1 I. PASIUNA Niadtong si Kristo nga atong Ginoo magsaulog sa bangkite sa pagsaylo inubanan sa iyang mga tinun-an ug pagmugna sa sakripisyo sa iyang Lawas ug Dugo, iyang gimanduan sila nga mag-andam ug usa ka dakong lawak alang sa panihapon (Lc. 22:12). Ang maong buhat ni Cristo, gisabut nga kinahanglan andaman ug dapit sa panagtigum ang mga magtutuo alang sa pagsaulog sa Santos nga Eukaristiya diin si Kristo pagaambitan sa tanang magtutuo. Niining mga butanga masabot kung unsa ang Eukaristiya uban sa mga importante nga detalye niini. ANG EUKARISTIYA Ang pulong nga Eukaristiya gikuha gikan sa pulong nga Griyego na “Eukaristia” na ang buot ipasabot “pagpasalamat”. Tungod kay naghalad si Kristo ug pag-ampo sa pagpasalamat ug panalangin niadtong gikonsagrahan niya ang pan ug bino adtong katapusang panihapon, sila San Ignacio sa Antioquia, Justo nga martir ug Ireneo gigamit kining pulonga isip usa ka espesiyal nga ngalan bisan tuod aduna pay laing ngalan ang gigamit: Panihapon sa Ginoo, Balaang Sakramento, Agape (paghigugma sa kumbira), Eulogia (panalangin), Pagpikaspikas sa Pan ug uban pa. Matud pa sa kanoniko numero 897, ang Santos nga Eukaristiya mao ang sakramento nga halangdon diin ang presensya ni Cristo anaa, (gihalad ug gidawat na niini ang simbahan nagapadayong buhi ug gatubo.) Ang sakripisyong Eukaristikanhon mao ang paghandum sa kamatayon ug pagkabanhaw sa Ginoo kun asa ang sakripisyo gipalungtad pinaagi sa panahon ug kini ang kinatumuyan, ang gigikanan sa tanang pagsimba ug Kristohanong kinabuhi nga nagtimaan ug naghupot sa panaghiusa sa mga katawhan sa Diyos ug nagdala sa pagtukod sa Lawas ni Kristo. Nahimo kining halangdon ug kinataliwad-an sa Kristohanong kinabuhi kay si Kristo nga anaa sa Eukaristiya, mao ang sentro sa Kristohanong kinabuhi. Pinaagi sa iyang pagkatawo ug pagluwas kanato, kita nahinlo ug gitawag sa pagpaambit sa bag-ong kinabuhing naghiusasa sa mga katawhan isip mga anak sa Diyos ug mga gaambit sa kinabuhi sa Santisima Trinidad. Ang Eukaristiya dili ra usa ka simbolo o seremonya, kini usa ka sakramento kung asa kasagaran ang maluwasnong buhat ni Jesus ug ang mga gasa sa Diyos dali rang madawat o maamgohan sa katawhan. Niining sakramento sa Eukaristiya, ang pan nga walay patubo ug laing sagol ug ang bino nga gikan sa ubas nga miagi ug pangaslom apan dili isog, mahimong Lawas ug Dugo ni Kristo pinaagi sa
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
1
I. PASIUNA
Niadtong si Kristo nga atong Ginoo magsaulog sa bangkite sa pagsaylo inubanan sa iyang mga
tinun-an ug pagmugna sa sakripisyo sa iyang Lawas ug Dugo, iyang gimanduan sila nga mag-andam ug
usa ka dakong lawak alang sa panihapon (Lc. 22:12). Ang maong buhat ni Cristo, gisabut nga
kinahanglan andaman ug dapit sa panagtigum ang mga magtutuo alang sa pagsaulog sa Santos nga
Eukaristiya diin si Kristo pagaambitan sa tanang magtutuo. Niining mga butanga masabot kung unsa
ang Eukaristiya uban sa mga importante nga detalye niini.
ANG EUKARISTIYA
Ang pulong nga Eukaristiya gikuha gikan sa pulong nga Griyego na “Eukaristia” na ang buot
ipasabot “pagpasalamat”. Tungod kay naghalad si Kristo ug pag-ampo sa pagpasalamat ug panalangin
niadtong gikonsagrahan niya ang pan ug bino adtong katapusang panihapon, sila San Ignacio sa
Antioquia, Justo nga martir ug Ireneo gigamit kining pulonga isip usa ka espesiyal nga ngalan bisan
tuod aduna pay laing ngalan ang gigamit: Panihapon sa Ginoo, Balaang Sakramento, Agape
(paghigugma sa kumbira), Eulogia (panalangin), Pagpikaspikas sa Pan ug uban pa.
Matud pa sa kanoniko numero 897, ang Santos nga Eukaristiya mao ang sakramento nga
halangdon diin ang presensya ni Cristo anaa, (gihalad ug gidawat na niini ang simbahan nagapadayong
buhi ug gatubo.) Ang sakripisyong Eukaristikanhon mao ang paghandum sa kamatayon ug
pagkabanhaw sa Ginoo kun asa ang sakripisyo gipalungtad pinaagi sa panahon ug kini ang
kinatumuyan, ang gigikanan sa tanang pagsimba ug Kristohanong kinabuhi nga nagtimaan ug naghupot
sa panaghiusa sa mga katawhan sa Diyos ug nagdala sa pagtukod sa Lawas ni Kristo. Nahimo kining
halangdon ug kinataliwad-an sa Kristohanong kinabuhi kay si Kristo nga anaa sa Eukaristiya, mao ang
sentro sa Kristohanong kinabuhi. Pinaagi sa iyang pagkatawo ug pagluwas kanato, kita nahinlo ug
gitawag sa pagpaambit sa bag-ong kinabuhing naghiusasa sa mga katawhan isip mga anak sa Diyos ug
mga gaambit sa kinabuhi sa Santisima Trinidad. Ang Eukaristiya dili ra usa ka simbolo o seremonya,
kini usa ka sakramento kung asa kasagaran ang maluwasnong buhat ni Jesus ug ang mga gasa sa Diyos
dali rang madawat o maamgohan sa katawhan.
Niining sakramento sa Eukaristiya, ang pan nga walay patubo ug laing sagol ug ang bino nga
gikan sa ubas nga miagi ug pangaslom apan dili isog, mahimong Lawas ug Dugo ni Kristo pinaagi sa
2
transubstansyasyon. (ang transubstasyasyon mao ang pagbalhin sa pan ug bino ngadto sa Lawas ug
Dugo ni Kristo apan ang tibuok na hulagway sa pan ug bino nagpabilin gihapon. Mao kini ang
kabaligtaran sa konsubstasyasyon nga mao si Cristo uban o naa sa pan ug bino.)
Sa pagsaulog ug mga misa niining kalibutana, wala nabag-o si Kristo apan ang mga lugar kun
asa anaa Siya. Kun ang liturhiya sa Eukaristiya gisaulog sa tibuok kalibutan, si Kristo wala modaghan,
nadungagan, o nakuhaan kun ang lawas ug dugo niya pagaambitan. Sama sa kandila sa pagkabanhaw
nga giambitan ang kalayo matag bihilya sa pagkabanhaw nga dili moawop ni mosidlak, kining mga
butanga nagpaila sa sakramental nga presensya ni Kristo nga gidala diha sa santos nga Misa. Si Kristo
nga anaa sa kalangitan uban sa Amahan ug sa Espiritu Santo, dili na kinahanglang mobiya sa langit
aron mahimong naa ang presensya niya niining kalibutana.
3
II. KASAYSAYAN SA EUKARISTIYA
Sa sinugdanan, ang Eukaristiya, o ang panihapon sa Ginoo, gisaulog isip usa ka piging o
bangketa. (ang pulong nga misa naggikan sa pinulongang Latin nga “missa” nga nangahulugang
“pagpamauli o dismissal.” Usa ka katapusang panalangin sa bisan unsa nga pagsaulog nga
pangsimbahan.) Sa ikaduhang siglo hangtod sa ikatulo, nawagtang ang konsepto sa piging ug ang pag-
ampo sa pagpasalamat maoy nahimong sentrong dagway sa rito. Apan bisan pa ang pag-ampo ug ang
seremonya niini nagadepende lamang sa mahimo sa pangulo, ang Eukaristiya gisaulog sa tibuok
Christendom o kalibutan sa mga Kristiyanos.
Sa mga nauna usab nga mga siglo, gisaulog pa ang Eukaristiya sa adlaw nga Dominggo ug sa
uban pang talagsaong okasyon. Dili pa gisaulog ang misa sa matag adlaw niadtong panahona.
Ginasaulog ang Eukaristiya sa tibuok katilingban sa mga Kristiyanos sa dili pa sila magtrabaho (kay
ang adlaw sa Dominggo niadtong panahona, usa pa man ka ordinaryong adlaw sa pagpantrabaho). Ang
uban sa mga parte sa serbisyo sa sinagoga nga nagpabilin dinhi nga liturhiya. Ang sulat sa mga
Apostoles ug sa mga propeta ginabasa, ug ginasundan dayon sa wali sa pangulo ug pag-ampo alang sa
panginahanglanon sa kinatibuk-an.
Kadtong ang Simbahan nakatagamtam na ug kagawasan gikan sa pagpangdakop ug pagdagmal,
nipaspas ang pagkanat niini sa tibuok Emperyo, naay nahisagol nga nagkadaiyang tradisyon ug kultura
sa liturhiya, nadugang and paghatag ug pag-ampo sa atubangan sa altar sulod sa rito sa pagsugod. Ang
pagbasa sa mga sulat maoy nahimong sentro sa unang parte sa misa ug ginasundan dayon kini sa wali.
Busa, gitawag kini nga “Liturhiya sa Pulong”. Pagkahuman niini, mahitabo dayon ang pagpadayag sa
pagtuo (sa dili pa mahimo ang Eukaristiyanhong Pag-ampo). Tapos, isunod dayon ang katilingbanong
pag-ampo ug ang paghalad. Pagasundan na dayon ang pagsaulog sa Santos nga Eukaristiya.
(Hinubad gikan sa libro nga “ Catholicism ni Richard P. McBrien)
4
III. Mga Kasulatan sa Bibliya nga Tinubdan sa Eukaristiya
Biblikanhon nga tinubdan sa Eukaristiya
Ang baroganan sa tinood nga sentro sa santos nga liturhiya ug sa tibuok Kristohanong kinabuhi
mao ang Eukaristiya o ang misteryo sa pagtuo. Gitawag kini nga Eukaristiya o pasalamat tungod sa
institusyon ni Kristo sa paghatag ug pasalamat o di kaha mao kini ang pinakataas nga buhat pagdayeg
sa mga Kristiyano ngadto sa Ginoo. Ang mga dokumento sa Vatican II ug ang mga gipangsaysay sa
mga Santo Papa naghisgut sa kabililhon ug importansya sa maong misteryo. Ang maampoong pagsabot
nato sa maong misteryo makita diha sa atong kinabuhi.
“Sa pagkatawo ni Kristo nahiusa kaniya ang anak sa Diyos pinaagi sa pagbuntog sa kamatayon
diha sa iyang kaugalingong kamatayon ug pagkabanhaw, giluwas ang katawhan ug giutro niya ngadto
sa bag-ong binuhat”. “Dili mahinungdanon kon ang usa ka tawo tinuli ba o dili. Ang mahinungdanon
mao nga siya bag-o nang binuhat.(Gal. 6:15)Kay bisan kinsa nga nahiusa kang Kristo, bag-o na siyang
binuhat. Ang daan miagi na ug ang bag-o miabot na”. (2Con. 5:17) Kay pinaagi sa Espiritu, gihiusa ni
Kristo ang mga gipangtawag niya nga naggikan sa ilang tagsa-tagsa nga mga lugar. Sa kadto nga
pagkahiusa, ang kinabuhi ni Kristo nabalita ngadto sa mga tumutuo. Pinaagi sa mga sakramento ,
nahiusa sila sa misteryoso ug tinood nga paagi kang Kristo diha sa iyang kasakit ug himaya.”(The
Church, 7)
“ Sa katapusang panihapon, sa kagabhion kanus-a siya gibudhian, ang atong manunubos
nagsugod sa eukaristiyanong sakripisyo sa iyang lawas ug dugo. Gibuhat niya kini aron pagpatunhay sa
sakripisyo sa krus hangtod sa panahon kanus-a mubalik siya pag-usab. Ug gisalig niya kini sa iyang
kapikas-ang simbahan, ang handumanan sa iyang kamatayon ug pagkabanhaw : ang sakramento sa
gugma, ang simbolo sa panaghiusa, ang kasabotan sa kalooy, ang bangkete diin si Kristo kan-on, ang
huna-huna napuno sa grasya, ug saad sa umaabot nga kahimayaan ihatag kanato.” (The Liturgy, 47)
“Kay nadawat ko gikan sa Ginoo ang patulon-an nga akong gitudlo kaninyo:nga ang Ginoong
Jesus, sa gabii nga siya gibudhian, mikuha sa pan. Unya nagpasalamat siya sa Dios, ug gipikaspikas
niya ang pan ug miingon, “ Mao kini ang akong lawas nga gitugyan alang kaninyo. Buhata kini aron
paghandom kanako”. Human sa panihapon gikuha niya ang kupa ug miingon, mao kini ang kupa sa
bag-ong kasabutan nga timaan sa akong dugo. Matag inom ninyo niini, buhata sa paghandom kanako.”
Kaysa matag kaon ninyo niining pan ug sa matag inom ninyo niining kupa, gisangyaw ninyo ang iyang
kamatayon hangtod sa iyang pagbalik.”(1 Cor. 11: 23-26)
5
“Si Jesus miingon kanila, 'Ako mao ang pan nga naghatag sa kinabuhi. Ang moari kanako dili
na gayod gutomon ug ang mituo kanako dili na gayud uhawaon. Gisultihan ko na kamo nga nakakita na
kamo kanako apan wala kamo motuo. Ang tanan nga gihatag kanako sa akong Amahan moari kanako.
Ug ang moari kanako dili ko gayod isalikway kay nanaog ako gikan sa langit dili aron pagbuhat sa
akong kaugalingong kabubut-on kondili aron pagbuhat sa kabubut-on sa nagpadala kanako: nga dili
ako kawad-an bisag usa sa tanan nga iyang gihatag kanako, hinuon banhawon ko silang tanan sa
kataposang adlaw. Kay buot sa akong Amahan nga ang tanan nga makakita sa Anak ug motuo kaniya
makabaton sa kinabuhing walay katapusan ug banhawon ko sila sa katapusang adlaw.”(Jn. 6: 35-40)
“Gipasalamatan nato ang Diyos tungod sa kupa sa panalangin. Matag inom nato niining kupa,
nakig-ambit kita sa dugo ni Kristo. Ug matag kaon nato sa pan nga gipikas-pikas, nakig-ambit kita sa
lawas ni Kristo. Kat usa lamang ka pan ug bisan daghan kita usa lamang kita ka lawas kay nakig-ambit
man kita sa usa lamang ka pan.”(1 Cor. 16-17)
Sa ato pa, ang misa ang katapusang panihapon sa Ginoo, mao usab ang dili mabulag nga:
● Sakripisyo diin ang sakripisyo sa krus gipatunhay;
● Mao ang handumanan sa kamatayon ug pagkabanhaw sa Ginoo;
● Ang balaang bangkete kung pagadawaton sa katawhan sa Ginoo ang lawas ug dugo ni
Kristo, mag-inambitay sa malampusong sakripisyo, pag bag-o sa kasabotan nga gihimo
sa Ginoo para sa tanan pinaagi sa dugo ni Kristo, ug pagdawat sa gisaad nga kahimayaan
sa gingharian sa Diyos.
Ang seremonyas nga nag sentro mahitungod sa Eukaristiya adunay duha ka klase: kadtong
gimugna ni Kristo ug kadtong gimugna sa Simbahang Katoliko. Ang una mao ang gibuhat sa atong
Ginoo sa iyang katapusang panihapon. Lakip niini ang pag konsagrar o ang paghimo sa pan ug bino
ngadto sa lawas ug dugo ni Kristo ug ang pagbahin-bahin niya niini sa iyang mga disipolo.
Samtang nangaon sila, mikuha si Jesus ug pan, nagpasalamat ug gipikaspikas niya kini ug
gihatag ngadto sa iyang mga tinun-an. Miingon siya, “Kan-a ninyo kini, kini mao ang akong lawas”.
Unya gikuha niya ang kupa ug gipasalamatan ang Dios. Gitunol niya kini kanila ug silang tanan
nanginom niini. Miingon si Jesus , “Kini mao ang akong dugo nga giula alang sa daghan ug naglig-on
sa kasabotan sa Dios.(Mk 14:22-24)
Kining maong seremonyas nga nahitabo sa katapusang panihapon dili mao lamang ang pag
mugna ug pagsugod sa sakramento kundili mao usab ang paghalad sa sakripisyo. Ang sakripisyo
6
nagpasabot og santos nga seremonyas buhaton aron pag pasidungog sa Ginoo ug sa pagluwas sa sala
pinaagi sa paghalad sa Amahan ug biktima nga patyon. Sa katapusang panihapon, si Kristo naghalad ug
sakripisyo sa iyang lawas ug dugo isip biktima nga klaro sa iyang kaugalingon kay siya miingon nga
ang iyang lawas anaa sa parte sa pan nga ihatag alang sa tanan. Gikuha niya ang pan ug nagpasalamat
siya sa Dios unya gipikaspikas niya kini ug gihatag kanila nga nag-ingon, “Mao kini ang akong lawas
nga gihatag alang kaninyo. Buhata ninyo kini aron paghandom kanako”. Human sa panihapon , gikuha
usab niya ang kupa ug nagpasalamat siya sa Dios. Gihatag niya kini kanila ig miingin siya, “Kining
kupa mao ang bag-ong kasabotan sa Dios, tiniman-an sa akong dugo nga giula alng kaninyo.(Lk.
22:19-20)
Ug ang iyang dugo anaa sa bino nga giula alang sa kapasayloan sa mga sala. “Samtang nangaon
sila, mikuha si Jesus sa pan, nagpasalamat sa Dios ug gipikaspikas niya kini ug gihatag sa iynag mga
tinun-an. Ug miingun siya, “Dawata ninyo kini ug kan-a. Kini mao ang akong lawas”. Unya gikuha
niya ang kupa, nagpasalamat sa Dios ug gihatag kanila nga nag-igon, “Inom kamong tanan niini,” siya
miingon “kini mao ang akong dugo nga naglig-on sa kasabotan, ang akong dugo nga gipaagas alang sa
daghan aron sa pagpasaylo sa mga sala.”(Mt. 26:26-28)
Ang maong mga pulong nagpakita nga si Hesus nagbuhat ug sakripisyo nga seremonyas ug nga
si Kristo nagsugo sa mga apostoles sa pagpadayon pagbuhat niini.
Ang ikaduhang klase sa Eukaristiyanong seremonyas mao kadtong gimugna sa katolikong
Simbahan nga nagkadaiya ug madasigon. Mao nga ang simpleng paagi sa pagsakripisyo nga gibuhat ni
Kristo- ang pag konsagrar ug pagbahin-bahin- gipalambo sa pagdagan sa panahon sa pagdumala sa
simbahan pinaagi sa pagdugang og mga basahon sa daan ug bag-ong kasabutan sa bibliya, pag-ampo
ug pagdayeg, pasalamat ug pangamuyo, paggamit ug insenso, mga sapot, musika ug uban pa.
IV. Mga Timailhan ug mga Simbolo sa Eukaristiya
MGA LUGAR SA KASAULUGAN
Ang katawhan sa Diyos nag-uban sa pagsaulog sa santos nga misa. Ang kaparian, kaobispuhan
ang mamahimong mangulo sa pagsaulog sa santos na Eukaristiya .
Sa ingkuranan sa pari ang pag-abli sa unang parti sa santos nga Eukaristiya. Diri sugdan sa Pari
ang pagtagad sa katawhan, mangulo sa pagsaulog sa santos nga Eukaristiya ug pag-ampo sa ngalan sa
7
tanang katawhan.
Ang liturhiya sa pulong sa ambo, diri ipasundayag sa katawhan ang pulong sa Diyos.
Ang liturhiya sa eukaristiya sa altar kini gisaulog ug diri mahitabo ang pagkonsagrar sa
ordinaryong pan ug bino ngadto sa lawas og dugo ni Kristo.
PAGHALOK SA ALTAR
Niadtong mga panahon sa Vatican I, kasagaran ika-siyam ka besis mo halok ang pari sa altar.
Ang Misa magsugod sa pasiunang pag-ampo, dayon and orate fraters. Mosunod dayon dinhi ang pag-
ampo sa eucharistice dayon ang pag-ampo sa pagpangalawat ug ang katapusang panalangin. Sa atong
panahon karun ikaduha nalang muhalok ang pari sa altar : sa pagsugod og sa katapusan. Sumala sa
giingon sa pangkalahatang paliwanag sa Misal Romano(27;85), ang pari o ang kauban niya sa pag-
abot sa altar sila magpakita og pagtagad sa altar (paagi sa pagduko o pagluhod). Pagkahuman muhatag
og pagtahod sa altar ang pari og ang uban pang mga naordinahang ministro. Paagi sa paghalok sa altar.
PAGHUGAS SA MGA KAMOT
Ang tubig, dili lamang kini nagsimbolo ug kinabuhi, kundili pati usab sa kahinlo. Atong
madungog sa mga epeklekasyon nga gikinahanglan kining paghugas sa mga kamot pagkahuman og
dawat sa lain-laing klase sa mga halad pareha sa mantikilya ug uban pa.
Ang paghugas sa kamot sa tubig sa sulod sa usa ka misa usa ka simbolo ug dili lamang tungod
kay hugaw ang mga kamot sa pari. Usa usab niini ang ationg naandan nga pagpanguros gamit ang agwa
bendita sa pagsulod sa simbahan.
Usa ka tima-ilhan ang pahugas sa mga kamot sa misa ang atong pagkamakasasala. Sumala sa
kinatibuk-ang eksplinasyon sa Misal Romano, nga ang paghugas sa mga kamot kay ginabuhat sa kilid
sa altar dili sa tunga niini. Kinahanglan nga usa ka pitsel nga tubig, usa ka sakto kadakong planggana
nga bubu-anan sa tubig, ug isa ka dako nga tu-alya para maoy trapuhanan sa mga kamot paghuman og
hugas.
Ang paghugas sa mga kamot sa usa ka balaan nga Misa usa ka kalihukan ug simbolo sa
panginahanglan ug pagpangayo sa usa ka pari sa kalooy sa Ginoo para sa iyang pagkamakasasala.
PAGBUTANG SA KAMOT SA DUGHAN
Gisaysay ni Hesus ang duha ka klase sa tao nga nisulod sa templo para mag-ampo, gipaila-ila
niya sila dili lamang sa pamaagi sa ilang gisulti, kundili nagbasi usab sa ilang lihok. Ang usa ka pariseo
nakatarong sa pagtindog naghangad nga gipasalamatan ang Diyos. Ang usa ka Publikano nagduko ug
gibutang ang kamot sa kasing-kasing ug nangayo ug kalooy sa Diyos
Ang kalihukan nga pagbutang sa kamot sa kasing-kasing usa ka timaan sa pagpa-ubos ug
paghinulsol. Sa sinugdanan sa Misa sa pagmahay sa nabuhat nga mga sala ginabutang ang kamot sa
dughan sa pari ug ang katawhan sa pag-ampo sa “Confiteor” sa linya nga “ kay akong sala…”.
Ang pagbutang sa kamot sa dughan nga wala sa buot sama ra nga wala kiniy tinuod nga bili.
PAG-INSENSO
Ang insenso dili lamang usa ka pamaagi sa paghatag og tima-ilhan sa usa ka kasaulugan kundili
usa ka pagpakita ug respeto natong mga magsisimba. Ang pag-insenso usa simbolo sa pagsimba, ug
kini dapat kang Hesukristo lang ihalad, tungod kay sa iya lang maingon “ikaw lang ang balaan, ikaw
langang Ginoo”.
Sa uban pang bahin sa Misa, ang pag-insenso usa ka pagtahod sa Ginoo. Sama sa pagsugod sa
8
ebanghelyo, o dili kaha sa prosesyon sa pagsugod sa Misa.
Dapat naa sa insaktong pamaagi ang pagpaaso sa insenso. Dungan sa pagtaas sa insenso ang
pag-ampo ug pagsimba kang Ginoong Hesu Kristo.
PAGBASA SA EBANGHILYO
Ang Ebanghilyo ang kanunay mangulo sa tanang kasulatan tungod kini ang nagpahayag sa
kinabuhi ug ang nakat-unan sa atong manunubos.
Para sa Pulong sa Diyos sa duha ka Testamento, ang ambo ang insaktong basahan. Usa lamang
ka-kleriko, diyakono o pari, ang getugutan sa pagbasa sa Ebanghelyo, pero ang ubang basahon pwede
pagabuhaton sa mga Lektors.
Kinahanglan nga nakatindog ang tanan sa pagbasa sa ebanghilyo agi’g pagpakita ug respeto ug
andam kana sa pagdawat ug pagtuman sa pulong.
Manalangin usa ang pari sa dili pa niya kuha-on ug basahon ang Ebanghelaryo para mahimo
siyang dapat sa iyang pagabuhaton. Ang paghalok sa libro sa Ebanghelaryo pagkahuman ug pagbasa
nagpakita sa pagrespeto ug paghigugma sa balaan nga Ebanghelyo ni Hesu Kristo.
ANG PAN UG ANG BINO
Ang pan ug ang bino mamahimong lawas ug dugo ni Hesu Kristo sa gahum sa espiritu sa balaan
nga Eukaristiya. Simbolo ang pan sa inahang yuta nga nagpakaon sa tao, para sa atong mga
magsisimba. Simbolo ang pan sa pagkabanhaw ug pagkabuhi nga wala’y katapusan.
Ang paghigugma ni Hesu Kristo ang simbolo sa pan sa Eukaristiko. Ang pan mao karon ang
lawas ni Hesus. Ang pag-inom sa bino nahimong pamaagi sa pagtilaw sa panghitabo sa kinabuhi.
Simbolo usab sa dugo sa tawo ang bino. Ang dugo sa manunubos sa Daang Kasulatan ginasimbolo na
sa bino.
Usa ka halad ang pan ug bino. Pareho sila para sa kinabuhi. Halad sa paghigugma ang pan u
gang bino sa eukaristiya. Simbolo sila sa dugo ug lawas sa atong Ginoo nga nagsakripisyo sa iyang
kaugalingon para sa atong kaluwasan.
ANG EPIKLESE PARA SA EUKARISTIYA
Bag-o magkonsagra ginapatong usa sa Pari ang iyang mga kamot pakulob sa pari ang iyang
mga kamot pakulob sa pan ug bino, ug magsimbolo sa Krus sa ibabaw niiini. Usa kini ka importante
nga kalihukan sa balaan nga Misa.
Ang mga kamot sa pari sa ibabaw sa pan ug bino nagpakita sa gahum sa Diyos nga naghatag
kasiguruan nga mahimung tinuod kini nga sakramento sa lawas ug dugo ni Kristo.
Sa unang pag-ampong Eukaristiko adunay pagsimbolo sa krus sa epiklese para sa komunyon.
Ug paga-ampoon kini sa pari para sa pagpangayo ug basbas: “… kaming tanan nga makatagamtam sa
pinakabalaang lawas ug dugo sa imung anak niining simbahan makadawat sa tanang gasa gikan sa
langit”.
PAGTAAS SA PAN UG BINO
Sa sulod sa usa ka beses ginapataas sa pari ang pan ug ang bino: sa pag-andam sa mga halad, sa
konsagrasyon, ug sa doxolohiya.
Sa konsagrasyon ginapataas sa pari ang pan ug ang bino samtang iyang gisaysay ang
panghitabo sa katapusang panihapun. Ang pagtaas sa mga halad nga mao ang pan ug ang bino usa ka
pamaagi sa pagpakita ug respeto ug pagpasalamat sa Ginoo sa iyang paghatag sa iyang lawas ug dugo
9
para kitang tanan maluwas sa mga sala.
ANG TIMAAN SA KALINAW
Pagkahuman sa pag-awit sa “Amahan Namo” mosunod dayon ang paghald sa pag-ampo sa
kalinaw. Ug sunod niini ang iyang paghatag ug timaan sa kalinaw sa tanang nagsimba.
Ang paghatag ug timaan sa kalinaw sa usag-usa nga nagsimba usa ka pamaagi sa pagpakita og
paghinigugmaa’y adesir sila mudawat sa usa ka lawas ni Kristo, ang sakramento sa lawas ug dugo ni
Hesu Kristo .
Sa timaan sa kalinaw, atong ginatuman ang panginahanglan para mo-abot sa ato ang gihatag sa
Diyos nga kalinaw, ug ang pakighi-usa, ug aron atong mahinumduman nga aduna’y andam nga kasing-
kasing sa Diyos modawat kanato.
PAGPIKAS-PIKAS SA PAN
Ang pagpikas-pikas sa pan, nagpasabot nga kini nagpakita sa kahiusahan ug paghinigugmaay,
tungod kay ang usa ka pan gibahin-bahin ngadto sa mga ka-igsoonan.
Ang timaan sa pagpikas-pikas sa pan gikan mismo sa atong Ginoo. Ginasaysay kini sa
katapusang panihapon. Ang pagpikas-pikas sa pan usa ka simbolo sa pagpasakit sa kamatayon ni
Kristo.
ANG KOMUNYON SA KALIS
Ang pagkumonyon sa kalis usa usab ka timaan sa tinuod nga pagkahiusahay sa mga nagsa-
ulog.
Ang kalis, nga gibutang sa ibabaw sa gamay nga lamisa, ginadala ngadto sa altar sa pag-andam
sa mga halad.
Ginahatagan kita niya sa maayong panlawas pinaagi sa pagkaon nato sa iyang lawas nga iyang
gehatag kanato. Ug iya kitang ginahinloan pinaagi sa pag-inom sa iyang dugo nga ni-awas para sa ato.
V. Liturhikanhon nga mga Detalye sa Eukaristiya
Ang Eukaristiya, Usa ka Pagpasalamat ug Pag-ampo
Si Juan Ebanghelista iyang giila ang lugar kung dis-a nahitabo ang milagro sa pagpadaghan sa
pa ug isda (cf. Jn. 6:1-15), ug kini nagpakita sa usa ka buhat sa pagpasamat ni Hesus sa iyang Amahan
(Jn. 6:24). Mao kini ang usa ka hiyas nga gitiman-an sa mga Apostoles nga kinahanglan kitang
magpasalamat sa atong Amahan sa langit. Sa Katapusang panihapon ni Hesus, gikuha niya ang kapa,
gipasalamatan ug gihatag sa iyang mga tinun-an, ug miingon; panginom kamong tanan kay mao kini
ang akong dugoakong iula sa bag-ong kasabutan alang sa kapasayluan sa mga sala. Sa katapusang
panihapon ni Hesus gikuha sa Simbahan ang ediya sa Eukaristiya isip usa ka pagpasalamat.
10
Ang aspeto sa Eukaristiya isip usa ka pagpasalamat nagagikan sa panabot sa Simbahan sa
kahiladman sa kini nga Sakramento isip letiral nga paghubad gikan sa termenong Greyigo nga mao
ang, “Eucharistein”, nga sa ato pa, “pagpasalamat”. Tungod sa Simbahang Katoliko atong makita nga
ang selebrasyon sa Santos nga Eukaristiya usa ka paghinumdom sa mga buhat ni Hesus sa
pagpasalamat sa iyang Amahan nga atoa sa langit, ug kaning mga buhat karon naghiusa kanato sa gawi
sa pagpasalamat sa mga grasya na nadawat nato sa atong pang adlaw-adlaw nga pagkinabuhi. (hinubad
gikan sa CCC 1325)
Ang Eukaristiya usa ka selebrasyon nga naghiusa kanato sa kumunidad ni Kristo kon dis-a
nadawat nato ang paghatag ug tinud-anay nga pagpasalamat sa atong Ginoo. Kini nga kumunidad
nagaampo sa nabanhaw nga Kristo nga mao ang tinubdan sa atong mga pag-ampo; pagpasalamat,
pagdayeg sa Ginoo, kapasayluan sa mga sala ug mga petisyon sa mga grasya nga atong
nadawat.(hinubad gikan sa CFC 1680)
Asa man nato ihatag ang atong mga pagpasalamat?
Ang Eukaristiya usa ka importante nga buhat sa pagpasalamat sa Amahan, pag-antos ug
kamatayon ni Kristo, ug ang paggiya sa Spirito Santo. Kining tanan nagtukmod kanato nga ang
pagsaulog sa Eukaristiya sa nagkahiusang kumunidad mutubo unta sa halalom nga pagpanabot sa Tulo
ka Persona. Ang Eukaristiya nibutho nagagikan sa pagluwas sa Tulo ka Persona kanato sa atong mga
sala: Amahan, Anak, ug Spirito Santo. (hinubad gikan sa CFC 1683)
Kinsa ang Sentro sa pagsaulog nato sa santos nga Eukaristiya?
Ang sentro sa atong pagsaulog sa Eukaristiya isip usa ka pagpasalamat mao si Kristo ang
modelo sa pagkamaalampuon ug mapasalamaton sa Amahan sa langit. Ang Eukaristiya naghisgot sa
kinabuhi ni Kristo sa iyang kinatibuk-ang paghatag sa iyang kaugalingon sa iyang Amahan ug kanato.
Nianhi si Hesus dili lamang aron sa pagpaila sa gugma sa iyang Amahan kanato, apan gigiya usab kita
niya sa unsang paagi nga kita pagahigugmaon ug kita usab mahimong komentado sa paghatag sa atong
kaugalingon ngadto sa atong Amahan sa langit. Si Kristo nakighiusa kanato sa pagpasalamat ug sa
pagdayeg sa Amahan. Ang Amahan nanginahanglan ug usa ka tinood nga pagdayeg sama sa
Eukaristiya, ug mao kini si Kristo kinsang naghimong posible kini nga sakramento.(hinubad gikan sa
CFC1684)
11
Ang Eukaristiya, mao ang sakramento sa atong kaluwasan nga gikan kang Kristo sa iyang
pagpalansang sa krus., ug usab usa ka sakripisyo sa pagdayeg sa pagpasalamat sa mga binuhat sa
Ginoo. Sa Eukaristiya ang tanang sakripisyo sa gugma sa iyang mga binuhat iyang gihatag sa Amahan
diha sa pagpakamatay sa Krus ug pagkabanhaw ni Kristo. (hinubad gikan sa CCC1359)
Ang Eukaristiya usa ka sakripisyo sa pagpasalamat sa Amahan, ug usa ka gasa nga gipadayag sa
Simbahan sa dakong pasalamat sa Amahan sa tanan niyang mga kaayo, sa pagmugna sa tanang mga
butang, pagluwas kanato ug pagpasaylo sa atong mga sala. Ang Eukaristiya, una sa tanan, usa ka
“pagpasalamat”. (hinubad gikan sa CCC1360)
“Buhata kini aron paghandom kanako”. Kitang tanan isip mga Kristiyano gisugo sa
paghinumdom sa gugma ni Kristo, ug ang sakripisyo sa paghinumdom gitawag nga Eukaristiya o
Pagpasalamat. Ang Pari nag-anyag kanato sa usa ka pag-ampo sa Santos nga Misa nga mao ang: “atong
pasalamatan ang Ginoo nga atong Diyos”, ug kitang tanan mutubag; “angay ug matarong”. Usa kani
nga kamatouran nga ang Sakramento sa Eukaristiya usa ka pagpasalamat sa Amahan sa iyang paghatag
sa iyang Bugtong Anak kanato aron sa pagluwas sa atong mga sala. Nagpaila lamang kini sa dakong
gugma sa Amahan kanato.
Ang Eukaristiya, Usa ka Sakripisyo nga Sakramento
Ang Misa usa ka sakramento sa pagsakripisyo nga gigasa ni Kristo ug sa Simbahan. Kini nga
sakripisyo ni Kristo mao ang pag-ula sa iyang kaugalingon ngadto sa Krus. Usa usab kini ka sakripisyo
sa Simbahan tungod kay si Kristo nakighiusa man sa Simbahang Katoliko sa aktuwal na pagdayeg sa
iyang Amahan. Ang Mesa usa ka sakripisyo kay nag simbolo man kini sa duble nga konsekrasyon sa
“pan ug bino”, nga mao ang naghatag sa presensiya sa kamatayon o sakripisyo sa Krus. (hinubad gikan
sa Catholic Encyclopedia for School and Home)
Sa unsang paagi ang Eukaritiya usa ka paghinumdom sa Sakripisyo ni Kristo?
Ang Eukaristiya usa ka paghinumdom nga gihatagan ug presensiya ang aktuwal na sakripisyo ni
Hesus sa paghatag sa iyang kaugalingon sa Amahan diha sa Krus, alang sa kaluwasan sa tanan. Ang
12
Eukaristiya mao ang sakripisyo nga gikan jud sa mga pulong ni Kristo sa iyangt katapusang panihapon
nga mao ang; “kini ang akong dugo nga akong ihatag kaninyo ug kani mao ang lapa sa akong dugo sa
bag-ong kasabutan sa akong ihatag kaninyo(Luke 22:19-20). Ang sakripisyo sa Krus ug sa Eukaristiya,
nahimong usa ug pareho nag sakripisyo.
Ang Eukaristiya usa pud nga paghinumdom sa paghatag ni Kristo. Sa tanang mga pag-ampo sa
Eukaristiya atong mamatikdan nga usa kani ka institusyon sa pag-ampo nga gitawag ug “anamnesis o
paghinumdom” (hinubad gikan sa CCC1362)
Sa bag-ong kasabutan, ang kamatayon naghatag ug bag-ong panabot kanato. Sa pag selebrar sa
Simbahan sa Eukaristiya, siya nakighiusa kang Kristo ug iyang gihatagan ug presensiya ang sakripisyo
ni Kristo nga giula sa Krus. (hinubad gikan sa CCC1364)
Si Kristo nagmugna sa Eukaristiya diha sa iyang katapusang panihapon uban sa iyang mga
Apostoles, kay aron ang iyang maduguong sakripisyo diha s Krus mahinumduman sa tanang mga
henerasyon. Si Pope Paul VI, naghisgot unsa ang pasabot niini; “gumikan sa misteryo sa Eukaristiya,
ang sakripisyo diha sa Krus nga giula sa Bukid sa Kalbaryo, nagpahinumdom sa pagluwas kanato ug sa
kapasayluan sa mga sala. (hinubad gikan sa CFC 1689)
Gimugna ni Kristo ang Eukaristiya aron nga ang iyang kamatayon diha sa Krus nga mahatagan
ug presensiya hangtod karon nga 2000 ka mga tuig na ang nilabay. Ang Eukaristiya usa ka sakripisyo
kay tungod anaa si Kristo ug ang presensiya sa paghatag sa iyang kaugalingon ngadto sa Amahan.
Apan ang kasing-kasing sa selebrasyon sa Eukaristiya mao si Kristo nga nagpahayag sa tinuod nga
gugma sa Amahan. (hinubad gikan sa CFC 1690)
Ang Eukaristiya usab mao ang sakripisyo sa Simbahan. Ang Simbahan nga mao ang Lawas ni
Kristo nakigkauban sa paghatag ug pagdayeg sa Amahan. Sa Eukaristiya makita ang sakripisyo ni
Kristo ug nahimu pud kining sakripisyo sa iyang katawhan. Ang kinabuhi sa mga magtotoo,ang ilang
pagdayeg, sakripisyo, pag-ampo ug mga buhatnakighiusa kang Kristo. Ang Sakripisyo ni Kristo nga
anaa sa presensiya sa “altar” nahimong posible sa tanang henerasyon sa kinabuhi sa mga Kristiyano
nga nagkahiusa sa pagdayeg sa Ginoo. (hinubad gikan sa CCC1368)
Ang sakripisyo ni Hesus nagbag-o sa sakripisyo sa karaang kasabutan., ang paghalad sa
13
karnero, pagsabwag sa dugo ug ang sakripisyo sa pagkaon. Sanglit nga dugo sa usa ka hayop, sa
katapusang panihapon gimugna ni Kristo ang bag-ong kasabutan sa sa iyang kaugalingong dugo, ug
siya miingon; “mao kini ang akong dugo nga iula kaninyo alang sa kapasayluan sa mga sala(Mt.
26:28). (hinubad gikan sa CFC1693)
Ang bag-ong butang sa sakripisyo ni Hesus mao ang, wala kini natapos sa kamatayon apan sa
bag-ong kinabuhi. Ang pagkabanhaw ni Hesus nagpasabot lamang sa kahapsay sa iyng pagluwas ug
simbolo nga gidawat sa iyang Amahan ang iyang sakripisyo. Isip usa ka biktima, si Kristo ang bag-ong
giula nga karnero ngadto sa Kalbaryo. Tungod niini siya ang “Buhing Sakripisyo”, nga kanunay
nakigkauban kanato sa pagdayeg sa Amahan diha sa Eukaristiya. (hinubad gikan sa CFC1694)
VI. Ang Eukaristiya sa Kinatibuk-an
1. Unsay pasabot sa Eukaristiya?
Ang Eukaristiya usa ka pagsakripisyo gayud sa Lawas ug Dugo sa atong Ginoong Jesu-
Kristo diha sa iyang pagsakripisyo sa Krus ngadto sa tanang katawhan hangtud sa iyang
mada-ugong pagbalik. Iyang gitugyan ngadto sa Simbahan ang paghinumdum sa iyang
kamatayon ug pagkabanhaw. Kini nagpakita sa simbolo sa panaghi-usa, pagtabang sa
nanginahanglan, ang iyang paskuwal nga bangkiti kansang si Kristo atong gidawat sa atong
kaugalingon, ang mga panghuna-huna napuno sa grasya ug ang pagpaabot sa kahimayaan
nga iyang gihatag kanato.
2. Kanus-a man si Kristo-Jesus nahiusa sa Eukaristiya?
Si Jesu-Kristo nahiusa diha sa Eukaristiya sa adlaw sa Huwebes Santo “sa gabii sa
dihang siya gibudhian” (1 Cor.11:23), human sa iyang paghimo sa Katapusang Panihapon
uban sa iyang mga Apostoles.
3. Giunsa niya paghiusa ang Eukaristiya?
14
Human sa pagtapok niya sa iyang mga tinun-an pinaagi sa Sinakolo, mikuha siyag pan.
Iyang gipikas ug gihatag ngadto kanila nga nag-ingon, “Dawata ninyo kini ug kan-a, kay kini
mao akong Lawas nga akong gitugyan kaninyo”. Ug sa samang paagi mikuha siya ug kalis ug
miingon, “Dawata ninyo kini ug imna. Kini mao ang kalis sa akong Dugo sa bag-o ug walay
katapusang kasabutan”. Kini modagayday kaninyo ug sa tanan aron ang mga sala mapasaylo.
Buhata kini aron paghandum kanako.
4. Sa unsang paagi nga ang Eukaristiya anaa sa kinabuhi sa Simbahan?
Ang Eukaristiya mao ang tinubdan sa kinabuhi sa mga Kristiyano. Diha sa Eukaristiya,
ang makaluluwas nga buhat sa Ginoo dinhi kanato ug ang atong pagsimba kaniya miadto
kaniya. Naghatag kini sa tanang Ispiritohanong kamaayo sa Simbahan, nga si Kristo mismo
nga atong Ginoo. Pagkalawat uban sa kinabuhing-Diosnon ug ang panaghiusa sa katawhan
sa Dios naghulagway diha sa Eukaristiya. Pinaagi sa Eukaristikanhong kasaulogan nahiusa na
kanato diha sa liturhiya sa langit ngadto sa kinabuhing walay katapusan.
5. Unsa man ang mga pangalan niining Sakramentoha?
Ang kaanindot niining maong Sakramentoha mapakita diha sa nagkalain-laing
pangalan nga adunay kabililhon. Ang komon nga pangalan niini mao ang: Ang Eukaristiya
(Eucharist), Misa (Holy Mass), Ang Katapusang Panihapon sa Ginoo (the Lord's Supper), Ang
Pagpikas-pikas sa Pan (the breaking of Bread), Balaang Kasaulogan (the Eucharistic
Celebration), Ang Paghandum sa Pagpasakit, Pagkamatay, ug Pagkabanhaw sa atong Ginoo
(the Memorial of the Passion, Death, and Resurrection of the Lord), Ang Balaang Sakripisyo
(the Holy Sacrifice), Ang Balaan ug Diosnong Kasaulogan (the Holy and Divine Liturgy), Ang
Balaang Mesteryo (the Sacred Mysteries), Ang Pinakabalaang Sakramento sa Altar (the Most
Holy Sacrament of the Altar), ug ang Balaang Pagkalawat (the Holy Communion).
6. Asa mang dapita mopasibo ang Eukaristiya sa Dioyosnong Plano sa kaluwasan?
Ang Eukaristiya gipakita usab diha sa Karaang Kasabutan nga ang tanan anaa sa
paglabang pinaagi sa pagkaon nga gisaulog kada-tuig sa mga Judio uban sa pan nga walay-
patubo aron paghandum sa ilang pag-antos, ngadto sa kagawasan gikan sa Ehipto . Si Kristo
nagsulti ug nagtudlo niini ug naghiusa niini sa dihang iyang gisaulog ang Katapusang
15
Panihapon kauban sa iyang mga Apostoles. Ang Simbahan, masaligon diha sa Balaod sa
atong Ginoo, “Buhata kini aron Paghandum kanako” (1 Cor. 11:24), nga ginasaulog sa
kanunay sa Eukaristiya, labi na sa Adlaw'ng Domingo, ang Adlaw sa Pagkabanhaw ni Jesu-
Kristo.
7. Unsa ang mapakita diha sa pagasulog sa Balaang Eukaristiya?
Ang Eukaristiya nagpakita sa duha ka bahin nga naglarawan sa usa lamang ka pagtuo.
Ang Kasaulogan sa pulong nagbuhat sa pag-proklamar ug pagpaminaw sa Pulong sa Ginoo,
ug ang Kasaulogan sa Eukaristiya uban sa pagpakita sa pan ug bino, ang pag-ampo o ang
anapora (anaphora) nga naglakip sa mga pulong sa konsagrasyon ug pagdawat.
8. Kinsa man ang ministro sa pagsaulog sa Eukaristiya?
Ang pwede makahimo pagsaulog sa Eukaristiya mao lang kadtong gi-ordinahan nga
Pari o Obispo (Bishop or Priest) kinsa naghimo o naglarawan sa pagkatao ni Kristo ang
Pangulo, ug sa ngalan sa Simbahan.
9. Unsa man ang importante o kinahanglan nga elemento para sa kasaulogan sa
Eukaristiya?
Ang importanteng elemento mao ang pan nga walay patubo ug bino nga gikan sa
ubas.
10. Sa unsang paagi nga ang Eukaristiya nahimong paghandum sa Sakripisyo ni Kristo?
Ang Eukaristiya mao ang Paghandum kang Kristo sa paagi nga anaa ug dunay
panghitabo kaniadto nga pag-Sakripisyo ni Kristo nga naghalad ngadto sa iyang Amahan diha
sa ibabaw sa krus, alang ngadto sa tanang mga katawhan. Ang pag-Sakripisyo nga anaa sa
Balaang Eukaristiya nagpadayag gayud diha sa pagkahiniusa gayud mismo, “kini mao ang
akong Lawas nga akong gitugyan kaninyo” ug “kini ang kalis sa akong Dugo sa bag-ong
kasabutan nga nag-ula alang kaninyo” (Lk. 22:19-22). Ang sakripisyo diha sa krus ug ang
sakripisyo diha sa Eukaristiya usa ra ug mao rang Sakripisyoha. Ang Pari ug ang Biktima isa
ra; ang paagi lang sa paghalad mao ang nakalahi: sa madugoong pamagi diha sa krus ug sa
dili madugoong paghalad diha sa Eukaristiya.
16
11. Sa unsang paagi ang Simbahan nahilambigit diha sa Eukaristiya nga pag- Sakripisyo?
Diha sa Eukaristiya ang Sakripisyo ni Kristo nahimo usab nga Sakripisyo sa miyembro
sa iyang Lawas nga mao ang Simbahan. Ang kinabuhi sa mga magtutu-o, ang ilang mga
pagdayeg, ang ilang mga pag-antos, ang ilang pag-ampo, ug ang ilang mga pagpaningkamot,
mao ang nahimong hiniusa ngadto kang Kristo. Sa paagi nga pag-Sakripisyo, ang Eukaristiya
nahimong sama sa paghalad sa tanang mga tumo-tuo, buhi man o patay, alang sa
kapasayloan sa mga sala ug aron usab makadawat sa Ispiritu-hanon ug grasya gikan sa Dios.
Ang Simbahan sa Langit nahimo usab nga hini-usang paghalad ni Kristo.
12. Sa unsang paagi nga ana-a man si Kristo sa Eukaristiya?
Si Jesu-Kristo ana-a gayud sa Eukaristiya sa usa ka lahi ug dili-makompara nga paagi.
Siya anaa gayud ug Tinood, Kamatuoran ug Substansiya nga pamaagi uban sa iyang Lawas
ug Dugo, uban usab sa iyang Ispiritu ug pagka-Dios. Sa ato pa ang Eukaristiya nagpasabot
nga anaay Sakramento nga pamaagi ubos sa pan ug bino. Si Kristo tibook ug kinatibok-an,
Ginoo ug Tawo.
13. Unsa may pasabot sa Transubstantiation o Pagkausab?