Homeostaza vode u zdravom organizmu je određena - bib.irb.hr · Formula za izračunavanjeje: ml / min S U V KK kr kr u u Fischbach FT. Creatinine/creatinine clearance. U: Laboratory

Deg Y2K

RACIONALNA UPOTREBA LABORATORIJSKIH TESTOVA BUBREŽNE FUNKCIJE U KRITIČNO BOLESNIH

Homeostaza vode u zdravom organizmu je određena:

unosom vode i stvaranjem vode metabolizmom hrane,

vanbubrežnim gubitkom vode stolicom, znojenjem i

nevidljivim isparavanjem,

koncentracijom topivih tvari u serumu, prvenstveno iona

natrija, klorida i karbonata, te šećera, ureje i proteina

plazme,

sposobnošću bubrega za koncentriranje i razrjeđenje urina.

Razvitak akutnog zatajenja bubrega u kritično bolesnih

povećava smrtnost 8 puta, u neoliguričnih bolesnika ona je

20% i čak 90% u oliguričnih.

Burtis CA, Ashwood ER. Tests of renal function. U: Tietz Textbook of Clinical Chemistry, 1994: 1440-1522.

Deg Y2K

UREJA

75% katabolizma proteina završava sintezom ureje u jetri,

ona je najvažniji nitrogeni metabolit, 90% se izluči

bubrezima, ostatak G-I traktom, kožom i slinom,

stvaranje ureje je izravno srazmjerno unosu i stupnju

katabolizma bjelančevina i jetrenoj funkciji,

u cjelosti se izlučuje glomerularnom filtracijom,

u sve tri razine kanalića pasivnom difuzijom prelazi u

intersticij bubrega, te se reapsorbira u krv,

veličina pasivne difuzije je obrnuto srazmjerna brzini

protoka glomerularnog filtrata proksimalnim kanalićem i

urina distalnim i sabirnim kanalićima i iznosi 40-70%,

mjerenje klirensa ureje znatno podcjenjuje veličinu GF,

BUN = frakcija nitrogena u ukupnoj ureji, 60 g ureje ima

28 g nitrogena.


Deg Y2K

KREATININ

bubrezi, jetra i gušterača iz arginina i glicina sintetiziraju

kreatin,

u svim organima, a pretežno u mišićima i mozgu, kreatin

se fosforilira u izvor energije kreatinfosfat,

spontanom konverzijom kreatinfosfata i neenzimatskom

konverzijom kreatina nastaje kreatinin,

fiziološko stvaranje je konstantno, izlučuje se isključivo

bubrezima,

serumska koncentracija mu je upravno srazmjerna s

godinama, spolom, mišićnom masom i fizičkom

aktivnosti,

bubrežne bolesti s učinkom na funkciju dovode do

smanjenog izlučivanja i porasta serumske koncentracije.


Deg Y2K

KREATININ I UREJA

Za procjenu bubrežne funkcije odnosno veličine GF u

kritično bolesnih treba koristiti kreatinin jer je senzitivniji i

specifičniji test od ureje,

u kroničnih bubrežnih bolesnika ureja jedino bolje korelira

sa simptomima uremije od serumske koncentracije

kreatinina,

istovremeno određivanje serumske koncentracije ureje i

kreatinina je racionalno samo u bolesnika na programu

akutne dijalize ili kod diferencijalno dijagnostičkog

razmatranja etiologije bubrežne insuficijencije i

izračunavanja osmolalnosti seruma.

Whelton A, Watson A. Nitrogen metabolites and renal function. U: Tietz Textbook of Clinical Chemistry, 1994: 1561-3.

Deg Y2K

KREATININ I UREJA

prerenalna azotemijaDEHIDRACIJA, VELIK UNOS I/ILI KATABOLIZAM BJELANČEVINA, POVIŠENAREAPSORPCIJA KRVNIH

PROTEINA U CRIJEVIMA NAKON G-I KRVARENJA, LIJEČENJE KORTIKOSTEROIDIMA, SVE VRSTE ŠOKA

visoka vrijednost ureje, umjeren porast kreatinina

renalna azotemijaGLOMERULARNE, TUBULARNE, INTERSTICIJSKE I VASKULARNE BOLESTI BUBREGA

jednolik porast ureje i kreatinina

postrenalna azotemijaNEFROLITIJAZA, BOLESTI PROSTATE I TUMORI G-U TRAKTA SA ZASTOJNOM UROPATIJOM

vrlo visoka vrijednost ureje, umjeren porast kreatinina


Deg Y2K

KREATININ I UREJA

fiziološki omjer ureje i kreatinina je 48-80,

omjer 48 je tipičan nalaz u akutnoj tubularnoj nekrozi,

dijeti bez bjelančevina, gladovanju i ozbiljnoj jetrenoj

bolesti,

omjer 80 uz normalan kreatinin se nalazi kod prerenalne

azotemije, dijete bogate bjelančevinama, naročito u

uremičnih bolesnika i nakon G-I krvarenja,

omjer 80 uz povišen kreatinin je tipičan nalaz za

postrenalnu opstrukciju i prerenalnu azotemiju koja

pogoršava kroničnu renalnu insuficijenciju.

osmolalnost = (1,86 x Na+ ) + GUK + ureja + 9 (mOsm/kg H2O)


Deg Y2K

URIČNA KISELINA

nastaje razgradnjom nukleinskih kiselina, završni jemetabolit purina,

nedostatak enzima ksantinoksidaza, dovodi donagomilavanja tog slabo topivog spoja u krvi i odlaganjana tipičnim mjestima, čineći kliničku sliku uričke dijateze,

dvije trećine dnevnog stvaranja urične kiseline izlučujububrezi, preostala trećina se izlučuje stolicom,

izlučuje se GF i tubularnom sekrecijom,

test je racionalno upotrijebiti u kritično bolesnih shiperprodukcijom urične kiseline, kod pojačanerazgradnje stanica i katabolizma nukleinskih kiselina, uleukemijama i limfomima, naročito kod liječenjacitostaticima, te u bubrežnim bolestima, gdje jenagomilavanje u krvi posljedica kompromitiranogizlučivanja,

ponavljanje testa je indicirano tokom kontroledjelotvornosti urikozurika.

Fischbach FT. Chemistry studies. U: Laboratory diagnostic tests; 1998: 282-90.

Deg Y2K

TESTOVI BUBREŽNE FUNKCIJE

Testovi bubrežne funkcije uključuju procjenu:

veličine glomerularne filtracije mjerenjem klirensa

endogenog kreatinina ili primjenom egzogenih

radioaktivnih markera: Tc-DTPA, Cr-EDTA,

sekretornog kapaciteta za određene endogene i

egzogene supstancije,

reapsorptivnu sposobnost bubrega za vodu i elektrolite,

kao manifestaciju bubrežne sposobnosti koncentracije

urina.

Fischbach FT. Creatinine/creatinine clearance. U: Laboratory diagnostic tests; 1998: 187-8.

Deg Y2K

KLIRENS TVARI

Klirens je količina krvi ili plazme kompletno pročišćene

od određene supstancije,

izračunavanje je modifikacija Fickovog principa: količina

supstancije koja ulazi protokom u bubreg mora u

jednakoj količini izaći, što je zadano arterijskim i

venskim bubrežnim protokom,

bubrežni protok krvi iznosi 1200 ml/min, a bubrežni

protok plazme je 1-(htc/100), odnosno 574 ml/min/1,73m2,

klirens tvari koja se isključivo izlučuje glomerularnom

filtracijom (bez reapsorbcije u tubulima ili tubularne

sekrecije) je klirens inulina, prirodnog polisaharida,

polimera fruktoze.


Deg Y2K

KLIRENS KREATININA

Endogeni kreatinin je najidealniji za svakodnevno

rutinsko izračunavanje veličine glomerularne filtracije,

vrijednsti GF dobivene ovom metodom veće su od

vrijednosti dobivenih klirenesom inulina za oko 7%,

mala količina endogenog kreatinina se reapsorbira u

tubulima, a postoji i određeni stupanj neovisne tubularne

sekrecije,

fiziološke vrijednosti su različite za spolove i smanjuju se

s dobi, 10% svakih 10 godina nakon 40-te godine života.

Formula za izračunavanje je:

min/mlS

VUKK

kr

ukr


Deg Y2K

KLIRENS KREATININA

Za kvalitetno, a time i pouzdano određivanje klirensa

kreatinina moraju biti zadovoljeni slijedeći uvjeti:

urin se sakuplja u zadanom vremenskom intervalu, 4, 12,

ili 24 sata,

hidracija bolesnika mora biti s najmanje 600 ml vode na

dan,

zabranjeno je konzumiranje kave, čaja i lijekova koji

utječu na bubrežnu funkciju na dan testa,

dnevna diureza koja je pouzdana za točnost klirensa

kreatinina je 1-2 ml/min,

uzorak krvi za određivanje kreatinina u serumu najbolje je

uzeti u sredini zadanog vremenskog intervala.


Deg Y2K

KLIRENS OSMOLALNOSTI

Klirens osmolalnosti je hipotetski volumen plazme

potpuno pročišćen od otopljenih tvari u jedinici vremena

izražen u ml/min,

klirens osmolalnosti istovremeno predstavlja i volumen

urina potreban za izosmotski klirens otopljenih tvari u

plazmi,

formiranje hiperosmolalnog urina rezultira u diurezi

manjoj nego što je potrebno da bi urin bio izoosmolalan,

znači diureza je manja od klirensa osmolalnosti,

Lassiter WE, Gottschalk CW. Regulation of water balance. Urine concentration and dilution.

U : Schrier RW, Gottschalk CW ur. Diseases of the kidney. 1992: 119-39.

Deg Y2K

KLIRENS OSMOLALNOSTI

suprotno, tokom izlučivanja viška vode hipoosmolalnim

urinom diureza nadmašuje klirens osmolalnosti u

različitim stupnjevima,

ova razlika u aktualnoj diurezi i izračunatoj diurezi za

izoosmotsko izlučivanje vode i elektrolita omogućuje

izračunavanje sposobnosti bubrega za koncentriranje ili

razrjeđenje urina,

računa se prema formuli:

min/mlP

VUC

osm

uosmosm



Deg Y2K

KLIRENS ČISTE VODE

Klirens čiste vode je hipotetska vrijednost kod koje je

voda izlučena tokom stvaranja hipoosmolalnog urina

(razrjeđenog urina) tj. u suvišku u odnosu na količinu

koja bi bila potrebna za izlučivanje izoosmolalnog urina,

budući da je količina izlučenih otopljenih tvari u urinu

trajna vrijednost,


CH2O = VU - COSM



Deg Y2K

NEGATIVAN KLIRENS ČISTE VODE

Kada se voda reapsorbira u tubulima, vrijednost klirensa

čiste vode ima negativan predznak i izražava se kao

negativan klirens čiste vode,

negativan klirens čiste vode je kvantifikacija količine

vode koja je reapsorbirana u tubulima tokom stvaranja

hiperosmolarnog urina, znači hipotetski volumen vode

koji je sačuvan u odnosu na vodu koja bi bila izlučena da

je urin izoosmolalan.


TH2O = COSM - VU



Deg Y2KDAN

Ca

P

KREATININ

DIUREZAl/dan

mg/100 ml

Degoricija V i sur. Acta med. Croatica 1999; 53: 199-202.

Homeostaza vode u zdravom organizmu je određena - bib.irb.hr · Formula za izračunavanjeje: ml / min S U V KK kr kr u u Fischbach FT. Creatinine/creatinine clearance. U: Laboratory

Documents