Hoogtelijn nummer 3 juni 2012

www.nkbv.nl | juni 2012 | nR 3

Edward Bekker25 jaar berggids

Zomerzin in de bergen

bE RGSPORTMAGAZinE vAn DE kOninklijkE nEDE Rl AnDSE kliM- E n bE RGSPORT vE RE niGinG

Hoogtelijn

Trektocht in de Italiaa

nse Lagorai

Test: waterzuivering

Buiten klimmen in Neder

land

Outdoor & Travel

OSPREYMet Osprey heeft Bever een mooi, innovatief merk in huis. Een Osprey artikel is vaak van verre te herkennen door het unieke design dat dit merk hanteert. Gelukkig blijft het niet alleen bij het uiterlijk want Osprey artikelen zijn stuk voor stuk voorbeeldig in maakwijze en functionaliteit. Wij zijn er trots op als enige dealer in Nederland de gehele collectie van Osprey aan te kunnen bieden via www.bever.nl/osprey

Kom gauw eens een kijkje nemen!

www.bever.nl/osprey

Bever is dé specialist voor

iedereen die actief buiten

wil genieten.

De bergen in, de hellingen af of de

wandelpaden op? Bij ons kunt u niet

alleen terecht voor schoenen, rug-

zakken en kleding, maar ook voor

klimmaterialen en kampeerartikelen.

Hoogtelijn_3.indd 1 23-05-12 14:32

Outdoor & Travel

OSPREYMet Osprey heeft Bever een mooi, innovatief merk in huis. Een Osprey artikel is vaak van verre te herkennen door het unieke design dat dit merk hanteert. Gelukkig blijft het niet alleen bij het uiterlijk want Osprey artikelen zijn stuk voor stuk voorbeeldig in maakwijze en functionaliteit. Wij zijn er trots op als enige dealer in Nederland de gehele collectie van Osprey aan te kunnen bieden via www.bever.nl/osprey

Kom gauw eens een kijkje nemen!

www.bever.nl/osprey

Bever is dé specialist voor

iedereen die actief buiten

wil genieten.

De bergen in, de hellingen af of de

wandelpaden op? Bij ons kunt u niet

alleen terecht voor schoenen, rug-

zakken en kleding, maar ook voor

klimmaterialen en kampeerartikelen.

Hoogtelijn_3.indd 1 23-05-12 14:32

Pasvorm • Comfort • Kwaliteit Model: Ticam GTX

W W W . W A N D E L S C H O E N E N . N L

Pasvorm • Comfort • Kwaliteit Model: Ticam GTX

W W W . W A N D E L S C H O E N E N . N L

6 | hoogtelijn 3-2012

>>> inhoud >>> hoogtelijn 3 2012 >>>

Actueel8 DeNKBVvoorjou10 OpdeHoogte18 ParaklimmerRenskeNugter20 Vrijlandtzwaaitaf23 Sterkeverhalen48 Focus50 Interview:EdwardBekker63 BergHeil87 Recensies90 Vooruitblik

Bergwandelen24 TrektochtdoordeLagorai32 RondjeÖtztal37 Jotunheimen72 Gemarkeerd:Fontainebleau

Alpinisme56 Eigernoordwand

Sportklimmen40 BuitenklimmeninNederland66 KlimmeninEuropa

Techniek & Veiligheid74 Klettersteigen

Uitrusting78 EHBO-setvoorbergsporters80 Test:Waterzuiveraars84 Markt&Materiaal

En verder28 Canyoning

66Klimmen europaNieuwe serie

37BergsportBestemming 2012Het Noorse Jotunheimen verkend door een peuter

28Canyoning

Springen, duiken, glijden

40naar Buiten!Klimplekken voor zomeravonden

Meer informatie? Kijk op:

www.nkbv.nl

www.hoogtelijn.nl

www.twitter.com/nkbv

Facebook: http://on.fb.me/GG7oEI

LinkedIn: http://linkd.in/GEQTcY

hoogtelijn 3 -2012 | 7

>>> inhoud >>> hoogtelijn 3 2012 >>> hoogtelijn 3 2012 >>> redactioneel >>>

Een jubileumOp de top van de Mont Blanc, in de stralende ochtendzon, staan zeventien man in augustus 1985 in het gelid voor de topfoto. Eén man van de groep blijkt daar naderhand niet op te staan. De gids. Hij bekommert zich om een uitgeputte oudere Duitse klimmer die in zijn eentje in de sneeuw zit. Hij is door twee landgenoten bij wie hij even ‘aangehaakt’ was aan zijn lot overgelaten. De koude nacht had hij bibberend doorgebracht in een zelf gegraven sneeuwhol. Onze gids heeft, terwijl wij uitgelaten zijn over de beklimming, het fraaie weer en het sublieme uitzicht, geregeld dat we de Duitser mee terug nemen over de smalle graad tot de Vallot-schuilhut. De opgeroepen helikopter landt op aanwijzingen van onze gids en is snel weer vertrokken met de onfortuinlijke Duitser. Die heeft de gids een bedrag toegestopt voor iets lekkers op een terras in Chamonix. Onze jonge gids, nog in opleiding, valt in die noodsituatie op door rustig te blijven. Een kalme man die precies in de gaten heeft wat er gebeurt en weet wat hij moet doen. Geen schreeuwer, een echte bergenman. Dit jaar is hij 25 jaar gids. In Hoogtelijn een interview met de jubilaris Edward Bekker. Uit Klimmen. Nomen est omen.

‘Klimmen in Europa’ is een nieuwe serie van Martin Fickweiler die ons laat kennismaken met soms verrassende klimgebieden. In de eerste aflevering neemt hij ons mee naar Romsdal in Noorwegen, waar hij klimt op één van de hoogste rotswanden van Europa.

Peter DaalderHoofdredacteur [email protected]

WWW.NKBV.NL | JUNI 2012 | NR 3

Edward Be� er25 j� r ber� ids

Zomerzin in de bergen

BE RGSPORTMAGAZINE VAN DE KONINKLIJKE NEDE RL ANDSE KLIM- E N BE RGSPORT VE RE NIGINGBE RGSPORTMAGAZINE VAN DE KONINKLIJKE NEDE RL ANDSE KLIM- E N BE RGSPORT VE RE NIGING

HOOGTELIJN

Trektocht in de Italiaanse

Lagorai

Test: waterzuivering

Buiten klimmen in Nederlan

d

01_HL0312_COVER.indd 1 6/6/12 3:51 PM

Omslag:LagoraimetCimad’AstaFoto:MiekeScharloo

63Berg heil

Duits-Oostenrijkse klimgeschiedenis

70jouw toChtenBoeKje

Is mooie prijzen waard!

80test

Betrouwbaar drinkwater

32rondje Ötztal

40naar Buiten!Klimplekken voor zomeravonden

8 | hoogtelijn 3 -2012

DE NKBV VOOR JOU ^^^ DE NKBV VOOR JOU ^^^ DE NKBV VOOR JOU ^^^

ga jij deze zomer weer naar de bergen, maar beschik je nog niet over een volledige uitrusting en wil je deze ook niet aanschaffen? nKBV-leden

krijgen 15% korting bij Basecamp op de huurprijs. Basecamp beschikt over een

uitgebreid assortiment bergsportmaterialen die je kunt huren. Van boulderen tot expeditie-beklimmingen. De materialen zijn recent,

hoogwaardig en van A-merken. Meer info: www.base-camp.nl/shop

Materiaalhuur bij Basecamp

Expositie in Teylers: Naar de Top Van 20 mei tot 9 september is in Teylers Museum in Haarlem ‘Naar de Top; Expeditie Mont Blanc’ te zien. In deze spannende familie-tentoonstelling reis je mee met moedige avonturiers en nieuwsgierige wetenschappers. Bezoekers die hun NKBV-ledenpas kunnen tonen, krijgen - zolang de voorraad strekt - gratis de affiche van de tentoonstelling. Meer info: www.teylersmuseum.eu

5 + 6, 3975 straight ups in central and southern Fontainebleau Na de succesvolle topo 7+8 Fontainebleau van de hand van Bart van Raaij is er nu ook een topo met boulders van 5- t/m 6c+, de 5+6! In deze topo vind je 3975 boulders in de 5de en 6de graad in Centraal- en Zuid-Fontainebleau. De adviesverkoopprijs van deze topo bedraagt € 30,-.Ledenprijs: € 26,50*

Met uitzicht op de ÉcrinsIn de bergwandelgids Met uitzicht op de Écrins van Noes Lautier en Robert Weijdert staan 77 wandelroutes in de mooiste gebieden van de Hautes-Alpes. De routes zijn zeer afwisselend. Van gemakkelijk voor sportieve families met kinderen tot toppentochten, trektochten en bivaktochten voor bikkels. Bijzonder zijn de kindertrektochten en routes die nooit eerder zijn gepubliceerd. Prijs: € 19,75*

Met uitzicht op de Mont BlancDe wandelingen in deze gids tonen het Mont-Blancmassief vanaf de omringende toppen en bergruggen. Er zijn 48 bergwandelingen beschreven die zijn verdeeld over een Frans, Italiaans en Zwitsers deel; ze zijn zeer afwisselend van karakter. Van eenvoudige dagtochten tot meerdaagse beklimmingen en pittige trektochten - ze komen alle aan bod. Prijs: € 19,50*

Voor het bestellen van bovengenoemde en andere artikelen ga je naar nkbv.nl/webwinkel. Daar vind je veel meer brochures, boeken en kaarten. *exclusief verzendkosten

Ledenvoordeel

Werf een NKBV-lid en ontvang

een cadeaukaart van Bever

ter waarde van € 10,-

Heb je weer zin in een zomer vol bergsportavonturen? Ken jij

mensen die nog geen lid zijn van de NKBV, maar wel hun

vakanties in de bergen doorbrengen? Als jij een nieuw NKBV-lid

aanbrengt, ontvang je een cadeaukaart van Bever ter waarde

van € 10,-

Kijk voor meer informatie op

nkbv.nl/actie

Lid werft lid!

Ledenkorting xx

15% korting

Nieuw in de webwinkelLedenkorting

hoogtelijn 3 -2012 | 98 | hoogtelijn 3 -2012

DE NKBV VOOR JOU ^^^ DE NKBV VOOR JOU ^^^ DE NKBV VOOR JOU ^^^

juni29 – 1/7 Bergwandelen juli1 Basis alpiene touwtechnieken9 Klettersteigen Duitsland14 Mountainbiken15 Gps en oriëntatie augustus4 Klettersteigen Duitsland19 Trailrunning31/8 – 1/9 Bergwandelen

Data onder voorbehoud, kijk voor actuele info op nkbv.nl

NKBV-workshops

Voor maar € 24,50 per jaar heb je als NKBV-lid een doorlopende reisverzekering met werelddekking, die als extra specifiek het bergsportrisico dekt. Bergsportrisico wordt door veel andere verzekeringen niet gedekt. Voordat je de bergen in gaat, is het van belang dat je dit uitzoekt bij jouw huidige verzekeringsmaatschappij. De NKBV-verzekering is een zeer complete doorlopende reisverzekering met werelddekking voor onder meer repatriëring, zoektochten en bagage. De NKBV wil dat haar leden goed verzekerd hun activiteiten kunnen beoefenen en biedt daarom deze uitgebreide verzekering aan. Welke klim- of bergsport je ook beoefent: binnen, buiten, in klimhallen, gedurende alle seizoenen, wanneer en waar ook ter wereld. De verzekering is natuurlijk ook geldig tijdens je strandvakantie!

Belangrijk!● Neem altijd je NKBV-ledenpas mee.● Klim- en andere sportuitrusting zijn meeverzekerd bij de bagage.● De maximale reisduur is 46 dagen. Bijverzekeren daarna is mogelijk.

Er wordt dan verschil gemaakt tussen expedities en reguliere bergsport. ● Opsporing en redding zijn verzekerd voor 30.000 euro.

Meer info: www.bergsportverzekering.nl

Op vertoon van je NKBV-ledenpas, krijg je tot maar liefst 50% korting in meer dan 2000 berghutten in de Alpen! Dit is mogelijk door de regeling van het internationale Gegenrecht. Hierin hebben Alpenverenigingen die veel berghutten bezitten, met elkaar afgesproken dat de voordelen die de eigen leden genieten, ook voor leden van andere verenigingen gelden. Zo

krijgen bijvoorbeeld de leden van de Oostenrijkse Alpenvereniging korting in de hutten van de Duitse Alpenvereniging en andersom.De NKBV heeft geen berghutten in haar bezit (behalve dan de Tukhut in de Ardennen) en kan daardoor niet meedoen met deze ruilafspraak. In plaats daarvan draagt de NKBV jaarlijks een substantieel bedrag bij aan de instandhouding

van de alpiene infrastructuur en het onderhoud aan hutten. In ruil daarvoor krijgen NKBV-leden dezelfde korting als de leden van de Alpen-verenigingen met berghutten. Je krijgt dus niet alleen korting, maar door je lidmaatschap draag je ook bij aan het onderhoud paden en hutten in de Alpen. Meer info: www.nkbv.nl/NKBV/Berghutten

Daarom ben je verzekerd bij de NKBV!

huttenKorting

Nieuw in de webwinkel

35-jarig jubileum Arbenbivak

+++ Op de hoogte +++ op de hoogte +++ Op de hoogte +++ op de hoogte +++ op de

Van de zomer is het 35 jaar geleden dat met financiële steun van de KNAV - een van de voorgangers van de NKBV - het Arbenbivak op de flanken van de Obergabelhorn is gebouwd. Deze bouw wordt herdacht op 20 juli in Zermatt met een concert en een glaasje in hotel Zermatterhof. Aanvang 16.00 uur.

Heb je nieuws voor Op de Hoogte,

mail het naar [email protected]

en/of naar [email protected].

Alle links die in deze Hoogtelijn worden

genoemd kun je ook vinden op

www.hoogtelijn.nl onder Hoogtelijn

3/2012. Klik op de inhoudsopgave.

Meer bergnieuws op www.nkbv.nl

ErElid HArry ronsdorf (97) ovErlEdEnNKBV-erelid Harry Ronsdorf is 13 april op 97-jarige leeftijd overleden. Ronsdorf was van 1960 tot 1968 bestuurslid van de toenmalige NBV, een van de voorlopers van de huidige NKBV. In 1964 en 1965 was Ronsdorf voorzitter van het NBV-bestuur.Als bestuurslid speelde Ronsdorf een belangrijke rol bij de herbouw van de Wangenitzseehut, destijds de enige Neder-landse berghut in de Alpen. Daarnaast speelde hij als lid van de regio Amsterdam – destijds officieel het ‘Consulaat Amsterdam’ van de Sektion Holland van de Österreichischer Alpenverein – een belangrijke rol bij de bouw van de klimmuur op de brandweergarage aan de Amsterdamse De Ruyterkade. Ondanks zijn respectabele leeftijd bleef Ronsdorf altijd zeer betrokken bij het wel en wee van de vereniging. Met zijn overlijden verliest de NKBV een zeer gewaardeerd erelid.

nEdErlAnds tEAm nAAr WK sKygAmEsVoor het eerst in de geschiedenis heeft de NKBV een team ingeschreven voor de Skygames, de wereldkampioen-schappen skyrunning die eens in de vier jaar worden gehouden. Het NKBV-Nederlands Team bestaat uit Ragna Debats, Lara Klaassen, Marjolein Bil en Chantal van der Geest. Zij doen mee aan de verplichte SkyMarathon (42 km en 2000 meter positief hoogteverschil) en twee onderdelen naar keuze die ook bergopwaarts gaan.Kijk op www.mudsweattrails.nl/skygames

HörnliHüttE nAAr gEmEEntE ZErmAttHet is een van de bekendste hutten van de Alpen: de Hörnlihütte, op de flank van de 4478 meter hoge Matterhorn. De hut, die in 1964 werd gebouwd, is met het naastgelegen Hotel Belvédère een belangrijk steunpunt voor beklimmingen van de Hörnligraat. De Zwitserse bergsportvereniging SAC heeft nu besloten het eigendom over te dragen aan de gemeente Zermatt.Volgens de SAC zijn de exploitatiekosten van de hut niet meer op te brengen. Als gevolg daarvan is al zeker tien jaar niks meer aan onderhoud gedaan. Het is de bedoeling dat de gemeente Zermatt de komende jaren renoveert. De naam Hörnlihütte SAC blijft overigens gewoon behouden; leden van bergsportverenigingen, waaronder de NKBV, houden hun lidmaatschapskorting op de overnachtingsprijs.Tijdens de renovatie is de hut beperkt beschikbaar; tot en met de winter van 2014/2015 is het winterruim gesloten. In de zomer van 2013 is alleen Hotel Belvédère beperkt beschikbaar voor klimmers. In 2014 is zowel Belvédère als de Hörnlihut gesloten.

10 | HoogtElijn 3-2012 | tEKst onder redactie van ernst arbouw

nKBv viert jubileum met nieuw logoOp 24 mei – precies 110 jaar na de oprichting van de Nederlandsche Alpen-Vereeniging – onthulden expeditieklimmers Martin Fickweiler en Wilco van Rooijen het nieuwe logo van de NKBV. Het nieuwe logo werd gekozen na raadpleging van het NKBV-ledenpanel.Deelnemers aan het leden-panel konden kiezen uit drie verschillende vormen en drie kleuren. De gekozen vorm had de voorkeur van 81 procent van de leden. Het nieuwe logo wordt vanaf november verenigings-breed in gebruik genomen. De Bergsportkampen hebben van de zomer de buitenlandse primeur met vlaggen waarop het logo staat afgebeeld.

©R

ob L

eopo

ld

©Ti

m v

an d

er L

inde

n

3D

HoogtElijn 3-2012 | 11


Chamonix‘Poëzie is een manier om heel makkelijke dingen zo moeilijk mogelijk te zeggen. Wiskunde is een ma-nier om heel moeilijke dingen zo makkelijk moge-lijk te zeggen’ waren de woorden van Wolfgang Pauli, een Oostenrijks natuurkundige. Een lijn zoeken in de rots, is dat dus iets voor bètaklim-mers? Of zijn het de dichters, die de moeilijkste routes bedwingen? Het is een beetje zoals een routeboek en een bergsportroman zich verhouden, met de eerste vind je de weg naar boven en met de laatste ga je naar bed.Ook al zijn we het misschien allemaal, er bestaan klimmende dichters, Sander Koolwijk is er eentje, van hem de regel: ‘Ze daagt me uit, maar is altijd eerder en daar waar ik nog niet komen kan.’ Wie herkent het niet, pure romantiek voor klimmer en wandelaar: het is dwalen en zoeken, reiken en halen. In gedachten vooraf, in het gemijmer over wat komen gaat, in het landschap van mogelijkhe-den, in je dagtocht naar de volgende hut door vergezichten die altijd weer anders zijn. Of het gepeins over wat geweest is, waarvan we alleen het mooie onthouden en nog mooier maken. Of het erge nog veel erger.Een voorbeeld voor ingewijden: in Freyr had je de kroeg de Chamonix en het frietkot, iconisch onder rotsklimmers, alleen daar kon een klimdag in de Ardennen eindigen. Maar de kroeg kreeg een nieuwe eigenaar en het frietkot verdween, zonder zelfs een luchtje achter te laten. Vergankelijk is al-les, en de magie die was, wordt elke zomerdag weer groter. Ach, de Chamonix… Het vergt een dichter, om het lot hiervan te bezingen, en een wiskundige om friet te bakken.

Ivar Schute

roeland van oss haalt gidsenspeldjeRoeland van Oss (33) is begin mei geslaagd voor de Duitse opleiding tot bergen skigids. Van Oss werd in 2009 tot de prestigieuze gidsenopleiding toegelaten; hij slaagde in één keer voor al zijn examens.“De laatste examens waren op 27 en 28 april, met theorie over onder meer weer, lawinekunde, materiaalkunde, didactiek en Frans en Engels. Helaas duurde het daarna nog tien dagen voordat ik hoorde of ik geslaagd was,” aldus Van Oss.Hij is van plan de komende zomer hoofdzakelijk voor andere gidsenbureaus te werken. Doordat hij relatief kort voor de zomer hoorde dat hij was geslaagd, had hij geen gelegenheid meer om een eigen programma op te zetten. “Maar als mensen me willen inschakelen voor een tocht of als ze met een groepje een cursus willen boeken, dan kan dat natuurlijk.”Voordat hij de berggidsenopleiding volgde, werkte Van Oss onder meer als gymleraar op een middelbare school. Die achtergrond komt hem bij het gidsenwerk goed van pas, vertelt hij. “Je hebt daardoor toch meer ervaring met dingen als methodiek en didactiek en je weet beter hoe je met groepen moet omgaan – ook in soms lastige situaties.”In totaal hebben nu acht Nederlanders het internationaal erkende gidsendiploma gehaald; op dit moment zijn er daarvan nog zeven actief als gids. Kijk ook op www.roelandvanoss.com

©R

oela

nd v

an O

ss

inschrijving lmC2012 openZin in rennen, klimmen, fietsen, zwemmen, abseilen, hiken, kaartlezen, prusiken, bivakkeren? Schrijf je dan nu in voor de Limburg Mountain Challenge 2012, een adventurerace voor teams van drie of vier personen dwars door het Limburgse heuvelland.De LMC is een van de oudste adventureraces van Nederland; dit jaar wordt het evenement voor de dertiende keer gehouden. Het oor-spronkelijke idee voor de wedstrijd is afkomstig van de KNAV’98, een Limburgse jeugdgroep van de toenmalige bergsportvereniging KNAV. De inschrijving is open voor iedereen die lid is van een bergsport-vereniging. Wees er snel bij, want er is maar een beperkt aantal startbewijzen beschikbaar! Inschrijven kan op: www.mountainchallenge.nl

lotto geeft nKBv bijna half miljoen Sportkoepel NOC*NSF doneert 439.524 euro aan de NKBV ten behoeve van sportondersteuning. Het bedrag is afkomstig uit een bijdrage van ruim 59 miljoen euro die NOC*NSF eind april ontving van De Lotto. De bijdrage werd overhandigd tijdens de afsluiting van de Nationale Sportweek in Arnhem. De lottobijdrage wordt verenigingsbreed ingezet voor verschillende activiteiten als instructeursopleidingen en topsport.

www.fjallraven.nl

Perfect fi t verstelbaar sys-teem. Klep met handige zakken, tevens als losse borst- of heuptas te gebruiken.

Grote vooropening.

Schuine steekzakken.

Stretch zijzakken.

Nat en droog compartiment binnenin.

Ergonomisch ondersteu-nende heupriem met zakken.

Inclusief regenhoes in de kleur UN-blue.

The backpack specialist Meer dan 50 jaar geleden werd Fjällräven opgericht na de ontwikkeling van een reeks revolutionaire rugzakken. Tot op de dag van vandaag vervolgen wij deze trotse traditie. De Kajka is één van onze laatst ontwikkelde rugzakken.

Een functionele en ergonomische rugzak, perfect voor zowel wandelen als reizen. De Friluft is één van onze nieuwe dagrugzakken, een perfecte metgezel voor dagen meerdaagse wandeltochten. Meer weten over de Kajka en Friluft? Bekijk de video’s op onze website www.fjallraven.nl.

Rugventilatie dankzij gaas en een ventilatie opening.

Compatible met drinksys-teem.

Ergonomisch ontworpen ventilerende schouderbanden

Bovenopening met door-dachte opbergmogelijkheden.

Riempjes om spullen aan te bevestigen.

Grote stretch zijzakken en voorzak

Friluft 35Lichtgewicht, ventilerend,

en slijtvast

Kajka 75Prijswinnende ergono-mische, duurzame en functionele rugzakwww.fjallraven.nlwww.fjallraven.nlwww.fjallraven.nlwww.fjallraven.nl

Perfect fi t Perfect fi t Perfect fi t verstelbaar sys-teem. teem.

Klep met handige zakken, Klep met handige zakken, tevens als losse borst- of tevens als losse borst- of Klep met handige zakken, tevens als losse borst- of Klep met handige zakken, Klep met handige zakken, tevens als losse borst- of Klep met handige zakken,

heuptas te gebruiken.heuptas te gebruiken.

Grote vooropening.Grote vooropening.Grote vooropening.Grote vooropening.Grote vooropening.

Schuine steekzakken.Schuine steekzakken.

Stretch zijzakken.Stretch zijzakken.

Nat en droog compartiment Nat en droog compartiment binnenin.binnenin.Nat en droog compartiment binnenin.Nat en droog compartiment Nat en droog compartiment binnenin.Nat en droog compartiment

Ergonomisch ondersteu-Ergonomisch ondersteu-nende heupriem met zakken.nende heupriem met zakken.Ergonomisch ondersteu-nende heupriem met zakken.Ergonomisch ondersteu-Ergonomisch ondersteu-nende heupriem met zakken.Ergonomisch ondersteu-

Inclusief regenhoes in de Inclusief regenhoes in de kleur UN-blue.kleur UN-blue.Inclusief regenhoes in de kleur UN-blue.Inclusief regenhoes in de

Nat en droog compartiment binnenin.Nat en droog compartiment binnenin.Nat en droog compartiment

Inclusief regenhoes in de Inclusief regenhoes in de kleur UN-blue.kleur UN-blue.Inclusief regenhoes in de kleur UN-blue.Inclusief regenhoes in de Inclusief regenhoes in de kleur UN-blue.Inclusief regenhoes in de

Een functionele en ergonomische rugzak, perfect voor zowel wandelen als reizen.

De Friluft is één van onze nieuwe dagrugzakken, een Friluft is één van onze nieuwe dagrugzakken, een Friluftperfecte metgezel voor dagen meerdaagse wandeltochten.

Meer weten over de Kajka en Kajka en Kajka Friluft? Bekijk de video’s Friluft? Bekijk de video’s Friluft?op onze website www.fjallraven.nl.www.fjallraven.nl.www.fjallraven.nl

Nat en droog compartiment

nende heupriem met zakken.

Rugventilatie dankzij gaas en een ventilatie opening.Rugventilatie dankzij gaas en een ventilatie opening.Rugventilatie dankzij gaas en


Ergonomisch ontworpen ventilerende schouderbandenErgonomisch ontworpen ventilerende schouderbandenErgonomisch ontworpen

Bovenopening met door-dachte opbergmogelijkheden. Bovenopening met door-dachte opbergmogelijkheden. Bovenopening met door-

Riempjes om spullen aan te bevestigen.Riempjes om spullen aan te bevestigen.Riempjes om spullen aan te

Grote stretch zijzakken en voorzakGrote stretch zijzakken en voorzakGrote stretch zijzakken en

Rugventilatie dankzij gaas en Rugventilatie dankzij gaas en



Bovenopening met door-Bovenopening met door-Bovenopening met door-

Rugventilatie dankzij gaas en een ventilatie opening.Rugventilatie dankzij gaas en een ventilatie opening.Rugventilatie dankzij gaas en


Grote stretch zijzakken en voorzakGrote stretch zijzakken en voorzakGrote stretch zijzakken en

Een functionele en ergonomische rugzak, perfect voor zowel

Friluft 35Lichtgewicht, ventilerend,

en slijtvast

Kajka 75Kajka 75Prijswinnende ergono-Prijswinnende ergono-mische, duurzame en mische, duurzame en functionele rugzak

The backpack specialistMeer dan 50 jaar geleden werd Fjällräven opgericht na de

ontwikkeling van een reeks revolutionaire rugzakken. Tot op de dag van vandaag vervolgen wij deze trotse traditie. De Kajka is één van onze laatst ontwikkelde rugzakken. Kajka is één van onze laatst ontwikkelde rugzakken. Kajka

Een functionele en ergonomische rugzak, perfect voor zowel wandelen als reizen.

perfecte metgezel voor dagen meerdaagse wandeltochten.

op onze website

IDENTITY – LEER MET BEWIJS VAN HERKOMST

www.identity-leder.de

BEWIJS VAN HERKOMST

www.identity-leder.de

Tessin Identity

De Identity collectie is tevens verkrijgbaar in de lage wandelschoen Linosa en in de klassieke

bergwandelschoenen Borneo en Island.

mei_Anz_TessinIdentity_200x141_JAN12.indd 1 30.01.12 14:08

meindl+fjallraven.indd 1 07-06-12 10:42


Bas van der Smeede, Saskia van der Smeede, Bas Visscher, Vincent van Beek en Elly van der Plas willen deze zomer een nieuwe route openen op de 5410 meter hoge Puscanturpa Este in Peru. De berg is volgens het team een markante toren in de Cordillera Huayhuash, zuidelijk van de bekende Siula Grande.Doordat de Puscanturpa in de uiterste hoek van dit gebergte ligt, zijn hier nog weinig klimmers in actie geweest. Voor zover bekend is hij slechts twee keer eerder beklommen. Kijk ook op www.alpineadventures.nl/peru.

Expeditieklimmers Katja Staartjes en Henk Wesselius liepen dit voorjaar de tweede etappe van hun Nepal Traverse. Staartjes en Wesselius willen in drie etappes te voet door Nepal, van het drielandenpunt in het Noord-Westen naar het drielandenpunt in het Noord-Oosten. De route van dit voorjaar voerde van Syabrubensi naar Jomsom, door respectievelijk de gebieden Ganesh, Manaslu en Annapurna.

De NKBV Commissie Expedities en Alpiene Topsport (CEAT) is vanaf nu ook te vinden op Facebook. Het is de bedoeling om via de sociale netwerksite Nederlandse alpinisten met elkaar in contact te brengen en alpiene beklimmingen door Nederlanders meer onder de aandacht te brengen. Heb jij een markante alpiene beklimming gedaan op TD-ED niveau of vind je het gewoon leuk hierover te worden bericht, vindt de CEAT dan LEUK op www.facebook.com/ceat.nkbv.

Cas van de Gevel en William van Meegdenburg gaan in de vroege herfst proberen de 1250 m hoge noordwand van de Kalanka (6931 m) in alpiene stijl te beklimmen via de nog niet herhaalde Tsjechenroute van 1977. Het is voor Van de Gevel de derde poging op deze wand in de Indiase Garhwal Himalaya. De technische moeilijkheden zijn waarschijnlijk vergelijkbaar met die van de Droites noordwand.

Bas en Saskia van der Smeede klommen eind mei in vier dagen de route Lurking Fear op El Capitan in het Amerikaanse nationale park Yosemite. Het tweetal wilde aanvankelijk de klassieker Salathe Wall klimmen, maar besloot vanwege de drukte uit te wijken naar Lurking Fear, volgens Bas van der Smeede “technisch iets moeilijker dan de Nose en Salathe, maar ook wat korter.”

De noordwanden van de Kalanka (links) en de Changabang (rechts) met het in 2007 geklommen gedeelte (rode doorgetrokken lijn). Het nog te klimmen gedeelte is rood gestippeld.

ExpeditienieuwsPeru, nepal, yosemite en facebook

nKBv leidt op naar de topMark van ‘t Hof bereikte 25 mei de top van Cho Oyu (8206 m). Deze Himalay-top staat weliswaar te boek als een van de gemakkelijkste achtduizenders, maar echt een makkie is de weg naar de top niet. Mark verzekerde in een mail aan de NKBV dat hij bij zijn beklimming veel heeft gehad aan de alpiene cursussen die hij bij de vereniging heeft gevolgd. Daarom nam hij de moeite de NKBV-vlag mee te torsen, overigens slechts naar het basiskamp. Voor de top was het doek te zwaar.De NKBV ontwikkelt momenteel een lichtge-wicht topvlag met het nieuwe logo; binnenkort is hij verkrijgbaar in de webwinkel www.nkbv.nl/webwinkel

©M

ark

van

‘t H

of

Waar men 10 jaar jonger wordt...

>>> nu boeken

Tourismusverband FilzmoosT: 0043 6453 8235 www.filzmoos.at

Het is een geheim dat alleen de Filzmoosers kennen:Wie uit de bron bij de Kampelbrunn drinkt, wordt minstens 10 jaar jonger.

Uw almzomer met spannende en veelzijdige mogelijkheden

� veel plezier met de bergwandelgidsen van outdoor-center "Filzmoos-Aktiv"� meer dan 200 km aan wandelpaden van makkelijk tot uitdagend� meer dan 300 klimroutes in Salzburg's klimregio nr. 1� overnachtingsmogelijkheden met wellness, kinderprogramma,

e-bike station, indoor klimwand, paardrijden, .....

Filzmooser Almzomer-aanbieding

Vanaf € 275,-per persoon/week

Projekt1 16.03.2012 11:53 Uhr Seite 1

AMERSFOORT DEVENTER NIJMEGEN UTRECHTUw vertrekpunt voor een avontuurlijke reis

Harrier 10 mm 70 meter €195,95Falkon 9,4 mm 70 meter € 209,00

www.kathmandu.nl

Eenvoudig en snel online bestellen in onze webshop

kathmandu+filzmoos.indd 1 06-06-12 14:57


Op zaterdag 26 mei, op de laatste dag van haar klimweek in Zuid-Frankrijk, wist de 19-jarige Nikki van Bergen in St Léger als eerste Nederlandse vrouw een 8b-route te klimmen: ‘Abregenief’, te vinden in het klimgebied St Léger. Ze werd tijdens haar beklimming gezekerd door de eerste Nederlandse vrouw die 8a+ klom, de 42-jarige Mirjam Verbeek.

Gefeliciteerd Nikki! Hoe voelt het om de eerste Nederlandse vrouw te zijn die 8b klimt?

Dank je. De reacties op mijn beklimming zijn overweldigend en misschien nog wel specialer dan de beklimming zelf, haha. Het klinkt misschien een beetje

raar maar ik wist dat het erin zat. Ik ben op dit moment superfit en het wachten was op het

moment dat ik weer buiten kon klimmen. Wat het voor mij heel bijzonder maakt, is dat ik de route op de allerlaatste dag

van mijn klimweek kon klimmen.

En dan werd je ook nog eens gezekerd door Mirjam Verbeek, de eerste vrouw die 8a+ klom!Ja, dat is een leuke samenloop van omstandigheden. Ik wilde die week

per se buiten klimmen maar ik kon even niemand vinden om mee op pad te gaan. Mirjam heeft mij vroeger mijn eerste buitenklim-cursus gegeven en daarna heb ik vaker met haar geklommen. Zij

heeft een gite bij Orpierre, dus ik dacht: ik bel haar gewoon. Mirjam heeft me heel erg aangemoedigd en vond dat

ik de route echt moest klimmen omdat haar 8a+ ‘record’ uit 2004 al veel te lang stond.

Was deze route echt een project voor je waarvoor je vaker naar St Léger bent geweest om hem te proberen?Twee jaar geleden heb ik al eens in de route gehangen, maar ik was bij het uitwerken vaak bovenin al moe en daar zit nou juist een grote haakafstand die het een beetje eng maakt. Ik heb de route toen links laten liggen en ben ‘Spit Bull’ 8a+ (8b) gaan proberen die ik later ook klom.Voordat ik naar Zuid-Frankrijk vertrok heb ik op internet gezocht naar de moeilijke routes die daar ook door vrouwen geklommen zijn. Zo weet je meteen dat het routes zijn waarin lengte niet heel belangrijk is. ‘Abregenief’ kwam daarbij ook weer langs en toen heb ik een aantal filmpjes van de route bekeken. Toen ik in de route stapte voelde ik mijzelf veel sterker dan de vorige keer en ik was ook minder bang bij de grote haakafstanden.

Heb je voordat je naar Zuid-Frankrijk ging nog speciaal getraind voor deze route?Nee, ik train nu puur naar de internationale leadwedstrijden toe die op 12 juli weer beginnen met de world cup in Chamonix. Eigenlijk zou ik in mijn opbouw ook nog helemaal niet zo fit moeten zijn, zo ben ik pas één week voordat ik naar Frankrijk vertrok begonnen met mijn duurtraining. Daarvoor lag de focus op kracht en weerstand. Hopelijk belooft dat veel voor mijn vorm deze zomer!

Heb je al een nieuw project op het oog? Ga je nu meteen 8b+-routes proberen, of eerst meerdere 8b’s?Een moeilijke route klimmen kost over het algemeen veel pogingen en dus veel tijd. Normaal gesproken vind ik het tijdens trips van een week leuker om meer moeilijke routes te klimmen in plaats van één heel moeilijke. Misschien dat ik aan het einde van het seizoen na de wedstrijden wat langer weg ga om weer iets heel moeilijks te proberen...

AAn De lijn met... nikki vAn Bergen

©A

mél

ie S

ulak

van Bergen en reuser winnen lead CompetitieTim Reuser en Nikki van Bergen de Nationale Lead Competitie gewonnen met overtuigende zeges tijdens de derde en laatste wedstrijd bij Monte Cervino in Bergschenhoek. Nikki van Bergen pakt hiermee haar vierde competitieoverwinning op rij. Ze won sinds 2009 alle nationale leadwedstrijden waar ze aan deelnam. Behalve dat ze alle wedstrijden won, leverde ze ook een unieke prestatie door dit jaar alle wedstrijdroutes te toppen. Bij de heren bracht de competitie een bloedstollende ontknoping. Na twee wedstrijden hadden Elko

Schellingerhout en Tim Reuser beiden een overwinning op zak en de derde wedstrijd zou daarmee beslissend worden. Elko klom de finaleroute aanvankelijk solide. Op driekwart nam hij een korte rustpauze en bij het doorstappen naar de volgende greep zipte zijn linkervoet weg, waarmee Elko direct besefte dat deze fout hem de overwinning zou gaan kosten. Tim Reuser klom vervolgens geconcentreerd door de route tot onder de topgreep die met een sprong bedwongen moest worden. De sprong mislukte maar de overwinning was binnen.

nKBv organiseert EK Boulder 2013De NKBV organiseert het EK Boulder 2013 dat in september in Eindhoven plaatsvindt. De NKBV kreeg in 2011 de organisatie van het EK in alle drie de sportklimdisciplines Lead, Speed en Boulder toegewezen, maar heeft ervoor gekozen om het Lead- en Speedgedeelte terug te geven aan de internationale sportklimfederatie IFSC. Begin dit jaar werd duidelijk dat door bezuinigingen een deel van de beoogde subsidies zou wegvallen, waardoor het grootschalige topsportevenement financieel niet meer haalbaar was. Door slechts één discipline onderdak te bieden is een gezonde exploitatie wel mogelijk.

SPORTKLIMNIEUWS

16 | HoogtElijn 3-2012

Partners van het Nederlands Team


regionale talenten Centra sportklimmen van startSinds dit jaar zijn er twee Regionale Talenten Centra voor sportklimmen: RTC Zuid en RTC Midden. Deze centra zijn een samenwerking tussen de NKBV en klimhallen, verenigingen en Olympische Netwerken uit de regio. Het doel is om de ontwikkeling van sportklimtalenten extra te ondersteunen door een wekelijkse training aan te bieden met een team van ervaren sportklimtrainers. In RTC Zuid is de hoofdtrainer Rachel Nilwik, bij RTC Midden Ferdinand Schulte. Vanaf 1 januari 2013 zal er ook een RTC Zuid-West van start gaan!Kijk ook op www.nkbv.nl/sportklimmen/topsport

Sportklimtalenten uit Midden-Nederland zijn herkenbaar aan de paarse shirts; die uit Zuid aan de blauwe shirts.

©Ti

m v

an d

er L

inde

n

©M

irja

m V

erbe

ek

luchtkasteel om op te klimmen?Zou het niet prachtig zijn als de afstudeeropdracht van Benjamin Robichon daadwerkelijk wordt gerealiseerd? De architect studeerde 8 juni af aan de Academie van Bouwkunst in Amsterdam met URBAN CAVERN. Dat behelst een ontwerp voor een grandioos ‘openbaar klimgebouw voor de Olympische Spelen van 2028’ naast het Centraal Station in Amsterdam. De NKBV heeft Robichon in de ontwerpfase ondersteund. Het IOC besluit in 2013 of sportklimmen vanaf 2020 deel uitmaakt van het Olympisch programma. Het ontwerp geeft niet alleen een blik op een mogelijk iconisch gebouw voor Amsterdam, het laat ook Robichons toekomstvisie van het sportklimmen zien.

©B

enja

min

Rob

ich

onSPORTKLIMNIEUWS

nikki van Bergen eerste nederlandse die 8b klimtOp zaterdag 26 mei klom Nederlands Team klimster Nikki van Bergen de route ‘Abregenief’ 8b in St Léger, Zuid Frankrijk. Ze is hiermee de eerste Nederlandse vrouw die 8b klimt.

16 | HoogtElijn 3-2012 HoogtElijn 3-2012 | 17


sterke achteruitgang oostenrijkse gletsjersDe gletsjers in de Oostenrijkse Alpen zijn in 2011 vrijwel zonder uitzondering gekrompen. Dat blijkt uit cijfers van de gletsjermeetdienst van de Oostenrijkse bergsportvereniging OeAV. Van de 93 onderzochte gletsjers zijn er 90 gekrompen en bleven er drie gelijk. Geen enkele gletsjer is afgelopen jaar gegroeid.Het Oostenrijkse ijs kromp harder dan de voorgaande jaren; vier gletsjers raakten in 2011 meer dan vijftig meter kwijt. Volgens onder-zoeksleider Dr. Andrea Fischer wordt de krimp veroorzaakt door een combinatie van geringe sneeuwaanwas en een zeer warme voorzomer. Fischer waarschuwt dat de meetgegevens niet gelezen moeten worden als een rampscenario. “Het gletsjerlandschap verandert fors, maar uit de verzamelde metingen kun je niet aflezen dat het ijs op een dag helemaal verdwenen is. Het is goed mogelijk dat de gletsjers na verloop van tijd hun balans vinden en dat er weer een stabiele toestand ontstaat.”De OeAV doet sinds 1891 metingen aan gletsjers in de Oostenrijkse Alpen. Daardoor beschikt de vereniging over een unieke hoeveelheid data. Het rapport van de meetdienst is na te lezen op tinyurl.com/dx9fktw.

2 x 8b voor jongeneelen Begin mei leverde bondscoach Wouter Jongeneelen een bijzondere prestatie door twee 8b boulders in Fontainebleau te klimmen: ‘Sideways daze’ en ‘Ubik assis’. Het komt zeer weinig voor dat een Nederlander 8b bouldert. In het Franse Fontainebleau gebeurde dit slechts één keer eerder toen Sebastian Spauwen in 2007 ´Fata Morgana (bas)´ klom.

nieuwe mn-klimhallenMountain Network opent nieuwe hallen in Dordrecht en Amsterdam. Bijzonder in Amsterdam dat de hal is geïntegreerd in de topsportcampus De Eretribune. Kijk ook op www.eretribune.nl en www.mountain-network.eu

1. Firmisan Ferner (Ötztaler Alpen) -64,5 m2. Simony Kees (Venediger) -56,0 m3. Viltragen Kees (Venediger) -54,0 m4. Obersulzbach Kees (Venediger) -50,5 m5. Vernagt Ferner (Ötztaler Alpen) -47,1 m6. Kesselwand Ferner (Ötztaler Alpen) -43,8 m7. Pasterze (Glocknergebied) -40,3 m8. Untersulzbach Kees (Venediger) -39,5 m9. Diem Ferner (Ötztaler Alpen) -38,9 m10. Gepatsch Ferner (Ötztaler Alpen) -38,3 m11. Taschach Ferner (Ötztaler Alpen) -33,0 m12. Alpeiner Ferner (Stubai) -31,8 m13. Umbal Kees (Venediger) -31,4 m14. Hochjoch Ferner (Ötztaler Alpen) -31,3 m15. Schlaten Kees (Venediger) -31,3 m

topssportstatus verlengdTijdens de de boulder world cup in Wenen verlengden Jorg Verhoeven en Vera Zijlstra beiden hun topsportstatus. Door als 7de te eindigen stelde Jorg zijn A-status voor 2013 veilig. Vera Continueerde haar B-status met de 14de plaats.

©M

ount

ain

Net

wor

k

©M

ount

ain

Net

wor

k

nederlander verongelukt in lawineIn de buurt van St-Luc in het Zwitserse Val d’Anniviers is NKBV-lid Jan Willem Elion op 17 april omgekomen in een lawine. De ervaren toerskiër was onderweg in de afdaling van de Col de Vijivi toen hij samen met zijn tochtgenoot op ongeveer 2900 meter in een lawine terecht kwam. De tochtgenoot wist zich uit de sneeuwmassa te bevrijden en alarm te slaan.



Paraklimmer Renske nugter zoekt concurrentie

Renske Nugter (17) las als kind de hele dorpsbibliotheek van haar woonplaats Wervershoof. Renske: “Da’s niet zo moeilijk, er wonen maar 8500 mensen, onze bieb is eigenlijk meer een kast.” Door haar spasme was meespelen en sporten met andere kinderen voor haar minder leuk. Zeker als je, zoals Renske, graag wilt winnen. Met een neurologische aandoening, waardoor de spieren aan de linkerkant van haar lichaam in enige mate verkrampt zijn en niet zo doeltreffend reageren, is dat - zacht uitgedrukt - knap lastig. Er zijn maar weinig sporten die Renske niet heeft geprobeerd, op zoek naar één waar ze lol in had zonder dat iedereen haar voorbijrende, -fietste of -voetbalde. Zo rond haar tiende pakte ze heel toevallig een populair bergsportboek, welk weet ze niet meer, uit de dorpsbieb. Renske: “Het ging over een heel enge beklimming, er gingen allemaal mensen dood.” Maar bij haar begonnen de radertjes te draaien: bestond er niet zoiets als klimmen in een klimhal? Dus ging ze met haar vader Patrick Nugter, die voor de gelegenheid leerde zekeren, naar de dichtstbijzijnde klimhal De Geus in Broek op Langedijk. Om er bij wijze van spreken nooit meer weg te gaan.

Renske: “Ik heb zoals veel mensen met een spasme de neiging om de beste kant van mijn lichaam, de rechterkant, veel te gebruiken. Met klimmen moet je alles benutten, dus dat is heel goed.” De orthopedisch instrumentmaker paste haar linkerbeenspalk zo aan dat ze hem kan dragen met klimschoentjes. Nog iets om rekening mee te houden: een lichaam met een spasme heeft een langere hersteltijd na het sporten. Veel meer en vaker spierpijn dus. Renske mag dan misschien geen dyno kunnen maken, op wrijving klimmen kan ze als de beste. “Als je ene voet vaak naast het treetje wil staan in plaats van erop, dan moet je creatief zijn.”

Wie over de A4 rijdt ter hoogte van Schiphol ziet een billboard met een klimmend meisje en de tekst ‘ik kan klimmen met een spasme’. Dat is Renske nugter, want zo heet ze. Ze is ambassadeur van de Cruyff Foundation en de eerste paraklimmer van nederland met wedstrijdambitie.

Open Dag Only FriendsKom kennismaken met klimmen. Iedereen met een beperking - zowel geestelijk als lichamelijk - is welkom bij Only Friends op zaterdag 30 juni tussen 10.00 tot 17.00. Dan kun je proberen of klimmen iets voor jou is. Instructeurs staan klaar om je te begeleiden. Aanmelden is niet nodig. Wil je meehelpen op deze dag of meer informatie, stuur een email naar [email protected]: Ronald McDonald Centre, Sportpark De Weeren 5, 1027 EC AmsterdamKijk ook op www.onlyfriends.nl

E DWAR DB E K K E R

s k i & a l p i n i s m e sinds 1987

w w w . e d w a r d b e k k e r . c o m

Finhaut, Espace Mont Blanc, Zwitserland

Edward Bekker is Nederland’s eerste UIAGM erkende bergen skigids, lid van het Verband Deutscher Berg- und Skiführer en het Schweizer Bergführer Verband

Foto

© R

on

ald

Naa

r

Monte Rosa beklimmingen 6 dgn halfpension incl. 5 dagen UIAGM berggids, halfpension, klimmaterialen

€ 1.090,- p.p.

7-dgn Mont Blanc Expeditie Vanuit het Bekker Chalet in Finhaut6 dagen UIAGM bergen skigids, half-

pension , materiaal € 1.550,- p.p.

Wereldwijde Expedities naar o.a. Kilimanjaro, Elbrus, Cotopaxi & Chimborazo, Muztagh Ata en Carstensz Pyramide

Ga veilig de bergenin met een UIAGM/IVBV/IFMGA erkendeberg- en skigids!

Al meer dan 25 jaarspecialist in Mont Blanc& Monte Rosa beklim-mingen, gletsjertochten,toerskitochten & -cur-sussen. Vanuit onze eigencomfortabele lodge in het Mont Blanc massief én elders in de West-Alpen, Noord-Noorwegen,Zweeds Lapland en Canada . Altijd onderbegeleiding van de beste UIAGM erkende bergen skigidsen!Ook voor private guiding!

Meer informatie:[email protected]. +41 (0)27 768 10 33

Hoogtelijn-Zomer2012-Edward Bekk1 1 6.6.2012 10:01:15

18 | hoogtelijn 3-2012 tekSt Moniek Janssen | Foto’S Pieter Dirksz | hoogtelijn 3-2012 | 19


Paraklimmer Renske nugter zoekt concurrentie

Vanaf 2005 klimt Renske nu, en 5b/c is haar niveau. De eerste tijd was klimmen genoeg, maar er viel voor Renske nog iets te veroveren: het zekeren. Wie zou bepalen dat zij dat niet kon? Doorzetter Renske kreeg haar zin, de klimhal schonk haar het vertrouwen en ze mocht meedoen aan de klimcursus, inclusief zekeren. Het pakte goed uit en Renske zal er de klimhal altijd dankbaar voor blijven. Haar vader: “Ik was er in het begin helemaal niet voor, maar nu zekert ze mij zelfs.”

Wedstrijdklimmen is leuk, dus doet Renske mee aan de Noord-Hollandse jeugdklim-kampioenschappen. Maar ze wordt steevast laatste en de lol gaat er voor haar zo wel een beetje af. Daarom wil ze een landelijke klimcompetitie voor paraklimmers beginnen. Renske: “Zodat ik op een eerlijke manier mijn krachten kan meten.”. Maar eerst gaat ze in september meedoen aan het WK Paraclimbing in Parijs, als eerste en enige Nederlandse paraklimafgevaardigde. Want het paraklimmen staat in Nederland nog in de kinderschoenen. Zelfs Renske kent geen enkele andere klimmer met ambitie en een beperking. Daar moet wat haar betreft zo snel mogelijk verandering in komen. Renske: “Ik heb gewoon geen concurrentie in Nederland… nog niet.” Voorlopig traint ze, met haar vader als trouwe zekeraar/begeleider/chauffeur. Een pittige opdracht

want de routes voor de paraklimmers liggen op 5c/6a en ‘tussendoor’ moet Renske ook nog eindexamen havo doen.

Behalve doorzettingsvermogen is organisatietalent Renske niet vreemd. Dus schreef ze een brief aan zowel de Cruyff Foundation als de NKBV voor hulp. Dat bracht een ware kettingreactie op gang. De NKBV kwam, op initiatief van de Cruyff Foundation, in contact met Only Friends, een sportclub in Amsterdam-Noord voor kinderen en jongeren met een beperking. Bijna elke denkbare sport kun je er (aangepast) doen, behalve klimmen. De club heeft een eigen sportcentrum met een prachtige klimwand maar het klimmen is er nooit van de grond gekomen. Dat komt deels doordat bij Only Friends niemand bekend is met de klimsport, maar het grootste obstakel is het niveau van de routes: die beginnen bij 6a. Het eerste wat Renske samen met de NKBV voor elkaar heeft gekregen is dat alle routes opnieuw zijn aangelegd met ondersteuning van het

Billboard bij Schiphol.

grepenmerk Axis. Renske wil nu met een clubje regelmatig onder begeleiding bij Only Friends klimmen en, wie weet, een competitie opzetten. “Iedereen is welkom, wat je beperking - geestelijk of lichamelijk - ook is. Want bij klimmen is een beperking geen beperking,” vindt Renske.

20 | hoogtelijn 3-2012 | tekst Peter DaalDer | foto’s ©archief frits VrijlanDt

na twee termijnen neemt frits Vrijlandt (44) afscheid als voorzitter van de nkBV. hij hoopt zijn bestuurswerk voort te zetten in de UiAA, de internationale bergsportfederatie, die later dit jaar in ons land bijeenkomt. Met frits vertrekt ook secretaris elout korevaar (33) na ruim vijf jaar uit het bestuur.

Frits Vrijlandt werd in juni 2006 gekozen tot voorzitter van de NKBV. Zelf was hij toen onderweg naar de Gasherbrum I en II en hield via de satelliettelefoon contact met het

thuisfront. Voor de Vergadering van Afgevaardigden was een filmpje gemaakt over kandidaat Vrijlandt, die uiteindelijk via een sms in het basiskamp las dat hij tot voorzitter van de bergsportvereniging was gekozen. “Ik was er niet op voorbereid. Ik had niets te lezen meegenomen, zoals de statuten. Eerst de bergen beklimmen, daarna zou ik het wel zien. Ik was goed bekend met wat er zoal speelde. En ik had al enige bestuurservaring. Bij de KNAV had ik twee jaar meegedraaid als vertegenwoordiger van de studenten. Ook de eerste gesprekken voor de fusie heb ik meegemaakt,” kijkt Frits terug.

Hoe stond de vereniging ervoor toen je aantrad in 2006?“Er heerste nogal een ruziesfeer. Het merendeel van de leden ontging dat. Die zijn lid voor de verzekering, de cursussen en de korting in de hutten. Maar tijdens bijeenkomsten met de actieve vrijwilligers was er vaak een ruziesfeer. Het was heel erg wij tegen zij. Het bestuur en het bureau tegen de rest. Mijn uitgangspunt was: bergsport moet weer leuk worden. De vereniging betekent veel voor me. Ik heb er mijn beste vrienden ontmoet. Het bureau en de directeur spelen een heel belangrijke rol. Samen met het bestuur wilde ik dat er weer rust kwam in de vereniging en structuur. Er waren honderden ideeën maar geen structuur. Daarom zijn we eerst begonnen met het opstellen van een strategisch plan.”

Je bent na je studie bouwkunde aan de TU Delft nu al weer veertien jaar actief als interim-manager bij diverse bedrijven. Heeft dat je ook in het bestuur van de NKBV geholpen?“Ja, we hebben bij de samenstelling van het bestuur gekeken naar mensen die ervaring met en kennis van de klim- en bergsport hadden en die bovendien hun beroeps- of studieachtergrond meebrachten. Mijn eis was dat er in ieder geval een goede vrouw in het bestuur moest. Die hebben we met Monica Zeilemaker ook gevonden, vijfvoudig Nederlands kampioene en een goede ingenieur.”

Wat had je allereerst voor ogen met de NKBV?“We hebben gewerkt aan een tienjarenplan, dus tot en met 2016. Toen leek dat een eind weg, maar ik zei gekscherend dat het wel duidelijk was dat we geen jeu de boules gingen spelen. De NKBV moest wat ons

‘nkBV op goede weg’ Voorzitter VrijlAndt zwAAit Af

betreft de spil worden in de Nederlandse klim- en bergsportwereld. De mensen en organisaties die daarvoor belangrijk zijn hebben we hier heel nadrukkelijk bij betrokken. Na de vorming van het bestuur hebben we een document op hoofdlijnen gemaakt waarmee er voor iedereen duidelijkheid kwam over de lijn van het beleid.”

Hoe laat je de NKBV achter?“De vereniging is absoluut op de goede weg. Ons ledenaantal groeit, dat is bijzonder, heel goed! Er is een goede bureauorganisatie, de commissies en de regio’s doen het prima, financieel staan we er goed voor, het hele jaar door bieden we activiteiten aan. Het gaat dus bijzonder goed!”

En wat ga jij nu doen, weer klimmen?“Dat blijf ik natuurlijk doen, hoewel Roos en ik vanwege onze zoon de uitstapjes wel goed moeten plannen. Ik ben kandidaat voor het bestuur van de UIAA. Daar ligt ook nog een enorme uitdaging om alle bergsportdisciplines onder één paraplu te krijgen.”

Je letterlijke hoogtepunt was je beklimming van de Everest. Was er ook een hoogtepunt voor jou tijdens je bestuurlijke periode?“Op de Everest was het duidelijk dat je met de juiste instelling op het juiste moment ervoor moet gaan. Je weet dat het, ook als alle omstandigheden goed zijn, verschrikkelijk moeilijk en zwaar wordt. Ik was toen trouwens veel minder bezig met het halen van de top dan tijdens andere beklimmingen. Na afloop leek het of de hele wereld om mij draaide. Dat was natuurlijk onzin. Wat ik heel leuk vond was het bezoek aan de nieuwjaarsreceptie van de koningin, meteen nadat ik voorzitter was. Er worden jaarlijks drie sportbonden uitgenodigd en ik had het geluk dat ik daar meteen naar toe mocht. Heel bijzonder.”

20 | hoogtelijn 3-2012 | tekst Peter DaalDer | foto’s ©archief frits VrijlanDt hoogtelijn 3-2012 | 21

Je bent een klassieke alpinist en je hebt de Seven Summits gehaald. Je vrouw Rozemarijn Janssen heeft zes van de zeven Summits beklommen. Jullie zoon moet wel klimgenen hebben…?“Op dit moment voetbalt hij. Maar toen we naar Apeldoorn verhuisden klom hij meteen in de tuin op de schutting en in een boom. Ik heb hem gezegd: je mag overal op en in, als je er zelf weer af en uit kunt. We gaan voor de tweede keer met hem naar Fontainebleau om te boulderen. Ik hoop dat hij enthousiast is. Maar hij is pas vijf jaar.”

Bergsport is niet zonder gevaren. Als er iets gebeurt, krijgt je daarmee als voorzitter ook steeds te maken.“Ik heb net een heel goede vriend verloren in de bergen. Echt heel afschuwelijk. Maar ik blijf de bergen mooi vinden en ik blijf actief. Dat is nu even erg heftig. Sport is emotie en bij bergsport is dat extreem. Ik denk aan Hemingway die in de jaren vijftig zei: ‘Er zijn drie echte sporten: bergbeklimmen, stierenvechten en autoracen. De rest zijn maar spelletjes’.”

De Hoogtelijnredactie vroeg Frits Vrijlandt welke foto hij graag bij dit artikel wilde. Hij koos er een van zijn expeditie naar de Gasherbrum I.

GORE-TEXWaterdichte voering van het membraam Gore.

Air-Pulse SystemEen uitstekende ventilatie en dus een goed voetklimaat.

[email protected] | www.hanwag.nl

BANKS GTX

Gecertifi ceerd CO2 neutraal nubuckleer.

Zeer slijtvaste Vibram profi elzool.

Deep-Pull- LacingZorgt voor een goede hielfi xatie.

Shock AbsorbTussenzool zorgt voor optimale demping.

COMFORTABEL EN light

Onze bestseller en de eerste keus als het gaat om een maximum aan draagcomfort. Een lichte,veelzijdige schoen voor het “normale” loopwerk: wandeltochten worden met behulp van de comfortabele trek-kingleest een waar genot. De Deep Pull vetersluiting bij de enkel zorgt voor een goede hielfixatie en de Gore-Tex voering waarborgt droge voeten onder alle omstandigheden. Net als alle andere modellen van HANWAG is model Banks GTX verzoolbaar.

www.fjallraven.nl

Abisko en NikkaTechnische wandelbroek met stretchvlakken voor optimale

bewegingsvrijheid en duurzaamheid.

Karl en KarlaOutdoor broek die geschikt is voor zowel trekking, als voor iedere dag.

Duurzaam en aanpasbaarMet onze G-1000 bent u goed uitgerust voor avonturen in alle

klimaten. Vanwege het aanpasbare vermogen van G-1000 is de stof waarschijnlijk één van de beste

outdoor materialen die er bestaan.

Sinds 1960 houdt Fjällräven zich bezig met de ontwikkeling van producten die het de mensen gemakkelijker maken om van de natuur te genieten. Onze eerste broeken uit 1970 waren gemaakt van de duurzame G-1000 stof. Sindsdien zetten wij de trotse traditie voort van het ontwik-kelen van tijdloze, functionele en duurzame broeken, geschikt voor iedere vorm van buitenactiviteiten.

Duurzaam en veelzijdigDe dichtgeweven stof (65% poly-ester en 35% katoen) in combinatie met de 100 % natuurlijke Greenland

wax maakt het g-1000 materiaal buitengewoon duurzaam, uitste-kend ventilerend en wind- en wa-terafstotend. g-1000 is bovendien muggenwerend en beschermt u tegen de alfa- en bètastraling van de zon. Perfect dus om de vrije natuur ongehinderd te ontdekken.

AanpasbaarMet Greenland wax kunt u de hoe-veelheid impregnatie van uw g-1000 kleding eenvoudig aanpassen aan verschillende weersomstandigheden en activiteiten. Meer wax maakt de stof duurzamer en betekent een betere bescherming tegen wind en

water. Minder wax resulteert in een luchtiger kledingstuk dat optimaal ventileert.

Deze zomer hebben wij een uit-gebreide reeks G-1000 broeken, waarvan hier enkele van onze meest populaire versies staan afgebeeld. Een overzicht van de gehele collectie, een broekengids en meer informatie over de voordelen van G-1000 vindt u op onze website www.� allraven.nl.

Op zoek naar de perfecte outdoor broek?

Wij hebben een breed assortiment dat voldoet aan al uw eisen.

www.fjallraven.nl

Abisko en NikkaAbisko en NikkaTechnische wandelbroek met Technische wandelbroek met stretchvlakken voor optimale stretchvlakken voor optimale

bewegingsvrijheid en duurzaamheid.bewegingsvrijheid en duurzaamheid.bewegingsvrijheid en duurzaamheid.bewegingsvrijheid en duurzaamheid.

Technische wandelbroek met

Karl en KarlaOutdoor broek die geschikt is voor Outdoor broek die geschikt is voor Outdoor broek die geschikt is voor zowel trekking, als voor iedere dag.zowel trekking, als voor iedere dag.zowel trekking, als voor iedere dag.Outdoor broek die geschikt is voor

Duurzaam en aanpasbaarMet onze G-1000 bent u goed uitgerust voor avonturen in alle

klimaten. Vanwege het aanpasbare vermogen van G-1000 is de stof waarschijnlijk één van de beste

outdoor materialen die er bestaan.

gemakkelijker maken om van de natuur te genieten. Onze eerste broeken uit 1970 waren gemaakt van de duurzame G-1000 stof. Sindsdien zetten wij de trotse traditie voort van het ontwik-kelen van tijdloze, functionele en duurzame broeken, geschikt voor iedere vorm van buitenactiviteiten.

Duurzaam en veelzijdigDe dichtgeweven stof (65% poly-ester en 35% katoen) in combinatie met de 100 % natuurlijke Greenland

muggenwerend en beschermt u tegen de alfa- en bètastraling van de zon. Perfect dus om de vrije natuur ongehinderd te ontdekken.

AanpasbaarMet Greenland wax kunt u de hoe-Greenland wax kunt u de hoe-Greenland waxveelheid impregnatie van uw g-1000 g-1000 kleding eenvoudig aanpassen aan kleding eenvoudig aanpassen aan verschillende weersomstandigheden verschillende weersomstandigheden en activiteiten. Meer wax maakt en activiteiten. Meer wax maakt de stof duurzamer en betekent een de stof duurzamer en betekent een betere bescherming tegen wind en betere bescherming tegen wind en

Deze zomer hebben wij een uit-gebreide reeks G-1000 broeken, waarvan hier enkele van onze meest populaire versies staan afgebeeld. Een overzicht van de gehele collectie, een broekengids en meer informatie over de voordelen van G-1000 vindt u op onze website op onze website www.� allraven.nl.www.� allraven.nl.

Duurzaam en aanpasbaarDuurzaam en aanpasbaarMet onze G-1000 bent u goed Met onze G-1000 bent u goed uitgerust voor avonturen in alle uitgerust voor avonturen in alle

klimaten. Vanwege het aanpasbare klimaten. Vanwege het aanpasbare vermogen van G-1000 is de stof vermogen van G-1000 is de stof waarschijnlijk één van de beste waarschijnlijk één van de beste

outdoor materialen die er bestaan.outdoor materialen die er bestaan.

Sinds 1960 houdt Fjällrävenzich bezig met de ontwikkeling van producten die het de mensen gemakkelijker maken om van de

wax maakt het wax maakt het wax g-1000 materiaal buitengewoon duurzaam, uitste-kend ventilerend en wind- en wa-terafstotend. g-1000 is bovendien

water. Minder wax resulteert in een luchtiger kledingstuk dat optimaal ventileert.

Deze zomer hebben wij een uit-

Op zoek naar de perfecte outdoor broek?

Wij hebben een breed assortiment dat voldoet aan al uw eisen.

Abisko en Nikka

TeksT Ico Kloppenburg | IllusTraTIe Toon Hezemans | hoogTelIjn 3-2012 | 23

sTerke verhalen

In veel sterke verhalen spelen dieren een rol: van beren die een auto openbreken voor een reep (bij Bart Teeuwisse), via

schapen die hun neus in een pan saroma-met-chocoladesmaak steken (overkwam Linda Zenger van Schuppen), tot vissen die zelfs in de pan de hongerige bergsporter doordringend aankijken (wat Carolien Kremers niet als positief heeft ervaren).

Het is vooral klein leed. De kunstmatige smaak van de gifgroene saroma ‘pistache’, die als een rode draad door de vakanties van Gerard den Toonder loopt. Of de Duitse soep die Otto Rensen meedroeg (smaak: ‘Aziatische Groenten’) “waarna er een vettig geel laagje met een bijbehorend naar smaakje in de mokken bleef staan. De rest van de tocht smaakte elk kopje thee, soep en koffie naar de Aziatische Groen-ten.” Aan de andere kant valt de kies, die Jonathan Vandevoorde ‘na een flinke beet in een keiharde wienerschnitzel afbrak in een in een niet nader te noemen berghut’, eigenlijk al niet meer in deze categorie.

Er zijn gelukkig ook positieve sterke verhalen over eten. Ron Bloksma waar-deert de Italiaanse smaak onderweg: “Bij de eerste gîte d’étape staat een voorma-lige ijsbak van tien liter klaar gevuld met salade en een grote glazen(!) fles rode wijn van drie liter. Ook nog diverse gesmeerde sandwiches. Oké, het is even sjouwen met al die spullen. Maar smikkelen!” En Bart Teeuwisse verzeilde in een ongepland bivak, maar vond “een vlak beschut plekje op de graat en een kant-en-klaar-maaltijd. Hoewel de nacht helder en koud was konden we zonder honger van het

Wie bergsporters vraagt naar sterke verhalen over eten wordt bedolven. Bedolven onder wonderstamppot en saroma. het zijn verhalen vol trauma’s en nostalgie. Trauma’s omdat sommige maaltijden echt niet te eten waren. nostalgie vanwege de herinneringen aan de tijd dat je op stap ging met een rugzak vol vaag droogvoer en aan de vrienden met wie je die smurrie naar binnen werkte.

prachtige uitzicht over Chamonix en de Vallee Blanche genieten.” Hoe ze die maaltijd bereid hebben, vertelt hij niet…

Tineke Titulaer heeft een verhaal waarbij onduidelijk is of het positief of negatief is. Na een bergtocht is ze niet lekker en eet ze op aanraden van haar gastvrouw ‘Hafer-schleimsuppe’. Deze soep is enorm smerig, maar ze eet het toch op en vertelt: “Ik sleurde mijn man mee de tuin uit en vlakbij, uit het zicht, aan de oever van de Drau heb ik als een hond mijn maag omgekeerd en flink overgegeven.” Waardoor ze zich meteen weer beter voelde!

Soms speelt de liefde een rol, maar meestal pakt dat helemaal verkeerd uit! Zo neemt Jeroen van der Burg zijn ‘lief’ mee op wandelvakantie: “heerlijk romantisch lichtgewicht en avontuurlijk”. Maar het gevriesdroogde roerei dat hij voor zijn schatje bereidt trekt alle vliegen uit de omgeving aan! “Binnen no time zat er een dikke bewegende pulserende zwarte korst over de inhoud van ons pannetje met ‘luxe’ ontbijt”, aldus Jeroen, en de tortelduifjes blazen de aftocht.

En Anne Picard was getuige van een mislukte versierpoging met eten. Een

keukenmeisje van het Hochwildehaus probeerde de aandacht te trekken van een cursist door stukjes groen keukenpapier door de Kaiserschmarrn te mengen. Het mag duidelijk zijn dat dit niets geworden is!

Eten in de bergen is enorm belangrijk. En Rudolf de Koning, verantwoordelijk voor het eten tijdens de Nederlandse Rakaposhi Expeditie, wist dat. Robert Eckhardt herinnert zich dat hij en zijn expeditiegenoten een briefje moesten ondertekenen: ‘Ik keur de opzet van VOEDSEL EN DRANK voor de Nederlandse Rakaposhi Expeditie 1986, zoals hierboven is weergegeven, goed en beloof NIET te zeuren over de kwaliteit en/of kwantiteit hiervan, eenmaal in Pakistan. Ik teken, ... (datum), ... (handteke-ning).’

Maden in het spek

De weg kwijt?

Voor het volgende nummer zoekt Hoogtelijn verhalen die

sommigen misschien liever niet vertellen: sterke verhalen

over verdwalen. Dus: ben je ooit serieus van het pad geraakt?

Stuur je sterke verhaal naar [email protected]

24 | hoogtelijn 3-2012 | tekst Wendy Jansen | foto’s Mieke scharloo

Driedaagse tocht in

de Italiaanse Lagora

i

AltA ViA del grAnito

Zomerzin

hoogtelijn 3-2012 | 2524 | hoogtelijn 3-2012 | tekst Wendy Jansen | foto’s Mieke scharloo

We staan op de top van de Cima d’Asta, de hoogste piek (2.847 m) van het 50 kilometer lange Lagoraigebergte in het zuiden van de Dolomieten.

De mist die een uurtje eerder om de berghut kolkte en het zicht beperkte tot nagenoeg nihil, is even plotseling weer vertrokken als hij opkwam. Het weer leek nog zo’n goede reden om in Rifugio Brentari bij te komen van een klim van ruim duizend meter in drie uur, zo vers uit Nederland. Temeer omdat de Cima d’Asta er vanaf het meertje bij de hut helemaal niet uitzag als ‘eventjes oploopbaar’. Maar, het weer zit mee (of tegen), onze enthousiaste berggids Walter staat te trappelen en onze reputatie als Nederland-se bergsporters staat op het spel. En eenmaal boven... ach, je kent het gevoel. Het steile couloir en de gemzen-klim zijn alweer vergeten, laat staan de gedachte dat we ons twee etmalen geleden nog onder zeeniveau druk maakten over afwas en werk.

Anno 2012 zijn de dolomieten in het hoogseizoen bezet door toeristen. de hele dolomieten? nee, een bijzondere bergketen - de lagorai - biedt dapper weerstand aan de hordes en maakt het leven van de bergsporter bepaald aangenaam...

Cultuur: geschiedenis, muziekIn Trentino zijn negentien, meest kleine, oorlogsmusea en dertien sites en forten te bezoeken. Een aanrader is een bezoek aan Rovereto, een rustige provinciestad ten noorden van Verona met een gaaf historisch centrum. Het Italiaans Oorlogs-museum is gevestigd in een 15de-eeuws (van oorsprong Venetiaans) kasteel dat de vallei lange tijd domineerde. Het leeuwendeel van de (behoorlijk gedateerde) vaste tentoonstelling, kasteelzalen vol foto’s, geweren, documenten, medailles en stoffige uniformen, behandelt de Eerste Wereldoorlog. (www.museodellaguerra.it)En voor wie toch in Rovereto is: een absolute must voor liefhebbers van moderne kunst is een bezoek aan het MART (www.mart.trento.it), een hypermodern gebouw met een topcollectie 20ste-eeuwse futuristen en avant-gardekunst.Een aanrader voor wandelende muziekliefhebbers is het festival dat elk jaar in juli en augustus wordt georganiseerd. De concerten (klassiek en volksmuziek) spelen zich af in de bergen. Zowel muzikanten als concertbezoekers lopen van hut naar bergwei met instrument en rugzakje. (www.isuonidelledolomiti.it)


We lopen de drie dagen lange rondwandeling de Alta Via del Granito, een zeldzaam mooie en afwisselende trektocht door de Lagorai. Deze bergketen ligt direct ten zuiden van de door veel bergsporters bezochte typische kalksteengebergten van de Dolomieten. Het graniet van de Lagorai en het vele water geven het gebied een eigen karakter: een combinatie van een rijk dieren- en plantenleven en imposante rotsmassieven. Niet vaak zagen we in drie dagen zulke verschillende landschappen.

PrikkeldraadWe slapen in met regen en onweer, de volgende ochtend wisselen wolken en blauwe lucht elkaar af. De route volgt grotendeels de

Elke meter bevochtenTussen 1915 en 1917 is in de Dolomieten zwaar gevochten tussen Italiaanse en Oostenrijkse troepen. Op veel plaatsen zijn de sporen van deze strijd nog te vinden, zoals prikkeldraadresten, loopgraven en overal holen en schietgaten in de rotsen. Wij vonden onderweg zelfs nog de resten van een soldatenlaars.Trentino en Südtirol maakten sinds eeuwen deel uit van Oostenrijk. De Italianen roken hun kans om dit stuk Noord-Italië in te lijven. Voorjaar 1915 staken Italiaanse troepen de rivier de Piave over, in de verwachting snel op te kunnen rukken. De Italianen deden hun twijfelachtige reputatie van slechte vechters alle eer aan en leden in hun eerste oorlogsjaar forse verliezen tegen de fanatieke Oostenrijkers, zo’n 300.000 manschappen. De Oostenrijkers hadden eind 1915 overal in de bergen strategische posities ingenomen waar geen doorkomen aan was. Beide zijden bedachten nieuwe tactieken in de gebergte-oorlog, zoals het opblazen van complete bergtoppen en de aanleg van tunnels door de bergen. Ook gifgas werd ingezet.De strenge winter van 1916 zorgde voor een gevechtspauze, maar ook voor vele doden door lawines, ziektes en ontberingen. Nog eens twee lange jaren van gevechten volgden, met als dieptepunt voor de Italianen de laatste (twaalfde!) slag aan de Isonzo eind 1917, waar 300.000 Italianen gevangen werden genomen en 400.000 mannen op de vlucht sloegen. Italië moet zich terugtrekken uit de Dolomieten, maar de Oostenrijkers, oorlogsmoe, slaagden er niet in een beslissende doorbraak te forceren. De geallieerden vochten vanaf 1917 mee en op 3 november 1918 sloten Oostenrijk-Hongarije en Italië een wapenstilstand. Triëst, Istrië, Südtirol en Trentino werden Italiaans.

bergkammen, met af en toe een uitstapje naar boven of beneden. Een lange en fantastische wandeling: veel groen, vergezichten, en rust.In de Eerste Wereldoorlog is hier hevig gevochten door de Italianen en de Oostenrijkers. We passeren een aantal bergmeertjes met prachtig uitzicht op de ons omringende bergen. Overal zien we de resten van een voormalig Oostenrijks hoofdkwartier: een uitgebreid netwerk van paden, tunnels, loopgraven, grotten en stenen resten van huizen. Hoe zou het zijn om hier, op 2.000 meter hoogte, in je wollen kniekousen en met bevroren vingers te moeten wachten op een aanval van de vijand? Om nog maar niet te denken aan de andere kant, die zich onbeschut door de rollen prikkeldraad en houten versperringen de berghelling op moest vechten.

De bestemming van onze tweede dag, Caldenave, is een sprookje. De houten rifugio ligt in de warme middagzon aan het einde van een groen dal, omgeven door bergweiden, loslopende paarden en een bergriviertje. Er is de keuze uit twee soorten douches: de Siberische (een plons in de rivier), of de Bulgaarse (de tuinslang). Een eigen gevoel voor humor spreekt ook uit het opschrift op het T-shirt van de huttenwaard: Professional Sex Teacher. All first lessons are free. Die slaan we maar even over.De derde dag keren we weer terug in de wereld van graniet en de imposante rotsformaties. We maken een klein uitstapje uit de route naar Passo del Tombolin, de Italiaanse

Resten van een soldatenlaars.

2 km1 km0 km

SA

S A

rt

S

tu

dio

NN

Rifugio Brentari

Malga Sorgazza

Cima d'Asta (2847 m)

Passo Socede

Forcella delle Buse Todesche

Rifugio Caldenave

Forcella Ravetta

Forcella Rava

Passo del Tombolin

Forcella Quarazza

Tesino

Forcella Magna

bergtop

hut

looprichting

pas

route

via ferrata

wegen

uitgehouwen trap

hoogtelijn 3-2012 | 27

TaalstrijdTaal is in de Noord-Italiaanse berggebieden Trento en Alto Adige (Duits: Südtirol) een gevoelig punt. Na de Eerste Wereldoorlog verbood de Italiaanse regering het Duits in Südtirol (waar 95% van de inwoners toen Duitstalig was). Duitse plaatsnamen werden vervangen door Italiaanse. De overheid probeerde door immigratie van Zuid-Italiaanse arbeiders de streek te italianiseren. Na een periode van onrust en gewelddadig verzet door de Duitstaligen in de jaren ‘60 van de vorige eeuw kregen de provincies een zekere mate van autonomie, die in 2001 nog verder werd doorgevoerd. De scheidslijnen tussen de Duitssprekende plattelandsbewoners en Italiaanssprekende stedelingen zijn echter nog steeds actueel.Ook in de bergsport spelen oude tegenstellingen nog een rol. De CAI is de Italiaanse Alpenclub, maar de SAT (Societa Alpinistri Tridentini) vormt de zelfstandige Südtiroler alpenvereniging (vreemd genoeg met een Italiaanse naam).


Alta ViaDe Alta Via is een initiatief van Maurizio Caleffi, in jonger jaren talentvol ijsklimmer en tegenwoordig huttenwaard van Malga Sorgazza. Samen met de eigenaren van de twee andere hutten heeft hij de Alta Via ontwikkeld en gepromoot. Na zeven jaar hebben inmiddels 1600 mensen de tocht gelopen. De Alta Via is een tocht in de categorie ‘bergwandelen plus’: afstanden en hoogteverschillen vereisen een goede conditie en bergervaring. De Cima d’Asta kan langs de linkerzijde van het bergmeer beklommen worden (alpiene padsporen, niet gemarkeerd), of langs de gemarkeerde rechterzijde die hier en daar met staaldraad is gezekerd. Op de tweede dag kun je kiezen: bovenlangs over een klettersteig over de kam, of ‘onderlangs’ over een goed gemarkeerd wandelpad.

ReisOpenbaar vervoer is geen optie in de Lagorai. Daarom kun je beter met de eigen auto reizen of met een Nederlandse charter naar Verona vliegen en vanaf daar met een huurauto verder gaan naar Malga Sorgazza, startpunt van de route. Onderweg zijn er tal van dorpen waar je kunt overnachten.Dag 1: Malga Sorgazza – Rifugio Brentari (3,5 uur). Extraatje: beklimming Cima d’Asta Dag 2: Rifugio Brentari – Rifugio Caldenave (7 uur)Dag 3: Rifugio Caldenave – Malga Sorgazza (5 uur)

Accommodatie• Rifugio Caldenave (1792 m), 00 39 348 2564848• Rifugio Brentari (2476 m), 00 39 0461 594100Italiaanse hutten zijn open van 20 juni tot 20 september.Kijk voor campings, hotels en pensions op www.valsugana.nl of op visittrentino.it

Documentatie• www.altaviadelgranito.com• www.valsugana.info en [email protected]• kaartje met route-info verkrijgbaar bij de hutten langs de route en de plaatselijke VVV’s• Kompass Wanderkarte 621, Valugana-Tesino, schaal 1:25000• www.visittrentino.it

Berggids • Walter Margola, [email protected]

Macchu Piccu: een door soldaten in de rotsen uitgehouwen trappenstelsel dat langs de toppen van een scherpe rotskam leidt. Overal zijn schietgaten. De trap leidt naar een strategische top die naar drie kanten vrij uitzicht geeft. De tunnel naar de andere kant van de rotsen is dichtgemetseld. Hoeven we die reputatie tenminste niet ook te verdedigen.

Met de NKBV naar de Lagorai• Bergsportkamp Pala DolomitiKijk op www.bergsportreizen.nl

28 | hoogtelijn 3 -2012 | tekst Michiel van der lans | foto’s Keita costa en Joel Pereira

Springen, glijden, k

lauteren

Canyoning

Woeshhhh, met een donderend geweld duikt het ijskoude water de diepte in. Een dikke 50 meter abseilen schat ik. Nadat ik de standplaats heb gecontroleerd, knoop ik

Keita vast aan het touw en laat hem als eerste zakken in de canyon. Aan het einde van vorige zomer was het tijd voor het laatste deel van mijn opleiding tot canyoninggids. Samen met drie Portugese deelnemers en een Duitse en Oostenrijkse instructeur rondden we ons laatste deel van de gidsenopleiding af in Zuid-Frankrijk en Zwitserland. Canyoning is een aparte en redelijk recente vorm van

springen, glijden, klauteren en abseilen door rivierbeddingen, bij voorkeur door rivierbeddingen met een flink verval. Dat is canyoning, een in nederland nog vrij onbekende bergsport. in het buitenland is de sport verder ontwikkeld; daar vind je ook de internationale gidsenopleiding die Michiel van der lans volgde.

bergsport. In plaats van een berg te beklimmen, daal je met canyoning juist alleen maar af door een kloof, ofwel canyon, die doorgaans is uitgesleten door een waterloop. Tijdens het afdalen volgen we de waterstroom naar beneden. We komen veel verschillende hindernissen tegen, zoals glijbanen, rotsen waar we vanaf springen en watervallen waar we abseilend naar beneden gaan. Bij een lage waterstand kun je er direct doorheen abseilen, een mooie en spectaculaire ervaring. Bij flink veel water is het verstandiger een omtrekkende beweging te maken; de druk van het water kan te groot worden.

Geslepen granietTicino is een van de mooiste canyoninggebieden van Europa. De canyons zijn er lang, aquatisch, hebben veel hoogteverschil en zijn vaak zeer technisch. Je vindt hier watervallen die aaneenge-schakeld hoger zijn dan de Domtoren in Utrecht. De aanlopen zijn vaak lang en steil maar bieden prachtige uitzichten richting vallei en bergtop.Vandaag lopen we omhoog naar de Lodrino. Eén van de klassie-kers van dit gebied en nummer 5 op de ranglijst van mooiste canyons van Europa. Altijd ruim voorzien van water en diep en nauw uitgesleten; een garantie voor koud water. De kleuren zijn echt waanzinnig! Het geslepen graniet, hier soms zo goed als wit, combineert in de felle zon prachtig met de turquoise gloed van het kristalheldere water. Doordat het graniet zo compact is groeien hier in de canyon geen struiken of bomen. Een wereld van wit en blauw dus, net als ver boven de boomgrens.

WaterstandVoordat we omhoog lopen naar de instap van de canyon, gaan we langs het eindpunt. Hier beoordelen we de waterstand. We willen straks halverwege de canyon niet ontdekken dat er toch wel heel veel water in zit en er geen ontsnappingsmogelijkheid meer is. Zoals alpinisten vooraf het weerbericht checken en ook tijdens de tocht het weer blijven beoordelen, houden canyoneers nauwlet-tend de waterstand in de gaten. Ook het weerbericht is een belangrijke informatiebron. Als je te laat start en in een warmte-

Gouden regels• Kies een canyon die past bij je niveau. • Check altijd het weerbericht en het weer tijdens de tocht.• Ga vroeg de canyon in om warmteonweer en smeltwater

voor te zijn.• Check de waterstand beneden waar je de canyon uitkomt

en bij de instap van de canyon.• Gebruik materiaal dat geschikt is voor canyoning (dus

geen kayakhelm).• Gebruik de touwtechnieken speciaal voor canyoning.• Voordat je naar beneden springt of glijdt heeft iemand de

poel beneden gecheckt.• Neem altijd een reservetouw en EHBO mee.• Laat iemand weten waar je zit voor een eventuele

reddingsactie.• Ga met een canyoninggids op pad als je weinig ervaring

hebt.

Gecertificeerde CIC-canyoninggidsen vind je overal in Europa. Kijk op www.cic-canyoning.org voor een gids in de buurt van je vakantiebestemming.

Handige links• www.descente-canyon.com, Franse site met alle canyons in Frankrijk en in andere landen.• www.swisscanyon.ch, Goede Zwitserse canyoningsite.

hoogtelijn 3 -2012 | 2928 | hoogtelijn 3 -2012 | tekst Michiel van der lans | foto’s Keita costa en Joel Pereira

Canyoning

onweer belandt, kan de waterstand door het regenwater snel stijgen en een relatief gemakkelijke canyon veranderen in een verraderlijke val.Bij de instap kunnen de zware rugzakken van de schouders af en maken we ze een stuk lichter nu we ons materiaal aantrekken. Een pak van neopreen met capuchon, neopreen sokken, bergsporthelm, gordel met hardware, duikbril, canyoningtouw, eten en drinken, EHBO in een waterdicht tonnetje en heel belangrijk; een reserve-touw voor als we het andere touw verliezen of beschadigen.

Pizza pizzaWe oefenen nog verschillende reddingstechnieken voordat we de canyon instappen. Het komt er deze laatste dagen van onze opleiding op aan om scherp te blijven en geen fouten te maken. We zijn goed versleten, zeker na onze nachtelijke canyontocht, die er flink inhakte. We spelen om en om voor gids, assistent en klant. Het komt er op neer dat we op een leuke, maar zo snel mogelijke manier door de canyon komen. Ik ren, nu gids spelend, onderaan de laatste abseil

Zomerzin

Blessures?Tijdens de klim- en bergsport is het mogelijk dat je in aanraking komt met blessures.Medicort Sports & Orthopedic Care is specialist op het gebied van (sport-)fysiotherapie en

orthopedische revalidatie. Door multidisciplinaire samenwerking tussen sportfysiothera-

peuten, sportartsen en orthopeden zorgt Medicort S&OC voor een snel en doelmatig

behandeltraject en kwaliteit van zorg op een hoog niveau.

Medicort S&OC is TMS-gecertificeerd (Topsport Medisch Samenwerkingsverband) en

verzorgt sportfysiotherapeutische en medische begeleiding van diverse sportbonden

en –verenigingen en begeleidt regionale en Olympische teams.

Wij verzorgen ook de (para)medische begeleiding van het Nederlands Klim Team.

Contact

Voor meer informatie

030-24 48 447 of www.medicort.nl

je in aanraking komt met blessures.je in aanraking komt met blessures.Medicort Sports & Orthopedic Care is specialist op het gebied van (sport-)fysiotherapie en Medicort Sports & Orthopedic Care is specialist op het gebied van (sport-)fysiotherapie en

orthopedische revalidatie. Door multidisciplinaire samenwerking tussen sportfysiotheraorthopedische revalidatie. Door multidisciplinaire samenwerking tussen sportfysiothera

Medicort S&OC is TMS-gecertificeerd (Topsport Medisch Samenwerkingsverband) en Medicort S&OC is TMS-gecertificeerd (Topsport Medisch Samenwerkingsverband) en

verzorgt sportfysiotherapeutische en medische begeleiding van diverse sportbonden verzorgt sportfysiotherapeutische en medische begeleiding van diverse sportbonden

en –verenigingen en begeleidt regionale en Olympische teams. en –verenigingen en begeleidt regionale en Olympische teams.

Wij verzorgen ook de (para)medische begeleiding van het Nederlands Klim Team.Wij verzorgen ook de (para)medische begeleiding van het Nederlands Klim Team.

Voor meer informatie Voor meer informatie

of of






of of



www.medicort.nlwww.medicort.nl

Medicort S&OC is TMS-gecertificeerd (Topsport Medisch Samenwerkingsverband) en Medicort S&OC is TMS-gecertificeerd (Topsport Medisch Samenwerkingsverband) en Medicort S&OC is TMS-gecertificeerd (Topsport Medisch Samenwerkingsverband) en Medicort S&OC is TMS-gecertificeerd (Topsport Medisch Samenwerkingsverband) en









of of www.medicort.nlwww.medicort.nl

je in aanraking komt met blessures.je in aanraking komt met blessures.Medicort Sports & Orthopedic Care is specialist op het gebied van (sport-)fysiotherapie en Medicort Sports & Orthopedic Care is specialist op het gebied van (sport-)fysiotherapie en

orthopedische revalidatie. Door multidisciplinaire samenwerking tussen sportfysiotheraorthopedische revalidatie. Door multidisciplinaire samenwerking tussen sportfysiothera

peuten, sportartsen en orthopeden zorgt Medicort S&OC voor een snel en doelmatig peuten, sportartsen en orthopeden zorgt Medicort S&OC voor een snel en doelmatig

behandeltraject en kwaliteit van zorg op een hoog niveau.behandeltraject en kwaliteit van zorg op een hoog niveau.


[email protected] | www.hanwag.nl

CANYON LADY IIDit model scoort niet alleen vanwege de perfecte pasvorm die u van HANWAG gewend bent, maar ook vanwege de voering van chroom-vrij gelooid leer waardoor u geen last meer heeft van allergieën. Geschikt voor lichte tot middelzware (berg-) wandelingen.

Air-Pulse SysteemGoed voetklimaat door uitstekende ventilatie.

Deep-Pull- LacingZorgt voor een goede hielfi xatie.

Chroomvrij leerDe leren voering bevat geen allergenen op chroombasis.Zeer huidvriendelijk.

Shock AbsorbTussenzool zorgt voor optimale demping.

VibramZeer slijtvaste Vibram profi elzool.

Gecertifi ceerd CO2 neutraal nubuckleer.

COMFORTABEL EN ROBUUST

Ook verkrijgbaar in een specifieke herenleest en diverse kleuren!

hanwag+medicort.indd 1 06-06-12 14:57

31 | hoogtelijn 3 -2012 | tekst en foto’s xxxxx hoogtelijn 3 -2012 | 31

snel door naar het volgende relais. Ik heb het touw nog maar net door de haak als er ‘pizza pizza’ door de canyon galmt. Niet nu hè, gaat het door me heen. We hebben afgesproken dat we pizza roepen als er iemand zogenaamd in nood is; dit om de

anderen in de canyon niet te verontrusten. Het is immers een oefening. Ik ren zo hard mogelijk door het water terug en zie Mark, één van onze instructeurs, door de stroming gevangen achter een waterval. Zo te zien gaat dat niet goed en is hij bezig te verdrin-ken. Tot overmaat van ramp moet ik eerst een glijbaan omhoog klimmen tegen de stroming in. Ik stel twee ‘klanten’ onderaan naast elkaar op en klim via hun handen en schouders omhoog. Ik zwem tegen de stroming in naar Mark en probeer eerst contact te maken voordat ik ‘m vastgrijp. Doe je dat niet, dan heb je kans dat een slachtoffer zich buiten zinnen aan je vastklampt en je probleem alleen maar groter maakt. Bij Mark aangekomen zwem ik achter hem langs en na een geruststellend woord duw ik ‘m op z’n schouders onder water onder de waterval door.

MesscherpDat is nou het mooie van water, je moet er mee samenwerken. Tegenwerken heeft geen zin, het is altijd sterker. Mark wordt door de stroming onder de waterval meegenomen en beneden opgevangen door de anderen. We hijsen ’m op het droge en plaatsen hem met zijn buik over m’n knie zodat zijn hoofd lager hangt dan zijn longen en al het water eruit kan. Na een tijdje komt hij zogenaamd bij en praten we nog wat na over de reddingsactie.Dan gaan we snel weer verder, een sprong in een mooi gevormde poel voordat we bij de eerste abseil van veertig meter komen. De abseil gaat dwars door de waterval en de kracht van het water trekt het touw strak naar beneden. Ik trek het touw omhoog en klik mijn achtje in. Schroefkarabiner dicht en check, check, voordat ik naar beneden ga. Ik neem een hoes van pvc mee die met klittenband om het touw heen gaat als touwbescherming. Hier zijn de canyons van graniet, wat funest is voor je touw. Overal vind je rotskanten zo scherp als scheermesjes waar het touw overheen loopt. En touw onder spanning op een scherpe kant beschadigt binnen no time. Dat dit geen onzin is, zien we aan het einde van de canyon als een Zwitserse gids zijn touw terugtrekt na een abseil en de mantel over één meter lengte totaal vernielt. Alleen al daarom moet er een reservetouw mee.

De mooisteHet gaat verder door schitterend uitgesleten poelen die vaak meters diep zijn. Met de duikbril op zien we de wondere wereld van een canyon ook onder water. We moeten veel zwemmen in het bibberkoude water. Dan helpt een neopreen pak toch niet zo geweldig. We abseilen enkele kleinere watervallen, springen en glijden hier en daar naar beneden totdat de canyon zich versmalt. Nu dalen we af door wat de Fransen het actif noemen. De laatste ‘uitgang’ ligt achter ons en er is nu geen weg meer terug. De canyon is zo smal dat we alleen maar door het water verder

kunnen. Nergens een verbreding waar we in geval van nood kunnen wachten op redding of beter weer. Hier zijn alleen water, loodrechte gladgeslepen granietwanden en wij, nietige canyo-neers.Het gaat verder de watervallen af totdat in een bocht naar links een waterval van 45 meter naar beneden spuit en de canyon zich weer verbreedt. Echt een waanzinnige plek. De abseil duikt dwars door de waterval heen om er dan naast uit te komen. Onder een wolkbreuk seil ik verder ab. Ondertussen verbaas ik me over de grillige ronde vormen die zijn uitgesleten in de rots. Dit is niet zomaar een watervalletje, maar één van de mooiste die ik ooit ben afgedaald.

StuwenVeel canyons in Ticino liggen onder een stuwdam. Soms worden die dammen geopend om water te lozen en stijgt het waterniveau in de canyon razendsnel. Dat kan gevaarlijke situaties opleveren. Informeer altijd vooraf of er een lozing op het programma staat. Dat kan via het centrale nummer +41 91 756 66 15

Canyoning bij de NKBVSinds kort hoort canyoning bij de NKBV. Dat heeft de Vergadering van Afgevaardigden in november 2010 besloten. De Nederlandse canyoneers die zich aanvankelijk in een eigen bond hadden verenigd hebben zich voorgenomen over te stappen naar de NKBV om zo de krachten en de expertise te bundelen.

Canyoning met de NKBV• Pyreneeën canyoning• Pyreneeën gezinscanyoning• Pyreneeën canyoning gevorderdenKijk voor het programma op

www.bergsportreizen.nl

32 | hoogtelijn 3-2012 | tekst Marlijn Meijer | Foto’s errit Gravenberch

Huttentocht rondom

het Ötztal

Met de neusover de tenen“nog een uur of drie en dan zijn we er!” Berggids Alex giacomelli wijst opgewekt naar de hochstubaihütte. ik kijk achterom naar errit, die net zoals ik op handen en voeten de steile rotswand afglibbert. opgelucht kijk ik over de gletsjer naar onze hut met op de achtergrond de witte top van de Wildspitze. We gaan het halen.

Al vier dagen volgen we de Ötztal Trek over de flanken van de bergen van het Ötztal. De totale tocht bestaat uit tweeën-twintig aaneengesloten etappes. Hij begint en eindigt bij

station Ötz aan de monding van het Ötztal. Maar natuurlijk kun je ook - zoals wij - een paar mooie etappes uitkiezen en zo het dal verkennen. De eerste etappes zijn voor iedereen te doen, ook voor

gezinnen met jonge kinderen. Het zuidelijke deel van de tocht is heftiger; dat loopt door een sterk vergletsjerd gebied en vraagt hoogalpiene ervaring. Het aardige is dat je na elke etappe kunt afdalen naar het dal.Bij aankomst bij het station scheen de zon volop. Ons werd verzekerd dat dit de meest zonnige week van de zomer zou worden. Maar even later worden we overvallen door een donkere wolkenbrij en valt het ineens met bakken uit de hemel. We zijn in de bergen, dat is duidelijk. Wij beginnen bij de Dortmunder Hütte, etappe 2. Daar hebben we even moeite om de route op te pikken. De kaart geeft een pad aan maar door andere paden en tractorsporen, is het moeilijk het juiste spoor te vinden. We zigzaggen omhoog naar het stuwmeer Finstertal. Het is een perfecte plek om een zwempauze te houden, vooral met dit warme weer. Daarna begint het echte werk, we moeten flink stijgen. De omgeving verandert langzaam. Het felgroene gras en de bomen maken plaats voor rode en grijze rotsblokken. Achter ons wordt het meer steeds kleiner en vanaf de Finstertaler Scharte op 2777 meter, heeft het nog slechts de grootte van een hand.

MooisteDan is de Schweinfurter Hütte snel bereikt. Met mijn bezwete hoofd neem ik een korte duik onder de kraan buiten de hut. IJskoud water, vanuit de bergen. Naast de kraan staat een groot bord van het Ötztal. De eerste etappe staat er niet duidelijk op. “Is die eerste etappe nog wel open?” vraag ik huttenwaard Andreas

Zomerzin

32 | hoogtelijn 3-2012 | tekst Marlijn Meijer | Foto’s errit Gravenberch hoogtelijn 3-2012 | 33

Met de neusover de tenen

Jeitner. “Ja hoor,” zegt hij met een glimlach. “Alleen niet veel mensen lopen die etappe want er is een mooi alternatief dwars door het bos,” zegt hij wijzend naar een lijntje op de kaart dat door een groen gebied loopt. De Ötztal Trek is volgens hem één van de mooiste bergtochten in

Oostenrijk. “Je moet er de tijd voor nemen als je hem helemaal wilt lopen, maar het is zeker de moeite waard. Om je heen zie je telkens de natuur veranderen. Het ene moment zit je in een ijzig gletsjergebied en een paar uur later sta je weer in een sappig groen bos.” Zelf kent hij alle etappes uit zijn hoofd. “Hoe zijn etappe 3 en 4?” informeer ik voor de zekerheid. “Goed te doen,” antwoordt hij, “Je loopt in het begin tussen de bergen op vlakke stukken en dan ga je rustig omhoog waar je uitkijkt op brede gletsjers.”En hij heeft gelijk. Een tijdlang lopen we de volgende dag met een rustig tempo tussen de bergen en dan gaan we langzaam omhoog. Het pad is iets moeilijker zichtbaar door alle losse rotsblokken waar we tussendoor lopen. Als we pauzeren, komt er een stel met een kind langs. Het jongetje rent over de rotsblokken heen en staat met een grijns als een van de eersten op de top. ‘Voor jong en oud’, is bij deze etappe zeker van toepassing. Aangekomen bij het hoogste punt van de etappe, op 2868 meter zien we de gletsjer van de Breiter Grieskogel. De brede plak glanzend ijs imponeert en het krakende geluid van het smelten suist met harde windvlagen om je heen. Met deze beelden in mijn hoofd, loop ik op mijn gemak verder naar de Winnebachseehütte. Daar is nog een verrassing: een enorme waterval naast de hut. Met een groot glas appelsap rusten we uit en luisteren we naar het roetsjende geluid van de waterval. Daarna zakken we af naar Gries in het dal.

GesmoltenDan begint het echte avontuur. Met berggids Alex Giacomelli gaan we vandaag twee gletsjers oversteken: de Sulztalferner en de Wütenkarferner. Hij is een oude rot in het vak; dit jaar heeft hij al weer drie keer met klanten op de Wildspitze (3768 m) gestaan, de twee-na-hoogste berg van Oostenrijk. Hij houdt de pas er stevig in. Voordat we de berg opgaan, is dat nog gemakkelijk bij te


houden maar al snel moet Alex af en toe op ons wachten. “Met de neus over de toes,” zegt hij half-Nederlands-half-Engels met een Oostenrijkse tongval als we steil omhoog gaan. Ik probeer erop te letten en merk dat het inderdaad meer balans geeft. Hoe hoger we komen, hoe meer gletsjers we zien. Ze glanzen in het felle zonlicht. “Mooi hè,” roept Alex. “Eerst was de gletsjer nog veel groter” en hij wijst met zijn armen naar een gebied waar nu alleen gruis ligt. “Ze verschuiven soms ook, straks lopen we over de morene en kun je dat goed zien.” Als wij er eenmaal op staan is de vorm van de aangrenzende gletsjer nog goed te zien. Hij ligt er alleen niet meer. “Gesmolten,” verklaart Alex. Ons pad volgt de morenerug. Het ziet er apart uit, het lijkt wel aangelegd, zo hoog als het ligt. “Handig hè,” zegt Alex met een glimlach. Een voor een balanceren we over de losse rotsblokken die het pad vormen. Als Alex achteruit kijkt en ons beiden ziet worstelen met onze stokken, adviseert hij om met één of geen stokken te lopen. “Dat is makkelijker. Je bent geen berggeit. Je bent het niet gewend om met vier poten te lopen. Als je nu je stokken gebruikt, kost dat veel meer energie omdat je telkens moet zoeken naar goede plekken om ze neer te zetten. Zonder stokken kun je beter balanceren.” Stoer hang ik ze op mijn rugzak en loop ik achter Alex aan. Het gaat wat sneller, maar ik moet uitkijken dat ik niet te snel wil en uitglijd over een losliggende steen.

Veel grip“Je moet goed om je heen kijken, want je kunt hier vaak dieren spotten,” vertelt Alex. “Laatst zag ik hier een grote steenarend vliegen.” Hij spert zijn armen wijd open om te laten zien hoe groot de vogel was. Met zijn drieën staan we even stil en kijken over het dal. Aan de andere kant van ons ligt de eerste gletsjer die we gaan oversteken. We komen nu steeds dichterbij. Het ziet eruit als een glinsterende olifantenhuid. Als we eenmaal over een stroom water zijn gesprongen, staan we op een dunne laag ijs. “Tijd om de stijgijzers aan te trekken”, zegt Alex. Mijn voeten voelen meteen een stuk zwaarder aan. De scherpe stijgijzers bijten zich met iedere stap vast in het ijs. Ik loop er zo op weg, Lekker veel grip. Achter elkaar lopen we de eerste ijsplak op. Het zonlicht weerkaatst via het ijs en het lijkt wel alsof we in een speciaal verlichte wereld lopen. In het ijs liggen veel lieveheersbeestjes. Het is alsof ze ons toelachen. Stromend water glijdt tussen het ijs door van de berg af. Af en toe moeten we om grote spleten heenlopen. Het water dat zich daarin stort, maakt een enorm kabaal. Als we bij een sneeuwveld aankomen roept Alex: “Tijd om aan te binden.”In een rijtje ‘staan’ we aan een lang stuk touw. Ik moet in het midden. Eigenlijk vraag ik mij af waar dit voor nodig is. Het ziet er breekbaar uit, één touw aan ons vastgeknoopt. “We zitten nu aan dit touw, zodat als iemand in een spleet valt, je hem er zo weer uittrekt,” zegt Alex luchtig. “Waar is die spleet dan,” vraag ik. “Die hopen we niet te zien,” grapt Alex. Ik krijg het even benauwd. Net waren de spleten nog goed

te zien, maar nu ligt er een laag sneeuw overheen en kunnen we er onverwacht in vallen. Niet iets waar ik vooraf over had nagedacht.

Met mijn verstand op nul, en genietend van de omgeving loop ik door. Braaf volg ik de voetstappen van Alex. Wel fijn dat er een berggids mee is. Zonder Alex hadden we deze etappe niet kunnen lopen. Ik vertrouw erop dat hij weet wat de beste route op de gletsjer is. Af en toe maken we bochten. Alex schopt zijn stijgijzers in de sneeuw en laat grote afdrukken achter. Er ontstaat bijna een trappetje. Plots trekt mijn touw strak. Ik sta in een ruk stil en kijk naar achter. Errit is uitgegleden en moet overeind komen. Pfoe, geen spleet, gaat er door mij heen. De eerste oversteek van de Sulztalferner hebben

hoogtelijn 3-2012 | 3534 | hoogtelijn 3-2012

x x x x xx

x

x

xx

x

xx

x x x x x xx x

x x

x xx

x x x xx

x x x x x x x x x x xx x x x x

x

xx

xx

xx

x

x

x xx

xx

xx

xx

xx

xx

x

xx

xx

x

x

xx

x x x xx

x

xx

xx

x x

x

x

x

xx x

xx

8 km4 km0 km

22

21

20

1516

17

18

19

14

1312

11 10

9

8 7

6

5

4

3

2

1

NN

Dortmunder Hütte

Schweinfürter Hütte

Winnebachseehütte

Amberger Hütte

Hochstubaihütte

Hildesheimer Hütte

Siegerlander HütteBrunnenkogelhaus

Timmelsjoch

Siegerlander HütteObergurgl

Ramolhaus

Martin-Busch-Hütte

Similaunhütte

Hochjoch Hospiz

Brandenburger Haus

Vernagthütte

Breslauer Hütte

Braunschweiger Hütte

Rüsselsheimer Hütte

Hauerseehütte

Erlanger Hütte

Frischmannhütte

Bahnhof Ötz

Ötz

Umhausen

Längenfeld

Sölden

Vent

Wildspitze (3768 m)

Hochwilde (3482 m)

I t a l i ë

O o s t e n r i j k

Ötztal

SA

S A

rt

S

tu

dio

bergtop

dorp

hut

etappes

pas

route

wegen

spoor

1

we gered. Een ander koppel met een berggids komt van de andere kant. Samen kijken we uit over de zuidelijke bergtoppen van het Ötztal met een helderblauwe lucht. In de verte zien we de Weisser Kogel (3407 m) en de Similaun (3599 m). Op onze route, naar beneden, ligt een klein meer in de bergpas. Wij lopen daar omheen, door het gruis heen, dalend naar de volgende gletsjeroversteek, de Wütenkarferner. De laatste gletsjerspleten zijn erg breed en donker. Grote glinsterende ijspegels hangen aan de randen. Het ziet er sprookjesachtig uit. Hoe mooi en indrukwekkend ook, toch ben ik blij als we aan de andere kant van de gletsjer weer vaste voet aan de grond hebben en we het laatste stukje omhoog hobbelen naar de hut.

Nieuwsgierig naar het filmpje van deze tocht? Kijk op www.youtube.com/watch?v= FWhXtHvY2e8&feature=youtu.be

Met de NKBV naar het ÖtztalDe NKBV organiseert van de zomer veel activiteiten in het Ötztal: alpiene cursussen voor jeugd, jongeren en volwassenen op verschillende niveaus

(C1 t/m C3), een klettersteigcursus, meerdaagse gletsjertochten en sportklimcursussen voor beginners en gevorderden.

Kijk voor het programma op www.bergsportreizen.nl

Ötztal TrekDe Ötztal Trek bestaat uit tweeën-twintig aaneengesloten etappes. De tocht is in totaal 400 kilometer lang en overbrugt 30.000 hoogtemeters. De hoogste punten liggen in het zuidelijke deel tussen Obergurgl en Vent. Deze zijn rond de 3200 meter hoog en alleen te bereiken met alpiene- en gletsjerervaring. Heb je die niet, sla dan deze etappes over of neem een berggids in de arm. De Ötztal Trek biedt ook alternatieven om de moeilijke stukken te omzeilen. De gratis brochures waarin de etappes en de berghutten zijn beschreven, zijn verkrijgbaar bij de VVV’s in Sölden, Vent en Ötz. Voor specifieke informatie over gletsjeretappes, neem contact op met een van de gidsenbureaus in het Ötztal.

ReisMet de trein reis je in ongeveer tien uur vanuit Utrecht naar station Ötz. Kijk voor de dienstregeling op www.bahn.com. Voor meer info en tickets: www.treinreiswinkel.nl. Als je aankomt op station Ötztal kun je met taxi’s of met de lokale bus het dal in. Kijk voor deze dienstregeling op www.oetztal.com.Met de auto is het circa 850 kilometer vanaf Utrecht.

Accommodatie In het Ötztal zijn diverse campings, hotels en pensions. Op www.oetztal.com onderaan bij Unterkunft kun je accommodaties zoeken en boeken.

Documentatie• www.oetztal.com• www.alpenwandeling.nl• Wanderfürher zu den

Almen, Hütten und Berggasthöfen des Ötztales met actuele busschema’s en informatie, schaal 1: 35.000

• Kompass Wanderkarte WK 042: Inneres Ötztal, schaal 1: 25.000

• Ötztal und Pitztal. Wanderführer: Tourenkarten, Höhenprofile, Wandertipps, Kompass Gids, 2009

• Otztal, Pitztal, Kaunertal, Wildspitze Gps, Freytag & Berndt Wandel/Fietsk, 2010

FREDRIK SCHENHOLM

www.bergans.comExplorers choice since 1908forever pioneers

Microlight Jacket Geita PantsLightweight windproof and water-repellent jacket with stretch. Can be used for virtually everything! The jacket can be folded away into its front pocket to achieve a minimal packing volume.

Lightweight, technical pants made from 4-way stretch for hiking and high activity levels with a tight-fitting cut in Schoeller® material. Merino wool inside makes them well-suited for cold days.

Light and comfortable trekking pack with tensioned back panel for optimum ventilation. Plenty of pockets and attachment points.

Skarstind 22 L

TeksT Claar Talsma | foTo’s Claar Talsma en Joanne Wissink | hoogTelijn 3-2012 | 37

Een paar jaar later zijn we met de auto op weg naar Jotunheimen. Achterin een lading etenswaar, de bergschoenen en een kleine jongen. Onze zoon

Fosse is nu drie jaar oud. Hopelijk is hij er klaar voor om zijn Noorse naam eer aan te doen. Het is een lange reis naar Noorwegen. Op de ring van Amsterdam vroeg Fosse al: “Zijn we er al bijna?” Na de Duitse snelwegen en de bootreis rijden we nu met een slakkengang door de bergen. De Jotun-heimsvegen is een belevenis op zich. Een particuliere tolweg, die alleen in de zomer open is. Een grindweg door een eindeloze vlakte met rondom kale bergen. Het is grauwig en koud. Alles is zompig en nat. Halverwege de Jotunheimsvegen wijst een rode T richting Oskampen: een hutje op een uur lopen. Dat klinkt als een paaltjeswandeling door de duinen. Zo voelt het helemaal niet. Het lijkt meer een expeditie. De regenbroeken en handschoenen gaan aan. De rugzak zit vol met gevriesdroogd eten en warme kleding. We lopen helemaal alleen in de laaghangende wolken, op onszelf aangewezen.

Jotunheimen

fjellhoppen meT een peuTerVier jaar is het noorse jongetje dat voor ons uit loopt. hij klautert vrolijk omhoog over het pad. nu en dan moet zijn vader hem even optillen omdat de opstap te hoog is, maar daarna stapt hij zelf weer verder. op weg naar de hoogste hut van noorwegen, de fannaråkhytta. Wow, die noorse kindertjes krijgen het fjellhoppen met de paplepel ingegoten.

TuttenHet paadje gaat door een berkenbos. Het mos op de grond is lichtgeel en lijkt licht te geven. De bomen zijn klein, niet veel meer dan struiken. Leken we in de auto door een vlakte te rijden, nu zien we dat die vlakte uit allemaal kleine ruggen bestaat. En achter elk heuveltje zit weer een nieuw heuveltje. Fosse zit deels in de rugdrager, maar kan hier ook prima zelf stappen. We hebben alle tijd om te tutten. Langzaam klimmen we boven de bomen uit. De boomgrens ligt door de noordelijke ligging een stuk lager dan in de Alpen. Eenmaal op de hoogvlakte zien we meertjes met wollegras en af en toe een grote kei begroeid met oranje en gele mossen. De rode T op een steenmannetje wijst ons de

Leukste Bergsportb

estemming 2012

Het Noorse nationale park Jotunheimen mag zich de leukste

Bergsportbestemming van het jaar 2012 noemen. In een

nek-aan-nekrace met het Zwitserse Lauterbrunnental en het

Oostenrijkse Stubaital veroverde Jotunheimen begin

februari deze Bergsport Award. Lang bleef het spannend,

maar toen het stembureau op de NKBV-site sloot, bleken de

bezoekers net iets vaker op dit prachtige ruige berggebied

in het hoge noorden te hebben gestemd dan op de

alpenconcurrenten.

Zomerzin

38 | hoogTelijn 3-2012

goede weg. Vanaf hier hebben we een weids uitzicht over het dal. Het stipje van onze auto is het enige teken van beschaving.

Bere-interessantDan, na de zoveelste hobbel, de hut! Een kleine moderne houten hut is het. Geen gezellige huttenwaard die de deur voor ons

openhoudt. In plaats daarvan steken we onze DNT-sleutel in het slot. Een ouderwetse sleutel die op elke Noorse hut past. Als we het deurtje van de kachel open doen zien we

Bergwandelen in NoorwegenDe bergwandelmogelijkheden zijn schier oneindig in Noorwegen. De gebieden variëren van steil en puntig (veelal aan de kust) tot golvend en uitgestrekt. De Hoogtelijn special Noorwegen die is meegestuurd met Hoogtelijn 2012/1, is een handig startpunt om bestemmingen voor een bergsportvakantie te kiezen. Het nationaal park Jotunheimen ligt zo’n 240 kilometer ten noordwesten van Oslo en zo’n 260 kilometer ten noordoosten van Bergen. Dit gebied is veelzijdig: behalve

kale afgeronde toppen tref je hier soms steil oprijzende bergwanden en - niet te vergeten - de hoogste top van het land. Kijk voor meer info op www.visitnorway.nl > Jotunheimen.

Noorse bergen met kinderenVaak zijn de dagafstanden tussen Noorse hutten lang, maar wie een beetje zoekt kan altijd wel mooie kindertochten uitstippelen. De volgende tochten kennen zeer korte dag-afstanden. Genoeg tijd dus om onderweg rustig aan te doen. • Jotunheimen

De Jotunheimsvegen ligt aan de zuidoostzijde van Jotunheimen. Vanaf weg 51 bij Bygdin neem je de afslag. Na ca. 25 km staat er een rode T naar links die de route naar Oskampen aangeeft.

• SkrimEen rustig berggebied ten westen van Oslo. Snel te bereiken vanuit Oslo. Er zijn veel korte dagtochten mogelijk, ook een huttentochtje kun je hier prima maken (bijvoorbeeld Darrebu, Ivarsbu, Sørmyrseter, Darrebu).

• DovrefjellEen berggebied centraal in Noorwegen. Verschillende dagtochten en een huttentocht met korte dagafstanden zijn hier mogelijk. Bijvoorbeeld Dindalshytta, Gammelsetra, Loennechenbua, Dindalshytta.

ReisMet de trein reis je in 30 uur naar Otta, waarvandaan diverse bussen Jotunheimen inrijden.De meeste Nederlanders gaan met hun eigen auto naar Noorwegen of ze vliegen. Met de auto rijd je via Duitsland en Denemarken, vanwaar je het Skagerrak oversteekt met een veerboot (Hirtshals - Larvik). Vanaf daar is het nog een kleine zeven uur rijden naar Jotunheimen. Totale reistijd zo’n twintig uur.Een alternatief is vliegen naar Oslo en vandaar met een huurauto of het openbaar vervoer verder. Er rijden bussen vanuit Oslo naar Jotunheimen (circa vijf uur), maar je kunt ook de trein naar Otta pakken en vanaf daar verder met de bus.

een keurige wigwam van hout. Eén lucifer erbij en er brandt een weldadig vuur. Toch nog een warm welkom! En een teken dat er hier wel degelijk andere mensen komen. Al snel is de hut ons tweede huis geworden. De keuken met voorraadkast, de houtkachel met de grote waterpan, een knus slaapkamertje. We gaan buiten verder op onderzoek. In het meer kunnen we water halen en daar is het hok met hout en het toilet. Fosse is in zijn element. Hij vindt die rare wc met dat gat in die plank bere-interessant. Eerst steekt hij uitvoerig zijn hoofd erin en daarna zit

38 | hoogTelijn 3-2012 hoogTelijn 3-2012 | 39

VerblijfEr zijn tal van hotels, pensions en campings in en om Jotunheimen. Kijk op www.visitnorway.nl. Voor verblijf in de hutten van de Noorse bergsportvereniging DNT is het slim om lid te worden van die club. Je krijgt aanzienlijke korting en - heel handig - een sleutel voor de onbemande hutten. Je kunt vaak lid worden bij de plaatselijke VVV, maar ook vanuit Nederland via het formulier op de DNT-website: www.turistforeningen.no.Het principe van de onbemande hutten is simpel. Je laat jezelf binnen en vindt daar alles wat je nodig hebt: huisraad, bedden en (in de zelfbedieningshutten) eten. Je betaalt cash of met creditcard in de speciale brievenbus voor datgene wat je hebt gebruikt. De hutten zijn zeer geschikt voor kinderen, soms is er zelfs speelgoed of een kinderbed. Ook Noren trekken met hun hele gezin de bergen in en zijn daar een stuk minder stug. Informatie over hutten en bergtochten in Noorwegen is te vinden op www.turistforeningen.no. Een topografische kaart met routes en hutten staat op www.ut.no.

Documentatie• www.visitnorway.nl • www.turistforeningen.no • Bergtochten in Noorwegen, Dominicus Adventure Reeks,

Jolanda Linschooten, Uitgeverij Gottmer/Becht, 2009• Norwegen Süd, Die schönsten Fjord- und

Bergwanderungen, Bernhard Pollmann, 4de druk 2011 • Norwegen, Trekkingführer Jotunheimen - Rondane,

Bernhard Pollmann, 3de druk 2002• Walking in Norway, Constance Roos, Cicerone, 2010• Turkart Jotunheimen Aust, blad 58, schaal 1:50.000• Turkart Jotunheimen Vest, blad 55, schaal 1:50.000

hij er eindeloos op. ‘s Avonds zitten we bij kaarslicht in onze hut. Stil is het en donker. We voelen ons kwetsbaar en alleen hier op de berg. Het is een dubbel gevoel. Genieten en gespannen zijn tegelijkertijd.

’s Morgens is het stralend weer. We liggen op ons buik in het gras en volgen de vlinders van bloem naar bloem. Fosse sjouwt met grote emmers water voor de keuken. We sluiten de hut weer af met de sleutel. Fosse loopt voor ons uit te stappen over de fjell. Niet slecht voor een jongetje uit de Nederlandse klei.

Met de NKBV naar Jotunheimen• Huttentocht 50+• Bergsportkamp

Kijk voor meer informatie op www.bergsportreizen.nl

40 | hoogtelijn 3-2012 | tekst Moniek Janssen en ico kloppenburg

Klimmen en boulderen

in Nederland

naar buiten

De buitenklimmuren van nederland staan tussen prikkeldraad of zitten op brugpijlers. bunkers en enorme puinbollen doen dienst als buitenboulderblok. een luchtverkeerstoren uit de tweede Wereldoorlog en kunstwerken blijken een tweede leven als klimmuur te hebben. De redactie van hoogtelijn maakte een inventarisatie van de buitenklimmuren en boulderobjecten binnen de landsgrenzen. Weet jij nog een buitenklimobject

dat niet op de Hoogtelijnlijst staat, voeg het toe op www.hoogtelijn.nl

Het weer is goed, de avonden zijn lang en mooi. Je zou wel een stukje willen gaan klimmen of boulderen, maar je hebt geen zin om naar die benauwde klimhal te gaan. Als je geluk

hebt, heeft jouw klimhal een buitenklimtuin. Zo niet, check dan of je niet toevallig in de buurt woont van een boulderblok of een klimmuur-in-het-wild. Hoogtelijn vond verspreid over het land meer dan dertig boulders en muren onder de blote buitenlucht. Bij inspectie ter plekke bleek een aantal afgeschaft te zijn en één was overwoekerd met buizen van een recent aangelegd ventilatie-systeem. Maar er zaten ook ware klimparadijsjes tussen en weggekwijnde klimmuren die recent gerenoveerd waren, klaar voor nieuw gebruik. De ambiance kan mee- of tegenvallen; soms

klim je tussen prikkeldraad of naast de spoorbaan. Andere klimobjecten staan op sportparken of in de vrije natuur. Het boulderobject dat wij allemaal in ons hart sloten was De Bol in Kijkduin – als je toch een dag naar het strand wilt, dan moet je er beslist langs gaan!

Voor een dag of avond buitenklimvermaak hoef je niet heel ver weg. Hoogtelijn geeft het complete overzicht van alle bij de redactie bekende buitenwanden en –blokken. Grote kans dat er een bij jou in de buurt is. Hoogtelijn lichtte er een aantal voor je uit.

Zomerzin

hoogtelijn 3-2012 | 4140 | hoogtelijn 3-2012 | tekst Moniek Janssen en ico kloppenburg

BjoeksExtreme bonenstaak in het hoge noordenBieskemaar 3, Groningenwww.bjoeks.nlKlimmen: voorklim en toprope (zelf inhangen). Maximale hoogte 35 meter.Boulderen: meer dan 100 routes, van 3 tot 7b+.

Het is even slikken als je na een (meestal lange) reis de klimtoren van Bjoeks in zicht krijgt. De sierlijke sliert, ook wel Excalibur genoemd naar het gelijknamige zwaard van koning Arthur, is om bang van te worden; moeilijk en eng hoog. Toch heeft hij een grote aantrekkingskracht, van heinde en verre - ook uit Duitsland en verder weg - komen de klimmers voor de luchtige ervaring. Bij de balie van Bjoeks word je kort maar indringend ondervraagd over je klimervaring voor je - bij voorkeur met eigen touw, maar huren kan ook - de toren op gaat. De liggende kant gaat nog wel, die is alleen maar hoog. Om je heen is leegte, in de lucht en op de wand. Geen wirwar van grepen en routes, zoals op de meeste buitenmuren, maar spaarzame lijnen voor maximaal avontuur. Een 70 meter touw inclusief de touwrek volstaat net. Vergeet niet een knoop te leggen in het eind van je touw!De routes blijven lang zitten, sommige staan zelfs op de nominatie voor een permanente status. Het komt al dichter bij het rotsklimgevoel, als je na een lange winter weer je oude bekende routes opzoekt. Op de overhangende kanten is geen route onder 6b+ te vinden, maar volgens Bjoekseigenaar Gert van der Veen vallen ze technisch gezien erg mee. Het is vooral lang en ver naar boven. Er zitten wel tussenstandplaatsen om te multipitchen, (hangrelais!) en een enkele ’uitrustmodule’, een concessie aan het extreme karakter van de toren. Topropen is mogelijk als je eerst aan de makkelijke kant omhoog klimt. Hang aan de overhangkant wel het touw in de setjes voor je gaat topropen, anders kom je misschien niet meer terug in de wand als je uit de route valt.

FliegerhorstHet geheim van VenloPostweg 15, Venlowww.fliegerhorst.nl Klimmen: 100 routes van 3 tot 7b, voorklimmen op bijna alle routes of toprope inhangen via trap naar boven. Maximale hoogte 18 meter.Boulderen: eindeloos.

De Fliegerhorst is voor veel klimmers buiten de regio Maashoek een goed bewaard geheim. Aan de Fliegerhorst zelf kan dat niet liggen; wat een geweldige plek! Even buiten Venlo staat een achttien meter hoge bunkerachtige toren op vier poten naast een hooggelegen vlakte. Daarachter begint Duitsland. De Fliegerhorst was in de Tweede Wereldoorlog een Luftwaffebasis, vandaar de naam. Op de startbanen stegen de Duitse nachtjagers op, de toren was een luchtverkeerstoren. Het hele vliegveld is uiteindelijk door de Engelsen verwoest, behalve de verkeerstoren en de commando-bunker. Het zwaar gewapende beton met al z’n butsen en deuken is uitermate geschikt voor de meer dan honderd klimroutes. Een groot deel daarvan is ook als voorklimroute ingericht. Het complex is een rijksmonument, dus beschermd, maar de NKBV heeft in 1992 met succes gepleit om de toren beklimbaar te houden. Ook op de ernaast gelegen bunker zijn klimroutes en er is nog veel meer: klettersteigroutes, een ‘ijsklimwand’, tokkelbanen, je kunt schoorsteenklimmen en - heel bijzonder - (leren) klimmen op eigen protectie in spleten- en gatenroutes. Op het terrein staat nog een tweede imitatie-rotsklimtoren, en natuurlijk kun je ook uitgebreid boulderen. Na afloop is het goed toeven in een griezelig echt nagemaakte ‘berghut’ in het inwendige van de verkeerstoren, met kachel. Je zou er ’s zomers een heel weekend Limburg van kunnen maken; kamperen mag tegen een kleine vergoeding en er is een buiten-openhaard annex barbecue. De klimtuin is open van 1 maart tot 31 oktober op zaterdag en zondagmiddag, in de winter op maandag- en donderdagavond.

Stadsmuur MaastrichtEnige Nederlandse agglomeraatStadspark, MaastrichtBoulderen: eindeloos, muur is 100 meter lang. Eigen crashpad meenemen. Maximale hoogte 3,5 meter.

Niet meer in LimburgDe Dousberg, Maastricht - klimtoren op terrein zwembad, september 2011 afgebroken.

ValkenhuizenKunstwerk van diverse materialenBeukenlaan, ArnhemKlimmen: 24 routes, op structuur en grepen. Maximale hoogte 11 meter.

WaalkadeAan de rivier in stedelijke ambianceWaalkade, Nijmegen, pijlers van de WaalbrugBoulderen: schier oneindig

Niet meer in GelderlandDe Horstacker, Nijmegen - deze klimmuur op een sporthal bestaat niet meer.

Bjoeks

Fliegerhorst

Stadsmuur Maastricht

groningen

limburg

gelderland

Waalkade

Nature

gymnasium

is

my

Innovation and Quality in Packs since 1974

Image (c) Dan Milner

Kestrel Seriesospreypacks.comfollow Osprey on facebook.com/ospreypacks

• Integrated Raincover• ‘Stow-on-the-Go’™ trekking pole attachment• Front and side stretch pockets• Fully hydration compatible• Extra zipped pockets for organisation

43 | hoogtelijn 3-2012 hoogtelijn 3-2012 | 43

SpaarnwoudeKunstklimmenRecreatiegebied Spaarnwoude, Heuvelweg, Velsen www.klimmuurspaarnwoude.nlKlimmen: 37 routes, waarvan 28 op structuur, 9 op grepen. Structuurroutes vanaf 5c, greeproutes vanaf 4. Voorklim, toprope mogelijk (zelf inhangen). Maximale hoogte 15 meter.

Het klimkunstwerk van recreatiegebied Spaarnwoude is een open weer aflopende blokkenmuur. Subtiel zijn er licht overhangende stroken in verwerkt. Aan de zonkant zijn alle routes op structuur en vanaf 5c, mooi maar technisch en veeleisend voor je handen. Via de zijkanten kun je de blokkenmuur oplopen en eventueel een toprope inhangen. Aan de schaduwkant zijn wat gemakkelijke (inklim-)routes, een aantal met klimgrepen.Deze klimmuur is - heel bijzonder - vrij toegankelijk. Dat betekent wel dat er verder geen voorzieningen zijn. Neem alles, touw en setjes, dus zelf mee. Voor koek en zopie en het toilet moet je naar het naastgelegen Snowplanet. Het uitzicht over Spaarnwoude is briljant en op mooie dagen is het er heerlijk rondhangen en picknicken. Ook niet-autobezitters kunnen er komen, met de bus of nog leuker: neem je fiets mee op de draagvleugelboot van Amsterdam naar Velsen en rijd ongeveer twee kilometer terug langs het Noordzeekanaal. Kijk voor je vertrekt wel even op de website www.klimmuurspaarnwoude.nl. Enkele weken voor en na het jaarlijkse evenement Dance Valley is de klimmuur namelijk onbereikbaar, want opgeslokt door het festivalterrein…

WeesperzijdemuurtjeBasaltblokken met urinoirfunctieWeesperzijde voorbij het fietstunneltje bij het Amstelhotel, rechts aan de Amstel.

Neeltje JansKlimmen boven waterFaelweg 1, Vrouwenpolder Klimmen: 5 routes, van 3 tot 5a. Maximale hoogte 20 meter.www.zeelandbuitenland.nl

Spaarnwoude

Weesperzijdemuurtje

Noord-hollandDe BoulderburchtHighbrow klimmenCampus TU Eindhoven, naast de tennisbanenesac.climbing.nl/infovoorleden/boulderburchtKlimmen: van 3 tot 8a, voorklim en toprope mogelijk, maximale hoogte 6,5 meter.

De Boulderburcht in Eindhoven is een van de oudste studenten-klimmuren, in 1984 geopend door niemand minder dan Reinhold Messner. In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden is De Boulderburcht geen boulderblok maar een wal - burcht - van zeven meter hoog. De bijna vijftig routes zijn verdeeld over alle kanten van de wal. Het ding is gebouwd door leraren en leerlingen van een bouwberoepsopleiding, dus het zit vol met metselgrapjes en -kunstjes.

Neoliet EindhovenBoulderen met een U-bochtVijfkamplaan 14, Eindhovenwww.neoliet.nl/vestiging-eindhoven.htmlBoulderen: 50 boulders in alle gradaties

De Boulderburcht

Noord-Brabant

Neeltje Jans

zeeland


Klimhal AmsterdamVeel boulders en een klimtorenNaritaweg 48, AmsterdamKlimmen: 75 routes, voorklim en toprope (zelf inhangen en hal hangt evt. routes uit). Maximale hoogte 20 meter.Boulder: 400 m2 boulderoppervlak.

Klimmuur Osdorp Betonkunstwerk met structuur en grepenTroelstralaan 1, Amsterdam OsdorpKlimmen: routes van 3 tot 6b, van wrijvingsklimmen tot (lichte) overhang.

Rock SteadyZingende merelsKlim-en buitensportcentrum Rock Steady Zanderijweg 12-14, BussumBoulderen: 5 blokken met op elk blok een aantal boulders van gemakkelijk tot zeer moeilijk.

De klimhal van Rock Steady in Bussum is natuurlijk heel erg oké, maar wie heeft er zin om binnen te gaan klimmen als het buiten lekker weer is? Bij Rock Steady hebben ze dit begrepen, want de grote troef van de hal ligt in de tuin. Daar zijn vijf flinke boulderblokken gebouwd, met leuke uitdagende routes, zodat er voor elk wat wils is. En terwijl de klimmers binnen aan het touw zich in het zweet klimmen is het buiten heerlijk rustig en fris. En bij het gefluit van een merel klim jij nog net voor het donker die route waar je al vijf keer uitgestuiterd bent. Beter wordt het toch niet? De routes zijn gebouwd met de bekende klimgrepen op grote plaatdelen en worden regelmatig veranderd. In de hal vind je informatie over de actuele routes.

Boulderwand MeerparkOok voor beginnersVerlengde van de Radioweg, AmsterdamBoulderen: 18 boulders, 2 t/m 6a (met zitstart moeilijker).

AmstelmuurtjeKeiharde basaltblokkenmuur James Wattstraat, naast de Hogeschool van AmsterdamBoulderen: 78 routes

IJtunnelmuurtjeAlweer basaltblokkenPrins Hendrikkade t.o. Scheepvaartmuseum Amsterdam

Boulder YLeve de gemeente AmsterdamIJkade t.o. Muziekgebouw aan ’t IJBoulderen: zeer veel mogelijkheden.

Deze keus is eigenlijk een eerbetoon aan de gemeente Amsterdam. Daar maken ze namelijk sinds jaar en dag kademuurtjes van blokken basalt. En al bijna net zo lang weten klimmers dat je op de randjes tussen die stenen heel goed kunt klimmen! Nog voor er klimmuren waren in ons vlakke land werd er druk geklommen op deze loodrechte muurtjes. Menig krasse knar herinnert zich de feestjes die in de jaren ‘80 van de vorige eeuw werden georganiseerd onder de muur bij het Amstelstation. Sinds een paar jaar is er een enorme lap muur bijgekomen aan het IJ, om de hoek bij Klimmuur Amsterdam en met uitzicht op het nieuwe Muziekgebouw aan het IJ. Heel veel mogelijkheden op een muur die langzaam steeds hoger wordt. De Klimmuur organiseerde er al eens een wedstrijd om te kijken wie de langste traverse kon klimmen. Heel gevarieerd is het niet, maar je leert er wel goed op je voeten staan en je krijgt er heel sterke vingers van, als je blessures weet te voorkomen.Een echte topo van deze muur hebben we niet kunnen achterhalen, maar op de blokken staat vaak wel aangegeven waar je omhoog kunt klimmen.

Happy BunkersGewapend betonBadweg, IJmuiden, in de duinen voorbij camping Duindoorn (richting zee). Globale GPS-aanduiding N 52 27.309, E 4 34.233.www.happybunkers.nl Boulderen: op bunkers van verschillende hoogte.

Een heel bijzondere klimspot met een groep fanatieke vaste beklimmers! Bij IJmuiden liggen deze bunkers, waar je als klimmer wel heel erg happy van wordt. Op deze enorme betonblokken, die ons ooit tegen een inval van de Engelsen(!) moesten beschermen, blijk je heel goed te kunnen klimmen. En omdat het allemaal niet bedoeld is om op te klimmen is het gevoel dat je krijgt hetzelfde als wanneer je op ‘echte rots’ klimt. Op www.happybunkers.nl staat veel informatie over de geschiedenis van de bunkers. En gelukkig vind je er ook een complete topo met ruim negentig problemen op zeven bunkers. Neem wel een crashpad mee en bij voorkeur ook een spotter, want veel problemen zijn serieuze high-balls.

Klimhal Amsterdam

Boulderwand Meerpark

AmstelmuurtjeKlimhal Amsterdam

Boulder Y


Blok op ZuidVeel bekijks in de grote stadVaanpark, naast Ahoy in Rotterdam-Zuid. Bij N51 52.947 E4 29.624.Boulderen: 20 routes

Sinds 2009 staat in Rotterdam-Zuid een opmerkelijk object. De kenner ziet meteen dat dit een boulderblok is en wie beter kijkt, ziet… heel veel mogelijkheden! Vrij toegankelijk en goed bereikbaar ligt dit blok in het grote Vaanpark, vlak naast de Ahoy-hal. Er is altijd veel bekijks van spelende jeugd en heel stoer willen ze vaak ook even naar boven klimmen. Dat lukt maar een enkeling, want zonder klimschoentjes en wat ervaring kom je hier niet zomaar boven. Dat is expres gedaan om te voorkomen dat kinderen zich in gevaarlijke situaties manoeuvreren. Want hoewel gezorgd is voor een zachte ondergrond is het blok te hoog om zomaar vanaf te springen of te vallen. Via www.bladoverklimmen.nl/files/blokfiles/BloktopoAlles.pdf kun je een topo van het blok vinden met twintig routes en varianten die variëren van 5- tot 6c Font. Absoluut de moeite waard!

Monte CervinoNet de Matterhorn, omringd door poldersHoeksekade 141, Bergschenhoekwww.montecervino.nlKlimmen: 1350 m2, routes in alle gradaties, toprope en voorklim. Maximale hoogte 34,6 meter.Boulderen: vele mogelijkheden.

Sommige avonden kunnen niet lang genoeg duren. Avonden in de maanden mei, juni of juli als het lang licht is en avondgeluiden zich vermengen met het getinkel van karabiners. Beneden de imposante wand van Monte Cervino, in het Hoge Bergsche Bos bij Bergschenhoek, zitten klimmers relaxed met een drankje in de hand vakantieplannen te bespreken. In de wand haalt iemand volkomen verzuurd het touw door voor de laatste clip in een route van ruim dertig meter. Iets minder relaxed. Geen muziek, bij voorkeur ook geen geschreeuw, maar een afwisseling van ontspanning en inspanning. In de weekends is het soms hectisch, wanneer groepen instructie krijgen en mountainbikers langskomen voor een hapje of een drankje. Op doordeweekse avonden is het vrijwel altijd rustig en hoef je niet te wachten.Ruim vijftien jaar staat deze replica van de Matterhorn in het aangelegde natuurgebied. Hij wordt gebruikt om het voorklimmen onder de knie te krijgen, maar er wordt net zo gemakkelijk getopropet als een 7b voorgeklommen. Kortom: er is voor elk wat wils en ook voor de regelmatige bezoeker blijft er volop uitdaging. Bijzonder zijn de ‘reliëfroutes’ waarvan Niels van Duyn een aparte topo maakte. Het zijn routes op de berg die je kunt klimmen zonder één enkele plastic greep te gebruiken. Wel iets voor gevorderden, want echt gemakkelijk zijn ze niet. Zijn er dan helemaal geen nadelen? Nou, misschien is het een nadeel dat de vorm van de wand soms zorgt voor een onhandig touwverloop als je klimmaatje je laat zakken. Ook een puntje:

Buitenwand UTwenteTemidden van studenten en de bossen Campus U Twente, De Hems, tegen studentencomplex SkyMax. hoogte: 32 meterKlimmen: 20 routes in alle gradaties, voorklim en toprope, maximale hoogte 32 meter.Boulderen: vele boulders op de muur naast de klimwand.

Universiteiten hebben iets met mooie klimmuren, maar helaas hebben deze wel een toegangsbeperking: je moet een studentenkaart hebben, een ‘gewoon’ NKBV-lidmaatschap volstaat niet. De U Twente biedt wel beperkt toegang aan NKBV-leden.De klimmuur van de U Twente ligt pal op het zuidwesten. Het is de zijwand van een hoge en vrij nieuwe studentenflat op de campus tussen de bossen en weilanden van het Drienerveld bij Enschede. Op een zonnige dag in maart is het dus al gauw flink bakken. Breed is hij niet (16 meter), maar de hoogte maakt alles goed; 28,5 meter. Voorbij de helft denk je al gauw: ‘hoe ver is het nog’? En ja, dan is het nog ver. Je kunt voorklimmen en topropen, de TSAC hangt bij elke klimgelegenheid een paar topropes uit. Op de website TSAC.climbing.nl kun je zien wanneer er activiteit is op de muur, er zijn geen vaste openingstijden en -dagen. Maar studenten zijn net hagedissen: zodra de zon schijnt en het is warm genoeg, wordt er geklommen. De muur is beperkt toegankelijk voor NKBV-leden: je dient het even op het prikbord van de TSAC-website aan te geven als je wilt komen klimmen. Een te grote stormloop kunnen de klimmuur en de studenten namelijk niet aan. De muur ligt heel mooi op de ruim opgezette campus, met uitzicht op de glooiende bossen tussen Hengelo en Enschede. Je waant je in de Ardennen.

YosemitePolyester ‘graniet’ met avondzonVan der Heydenstraat 8, Zwollewww.yosemite.nlKlimmen: 20 routes, maximale hoogte 6 meter.

Yosemite

Buitenwand UTwente

Buitenwand UTwente

overijssel Blok op Zuid

Amstelmuurtje

Boulder Y

zuid-holland


de muur is niet geweldig goed bereikbaar met het openbaar vervoer. Maar verder is dit een heus klimparadijs met 1350 vierkante meter buiten-klimwand. Neem wel je eigen spullen mee: met een voorklimtouw van 70 meter en 15 setjes kun je al je dromen waar-maken. En mocht het regenen? Binnen is de koffie goed en kun je ook routes op elk niveau vinden.

De BolKunstwerk van allerlei soorten puinTussen Wijndaelerduin en Machiel Vrijenhoeklaan, naast het honkbalveld. GPS N52 03.681 E4 3.133.Vrije toegang, geen openingstijden. Max. hoogte ca. 3 meterZachte ondergrond, maar crashpad nuttig in verband met overhangende zitstarts. Topo op www.nkbvhaaglanden.nl/bol/index.asp

Stel je een supermagneet voor waar alles aan blijft kleven. Rol die magneet door een gesloopt bedrijfspand en leg het resultaat op een rustige plek in een park bij Kijkduin in Den Haag. Dan heb je een enorme bol die bestaat uit beton, bakstenen, stukken staal en nog veel meer. Een bol die heel goed te beklimmen is! Anders dan het blok in Rotterdam zit je hier zo bovenop. De uitdaging voor gevorderde klimmers zit vooral in zitstarts, waarbij ook nog veel grepen worden uitgesloten. Door de bolvorm zijn de eerste stappen dan de grote uitdaging en is de uitklim minder interessant. Op www.nkbvhaaglanden.nl/bol/index.asp zijn heel veel voor-stellen voor routes te vinden, maar het leukst is het eigenlijk om je eigen lijnen op de bol te vinden en met je vrienden te delen. En ben je uitgeklommen? In tien minuten fietsen zit je op het strand van Kijkduin, waar je een frisse duik kunt nemen. Dat is bijna boulderen aan zee….

Ayers RockOok geschikt voor kinderenBuytenparklaan 14, Zoetermeerwww.ayersrock.nlKlimmen: ongeveer 35 routes, toprope en voorklimmen, bij voorklimmen zelf setjes en touw meenemen. Maximale hoogte 17 meter.

Kijk voor uitgebreidere informatie over deze klimobjecten op www.hoogtelijn.nl bij Hoogtelijn 2012/3

Klimmuur Den HaagOp de façadeJaap Edenweg 24 (De Uithof ), Den Haag.www.deklimmuur.nlKlimmen: momenteel 20 routes, 3 tot 6b, alleen voorklim, overhangende deel tijdelijk gesloten. Eigen touw en setjes meenemen. Maximale hoogte 15 meter.

Hubertusviaduct, Den HaagKleine richeltjesWaar het Hubertusviaduct over de Koninginnegracht gaat, Den Haag.Rond GPS N52 05.800 E4 18.400Klimmen: vele mogelijkheden. Maximale hoogte 5 meter.

Wateringseveld Kinderspeelplaats, ook voor volwassenenSkatebaan Wateringseveld, Laan van Wateringseveld bij nr. 1005, Den Haag. GPS N52 01.390 E4 17.600Boulderen: beperkte mogelijkheden. Maximale hoogte 2,5 meter.

Niet meer in Zuid-HollandDe Schilp, Rijswijk - deze klimmuur op een sporthal kan niet meer als zodanig gebruikt worden.

De Bol

De Bol

Klimmuur Den Haag

Hubertusviaduct, Den Haag

Wateringseveld

Trezeta laat uw voeten ademen met behoud van waterdichtheid dankzij de exclusieve, Natural Ventilation technologie.

CuzCo Evolichtgewicht hiking schoen € 139,95

Lichtgewicht | Stabiel | ComfortabelNatural ventilation | Waterstopper | Vibram zool

Trezeta is sponsor van de Dam tot Dam Wandeltocht

zaterdag 22 september 2012 Amsterdam - zaandam

www.trezeta.nl

v E R K o o P P u N T E N

Alkmaar Telstar Megastore

Almere Telstar Megastore

Borger Top4Sport

Coevorden Telstar Megastore

Den BoschRun2Day

Den HaagExcelsior sport

Deventer Telstar Megastore

DodewaardPK Runningshop

DoetinchemRobin Sports

ErmeloKampeerwinkel Hendriks

HaaksbergenSportcentrum ter Avest

HarderwijkTelstar Megastore

HeemskerkSmitveld

HeerenveenFaber

Hoeven Repatent-Snowsport

HoogezandSport 2000 Nijeboer

HoornBouchier Sport

HorstHet Loopcentrum

Lochem Holiday Sport Camping

Malden Austria Sport

Nijmegen Spac Sport

Nijverdal Sport 2000 Nijverdal

Nunspeet Movere4you

oirschot Running Support

RotterdamNorberth Maier SportActive Life Sports

Schijndel Campingsport de Wit

SteenbergenSporthop Heshof

Ter AarPluto Sport Europe

veendamValkema Sport

veenendaalVogtschmidt

vlaardingenSport 2000

Waalwijk All American Sports

WeertPosno Sport

WinschotenIntersport Sape Hoekstra

WinterswijkObelink Camping

zuidlaren Ruchti Schoenen en Sport

zwolleTelstar Megastore

www.futurumshop.com

Win schoenen met jouw verhaal!Vertel ons jouw ultieme beklimming of route! De twee inzenders met het origineelste, mooiste, grappigste of ontroerendste verhaal ontvangen een paar Trezeta trekking schoenen.

Scan de code of ga naar www.trezeta.nl/hoogtelijn en doe mee!

^^^ gemarkeerd ^^^ gemarkeerd ^^^ gemarkeerd ^^^ gemarkeerd ^^^ focus ^^^

^^^ gemarkeerd ^^^ gemarkeerd ^^^ gemarkeerd ^^^ gemarkeerd ^^^ focus ^^^

Focus op je bureaublad?Dat kan! Download deze of een andere Focus. Je kunt ze vinden onder de groep Hoogtelijn op Summitclub van de NKBV.Heb jij ook een mooie foto voor Focus? stuur hem naar Hoogtelijn:[email protected]

hoogtelijn 3 -2012 | 49

Een kleine anderhalve week voor het einde van de zomervakantie nodigde mijn oude J-1-cursusinstructeur me uit om een

weekend te klimmen in het Luxemburgse Berdorf. Een mooie afsluiting van de vakantie en nog net even een moment van ontspanning voor het begin van het studiejaar. Dit was mijn eerste ervaring met Berdorf. Dichtbij Nederland is dit echt een van de betere sportklimgebieden. De mooie natuur in de omgeving, de karakteristieke zandstenen rotsen en een variatie aan gestroomlijnde routes in een vrij klein gebied maken het een toppertje. Daarom ben ik sindsdien meer-malen in Berdorf geweest en ik zal er zeker nog vaker terugkeren. Dit weekend was ook de eerste keer dat ik meer ging spelen met mijn positie als fotograaf. De klimmer op de foto, Coen Pijl, klimt de route Kaweechelchen (5c) met een lengte van ongeveer 20 meter. De foto is vanaf de tophaak gemaakt wat een bijzonder perspectief met zich meebrengt van zowel de positie van de klimmer als van de rots.

Mats Wentholt

Ander perspectief

50 | hoogtelijn 3 -2012 | tekst Ernst Arbouw | Foto’s LAurEns AAij

Hij realiseerde zich pas later waar en wanneer de klik werd gemaakt. “Dat was hier eigenlijk om de hoek, in Trient.” Berggids Edward Bekker (makkelijke trui, Marokkaanse

sloffen) zit in het kantoor op de bovenste verdieping van zijn chalet in het Zwitserse Finhaut. Een grote glazen wand biedt normaal gesproken uitzicht op de toppen van het Mont-Blanc-gebied. Nu is de lucht potloodgrijs en vallen er dikke sneeuw-vlokken. “Ik denk dat ik een jaar of vijftien was. We stonden met de familie - vader, moeder en m’n zusje - op de camping in Champex, hier vlakbij. Van daaruit zouden we een tochtje naar een hut maken, de Cabane du Trient. Ik had een boekje over bergwandelen en daarin stond één hoofdstuk over wandelen op de gletsjer. Dus ik vroeg aan m’n vader: ‘Moeten we dan geen touw mee?’ Toen zijn we in een bergsportwinkel gaan vragen hoe dat zat. Nou ja, in die winkel zeiden ze natuurlijk dat het niet hoefde, maar ik had

edward Bekker 25 jaar Berggids

zoiets van: ik wil toch een touw. Toen heeft m’n vader uiteindelijk maar twintig meter prusiktouw voor me gekocht.”In de Cabane du Trient troffen de Bekkers toevallig een groepje Zwitserse gidsen dat aan het oefenen was. “Dat vond ik helemaal het einde. Pickels, schoenen, touwen, noem het maar op. Dat was achteraf gezien wat de Fransen een coup de foudre noemen, het moment dat de klik werd gemaakt.”De gidsen vertrokken de volgende ochtend om twee uur voor de beklimming van het Couloir Copt op de Aiguilles Dorées; de familie Bekker wandelde terug richting dal. “Toen heb ik m’n zusje Nina

vastgebonden aan dat prusiktouw,” grinnikt hij. “Ik denk dat het gidsen er toen al een beetje inzat…”Bekker vertelt dat de familie daarna met de caravan verder trok richting Gran Paradiso. “Daar heb ik m’n eerste echte pickel gekregen. Die heb ik nog steeds – net als het enorme litteken op m’n been. Ik ging er direct flink mee hakken in het gras van de alpenweide dichtbij de Rifugio Vittorio Sella en met de punt onderop heb ik een enorme jaap gemaakt.”

Alpe VrungThuis in het Zuid-Limburgse Klimmen las Bekker in een lokaal blaadje een stuk over

De Duitsers zagen het meteen: Er hat’s drauf – die knaap kan het wel. Edward Bekker werd begin jaren tachtig als eerste Nederlander toegelaten tot de Duitse berggidsenopleiding en in 1987 haalde hij als eerste ‘Flachlander’ het felbegeerde gidsenspeldje. Dit jaar viert Bekker zijn 25-jarig jubileum als gids. “Eigenlijk is het de mooiste job die er bestaat.”

De mooiste job

50 | hoogtelijn 3 -2012 | tekst Ernst Arbouw | Foto’s LAurEns AAij hoogtelijn 3 -2012 | 51

de VAV, de Vallekebergse Alpe Vrung. Hij nam contact op met een van de oprichters, Jos Smeets. “Die zei direct: Kom maar langs.” Zo ontmoette hij ook Frans Vermeulen, net als Smeets leraar op het Sintermeerten College in Heerlen. “Ik was op school nogal vaak afgeleid, dus toen ik bleef zitten, en toen ik daarna nòg een keer bleef zitten, ben ik overgestapt naar het Sintermeerten.” Vooral met Vermeulen, tien jaar ouder dan Bekker, klikte het goed. “Eigenlijk gingen we in die tijd elk weekend klimmen in Nideggen of Freyr.”Ondertussen leerde Bekker zichzelf skiën in het Limburgse heuvelland. “Dan gingen

we met drie auto’s naar Gulpen en dan skieden we daar door een weiland naar beneden. Namen we de tweede auto omhoog en weer: hop. Net zo lang tot de auto’s op waren. Ik oefende op het spoorwegtalud bij Schin op Geul; daar ging ik naartoe met m’n ski’s op de fiets.”“Een van de dingen die ik heb over-gehouden aan die tijd, is een enorme conditie. Na de middelbare school heb ik een jaar fysiotherapie gedaan in Heerlen. Dan had je soms college in Maastricht, dus dan ging ik op m’n zware opoefiets die kant op, meestal met een meisje achterop. Dan reed ik zomaar 75 kilometer op een dag: van Heerlen naar Maastricht,

’s middags terug naar Heerlen en aan het eind van de dag nog even m’n vriendinnetje terugbrengen naar Beek. En dan weer terug naar Klimmen. In weer en wind.”

ChaotentourenBekker vertelt dat hij ondertussen ook lid werd van de toenmalige Koninklijke Nederlandse Alpenvereniging (KNAV). Daar kreeg hij de kans om de zogeheten Hochtourenführercursus te doen. De Duitse alpenvereniging (DAV) organiseerde die cursus namens de KNAV; een week vanuit het Taschachhaus in het Pitztal en een week vanuit de Meilenhütte in het Karwendel, met daar tussenin een vrij weekend. “Er was een jongen bij met wie het goed klikte, dus die zei in het weekend: ‘Ga met mij mee.’ Die jongen, Thomas Strobl, had een groepje vrienden met wie hij elk weekend op pad ging, ook ’s winters, op ski’s. Dus de volgende winter ben ik die kant op gegaan en zijn we toerskitochten gaan maken.”

‘Je weet dat je goed

bent, maar je weet

ook dat je maar één k

ans hebt’


1975 Eerste pickel1979 Begeleiding eerste bergsportcursus bij de KNAV1980 Hochtourenführer-cursus bij de DAV1982 Expeditie met Duitse klimvrienden Thomas Strobl en Bernd Ritschel naar Peru. Eerste Nederlandse beklimming van de Yerupaja Zuidwand (6634 m), beklimming van de Huascarán (6768 m). “De eerste keer dat ik met het vliegtuig ging. Ik had een enorme zak boterhammen bij me. Wist ik veel...”1984 Organisatie skisafari’s met Frans Vermeulen onder de naam VéBe ski-alpinisme.1984 Toelating tot Duitse berggidsenopleiding.1984 Deelname Nederlandse Mount Everest Expeditie, eerste Nederlander op South Col.1987 Diploma Staatlich geprüfter Berg- und Skiführer, oprichting Edward Bekker Ski & Alpinisme. 1988 Mont Blanc (4808 m) via Brenva-flank met klant.1988 Tibet-expeditie met beklimmingen in alpiene stijl (zonder sherpa’s): centrale top Sisha Pangma (8008 m), Cho Oyu tot 7500 m.1989 Aiguille Verte (4122 m) via Couturiercouloir, Aiguille de Dru (3754 m) via de Bonattipijler.1989 Toubkal (4167 m) in Marokko op de mountainbike.1990 Mount Hunter West ridge (4257 m) in Alaska.1990 Beklimmingen Mont Blanc: integrale Peutereygraat en Innominatagraat. Grandes Jorasses Walkerpijler. 1991 Mont Blanc Freneypijler in één dag.1992 On Top All Over the World project van de VAV: Beklimming Mount Vinson, (Antarctica) en Elbrus op skis.1993 Mount McKinley / Denali (6194 m).1993 Expeditieleider tweede UIAA-trainingskamp in de Hushe Vallei in Pakistan. Diverse eerste beklimmingen in rots en ijs tot 6000 m.1994 Ojos del Salado, Chili (6893 m), eerste Nederlandse beklimming. 1995 Eerste EB-vulkanenexpeditie in Ecuador naar Cotopaxi (5897 m) en Chimborazo (6310 m) 1996 Expeditieleider derde UIAA-trainingskamp in Sichuan, China. 2004 Terugkeer naar Mount Everest, dit keer via Tibet. Tot North Col.2004 Cayambe, Ecuador. Hoogste vulkaan ter wereld op de evenaar met echtgenote Ilse.2007 Toerski-expeditie West-Groenland. 2008 Carstensz Piramide (4840 m) met klanten. 2011 Opening Bekker Chalet in Finhaut, Zwitserland.

Dat ging direct in de hoogste versnelling. “Met loodzware rugzakken. We hadden voor een week eten en tenten bij ons.” Bij die tocht was ook de toen nog piepjonge bergsportfotograaf Bernd Ritschel. “Bernd was ziek en, nou ja, ik kon het gewoon nog niet. Door die zware rugzak lag ik bij iedere bocht op m’n kont. Toen zijn we met z’n tweeën afgedaald, zomaar ergens een dal in, zonder kaart of weet ik wat. Kwamen we bij een boerderij waar licht brandde. Daar waren een paar jagers, en die zeiden direct: ‘Kom binnen, hier heb je een kop Jägertee. Ik dronk eigenlijk nooit, en Bernd al helemaal niet, dus na één kop waren we al redelijk van de kaart.”Bekker en zijn vrienden noemden hun tochten Chaotentouren. “We gingen vooral op pad in de omgeving rond Bad Tölz en Garmisch-Partenkirchen. Daar heb je tienduizend bergen naast elkaar waarop je stuk voor stuk kunt toerskiën. Dan maakten we bijvoorbeeld een spoor voor een paar vrienden die later kwamen en dan maakten we het héél steil, tot het onmogelijk was, en dan klommen we hoog in een boom en wisten we met een tak het laatste deel van het spoor uit. En dan kijken wat er gebeurt.”

Toelatingsexamen“Ik had er wel eens over nagedacht om berggids te worden, maar ik was ook een beetje huiverig. Nederlandse vrienden zeiden bovendien dat het helemaal niet kon – je moest Oostenrijker zijn, of Duitser of Zwitser. Op een van die Chaotentouren was een gids mee die ook voor de Duitse opleiding werkte, dus toen heb ik toch maar gevraagd hoe het zat. Het bleek gewoon te kunnen.”“Ik moest eerst de skitoelating doen. Dat was direct het zwaarste onderdeel dus daarbij viel zo vijftig procent van de kandidaten af. Dat is nog steeds zo trouwens.” Na het ski-examen volgde een theorie-examen over lawines, daarna volgde de zomertoelating. “Dat was een probleem, want die was in september 1984, terwijl ik net was uitgenodigd om mee te gaan met de Nederlandse Mount Everest Expeditie. Dus ik zei: ‘Luister, ik ga op Everestexpeditie. Is er een andere oplossing?’ Toen mocht ik m’n toelating doen met de gidsen die al een jaar verder

Wie is...Edward BekkerEdward Bekker (Rotterdam, 1961) komt van jongs af aan in de bergen. (“Het ene jaar gingen we met de caravan naar de bergen, het andere jaar naar de Franse kust.”) Vanaf zijn vijftiende begon hij zich serieus voor bergsport te interesseren. Hij werd lid van de Vallekebergse Alpe Vrung (VAV) en de KNAV en leerde zichzelf off-pisteskiën op het spoorwegtalud bij Schin op Geul. In 1987 was hij de eerste Nederlander die het internationaal erkende diploma voor bergen skigidsen haalde.

hoogtelijn 3 -2012 | 5352 | hoogtelijn 3-2012

in de opleiding waren. We hebben hier in Chamonix een aantal grote routes geklommen zoals de Major op de Mont Blanc. Die gidsen, onder wie Günther Härter, de latere directeur van de DAV Summit Club, zeiden: je kan het gewoon. “Er hat’s drauf”, zoals je dat in het Duits zegt.”“Ik denk dat ik internationaal een van de allereerste gidsen was die niet uit een Alpenland kwam, maar ik heb niet het gevoel gehad dat me ooit iets in de weg is gelegd. Omgekeerd: in Nederland moest ik het wel de hele tijd uitleggen. In het begin was het wel interessant, maar het wordt wel een beetje saai als je altijd maar weer moet vertellen wat je doet.”

Bekker vertelt dat hij zonder veel problemen door de opleiding rolde; één keer zakte hij voor een examen. “Ik haalde altijd alles heel makkelijk, maar het rotsklimmen heb ik een keer verknald. Het

was een zesdegraads route van achthonderd meter, de Via della Guide op de Crozzondi Bronte. Ik had die zomer niet zoveel rotsgeklommen en bovendien in de week voor het examen de Tour du Mont Blanc gelopen, dus ik kreeg halverwege enorme kramp in mijn vingers.”Achteraf gezien was het wel zo goed dat hij zakte, zegt hij. “Het was goed om even met m’n neus op de feiten gedrukt te worden. Daar ben ik een betere gids door geworden. Toen het gebeurde zat ik wel in zak en as, want ik had al een heel zomerprogramma, ervan uitgaande dat ik klaar zou zijn met m’n opleiding.”“Het is eigenlijk je hobby, maar in de opleiding word je opeens beoordeeld. En die beoordeling was echt knalhard. Als je één foutje maakte, als je bijvoorbeeld één standplaats niet goed had, dan kon je direct naar huis. Bij een van de examens liep een kandidaat verkeerd, op weg naar een klimroute, of hij liep niet snel genoeg

of zo. Kon-ie direct naar huis. Zonder dat hij een meter had geklommen.”Tijdens het examen voor sneeuw- en ijsklimmen, op de Biancograat van de Piz Bernina, gingen twee Duitse aspirant-gidsen op de gletsjer aan kort touw. “Die konden ook direct naar huis. Neemt een andere jongen het over, honderd meter van de instap. Die dacht waarschijnlijk: voor die laatste honderd meter haal ik het touw niet af, dus die mocht ook naar huis. Toen was ik ineens alleen met twee examinatoren.”“Ja, het was een keiharde opleiding. Uiteindelijk is het het moeilijkste wat ik ooit heb gedaan. Je weet dat je goed bent, maar je weet ook dat je maar één kans hebt.”

ZwartgidsenToen Bekker zijn gidsenspeldje haalde (“Dat speldje moet je zelf betalen, en ze zijn nog fors duur ook…”), was hij de eerste en enige Nederlandse gids. Inmiddels is er een handvol Nederlandse berggidsen en nog eens een aantal aspirant-gidsen. “Ik merk dat er concurrentie is van andere Nederlandse gidsen, maar dat vind ik eigenlijk niet erg.” Hij vertelt dat hij ook meewerkt aan de opleiding van Nederlandse gidsen; Martijn Schell en Roeland van Oss liepen bij hem stage.“Ik heb geen moeite met eerlijke concurrentie. Ik heb wel een

‘Het zou schelen als de Mont Blanc vijftien kilometer deze kant op lag’

54 | hoogtelijn 3 -2012

probleem met jongens die geen gids zijn en toch dit soort dingen doen. Zwartgidsen dus. Misschien moeten we daar met alle Nederlandse gidsen toch maar weer eens de aandacht op vestigen, want ik zie om me heen overal wildgroei. Ik vind het prima als iemand voor geld mensen meeneemt op de Mont Blanc, maar laat hij dan wel de gidsenopleiding doen. Ja, dat zit me echt dwars.”“Het kan nog gekker hoor. Kort na m’n examen ging ik voor het eerst als gids naar de Matterhorn. In de Hörnlihut moest je destijds voor je op pad ging, je gidsenkaart afgeven. Die kreeg je terug als je weer binnenkwam, als een soort controlemechanisme voor wie terug is en wie niet. Kom ik terug, was verdomme die kaart weg. Zegt de waard: ‘Ja die heb ik meegegeven aan iemand anders.’ Ik heb die figuur later getraceerd. Ik weet zeker dat hij mijn kaart een jaar heeft misbruikt om zich uit te geven voor

berggids. Ongelooflijk, moet je je voorstellen wat een schoft. Ik was zo teleurgesteld: heb je keihard gewerkt voor je kaart, dan heb je hem en dan is-ie direct weer weg.”

Veranderingen“De afgelopen vijfentwintig jaar is er enorm veel veranderd. Het is drukker geworden en het publiek is veranderd. Het simpelste voorbeeld is denk ik dat in het verleden de beklimming van de Mont Blanc zo’n beetje de kroon op je klimcarrière was. Mensen deden een week in Oostenrijk en dan nog een week in Zwitserland en dan klommen ze een heleboel toppen en dan gingen ze nog eens de Mont Blanc op.De mensen die nu komen zijn wel avontuurlijk en sportief - ze schaatsen, fietsen, noem maar op - maar vaak zijn het geen klimmers. Het is meer dat ze het als uitdaging zien om een keer op de top van die Mont Blanc te staan.

Wat je ook ziet is dat een berg als Mont Blanc helemaal overlopen raakt. Net als Mount Everest trouwens: dezelfde cliëntèle. Voor mij zitten er twee kanten aan. Aan de ene kant is het m’n bread and butter, aan de andere kant vind ik het jammer dat het zo druk wordt. Daarom vind ik het gidsen in de winter ook zo leuk. In de winter kun je eenvoudig naar plaatsen waar je nooit iemand tegenkomt. Er zijn hier in het bos honderden mooie plekjes waar je op ski’s je eigen spoortje kunt zetten. Plekken waar niemand is.”En dan, lachend: “Het zou schelen als de Mont Blanc vijftien kilometer deze kant op lag, in Zwitserland. Dan was het allemaal net even beter geregeld.”

“Als ik na vijfentwintig jaar terugkijk, dan denk ik wel: wow, ik ben eigenlijk met niks begonnen, en moet je nu zien. We hebben hier een prachtig chalet, we hebben een heel leuke klantenkring en als ik met zo’n groepje onderweg ben in de sneeuw en ik kan het enthousiasme een beetje overbrengen – dat is fantastisch. Kijk, ik ben altijd aan het werk en zo gauw ik thuiskom, ligt er natuurlijk weer een stapel e-mails op me te wachten, maar als ik uiteindelijk met een groepje ergens boven sta…”Hij staart door de grote glazen wand naar de sneeuwvlokken die gestaag vallen. “Eigenlijk is het de mooiste job die er bestaat.”

‘M’n eerste pickel h

eb ik nog steeds,

net als het litteken

op m’n been’

advertorial

advertentie valled'aosta.indd 2 6/5/12 2:28 PM

56 | hoogtelijn 3-2012 | tekst en foto’s Roeland van oss

Verticaal museum

eigernoordwand

Godentraverse.

hoogtelijn 3-2012 | 5756 | hoogtelijn 3-2012 | tekst en foto’s Roeland van oss

de beklimming van de noordwand van de eiger is als een museumbezoek in het verticale. roeland van oss en zijn vrienden Mark en dave klommen op de wand van de ene naar de andere historische locatie, zoals de hinterstoisser traverse, het dodenbivak en de witte spin.

Met een hoogte van 1800 meter torent de Eigernoordwand uit boven het Zwitserse toeristendorp Grindelwald. Het is een historische wand; een van de laatste ‘problemen’ van

de Alpen met zoveel dodelijke ongelukken, dat er in 1936 en 1937 zelfs een wettelijk verbod gold om er te klimmen. Een jaar later, op 24 juli 1938, volgde de wereldberoemde eerstbeklimming door Andreas Heckmair, Ludwig Vörg, Heinrich Harrer en Fritz Kasparek. Adolf Hitler buitte de sportieve prestatie van deze Duits-Oostenrijkse gelegenheidscoalitie schaamteloos uit voor zijn propagandamachine. Het was nog maar enkele maanden geleden dat hij de Anschluss van Oostenrijk bij Duitsland had geforceerd. Het succes van de ingezetenen van zijn Groot-Duitse Rijk kwam hem op dat moment goed uit. De klimmers zelf hadden het zich niet gerealiseerd; zij waren louter gefixeerd op het beklimmen van de wand. Toen de Duitsers Heckmair en Vörg de Oostenrijkers Harrer en Kasparek onderweg inhaalden besloten ze gezamenlijk verder te gaan. Uiteindelijk waren ze vier dagen onderweg. Tegenwoordig worden er snelheidsrecords van zo’n tweeënhalf uur gevestigd. Wij zitten tussen deze uitersten in.

StipjesIn de vroege ochtend van 19 april staan we onder de enorme wand. Een beetje nerveus zoals bij alle tochten, maar misschien toch iets meer dan anders. Dit is niet zomaar een beklimming, dit is De Noordwand.

Eergisteren hebben we hem bestudeerd: er lag nog veel sneeuw en we besloten die een dag extra de tijd te geven om te zetten. Bovendien konden we dan ook het spoor door de wand beter bestuderen. Vanaf Kleine Scheidegg zagen we verschillende touwgroepen in de wand, als stipjes op een grote muur.

locatie eigeR

In de Goedentraverse. Kwartsspleet.


En terwijl zij de rotsen en het ijs trotseerden, zaten wij op het terras en genoten in stilte. Gespannen voor wat vandaag zou komen.

Af en toe zak ik weg in de sneeuw, het spoor is nog niet goed genoeg aangevroren. Rechts boven me zie ik de wand. Ik voel de angst voor steenslag, maar ik hoor niets en er liggen geen stenen onder de route. Mijn lichaam is gespannen, de ademhaling snel. Ik voel me onrustig, iets zegt me dat ik hier zo snel mogelijk vandaan moet. Ik houd mezelf voor rust te bewaren; er is geen reden tot paniek. De condities zijn goed, andere touwgroepen zijn ons deze week al voorgegaan en er ligt een spoor. Ik kijk omhoog, ik haal diep adem. Nu gaat het gebeuren!Onze eerste stappen in de wand. De zwarte hemel is bezaaid met sterren en de dorpjes in het dal liggen er rustig en vredig bij. Het spoor geeft ons richting en zo klimmen we vrij eenvoudig en snel.Terwijl in de verte de hemel langzaam oplicht, gaan we richting de eerste rotsen. De Moeilijke spleet is de eerste van verschillende moeilijke lengtes in de wand. Het is een dertig meter hoge rotsband met een scheur erdoorheen, waar enkele oude verroeste haken hangen om het geheel af te zekeren. Eigenlijk niet al te moeilijk, maar met een grote rugzak, stijgijzers en in de ochtendschemer ook niet heel eenvoudig. Ik trek mijn handschoenen uit om zoveel mogelijk houvast te krijgen: de eerste meters gaan nog wel maar daarna slaat de kou genadeloos op mijn handen. Vervolgens bereiken we door sneeuw en mixed terrein de Hinterstoisser traverse. Andreas Hinterstoisser maakte deze traverse in 1936 en ontsloot daarmee de rest van de wand, en zo de hele klim. Hij maakte gebruik van zijn klimtouw, dat hij als touwtraverse inzette. Door slecht weer werd zijn groep genoodzaakt om te draaien, maar de inmiddels verijsde traverse bleek in omgekeerde richting niet te klimmen, zelfs niet met behulp van een touw. Pogingen om anders af te dalen,

mislukten. Het weer verslechterde en de hele groep zat twee dagen vast in de wand. Uiteindelijk werden drie van de vier klimmers door een lawine de diepte in getrokken. Alleen Toni Kurz, overleefde de lawine, maar hij hing hulpeloos aan het touw. Vanuit het dal was inmiddels een grote reddingsactie gestart. De redders konden Kurz tot op spreekafstand naderen, maar ze slaagden er niet in zijn leven te redden. Kurz overleed langzaam, hangend aan het touw. Tegenwoordig is de traverse voorzien van een vast touw.

DodenbivakHet is bijna onwerkelijk om in deze Eigernoordwand met al zijn heroïsche verhalen te klimmen. Ik had me voorbereid op steenslag en lawines, maar het is eerder het tegenovergestelde. De wand is ‘vredig’ en rustig, onderling maken we grapjes; we zijn ontspannen en kunnen zelfs genieten. Aan het einde van het tweede sneeuwveld klimmen we nog een hardere lengte door de rots en zo komen we in het Dodenbivak. Dit bivak dankt zijn naam aan twee Duitse klimmers die er in 1935 zijn doodgevroren in een sneeuwstorm van drie dagen. Zij klommen een directe en moeilijke route in het onderste deel van de wand terwijl het weer slechter werd, zo slecht dat ze uiteindelijk vast kwamen te zitten in de wand. De wolken ontnamen ieder zicht en niemand weet precies wat er gebeurd is. Na de storm durfde een ervaren piloot het aan met zijn vliegtuig dicht bij de wand te komen om zo de twee klimmers te zoeken. Hij trof ze aan in het ‘Dodenbivak’, bewegingsloos en tot hun knieën in de sneeuw. De jaren erna probeerde niemand deze route te herhalen: die van Hinterstoisser werd gezien als het ‘logische begin’ van de wand.Nu geldt het Dodenbivak als een van de beste bivakplekken in de wand: er zijn enkele kleine plateaus en de overhangende rots boven het bivak biedt relatieve veiligheid. Ook zijn er boorhaken, iets wat ik in deze wand niet verwacht had.

De beste plek voor een bivak onderweg. De noordwand van de Eiger met Kleine Scheidegg op de voorgrond.


We nemen een korte pauze om even bij te komen; het is inmiddels half elf en we zitten goed op schema. Een slok en een hap, even zitten om de benen te ontspannen en genieten van de korte rust. Langzaam dringt de entourage tot ons door: het uitzicht, de grootsheid van deze wand en de geweldige klimhistorie waar we nu middenin staan. Maar veel tijd hebben we niet voor dit soort bespiegelingen. We willen door. Hoe ver zullen we komen vandaag?

BespiegelingenVanuit het Dodenbivak klimmen we nog honderd meter verder naar links voordat we bij de Rampe komen: een minder steil stuk rots in deze bijna loodrechte wand.Ik ga als eerste en het is heerlijk klimmen: de rots is vast doordat de temperatuur onder nul is en er ligt genoeg sneeuw om snel over dit terrein heen te gaan. Zo klimmen we enkele touwlengtes en komen uit bij de Watervalschoorsteen. Ook hierover had ik angstaanjagende verhalen gehoord: stromend water, gladde rotsen en moeilijk te klimmen. Zo schreef Jürgen Wellenkamp die in 1952 met Karl Blach de wand beklom, dat zijn touwgenoot ‘zwemmend en proestend’ door de waterval onhoog kwam. Bij ons is de rots droog en het ziet er ook nog klimbaar uit. Maar schijn bedriegt: er valt weinig af te zekeren en met mijn stijgijzers schraap ik over de aflopende rots, op zoek naar houvast. Net voordat er een stuk rots onder mijn voeten wegbreekt - hier toont de Eiger zich zoals ik hem verwacht had - heb ik gelukkig een tussenzekering kunnen plaatsen. Met mijn handen voorkom ik de val. Dave klimt de tweede lengte en hij moet zijn grote rugzak afdoen om boven te komen. Mark en ik klimmen achter hem aan en zo komen we bij de Brokkelige richels, waar alles los lijkt te liggen. Het is een gemakkelijk stuk van de route waar we naar rechts traverseren, terug naar het midden van de wand. Maar het is zenuwslopend, omdat elke steen lijkt te bewegen. Haken

ontbreken en het is nauwelijks af te zekeren. Juist nu de opperste concentratie hard nodig is, neemt die bij ons af. Het is al drie uur, de lange dag laat zich gelden. We weten alle drie wat hierna komt: de Godentraverse. Vlak daarvoor is de laatste mogelijkheid voor een fatsoenlijk bivak. Tot aan de top ligt alleen maar steiler terrein zonder ook maar één plek om te kunnen zitten of liggen.De beslissing is snel genomen. Het weer is goed, we hebben onze slaapzakken bij ons en we willen liever de volgende dag in vol daglicht op de top komen. Na ons besluit worden we alle drie een stuk rustiger, meer ontspannen. We smelten sneeuw, genieten van het uitzicht en maken grapjes. Het klimmen is gedaan voor vandaag en we komen zeer waarschijnlijk morgen op de top.Hoewel dit de beste mogelijkheid voor een bivak is, betekent het niet dat er veel plaats is. Ik begin met het uithakken van een kleine richel en na een kwartier zit ik op de rots. Wat mijn bed moet voorstellen is een richel van dertig centimeter breed bij een meter lang. Oneffen en met een bodem van ijs. Liggen gaat niet, ik kan alleen maar zitten. Mijn voeten bungelen over de rand, met ruim duizend meter lucht eronder. Maar ik krijg mijn rust.

Witte spin De volgende ochtend beginnen we met de Godentraverse. Enkele honderden meters horizontaal klimmen, met ruim duizend meter lucht onder je. Het moment waarop je dichter bij de goden bent dan gebruikelijk.Het is weer mijn beurt en dus ga ik voorop, niet moeilijk maar wel spannend. De rotsen zijn glad en er is weinig houvast, de grepen zijn allemaal slecht of brokkelen af - echt Eigernoordwand-terrein zoals ik het verwachtte. Schrapend met mijn stijgijzers klim ik verder, terwijl ik vertrouw op de smalle randjes. Af en toe vind ik een oude haak, maar vaak ook niet en moet ik gewoon maar door. Zo klimmen

Aan het begin van de Rampe.Hinterstoisser traverse.


we drie touwlengtes door totdat we bij de ‘Witte spin’ aankomen. Eiger en Witte spin zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, niet in de laatste plaats door de gelijknamige titel van het boek dat Heinrich Harrer in 1958 publiceerde. Het is het hoogste sneeuwveld dat als een witte spin tegen de wand is geplakt. Zo zagen toeristen dat in de jaren ‘30 van de vorige eeuw als ze met ontzag naar de noordwand keken. Er werd zelfs een vergelijking gemaakt met een spinnenweb, dat de gehele noordwand van de Eiger voorstelde. De spin zat in zijn net en wachtte op zijn prooi, de klimmers… Ook hierover had ik enge verhalen gelezen en gehoord: hard blank ijs, lawines, steenslag, om er maar een paar te noemen. Maar alles valt mee en het is bijna een genot om te klimmen. De sneeuw die er ligt, is goed en er is niks van steenslag of lawines te bekennen. Ik zeker Dave en Mark naar me toe en samen klimmen we verder richting de uitklimspleten. Die zitten vol met ijs en dat maakt het klimmen voor ons veel gemakkelijker. Op een mooi plateau vind ik tot mijn verbijstering weer een boorhaak. Enerzijds een prettig gevoel omdat de haak ons veiligheid biedt. Anderzijds ben ik verbaasd omdat ik in een wand met zoveel historie geen moderne boorhaken had verwacht. In de loop der jaren zijn er bij reddingsacties en filmwerkzaamheden diverse haken aangebracht.

ServusDave neemt het vanaf hier over en klimt de laatste drie lengtes. Een daarvan is de Kwartsspleet: een steile gladde versnijding die naar het Corti-bivak leidt.Hier verbleef de Italiaan Claudio Corti drie dagen in afwachting van zijn redding in 1957. Hij was de eerste klimmer in nood die van bovenaf met een staalkabel gered werd. Terwijl de plaatselijke berggidsen niet in een redding geloofden, verzamelde zich een internationaal gezelschap van veelal vooraanstaande klimmers dat vastbesloten was Corti en zijn klimmaat Stefano Longhi te redden.

Onder hen was ook de Nederlander Tom de Booij. Na negen dagen in de wand te hebben gezeten, kon Corti worden gered. Voor Longhi kwam de hulp te laat; hij overleed aan onderkoeling en uitputting. Zijn levenloze lichaam heeft nog twee jaar in de wand gebungeld.Terwijl ik Dave zeker, worden we ingehaald door een andere klimmer. Hij beweegt zich snel en efficiënt over de rotsen, alsof hij de route al vaker heeft geklommen. Als hij naast mij staat, neemt hij niet eens de tijd om te stoppen. In het voorbijgaan kan er net een Servus af. Pas dan dringt tot mij door dat hij alleen is, zonder touw en zonder enige zekering.Later die dag horen we dat het de Zwitser Daniel Arnold was, die probeerde het nieuwe snelheidsrecord in de wand te vestigen. Hij klom de route uiteindelijk in 2 uur en 28 minuten, wat nog steeds de snelste tijd ooit is. Het oude record was van Ueli Steck, die de route in 2 uur en 48 minuten klom. Hij maakte daarbij geen gebruik van de vaste touwen in de wand en hij klom de route in de winter. Er is nog steeds een discussie over de vergelijking van beide records.Wij klimmen achter hem aan; al binnen enkele ogenblikken is hij echter uit het zicht verdwenen. Na nog twee lengtes vangen we zon. We zijn blij met de warmte op ons gezicht na ruim 24 uur in de schaduw te hebben geklommen. Het uitzicht wordt met elke stap grootser, naar alle kanten kunnen we steeds verder kijken, honderden kilometers. Over het ijs klimmen we naar de topgraat, een smalle sneeuwrichel met steile afgronden aan beide kanten. Nog vijf minuten concentreren en dan is er niets meer hoger. Aan alle kanten gaat de berg naar beneden. We zijn er!

Eindelijk staan we op de top van de Eiger. Een berg van nog geen 4000 meter, maar met een van de meest indrukwekkende noordwanden uit de klimgeschiedenis.Ik voel me trots en blij, maar ook opgelucht dat we veilig boven zijn gekomen. We hebben een van de grootste iconen van de bergsport beklommen!

Vol trots gaan we over de graat naar de top.

hoogtelijn 100 x 285_Opmaak 1 16-03-12 09:43 Pagina 1

Kathmandu, Oude Gracht 256-264 - Utrecht 030 2341499Kathmandu, Kleine Overstraat 57 - Deventer 057 0616584Kompas Outdoor World, Nobelstraat 12 - Heerhugowaard 072 5714342Outdoor and Travel Out� tters, Fortuinstraat 17B - Bergen op Zoom 016 4245655Outdoor and Travel Out� tters, Hogestede 4 - Roosendaal 016 5528305Schneider Outdoor, Verwerstraat 10/16 - Den Bosch 073 6144307Soellaart Outdoor & Wintersport, Kleine Houtstraat 53 - Haarlem 023 5323735Zwer� ei Buitensport, Jaap Bijzerweg 10 - Woerden 034 8421648

ATHLETE TESTED. EXPEDITION PROVEN.BEST-IN-CLASS OUTDOOR GEAR AND APPAREL.

HANSJOERG AUER, ITALY. PHOTO: DAMIANO LEVATI

GUARANTEEDTO KEEP YOU DRY

OFFICIAL PARTNER

� e North Face® Summit Series™ collection is comprised of equipment and apparel designed to withstand the planet’s harshest environments. Premier, authentic, technical, innovative: � e North Face® Summit Series™ collection is built for those whose goal is to Never Stop Exploring™. � e same ethos that is re� ected in the attitude of all the team in these Summit Series® Specialist locations.

marilena Firmato digitalmente da marilena ND: cn=marilena, o=PUBBLIMARKET2, ou=PUBBLIMARKET2, [email protected], c=IT Data: 2012.04.19 11:50:46 +02'00'

falke+tnf.indd 1 06-06-12 14:58

Wijverzetten

bergen voor u

W.A. Hienfeld b.v.Postbus 75133, 1070 AC Amsterdam

T 0031 (0)20 - 5 469 469F 0031 (0)20 - 6 427 701

E [email protected]

Voor informatie: Koninklijke NKBV te Woerden

WIJVERZETTEN

BERGEN VOOR U

Specialist inbergsportverzekeringen

W.A. HIENFELD B.V.

Postbus 75133 1070 AC Amsterdam

Telefoon 0031(0)20 - 5 469 469Telefax 0031(0)20 - 6 427 701E-mail [email protected]

Voor informatie: Koninklijke NKBV te Woerden.

hienveld 1-2 fc.adv 27.3.2003 14.33 B&R Pagina 1

Specialist in

bergsportverzekeringen

adv.heinfield.indd 1 1/10/11 10:27 AM

Meer informatie: Jongejans Trading 0172-586280

Klein istie, he?

De eigenschappen van de Synmat 7 UL M:Afmetingen 183 x 52 x 7 cmGewicht: 460g, Packsack 9gPakmaat: 24 x 9.5 cmVulling: 60g/m2 Texpedloft MicrofiberIsolatie: R-waarde 3,1 / -4 °C

Klein istie, he?Klein istie, he?Klein istie, he?Klein istie, he?Klein istie, he?Klein istie, he?Klein istie, he?Klein istie, he?Klein istie, he?Klein istie, he?Klein istie, he?Klein istie, he?Klein istie, he?Klein istie, he?Klein istie, he?Klein istie, he?Klein istie, he?Klein istie, he?

Een klein matje met grote slaapeigenschappen, comfortabel en goed isolerend. Een typisch voorbeeld van een innovatief Exped product. Naast slaapmatjes maakt Exped tenten, slaapzakken en rugzakken voor de veeleisende gebruiker. Van grammenjager tot fietser, van bergbeklimmer tot avonturier, Exped levert het juiste materiaal.

Op www.exped.com vind je al onze producten en demonstratie filmpjes.

Goud!Categorie

Slaapzakken- en matten

Goud!CategorieInnovatie

De Lezersaward

hienfeld+jongejans.indd 1 06-06-12 14:59

TeksT Peter DaalDer | foTo’s archieven Dav en Oeav | hoogTelijn 3-2012 | 63

Geschiedenis van de

Duitse en

Oostenrijkse alpenve

renigingen

Berg heil

De laatste meters tot het Gipfelkreuz met Gipfelbuch. Een handdruk van de medeklimmers. ‘Berg Heil’, zegt mijn tocht-genoot. Tijdens de Gipfelrast staat Sepp op en zingt

luidkeels en loepzuiver het Ave Maria. Daarna is er een slok van het Gipfelwasser uit een heupflacon schnaps. ’s Avonds terug in de hut volgt een samenzang. ‘Herrliche Berge, sonnige Höhen, Bergvagabunden sind wir, ja wir.’

In de Duitse en Oostenrijkse alpenverenigingen is een discussie op gang gekomen over het gebruik van ‘Berg Heil’ en over de inktzwarte periode van het ‘Groot-Duitse’ alpinisme tussen beide wereldoorlogen. De discussie is aangezwengeld door de tentoonstelling ‘Berg Heil’ in het Alpines Museum in München, waar de geschiedenis van de alpenverenigingen in Duitsland, Oostenrijk en Italië (Südtirol) en de bergsport in die landen uitgebreid wordt getoond. Dat is mogelijk na bestudering van de archiefstukken waarin uiterst nauwgezet verslag wordt gedaan

jarenlang lagen de archieven van de Duitse, oostenrijkse en südtiroler alpenverenigingen ongeordend in een opslag in innsbruck. na drie jaar studie is alles nu ontsloten en toegankelijk. Dat geeft een goed historisch overzicht van de bergsport. goed gedocumenteerd is nu ook de periode van het antisemitisme en het nationaal-socialisme.

van alles wat met de bergsport te maken heeft, zoals dat van Duitsers verwacht mag worden.

Wel verklaarbaar“Er was allang bekend dat de alpenverenigingen een kwalijke rol hebben gespeeld in hun houding tegenover Joden. Maar de huidige generatie wil weten hoe het zover is gekomen. Dat heeft een belangrijke rol gespeeld bij het openen van de archieven en

Tentoonstelling Berg HeilDe expositie Berg Heil in het Alpines Museum in München (Praterinsel aan de Isar vlakbij de oude binnenstad) is vanwege de grote belangstelling verlengd tot 21 oktober 2012. Het museum is door de week geopend van 13-18 uur (maandag gesloten) en in het weekeinde van 11-18 uur. Een uitgebreid goed geïllustreerd boek van 635 pagina’s begeleidt de expositie: Berg Heil!, Alpenverein und Bergsteigen 1918-1945, Böhlau Verlag Keulen, 1e druk 2011, ISBN: 978-3412208301. Prijs: 43,50.

Ernst Grob op de top van de Nepal Peak, 1939. FOTO

: Lu

Dw

IG S

cH

MA

DEr

Er

64 | hoogTelijn 3-2012

het geschiedkundig onderzoek dat op dat materaal is uitgevoerd,” vertelt Friederike Kaiser, kunsthistorica en bij de Deutscher Alpenverein onder andere verantwoordelijk voor het Alpines Museum. “Veel mensen reageren positief op het toegankelijk maken van de archieven. Zij vinden dat het al veel eerder had moeten gebeuren. Er is ook veel kritiek, onder andere op de discussie rond het afschaffen van de groet ‘Berg Heil’ en op de grote vlag met hakenkruis die op de tentoonstelling te zien is. De interesse in de geschiedenis van de vereniging is groot.”waarop Friederike Kaiser in vogelvlucht het beeld schetst hoe ook de alpenverenigingen in een situatie terecht komen die, terugkijkend, wel verklaarbaar is maar nu als ongewenst ervaren wordt. In veelvolkerenstaat Oostenrijk wordt vooral het belang van de Duitse cultuur sterk benadrukt. Daar hoort ook het alpenlandschap bij dat men wil behouden. Aan het einde van de negentiende eeuw worden andere bevolkingsgroepen dan de Deutschvölkische uitgesloten. “De Oostenrijkers waren daarin heel duidelijk. In de Sektionen van de alpenvereniging was geen plaats meer voor Semieten, voor Slavische mensen, evenmin voor

de vijanden uit de Eerste wereldoorlog, de Belgen en de Fransen. In 1924 werden Joden door alle bestaande Sektionen uitgesloten. Voor Duitsland was dat extreem vroeg, voor Oostenrijk extreem laat. Het was in Oostenrijk de normaalste zaak van de wereld,” vertelt historica Kaiser. “Het is zeker niet zo dat de hele alpenvereniging antisemitisch was, er was wel degelijk een tegenbeweging. Iemand als Johann Stüdl heeft zich daar sterk

tegen geweerd en vier jaar lang was de uitsluiting hét thema van interne discussie.”Daarvoor is in 1921 al de Sektion Donauland opgericht waarin Joden en allen die met hen sympathiseren opgenomen worden. De sectie groeit als kool en bestaat al snel uit twintig procent van alle leden van de alpenvereniging. Onder leiding van

Eduard Pichl, voorzitter van de Sektion Austria, worden er op hun hutten borden aangebracht dat

Joden en leden van de Sektion Donauland niet welkom zijn. Op een aantal hutten verschijnt een hakenkruis. Even dreigt deze kwestie de alpenvereniging te splijten, waarna Donauland een ultimatum wordt gesteld om de vereniging te verlaten. De tegenprestatie is dat er acht

Meine AlpenAls ik voor God sta, zal de Eeuwige me vragen: Heb je mijn Alpen gezien? Deze vraag is de titel van een expositie en boek over de geschiedenis van de Joden in de Alpenlanden. De Alpen worden van een lustoord voor spirituele ervaringen tot de ‘Arische’ Alpen, een toernooiveld voor het nationaal-socialisme. Een uitgebreid overzicht over de rol, de betekenis en de geschiedenis van de Joden in de Alpenlanden, onder andere in de bergsport. De expositie Hast du meine Alpen gesehen? is in 2012 te zien in Schloss Tirol (Castel Tirolo), een paar kilometer van Merano. De expositie loopt van 6 juli t/m 30 november en is dagelijks m.u.v. maandag geopend van 10-17 uur. Informatie op: www.schlosstirol.it.Boek: Hast du meine Alpen gesehen? Bucher Verlag, Hohenems-Wenen, 2e druk 2010, ISBN 978-3902679413. Prijs: 29,80.

De Radstädter Hütte in de Salzburger Schieferalpen met hakenkruis, 1924.

De grote vlag met hakenkruis in het Alpines Museum in München roept veel reacties op.

Het boek “Deutsche am Nanga Parbat. Der Angriff 1934” van Fritz Bechtold.

Deken uit het toenmalige Hermann-Göring-Haus, tegenwoordig de Martin-Busch-Hütte, rond 1940.

Heldhaftig taalgebru

ik in bergsport

64 | hoogTelijn 3-2012 hoogTelijn 3-2012 | 65

jaar lang geen sprake is van een officiële Arierparagraaf in de vereniging. Eind 1924 wordt Donauland uit de vereniging gezet om de eenheid te redden.Deze zaak ettert jarenlang door totdat in 1933 na een verzoek van de Reichssportkommissar de meeste secties geen Joden meer opnemen. Aan het einde van dat jaar treden alle secties toe tot het nieuw opgerichte Deutschen Bergsteiger- und wanderverband dat zo een nationaal-socialistische vereniging wordt. Vanaf dat moment moeten nieuwe leden een Ariërbewijs overleggen. De leiding van de DuÖAV werkt nauw samen met de machthebbers en in 1938 na de annexatie van Oostenrijk door de Duitsers wordt de leiding van de alpenvereniging, die Innsbruck als hoofdzetel kiest, overgenomen door de ook in ons land beruchte rechterhand van Hitler, Arthur Seyss-Inquart.“Seyss-Inquart was een liefhebber van de bergen en de bergsport. De sport paste precies bij het naziregime. Kijk maar naar het heldhaftig taalgebruik. we hebben de berg bedwongen, de alpenreus werd getemd, de strijd tegen de elementen. De sport vereist opoffering, teamgeest, een gezond en getraind lichaam en bovendien is het gevaarlijk. Bergsport is vol risico’s. Allemaal militair aandoende elementen die prima passen bij de geest van die tijd,” aldus Friederike Kaiser. “Daarom is men ook sterk gekant tegen vrouwen in de bergsport. Kein wildes Bergweib, luidt een

leus. De alpenvereniging wordt zo een degelijke bouwsteen in de nationaal-socialistische staat. Het is een prima opleidingsinstituut voor de militaire Gebirgsjäger.”

EigernoordwandIn diezelfde sfeer ontstaat de nationale traditie elkaar Berg Heil te wensen als populaire Duitse groet. Later krijgen de woorden een klank-met-bijsmaak als Sieg Heil en Heil Hitler in zwang komen. Als tegenreactie gebruiken de Naturfreunde de uitdrukking Berg Frei. Dat is een groep mensen met wie de machthebbers helemaal niets ophebben. Als groepen Naturfreunde zich laten uitnodigen om te klimmen met de eerste Duitse Kaukasus-expeditie (1932, Dych-Tau) krijgen ze helemaal het stempel communisten en socialisten. Het idee van de SPD, waarmee de Naturfreunde sympathiseren, om met goedkope overnachtingen en maaltijden in de hutten ook een vakantie voor de arbeiders mogelijk te maken, valt verkeerd in Berlijn. In de hutten worden maatregelen genomen tegen té goedkoop gebruik door de ‘arbeiders’. Verder wordt van rijkswege gezorgd voor een gitaar in iedere hut zodat er gezamenlijk gezongen kan worden. Het onschuldig klinkende Bergvagabunden-lied heeft wel degelijk een politieke betekenis. In de periode voor de Tweede wereldoorlog is het aantal werklozen zo hoog in Duitsland (4,4 miljoen in 1930) dat vele jonge mannen ten einde raad de bergen in gaan en er maandenlang al klimmend en wandelend rondtrekken van de ene hut naar de andere. Op die manier heeft hun leven enige zin en krijgen ze door hun soms zeer goede klimprestaties de nodige erkenning. Datzelfde valt de eerste beklimmers van de Eigernoordwand in 1938 ten deel. Zij worden na hun prestatie ontvangen door Adolf Hitler, evenals de mannen die vier jaar eerder proberen de Duitse ongeluksberg, de Nanga Parbat, te beklimmen. Er wordt een film gemaakt, een Kampfbericht, en een boek waarin het niet alleen om het halen van de top gaat, maar om ‘de strijd voor een hoger doel’. Het gaat vervolgens van kwaad tot erger. De Bergwacht wordt opgericht. Politie die de bergen zuivert van verkeerde elementen en de reinheid van de natuur moet waarborgen. Komisch zijn de foto’s van leden van deze burgerwacht in een tentje op berghellingen waar de edelweiss groeit om deze te bewaken tegen roof en vernieling. Zelfs de onschuldige edelweiss valt in de oorlogsjaren ten prooi aan het nationaal-socialisme. De pr-machine die destijds voor Hitler werkt, vindt dat de Führer een lievelingsbloem moet hebben. Volgens de overlevering heeft Adolf helemaal niets met bloemen, maar opeens is de meest zeldzame alpenbloem zijn favoriet. waarop de Gebirgsdivisie de bloem adopteert en de edelweiss naast het hakenkruis tot symbool wordt van het naziregime.

“Joden en leden van de sectie Donauland niet gewenst”, plakkaat op hutten van de alpenvereniging(en), 1920.

“Der Judenreine Alpenverein”, karikatuur over het uitsluiten van de joodse sectie Donauland, in de satirische krant “Der Götz von Berlichingen”, december 1924.

Karl Wien op 7275 meter op de Kangchenjunga, 1931.

66 | hoogtelijn 3-2012 | tekst en foto’s Martin Fickweiler

noorwegen

trollveggen

ik heb een fascinatie voor het beklimmen van grote rotswanden, al weer vijftien jaar. het begon met het zoeken in tijdschriften, boeken en op internet naar wanden die ik ooit hoopte te beklimmen. Uiteraard zat de hoogste verticale rots van europa daarbij: de trollveggen in het noorse romsdal.

is niet eng

hoogtelijn 3-2012 | 6766 | hoogtelijn 3-2012 | tekst en foto’s Martin Fickweiler

locatie roMsdal

In Europa liggen buiten de Alpen veel interessante

klimgebieden. Martin Fickweiler zoekt ze op om zijn

vooroordelen te verpulveren. “Romsdal in Noorwegen

is niet eng.”

klimmen in eUropa

Romsdal

is niet eng

Gerke Hoekstra in ‘Jugoslavrutte’ 7- op de Hornaksla


Vanaf de eerste aanblik voelde ik mij geïntimideerd door de wat duistere, mysterieuze sfeer die van dit indrukwekkende massief afstraalde op de foto’s. Of het toeval is, of een door

deze beelden opgeroepen angst; ik ben er nooit naartoe gegaan. Ook niet toen mijn lef en ervaring groeiden met de jaren. Het moest er nu maar eens van komen.Verrast ben ik door de indrukwekkende schoonheid van de bekende wand en nog veel meer verrast door de variëteit aan mogelijkheden die het gebied klimmers biedt. Romsdal en het gebergte er omheen worden al een tijdje getipt als het beste

klimgebied van Noorwegen. Terecht! Je vindt er sportklimroutes boven kolkende rivieren, korte traditionele routes met uitzicht op watervallen en prachtige routes van meerdere touwlengtes. Zekeringen en standplaatsen moeten soms allemaal zelf gelegd worden, maar er zijn ook behaakte routes van meerdere touw-lengtes met een onweerstaanbaar uitzicht op de Trollveggen. De liefhebber van alpiene rotsbeklimmingen vindt een scala aan mooie routes wat hogerop in de vallei en natuurlijk is er die ene wand; de hoogste verticale rotswand van Europa.

Behalve rotsroutes in de zomer vind je er in de winter mixed en ijsroutes met lengten tot wel vijftienhonderd meter. Sommige watervallen bereiken in strenge winters een lengte van wel achthonderd meter. Van al dat moois kun je trouwens ook prima met beide benen op de grond genieten. Wij zagen vanuit de wand talloze wandelaars die de fjorden, watervallen en duizelingwek-kende vergezichten te voet ontdekken. Een recent ontwikkelde wandelroute is de Romsdalseggen. Deze voert over de rug van een bergmassief en slingert langs de mooiste uitzichten van Romsdalsfjord, Trollveggen, Romsdalhorn en Vengetind. Bij mooi weer heb je zicht tot aan het stadje Molde aan de Noorse Zee.

Ik heb mijn beeld moeten bijstellen. Romsdal heeft zich in mijn herinnering verankerd als een idyllische vallei waarbij de opgedane indrukken meer passen bij een feeëriek sprookje dan een duistere trollensage.

Dit artikel is mede mogelijk gemaakt door:

Gerke Hoekstra in ‘Barebobier’ 7 in Bobleveggen. Yolanda Swierstra in ‘Fant-omet’ 6+ in Skiri.

hoogtelijn 3-2012 | 69

Klimmen in RomsdalBeste tijdIn juli en augustus heb je de grootste kans op goed weer en goede condities. Het gebruikelijke klimseizoen begint mogelijk in al mei en eindigt eind september.

ReisVliegen via Oslo naar Molde. Huurauto of bus naar Åndalsnes.Of met de auto via Kopenhagen en Oslo: circa 1.750 kilometer naar Åndalsnes.

AccommodatieCamping Trollveggen (www.trollveggen.no) is een mooie en centrale plek om te staan. Net als op bijna elke Noorse camp-ing kun je er ook een hutje huren. Een andere camping net buiten Åndalsnes is Mjelva: www.mjelvacamping.no. Het is in Noorwegen toegestaan om wild te kamperen.

Documentatie• Klatring i Romsdal, Anne Grete Nebell & Bjarte Bø, 2de

druk 2010, online te koop via www.romsdala.com of ter plaatse op camping Trollvegen.

• Kaart Romsdalsfjella, schaal 1:80.000 • www.visitmolde.com• www.visitnormay.nl

Rots & RoutesAlle rots in Romsdal is gneis. De vierhonderd meter hoge wand van Hornaksla en de bijna duizend meter hoge wand van Mongejura zijn de twee wanden waarop veel geklommen wordt. Er lopen door beide wanden lange routes die je zelf moet afzekeren. De markante Romsdalhorn (1.550 meter)

biedt wat eenvoudigere alpiene rotsklimroutes en is de enige berg in het gebied waar je alleen klimmend op kunt komen.Er zijn de laatste jaren veel kleine maar bijzondere sportklimge-bieden ontsloten. Veel van deze gebieden bevinden zich zo’n dertig tot veertig kilometer stroomopwaarts vanaf Åndalsnes en kennen over het algemeen beter weer dan de gebieden in de buurt van Åndalsnes. Het overhangende Bobleveggen is een sportklimgebied bij uitstek om naar toe te gaan als het regent. Over het algemeen zijn er maar weinig routes onder de 6a.

Materiaal• Black Diamond C3 cams rood t/m geel 1x• Black Diamond C4 cams 0.5 t/m 3 of 4 2x• set nuts• 12 setjes• dubbeltouw.

Wetten en regelsIn Romsdal kun je - met respect voor natuur en andermans eigendommen - klimmen en wandelen. Er gelden geen speciale milieumaatregelen en je hoeft geen vergunning te hebben.

Andere activiteitenZo ongeveer alle denkbare buitensporten kun je wel beoefenen in en om Romsdalen. Naast het rotsklimmen zijn vooral berg-wandelen en zeevissen populair. Voor de wandelaars is zo’n 200 kilometer aan routes gemar-keerd; specataculair is de tocht over de Romsdalseggen van Venjedalssetra naar Åndalsnes, 10,4 km, 967 hoogtemeters, 5 tot 8 uur lopen. Startpositie: 6934473 Noord en 4395980 Oost.


Romsdalen in het vroege ochtendlicht.

Romsdal is een idyllische vallei met duizelingwekkende vergezichten


doe jij mee?

Samen nieuwe bergSport geSchiedeniS maken‘ik ga naar de bergen en neem mee…’ Mijn nKBV tochten- en klimboekje. Vroeg je je al af wat voor soort uitgave bijgesloten zit bij deze hoogtelijn? een cadeautje van de jubilaris! Voor alle tochtverslagen, schetsjes, hutten- en topstempels en foto’s heb je voortaan een handig notitie-boekje ter beschikking. herinneringen voor het leven, overzichtelijk gebundeld. natuurlijk stop je dat standaard in je bagage, zeker nu er prijzen mee te winnen zijn.

Uit het tochten- en klimboekje

van Jean-Paul Schocke.


Pakkende en originele creatiesErvaringen zijn er om gedeeld te worden. Wij zijn nieuwsgierig naar jouw belevenissen van deze zomer en dagen je uit ze toe te vertrouwen aan je NKBV-tochten- en klimboekje. De meest originele, pakkende verslagen en creaties worden beloond met mooie prijzen. En de uiteindelijke winnaar nodigen wij uit om op het BergsportAwards gala 2013 zijn inzending nog eens in zijn geheel toe te lichten aan het publiek. 110 jaar NKBV is een bloemlezing van plezier, doorzettingsvermogen, teleurstelling, lef en (zelf )overwinning. En de boeiende verhalen zijn nog lang niet uitgeput. Met elkaar maken we nieuwe bergsportgeschie-denis. Doe jij mee?

Mijn zomer van 2012Om de inzendingen te beoordelen hebben we een deskundige jury samengesteld, bestaande uit NKBV’ers Aart Last, Rob Spreeuw, Court Haegens en Pieter Hermans. Zij vertegenwoordi-gen alle geledingen binnen het programma Bergsportreizen, van (alpiene) cursussen tot bergsportkampen. De jury staat onder leiding van Jeroen de Bruin, Hoofd Marketing (a.i.) van de NKBV.

Wat wordt er van je verwacht? Maak een foto of scan van 1 tot maximaal 4 pagina’s van je tochtenboekje en mail deze uiterlijk 30 september naar [email protected] o.v.v. ‘mijn zomer van 2012 in de bergen’. Vervolgens maakt de jury een ranglijst van de 10 winnaars. Zij mogen kiezen uit onze prijzenkast. Tot slot publiceren wij fragmenten van alle inzendingen op www.nkbv.nl en in Hoogtelijn 2012/5, zodat die ongetwijfeld prachtige, avontuurlijke zomer nog lang blijft na-ijlen.

De NKBV bedankt Berghaus, Summit Outdoor & Sports, Herinneringen op Linnen en KEEN voor het beschikbaar stellen van deze prijzen.

Optimaal beschermdDit is een jack dat je nooit in de steek laat. Zowel de Carrock (voor mannen) als de Bowscale (voor vrouwen) van Berghaus beschermen je optimaal tegen alle weerselementen dankzij het 2-laags GORE-TEX®. De winkelwaarde van de Carrock is € 219,95 en van de Bowscale € 199,95.

Rugzaktopper voor de actieve buitensporterBent u een buitensporter met ambitie? De Octans 40 van Berghaus is superlicht in gewicht (700 gram) en minimalistisch qua uitvoering. Winkelwaarde € 99,95.

Compacte en lichte allrounderEen lichtgewicht rugzak waarover is nagedacht. De Limpet 20 van Berghaus is een compacte allrounder met onder meer lussen voor (wandel)stokken en zijvakken voor drinkbekers. Winkelwaarde € 79,95.

Extra gripDe La Sportiva Boulder X, beschikbaar gesteld door Summit Outdoor &

Sports, is de ultieme approach schoen. Deze schoen leidt je stabiel naar klimroutes en door klettersteigroutes. Leverbaar in diverse

kleuren, vanaf maat 36 tot en met 47,5. Winkelwaarde € 119,-.

Een echte winnaarEen all-terrain hiking schoen die een meester

is in het bewandelen van de meest ruige paden en zo prettig zit dat je hem misschien wel nooit meer uit wil doen. Niet voor niks is de Gypsum Mid in de KEEN trailhead lijn met

goud bekroond op de Op Pad Outdoor Awards 2012. Winkelwaarde € 149,95.

Herinneringen op canvasVan een foto een kunstwerk aan de muur maken? Herinneringen Op Linnen maakt een uitvergroting op canvas (100% katoen), gespannen op een stevig houten frame. Beschikbaar in de formaten 60 x 80, 50 x 70 en 40 x 60. +/-. Winkelwaarde € 35,- .

Licht en sterkHet Outdoor Research Helium II

Jacket is dankzij het Pertex materiaal zeer licht van gewicht, waterdicht en

ademend. Maar licht betekent niet kwetsbaar. De ripstop maakt hem

oersterk. Winkelwaarde € 159,- (bij Summit Outdoor & Sports).

Een greep uit de prijzenkast

doe JiJ mEE?

Een leuke vakantie loont... Als je ‘m hebt vastgelegd

110 jaar nkbv

72 | hoogtelijn 3-2012 | tekst Ico Kloppenburg | foto’s FranK Husslage, Hans Koopstra, Ico Kloppenburg

Gelukkig kan ik met behulp van de kaart de juiste uitgang van het doolhof vinden. Nu ik de rotsen achter me heb gelaten is het pad

door het bos gemakkelijker te volgen. Een afdaling in een dicht beboste vallei met hoge varens: het is bijna tropisch! Onder in het dalletje begint dan weer de onvermijdelijke klim naar top nummer…. ; tja, het hoeveelste topje wordt het eigenlijk?Onderweg op het ‘circuit de 25 bosses’ in het ‘Forêt Dominiale des Trois Pignons’, vlak bij Fontainebleau, gaat het constant op en neer. Van prachtig uitzicht naar dichtbegroeid dal of naar zandvlakte. Vaak tussen en over de rotsen heen, die de meest bizarre vormen hebben. Met een beetje fantasie kun je er de hele dierentuin in ontdekken. De afgelopen jaren heb ik heel wat stukjes van deze route gelopen. Vaak toevallig, op weg naar een van de vele klimgebiedjes die hier in het bos verstopt liggen. Maar de hele wandeling: dat was er nog nooit van gekomen. Nu, na een

25 topjes op een daGWanhopig kijk ik om me heen in het doolhof van rotsen: waar zit &#$% die rode markering?! Oké, ik ben kleurenblind, maar eigenlijk heb ik daar nooit last van. Nu dus wel in het bos van Fontainebleau. Groen en rood... dezelfde grijstint.

paar dagen klimmen zijn mijn vingers versleten, komt het er eindelijk van.

Het eerste stuk van de route liep ik op met een paar klimmaatjes die op zoek waren naar wat afgelegen rotsen. Toen bleek al dat iedereen de rode markeringen van het pad zag, behalve ik. We deden er een beetje lacherig over, maar nu, alleen in het grote bos, blijkt het voor mij echt een opgave de wandeling helemaal ‘volgens het boekje’ te doen. ‘Volgens het boekje’ betekent een uurtje of zes wandelen, met ongeveer 800 hoogtemeters. Soms schuif ik mijn neus over de rotsen om de rode streepjes te zoeken, dus het zou voor mij zeker meer worden. Gelukkig heb ik mijn hardloopschoenen aan, dus ik kies ervoor om de vlakke stukken door het bos te gaan rennen. Zo bereik ik nog net voor donker de parkeerplaats. Tevreden, want eindelijk heb ik dat schitterende rondje Trois Pignons op zak!

gemarkeerd ^^^ wandelroute ^^^ gemarkeerd ^^^ wandelroute ^^^ gemarkeerd ^^^

SA

S A

rt

S

tu

dio

P

NN

Noisy-sur-École

le Vadoué

Les Trois Pignons

A6

D836

D16

D63

Dorp

Parkeren

Looprichting

Route

Wegen

Paden

P

hoogtelijn 3-2012 | 7372 | hoogtelijn 3-2012 | tekst Ico Kloppenburg | foto’s FranK Husslage, Hans Koopstra, Ico Kloppenburg

FontainebleauWandelenHet gebied dat we voor het gemak ‘Fontaine-bleau’ noemen ligt 60 kilometer ten zuidoos-ten van Parijs en is vooral bekend als rotsklim-gebied. Maar Fontainebleau is ook een wandelparadijs. Het kent een paar deelgebie-den. Trois Pignons ligt ten westen van de A6. De beschreven wandeling maakt een rondje Trois Pignons en pakt 25 topjes mee. Daarbij doorkruist hij een flink aantal klimgebieden, vaak via rotslabyrinten. Hoewel het maar korte klimmetjes zijn (van circa 50 hoogtemeters) kom je op die manier toch aan een dagtotaal van 800 hoogtemeters. Reken op zes uur voor de hele wandeling. Onderweg zijn er geen uitspanningen; wel zijn er op enkele plekken, net buiten de route, publieke kranen. De wandeling kan worden gestart op diverse plekken aan de rand van het bos en is een begrip. Hij kent zelfs een eigen website. Toch is de kans groot dat je grote stukken van de tocht niemand tegen komt.

Behalve deze wandeling en een aantal GR’s die het gebied doorkruisen, zijn er in het bos van Fontainebleau nog de ‘sentiers Denecourt’. Claude François Denecourt diende in het leger van Napoleon en heeft vanaf 1842 een aantal

wandelingen uitgezet langs 600 monumentale bomen en 700 bijzondere rotsen en uitzicht-punten. Deze wandelingen worden nog steeds onderhouden en zijn blauw gemarkeerd. Informatie over de wandelingen is te vinden op de site van Amis de la Forêt Fontainebleau.

gemarkeerd ^^^ wandelroute ^^^ gemarkeerd ^^^ wandelroute ^^^ gemarkeerd ^^^

ReisIn zo’n vijf tot zes uur reis je met de trein van Utrecht naar Fontainebleau Avon. Vanaf daar is het nog een kilometer of negen naar het Forêt Domaniale des Trois Pignons. Kijk voor de dienstregeling op www.bahn.com en voor meer info en tickets op www.treinreiswinkel.nl. Met de auto is het iets meer dan 500 kilometer vanuit Utrecht.

AccommodatieDe dichtstbijzijnde camping is La Musardière in Milly La Forêt. In de plaats Fontainebleau zijn diverse hotels en pensions.

Documentatie• www.circuitdes25bosses.fr.• www.aaff.fr - site van Amis de la Forêt

Fontainebleau• IGN-wandelkaart blad 2417 OT, schaal

1:25.000• Guide des Sentiers de Promenade dans le

Massif Forestier de Fontainebleau

74 | hoogtelijn 3-2012 | tekst Harald Swen | foto’s reinier rijke, Fun ForeSt, rogier van rijn

Verticaal avontuur

voor jong en oud

klettersteigen

Klettersteigen is een leuke manier om met het gezin actief te zijn in de bergen. Het is een stuk avontuurlijker en spannen-der dan wandelen en dus leuker, vinden de meeste kinde-

ren. Net als voor elke andere bergsport moet je voor kletterstei-gen wel basiskennis van de bergen, het weer en je uitrusting hebben. Denk je erover om te beginnen met het maken van klettersteigtochten? De NKBV helpt je op weg met workshops, cursussen, een brochure over klettersteigen en met informatie hoe je veilig op pad kunt gaan.

FunWie gaat klettersteigen, moet zich er bewust van zijn dat er risico’s aan de activiteit kleven. De aard van de route bepaalt hoe groot dat risico is. In veel toeristische gebieden wordt reclame

een klettersteig brengt je op spectaculaire plekken die meestal onbereikbaar zijn voor bergwandelaars. De ‘ijzeren wegen’ van staalkabels, beugels en ladders die langs loodrechte rotswanden en door ruige kloven gaan zijn een aantrekkelijk avontuur voor jong en oud. De techniek is eenvoudig te leren en de uitrusting is relatief goedkoop.

gemaakt voor de zogenaamde funklettersteigroutes door kloven en langs bergwanden onderin het dal. Meestal loopt de route voornamelijk horizontaal en de staalkabel waaraan je zekert dus ook. Hier kun je nooit ver vallen, waardoor de gevolgen van een val over het algemeen gering zijn. Dit soort klettersteigroutes is daarom ideaal voor beginners.Wanneer een route is bedoeld om ergens omhoog te komen, zoals bij alpiene klettersteigroutes, nemen de risico’s toe. Behalve de alpiene gevaren waarop ook bergwandelaars alert moeten zijn, speelt mee dat je in een verticale klettersteigroute vaak verder kunt vallen. Dat komt door de inrichting van de route.Bij sportklimmen is het hele systeem erop gericht een val soepel op te vangen, bij klettersteigen is dat juist niet zo. De afstanden tussen de verticale bevestigingspunten van de kabel zijn vaak relatief groot. Stel: je valt net voor het volgende verankerings-punt. Dan kun je wel tien meter vallen. De kans dat je in je val ongelukkig in aanraking komt met een uitstekende rotspunt of een klettersteigbeugel is groot. En hoewel de klettersteigset je val afremt kom uiteindelijk je vrij abrupt tot stilstand, met alle risico van dien. Het risico op verwondingen is dan groot, ongeacht de kwaliteit van de klettersteigset en vallen moet daarom altijd vermeden worden. Je kunt de functie van de staalkabel en de klettersteigset respectievelijk vergelijken met die van de vangrail en een airbag bij autorijden – alleen voor noodgevallen! Ben je onverhoopt toch fors gevallen in een klettersteig, dan moet je de ‘rem’ in je klettersteigset laten vervangen door de fabrikant.

Welke klimgordel? Volwassenen gebruiken een normale klimgordel (heupgordel). Doordat jonge kinderen vaak heel smalle heupen hebben, kunnen ze gemakkelijk uit de heupgordel glijden als ze ondersteboven komen te hangen. Daarom is het verstandig dat zij behalve een heupgordel ook een borstgordel dragen, of een combigordel. Voordeel van een combigordel is dat je dan niet die ‘lastige’ verbinding van heupen borstgordel hoeft te maken, wat tot fouten kan leiden. Harde leeftijdsgrenzen voor gebruik van een borstgordel of combigordel zijn niet te geven omdat elk kind een andere bouw heeft.

74 | hoogtelijn 3-2012 | tekst Harald Swen | foto’s reinier rijke, Fun ForeSt, rogier van rijn hoogtelijn 3-2012 | 75

klettersteigen

Het is dus zaak vooral niet te vallen in een klettersteigroute. De risico’s op verwondingen zijn simpelweg te groot. Bouw daarom de moeilijkheidsgraad langzaam op en begin pas aan een moeilijker route wanneer je de eenvoudige goed beheerst. Let erop dat minder ervaren tochtgenoten niet worden overgehaald iets te doen wat ze nog niet aankunnen. Voor kinderen moeten volwassenen inschatten wat ze aankunnen – als ze vallen, lopen ze nog meer risico dan volwassenen.

Voor lichte personen is het risico op verwondingen bij een val nog groter dan voor volwassenen. Klettersteigsets kennen een beperking. Ze worden gebruikt door mensen met uiteenlopend gewicht: van pakweg 30 tot 120 kg. Het ontwerp van de sets is gebaseerd op het gewicht van een ‘standaardvolwassene’, zeg maar voor personen van 50 tot 80 kilogram. Het gewicht - of beter: de daardoor ontstane kracht bij een eventuele val - is van invloed op de manier waarop de set de val afremt. Simpel gesteld remmen klettersteigsets bij lichte personen erg abrupt zodat hun lichaam zo’n enorme klap krijgt dat ze er ernstige verwondingen aan kunnen overhouden. Hoe lichter iemand is, hoe groter de kans op ernstig letsel. Het maakt daarbij niet uit wat de valpositie (rechtop, horizontaal) of de inbindmethode (wel/niet in combinatie met borstgordel) is. Sets die met een scheurband of bandrem werken hebben een minder hoge piekbelasting dan sets die met een touwrem werken. Daarom zijn ze iets veiliger.

Soorten klettersteigroutesAlpiene klettersteigroutesRoutes in alpien terrein waarbij meestal niet het hele traject is voorzien van een kabelzekering omdat delen uit ongebaand wandelterrein bestaan. Eisen: vast ter been zijn, alpiene vaardigheden en geen hoogtevrees hebben.

SportklettersteigroutesHier gaat het om de sportieve uitdaging en de moeilijkheidsgraad, minder om de uitzichten. Krachtig en luchtig, qua uithoudingsvermogen veeleisend; hoogtevrees is absoluut uit den boze.

FunklettersteigroutesFunklettersteigroutes – goed ingerichte sportklettersteiges – zijn voor de beginner het toegankelijkst. De ‘fun’ en de adrenalineboost staan voorop: er wordt bewust (zonder dat het terrein dat vereist) overvloedig gebruikgemaakt van spannende bruggen, supersnelle tyroliennes, wiebelige klimnetten en steile ladders. De kick en de beleving zijn het belangrijkste, de omgeving is van secundair belang.

Klimbossen en highrope-parcoursenKlimbossen, highrope-parcoursen of funparken lijken op funklettersteigen, maar lopen niet per se door een rotswand: boomtoppen of een kunstmatige (indoor)wand voldoen ook.


De berichtgeving over de problemen met klettersteigsets voor lichte personen heeft

fabrikanten gestimuleerd nieuwe sets te ontwerpen. Inmiddels zijn er modellen van Edelrid en van Mammut die geschikt zijn voor meer uiteenlopende gewichten. Mocht je voor je kinderen recent nieuwe sets hebben gekocht, dan hoef je die nu niet ineens te vervangen. Er zijn andere opties voorhanden, zoals je hieronder kunt lezen.

Met kinderen op padEen klettersteig is lekker avontuurlijk. Vanaf tien jaar kunnen kinderen verantwoord een klettersteig doen. Maar kinderen zijn geen kleine volwassenen. Houd rekening met hun wensen en overvraag ze niet. Kinderen kunnen niet zelfstandig beslissen over hun veiligheid. Ze klimmen speels en zijn snel afgeleid. Let voortdurend

Klettersteigen met de NKBVJe kunt in Nederland alvast proberen of je klettersteigen leuk vindt.Proefdraaien is vooral belangrijk voor gezinnen met kinderen. Vinden ze het leuk, of niet? Een goed begin zijn de NKBV-klettersteigworkshops. Daar leer je de basisvaardigheden en ervaar je hoe het is lucht onder je zolen te hebben en met de kinderen in verticaal terrein op avontuur te zijn.• Workshop Klettersteigen voor gezinnen: 14 juli, Monte Cervino in Bergschenhoek.Kijk verder op www.nkbv.nl/nkbv/workshops en www.bergsportreizen.nl

goed op en zorg dat er per (jong) kind één volwassene meegaat. Vanzelfsprekend ligt de moeilijkheidsgraad van de route beneden het niveau van de volwassenen. Omdat klettersteigroutes voor volwassenen zijn gemaakt, is de afstand tussen treetjes en grepen vaak te groot voor kinderen en zit de zekeringskabel meestal te hoog. Selecteer een korte, gemakkelijke klettersteig met een eenvoudige, korte aanloop en een gemakkelijke afdaling. Als er reëel valrisico is, moeten kinderen altijd met een touw gezekerd worden. Leer deze manier van zekeren van iemand die daarvoor gekwalificeerd is.

Kinderen extra zekerenVertrouw je er niet honderd procent op dat de kinderen niet vallen in een route, dan kun je ervoor kiezen nog een jaartje te wachten tot ze gemakkelijker de verantwoordelijkheid aankunnen. Of je neemt één van de volgende aanvullende maatregelen.

Mammut Tec Step klettersteigset.

Austria Alpin Ferrata Bloc.

Edelrid Cable Vario klettersteigset.

Edelrid Via Ferrata Belay Kit.


steigen. Materiaal heb je zelf meestal niet nodig, want vaak kun je een volledige uitrusting huren. Een klimbos of high-rope-parcours is ook een goede optie om voor het eerst te gaan klauteren met de kinderen. De klimparken zijn een prima kennismaking met de principes van klettersteigen. Je klautert en speelt meestal door een bos op hoogte, terwijl je jezelf zekert met een klettersteigset. Er zijn diverse parken in Nederland.

Klettersteig - Verticaal AvontuurDe NKBV-brochure Klettersteig - Verticaal Avontuur is een handig naslagwerkje over klettersteigen. Je leest er alles in over de waardering van routes, benodigde materialen en de techniek. Bestel de brochure in de NKBV-webwinkel op www.nkbv.nl. Kosten € 4,95.

Tien tips1 Maak een goede planning – hoe lang is de

tocht, wat is de weersvoorspelling en hoe is de afdaling.

2 Pas de tocht aan op het niveau van de minst ervaren deelnemer.

3 Gebruik een goede gordel en een moderne klettersteigset, helm, handschoenen en schoenen met stevige zolen.

4 Zorg dat je voorbereid bent op minder goed weer. Ga niet op pad bij onweersdreiging.

5 Check zelf of staalkabel en verankeringen intact zijn (schade door steenslag en vorst).

6 Controleer elkaar en doe een partnercheck als je start: gordel dicht, set juist met de gordel verbonden, helm op en handschoenen aan?

7 Houdt onderling afstand – maximaal 1 persoon tussen twee verticale zekeringspunten.

8 Pas op tijdens inhalen. Houd rekening met elkaar en zorg dat je niet (per ongeluk) los komt van de kabel.

9 Er is altijd risico op steenslag of vallend materiaal. Let er zelf goed op dat je geen stenen naar beneden laat vallen.

10 Bouw rustig op en stap niet meteen een grote alpiene klettersteigroute in.

• Zeker kinderen in verticale stukken (zowel omhoog als omlaag) met behulp van een touw. Theoretisch reduceer je zo de kans op een val in de klettersteigset tot nul. Deze methode vraagt wel ervaring met zekeren van de ouders en kost relatief veel extra tijd. Er zijn speciale sets te koop om de naklimmer op de klettersteig te zekeren. Deze sets zijn voorzien van touw, bandlus en zekerapparaat die met elkaar verbonden zijn. Hoewel simpel in het gebruik, geldt ook hier dat je goed moet weten wat je doet.

• Ga als volwassene direct onder het kind klimmen, zodat je het extra kunt ondersteunen zodra het dreigt te vallen.

• Gebruik een apparaat als Skylotec Skyrider of AustriAlpin Ferrata Bloc. Bij een val blokkeren deze op de staalkabel waardoor je nooit ver kunt vallen.

Het gebruik van ‘normale’ klettersteigsets door kinderen zonder aanvullende maatregelen blijft een optie. Zorg er dan wel voor dat het voor de kinderen extra goed duidelijk is dat ze een verantwoordelijkheid hebben. Vanaf een jaar of tien kunnen ze die verantwoordelijkheid aan. Veel hangt af van de aard van de klettersteig. Moderne funklettersteigroutes die door kloven gaan, kennen een voornamelijk horizontaal verloop. Je kunt daar zelden ver vallen waardoor bij een val de kracht op het lichaam gering is. Dit soort routes zijn daardoor een stuk veiliger dan de klassieke klettersteigroutes die de hoogte in gaan.

Eerst ‘spelen’Als je komende zomer op vakantie een funklettersteig tegenkomt, is dat een ideale manier om een keer te ruiken aan het kletter-

Skylotec Skyrider.

78 | hoogtelijn 3-2012 | tekst Bram munnichs

ehBo-set voor Bergsporters

Eerst maar even een prangende kwestie aan de kaak stellen. Is het nu EHBO of EHBBO? Bergsporters

vinden dat het om de laatste gaat. Die extra B staat voor Berg. En daarmee moet direct duidelijk zijn dat standaard EHBO-sets niet voldoen in de bergen. Ze zijn te groot, er worden te veel onnodige of te weinig spullen meegeleverd of ze zijn te kwetsbaar om na een lang verblijf in de rugzak nog bruikbaar te zijn. Om je meteen nog maar een illusie te ontnemen: bij de Nederlandse buiten-sportzaken is geen EHBO-set te koop die alles bevat wat jij nodig hebt als je de bergen ingaat. Hoogtelijn trof in

vooraanstaande buiten-sportwinkels als Bever, Denig en Demmenie wel drie sets aan die redelijk in de buurt komen, maar eigen inbreng blijft onontbeerlijk. Het gaat om de Coghlan’s First Aid Kit Pack II, de Travelsafe2

Als je de bergen intrekt, is het handig om een ehBo-set mee te nemen. een ongeluk zit immers in een klein hoekje en hulp is vaak ver te zoeken. Maar wat moet er dan in die set zitten? op de nkBv-website vind je een handige lijst met alle ingrediënten. ga je naar de winkel om zo’n setje te kopen... dan blijkt dat je zelf creatief moet zijn.

Travel Basic Bag en de Care Plus First Aid Kit Compact. Als je op het web speurt, vind je sets die iets beter aansluiten. Zo heeft Travelsafe de Adventure kit en Care Plus de Mountaineer kit. Ook deze bevatten niet alle aanbevolen ingrediënten, maar jagen het gewicht van je rugzak wel op.

In elke standaard EHBO-set ontbreken sowieso beperkt houdbare genees-middelen en ontsmettingsmiddelen. Dus ook in de drie nader onderzochte. Het setje van Coghlan’s bevat als enige een alternatief voor het aanbevolen ontsmettingsmiddel, namelijk luchtdicht verpakte alcoholdoekjes. Daarnaast bevatten de bekeken setjes wel eenmalig te gebruiken schoonmaakdoekjes voor je handen. Dat is een goede start voor een medische handeling, maar ze zijn niet geschikt als ontsmettingsmiddel. In alle setjes ontbreken het reddingsdekentje, het fluitje en de blarenpleisters; typisch bergsportartikelen die je apart moet aanschaffen. Nog een opmerkelijk detail: Travelsafe levert standaard de mitella zonder veiligheidsspelden, Care Plus enkel de benodigde veiligheidsspelden.Wees kritisch op de kwaliteit van de tape: aangezien je deze tape in de bergen voor zeer uiteenlopende zaken wilt gebruiken,

De door de NKBV aanbevolen EHBO-paklijst vind je op: www.nkbv.nl > voorlichting > medisch > EHBO-set voor alpien gebruik.

voldoet de standaard meegeleverde tape vrijwel nooit aan de gewenste kwaliteit.

De lage prijs en de stevige maar toch lichtgewicht hardcase van Coghlan’s zijn goede redenen om voor dit setje te kiezen. Anderzijds is de trommel te compact om de set voor een meerdaagse tocht uit te breiden. Alleen de diehard grammenjager kan er waarschijnlijk mee uit de voeten. Travelsafe biedt een fijn tasje waarin ruimte is voor de benodigde aanvullende inhoud. Het feit dat het tasje bij openen stevig blijft staan, is een pluspunt. Care Plus heeft een zeer uitgebreid aanbod EHBO-setjes. De onderzochte set heeft een prettige afmeting en bevat een aantal noodzakelijke artikelen voor je EHBO-set. De elf talen maakt de gebruiksaanwijzing helaas onnodig groot en onoverzichtelijk. Ook de, overigens zeer nuttige tip - BLIJF KALM! - in elf talen heeft bij het lezen vermoedelijk een averechts effect. Het grootste deel van de inhoud van de sets van Travelsafe en Care Plus zijn van voldoende kwaliteit, met bijvoorbeeld pleisters in hersluitbare plastic zakjes.

Opbergen: een of twee?Wat is handig, een apart tasje voor zowel EHBBO als toiletartikelen of toch samen in één? Doe je het samen, dan heb je bovenin je rugzak toiletartikelen die je onderweg niet nodig hebt. Doe je ze apart, dan heb je twee tasjes (gewicht) en waar zit ook alweer de zonnebrandolie en de sporttape? De grammenjager kiest voor één, de strak georganiseerde buitensporter voor twee.

78 | hoogtelijn 3-2012 | tekst Bram munnichs hoogtelijn 3-2012 | 79

MerkCoghlan’s

First Aid KitPack II

TravelsafeSafe2Travel

Basic BagTravelsafe

Adventure Kit

Care PlusFirst Aid Kit

CompactCare Plus

Mountaineer

prijs € 10,95 € 14,95 € 29,95 € 19,95 € 49,95

afmeting (l x b x h) 11 x 9 x 3 cm 17 x 12 x 5 cm 13 x 12 x 6.5cm 16 x 11 x 4 cm 22 x 14,5 x 8,5 cm

gewicht* 104 gram 281 gram 475 gram 199 gram 871 gram

verpakking hard plastic tasje met rits tasje met rits tasje met rits tasje met rits

gebruiksaanwijzing summier uitgebreider uitgebreider beperkt en in 11 talen beperkt en in 11 talen

pleisters ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

sporttape ✓ ✓ ✓ ✓

snelverband ✓ ✓ ✓ ✓

Betadine jodium ✓

reddingsdekentje ✓ ✓

noodfluitje ✓

paracetamol 500mg

Advies inhoud EHBO-setEendaagse tochten

ideaal zwachtel

steristrips ✓ ✓

blarenpleisters ✓

zalfgaas

schaartje ✓ ✓ ✓ ✓

handschoenen ✓ ✓ ✓ ✓

pincet ✓ ✓ ✓ ✓

diclofenac 50 mg

ibuprofen 400 mg

Toevoegen voor meerdaagse tochten

steriele gaasjes ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

elastische hydrofiele zwachtel ✓ ✓ ✓ ✓

elastisch netverband ✓

veiligheidsspelden ✓ ✓

mitella ✓ ✓ ✓

SAM-splint

immodium (diarree)

dulcolax (verstopping)

metoclopramide (braken)

tekentang ✓

thermometer ✓ ✓

Toevoegen naar eigen voorkeur

* De originele inhoud van deze sets volstaat niet voor bergtochten. Vul ze zelf aan.

80 | hoogtelijn 3-2012 | tekst Ernst Arbouw

test:waterzuivering

Het is een ervaring die je niet snel vergeet: besmet drinkwater. Een microscopisch kleine waterbewoner

kan een kampeertocht in de wildernis zomaar veranderen in een dagenlange martelgang. Omdat voorkomen altijd beter is dan genezen, kun je maar beter op stap met een goede waterzuiveraar in je rugzak. De vraag is: wat is precies een goede waterzuiveraar. Een eenduidig antwoord op die vraag bestaat niet. Alle waterzuive-raars zijn goed, maar niet elke methode van zuiveren is geschikt voor elke situatie. Van oudsher zijn er drie manieren om drinkwater te zuiveren: desinfectie, dat wil zeggen met pillen of druppels, met een filter, of door te koken. Sinds kort is er nog een vierde methode beschikbaar: zuivering met UV-licht. Die methode wordt al langer gebruikt door waterleidingbedrijven. Voor buitensporters bestaan tegenwoordig systemen met energiezuinige UV-leds en

water is gevaarlijk. Bacteriën en andere ziektekiemen liggen altijd op de loer om je bergtocht, vrij letterlijk, te verzieken. hoogtelijn onderzocht pillen, druppels en filters om gewoon water te veranderen in veilig drinkwater.

batterijen. Helaas wilde de Nederlandse importeur niet meewerken aan deze test en daarom wordt de methode hier verder niet behandeld. Voor zover we kunnen nagaan is UV-zuivering wel uitvoerig getest in gecertificeerde laboratoria. Ondanks de wat dubieuze claim in het Nederlandse publiciteitsmateriaal ‘Werkt tegen bacteriën zoals vogelgriep’, lijkt het een veelbelovende nieuwe methode.

HardnekkigWelke zuiveringsmethode je kiest, is afhankelijk van een aantal factoren. De belangrijkste zijn prijs, gebruiksgemak, gewicht en effectiviteit. Om met dat laatste punt te beginnen, niet elke methode lost elk probleem op. Globaal gezegd kun je onderweg te maken krijgen met drie soorten verontreiniging: bacteriën, virussen en zogeheten protozoa – eencellige beestjes waarvan giardia (‘beaver feaver’) een bekend voorbeeld is. Alle in deze test beschreven waterzuiveraars halen bacteriën en protozoa uit het water; sommige protozoa, zoals cryptosporidium, dat hevige diarree veroorzaakt, kunnen zeer hardnekkig zijn. De inwerktijd van waterzuiverings-methoden kan daardoor oplopen tot wel vijf uur.

Fris en veilig drinkwater

Het verwijderen van virussen is lastiger. Virussen zijn met een gemiddelde maat van rond de 0,004 micron (0,000004 millimeter) aanzienlijk kleiner dan bacteriën (0,2 – 0,5 micron) en protozoa (5 micron). De gaatjes in filters, met een diameter van ongeveer 0,1 tot 0,2 micron, zijn simpelweg te groot om virussen te stoppen.

ChloorsmaakHet gebruiksgemak van waterzuiveraars heeft verschillende aspecten. In de eerste plaats is er natuurlijk de vraag hoe snel je water beschikbaar is. Methoden op basis van desinfectie hebben een inwerkingstijd van 30 minuten of meer. Het koken van een liter water kost al gauw een minuut of vijf, en als je koud water nodig hebt, moet je nóg eens twintig tot dertig minuten wachten. Filters hebben als voordeel dat je snel grote hoeveelheden water op drinktemperatuur produceert, maar daar staat tegenover dat filters relatief zwaar zijn. Een flesje chloordruppels weegt 42 gram, het lichtste filter in deze test (Katadyn MyBottle) heeft een vergelijkbare capaciteit, maar weegt 280 gram.In hoeverre gewicht een probleem is, hangt af van wat je van plan bent. Als je tijdens een trektocht door Schotland of

© g

aspr

13

80 | hoogtelijn 3-2012 | tekst Ernst Arbouw hoogtelijn 3-2012 | 81

Scandinavië incidenteel je drinkwater wilt zuiveren, kun je beter druppels of pilletjes in je rugzak steken. Als je in een basis-kamp zes weken lang al je drinkwater wilt zuiveren, maar niet met je spullen hoeft te sjouwen, dan is een stevig filter met een flinke capaciteit de meest verstandige keus.Houd in je achterhoofd dat filters onderhoudsgevoelig zijn. Het is een vrij simpele vuistregel: hoe meer onderdelen een apparaat heeft, hoe meer er stuk kan gaan. En een apparaat dat stuk kan gaan, gaat ook stuk – meestal op het slechtst denkbare moment.

Chloordruppeltjes zijn licht en effectief maar hebben als belangrijk nadeel dat ze het water een duidelijke chloorsmaak geven. Dat is misschien voor een keer niet

erg, maar het kan je na een tijdje de keel uit hangen. Bedenk voor je op pad gaat of je echt zin hebt om in de ongerepte wildernis water te drinken dat smaakt als een ongeluk in een PVC-fabriek.Tot slot is er de prijs. Daarbij moet je niet alleen kijken naar de winkelprijs maar ook naar de verbruiksprijs: wat kost een liter water? Een filter met een aanschafprijs van 300 euro lijkt misschien duur, maar als je er 50.000 liter water mee zuivert dan kom je op een literprijs van 0,6 cent, en dat is dan weer heel goedkoop. Ter vergelijking: een liter leidingwater kost globaal 0,15 cent.

Geen keurmerkOpmerkelijk genoeg bestaat er geen keurmerk voor waterzuivering. Het Amerikaanse Environmental Protection

Hoe werken de verschillende waterzuiverings-methoden in de praktijk? Halen ze bacteriën en andere verontreinigingen ook echt uit het water? Om dat te achterhalen liet Hoogtelijn een aantal filters en andere producten testen via de Wetenschapswinkel van de Faculteit voor Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen.De belangrijkste conclusie is dat alle geteste methodes ook echt doen wat ze beloven. Daarbij is het wel belangrijk om te benadrukken dat de Wetenschapswinkel vanwege beperkt beschikbare tijd en mankracht geen uitgebreide (US EPA) standaardtest kon doen. Desondanks geeft het onderzoek een goede eerste indruk van de verschillende waterzuiveraars.

De onderzochte systemen (Katadyn Pocket Microfilter, Katadyn MyBottle, MSR Miox, MSR HyperFlow, Care Plus Hadex en vijf minuten

koken) zijn allemaal getest met E. coli (een algemeen voorkomende bacterie, vaak gebruikt als indicator van fecale besmetting – poep dus) en met een bacteriofaag. Bacteriofagen zijn virussen die voorkomen in bacteriën; in deze test zijn ze gebruikt als model voor virussen. Er is steeds volgens de bijgeleverde handleidingen gewerkt, waarbij ook rekening werd gehouden met aangegeven inwerkingstijden van Careplus Hadex en MSR Miox. De filters zijn voorafgaand aan de test doorgespoeld met een halve liter leidingwater.Per methode is een halve liter leidingwater besmet met een bekende hoeveelheid E. coli of fagen en daarna gezuiverd. Daarna is een kleine hoeveelheid gezuiverd water uitgespreid op een kweekplaat met groeimedium. In totaal werden per systeem vier van dit soort platen gemaakt (twee verschillende verdunningen, in duplo).

Ter controle werd ook het vervuilde, ongezuiverde water uitgeplaat.Alle systemen haalden de E. coli uit het water. Vóór zuivering bevatte het water een 100.000 E. coli cellen per milliliter. Ná zuivering waren deze allemaal verdwenen of gedood.De fagen werden door de meeste systemen gedood of uitgefilterd. De Katadyn Pocket Microfilter liet ongeveer 50 procent van de besmetting door, de MSR HyperFlow liet 95 procent van de fagen in het water. Dit komt overigens keurig overeen met de informatie over beide systemen: beide geven aan niet effectief te zijn tegen virussen.

Agency (US EPA) gebruikt een standaardtest waarop de meeste fabrikanten hun eigen tests baseren. Soms staat op een verpakking een aanduiding als ‘Meets EPA test standards’. Dat is hooguit een indicatie; het US EPA benadrukt dat het niet gaat om een garantie of een erkend keurmerk.

Veilige bronGezond drinkwater begint met gezond verstand. De belang-rijkste besmettingsbronnen van water in de bergen zijn ontlasting van vee en wilde dieren, en afvalwater van berghut of alm hoger op de berg. Kies dus je water met zorg. Staan er koeien of schapen langs je beekje? Loop dan liever even verder naar de volgende waterstroom. Raadpleeg de kaart om te zien waar het water precies vandaan komt. Stroomt het langs een hut of een zomerboerderij? Zelfde advies: verder lopen.Het kan natuurlijk altijd gebeuren dat je simpelweg geen keus hebt, of dat er gevaren op de loer liggen waarmee je redelijkerwijs geen rekening kunt houden (denk: hogerop ligt een dode steenbok in het water). Voor dat soort gevallen heb je dus een waterzuiveraar.Zorg dat je stroompjes en bronnen zuiver houdt voor mensen die na je komen. Niet poepen en plassen in de buurt van open water, dus.

Het rapport van de Wetenschapswinkel is na te lezen op www.hoogtelijn.nl. Meer informatie over de Wetenschapswinkel staat op www.rug.nl/wewi/dewetenschapswinkels/betawinkel

In het lab...

© M

ieke

Sch

arlo

o

© M

ieke

Sch

arlo

o

© g

aspr

13


TEST:

waterzuivering

Merk Care Plus Katadyn Katadyn Katadyn Katadyn MSR MSR MSR Koken

Type Hadex Micropur Forte Vario Microfilter Pocket Microfilter MyBottle Miox Purifier HyperFlow MiniWorks EX Microfilter

Informatie www.careplus.eu www.katadyn.com www.katadyn.com www.katadyn.com www.katadyn.com www.msrgear.com www.msrgear.com www.msrgear.com

Prijs € 7,97 € 18,95 € 105,- € 299,- € 49,95 € 155,- € 108,95 € 95,- gratis

Prijs / liter € 0,05 € 0,19 € 0,05 ‹ € 0,01 € 0,50 ‹ € 0,01 € 0,11 € 0,05 afhankelijk van brandstofverbruik

Gewicht 42 g (30 ml) 20 g (100 tabletten) 522 g 710 g 280 g 166 g 298 g 456 g geen

Werkwijze druppels tabletten filter filter filter hybride filter filter koken

Inwerktijd 30 min 30 min (bacteriën en virussen) 2 uur (protozoa)

2 l/min 1 l/min 0,2 l/min 30 min (bacteriën) tot 5 uur (virussen)

3 l/min 1 l/min enkele minuten (afhankelijk van capaciteit brander)

Tegen bacteriën + + + + + + + + +

Tegen virussen – – – – + + – – +

Tegen protozoa + + + + + + + + +

Beschrijving De Hadex-druppels van CarePlus werken op basis van natrium- hypochloriet, het belangrijkste ingrediënt van bleekwater - en dat proef je. Dat is direct het belang-rijkste nadeel van deze zuiveringsme-thode. Een ander nadeel is de inwerktijd van 30 minuten. De druppels zijn vooral geschikt voor reizigers die incidenteel beperkte hoeveel-heden water willen zuiveren.

Wie incidenteel zijn drinkwater zuivert, maar geen zin heeft in een bijsmaakje kan ook Katadyn Micropur gebruiken. Micropur wordt voor buitensporters verkocht in de vorm van pilletjes: één tabletje voor een liter water. Belangrijkste nadeel: het middel, dat werkt op basis van zilverionen, is niet toegelaten op de Nederland-se markt. In de ons omrin-gende landen, en bijvoor-beeld in Zwitserland, is het wel verkrijgbaar. Nederland-se webwinkels verkopen het ook. De inwerktijd van het middel kan oplopen van 30 minuten (bacteriën) tot twee uur (protozoa).

Hoe werkt de Katadyn Vario precies? Geen idee, want de gebruiksaanwijzing is geschreven in een soort koeterwaals. Dat probleem hebben trouwens alle Katadyn filters. Niet echt een goede beurt voor een veiligheids-product. Na wat gepuzzel en een beetje tekstinterpreta-tie blijkt het filter twee standen te hebben: ‘snel pompen’ en ‘lange levens-duur’. Voor het testen van de levensduur van het filter, wordt een speciaal klem- metje meegeleverd. Hoe dat werkt? Ja, dat staat dus in die gebruiksaanwijzing.

Het eerst wat opvalt aan de Katadyn Pocket is de degelijke constructie; alles voelt en werkt net even beter en soepeler dan bij de andere filters. Door de uitvoering (geanodiseerd aluminium i.p.v. kunststof ) ziet het apparaat er ook veel minder kwetsbaar uit. Voeg daarbij de enorme capaciteit van 50.000 liter en de conclusie ligt voor de hand: dit is het filter voor Serieuze Ondernemingen. Daar staan twee nadelen tegenover: het hoge gewicht en de relatief hoge aanschafprijs, al wordt die natuurlijk deels gecompenseerd door de lange levensduur van de filters.

De Katadyn MyBottle werkt anders dan de meeste filters. Het systeem bestaat uit een drinkfles (800 ml) met een dop waar je een filter in kunt schroeven. Vervolgens drink je het water rechtstreeks uit de fles. Kom je ergens schoon drinkwater tegen, dan haal je het filter eruit en heb je een gewone fles. Dat lijkt in eerste instantie handig maar het heeft twee nadelen. Als je onderweg je fles kwijtraakt (even vullen bij een waterval-letje en ploep - dat soort dingen gebeurt…) dan heb je geen filtersysteem meer. Misschien nog belangrijker: het besmette water zit de hele dag in je fles zodat bacteriën de kans krijgen zich flink te vermenigvuldigen. Als je daarna de fles vult met schoon water, is dat direct besmet. Het filter heeft een beperkte capaciteit (100 liter) en de open constructie oogt nogal kwetsbaar. Het is wel het enige filter dat virussen uit het water verwijdert.

Het is geen filter en het zijn geen druppels, maar wat is het dan? Met de MSR Miox maak je met een elektrisch stroompje door een sterke zoutoplos-sing je eigen zuiveringsdruppels. Technologisch interessant, maar is het ook handig? Dat hangt ervanaf. Het belangrijkste voordeel van de Miox is de effectiviteit. Het apparaatje produceert niet alleen vrij chloor (vergelijkbaar met chloordruppels) maar ook chloordioxide en ozon, twee stoffen met een nog sterkere desinfecterende werking. Het apparaatje heeft bovendien een grote capaciteit en is eenvoudig herlaadbaar - je hebt alleen batterijen en keuken-zout nodig. Er zijn ook nadelen. De methode heeft een inwerktijd van minstens een half uur, het apparaat weegt aanzienlijk meer dan een flesje druppels en het water krijgt een nare chloorsmaak. Verder moet je een flink aantal stappen doorlopen (apparaat vullen, schudden, opendraaien, elektrolyseren, aan water toevoegen, wachten, testen, eventueel herhalen) voor je schoon water hebt. Spetters uit het apparaatje kunnen schadelijk zijn voor huid, ogen en je spulletjes.

De HyperFlow doet in eerste instantie denken aan een minifietspomp. Pompen gebeurt namelijk niet met een hendel, maar door het filterhuis in- en uit elkaar te schuiven. Dat zorgt voor een compacte constructie, maar echt lekker werkt het niet. Het filter heeft als enige in de test een foedraal met gescheiden compartimenten om kruisbes-metting tussen de toevoerslang (besmet) en de uitgang van de pomp (schoon) te voorkomen. En dat is dan weer een ontzettend goed idee.

De eerste indruk van de MSR MiniWorks EX Microfilter is vooral ‘veel filter voor weinig geld’. Het apparaat voelt degelijk en werkt soepel. Daar staat wel een relatief hoog gewicht (456 gram) tegenover. Een handigheidje is de filtervervan-gingindicator die is geïntegreerd in de bodem van de pomp. De MiniWorks EX is rechtstreeks op een wijdhalsfles te schroeven.

Ziekteverwekkers zijn slecht bestand tegen hitte. Vaak hoef je water daarvoor niet eens te koken. Vrijwel alle kwalijke organismes leggen na twee minuten op 72 graden Celsius het loodje. Bij 85 graden is één minuut meer dan voldoende om behalve bacteriën ook virussen en protozoa als giardia te doden. Het is technisch dus niet eens nodig om water daadwerkelijk te koken. Koken is wel de handigste manier om te weten welke temperatuur het water heeft (tenzij je een thermometer bij je hebt, natuurlijk), bovendien geeft het je een forse veiligheidsmarge. Voor klimmers is nog belangrijk om te weten dat het kookpunt van water daalt naarmate je stijgt. Per gestegen meter gaat het kookpunt met 0,003 graad omlaag. Dat betekent dat op 5000 meter water kookt bij 85 graden - nog altijd heet genoeg om van ziekteverwekkers af te komen. Het nadeel van de methode is natuurlijk dat je extra brandstof verbruikt.

Pluspunten + zeer effectief + lichtgewicht

+ zeer effectief+ lichtgewicht+ geen bijsmaak

+ aansluiting wijdhalsfles+ twee filterstanden

+ degelijke constructie+ capaciteit+ 20 jaar garantie

+ filter verwijdert virussen+ lichtgewicht

+ zeer effectief+ eenvoudig herlaadbaar+ lage literprijs

+ compact+ foudraal met gescheiden compartimenten

+ soepele pompslag+ ingebouwde filtertester

+ zeer effectief+ geen bijsmaak+ geen extra spullen in de rugzak

Minpunten - chloorsmaak- inwerktijd- beperkt houdbaar

- officieel niet verkrijgbaar in Nederland

- inwerktijd- strips kwetsbaar

- slechte gebruiksaanwijzing- werkt niet tegen virussen

- gewicht- prijs- werkt niet tegen virussen

- kwetsbare constructie- systeemhygiëne- geringe capaciteit

- bijsmaak - veel stappen- inwerktijd

- pomp met korte, zware slag- werkt niet tegen virussen

- gewicht- werkt niet tegen virussen

- extra brandstofverbruik- afkoeltijd indien je koud water wilt


Merk Care Plus Katadyn Katadyn Katadyn Katadyn MSR MSR MSR Koken

Type Hadex Micropur Forte Vario Microfilter Pocket Microfilter MyBottle Miox Purifier HyperFlow MiniWorks EX Microfilter

Informatie www.careplus.eu www.katadyn.com www.katadyn.com www.katadyn.com www.katadyn.com www.msrgear.com www.msrgear.com www.msrgear.com

Prijs € 7,97 € 18,95 € 105,- € 299,- € 49,95 € 155,- € 108,95 € 95,- gratis

Prijs / liter € 0,05 € 0,19 € 0,05 ‹ € 0,01 € 0,50 ‹ € 0,01 € 0,11 € 0,05 afhankelijk van brandstofverbruik

Gewicht 42 g (30 ml) 20 g (100 tabletten) 522 g 710 g 280 g 166 g 298 g 456 g geen

Werkwijze druppels tabletten filter filter filter hybride filter filter koken

Inwerktijd 30 min 30 min (bacteriën en virussen) 2 uur (protozoa)

2 l/min 1 l/min 0,2 l/min 30 min (bacteriën) tot 5 uur (virussen)

3 l/min 1 l/min enkele minuten (afhankelijk van capaciteit brander)

Tegen bacteriën + + + + + + + + +

Tegen virussen – – – – + + – – +

Tegen protozoa + + + + + + + + +

Beschrijving De Hadex-druppels van CarePlus werken op basis van natrium- hypochloriet, het belangrijkste ingrediënt van bleekwater - en dat proef je. Dat is direct het belang-rijkste nadeel van deze zuiveringsme-thode. Een ander nadeel is de inwerktijd van 30 minuten. De druppels zijn vooral geschikt voor reizigers die incidenteel beperkte hoeveel-heden water willen zuiveren.

Wie incidenteel zijn drinkwater zuivert, maar geen zin heeft in een bijsmaakje kan ook Katadyn Micropur gebruiken. Micropur wordt voor buitensporters verkocht in de vorm van pilletjes: één tabletje voor een liter water. Belangrijkste nadeel: het middel, dat werkt op basis van zilverionen, is niet toegelaten op de Nederland-se markt. In de ons omrin-gende landen, en bijvoor-beeld in Zwitserland, is het wel verkrijgbaar. Nederland-se webwinkels verkopen het ook. De inwerktijd van het middel kan oplopen van 30 minuten (bacteriën) tot twee uur (protozoa).

Hoe werkt de Katadyn Vario precies? Geen idee, want de gebruiksaanwijzing is geschreven in een soort koeterwaals. Dat probleem hebben trouwens alle Katadyn filters. Niet echt een goede beurt voor een veiligheids-product. Na wat gepuzzel en een beetje tekstinterpreta-tie blijkt het filter twee standen te hebben: ‘snel pompen’ en ‘lange levens-duur’. Voor het testen van de levensduur van het filter, wordt een speciaal klem- metje meegeleverd. Hoe dat werkt? Ja, dat staat dus in die gebruiksaanwijzing.

Het eerst wat opvalt aan de Katadyn Pocket is de degelijke constructie; alles voelt en werkt net even beter en soepeler dan bij de andere filters. Door de uitvoering (geanodiseerd aluminium i.p.v. kunststof ) ziet het apparaat er ook veel minder kwetsbaar uit. Voeg daarbij de enorme capaciteit van 50.000 liter en de conclusie ligt voor de hand: dit is het filter voor Serieuze Ondernemingen. Daar staan twee nadelen tegenover: het hoge gewicht en de relatief hoge aanschafprijs, al wordt die natuurlijk deels gecompenseerd door de lange levensduur van de filters.

De Katadyn MyBottle werkt anders dan de meeste filters. Het systeem bestaat uit een drinkfles (800 ml) met een dop waar je een filter in kunt schroeven. Vervolgens drink je het water rechtstreeks uit de fles. Kom je ergens schoon drinkwater tegen, dan haal je het filter eruit en heb je een gewone fles. Dat lijkt in eerste instantie handig maar het heeft twee nadelen. Als je onderweg je fles kwijtraakt (even vullen bij een waterval-letje en ploep - dat soort dingen gebeurt…) dan heb je geen filtersysteem meer. Misschien nog belangrijker: het besmette water zit de hele dag in je fles zodat bacteriën de kans krijgen zich flink te vermenigvuldigen. Als je daarna de fles vult met schoon water, is dat direct besmet. Het filter heeft een beperkte capaciteit (100 liter) en de open constructie oogt nogal kwetsbaar. Het is wel het enige filter dat virussen uit het water verwijdert.

Het is geen filter en het zijn geen druppels, maar wat is het dan? Met de MSR Miox maak je met een elektrisch stroompje door een sterke zoutoplos-sing je eigen zuiveringsdruppels. Technologisch interessant, maar is het ook handig? Dat hangt ervanaf. Het belangrijkste voordeel van de Miox is de effectiviteit. Het apparaatje produceert niet alleen vrij chloor (vergelijkbaar met chloordruppels) maar ook chloordioxide en ozon, twee stoffen met een nog sterkere desinfecterende werking. Het apparaatje heeft bovendien een grote capaciteit en is eenvoudig herlaadbaar - je hebt alleen batterijen en keuken-zout nodig. Er zijn ook nadelen. De methode heeft een inwerktijd van minstens een half uur, het apparaat weegt aanzienlijk meer dan een flesje druppels en het water krijgt een nare chloorsmaak. Verder moet je een flink aantal stappen doorlopen (apparaat vullen, schudden, opendraaien, elektrolyseren, aan water toevoegen, wachten, testen, eventueel herhalen) voor je schoon water hebt. Spetters uit het apparaatje kunnen schadelijk zijn voor huid, ogen en je spulletjes.

De HyperFlow doet in eerste instantie denken aan een minifietspomp. Pompen gebeurt namelijk niet met een hendel, maar door het filterhuis in- en uit elkaar te schuiven. Dat zorgt voor een compacte constructie, maar echt lekker werkt het niet. Het filter heeft als enige in de test een foedraal met gescheiden compartimenten om kruisbes-metting tussen de toevoerslang (besmet) en de uitgang van de pomp (schoon) te voorkomen. En dat is dan weer een ontzettend goed idee.

De eerste indruk van de MSR MiniWorks EX Microfilter is vooral ‘veel filter voor weinig geld’. Het apparaat voelt degelijk en werkt soepel. Daar staat wel een relatief hoog gewicht (456 gram) tegenover. Een handigheidje is de filtervervan-gingindicator die is geïntegreerd in de bodem van de pomp. De MiniWorks EX is rechtstreeks op een wijdhalsfles te schroeven.

Ziekteverwekkers zijn slecht bestand tegen hitte. Vaak hoef je water daarvoor niet eens te koken. Vrijwel alle kwalijke organismes leggen na twee minuten op 72 graden Celsius het loodje. Bij 85 graden is één minuut meer dan voldoende om behalve bacteriën ook virussen en protozoa als giardia te doden. Het is technisch dus niet eens nodig om water daadwerkelijk te koken. Koken is wel de handigste manier om te weten welke temperatuur het water heeft (tenzij je een thermometer bij je hebt, natuurlijk), bovendien geeft het je een forse veiligheidsmarge. Voor klimmers is nog belangrijk om te weten dat het kookpunt van water daalt naarmate je stijgt. Per gestegen meter gaat het kookpunt met 0,003 graad omlaag. Dat betekent dat op 5000 meter water kookt bij 85 graden - nog altijd heet genoeg om van ziekteverwekkers af te komen. Het nadeel van de methode is natuurlijk dat je extra brandstof verbruikt.

Pluspunten + zeer effectief + lichtgewicht

+ zeer effectief+ lichtgewicht+ geen bijsmaak

+ aansluiting wijdhalsfles+ twee filterstanden

+ degelijke constructie+ capaciteit+ 20 jaar garantie

+ filter verwijdert virussen+ lichtgewicht

+ zeer effectief+ eenvoudig herlaadbaar+ lage literprijs

+ compact+ foudraal met gescheiden compartimenten

+ soepele pompslag+ ingebouwde filtertester

+ zeer effectief+ geen bijsmaak+ geen extra spullen in de rugzak

Minpunten - chloorsmaak- inwerktijd- beperkt houdbaar

- officieel niet verkrijgbaar in Nederland

- inwerktijd- strips kwetsbaar

- slechte gebruiksaanwijzing- werkt niet tegen virussen

- gewicht- prijs- werkt niet tegen virussen

- kwetsbare constructie- systeemhygiëne- geringe capaciteit

- bijsmaak - veel stappen- inwerktijd

- pomp met korte, zware slag- werkt niet tegen virussen

- gewicht- werkt niet tegen virussen

- extra brandstofverbruik- afkoeltijd indien je koud water wilt

84 | hoogtelijn 3-2012 | tekst onder redactie van Mieke Scharloo

Goed geventileerdDe Cyclone Mid van Trezeta is een stuk minder gewoon dan hij op het eerste gezicht misschien doet denken. De soepele waterdichte bergwandelschoen is namelijk uitgerust met Natural Ventilation. Het principe daarvan is dat de druk van je voet tijdens het lopen een mechanisme activeert dat luchtcirculatie opwekt in je schoenen. Zo worden warmte en vocht via diverse kanalen en speciale ventielachtige patronen uitgedreven. En dat is het behoud van droge en warme voeten in de winter en frisse, koele voeten in de zomer. De afgeronde hiel, de royale EVA-tussenzool en het soepele bovenwerk van de schoen maken de Cyclone Mid tot een superpantoffel voor lange dagtochten in de bergen.Prijs: € 139,95Informatie: www.trezeta.com

Voor koukleumenDe Exped donsmatten zijn luchtmatrassen waarin - de naam zegt het al - dons is verwerkt. Daarmee is de isolatiewaarde direct lekker hoog en zijn ook de koukleumen bediend. De dikste mat is opgeblazen maar liefst 9 centimeter hoog en isoleert tot -38˙ Celcius. Met een lengte van 183 en een breedte van 52 centimeter weegt ie net geen kilogram. Vind je dat te veel, dan kun je kiezen voor een van de nieuwe ultralight modellen. Zelfde lengte en breedte, maar een dikte van ‘slechts’ 7 centimeter, leveren een gewicht van 565 gram op (isolatie tot -24 ̊Celcius). De grote vooruitgang voor de Expedmatten is de speciale opblaaszak die het opblazen tot een fluitje van een cent maken. De matten zijn er in diverse maten.

Prijs: € 179,95 (UL 7 en 9)Informatie: www.exped.com

Voor alpiene projectenDe Summit Series van The North Face staat bol van de technische kleding die goed van pas komt tijdens je bergtochten, of je nu een supercrack bent of een relaxte bergwandelaar. Het Alpine Project Jacket, gemaakt van het lichte, goed ademende Gore-Tex Active Shell, beschermt je tegen de elementen. Deze complete jas weegt maar 420 gram (herenmaat M), heeft ventilatieritsen onder de oksels, twee grote zakken en een capuchon die over je klimhelm past.Voor superlichte projecten op droge dagen levert het Alpine Project Wind Jacket nog meer gewichtsbesparing op. Met 340 gram is deze uitstekend ademende anorak een prima windvanger. Hij is waterafstotend gemaakt.Prijs: € 329,00 (Alpine Project Jacket); € 150,- (Windjacket)Informatie: www.thenorthface.com

Duurzame zakkenVAUDE werkt stug door aan een groen imago. De rugzakken in de serie Gravit zijn duurzaam geproduceerd volgens de strenge richtlijnen van Bluesign. Ondertussen doet de Zuid-Duitse firma geen concessies aan kwaliteit en functionaliteit. De Gravits zijn voorzien van alle features die je van een moderne rugzak mag verwachten. Om er een paar te noemen: verstelbare comfortabele schouderbanden, vergrotingsrits, uitgang voor een drinksysteem, een stevig Ventex rugpand. De Gravit-familie is er in diverse maten, te weten 10+3, 15+3, 20+5, 25+5 en 30+5 liter.Prijs: variërend van € 75,- tot € 120,-Informatie: www.vaude.nl

Markt & Materiaal

hoogtelijn 3-2012 | 8584 | hoogtelijn 3-2012 | tekst onder redactie van Mieke Scharloo

Lekker warmEen warme slaapzak die ruim minder dan een kilo

weegt. Die wil toch elke trekker in zijn rugzak hebben. Rab maakt zulke slaapzakken. De Infinity 500 heeft

met zijn 874 gram een comfortbereik van -9˙ Celcius. Door het superlichte, maar toch sterke Pertex

Quantum GL10 denier te gebruiken, hebben de ontwerpers het gewicht zo laag kunnen krijgen. De

slaapzak is gevuld met 500 gram 850+ ganzendons uit Oost-Europa, waar het dons een bijproduct is van de vleesproductie op kleine boerderijen. Gegarandeerd

geen ganzenleverbeestjes! Voor wie nog minder gewicht in de rugzak wenst en genoegen neemt met

een comforttemperatuur van -2˙ Celcius, is er de Infinity 300. Dit zakje weegt 650 gram.

Prijs: € 499,95Informatie:

www.rab.uk.com

Fitte voetenTeva - vooral bekend van de sandalen - maakt tegenwoordig ook fijne wandel-schoenen. De Raith Ad Mid eVent is een waterdichte ademende schoen voor stevige dagwandelingen. De geprofileerde zool houdt je op het rechte pad, ook onder natte omstandigheden. De speciale schokdempende laag in de hiel zorgt dat elke stap goed wordt opgevangen en je niet elk steentje door de zool voelt. Zelfs na een lange dag lopen zijn je voeten nog fit, garandeert Teva.En als je toch in een buitensportzaak bent voor Teva, kijk dan ook even naar de lage

wandelschoenen en de hippe gympen van dit merk. Prijs: € 139,95

Informatie: www.teva.com

Vacuum stappersDe Vakuum Ultra van Meindl is een lichte, maar toch stevige wandelschoen die alle steun biedt voor lekker lange dagtochten. Hij is uitgevoerd volgens het Memory Foam System. Dat is polstering die zich - plat gezegd - naar je voet vormt. Het schuim sluit zich (vacuum)om je voeten zodat schuurplekken geen kans krijgen. Daardoor is de pasvorm uitstekend. De slijtvaste geprofileerde Vibram-zool zorgt voor goede grip op rots en natte bodem. De Gore-Tex-voering garandeert droge voeten.Prijs: € 189,95Informatie: www.meindl.de

Microscopisch kleinMSR heeft voor de grammenjagers haar kleinste en lichtste brander ooit ontwikkeld – de MSR MicroRocket brander. Hoogtelijn kende en roemde de PocketRocket al, die - zoals de naam suggereert - in je broekzak past. De MicroRocket is nog weer kleiner. Hij weegt slechts 73 gram, exclusief het gastankje.De branderkop is zo ontworpen dat hij een continue, wind-bestendige vlam biedt, zodat de warmte altijd precies onder de pan zit. Daardoor heb je water in een paar minuten aan de kook. Een losse piezo-aansteker wordt bij de brander geleverd.Prijs: € 54,95Informatie: www.cascadedesigns.com

Noors damescomfortHet Gaustatoppen Jacket van Bergans is gemaakt van het nieuwe dermizax NX-membraan. Dit is lichter en ademt nog veel beter dan het klassieke dermizax en biedt tegelijkertijd een betrouwbare bescherming tegen de elementen. Door de hoge stretchfactor van het materiaal zijn bewegingsvrijheid en draagcomfort van dit damesjack dik in orde. Het weegt slechts 470 gram. Prijs: € 490,-Informatie: www.bergans.no

Markt & Materiaal

… Meer belevenissen – 350km wandelpaden en 3 kabelbanen bieden u een veelvoud aan outdoor-mogelijkheden.… Meer actie – Pure adrenaline of gemoedelijk van de natuur genieten - met 70 km mountainbike-parcours zit er voor elke smaak wat bij.… Meer vermaak – Gletscherfunpark, avonturenpad Tuxbach, playarena - Kinderopvang op z’n best. … Meer fi etsplezier – huur een elektrische mountainbike, en geniet ontspannen van de fi etsroutes van de regio.… Meer sneeuwzekerheid – de Hintertuxer Gletscher is het enige Oostenrijkse skigebied dat het gehele jaar geopend is, 365 dagen

skiplezier per jaar.… Meer Service – de Finkeberg - Hintertux shuttle brengt u kosteloos naar alle interessante punten in het dal.

… Meer tijd voor uzelf!

Tux-Finkenberg... gewoonweg meer ...

Tourismusverband Tux-Finkenberg · A-6293 Tux · Lanersbach 401Tel. +43/(0)5287/8506 · Fax +43/(0)5287/8508

e-mail: [email protected] · www.tux.at

TVB Tux-Finkenberg Ins. Tirol Journal 209x283 So 2012.indd 1 06.04.2012 16:30:11 Uhr

TVB Tux-Finkenberg Ins. Tirol Journal 209x283 So 2012.indd 1 06.04.2012 16:30:11 Uhr

Tux-Finkenberg_230x297.indd 2 6/11/12 5:04 PM

87 | hoogtelijn 3-2012 | tekst Onder redactie van Pieter dirksz tekst Onder redactie van Pieter dirksz | hoogtelijn 3-2012 | 87

>>> Recensies ^^^ signalementen ^^^ Recensies ^^^ signalementen ^^^

Gids & AppEen nieuwe gids over Fontainebleau met de ultrakorte titel: ‘5+6’ van de hand van Bart van Raaij. Wie zijn eerdere gids, ‘7+8’, kent, heeft niet meer uitleg nodig. Voor de anderen staat er een ondertitel bij: 3975 straight ups in central and southern Fontainebleau. En die ondertitel laat toch zien dat deze gids niet heel Bleau bestrijkt. De gebieden in Trois Pignons en die in het Noord-westen zijn niet meegenomen. Het is een prachtig vormgegeven gids, zoals je van Van Raaij verwacht, in een eigenwijs liggend formaat. Hoewel er mooie foto’s in staan is het geen ‘fotoboek’, maar duidelijk een ‘gebruiks-boek’. De hamvraag is dus: hoe bruikbaar is het? Kun je de boulders van je keuze gemakkelijk vinden? Een bezoek aan Bleau levert meestal een zoektocht op en volgens sommigen is dat onderdeel van de charme. En is de informatie dan duidelijk en volledig?Qua praktische bruikbaarheid is de 5+6 met vlag en wimpel geslaagd. Elke bladzijde heeft een duidelijke verwijzing naar de overzichtskaart en naar de deelkaartjes. Bij die deelkaartjes staat een korte beschrijving van ieder gebiedje, zonder veel omhaal van woorden, maar met alle cruciale informatie (snel droog? landing? schaduw? etc.). Leuk extraatje voor de verzamelaars: een prima app voor Iphone om bij te houden welke boulders je geklommen hebt en nieuwe problemen te zoeken. Volgens ons een unicum. Eén minpuntje? Oudere boulderaars moeten de leesbril meenemen, want het lettertype is erg klein! [Ico Kloppenburg]

5+6Uitgave in eigen beheer, 2012ISBN 978-90-807492-0-7www.bleau.infowww.5plus6.comPrijs: € 26,50 (verkrijgbaar in NKBV-webwinkel)

OostblokklimmersIn de jaren ’70 en ’80 verbaast een generatie klimmers van achter het ijzeren gordijn de klimwereld. Ze beklimmen de Himalayareuzen, meestal via een nieuwe route of in de winter. Vaak in een stijl die daarvoor alleen in de Alpen werd toegepast: kleine teams, zonder ondersteuning van sherpa’s. McDonald beschrijft in Freedom Climbers de gouden jaren van het Poolse Himalayaklimmen. Het boek legt de sleutelfiguren uit die periode onder de loep. Hun ontberingen doen denken aan die van de ontdekkingsreizigers bij hun pogingen om de Noord- en Zuidpool te bereiken. De prijs voor hun prestaties is enorm: van de groep die de Himalaya verovert laten zeer velen het leven. De dood van Jerzy Kukuczka in 1989 is een keerpunt. ‘From the stock of best climbers, only a few are left in Poland,’ aldus de expeditieleider.McDonald kan schrijven! Dat blijkt op pagina één als ze Wanda Rutkiewicz beschrijft: ‘Deepset espresso eyes encircled by the sorts of lines that come from laughter and high-altitude winds.’ Ze laat zien hoe expeditieklimmen voor de Polen een manier is om te ontsnappen aan de uitzichtloosheid van het leven in het Oostblok. Dat levert anekdotes op over gesmokkelde wodka en illegaal beklommen toppen. Een fenomeen dat uitgebreid aan bod komt noemt McDonald ‘the third man’. Daarmee doelt ze erop dat boven de 8000 meter veel mensen hallucineren. Net als Messner dat beschrijft is er ook in de verhalen van de Polen vaak iemand die met hen meeklimt.Een perfect vakantieboek over een indrukwekkende periode uit de geschiedenis van de bergsport. En de passages over extreem koude beklimmingen laten zich ook aan de rand van het zwembad prima waarderen. [Ico Kloppenburg]

Freedom ClimbersBernadette McDonaldRocky Mountain Books, 2011978-1-926855-60-8Prijs: € 15,99

Rondjes bij TurijnIn dit boek heeft Gian Luca Boetti twaalf trektochten van drie tot zes dagen samengebracht die in het gebied westelijk en noordelijk van Turijn zijn gesitueerd. Een aantal in het grensgebied met Frankrijk. Twee tochten liggen aan de zuidrand van het Gran Paradiso. Het zijn niet direct gebieden die erg in de belangstelling staan bij Nederlandse bergsporters. Ten onrechte. Het is er ruig en verlaten. De vele illustraties suggereren bijna een afwezigheid van mensen. Dat is ook het geval; de plaatselijke bevolking trekt weg uit de berg-gebieden. Vandaar dat de auteur in zijn voorwoord aangeeft dat hij vreest dat veel bergpaden op den duur zullen verdwijnen. Ze worden te weinig gebruikt.Wat dit boek duidelijk maakt is dat er dicht bij Turijn veel mooie berggebieden zijn. Sommige van de trekkings vragen meer ervaring (padloos terrein, sneeuwvelden en/of gletsjers). De informatie bij de diverse tochten is rijkelijk en omvat ook uitgebreide gegevens over hoe er te komen (inclusief openbaar vervoer). Dit is typisch een boek dat de lust opwekt om tochten te plannen. De foto met de etenswaren op één van de laatste pagina’s moet elke twijfel wegnemen. Hier moet je heen, al is het maar voor de (h)eerlijke keuken. [Pieter Dirksz]

Trekking in the Turin AlpsGian Luca BoettiEdizione Versante SudISBN 9788896634288Prijs: € 36,50

Gültig bis/valid:

Ausgabestelle/place:

ÖTZTALPREMIUM CARD

Gültig bis/valid:Ausgabestelle/place:

Gültig bis/valid:


ÖTZTALPREMIUM CARD

Gültig bis/valid:


ÖTZTALPREMIUM CARD

Gültig bis/valid:Ausgabestelle/place:

ÖTZTAL PREMIUM CARDVISUALISIERUNG

ÖTZTALPREMIUM CARD

ALLE TOPATTRACTIES ZIJN INCLUSIEF VAN 2 JUNI TOT 14 OKTOBER 2012Ötztal Premium Card

Overnacht u bij 1 van onze 96 premium Partners, dan kun u kosteloos gebruik

maken van de volgende voordelen van de Ötztal premium kaart.

– 12 wandelingen onder leiding van een gids

– Mountainbike verhuur – 860 KM routes door het hele dal

– Alle liften die in de zomer in gebruik zijn

– Openbaar vervoer in het Ötztal

– Tolwegen, Gletscherstrasse, Timmelsjoch

– 4 zwembaden, 2 natuurbaden

– Freizeit Arena Sölden

– Tirol Therme Aqua Dome

– Waterpark Area 47

– 3 musea, incl. Ötzidorf

– Minigolf, Pit-Pat Park

– Ötztaler Funpark

– Diverse andere recreatiemogelijkheden

www.premiumcard.oetztal.com

ÖTZTAL TOURISMUS

6450 Sölden Austria T +43 (0) 57200 [email protected]

De Ötztal Card is tegen betaling ook te verkrijgen bij 170 verkooppunten in het Ötztal.

oetztal.comsoelden.comobergurgl.com

89 | hoogtelijn 3-2012 | tekst Onder redactie van Pieter dirksz hoogtelijn 3-2012 | 89

>>> Recensies ^^^ signalementen ^^^ Recensies ^^^ signalementen ^^^

Handboek Survival MedicineChristo Motz, 2012, ISBN 9789038921600Derde herziene druk van dit handige naslagwerk voor iedereen die zich buiten de gebaande paden begeeft en mogelijk in noodsituaties terecht komt. Met de nieuwe internationale reanimatierichtlijnen.

Wilder Kaiser und Kitzbüheler AlpenHeiko Mandl, Bruckmann, 2012, ISBN 9783765459115In deze compacte wandelgids zijn 40 wandeltochten opgenomen. De beschreven tochten variëren in lengte van 1,5 uur tot 10 uur. De gids bevat eenvoudig kaartmateriaal maar geen informatie over openbaar vervoer.

Het getal FuAyu Utami, Uitgeverij De Geus, 2012, ISBN 9789044522211Prachtige literaire roman van de Indonesische maatschappelijk geëngageerde auteur verhaalt over een jonge dagdromende bergbeklimmer en zijn politiek betrokken vriend die strijdt tegen religieuze groeperingen.

Genuss Wandern Region WallisSabine en Fredy Joos, Ott Verlag, 2012, ISBN 9783722501246In een keurig uitziend boek worden dertig wandelingen gepresenteerd. De wandelingen zijn daarbij aan de korte kant (doorsnee 2 tot 3 uur). Wel opvallend uitgebreide info over het beste jaargetijde om de wandeling te maken.

Schüttelbrot und WasserwosserUrsula Bauer en Jürg Frischknecht, Rotpunktverlag, 2011, ISBN 9783858694478Dit boek gaat over wandelen in het Vintschgau (Zuid-Tirol). De 31 wandeltochten zijn ingebed in een overvloed van achtergrondinformatie. Om de lezer verder te lokken tot het bezoeken van het Vintschgau staan er 3 mooie foto-essays in het boek.

Mont BlancEdzard Mik, De Bezige Bij, 2012, ISBN 978 90 234 6968 1Literaire roman over een problematische vader-zoonrelatie tegen het decor van het Mont-Blancgebied. De geografische en alpiene kennis van de auteur laat te wensen over.

Dachstein - Tauern westSepp Brandl, Rother Verlag, 2012, ISBN 9783763340224Er worden in deze gids wandeltochten in een groot gebied beschreven. Van de zuidzijde van het Dachsteingebied tot een deel van de Niedere Tauern meer naar het zuiden. Er zijn in totaal 58 wandeltochten opgenomen.

Wandelen in VästernorrlandPaul van Bodengraven en Marco Barten, One Day Walks Publishing, 2011, ISBN 9789078194064De 21 beschreven wandelingen zijn gesitueerd in een gebied net ten zuiden van (Zweeds) Lapland. De duur van de wandelingen varieert van 2 uur tot 5 uur. De kaartjes bij de wandelingen zijn eenvoudig.

Sicily rockKarsten Oelze en Harald Röler, Gebro Verlag, 2011, ISBN 9783938680155In een wat de (klim)informatie aangaat vrij karig uitgevoerde klimgids worden een drietal klimgebieden op Sicilië voor-gesteld (San Vito lo Capo, Castelluzzo en Custonaci). In totaal zijn er 502 klimroutes opgenomen (de helft van het aantal routes gewaardeerd met 6a-c en een kwart 7a-c).

SüdnorwegenLars Schneider, Thomas Kettler Verlag, 2010, ISBN 9783934014213Een gids voor liefhebbers van wandelen, kanotochten en fietstochten in het zuiden van Noorwegen (zuidelijk van Trondheim). Met onder andere wandeltochten in Rondane en Jotunheimen.

Climbing routes in the Sarca ValleyHeinz Grill, Idea Montagna Editoria e Alpinismo, 2011, ISBN 9788897299141In dit boek worden zestig klimtochten beschreven in het dal ten noorden van het Gardameer. Meest in de 5de tot de 7de moeilijkheidsgraad.

InternetKijk voor meer recensies en signalementen op www.hoogtelijn.nl. Klik op de cover van Hoogtelijn

2012/3 en kies Recensies & Signalementen.

Apps voor alpinistenMeteoFranceitunes.apple.com/nl/app/meteo-france/id376197239?mt=8Gaat het gesproken weerbericht je te rap? In deze app kun je het bulletin op je gemak nalezen of in de gebruikelijke plaatjesvorm 8 dagen vooruit kijken. Incl. eenvoudige buienradar en ‘bulletins montagne’ met o.a. lawineinfo.

Op reisitunes.apple.com/nl/app/op-reis/id378782874?mt=8Nadat je thuis alvast je gegevens hebt ingevoerd over jezelf en je reis-, autoschade- en ziektekostenverzekeringen helpt deze app je met alarmeren van verzekeraars, blokkeren van je passen en doorgeven van je locatie.

>>> vooruitblik >>> vooruitblik <<<


ColofonHoogtelijn is het officiële tijdschrift van de Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging (NKBV). Het verschijnt vijf keer per jaar.De redactie staat open voor bijdragen van leden en derden waarbij de redactie het recht heeft, zonder opgave van redenen, de bijdragen niet te plaatsen. Het al dan niet op verzoek van de redactie aanbieden van artikelen aan Hoogtelijn impliceert toestemming voor openbaarmaking en verveelvoudiging ten behoeve van de elektronische ontsluiting van Hoogtelijn.Overname van (delen uit) artikelen is alleen toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie van Hoogtelijn.

RedactiePeter Daalder (hoofdredacteur), Mieke Scharloo (eindredacteur), Ernst Arbouw, Pieter Dirksz (penningmeester), Frank Husslage, Moniek Janssen, Ico Kloppenburg, Bram Munnichs, Ivar Schute.

MedewerkersJody Hagenbeek, Peter uijt de Haag, Christine Tamminga, Arnold Tang, Milka van der Valk Bouman (correctie), Saskia Gottenbos (cartografie), Toon Hezemans (cartoons).

Redactie-adresNKBV-Bureau, t.a.v. Secretariaat HoogtelijnPostbus 225, 3440 AE [email protected], www.hoogtelijn.nl

Advertentie exploitatieManagementMedia BVpostbus 1932, 1200 BX Hilversumtel. 035-6232756, fax 035 6232401Olger Kooring, Peter [email protected]@managementmedia.nl

VormgevingStudio ManagementMedia, Edith van de Giessen (art director), Anita Baljet

Druk Senefelder Misset, DoetinchemOplage: 35.500ISSN: 1387-862X

Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport VerenigingBellen0348-409521

BezoekenHouttuinlaan 16-A, 3447 GM Woerden

SchrijvenPostbus 225, 3440 AE Woerdenfax 0348-409534, [email protected]

BetalenGIrO 53 47 44, BANK 16 14 17 213 IBAN NL84rABO0161417213BIC rABONL2U

hoogtelijn 4-2012 verschijnt 31 augustus

Wildernissolotocht op Baffin island

Bereid je voor op de Winter

eerstBeklimmingen

in de pamir alai

ZWerven over de schotse hooglanden

te voet door

roemeense Bergen

intervieW met tom de Booij

lang leve de Berghut

Foto

: Rob

ert

Bös

ch

150 peaks. 150 teams.Mammut viert zijn verjaardag op de mooiste toppen ter wereld. 150 touwgroepen beklimmen binnen één jaar 150 toppen wereldwijd. Bergbeklimmers uit alle landen zijn van harte uitgenodigd om dit met ons te vieren.

www.mammut.ch/150years

Mammut – Worldwide Partner of IFMGA

150peaks150Teams_230x297_Hoogtelijn_NL.indd 1 16.03.12 11:04

Hoogtelijn nummer 3 juni 2012

Documents

de hellingen

de wandelpaden

de topfoto

de sneeuw

de gids

de bergenbe rgsportmagazine

de italiaanse lagoraitest

de stralende ochtendzon