kunlaboran Interkonsenton”.Poste okazis la kunsido de Faka Komisiono, kajsamtempe Estrarkunsido de IFEF. Dum laestrarkunsido la ĉefaj temoj estis la taksado de laherzberga kongreso, la aŭtuna estrarkunsido kaj laestrarelekto en la sekva IFEF-kongreso.Poste sekvis la ĉiam atendata programero de lakongreso la Movadaj aferoj. La plej grava temoestis la estonto de IFEF. En la kadro de tiu temo niparolis pri la sekva estrarelekto, pri la kongreso en2014, pri la problemo de la faka laboro, pri laartikoloj por nia faka revuo „Internacia Fervojisto”.La konkludon oni devos fari dum la aŭtunaestrarkunsido, por ke en la sekva IFK la komitatopovu serioze trakti tiujn plej gravajn temojn de niamovado.

Dum la kongresa semajno aperis tri numeroj de laKongresa Bulteno sub la nomo „Harca Balailo”.Tiuj estas belaspektaj kun multaj fotoj kaj interesajartikoloj. Mi gratulas al s-ino Magdaléna Feifiĉovakaj s-ro Fritz Lautenbach, la redaktoroj de labulteno.

Posttagmeze okazis la Solena fermo de lakongreso. La LKK-prezidanto Achim Meinel taksisla rezultojn de la kongreso, kaj vokis al la podio la

F A K A J I N F O R MO J inter la ĝis nun estinta trimil. Sur 49 linioj malplipasaĝertrajnoj trafikas, inter ili sur la linioj deEsztergom-Almásfüzitő, Székesfehérvár-Komárom, Szombathely-Nagykanizsa, Budapest-Pécs, Budapest-Hatvan-Sátorlaljaújhely kajBudapest-Cegléd-Szeged.

Dum la prilaboro de la nova horaro, laoferto-malpliigoj, respektive la modifoj estisprimara vidpunkto, ke la produkto de lapasaĝertransporto akomodiĝu al la veturbezonoj,respektive la vojaĝoj estu konvenaj al la laborlokojkaj lernej-lokoj.

*

Monumentprotektada distingoPasintjare en originala formo oni

rekonstruis la t.n. reĝan atendhalon de lafervojstacio Gödöllő, kiu post la dua mondmilitoruiniĝis pro la manko de ĝia konservado.

La Internacia Konsilantaro de HistoriajAsocioj (ICOMOS) distingis la rekonstruadon dela reĝa atendhalo de Gödöllő; ja ĝi okazis surbazede scienca esploro, laŭfaka altnivela atrobjektaplanado kaj realigo.

La transdono de la honorigo okazis en laAlta Ĉambro de la Parlamentejo dum la publikatago de la Kultura-Ĵurnalista Komisiono kajKultura Heredaĵprotekta Institucio de laParlamento.

Transdono de la kongresa flago al la francoj

23

Konkurenc-Instanco aprobos ĝin. La akcio-partoestos MÁV-Zrt posedaĵo kontraŭ 2 miliardoj daForintoj. Per tiu MÁV-Zrt volas ĉesigi lamalzorgitajn, netolereblajn statojn en lastacidomoj.

*Nova fizionomio en stacio

La kunlaboro de MÁV-Zrt kaj organizaĵo„Kolora Urbo-Movado” donas novan fizionomional la muroj de la pasaĝera subpasejo en fervojstacioBudapest-Kelenföld. Antaŭ kelkaj tagoj memvolajstudentoj prenis penikon, kaj plibeligas,laŭpentraĵa sorĉas la 160 m2-ajn areon de la muroj.

*Etika kodekso

Antaŭ nelonge aperis etika kodekso. Ĝikonceptas kaj samaspektigas la kondutajn regulojnkaj normojn de la fervojaj dungitoj, ĝi peras tiujnvalorojn kaj principojn, kiuj montras vojon al etikakonduto. La preskriboj de la kodekso grupiĝasĉirkaŭ fundamentajn principojn, laŭ kio la dungitotiel devas labori kaj konduti, ke per tio konservu, eĉplifortigu la reputacion de MÁV. *

UIC jubileasUIC (Union Internationale des Chemins de

Fer – Internacia Fervojunio) fondiĝis en j. 1922 enParizo. Ĉe la fondiĝo la ĉefa celo, tasko estisunuecigi, normigi la fervojojn, akceli la fervojantrafikon inter la unuopaj landoj, laŭ unuecajkondiĉoj helpi, malfaciligi kaj evoluigi la fervojajnpasager- kaj vartransportojn; la fervojo fariĝu laplej efika kaj la plej populara trafika sistemo. Ekde2005 okazas grandmezuraj transformiĝoj pro lafervoja liberaligo, kreskanta konkurencon interdiversaj trafikaj manieroj, ekonomiaj premoj kajaperantaj novaj organizaĵoj.

Nuntempe UIC havas 171 membrojn, interili ankaŭ integrigaj fervoja-kompanioj, operatoroj,funkciigantoj de infrastrukturoj, kapacit-distribuantaj organizaĵoj kaj pasaĝertransportajentreprenoj.

UIC komencis sian 90-jaran jubileon perekspozicio en sia sideja domo de Parizo. La naciajfervojkompanioj sendis 1200 altnivelajnfotografaĵojn, el kio la ĵurio elektis la 300 plejvalorajn. Inter tiuj destinitaj bildoj rolas 18hungaraj fotoj de Katalin Bőhm. La ekspoziciaĵohavas kvar kategoriojn: fervojistoj (viroj k.virinoj), kiuj per siaj elstaraj laboroj kontribuis al lahistorio de la fervojo; antikvaj kaj modernajlokomotivoj; la amason de protektataj fervoj-konstruaĵoj; kaj la agadon, laboron de UIC, per kiuĝi kontribuis al la mondnivela evoluo de la fervojo.

*MÁV-START malkomplikigasla laboron de la konduktoroj

Ekde pluraj jaroj MÁV-Start Zrt klopodassimpligi kaj helpi la administran laboron de lakonduktoroj. Tiucele oni komponis taŭgan kajkonvenan aparaton, per kiu la konduktoro povasaranĝi ĉiun dumdeĵoran administran laboron. Ĉiujveturkoneksaj datoj, raportoj elektronike akiras lacentron. Rezulte de tiu ĉi sistemo la bezonatajregistradoj, avertoj, inspektado, enspezojobserveblas.

Kompilis János Patay

Cetere la nacia fervojkompanio jam laduan fojon ricevis ICOMOS-premion, ja la ĵurio en2008 jam aljuĝis tiun honorigon pro laekzemplovalora monumenta rekonstruo destacidomo Szeged.

*

Eklaboris la lasta TRAXX-lokomotivoEnserviĝis la lasta TRAXX-tipa elektra

lokomotivo. Ĝi estis la lasta el inter la mendita 25-speca serio, kion MÁV mendis. La serio konsistasel moderna, dukurenta serio, per kio la naciafervojsocieto povas ŝpari 350 milionajn Forintojnda energiokosto.

La dukurenta elektra lokomotivo senlokomotiv-ŝanĝo ebligas tiri pasaĝer- kajvartrajnojn trans la landlimo. La TRAXX-lokomotivoj estas pli ŝpareme funkciaj ol latradiciaj, ja la tiutipaj havas pli intensanrapidkapablon, samtempe kaze de bremsigorenutras la energion al la katenario. Lakilometropresto de tiutipaj lokomotivoj estas22.500 km-j po monato.

*Sekurecdirektada kaj inspekta centro

Ekfunkciis la sekurecdirekta kaj inspektacentro de MÁV Zrt. Je tiu celo ĝi estiĝis, por ke oniplifirmigu la sekurecon de la ĉefurbaj kajantaŭurbaj stacioj, ja la fervojkompanio havas 130milionojn da damaĝo (en 1875 kazoj pro difektigo,ŝtelado), kaj krome 130 milionojn da damaĝo prokablo-ŝtelado.

Por anticipi tiujn damaĝojn, oni instalister-observajn kamerojn en stacioj kaj fervojuzinajteritorioj.

*Pli nova ebleco por aĉeti biletonEkde majo oni povas egaligi la prezon de

fervojaj vojaĝbiletoj (eĉ sidlok-, besto-,biciklobiletoj ktp) ne nur per bankokarto, sedankaŭ je la konto de la saldo de mobiltelefono. Laegaligo povas okazi en ĉiuj tri mobilretoj (nomeklientoj de <Telenor>, <T-Mobile> kaj<Vodafon>). Atendeble per tiu ebleco povosmallongiĝi la vicoj antaŭ la bilet-giĉetoj. Tiujprezoj egalas kun la prezoj aĉetitaj ĉe la giĉeto, sedla kliento devas pagi la tarifon de SMS pri lakonfirmo. Tiu ĉi sistemo funkcias tage-nokte, dodum 24 horoj de la tago. La transakcio eblas interla limoj inter 130 kaj 7.500 Forintoj. Oni povasmendi la vojaĝbileton laŭ <www-mav-start.hu> deMÁV-Start. Tiu ĉi nova sistemo ebligas hejmanbiletpresadon.

*

Nova prezidanto de MÁVEkde majo MÁV Zrt havas novan MÁV-

prezidanton, S-rino Ilona Dávid estas laprezidantino de la Direktoraro de MÁV.

*

MÁV-Zrt aĉetas „RESTI-Zrt”-nLa entrepreno „RESTI-Zrt” estas laŭjura

posedanto de la iama entrepreno „PasaĝerprovizaEntrepreno de MÁV”. Okazis subskribo dekontrakto, ke MÁV Zrt aĉetas 85,58 %-ojn daakcio-parto de RESTI-Zrt; se la Ekonomia

24

Malgraŭ la malfacilaĵoj la fakgrupoj havasmultajn internaciajn kontaktojn kaj aktivanklubvivon. Multaj fakgrupoj estigis ĝemelajnkontaktojn kun eksterlandaj grupoj, kaj ilireciproke vizitas unu la alian, ili rezulte kunlaborasje prospero. En tiu ĉi rilato elstaras la grupo deTata, kiu agitis kaj membrigis la urban „EgressyĤoro”-n al la fakgrupo, la ĥoro multe rolis enEsperanto-aranĝaĵoj, kongresoj. Same aliĝis la„Belarta Societo”, kiu regule aranĝas altnivelajnekspoziciojn dise en la lando, eĉ eksterlande.Verŝajne ĝi estas unusola „Esperantista BelartaSocieto” de la mondo!

Jam delonge ekzistas kontaktoj – kiuj boneservas la komunan agadon, la amikiĝon havigiutilajn konojn – inter la Hungara kaj alilandaj IFEFsekcioj, regule vizitas reciproke unu la aliajn,landajn kongresojn, konferencojn, renkontiĝojn.

Ekzistas ĝemelurbaj kontaktoj, renkontiĝoj, enkiuj havas elstarajn rezultojn la fakgrupo de Tatakun nederlanda kaj germana urboj, kaj la fakgrupoZalaegerszeg kun slovenaj urboj.

La refondita fakgrupo en Szombathely regulepartoprenas en la agado de ALP-ADRIA.

En la rondo de la laboristoj signifa estis laaktiveco de Esperanto-grupoj ĉe la Veturilriparejojde MÁV – ĝis ilia malfunkciiĝo:

En la „Veturilriparejo Dunakeszi” la E-grupokun la gvido de Lajos Kapitány prezentis elstarajnaktivecojn, kiam ili helpis eklerni esperantajnkantojn al la virĥoroj de la Riparejo, por ke ili povupartopreni kaj sukcese roli dum la 14-a IFEF-kongreso;

Bonegajn laborojn faris la E-grupo de la„Veturilriparejo en Miskolc”, kiun gvidis IstvánPál. Ili organizis multajn lingvokursojn, eldonislokan esperantlingvan revuon, organizis en- kajekster landajn ekskursojn por la membroj de la E-grupo;

En la „Veturilriparejo Székesfehérvár” la E-grupo sukcese instigis la urban magistraton pornomumi E-placon en la kadro de la FervojistaAmika Renkontiĝo;

La „Veturilriparejo Landler Jenő” en Budapest

helpis al la lokajesperantistoj, ĉardisponis al ili ejon porkunsidi kaj prezentiekspoziciojn. La E-grupo sub la gvido deSándor Kovácspartoprenis dum multajaranĝaĵoj, helpis lapreparlaboron, eĉfinance apogis tiujn;

La E-grupo de la„VeturilriparejoSzolnok” ludis gravanrolon en la urba E-movado;

Ankaŭ laesperantistoj de la„Veturilriparejo Északi”en Budapest sukceseagadis en aliaj fervojistajeĉ nefervojistaj E-organizaĵoj.

La fakgrupo de Miskolc – sub nomo „MiŝkolcaSocieto de Fervojistaj Esperantistoj” –- jam demultaj jaroj ĉiujare organizas karavanajnekskursojn al diversaj landoj, bone servante laamikecon, interesiĝon kaj sferon de homoj; eĉpropagandon por Esperanto.

La poŝtistaj esperantistoj – ili grupe apartenas alHFEA (Hungara Fervojista Esperanto-Asocio) –kunlaboris por aperigi esperantlingvaninformtekston de la enlandaj telefon-libroj;plurfoje ili verkis poŝto-fakajn artikolojn por HFM.

HFEA jam de pluraj jaroj havas rezultohavankunlaboron kun la landa sekcio de FISAIC (LandaKultura kaj Libertempa Asocio de Fervojistoj –VOKE), nome de tiu la asocio daŭre ricevasmultflankan helpon. Sekve de la kunlaboro ni kunerememoris la 50-jaran datrevenon de FISAIC.

HFEA havas rezultoplenan kunlaborankontakton kun diversaj esperantistaj organizaĵoj;inter ili kun la Hungaria Esperanto-Asocio (HEA),helpante tion, ke ekzistu unueca Esperanto-Movado en nia lando; same kun la „MiŝkolcaSocieto de Fervojistaj Esperantistoj”. La LandaAsocio havas bonan kontakton, eĉ kunlaborankontrakton kun Hungaria Esperanto-Asocio(HEA), Universala Medicina Esperanto-Asocio(UMEA), Mondpaca Esperantista Movado(MEM), Internacia Ligo de Esperantistaj Radio-Amatoroj (ILERA).

La movadanoj de la asocio helpas laagadon de la „Amika Societo de D-ro KálmánKalocsay”, kies celo estas vivteni la memoron deKalocsay; konigi kaj disvastigi liajn medicinajn kajliteraturajn agadojn; aperigi liajn postrestitajnmanuskriptojn, helpi interesitojn per informoj,dokumentoj, zorgadi pri liaj memoraĵoj.

La membroj de HFEA regule partoprenasla kongresojn de IFEF kaj UEA, eĉ la najbarajlandoj kaj ĉiam informas la tutan kolegaron pri iliajkongresaj impresoj, spertoj kaj pri la aktualajinternaciaj movadaj aferoj.

D-ro I. Bácskai malfermasE-ekspozicion dum la 34-a

IFK en Balatonfüred en 1982

Dum la landa E-jarkonferenco

POST LA 14-a IFEF KONGRESODua parto

25

Tiel estas bonkonataj la internaciajinformoj pri la aktualaĵoj de Esperanto-movado.

La reĝimŝanĝo (1989) kreis novan leĝonpri la societoj. Laŭ tiu leĝo ekde la jaro 1996 ankaŭnia oranizaĵo transformiĝis, kaj funkcias laŭleĝeaŭtonoma asocio sub la nomo „Hungara FervojistaEsperanto Asocio” (HFEA) por ke la organizaĵotransvivu la intertempe aperintan ekonomiankrizon. Tamen la asocio – kiel sendependa de HEA– kunlaboras kun HEA, eĉ ĝi fiksis la kunlaboronper „Kunlabora kontrakto”. Post la organizatransformiĝo la asocio laboras kun samaentuziasmo kiel antaŭe. Sed bedaŭrinde la nombrojde la asocio malkreskis – same kiel en aliaj landoj– ĉar mankas la junuloj.

La landa organizaĵo tre aktive kaj rezultepartoprenas en la internacia laboro. Tion pruvas lahonoro de IFEF, ja ĝi komisiis la hungaranorganizaĵon aranĝi la 1995-jaran Kongreson deIFEF.

Post dujara tre preciza preparlaboro inter la20-a kaj la 26-a de majo 1995 okazis la 47-aInternacia Fervojista Kongreso en la historia urboPécs kun 327 partoprenantoj el 23 lando,j kiesmotoro estis la geedza paro Moró. La membroj dela LKK estis: István Gulyás prezidanto, MoróAlfonz sekretario, Györgyi Moró kasisto, D-roJózsef Halász fakaj aferoj, Erzsébet Pallós kulturajprogramoj kaj ekskursoj, János Patay afergvidasekretario, Éva Miha loĝiga servo. La Kongresonsekvis postkongreso (inter la 27-a kaj la 30-a demajo) en urboj Kecskemét, Budapest, Szentendre,Visegrád.

Originale la organizantoj volis alkroĉi la47-an IFK-on al la 1100-jara jubileo de lapatrujokupo de la hungaroj en 1996, sed pro lamanko de anonco por 1995, HFEA rezignis pri laoriginala plano kaj entreprenis tiun efektivigi en lajaro 1995.

Dum la Kongreso okazis komitatkunsidoj;sep interesaj fakprelegoj. La titolo de la ĉefafakprelego estis: „La evoluo de la hungara trafikoĝis la 1100-jara datreveno de la patrujokupado” –fare de D-ro József Halász. La temo estis aktuala enHungario, eĉ flanke de kongresanoj.

Dum la interesa, atendita programero subtitolo „movadaj aferoj” la partoprenintoj interaliericevis utilajn informojn pri la lingva aplikado enfakaj aferoj, pri la uzado de komputiloj,propagando de Esperanto. Tiuj estas bone uzeblaj

dum la sekvontaj agadoj.En la radiostacio de fervojistaj radioamatoroj

grandsukcese kolektis 4000 kontaktojn dise el lamondo. Multaj kongresanoj ĝojis al la filatelajnovaĵoj kaj la porokaza poŝtostampado.

Dum la solena fermo la IFEF-prezidantokonstatis, ke la Kongreso plenumis sian celon, kajli donis la karesnomon „Kongreso de lakomprenemo”!

En jaro 1996 okazis la plej granda doloro por laenlanda kaj internacia movado, ĉar je la 23-an dejanuaro 1996 mortis la motoro de nia FervojistaEsperanto-Movado – eĉ unu de la tuta EsperantoMovado – D-ro István Bácskai (Oĉjo Piŝta), lafondinto de la postmilita hungara FervojistaEsperanto Movado, la fondinto de la faka revuoHungara Fervojista Mondo (HFM), kioseninterrompe aperas kvaronjare kun bela eksteraĵokaj nivela enhavo, kun altnivelaj fakaj, kulturajmovadaj kaj ceteraj artikoloj.

Ni konservas lian memoron. Lastfoje en la j.2010 en urbo Pécs ni metis marmor-memortabulonsur la monumenton de la esperantistaro, indikanteliajn nomon kaj agadon. Nia laboro baziĝas sur liajideoj kaj direktivoj, ni klopodas tiel modeste vivikaj rezulte labori, kiel Li faris.

En la jaro 1997 – krom la hungaraj fervojistajesperantistoj – multaj legantoj de HFMprirememoris la 40-an jaran datrevenon de larevuo, kaj okaze de tiu jubileo HFEA aranĝis festanjarkunsidon. Okaze de tiu jubileo la vivantaj sesfondintaj membroj ricevis honordiplomon (BélaAnka, József Cziboly, Lajos Csonka, D-ro ImreFerenczy, D-ro Imre Pethes, D-ro Ferenc Phersy),estis eldonita katalogo de HFM pri ĝiaj 40 jaroj.

La 1998-jara asembleo de HFEA decidis aranĝiIFEF-kongreson en Hungario, pli precize enBudapest kaj konfirmis la membrojn de LKK jene:István Gulyás prezidanto, Mária Balogh kasistino,Alfonz Moró vicprezidanto, János Patay sekretario,D-ro József Halász respondulo pri fakaj aferoj. Laasembleo aprobis la preparan laboron de la 52-aIFEF Kongreso, unuanime akceptis la koncernan

La estraro de IFEF dum la 47-a IFK en Pécs en 1995

Inaŭguro dum la 52-a IFK

26

laborplanon; firmigis la sloganon de la kongreso:„Eŭropo bezonas fervojon”. La aktivuloj de HFEA,ĉiuj movadanoj klopodis helpi al LKK por lasukceso.

La 21-a jarcento kaj la miljara jubilea jaro deHungario portis multan interesaĵon kaj taskon porHFEA kaj ankaŭ por la fervojistaj esperantistoj.Unue la plej grava tasko estis organizi la 52-anIFEF-Kongreson en jaro 2000 en Budapest. En laĝisnuna historio de IFEF-kongresoj kulminis lalandonombro, el kiuj aliĝis el 25 landoj sume 277esperantistoj. La hejmo de tiu ĉi kongreso estis laeleganta kaj moderna tri-stela Hotel Stadion.

Tutsemajne funkciis la informejo, librovendejo,certa tage porokaza poŝtoficejo. La plejparto de lakongresanoj loĝis samloke. La ĉefpatrono de lakongreso estis Gábor Bajnai, vicgeneraldirektorode MÁV, krome patronis ĝin Lajos Ábrahám,direktoro de Fervojdirekcio Budapest, GézaMolnár, prezidanto de la hungara sekcio deFISAIC. Dum la kongreso laŭprograme okazismultaj fakaj, oficialaj kunsidoj, diversaj ekskursojkaj riĉe distraj programoj. La kongreso honoris lamembron János Patay per la distingo „HonoraMembro de IFEF”. Ĉiuj programoj estisbonsukcesaj. La kongreso ricevis baptonomon„Kongreso de akurateco”.

Dank’ al la senlaca agado de fervojistaesperantistaro iom progresis la membronombro deHFEA ĝis la fino de la jaro 1999, inter ili troviĝasankaŭ junuloj (sub 30 jaraĝo); renoviĝis lafakgrupo en Szombathely.

La fakgrupoj havas utilajn kontaktojn kun lalokaj fevojistoj kaj aliaj stacidomaj deĵorejoj, iliajestroj, kulturaj, sportaj grupoj, eĉ kun nefervojistajlokaj esperantistaj grupoj. De jaro al jaro iliaranĝas lingvokursojn, la nombro de laaŭskultantoj varias ĉiujare ĉirkaŭ 100 kursanoj.

Pluraj fakgrupoj propagandcele aperigisflugfoliojn kaj uzis ĉiujn eblecojn ĉe la lokajgazetoj, televid- kaj radiostacioj. En tiu grava aferoelstaras la fakgrupoj de Győr, Kiskunhalas-Kelebia, Zalaegerszeg, Miskolc kaj Tata.

La 2003-jara asembleo de HFEA inter alietraktis la preparlaboron de la 56-a IFEF-Kongresoaranĝota komune kun la aŭstraj gekolegoj (duanfojon du aŭ pluraj landoj en la historio de IFEF) enla hungaria urbo Sopron inter la 8-a kaj la 15-a demajo 2004. La asembleo akceptis la laborplanonde tiu kaj la proponitajn membrojn de LKK, jene:prezidanto István Gulyás (HU), vicprezidanto

Walter Huber (AT), sekretario Alfonz Moró (HU),kasistino Mária Balogh (HU) kaj fakaj programojD-ro József Halász (HU); krome la sekvajĉefkunlaborantoj – laŭ alfabeto de familiaj nomoj –kontribuis al la sukceso: József Cziboly (HU), D-roImre Ferenczy (HU), Elisabeth Hlauschek (AT),János Patay (HU), Leopold Patek (AT), D-ro ImrePethes (HU), Ferenc Phersy (HU), ErnstQuietensky (AT), Franz Scharf (AT), HerbertSonntag (AT), Martin Stuppnig (AT) kaj FriedrichTschom (AT).

La Kongreso honoris Gábor Pál, la gvidanton dela internacia parto de VOKE (hungarlanda sekciode FISAIC) per honordiplomo de IFEF pro liamultjara kunlaboro. La raportoj de la landajsekcioj oni konstatis, ke la averaĝa aĝo de la IFEF-membraro altiĝas, kaj ĉiam pli multe da junulojmankas el la movado. Inter la distraj programojkulminis la dulanda nacia vespero kaj ekskurso alla loko de la iama „Paneŭropa Pikniko”, kie en jaro1989 la hungaroj malfermis la landlimon alokcidento, kaj el la orientaj landoj 10-15 milpersonoj – interalie multaj civitanoj de la tiamaGDR – libere povis trapaŝi la landlimon al Aŭstrio.La IFEF-estraro kvalifikis la 56-an IFEF-kongreson: „Kongreso de la Amikeco”.

Antaŭ nelonge grandsignifa tasko de HFEArealiĝis kunlabore kun IFEF kaj akceptante ĝianlaborplanon: nome la konciza historio de laHungara Fervojista Esperanto-movadofinprepariĝis, kiun je nia honoro la eksprezidantode IFEF, D-ro Romano Bolognesi reviziis.Espereble akirebla estos la bezonata financaĵo poreldoni ĝin kaj pli-malpli-frue aperos sur lalibrobreto.

Konante la aktivecon kaj la historion de laHungara Fervojista Esperanto-Asocio, kiel unu ella vivantaj fondintoj de la organizaĵo, rajte mipovas konstati: Komparante la rezultojn kajerarojn, problemojn, eĉ la internacia honoro,diversaj altaj distingoj de niaj aktivuloj atestas lasukceson de nia movado.

Mi dankas al miaj ĉiuj kunlaborantoj, al la ne-denombreblaj konataj kaj nekonataj samideanoj,kiuj nelacigeble penadis por la sukcesoj!

Honore, estime mi klinas kapon eĉ antaŭ tiuj,kiuj jam ne estas inter ni, ĉar la sorto mallongigisilian vivon; estas dolore, sed ili forpasis.

D-ro Imre Pethes

Bácskai memortabulo en la E-parko de Pécs

Walter Huber salutas la 56-a kongreson de IFEF

27

Fervojista Muzika Teatraĵo”,kies gvidanto estiĝis la famaartistino Mária Toldy. Plurajfamaj aktoroj – MiklósSzinetár, János Kulka, TamásDunai – kunlabore helpis tiuninstruadon. Li fondis 30-membran klasikan orkestron,kiu konsistas el studentoj kajinstruistoj. Ilia celo estas portivivantan muzikon al fervojistajkulturdomoj, al preĝejoj devilaĝoj, socialaj hejmoj.

Gábor Pál en 1993 pliprofunde ekkonis la laboronkaj mision de FISAIC, kiuentenas 25 membrolandojn,sed tiutempe inter ili la orient-eŭropaj landoj apenaŭreprezentis sin. Li intenseakcelis membrigi tiujn; postelaŭ tiu penado oni taksis laMuziklernejon kiel la orient -eŭropa centro de FISAIC.

Dum la 1980-aj jaroj la„rock-muziko” (leĝermuzikaĝenro), respektive la „muzikateatraĵo”(sceneja ĝenro, kiuunuigas en si muzikan, dancankaj teatran elementojn) havispropran teatron, sed la t.n.„rockteatro” baldaŭ mortis; –neniu entreprenis la klerigonde la artistoj de la ĝenro, doestiĝis manko, kion la Studio

celis anstataŭi. En Eŭropo la unuan fojon tiu ĉiskolo prezentis la muzikan teatraĵon „Fame”, nome„Famo” (1996). En j. 2000 la studio kune kun„Vidám Szinpad” (Gaja Podio) prezentis lamuzikan teatraĵon „Goodspell”, eĉ post unu jaro laeksterlandaj hungaroj invitis je amerika-kanadaturneo por prezenti la „rockoperon” titolitan„István a király” („Stefano la reĝo”).

La Instituto jam pli ol ducent geaktorojndisponigis al la arta mondo; ekzemple Enikő Détár,Dóra Szinetár, Lilla Polyák, Kata Janza, RékaKoós, Péter Kálloy Molnár, Pál Fekete, ZoltánBereczki, Sándor Nagy, András Csonka(karesnome Pici – Etulo) kaj Árpád ZsoltMészáros, ili laŭmerite fariĝis gesteluloj. En la jaro2000 la Instituto aprobis kunlaboran kontraktonkun la Operet-teatro de Budapest; kaj prenis al si lanomon „Pesti Broadway”. Ekde tiam la studentojalproprigas la aktorarton kaj dancarton en laOperet-teatro, eĉ ili havas eblon roli en laprezentadoj de tiu teatro. Post trijara instruado tiujstudentoj faras ekzamenon antaŭ la ĵurio de laAktoro Ĉambro.

Estas granda honoro, ke pluraj instruistoj de laInstituto ricevis altan ŝtatan distingon. D-ro MiklósRéthelyi, ministro – en la societo de duŝtatsekretarioj – enmanigis la distingon’Kavalirkruco de la Hungara Ordeno’ al Gábor Pál.

La distingito en siaj dankvortoj deklaris, ke tiudistingo apartenas ankaŭ al siaj ĉiuj gekolegoj,geinstruistoj, ja la rezultoj ne estus sukcesintaj senilia scio, vivoprofesio kaj nereala persisto.

Okaze de la alta honorigo de Gábor Pál, lahungaraj fervojistaj esperantistoj dankas lianmultflankan kulturan kunlaboron, kaj sinceregratulas pro lia merita dinstingo.

Hungara Fervojista Esperanto-Asocio

Gábor Pál, la direktoro de la FervojistaMuziklernejo ricevis la distingon „Kavalirkrucode la Hungara Ordeno” okaze de la nacia festo„1848-jara burĝa revolucio kaj liberecbatalo”.Gábor Pál jam plurfoje estis distingita pri liarezultohava kultur-laboro: „Wlassics Gyula-premio” (2002), „Ora meritkruco de HungaraRespubliko” (2003), FISAIC-medalo (2004). Liestas konata en la esperantista movado, ja delongeli kunlaboras kun nia fervojista Esperanto-movado,de li direktita Fervojista Muziklernejo prezentisaltnivelajn kulturprogramojn dum la 52-a IFEF-kongreso (Budapest), same dum la 56-a IFEF-Kongreso (Sopron). La redakcio de HungaraFervojista Mondo daŭre prezentas pri liaj laborokaj rezultoj, lastfoje detale en 2011.

Gábor Pál devenas el fervojista familio. Likomencis sian karieron ĉe la stacidomo Budapest-Keleti (ekspluata servo, etrepren-ekonomisto);finstudis la Oficirklerigan Instituton de MÁV,diplomiĝis en la „Bessenyei György PedagogiaAltlernejo”, same en la filozofia/filologia fakultatode Kossuth Lajos Scienca Universitato deDebrecen.

Li deĵoris en la centro de la Sindikato deFervojistoj, poste ĉe ĝia reprezentado de BudapeŝtaKomitato, fine en 1989 li estis nomumita direktorode la Centra Kanto-Muzika kaj Belarta Lernejo.Estas interese, ki li estiĝis direktoro de tiu Instituto,en kiu li estis studento de la gitar-fakultato en j.1960.

Li komencis tiun ĉi fakan laboron pri larestrukturo de la Instituto konvene al la epoko. Likolektis eminentajn muzik-instruistojn, inter ili d-ron Attila Garay, la eminentan elstaran personeconde la ĵazkant-instruado; krome altkvalitajninstruistojn de gitaro, piano, saksofono kajklarneto. En 1990 li fondis la „Studion de

ALTA HONORIGO DE GÁBOR PÁL

En la nomo de la ŝtatprezidento ministro Réthelyi transdonis la distingon al Gábor Pál

28

La printempa estrarkunsido deIFEF okazis inter la 30-a de marto kajla 4-a de aprilo en la franca urboAngers, kunligita kun la jara francafervojista Esperanto-kongreso. Dumla kongreso partoprenis 58 personoj,inter ili ok eksterlandanoj el Belgio,Ĉeĥio, Hungario, Italio, Kubo kajRumanio.

Angers estas la ĉefurbo de ladepartemento „Maine-et-Loire”, kajhistoria ĉefurbo de „Anĵuo-provinco”. La urbo havas 156 milenloĝantojn, ĝi estas la 17-a plejgranda urbo en Francio, eĉ kun laĉirkaŭurboj tie loĝas 283 milpersonoj.

En la urbo troveblas multajmalnovaj kaj imponaj konstruaĵoj. Laplej grava estas la „Kastelo deAngers”, kiu konstruiĝis en la 13-ajarcento, kaj la Anĵuaj grafojtransformis ĝin al sinjora rezidejo enla 15-a jc. La alia interesa kaj malnovakonstruaĵo estas la hospitalo „SanktaJohano”, kaj ĝi funkciis kiel hospitalo dum sepjarcentoj. Fine de la 19-a jc. la hospitalo iĝisarkeologia muzeo, kaj en 1967 ekspoziciejo dela moderna murtapiŝo. Sur la plej alta loko dela urbo staras la katedralo „Sankta Maŭrico”.Angers havas ankoraŭ du malnovajn preĝejojnel la 7-a resp. la 12-a jarcentoj. La urbon

ĉirkaŭis kompleksa defendilaro, sur kienuntempe troviĝas la bulvardoj ĉirkaŭantaj laurbocentron. En la malnova urbopartotroveblas ankoraŭ belega teatro, belege flegitajplacoj kaj parkoj, kelkaj faktrabaj domoj,magrandaj kapeloj, zig-zagaj stratetoj kaj aliajpostrestaĵoj.

Dum la kongreso okazis kelkaj tre interesajekskursoj al la provinco. La partoprenantojvizitis la kastelon „de Serrant”, kiu estas la plejokcidenta el la Loire-kasteloj. La kastelo estiskonstruita en la 17-a kaj 18-a jarcentoj en duetapoj, tamen la tuto prezentas harmonianarkitekturon. Anglostila parko ĉirkaŭas lakastelon kaj aliajn konstruaĵojn, lakolombejon, la oranĝerion kaj la ĉevalejon. Enla kastelaj ĉambroj troviĝas ne nureksterordinara meblaro el diversaj epokoj, sedankaŭ artaĵoj, pentraĵoj, tapetoj kaj biblioteko.

La alia ekskurscelo estis la kastelo „Plessis-Bourre”, konstruita en la XV-a jarcento surloko de eksa monaĥejo. Ĝi estas transirakastelo, unuflanke temas pri kastelo el la finode la mezepoko kun arkitekturo de defendcelafortikaĵo, kaj aliflanke temas priplezurrestadejo montranta renesancajnaspektojn. Interne troviĝas multaj murtapiŝoj,pentraĵoj, mebloj, fornoj kaj kamenoj, eĉankaŭ kasona plafono pri alĥemistoj en la famasalono de la gardistoj.

Ni vizitis la muzeon „La mine bleue”, kienni veturis per kablotramo 130 metrojn sub la

ESTRARKUNSIDO DE IFEF EN FRANCIO

Antaŭ la malsupreniro de “Le mine bleue”

La kastelo „Plessis-Bourre”

29

Okazis vizito ankaŭ en la muzeo kaj uzinode „Cointreau”, kie oni kreas alkoholaĵojn eldolĉaj kaj amaraj oranĝŝeloj, kaj ni povisgustumi originalan koktelon. La alia vizitookazis en la fungo-kultivejo, kie la nunaposedanto kultivas ĉampinjonojn. Estisinteresa vizito al la eksa sarkofago-kelo, laeksa ŝtonminejo kaj en vinkelo en la Layonmontetoj.

Inter la kulturaj kaj distraj programoj estistre interesa la perbilda prezentado de Anĵuo,fare de Jeannine Daguin, la kanzonoj por laLoire-maristaro, kiujn prezentis la grupo„Ellébore”, kaj la unuakta komedio deRaymond Schwartz kun titolo „Verda kato enMontmartre”, fare de Jean Mével.

Okazis du prelegoj. La unuan faris la konataesperantisto André Cherpillod kun la titolo „Lamistera arto de la alĥemistoj”. La prelego estisne nur interesa, sed la preleganto instruis nin alkelkaj nekonataj esprimoj kaj vortoj.

La alian prelegon prezentis Miguel ÁngelGonzáles Alfonso el Kubo. Li estas instruisto,poeto, fervora esperantisto kun multajEsperanto-postenoj. Li parolis per lumbildojpri Kubo, ĉefe pri la vivo de la kubanoj, kaj prila ĉefurbo Havano. Ambaŭ prelegoj estis treinteresaj kaj altnivelaj.

En la kadro de la kongreso okazis ĝeneralakunveno de FFEA, en kies kadro la ĉeestantojtraktis entute 19 tagordojn. Ili taksis la agadonde la Asocio; la sukceson de la lasta IFEF-kongreso, okazinta en Liberec; la antaŭannacian kongreson, okazinta en Séte; ladiversajn staĝojn kaj aliajn okazintaĵojn. Lapartoprenantoj decidis pri la estontajfarendaĵoj, ĉefe pri la 65-a IFEF-kongreso, kiuokazos en Francio, kaj konstatis, ke la FrancaFervojista Esperanto-Asocio plenumis siajnentreprenitajn taskojn, kaj laboris efike. FineJean Ripoche ricevis oran, Jeannine Daguinarĝentan medalon de la Asocio pro la senlacakaj efika laboro por Esperanto en la kadro de laFranca Fervojista E-Asocio.

Dum la lasta tago okazis la printempaestrarkunsido de IFEF. Partoprenis ĉiuj

tersurfaco, kaj poste per mino-trajneto nimalkovris la ministan laboron. En la grandasubtera kaverno ni vidis filmon pri la vivo de laministoj. Subtere ĝis 1936 laboris la ministoj,kaj poste pro la ekonomia krizo bankrotis laposedanto, kaj finigis la laboron. De tiam lalaboro daŭris nur tersurface ĝis la jaro 1986,kaj de tiam la minejo funkcias kiel muzeo. Tiuvizito rememorigis min al tiu tempo, kiam postla abiturienta ekzameno mi devis labori dumdu monatoj en karbminejo en la urbo Pécs. Milaboris 800 metrojn sub la surfaco, kie estis egevarma temperaturo. Tamen mi devis surhavivestaĵon pro karbopolvo, kaj labori fortostreĉe.Tiam mi spertis kaj komprenis, ke mia patro –kiu ankaŭ estis ministo, sed kiam mi laboris enla minejo, li jam iĝis la direktoro de la minejo– kun granda peno povis ebligi mian studadonen la mezlernejo kaj poste en la Universitato.

Miguel el Kubo fakprelegas

La partoprenantoj dum la Franca Fervojista E-Kongreso

30

estraranoj, la ĉefkomitatano kajmembro de la RedaktoraKomisiono. Komence partoprenisla kubano Miguel, kiu studis laIFEF-statuton kaj adresaron, kaj liesprimis sian esperon, ke Kuboaliĝos iam al IFEF. En la kadro dela estrarkunsido ni ekzamenis lasituacion de la preparlaboro de la64-a IFEF-kongreso, kaj nikonstatis, ke la preparlaboro –malgraŭ la grava malsano de laprezidanto de LKK – kontinue kajkontentige daŭras. Grava temoestis la elekto de la ĉefkomitatanokaj la anstataŭanto. La estraro kunĝojo sciiĝis, ke la nunaj funkciulojdaŭrigos siajn agadojn, se lakomitato reelektos ilin. La estraro iomete detale traktis prila eblecoj de la venontaj IFEF-kongresoj. En 2013 la kongresookazos en Francio, en la urbo Artigues-pres-Bordeaux. La estraranoj studis la provizorajn

aliĝilon, programon, kotizojn,atingeblecojn ktp. Laŭ la proponoj de laestraranoj, la LKK de la 65-a IFK modifosla diversajn kongresajn dokumentojn, kajen Herzberg ili disdonos tiujn. Laprezidantino proponis ekzameni laorganizan eblecon por kongresi en 2014en Hispanio aŭ en Italio, kaj en 2015 enBelgio, Italio aŭ en alia lando, eble eksterEŭropo. En la kadro de la financaj aferojla kasisto de IFEF detale konigis laĝeneralan situacion, kaj la estrarokonstatis, ke la financa stabileco estastrankviliga. La estraro provis analizi lasituacion en kelkaj landoj, sed laekzameno estis mankhava, ĉar multajlandaj asocioj ankoraŭ ne sendisjarraporton. Tamen la estraro konstatis, ke

en kelkaj landoj – ĉefe en Serbio, Norvegio,Slovakio kaj Aŭstrio – la agado preskaŭ ĉesis

pro la malkresko de la membronombro, prola manko de gejunuloj, pro la maljuniĝadode la membroj de la landaj asocioj kaj pro lamanko de monhelpo. En la kadro de laredakciaj aferoj la redaktoro de IF petis laestraranojn verki artikolojn, sed ne nur de laestraranoj li petis tion, sed de ĉiujfunkciuloj de IFEF, eĉ de la komitatanoj kajde la landaj asocioj de IFEF. La estrarotraktis ankoraŭ pri la rilatoj kun UEA kajFISAIC, eĉ kun aliaj fakaj asocioj, kielUMEA, ISAE, ILEI.

Post la estrarkunsido la estraranoj farisdenove mallongan urborigardon, kajvespere intiman, komunan vespermanĝonĉe Jeannine.

István GulyásLa urba teatro en Angers

En amika rondo ĉe Jeannine

Apudlaga domo por estrarkunsido

31

Parizo, kie li ekkonis la muzikon de ClaudeDebussy. Poste, retiriĝinte al Budapest, liestiĝis profesoro de la Muzikakademio pri lafakultatoj muzik-teorio kaj komponado.

En 1910 Kodály aranĝis sian unuanaŭtoran prezenton al la publiko kuninstrumentaj komponaĵoj. Samjare enBudapest li edzinigis Emma Sándor(Schlesinger), nome la filinon de MauricoSchlesinger kaj Sarolta Deutsch.

Dum la sekva jardeko likomponis nur ĉambro -muzikaĵojn, kaj kantojn kunpiano- kaj orkestro-akompano. Tiutempe likomponis lian violono-violonĉelo Sonaton (1914)kaj violonĉelo Sonaton(1915). En siaj homvoĉajkomponaĵoj li ambiciisprefere al la kreo de lahungara kant-kulturo. Nehazarde li donis la titolon alsia kantoserio „Postrestitajmelodioj”; nome Kodály perla muzikigo de poemoj deJános Arany, SándorKisfaludy, Dániel Berzsenyi,Ferenc Kölcsey, MihályCsokonai Vitéz, BálintBalassa provis substitui tiunkantokulturon, kiuj siatempeankoraŭ ne ekzistis. Kromeankaŭ la literaturo de lasamtempuloj vekis lian

intereson: poemoj de Endre Ady, aŭ kreaĵoj deBéla Balázs, Zsigmond Móricz. La kantoj deKodály movis antaŭen la estiĝon de laprozodio, konformiĝanta al la inklinoj de lalingvo.

La unua mondmilito malhelpis ladisvastiĝon de liaj komponaĵoj kaj ankaŭ ladaŭrigon de la provincaj kolektadoj.Tiutempe Kodály verkis sciencpopularigajnkaj sciencajn komunikaĵojn, kaj aperigis tiujnen muzikaj periodaĵoj „Ethnographia” kaj„Zenei Szemle” (Muzika Revuo). En 1919oni nomumis lin vicdirektoro de la„Zeneművészeti Főiskola” (MuzikartaAltlernejo – modifita nomo de laMuzikakademio). Inter 1920-1923 li ne

Zoltán Kodály estis muzikscienculo, muzik -profesoro, esploristo de popolmuziko, membrode la Hungara Scienca Akademio. Li naskiĝisla 16-an de decembro 1882. Lia patro estisfervojisto, komence ĉe la komerca fako de lavartransporto en Kecskemét, pli postestaciestro en Szob, Galánta (nun Galanta enSlovakio), fine en Nagyszombat (nun enTrnava en Slovakio). Lia patrino estis filino depolo-devena mastro de restoracio.

Li finis la elementanlernejon en Galánta, lagimnaziajn studojn enNagyszalonta, kuneminenta kvalifiko liabiturientiĝis en la j.1900. Poste li estisstudento de la hungara-germana fakultato dePázmány Péter SciencaUniversitato en Budapest,kaj tiu de Eötvös Kolegio.Paralele li studis en lakomponada fakultato dela tiama Országos MagyarKirályi Zeneakadémia(Landa Hungara ReĝaMuzikakademio). En lakoncertoj oni prezentisliajn komponaĵojn (d-minora uverturo [1898],kaj e-bemola trio [1899]).Li akiris komponistandiplomon en 1904. Estasinterese, ke post la akirode tiu diplomo, en la sekva studjaro li refojeenskribiĝis al la Muzikakademio kielpropravola ripetiĝanto.

En 1906 li preparis sian doktorandisertacion pri la strofo-strukturo de la hungarapopolkanto. Samtempe li ekkonis la fonogram-kolektaĵon de Béla Vikár; je ĝia konsekvenco lidecidis kolekti popolkantojn en provincoj. Enla komenco de liaj tiurilataj esploroj li ekkonisla simil-esploriston Béla Bartók kaj iliinteramikiĝis. En 1906 sub titolo „Hungarajpopolkantoj” ili kolektive eldonis 10-10popolkantojn provize kun piano-akompano.Samjare en aŭtuno ili prezentis siandiplomlaboron sub titolo „Somera vespero”.Poste Kodály ekiris studvojaĝon al Berlino kaj

Z O LT Á N K O D Á LY(Kecskemét, 16. 12. 1882. – Budapest, 06. 03. 1967.)

32

komponis, en 1923 – je la 50-jara jubileo de launuigo de urboj Pest, Buda kaj Óbuda – dumdu monatoj li komponis la oratorion „PsalmusHungaricus”. Per tiu lia komponaĵo li fariĝisĉefkomponisto de Hungario. En 1930 onihonoris lin per distingo de „Corvin-krono”.

Kodály komponis muzikon por la teksto de„Hungara Psalmo” de Mihály KecskemétiVég.

Dum la 1930-aj jaroj Kodály – kun siaspirita subteno kaj en la signo de siapopoleduka-publikkleriga teorioj – kreis durevuojn „Magyar Kórus” (Hungara Koruso)„Énekszó” (Kantvorto). Ambaŭ revuoj celis lareformigon de la katolika religi-muziko, kaj lalevigon de la nivelo de la muzika edukado.Tiutempe liaj pluraj komponaĵoj („HáryJános”, „Marosszéki táncok” [Dancoj deMarosszék], „Galántai táncok” [Dancoj deGalánta]) rolis en la repertuaroj de la eŭropajkaj amerikaj koncertejoj. Du komponaĵoj„Felszállott a páva” (Ekflugis la pavo) kaj„Concerto” naskiĝis je eksterlandaj mendoj;ĉi-lasta je la 50-jara jubileo de „FilharmoniaOrkestro de Ĉikago”. La muzika materialo dekomponaĵo „Székely fonó” (Sekula spin-kunveno) baziĝas sole je popolkanto. Kodályresumis popolmuzikan historion sub titolo „Amagyar népzene” (La hungara popolmuziko).

Nova temo de la Kodály-verkoj estas lamuzika edukado, kiun li rigardis „internamuzik-misio”. Li tenis grava la aferon de lahungara korusa kanto, li sugestis la ideon deantaŭlerneja muzik-instruado. Paralele de tiu liverkis multajn pedagogajn materialojn porlernantoj. Inter la unuaj estas grava verko„Bicinia Hungarica” (ĝia temo estas laenkonduko al la duvoĉa kantado – kvarvolumoj, 1937-1942). Sur la kolumnoj de laĵurnalo „Pesti Napló” li protestis kontraŭ la„judaj leĝoj”. „Petőfi-kórusai” (Ĥoroj dePetőfi: „Batalkanto”, „Filoj de Sklavpatrujo”,„Miraklo de Dio”) fanfaronis la teorion de lahungara kultura kaj nacia sendependeco, eĉdum la epoko de subprema germana imperio.

Oni nepre devas mencii la t.n. specialan„Kodály-metodon”.

La muziko kaj la kantado estas samtempakun la homaro. La muziko estas ritma alternode la silento kaj sono de muzikiloj, kiu kreasemocion al la homo. Dum jarmiloj la muzikoevoluis, sanĝiĝis.

Siatempe Kodály ekspertis tiun, kajprilaboris tiun muzikpedagogan metodon, laŭkiu jam de sia antaŭlerneja aĝo edukas lahomon por konservi kaj evoluigi sian muzikan

kapablon. Tiucele la bazo estas la popolmuzikokaj tiuj kreaĵoj, kiuj estiĝis laŭ la spirito de lapopolmuziko. Kodály sciis, ke la homa sono,la komuna kantado povas esti la bazo por ĉiuakirebla muzik-kulturo. Ĝia celo estas laalproprigo de la muziknota skribo-lego, tiunservas la relativa solfeĝado.

En multaj landoj de la mondo oni uzas,utiligas, tiun ĉi Kodály-metodon, ja ĉiu naciocelas konservi siajn valorojn, flegi kajdisvastigi la muzikajn tradiciojn.

Kodály emeritiĝis en 1942, sed en laMuzikakademio li daŭrigis la instruadon de lapopolmuzika studobjekto. La MagyarDalegyesületek Országos Szövetsége (LandaAsocio de la Hugaraj Kantasocioj) nomumis lajaron 1942 „Kodály-év” (Jaro de Kodály).

Dum la lastaj monatoj de la dua mondmilitoli enloĝiĝis en la kelon de budapeŝtamonaĥinejo. Tie li komponis preĝan meson porpaco (orkestro, orgeno kaj koruso) kun titolo„Missa brevis”. Ĝia ĉefurba premiero okazis la11-an de februaro 1945 en la vestgardejo de laOperejo.

Lia edzino mortis en 1958, post unu jaro liedzinigis sian 19-jaran studentinon.

Post la fino de la dua mondmilito Kodályentreprenis gravan rolon en la spiritarekonstruado de la lando. Li havis multajnpublikvivajn taskojn: oni elektis lin prezidantode la Hungara Arta Konsilantaro kaj tiu de laLibera Organizaĵo de Muzikartistoj; oninomumis lin prezidanto de direkcia konsilio dela Muzikarta Altlernejo. Post la 1945-jaraparlamenta elektado li estiĝis deputito. Inter lajaroj 1946-1949 li estis la prezidanto de laHungara Scienca Akademio; en 1956 onielektis lin prezidanto de la RevoluciaKonsilantaro de la Hungara Intelektularo.

Zoltán Kodály la 6-an de marto 1967frumatene mortis en Budapest pro koratako.

Je la iniciato de la karmemora D-ro IstvánBácskai, la hungaraj fervojistaj esperantistojrigardas lin „honora fervojisto” – pro laprofesio de lia patro.

* * * * *(Koncerne la komponaĵon „Ekflugis la

pavo”, modeste, tamen fiere mi mencias, ke miestis membro de tiu gimnazia kantĥoruso enKiskunhalas, kiun en 1943 Zoltán Kodálydirektis okaze de la nacia festo [la 15-a demarto].)

János Patay

Antaŭ unu jaro mortis mia amata edzo, jenestas la tempo por flankenmeti miajn funebrajnvestojn. La gefiloj plenkreskis, fondis propranfamilion, ili vivas for de la gepatra hejmo, enilia propra hejmo. Intervenis demando: kielplu? Antaŭ tri jaroj, post mia emeritiĝo, kunmia edzo ni decidis alproprigi skiadon, sed lamorto de la edzo ĝi interrompis. Venis la ideoal mi: revigligi la skiadon.

Mi opiniis, estus saĝe, konsilinde refreŝigimian „ski-sciencon”. Antaŭ la komenco de latrejnado mi kontrolis miajn ski-ekipaĵojn.Plejparte ili bone konserviĝis dum la funebratempo, sed la skikostumo fariĝis iommalkomforta, ja intertempe mi dikiĝis. Neniuproblemo, mi donacos tiun al mia filino kajantaŭ mia forveturo mi aĉetos novankomfortan, dum la trejnado mi toleros la iomstriktan kostumon.

Mi komencis la trejnadon ĉe pli platajdeklivoj ĉe Normafa de la monto Buda. Miatrejnisto komence ne pretendis multon de mi, liproponis kelkajn firmajn trejnadojn kaj postemi ĉesigu. Sed mi estas obstina, forte miinsistis kaj mi kuraĝis al ĉiam pli krutajdeklivoj. Post iom da tempo mi decidis vojaĝial Aŭstrio. Mi volas priprovi la grandajn alpajnskitrakojn.

Faro sekvis la ideon. Mi vizitis al turismaagentejo, studis la abundajn ofertojn. Fine mimendis dektagan ski-ferion en konvenaskiparadizo de Tirolo. Antaŭ la forveturo miaĉetis mirindan kunfasonitan skikostumon, kiohavis multajn zipajn poŝojn, ĉe genuo estisremburita, ĉe maleolo malstreĉe faldumita; –kion diri? Belege!!

Alitage mi forveturis. Alveninte mi okupismian hotelĉambron kaj iom mi ripozis lalaciĝojn de la vojaĝo.

Fruvespere – ja mi ne bezonis multajn „vid-atestantojn” – mi aliris al la skitereno deTubenthal. Mia Dio! Mi, el la stratoNépszinház de Budapest, loĝanta en malantaŭakorto, helica ŝtuparo, dua etaĝo, mi ValériaKovács suĉis grandan enspiron, poste miekiris. La unua etapo okazis senprobleme.Antaŭ la kruta deklivo sur eta ripozejo miekhaltis por iom spiregi. Eĉ mi devis ne nurspiregi, sed ankaŭ ceteran biologian necesaĵonfari. Verŝajne mi malvarmumis, ĉar la aferoŝajnis urĝa, jam mi ne estus povintaĝustatempe reiri al la hotelo; mi ĉirkaŭrigardis,

mi vidis neniun, do mi kaŭriĝis.Mi ekhavis problemon, mian elegantan

skikostumon ne eblis diskroĉi, nur en unu pecomi povis ŝovi malsupren; la puloveron al miakolo, tiel de ŝultro ĝis maleolo mi montriĝis enmia plena natura beleco. Unuvorte mi kaŭriĝis,kaj – dirante laŭ poeta vorto – „la laboro estisĝuste en sia plena kulmino”, kiam je mia totalakonsterniĝo la skio ekiris sub mi – verŝajnemalĝuste mi faris la neĝplugilan pozicion.Komence nur malrapide glitis, poste miekrapidiĝis, kaj pere fantomeca rapidegosprintis malsupren sur la kruta deklivo. Mi nevolis rompi al mi la kolon, pro tio mi devisekstari kaj alpreni la laŭregulan korpo-pozicion, mia pulovero estis en mia kolo, lakaseneto kaj skikostumo sur mia maleolo.Kion diri, jam mi estis en pli feliĉa stato.Senĉese mi ripetadis en mi:

– Mia Dio, se mi transvivas tiun ĉi aferon,mi donacos dekmil forintojn al SanktaAntonio!

Fine mi celis arbuston, la arbusto ne povisflankeniri, mi falis sur ĝin, mi disartikigis mianmanartikon, sed per la nevundita mano mipovis suprentiri mian kaseneton. La montajambulanculoj venis kaj akompanis min al lasukurejo. Tie sur la kanapo oldulo kuŝis kunrompita piedo kaj ruinoj de lia skio. Onikomencis hejti. Dum ni atendis la alvenon de lakuracisto, mi komencis konversacii.

– Ĉu ankaŭ vi estas komencanto?– Ĉu mi, sinjorino? Ekde kvardek jaroj mi

skias. Mi estas plurfoja ski-ĉampiono deAŭstrio, kaj nun mi vundiĝis la unuan fojon.

– Kio okazis al vi?– Tio estis la infero mem, mia sinjorino. Laŭ

mia trankvila ritmo mi glitis malsupren sur laskitrako, kaj de antaŭ mi subite ekaperissorĉistino, ŝia pulovero estis en sia kolo, laskikostumo sur ŝia maleolo, cetere ŝi estis tutenuda, eĉ la postsigno de ŝia galoperacio estisvidebla – ne parolante pri ŝiaj ceteraj virinajkorpopartoj. Kriegante per totala rapidecopreterglitis min, tiel mi konsterniĝis, ke mialglitis dikan arbon. Falu en mian manon tiusorĉistino!

– Ĉu ankaŭ vi estis ŝia viktimo, sinjorino?– Mi ankaŭ – mallaŭte mi respondis, kaj

cerbumadis pri tio, ke la turisma agentejokioman sumon deprenus el mia enpago.

Notis: János Komáromi

MMAALLSSUUPPRREENN SSUURR LLAA DDEEKKLLIIVVOO

La 64-a Kongreso de la Internacia Fervojista Esperanto-Federacio kaj la UFE okazos de la 04-a ĝis la 11-a de

majo 2013 en Erancio apud Bordozo. Informojn kaj aliĝilojn oni povas ricevi de la Hungara

Fervoj ista Esperanto-Asocio

Dum la inaŭguro de la E-placo en Herzberg