Hogeschool van Amsterdam, 14 mei 2013
Hogeschool van Amsterdam, 14 mei 2013
Ethiek: het kind van de jaarrekening Fraude Sterk geflatteerde winstcijfers Vernietiging van documenten Onkunde, zelfverrijking, moedwillige verdraaiing
van feiten Rol van banken, accountants, adviseurs en van
betrokken ‘topmanagers’ ligt zwaar onder vuur Beurskoersen kelderen, saneringen volgen;
sommige bedrijven verdwijnen zelfs geheel Aandeelhouders en werknemers zijn bijna altijd
kind van de (jaar)rekening.
Moraal en ethiek Morele waarden: collectieve overtuigingen van
wat goed is Intrinsieke waarden: het ultieme doel
Vrijheid, gezondheid, vrede, gelijkwaardigheid
Instrumentele waarden: Middelen om doel te bereiken Moedig zijn; Eerlijk zijn; Respectvol omgaan met anderen
Morele normen: gedrag dat mensen van elkaar verwachten Afgeleid van morele waarden
Kom je beloften na; Spreek de waarheid; Misleid je medemens niet; Eerlijk delen
Morele kwesties
Vier Waardedomeinen met voorbeelden
Ethische perspectieven
Morele kwestie
Benadering of optiekKijk met verschillende brillen naar dewerkelijkheid!
Ethische optiek: rechtvaardigheid; menswaardig Economische optiek: welvaart Juridische optiek: rechtmatig Management optiek: doelen realiseren Esthetisch optiek: schoonheid Politieke optiek: etcetera
Deugdenethiek(1)
Deugden van rechtvaardigheid
Representatief voor algemeen moreel gedrag
Rechtvaardigheid Billijkheid Onpartijdigheid Oprechtheid Loyaliteit
Deugdenethiek(2)
Deugden van zelfvorming
Ontwikkeling van verantwoordelijk-heid
Zorgvuldigheid Geestelijke moed Leergierigheid Gedisciplineerdheid
Deugdenethiek(3)
Deugden van zorg
Leidmotief is verbondenheid
Zorgzaamheid Behulpzaamheid Onbaatzuchtigheid Liefdadigheid
Gevolgenethiek
Wat zijn positieve/negatieve gevolgen van een handeling?
Varianten Hedonisme Eudemonisme Utilisme
Genot
Geluk
Nut
Beginselethiek
Is een handeling wel moreel juist of strijdig met de wet, norm, recht, plicht of beginsel?
Herkomst van beginselen• God• Rede• Sociaal contract
Universele mensrechten (1948)
Regionale rechten Plichtenethiek van Kant
Ethisch probleem analyseren en oplossen Formuleer ethisch probleem (waardenconflict?)
Wijs ethisch verantwoordelijke aan (wie is de probleemeigenaar of morele actor?)
Analyseer de feiten (ethisch / economische / juridische optiek?)
Inventariseer de stakeholders (wie hebben nadeel of voordeel bij de maatregelen?)
Inventariseer de waarden (wat is nastrevenswaardig?)
Geef een ethisch oordeel over ethisch dilemma (Is oordeel ontleend aan beginselethiek / gevolgenethiek?)
Formuleer je eigen oplossing
MVO: bedrijfsethiek in de praktijk Waarom MVO (people, planet, profit)?
Waarden als gezondheid, gelijke kansen en mensenrechten
Toegenomen mondigheid van werknemers en burgers
Tegenprestatie voor het ‘recht om te ondernemen‘ Toenemende druk van stakeholders op bedrijven Vertrouwen winnen van stakeholders
Loders Croklaan en MVO
Loders Croklaan en MVO
Wat en waarom een klokkenluidersregeling? Hoe om te gaan met vermoedens van
misstanden in overheidsorganisaties en ondernemingen?
Intern meldpunt = vertrouwenspersoon Klokkenluidersregeling = Gedragscode voor
werknemers - bevorderen waarden en normen Corporate Governance Code (2008): NL
beursgenoteerde bedrijven moeten beschikken over klokkenluidersregeling
Meldingsprocedure zorgvuldigheid vereist -rechtsbescherming voor klokkenluider
Enkele organisatie met een klokkenluidersregeling? Beursgenoteerde bedrijven Ziekenhuizen Woning Culturele instellingen Hogeschool van Amsterdam Hogeschool InHolland Ajax Et cetera
De negen ethische principes van Deloitte(1)
Wat wij van onze medewerkers verwachten Eerlijkheid en integriteit: we handelen op een
eerlijke en integere wijze Professioneel gedrag: we handelen naar de
letter en geest van de toepasselijke wet- en regelgeving
Competentie: we leveren een passende deskundigheid en bekwaamheid voor iedere opdracht
De negen ethische principes van Deloitte(2)
Objectiviteit: we streven naar objectiviteit bij het formuleren van onze professionele opinies en advies dat we geven
Vertrouwelijkheid: we respecteren de vertrouwelijkheid van informatie
Oprecht zaken doen: we committeren ons aan een oprechte manier van zakendoen
De negen ethische principes van Deloitte(3) Maatschappelijke verantwoordelijkheid: we
onderkennen de impact die we hebben op de wereld om ons heen en nemen die serieus
Respect en gelijke behandeling: we behandelen al onze collega’s met respect, hoffelijkheid en op gelijke wijze
Verantwoordelijke besluitvorming: we geven het goede voorbeeld met onze gedeelde waarde als gemeenschappelijke basis
Case: Universele Verklaring van de Rechten van de Mens(1) Mensenrechten Eenieder heeft recht op eigendom, hetzij
alleen, hetzij tezamen met anderen Eenieder heeft recht op vrijheid van mening
en meningsuiting Eenieder heeft recht op arbeid Eenieder heeft recht op gelijk loon voor
gelijke arbeid Eenieder heeft recht om vakverenigingen op
te richten
Case: Universele Verklaring van de Rechten van de Mens(2) Geef aan of deze mensenrechten gebaseerd
zijn op beginselethiek of op gevolgenethiek. Motiveer
Welke van deze mensenrechten vind je voor het bedrijfsleven heel belangrijk? Motiveer
Case voetbalclub en trainer Je bent voorzitter van voetbalclub Vitesse. Met jouw
trainer John van der Brom heb je privé zeer goed contact. Je komt regelmatig bij elkaar over de vloer. Op een dag vertelt jouw trainer je dat hij de club wil verlaten om bij de concurrent Anderlecht aan de slag te gaan. Hij verzoekt jou het concurrentiebeding (op straffe van schadevergoeding) uit de arbeidsovereenkomst te schrappen. Hij belooft dat hij voor zijn nieuwe club Anderlecht geen spelers van Vitesse zal halen en opnemen in zijn selectie. Het bedrijfsprotocol van Vitesse schrijft voor dat spelers zich zoveel mogelijk aan het concurrentiebeding te houden.
Behandel deze case met het stappenplan voor een ethische analyse
En nu de beurt aan jullie……debatstellingen bedrijfsethiek Bonusstructuren als methode van
gedragsbeïnvloeding is zo gek nog niet! Het is nodig tijd voor Bedrijfsethiek 2.0! Topmanagers van grote bedrijven mogen
miljoenen euro’s verdienen per jaar Bedrijven hebben een morele plicht aan
goede doelen te doneren Klokkenluiders zijn verklikkers en verraders Meldpunt voor klokkenluiders is hard nodig