HİLMİ YÜNCÜ ANISINA VİYADÜKLER SEMPOZYUMU KASIM 01 ...kvs.imo.org.tr/bildiri-ozetleri-kitabi.pdf · ve Tasarımı Gerçekleştiren Bilgisayar Program ... köprüde yapılan

KÖPRÜLERVİYADÜKLER

BİLDİRİ ÖZETLERİSEMPOZYUMUHİLMİ YÜNCÜ ANISINA

01-02KASIM2019ANKARAİMO KKMNECATİ BEY CAD. NO: 57 KIZILAYANKARA

TMMOB İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

4. KÖPRÜLER VE VİYADÜKLER SEMPOZYUMU BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI

1- 2 KASIM 2019, Ankara

ISBN: 978-605-01-1307-5

TMMOBİnşaat Mühendisleri OdasıAnkara Şubesi

İnşaat Mühendisleri Odası Ankara ŞubesiNecatibey Cad. No: 57 - Kat: 4-5Kızılay AnkaraTel: 312 294 30 66Faks: 312 294 30 77Web: www.imoankara.org.trE-mail: [email protected]

İMO Oda Yayın No: E/19/04

İnşaat Mühendisleri Odası adına Ankara Şubesi tarafındandüzenlenen 4. Köprüler ve Viyadükler Sempozyumu ücretsiz kitabıdır.

5

4. Köprüler ve Viyadükler Sempozyumu

1-2 Kasım 2019, Ankara

İÇİNDEKİLER

SÖZLÜ SUNUMLARÇelik Köprülerde Laminasyon Yırtılması ve Z Testi GereksinimiSelçuk İz

Çelik Köprülerde Kiriş Yerleştirme Seçeneklerinin Farklı Karar Ölçütlerine Göre AHP ve ELECTRE Yöntemleriyle DeğerlendirilmesiEmre Işıl, Salar Ahmedisheykhsarmast

Dengeli Konsol Yöntemiyle İnşa Edilen Betonarme Köprülerin Dinamik Davranışlarının BelirlenmesiFiliz Tunç, Şevket Ateş, Barbaros Atmaca, Ali Fuat Genç, Erkan Tunç

Ardgermeli Plak Karayolu Köprü Tabliyelerinin Çubuk ve Kabuk Elemanlar ile ModellenmesiUmut Akın, Ömer İldeş

Gergin Eğik Askılı Nissibi Köprüsünün 2017 Adıyaman-Samsat Depremi (MW=5.5) ve Ardçışokları (MW=3.5-4.4) Sırasındaki Yapısal PerformansıAlemdar Bayraktar, Ashraf Ashour, Halil Karadeniz, Altok Kurşun, Arif Erdiş

Sismik Yükler Altındaki Karayolu Köprülerinin Kazık AnalizleriUğur Erdem, Erhan Tekin

Sismik İzolasyonlu Betonarme Bir Köprünün Dinamik Analiz Yöntemlerinin Kesit Tesirlerine EtkisiZafer Kurt, Şevket Ateş

Köprüler için Lineer Sismik İzolasyon Parametrelerinin Balina Algoritması ile OptimizasyonuAli Erdem Çerçevik, Özgür Avşar

Kozlupınar Köprüsü Yapım Yöntemi ve İnşaat Aşamalarının İncelenmesiEsra Namlı, Şefika Caculi

Köprülerde Kullanılan Kurşun Çekirdekli Kauçuk İzolatörler için CE Sertifikalandırılması ve Üretim Kontrol Değerlendirilmesi Elif Güngör, Elif Yıldırım,Kerem Erdem Demirhan

Ovit Çıkış Kavşağı Köprüsü Geogrid Donatılı Entegre Köprü Ayak DuvarlarıT. Tonguç Değer, M. Serkan Sarı, Hayriye Sarı, Başak Halaç

Ekstradoz Dim Çayı Köprüsü Tasarım EsaslarıKamil Ergüner

12

13

14

15

16

17

18

19

21

22

23

24

6

4. Köprüler ve Viyadükler Sempozyumu 1-2 Kasım 2019, Ankara

Yatay Kurpta Ardgermeli Kutu Kesit Köprünün Grilaj Yöntemi ile AnaliziSerkan Özen

Türkiye’de Akarsu Köprüleri için Geliştirilmiş Güvenlik-Değerlendirme Yöntemi ve UygulamasıMüsteyde Baduna Koçyiğit, Hüseyin Akay, A. Melih Yanmaz

Sel ve Oyulma Etkisinden Dolayı Hasar Gören ve Yıkılan Akarsu Köprülerinin Yeniden TasarımıE. E. Laçin, M. C. Dönmez, A. Çiçek, E. Ayan

Akım Ölçümü Olmayan Akarsular Üzerinde Yer Alan Köprülerin Göçme Riskinin DeğerlendirilmesiHüseyin Akay

Tabanı Alçalan Akarsularda Köprü AyaklarınınTemellerindeki Oyulmanın Taban Eşikleriyle EngellenmesiNihat Eroğlu, Kürşat Demir

Belirli Bir Çaptaki Silindirik Köprü Ayağı Etrafında Meydana Gelen Oyulmanın Deneysel Olarak İncelenmesiBedriye Bilge Kılınç, Gökçen Bombar

Uzun Açıklıklı Çelik Karayolu Köprülerinde Değişen Deprem Doğrultusunun Deprem Davranışına EtkisiAhmet Can Altunışık, Ebru Kalkan

Değişerek Yayılan Yer Hareketi Etkisi Altındaki Karayolu Köprülerinin Dinamik DavranışıKemal Hacıefendioğlu, Ahmet Can Altunışık, Kurtuluş Soyluk

Çelik Demiryolu Köprülerinin İtme Sürme Yöntemi İle YapımıKutay Kutsal, Hatice Karayiğit, Cemal Noyan Özel, Özgür Özkul

Eğim Aşağı Yönde İtme-Sürme: Çayırköy ViyadüğüCemal Noyan Özel, Kutay Kutsal, Özgür Özkul

Fırat Nehri Üzerinde Yapımı Tamamlanan Nissibi Köprüsü Projesi ve YapımıYusuf Özuğur, Murat Koloğlu, Cengiz Noyan, Arif Erdiş

Türkiye Asma Köprüleri Yenilikleri ile 21. Yüzyılda Dünya Literatüründe Yerini Aldıİrfan ÜnalKöprü ve Viyadük Kaplamalarında Buzlanma ile Mücadele İçin Kullanılabilecek İletken Asfalt Betonu DizaynıCahit Gürer, Cihan Düşmez

25

26

27

28

30

31

32

33

34

35

36

37

38

7



Almanya Federal Cumhuriyeti Mevcut Karayolu Köprülerinin Yeniden Hesaplanması Yönetmeliği ile İskandinavya Köprüsü’nün AnaliziÇağlar Onbaşı

Kemer Tipi Tarihi Taş Köprülerin Güçlendirilmesinde Uygulanan Tekniklerin Analizi, Değerlendirilmesi ve Yeni Yaklaşımlar Geliştirilmesiİbrahim Turhan, Özgür Gök, Ahmet Hamurcu, Asaf Kılıçaslan, Furkan Birdal

Tarihi Sokullu Mehmet Paşa Köprüsü: Doğrusal Dinamik Analizi ve Kültür Mirasının DeğerlendirilmesiGökhan Barış Sakcalı, Alper Gönül

Tarihi Malabadi Köprüsü Restorasyon ÇalışmasıFatma Meral Halifeoğlu, Cengiz Noyan, Zülfikar Halifeoğlu

Tarihi Tuzluca Köprüsünün Yapısal Durumunun DeğerlendirilmesiMehmet Emin Öncü, Abdulhalim Karaşin, Rojbin İzgi, İbrahim Baran Karaşin

Tarihi Yığma Köprülerin Deneysel Modal Parametrelerinin Hasarsız Deneysel Ölçümler İle BelirlenmesiAhmet Can Altunışık

Kemer Kalınlığının Yığma Köprülerin Yapısal Davranışına EtkileriAhmet Can Altunışık, Burcu Yılmaz, Ali Fuat Genç

Betonarme ve Çelik Karayolu Köprülerinde Zamana Bağlı Değişen Titreşim Verilerinin DeğerlendirilmesiAhmet Can Altunışık, Murat Günaydın, Fatih Yesevi Okur, Olguhan Şevket Karahasan, Muhammet Sarı, Ebru Kalkan

Asma Köprülerde Deneysel Modal Analiz Yöntemi ile Modal Parametrelerin BelirlenmesiAhmet Can Altunışık, Murat Günaydın, Fatih Yesevi Okur, Olguhan Şevket Karahasan, Muhammet Sarı, Ebru Kalkan

Köprü Temellerinde Kazıkların Yatay Davranışının Modellenmesi ve TBDY 2018 GereklilikleriBerk Demir, Armağan Simge Peker, Sercan Kerem Tomaç

Eğik Kablo Askılı Köprülerin Dinamik Davranışına Yapı-Zemin Etkileşiminin EtkisiHüseyin Kartal, Kurtuluş Soyluk

Köprü ve Viyadük Şantiyelerinde İşçi Sağlığı ve İş GüvenliğiMutlu Burak Paksoy

39

40

42

43

45

46

47

48

49

50

51

52

8


POSTER SUNUMLARKamyonların Köprülere Uyguladığı Ağırlık Etkisinin İstatistiksel DeğerlendirilmesiAli Karakaya, Murat Kaban

Öngerilmeli Kirişli Köprü Üstyapısının Hesap ve Tasarımı Gerçekleştiren Bilgisayar ProgramıBarbaros Atmaca, Şevket Ateş

Sıvılaşan Zeminlerin Önüretimli Dengeli Konsol Köprülerin Ayaklarına ve Kazıklarına Olan Etkisinin AraştırılmasıÖzer Gündüz, Alp Caner, Mustafa Tolga Yılmaz

Köprü Ayaklarında Oyulmalar ve Gabion Koruma ÖnlemleriBurak Kalkan

Çevresel Titreşim Test Sonuçlarına Göre Güncellenmiş Tarihi Ahşap Köprünün Dinamik AnaliziAhmet Can Altunışık, Ebru Kalkan, Fatih Yesevi Okur, Olguhan Şevket Karahasan, Korhan Özgan

54

55

56

57

58

9



BİLİM VE DANIŞMA KURULU

ABDULHALİM KARAŞİNAHMET CAN ALTUNIŞIKAHMET YAKUTAKIN OYATALİ İHSAN ÜNAYALİ MELİH YANMAZALP CANERALTOK KURŞUNAYSU BERKAYŞE AFŞİNAYŞEGÜL ASKAN GÜNDOĞANBAHADIR SADIK BAKIRCELAL KOZANOĞLUCEM TOPKAYACEM YALÇINCEMAL GÖKÇECENAN ÖZKAYACOŞKUN ERKAYÇETİN YILMAZELİŞAN FİLİZ PİROĞLUEMRE AKÇALIERAY BARANERDAL İRTEMERHAN KARAESMENF. MERAL HALİFEOĞLUFERHAT AKGÜLFİKRET TULUMTAŞGÜLAY ALTAYGÜRSOY TURANHAKKI POLAT GÜLKANHİLMİ LUŞHÜSEYİN KOPKALLI İBRAHİM EKİZ İBRAHİM GÜRERİSMAİL ÖZGÜR YAMANKEMAL ÖNDER ÇETİNM. HULUSİ ÖZKULMEHMET ALİ TAŞDEMİR

MEHMET SEMİH YÜCEMENMEHMET YILMAZMETİN AYDOĞANMURAT DİCLELİMUSTAFA DÜZGÜNMUSTAFA TOKYAYMUSTAFA TOLGA YILMAZMÜSTEYDE BADUNA KOÇYİĞİTNECATİ ATICINESLİHAN DALKILIÇNURDAN APAYDIN MEMİŞOĞLUNURETTİN ŞEKEROĞUZ GÜNEŞOĞUZ ÖZGÜR EĞİLMEZONUR DÜNDARÖMER YÜKSEKÖZGÜR AVŞARÖZGÜR KURÇS. ÜMİT DİKMENSAMİ AND KILIÇSAVAŞ ERDEMSEÇİL ÇAMSEMİH TEZCANŞEVKET ÖZDENTAMER ŞAHİN TANER YILMAZTUĞBA ŞENAYTUĞÇE ANILANUĞURHAN AKYÜZÜNSAL SOYGÜRVAROL AKARYALÇIN YÜKSELYEŞİM ÇELİKOĞLUYEŞİM ESATZEKERİYA POLAT

10


DÜZENLEME KURULU

SEMPOZYUM SEKRETARYASI

ALP CANERERHAN KARAESMENFATMA ASLI KAHVECİGÖKHAN MARIMHÜSEYİN KAYAKORAY KADAŞMAHİR KAYGUSUZOKAN ÇAĞRI BOZKURTÖZGÜR TOPÇUSELİM TULUMTAŞ

MEHMET GÖKÇEMURAT KARACAOĞLU

Hilmi Yüncü anısına saygıyla...

11



SÖZLÜSUNUMLAR

12


ÖZETÇelik köprülerde levha düzlemine dik kaynaklı bağlantıların olduğu köprü

elemanlarında laminasyon yırtılması meydana gelme riski vardır. Son zamanlarda çelik üreticilerinin üretimlerinde buna azami dikkat etmesine rağmen bilhassa titreşimli yüklere maruz çelik köprülerde, Laminasyon yırtılması olabilecek nok-talarda malzeme seçiminde dikkat edilecek hususlar ve yapılması gereken testler ve bu testlerin kabul edilebilirliği ve Z testi gereksinimi için kriterlerden bu çalış-mada kısaca bahsedilmektedir. Köprülerin yapısal elemanlarında meydana gelebi-lecek laminasyon yırtılmalarının önüne geçebilmek için malzeme seçimi ve hesap kriterlerinin değerlendirildiği projesi tamamlanmış yapımı bitmek üzere olan bir köprüde yapılan Z testi gereksinimi hesapları da detaylı bir şekilde verilmiştir.

Anahtar Sözcükler: Z testi, Laminasyon, Yırtılma, Yapısal Çelik, Kalın Levha, Köprü

ÇELİK KÖPRÜLERDE LAMİNASYON YIRTILMASI VE

Z TESTİ GEREKSİNİMİ

Selçuk İz1

1Dr., Yeditepe Üniversitesi Müh. Fak., [email protected]

13



ÖZETKöprüler, baraj rezervuarı altında kalan yolların, baraj kullanımını esnasında

maksimum su kotunun üstüne çıkarılması için sıkça kullanılan yapılardır. Köprü maliyeti, tamamlanma süresi, iş güvenliği ve çevre, yüklenicinin benzer iş tecrübe-si, ulaşım ve inşaedilebilirlik, arıza durumunda ekipman ve süpervizör değiştirme kolaylığı gibi kriterler başarılı bir köprü inşası için dikkat çekici etmenlerden-dir. Bu tür köprülerden biri de Gürcistan’da 185 MW Shuakhevi Hidroelektrik Projesi kapsamındaki Didachara Barajı reservuarında inşa edilen Ghorjomi Köp-rüsü’dür. Didachara Barajı rezervuarı üstünde bulunan ve Batum – Akhaltsikhe yolunu bağlayan bu köprü, 144 m uzunluğunda, 41m yüksekliğinde, 4 açıklıklı çelik karayolu köprüsüdür. Bu köprünün çelik kirişlerinin nihai konumuna yer-leştirilmesi için adımlı itme-kaydırma yöntemi ve vinç ile kaldırma tekniği öne-rilmiştir ve bu seçenekler çok ölçütlü karar verme metotlarından AHP (Analitik Hiyerarşi Prosesi) ve ELECTRE (ELimination Et Choix Traduisant la Realité) yöntemleri ile irdelenmiştir. Her iki yöntemde de seçeneklerin değerlendirildiği ölçüt ağırlıkları ve maliyet ve süre dışındaki diğer ölçütlerin görece önem değer-lendirmesi projedeki uzmanların görüşlerine göre belirlenmiştir.

Anahtar Sözcükler: Çelik köprü, Çok ölçütlü karar verme, AHP, ELECTRE, Yapım yönetimi

ÇELİK KÖPRÜLERDE KİRİŞ YERLEŞTİRME SEÇENEKLERİNİN FARKLI KARAR

ÖLÇÜTLERİNE GÖRE AHP VE ELECTRE YÖNTEMLERİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Salar Ahmadisheykhsarmast1 Emre Işıl2

1İnşaat Planlama Mühendisi, AGE İnşaat ve Ticaret A.Ş., [email protected]İnşaat Grubu Teknik Sorumlusu, AGE İnşaat ve Ticaret A.Ş., [email protected]

14


ÖZETBu çalışmada, dengeli konsol ve ardgerme tekniği ile inşa edilen köprülerin

dinamik davranışlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda dengeli kon-sol yöntemiyle; Artvin İli Şavşat İlçesi güzergâhında inşa edilen ve hem boyuna hem enine ardgermeye sahip Ortaköy Köprüsü örnek olarak seçilmiştir. Ortaköy Köprüsü 60.00m yüksekliğinde tek bir ayağa ve 77.20m uzunluğunda iki kenar açıklığa sahiptir. Köprünün sonlu elemanlar modeli ANSYS programı kullanıla-rak oluşturulmuştur. Köprünün kendi ağırlığı, ardgerme ve taşıt yükleri altındaki davranışları incelenmiştir. Köprünün dinamik analizlerinde kullanılmak üzere on bir adet gerçek yer hareketi ölçeklendirilmiş ve bu yer hareketleri kullanılarak tasarım ivme spektrumu oluşturulmuştur. Köprünün dinamik davranışının be-lirlenmesi için ise ANSYS programında sonlu elemanlar yöntemi ile modellenen Ortaköy Köprüsünün modal ve spektrum analizleri gerçekleştirilmiştir. Analizler sonucunda, köprüye ait yer değiştirmeler, kesit etkileri, dinamik davranışlar elde edilmiştir.

Anahtar Sözcükler: Ardgerme yöntemi, Dengeli konsol betonarme köprüler, Deprem kayıtlarının ölçeklendirilmesi, Modal analiz, Spektrum analizi

DENGELİ KONSOL YÖNTEMİYLE İNŞA EDİLEN BETONARME KÖPRÜLERİN

DİNAMİK DAVRANIŞLARININ BELİRLENMESİ

Filiz Tunç1 Şevket Ateş2 Barbaros Atmaca3 Ali Fuat Genç4 Erkan Tunç5

1İnş.Yük.Müh., DSİ 26. Bölge Müdürlüğü Artvin, [email protected] 2Prof. Dr., Karadeniz Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

Trabzon, [email protected].Öğr.Üyesi,Karadeniz Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

Trabzon, [email protected]ş. Gör., Karadeniz Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

Trabzon, [email protected]İnş.Yük. Müh., DSİ 26. Bölge Müdürlüğü Artvin, [email protected]

15



ÖZETBu çalışmada Hollanda Rotterdam’da yapılması planlanan Karayolu Köprü

ve Viyadükleri Mühendislik ve Tasarım İşleri işi kapsamında, betonarme ve ard-germe tasarımları yapılan KW31 ve KW32 karayolu köprülerinin plak ve çubuk elemanlar kullanılarak modellenme ve tasarım aşamaları sunulmaktadır. Her iki köprü için de hem çubuk elemanlar kullanılarak grilaj model, hem de kabuk ele-manlar kullanılarak plak model oluşturulmuş; köprülerin ardgerme ve betonar-me tasarımları bu modeller kullanılarak tamamlanmıştır. Bu bildiri kapsamında, tasarlanan köprülerin geometrik detayları, oluşturulan analitik modeller ve bu modellerin birbiriyle uyumu incelenmiş. Benzer geometrik özelliklere sahip, ard-germeli plak olarak tasarlanan iki köprünün ayırt edici özelliği olan verevlik ko-nusunun tasarım aşamalarındaki etkisi incelenmiştir.

Anahtar Sözcükler: Ardgerme, Verevlik, Halat, Tendon, Modelleme

ARDGERMELİ PLAK KARAYOLU KÖPRÜ TABLİYELERİNİN ÇUBUK VE KABUK ELEMANLAR İLE MODELLENMESİ

Ömer İldeş11 Umut Akın2

1İnşaat Mühendisi, Su Yapı Mühendislik ve Müşavirlik A.Ş.2İnşaat Yüksek Mühendisi, Su Yapı Mühendislik ve Müşavirlik A.Ş.

16


ÖZETKule, kablo ve tabliye gibi farklı taşıyıcı elemanlara sahip uzun açıklıklı gergin

eğik askılı köprülerin yapısal performansları, yüksek derecede statik belirsizlikleri nedeniyle yer hareketlerine karşı oldukça hassastırlar. Bu nedenle, hasarların ön-lenmesi için uzun açıklıklı gergin eğik askılı köprülerin kule (pilon), kablo ve tab-liye elemanlarının yapısal davranışları sürekli izlenmesi gereklidir. Bu çalışmada, Gergin Eğik Askılı Nissibi Köprüsü’nün 2 Mart 2017 tarihli Adıyaman-Samsat (Türkiye) depremi ana (Mw=5.5) ve artçı şokları (Mw=3.5-4.4) sırasındaki ya-pısal davranışının incelenmesi amaçlamaktadır. Öncelikle, Nissibi Köprüsünün yapısal özellikleri ve sabit izleme sistemi tanıtılmakta, Adıyaman ilinin aktif fay-ları ve depremselliği ile Adıyaman-Samsat depreminin ana ve artçı şokları sunul-maktadır. Ardından, ana ve artçı şoklar sırasında tabliye ve kablo elemanlarının tepkileri, köprü izleme sisteminden alınan veriler kullanılarak elde edilmekte ve değerlendirilmektedir.

Anahtar Sözcükler: Gergin eğik askılı köprü, Nissibi Köprüsü, Adıyaman-Samsat depremi (2 Mart 2017), Ana ve artçı şok, Köprü izlenmesi

GERGİN EĞİK ASKILI NİSSİBİ KÖPRÜSÜ’NÜN 2017 ADIYAMAN-SAMSAT DEPREMİ (MW=5.5) ve ARDÇI ŞOKLARI

(MW=3.5-4.4) SIRASINDAKİ YAPISAL PERFORMANSI

Alemdar Bayraktar1 Ashraf Ashour2 Halil Karadeniz3 Altok Kurşun4 Arif Erdiş5

1Prof. Dr., KTÜ, [email protected]. Dr., University of Bradford, Bradford, West Yorkshire, UK,

[email protected]. Dr., İstanbul Esenyurt Universitesi, İstanbul, Türkiye,

[email protected]İnş. Yük. Müh., GÜLSAN Inc., İstanbul, Türkiye.5İnş. Yük. Müh., GÜLSAN Inc., İstanbul, Türkiye.

17



ÖZETBu çalışmada sonlu elemanlar yöntemi ile fore kazıklı temele sahip bir ka-

rayolu köprüsü göz önüne alınarak, kazıklar, zemin ve yapısal elemanların mo-dellenerek, sismik yükler altında kazık-zemin-yapı etkileşiminin incelenmesi amaçlanmıştır. Analizi yapılacak karayolu köprüsü, tüm elemanları ile SAP2000 yazılımında modellenerek, zeminin doğrusal olmayan davranışını tanımlamak amacıyla p-y yöntemi ile hesaplanan yük ve deplasman değerleri, kazıklara çoklu doğrusal plastik bağlantı elemanları olarak tanımlanmış. Kazıklara etkiyen dep-rem yüklerinin hesaplanmasında zaman-tanım alanında analiz yöntemi kullanıl-mıştır. Ayrıca, LPile yazılımında, her sıradaki kazıklar ayrı olarak modellenerek kazıklar üzerindeki moment, kesme ve deplasman değerlerinin karşılaştırılması yapılmış ve deprem yükleri altında kazık, temel ve yapı etkileşimi ile tek olarak modellenen kazık davranışı arasındaki farklar ortaya koyulmuştur.

Anahtar Sözcükler: Zaman Tanım Alanında Analiz, Kazık, Deprem, Köprü

SİSMİK YÜKLER ALTINDAKİ KARAYOLU KÖPRÜLERİNİN KAZIK ANALİZLERİ

Uğur Erdem1 Erhan Tekin2

1İnşaat Yüksek Mühendisi, Gazi Üniversitesi, [email protected]Öğretim Görevlisi Doktor, Gazi Üniversitesi, [email protected]

18


ÖZETKöprüler, geçmişten bu yana ulaşımın sağlanmasında büyük görev üstlenmiş

yapılardır. Deprem gibi doğal afetler sonrasında hayatın aksamaması için köprü-lerin bu doğal afetleri göçmeden veya ağır hasar almadan atlatabilmesi gerekmek-tedir. Bu amaçla köprülerde sismik izolatörler uygulanabilmektedir. Köprülerde sismik izolasyon uygulaması köprünün depreme karşı dayanımını artırmak ye-rine köprüye etkiyecek deprem yükünü azaltmaya dayanan bir yöntemdir. Sis-mik izolasyon uygulamasının verimliliğinin ortaya çıkarılabilmesi için köprünün dinamik analizinin titizlikle yapılması gerekir. Dinamik analizler için sıklıkla mod birleştirme yöntemi ile analiz ve zaman tanım alanında analiz yöntemleri kullanılmaktadır. Yapılan bu çalışmada; sismik izolasyon kullanılan köprülerin analiz yöntemleri arasındaki farklar incelenmeye çalışılmıştır. Bu kapsamda sis-mik izolasyon uygulanmış betonarme köprünün dinamik analizi, mod birleştirme yöntemi ve zaman tanım alanında doğrusal olmayan analiz yöntemi ile Karayolu ve Demiryolu Köprü ve Viyadükleri Deprem Yönetmeliği Taslak Raporu hedef spektrumu ve yakın fay etkisinde seçilen yedi adet deprem kaydına göre yapılmış, ardından bu iki analiz metodunun moment, kesme kuvveti ve normal kuvvet gibi kesit tesirlerine yaptığı etkiler arasındaki farklar irdelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Sözcükler: Köprü dinamik analizi, Mod Birleştirme Yöntemi, Zaman Tanım Alanında Doğrusal Olmayan Analiz, Yakın Fay Etkisi

SİSMİK İZOLASYONLU BETONARME BİR KÖPRÜNÜN DİNAMİK ANALİZ

YÖNTEMLERİNİN KESİT TESİRLERİNE ETKİSİ

Zafer Kurt1 Şevket Ateş2

1Araştırma Görevlisi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, [email protected] 2Prof.Dr., Karadeniz Teknik Üniversitesi, [email protected]

19



ÖZETKöprüler, deprem esnasında can güvenliği, deprem sonrasında kesintisiz hiz-

met vermek için olası depremlerin yıkıcı etkileri dikkate alınarak tasarlanmalıdır. Günümüzde köprülerin deprem etkilerinden korunması için en çok uygulanan yöntemlerin başında sismik izolasyon yöntemleri gelmektedir. Köprülerin sismik izolasyon tasarımı, oluşabilecek deprem etkilerinin köprüye hasar vermemesi için en doğru sismik izolasyon parametreleri ile yapılması gerekir. Bu çalışmada, köprülerin sismik izolasyon sistemlerinin tasarımında en uygun parametrelerin bulunması için balina optimizasyon algoritması (WOA) kullanılmıştır. WOA mühendislik problemlerinin çözümleri için kullanılan güçlü bir sezgisel optimi-zasyon algoritmasıdır. Literatürde kullanılan sismik izolatörlü bir köprü modeli ele alınmıştır. Köprü modeli ve sismik izolasyon sistemi SAP2000 programında oluşturulmuştur. Yapısal analizler zaman tanım alanında yakın ve uzak saha et-kilerine sahip gerçek deprem kayıtları kullanılarak yapılmıştır. En uygun köprü izolasyon sistem parametrelerini belirlemek için Matlab programında hazırlanmış WOA algoritması kullanılmıştır. İki programın veri alışverişi için açık uygula-ma-programlama arayüzünden (OAPI) yararlanılmıştır. Sismik izolasyonlu köp-rüler, periyotlarının uzun olması nedeniyle özellikle yakın saha deprem yer hare-keti altında büyük deplasman yapma eğilimindedirler. Ancak gerek izolatörlerin stabilitesi gerekse üst yapının alt yapı bileşenleri ile çarpışmaması için en büyük izolatör deplasmanı tasarım değerini aşmamalıdır. Ayrıca köprü izolasyon sistem-leri, bu deplasman limitler aşılmadan, uygun izolasyon sönüm oranları belirlene-rek, köprü üst yapısında oluşacak ivmenin asgari seviyede olması sağlanacak şekil-de tasarlanmalıdır. Sismik izolatör deplasmanı, periyot ve sönüm oranı limitleri aşılmadan en düşük üst yapı ivme değerlerini veren izolasyon parametrelerini be-lirlemek bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Çalışma kapsamında ele alınan sismik izolatörlü yapının gerçekleştirilen lineer analizleri sonucunda belirlenen kısıtlar ile izolatör periyodu ve sönüm oranı WOA algoritması ile optimize edil-miştir. Analizler farklı izolatör deplasman limitleri ve sönüm oranı aralıkları için yapılmıştır. Farklı deplasman limitleri ve sönüm oranı aralıklarında belirlenen en uygun sonuçlar, deplasman üst limitine ulaşılarak elde edilmiştir. Yüksek sönüm oranının üst yapı ivmelerinde artışa neden olması nedeniyle optimum izolasyon parametreleri genellikle en büyük sönüm oranı değerinde bulunmamıştır. Dola-

KÖPRÜLER İÇİN LİNEER SİSMİK İZOLASYON PARAMETRELERİNİN BALİNA ALGORİTMASI

İLE OPTİMİZASYONU

Ali Erdem Çerçevik1 Özgür Avşar2

1Araş. Gör., Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi, [email protected]ç. Dr., Eskişehir Teknik Üniversitesi, [email protected]

20


yısıyla, en düşük üst yapı ivme değerlerinin elde edilmesi için optimum izolasyon sistem parametrelerinin belirlenmesi gerekmektedir.

Anahtar Sözcükler: Köprüler, Sismik İzolasyon, Optimizasyon, Sezgisel Algorit-malar, Balina Algoritması, SAP2000 OAPI

21



ÖZETGeçmişten günümüze akarsu ve derin vadiler üzerinden ulaşımın rahat ve

güvenli bir biçimde sağlanması amacıyla köprüler inşa edilmektedir. Coğrafik ve topografik engeller nedeniyle ayak imalatının ve kalıp-iskele kurulmasının mümkün olmadığı yerlerde, büyük açıklıkların derin vadiler üzerinden aşıla-bilmesi amacıyla farklı imalat yöntemleri geliştirilmiştir. Öncekim ardgerme beton teknolojilerinin gelişmesiyle dengeli konsol yönteminin söz konusu bölgelerde kullanımı sıklaşmıştır. Bu çalışmada, dengeli konsol yöntemi kullanılarak yapılması planlanan Kozlupınar Köprüsü’nün tasarımı ve inşaat aşaması analizleri ile elde edilen sonuçlardan bahsedilecektir.

T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü Kara-yolları 16. Bölge Müdürlüğü tarafından “Kemaliye-Dutluca Yolunda Bulu-nan Kemaliye ve Kozlupınar Köprüsü Projelerinin Yapılması Danışmanlık Hizmeti Alım İşi” kapsamında yapılacak olan ‘Kozlupınar Köprüsü 260m uzunluğunda, 17m genişliğinde olup Emay Uluslararası Mühendislik ve Mü-şavirlik A.Ş. tarafından projelendirilmiştir. Ana açıklığı 120m kenar açıklık-ları 70m olan köprü 3 açıklıklıdır. Ayak yüksekliklerinin her biri 50 m’dir. Köprü tabliyesi öncekim ardgermeli yerinde dökme betonarme kutu kesit olarak dengeli konsol yöntemine göre tasarlanmıştır. Kutu kesit tabliyenin derinliği açıklıkta 3.0m ve mesnetlerde 7.5m olarak değişkenlik göstermek-tedir.

Dengeli konsol yöntemiyle inşa edilmesi planlanan Kozlupınar Köprü-sü’nün tasarım aşamasında, inşaat sırasında tabliyede oluşacak yer değiştirme-ler, zamana bağlı oluşması beklenen sünme – büzülme etkileri her bir dilimin tamamlanmasına kadar geçen sürede dikkate alınmıştır. Ayrıca, kablo ardger-me kuvvetlerinde çeşitli etkenlere bağlı olarak oluşan kayıplar (rötre-sünme, gevşeme, elastik kısalma, sürtünme, ankraj oturması) ile uniform sıcaklık deği-şimine bağlı oluşan gerilme ve deformasyonlar da hesaplarda dikkate alınmış-tır. Köprünün dengeli konsol yöntemi kullanılarak inşa edilecek olması çevre-sel faktörlerin olumsuz etkilerinin en aza indirgenmesini sağlarken; imalatın tamamlanmasıyla estetik, zarif ve çevreye uyumlu bir yapı ortaya çıkacaktır.

Anahtar Sözcükler: Dengeli Konsol Köprü, İnşaat aşamaları, Yapım yönte-mi, Ardgermeli Köprü

KOZLUPINAR KÖPRÜSÜ YAPIM YÖNTEMİ VE İNŞAAT AŞAMALARININ İNCELENMESİ

Esra Namlı1 Şefika Caculi2

1İnş.Yük.Müh., Emay Uluslararası Mühendislik Müşavirlik A.Ş., [email protected] 2İnş. Müh., Emay Uluslararası Mühendislik Müşavirlik A.Ş., [email protected]

22


ÖZETKöprüler, viyadükler ve binalarda deprem yalıtımı amacıyla kullanılan

kurşun çekirdekli kauçuk izolatörlerin projede kullanılan tasarım parametre-lerine uygun olacak şekilde tasarlanması ve üretilmesi önemlidir. EN 15129 standardında elastomerik yalıtım sistemleri kategorisinde yer alan kurşun çekirdekli kauçuk izolatörlerin performans özellikleri; fabrika üretim kont-rol deneyleri ve prototip deneyleri ile belirlenir. Bu çalışmada, EN 15129’a göre tasarımı yapılan tek tip kurşun çekirdekli kauçuk izolatörlerin bağımsız laboratuvarlarda fabrika üretim kontrol deneyleri ve prototip deneyleri ger-çekleştirilmiştir. Prototip deneyler sonucunda izolatörün talep edilen tasarım parametrelerine ve EN 15129’da belirtilen limit ve toleranslara uygunluğu kanıtlanmıştır. Kurşun çekirdekli kauçuk izolatörlerin EN 15129’a göre tasa-rım, üretim ve fabrika içi kontrolleri, prototip test nezareti ve değerlendiril-mesi Avrupa Standartlar Komitesi (CEN) tarafından yetkilendirilmiş bağım-sız kuruluşlar tarafından yapılmış olup, CE sertifikası ile belgelendirilmiştir. Ayrıca bu izolatör tipi bir proje kapsamında kullanılmış olup standartta be-lirtilen miktarda fabrika üretim kontrol deneylerine tabi tutularak etkin yatay rijitlik değerleri prototip deney sonuçları ile karşılaştırılmıştır.

Anahtar Sözcükler: Kurşun Çekirdekli Kauçuk İzolatör, Deprem Yalıtım Birimleri, Prototip Deney, CE Sertifikası

KÖPRÜLERDE KULLANILAN KURŞUN ÇEKİRDEKLİ KAUÇUK İZOLATÖRLER İÇİN CE CERTİFİKALANDIRILMASI VE ÜRETİM

KONTROL DEĞERLENDİRİLMESİ

Elif Güngör11 Elif Yıldırım2 Kerem Erdem Demirhan3

1Ürün Geliştirme Mühendisi., Arsan Kauçuk, [email protected]Ürün Geliştirme Mühendisi., Arsan Kauçuk, [email protected]

3Ürün Geliştirme Mühendisi., Arsan Kauçuk, [email protected]

23



ÖZETMekanik olarak stabilize edilmiş donatılı entegre köprü ayak duvarları

sağladıkları ekonomi, imalat hızı, estetik ile birlikte performans ve tasarım avantajları nedeniyle köprü ayak sistemi olarak sıklıkla kullanılmaktadır. Donatılı entegre köprü ayak duvarlarında geçmişten gelen alışkanlıklar neti-cesinde en çok kullanılan donatı tipi çelik şeritler olmakla birlikte, son yıllar-da polimer şerit ve geogrid gibi geosentetik donatıların kullanımı büyük artış göstermiştir. Bu bildiride İkizdere-İspir Yolu üzerinde yer alan aks açıklığı 36,7 metre olan tek açıklıklı Ovit Çıkış Kavşak Köprüsünün kenar ayakların-da tasarlanan modüler beton blok ön yüzeyli geogrid donatılı entegre köprü kenar ayak duvarları incelenmiştir.

Anahtar Sözcükler: Köprü Ayak Duvarları, İstinat Yapıları, Geoarme, Geogrid

OVİT ÇIKIŞ KAVŞAĞI KÖPRÜSÜ GEOGRİD DONATILI ENTEGRE KÖPRÜ AYAK

DUVARLARI

T. Tonguç Değer1 M. Serkan Sarı2 Hayriye Sarı3 Başak Halaç4

1Dr., İstanbul Teknik İnsaat, [email protected]İnş. Yük. Müh., İstanbul Teknik İnsaat, [email protected]

3İnş. Müh., İstanbul Teknik İnsaat, [email protected]İnş. Yük. Müh., İstanbul Teknik İnşaat, [email protected]

24


ÖZETEkstradoz köprüler, şehir geçişlerinde uzun açıklıkları alçak döşeme yüksek-

likleri kullanarak etkili ve estetik bir şekilde geçmek için iyi alternatiflerdir.Tür-kiye’deki ilk ekstradoz köprüsü Antalya ilinde Çallı kavşağında bulunmaktadır. Köprü ana açıklığı 80 ve döşeme kesiti çift-T şeklinde ve 2.5m derinliğindedir. İkinci köprü ise Dim Çayı üzerinde Alanya sınırları içerisinde Alanya-Gazipaşa Otoyolu kapsamında yapılmaktadır. Dim Çayı ekstradoz köprüsü 7 açıklık-lıdır, planda S şeklinde kurpta olup çift döşemeli ve köprü uzunlukları 400 ve 390m’dir.

100 metrelik ana açıklık, Freyssinet Saddle ve Cohestrand teknolojisini kulla-narak, pilon başına

6 sürekli kablodan oluşan 12 metre yükseklikteki 2 adet pilon ile desteklen-mektedir. Değişken kalınlıklı ardgermeli çift-T döşeme iskele üzerinde dökülür. Tendonların sürekliliği kuplör ve tabliye dışından ankraj bloğu ile sağlanır.

Köprünün inşaat aşamaları planına göre viyadüğün ilk yarısının dökümünün gerçekleşmesi ve

50 metre açıklığın geçici çelik iskele ayak üzerinde durması gerekiyor. Nehir yatağı geçici olarak çelik ayak ve temeline göre yönlendirilir. Beton pilonların ve semerlerin yapımından sonra ekstradoz kablolar gerilir ve geçici iskele sökülür.

Köprünün uzunluğu, planda kurpta olması, değişken döşeme geometrisi, kab-lo sayısı ve nehir yatağının yeri gibi etkiler tasarımda inşaat aşamaları analizin-de zorluklar yarattı. Döşeme deplasmanları izlenerek teorik analiz sonuçlarının tolerans değerleriyle karşılaştırıp kontrol edilir. Deprem tasarımında 1000 yıllık tekrarlanma periyoduna sahip sismik ivme değerleri kullanılmıştır. Sismik ivme değeri ve ayakların kısa olması sebebiyle ekonomik bir altyapı tasarımı elde etmek için kurşun çekirdekli ve pot mesnetlerin birlikte kullanılması tercih edilmiştir.

Anahtar Sözcükler: Betonarme ardgermeli çift T kesit yerinde dökme sürekli köprü, Ekstradoz köprü, Yapım aşamaları, Askı halatları

EKSTRADOZ DİM ÇAYI KÖPRÜSÜ TASARIM ESASLARI

Kamil Ergüner1

1İnşaat Yüksek Mühendisi, Mega Mühendislik Müşavirlik A.Ş., [email protected]

25



ÖZETSöz konusu köprünün ilk üç açıklığı düz son iki açıklığı 70m yarıçaplı kurp

içinde bulunmaktadır; bu nedenle AASHTO LRFD 8th Edition Şartnamesi ge-reğince köprünün tek boyutlu çubuk elemanlar ile tasarlanması uygun değildir. Şartnamede belirtilen yöntemlerden iki boyutlu grilaj (grillage) yöntemi hem uy-gulaması hem de yorumlaması diğer belirtilen yöntemlere göre daha kolay olduğu için analizlerde ve tasarımda kullanılmıştır. Şartnamenin bu yöntemi önermesi-nin en önemli nedenlerinden bir tanesi geometrisi küçük kurp yarıçapına sahip köprülerde kurptan dolayı gerek kendi ölü yükü altında gerekse hareketli yük altında burulmadan dolayı meydana gelen şekil değişiminden kaynaklı etkileri de hesaplarda dikkate alabilmesidir. Bu yazıda iki boyutlu model oluşturulurken çubuk elemanların kesit özelliklerinin boyuna ve enine yönde nasıl tanımlanacağı, üstyapı enine yön hesaplarının nasıl kolayca yapılabileceği ve sonuçların yorum-lanmasında nelere dikkat edilmesi gerektiği konuları üzerinde durulacaktır.

Anahtar Sözcükler: Betonarme ardgermeli kutu kesit yerinde dökme sürekli köprü, Grilaj (grillage) yöntemi, Küçük kurp yarıçapı, Enine yön analizi

YATAY KURPTA ARDGERMELİ KUTU KESİT KÖPRÜNÜN GRİLAJ YÖNTEMİ İLE ANALİZİ

Serkan Özen1

1İnşaat Mühendisi, MBA, Mega Mühendislik Müşavirlik A.Ş., [email protected]

26


ÖZETTürkiye’de meydana gelen akarsu köprülerinin yıkılma veya ağır hasar

görme olayları incelendiğinde, bu olayların genellikle taşkınlar sırasında veya hemen sonrasında yaşandığı ve çeşitli hidrolik etkenler nedeniyle meydana geldiği tespit edilmiştir. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu tarafından desteklenen araştırma projesi kapsamında akarsu köprülerine uy-gulanabilecek ve özellikle hidrolik etkenleri göz önünde bulunduran bir gü-venlik-değerlendirme algoritması geliştirilmiştir. Algoritma havza hidrolojisi ve taşkın potansiyeli, akarsu ve köprü özellikleri ile yapısal değerlendirme bölümlerinden oluşmaktadır. Çalışma kapsamında pilot bölge olarak Kara-yolları Genel Müdürlüğü 15. Bölge olan Kastamonu Bölgesi seçilmiştir. Yapı-lan saha çalışmalarıyla bölgedeki birçok akarsu köprüsünde gözlem yapılmış, köprüler üzerinde etkili olan parametreler ve oyulma durumları incelenmiştir. Saha çalışmalarındaki gözlemler ile literatürdeki ilgili araştırmalardan yarar-lanılarak geliştirilmiş olan güvenlik-değerlendirme algoritması bölgedeki bir-kaç akarsu köprüsüne başarıyla uygulanmıştır. Bu çalışmada geliştirilmiş olan algoritma kısaca anlatılmış ve bir akarsu köprüsüne uygulaması yapılmıştır. Yöntemin daha fazla akarsu köprüsüne uygulanarak yaklaşımın geliştirilmesi ve uygulanabilirliğinin artırılması önerilmektedir.

Anahtar Sözcükler: Akarsu köprüleri, Güvenlik-değerlendirme, Oyulma, Hidrolik değerlendirme, Yapısal değerlendirme

TÜRKİYE’DE AKARSU KÖPRÜLERİ İÇİN GELİŞTİRİLMİŞ GÜVENLİK-DEĞERLENDİRME

YÖNTEMİ VE UYGULAMASI

Müsteyde Baduna Koçyiğit1 Hüseyin Akay2 A. Melih Yanmaz3

1Dr., Öğr. Üyesi, Gazi Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, İnşaat Müh. Bölümü, [email protected]

2Dr., Gazi Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, İnşaat Müh. Bölümü, [email protected] 3Prof.Dr., Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, İnşaat

Mühendisliği Bölümü, [email protected]

27



ÖZETBir akarsu geçmek için yapılan köprülerde genel yerleşim planının belir-

lenmesi aşamasında bölgenin çevre ve iklim koşulları incelenir. Buna göre akarsu taşkın debisi elde edilir ve köprü açıklığı, gabarisi ve köprü ayak tipi belirlenir. Köprü ayaklarının akarsu içerisinde kalması durumunda ayaklar servis ömrü boyunca su ve suya bağlı diğer olumsuz etkilerle karşı karşıya kalacaktır. Bu olumsuz etkilerden en önemlileri sel sularından dolayı köprü ayaklarında oluşan dolma veya oyulmadır. Dolma veya oyulma etkisi köprü dengesinin bozulmasına neden olmaktadır. Bu sürecin tekrarlı devam etme-sinden dolayı köprüler hasar görmekte ve yıkılmaktadır. Bu etkileri azaltmak için ayakların yerleştirildiği akarsu karakteristiği ile ilgili inceleme yapılmalı ve veri toplanmalıdır.

Bu çalışmada, 2018 yılında Türkiye’ de Ordu ilinde gerçekleşen sel baskı-nında hasar gören ve yıkılan 12 adet köprünün servis ömrü boyunca maruz kaldığı hidrolik etkiler ve hasar nedenleri incelenmiş, yerine yeniden proje-lendirilen ve imalatı büyük oranda tamamlanmış olan söz konusu köprülerde alınan önlemler ve hesap aşamaları açıklanmıştır.

Anahtar Sözcükler: Köprü Ayağında Oyulma, Oyulma Nedenleri, Oyul-maya Karşı Alınan Önlemler

SEL VE OYULMA ETKİSİNDEN DOLAYI HASAR GÖREN VE YIKILAN AKARSU KÖPRÜLERİNİN YENİDEN TASARIMI

E. E. Laçin1 M. C. Dönmez2 A. Çiçek3 E. Ayan4

1İnş.Yük.Müh., Emay Uluslararası Mühendislik Müşavirlik A.Ş., [email protected]İnş.Yük.Müh., Emay Uluslararası Mühendislik Müşavirlik A.Ş., [email protected] 3İnş.Müh., Emay Uluslararası Mühendislik Müşavirlik A.Ş., [email protected]

4İnş. Müh., Karayolları Genel Müdürlüğü, [email protected]

28


ÖZETBu çalışmada Batı Karadeniz Havzası’nda yer alan Bartın Çayı’nın iki büyük

kolu üzerinde servise açık durumda olan Bartın I ve Bartın III Köprülerinin 1998 yılında meydana gelmiş taşkın olayının tekrarlanması durumunda göçme riskleri değerlendirilmiştir. Göçme riski havza, akarsu, sediment ve köprü muayene ra-porları dikkate alınarak değerlendirilmiştir. 1/25000 ölçekli topografik haritalarda köprü çıkış noktası olarak alındığında köprünün drene olduğu havzanın sayısal yükseklik modeli (SYM) ArcGIS yardımıyla elde edilmiştir. SYM ve akım yönü kullanılarak akış toplanma miktarları, akış toplanma miktarlarının eşik değerine göre de havzanın drenaj ağı oluşturulmuştur. Oluşturulan bu drenaj ağına göre havzaların bazı morfometrik parametreleri hesaplanarak havzaların anlık birim hidrografları tahmin edilmiştir. Ayrıca havzaların arazi kullanım ve toprak tipi ha-ritaları kullanılarak sızma modelinde kullanılmak üzere eğri numaraları belirlen-miştir. Bartın III Köprüsü’nün havzası Hydrologic Engineering Center-Hydro-logic Modeling System (HEC-HMS) yarı dağılımlı hidrolojik modeli kullanılmış ve elde edilen sonuçlar bazı istatistiki göstergeler kullanılarak değerlendirilmiştir. Tahmin edilen eğri numarası ve birim hidrograf dolaysız akış hidrografını çok iyi modellediği, pik debiyi de kabul edilebilir miktarda tahmin ettiği görülmüştür. Bu sonuçlar kurulan modelin akım ölçümü alınmayan Bartın I Köprüsü Havzası’n-da da kullanılmasını cesaretlendirmiştir. Tahmin edilen veya gözlenen pik debi-ler (Hydrologic Engineering Center-River Analysis System (HEC-RAS) hidrolik modelinde kullanılarak su yüzü profili ve köprü ayaklarındaki oyulmalar hesap-lanmış ve akarsuyun köprünün bulunduğu noktada suyolu yeterliliği ve oyulma kritikliği tahmin edilmiştir. Akım Bartın I Köprüsü’nün üzerinden savaklanırken Bartın III Köprüsü’nün kirişlerine kadar yaklaşmıştır. Köprü ayaklarında meyda-na gelen oyulmalar ayakların kararsız olmasına neden olmuştur. Yapılan analizler ve köprü muayene raporları Hybrid Methods for Addressing Uncertainty in Risk Assessments (HYRISK) yazılımında kullanılmış, Bartın I ve Bartın III Köprüleri-nin yıllık göçme riskleri ve beklenen servis süreleri sırasıyla 144587 $/yıl, 176848 $/yıl, 3.4 yıl ve 7.4 yıl olarak tahmin edilmiştir. Bu durumda köprülere oyulma önlem yapılarının inşa edilmesi gerekliliği ortaya konmuş ve inşa edilmeleri ha-linde Bartın III Köprüsü’nün göçme riskinde belirgin bir azalma olacağı, Bartın I Köprüsü’nde ise riskin yaklaşık olarak %50 oranında azalacağı tahmin edilmiştir.

AKIM ÖLÇÜMÜ OLMAYAN AKARSULAR ÜZERİNDE YER ALAN KÖPRÜLERİN

GÖÇME RİSKİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Hüseyin Akay1

1Dr., Gazi Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, İnşaat Müh. Bölümü, [email protected]

29



Akım ölçümü alınmayan akarsular üzerinde bulunan köprülerin oyulma riskleri, muayene çalışmaları ve bu yöntem adımları izlenerek tahmin edilebilir ve köprü-lerin bakım ve onarımları bu sonuçlara göre önceliklendirilebilir.

Anahtar Sözcükler: Akarsu köprüleri, Göçme riski, Nash anlık birim hidrografı, Oyulma kritikliği

30


ÖZETKöprülerin yıkılmasının birçok sebebi vardır. Bunlar doğal afetler, pro-

jelendirme ve yapım hataları, uygun olmayan malzeme kullanımı, yetersiz bakım vb şeklinde sıralanabilir. Deprem ve taşkın gibi doğal afetlerden yıkı-lan köprü sayısı oldukça fazladır. Taşkın anında oluşan sorunlardan birisi de köprü ayaklarının altının oyulması ve köprünün stabilitesinin bozulmasıdır. Köprü ayaklarında akarsudaki akımdan kaynaklı oyulmalar uzun zamandır araştırılmaktadır. Oyulmanın mertebesi ve oyulmayı engelleyici tedbirlerle ilgili literatürde birçok çalışma mevcuttur. Son yıllarda ülkemizde gerçekleşen köprü yıkılmalarının temel sebeplerinden biriside köprü ayaklarının temelle-rinin oyulmasına bağlı olarak stabilitesinin bozulmasıdır. Köprü ayaklarının stabilitesinin bozulması yalnızca doğal akımdan kaynaklı taban alçalmala-rından ve oyulmalardan değil aynı zamanda insan kaynaklı taban alçalmala-rından da kaynaklanmaktadır. Taban alçalmalarını engellemeye karşı en çok kullanılan yöntem taban eşikleri yaparak taban alçalmasını kontrol altında tutmaktır. Tabanı alçalan akarsularda hem taban alçalmasını kontrol altına almak hem de köprü ayaklarının oyulmasını engellemek için taban eşikleri-nin kullanılması bir çözüm olacaktır. Bu çalışmada köprü ayaklarıyla taban eşiklerinin birbirleriyle olan etkileşimi deneysel olarak araştırılmıştır. Taban eşiklerinin yeri ve pozisyonunun köprü ayaklarındaki oyulmaya olan etkileri belirlenmiş ve taban eşiklerinin köprü ayaklarındaki oyulmayı azaltmada et-kin olduğu ortaya konulmuştur.

Anahtar Sözcükler: Köprü, Oyulma, Akarsu, Taban eşiği, Taban alçalması

TABANI ALÇALAN AKARSULARDA KÖPRÜ AYAKLARININ TEMELLERİNDEKİ OYULMANIN

TABAN EŞİKLERİYLE ENGELLENMESİ

Nihat Eroğlu1 Kürşat Demir2

1Doç.Dr., Gazi Üniversitesi Müh. Fak. İnş. Müh. Bölümü, [email protected]ş. Gör. Gazi Üniversitesi Müh. Fak. İnş. Müh. Bölümü,

[email protected]

31



ÖZETOyulma, akımın köprü ayağı çevresindeki tabandan malzeme alarak

mansaba sürüklemesi şeklinde ifade edilir. Köprü ayakları etrafında meyda-na gelen oyulma derinliğinin gelişiminin belirlenmesi, özellikle köprülerin tasarımları ve oyulmanın azaltılması için oldukça önemlidir. Bu çalışmada, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Hidrolik laboratuvarı’nda inşaa edilen be-ton kanalda sabit debide 16 cm çapında silindirik köprü ayağı etrafındaki oyulmanın zamansal değişiminin elde edilmesi amaçlanmıştır. Çalışma 15 m uzunluğunda 120 cm genişliğinde dikdörtgen şeklinde yatay bir kanal-da, şeffaf pleksiglastan yapılma köprü ayağı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Deneyler sırasında debi 51 l/s olarak ayarlanmış, akım şiddeti V/Vc = 0,77 olarak belirlenmiş ve temiz su oyulması şartları oluşması sağlanmıştır. Ta-ban malzemesi olarak dane medyan çapı 1,04 mm olan uniform dağılımlı kum kullanılmıştır. Kanal membasından 10 m mesafede belirlenen bir kesitte köprü ayağı düzgün bir şekilde oturtulmuş ve ayakların içine 00, 450, 900, 1350, 1800, 2250, 2700 ve 3150 açılarının işaretlendiği şeffaf bir cetvel yer-leştirilmiştir. Oyulma derinliğinin zamanla değişimini belirlemek için deney başlagıcından itibaren belirli zaman aralıklarında köprü ayağının içine GoPro kamera indirilerek ölçümler kaydedilmiştir. Kaydedilen videolardaki kum se-viyeleri açılarına göre not edilmiş ve oyulmanın zamanla değişim grafikleri oluşturulmuştur. Deneyler sonucunda elde edilen veriler literatürde mevcut olan bağıntılarla karşılaştırılmıştır.

Anahtar Sözcükler: Köprü ayakları, Oyulma derinliği, Oyulma derinliğinin zamanla değişimi

BELİRLİ BİR ÇAPTAKİ SİLİNDİRİK KÖPRÜ AYAĞI ETRAFINDA MEYDANA

GELEN OYULMANIN DENEYSEL OLARAK İNCELENMESİ

Bedriye Bilge Kılınç1 Gökçen Bombar2

1İnşaat Mühendisi., İzmir Katip Çelebi Üniversitesi, [email protected] 2Doç. Dr., İzmir Katip Çelebi Üniversitesi, [email protected]

32


ÖZETKöprüler rüzgâr ve deprem gibi dinamik yüklerden hasar görebilmekte

ve bu dinamik etkilerin tekrarlaması hasarlı köprülerin yıkılmasına yol aça-rak önemli can ve mal kaybına sebep olabilmektedir. Özellikle deprem böl-gesi olan ülkemizde, deprem etkisine maruz kalması durumunda köprülerin yapısal davranışlarındaki değişimin incelenerek olası kötü durumların önüne geçilmesi önemli ve öncelikli bir husustur. Köprülerin projelendirme aşama-sında gerçekleştirilen dinamik analizler ile deprem performansı belirlenmekte ve boyutlandırma yapılmaktadır. Dinamik analizler genellikle deprem kuvvet-lerinin yapının boyuna, enine ve düşey doğrultularında etkimesi durumu için yapılmakta ve sonuçlar değerlendirilmektedir. Ancak gerçek hayatta bir köp-rü konumlandığı bölgenin özelliklerine bağlı olarak farklı doğrultuda deprem kuvvetlerine maruz kalabilmektedir. Bu durumda yapıya etkiyen deprem etkisi projelendirme aşamasında dikkate alınan etkiden daha az veya fazla olabilmek-tedir. Bu çalışma kapsamında, uzun açıklık çelik karayolu köprülerinde değişen deprem açısına bağlı olarak deprem performansındaki değişimin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Uygulama olarak toplam 216m uzunluğunda kemer tipi çe-lik bir karayolu köprüsü olan Eynel Köprüsü seçilmiş, köprünün sonlu eleman modeli analiz edilmiştir. Köprü modeline 0o’den başlayarak 90o’ye kadar 5’er derecelik artışlarla 1992 Erzincan Deprem kaydının ERZICAN/ERZ-NS, ER-ZICAN/ERZ-EW ve ERZICAN/ERZ-UP bileşenleri köprüye birbirlerine dik olacak şekilde uygulanmıştır. Farklı deprem açılarının deprem performansına etkilerini değerlendirmek için maksimum yer değiştirmelerin, eksenel kuvvetle-rin, kesme kuvvetlerinin ve köprü kemeri ile tabliyedeki eğilme momentlerinin değişimi incelenmiştir. Analizler sonucunda, deprem açısının değişimi ile çelik köprünün yapısal performansının önemli ölçüde etkilendiği ve köprü eleman-larının farklı deprem açılarında maksimum yer değiştirme ve iç kuvvetlere ulaş-tığı görülmektedir. Bu durumun, yapı tasarım ve yapısal durum değerlendirme aşamasında dikkate alınmasının önemi vurgulanmıştır.

Anahtar Sözcükler: Açı Değişimi, Deprem Performansı, Dinamik Analiz, Sonlu Eleman Modeli

UZUN AÇIKLIKLI ÇELİK KARAYOLU KÖPRÜLERİNDE DEĞİŞEN DEPREM

DOĞRULTUSUNUN DEPREM DAVRANIŞINA ETKİSİ

Ahmet Can Altunışık1 Ebru Kalkan2

1Prof. Dr., Karadeniz Teknik Üniversitesi, [email protected]ç., Karadeniz Teknik Üniversitesi, [email protected]

33



ÖZETUzun açıklıklı karayolu köprülerinin deprem analizlerinde yer hareketi

bir mesnetten diğer mesnete farkı zamanlarda ulaşıncaya kadar frekans içeriği ve genliği değişmektedir. Dolayısıyla söz konusu yapıların dinamik analizleri için deprem hareketinin yayılma anındaki değişimi dikkate alınması gerek-mektedir. Bu çalışmada, yer hareketi değişimi simülasyon yöntemi kullanıla-rak elde edilecektir. Yer hareketinin değişimi için dalga yayılma etkisi, kore-lasyon etkisi ve zemin etkisi parametreleri dikkate alınacak ve analizler tek tek ve birlikte gerçekleştirilecektir. Yer hareketi, Hao (1989) tarafından önerilen simülasyon yöntemi esas alınmıştır. Bu yöntemde, yer hareketi değişiminin dikkate alınarak üretilen yer hareketine ait ivme-zaman değerleri, rasgele tit-reşim teorisi esas alınarak oluşturulmaktadır. Uygulama amacıyla Karadeniz Sahil Yolu İyileştirme Projesi Giresun-Espiye arası Devlet Yolu yapım işi kap-samında yapılan Gülburnu Köprüsü seçilmiştir. SAP2000 programı (2008)ile üç boyutlu olarak modellenmiş köprünün değişerek yayılan yer hareke-ti etkisindeki dinamik davranışını belirlemek amacıyla mesnet mesafelerine göre üretilmiş deprem kayıtları mesnetlerine tek eksen doğrultusunda uygu-lanmıştır. Analizler, yer hareketinin değişim parametreleri olan korelasyon etkisi, dalga yayılma etkisi ve zemin şartlarındaki değişimler dikkate alınarak gerçekleştirilmiştir. Analiz sonucunda değişerek yayılan yer hareketinin bu tür köprülerde etkili olduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Sözcükler: Değişerek yayılan yer hareketi; Betonarme köprü; Dalga yayılma; Korelasyon; Üniform yer hareketi

DEĞİŞEREK YAYILAN YER HAREKETİ ETKİSİ ALTINDAKİ KARAYOLU KÖPRÜLERİNİN

DİNAMİK DAVRANIŞI

Kemal Hacıefendioğlu1 Ahmet Can Altunışık2 Kurtuluş Soyluk3

1Doç.Dr., KaradenizTeknik Üniversitesi, [email protected] 2Prof.Dr., KaradenizTeknik Üniversitesi, [email protected]

3Prof.Dr., Gazi Üniversitesi, [email protected]

34


ÖZETYapı Merkezi tarafından Etiyopya’da yapımı devam eden Awash-Kambol-

cha-Hara Gebaya (AKH) demiryolu projesi kapsamında 389km uzunluğun-da demiryolu hattı yapımı planlanmaktadır. Bu hat üzerinde 54 adet köprü bulunmaktadır. Kısa köprüler çelik kirişlerin vinçler ile kaldırılıp yerine yer-leştirilmesiyle inşa edilirken, yüksek ayaklara sahip uzun köprüler itme sürme yöntemi ile inşa edilmiştir. Bu yöntemin seçilmesindeki amaç köprülerin daha hızlı ve kolay inşa edilmesini sağlamaktır. Tipik tabliye enkesiti, 2 adet yapma çelik kutu profil ve bu profilin üzerinde bulunan prekast betonarme döşeme-den oluşmaktadır. 44.6m olan tipik açıklık, 11.6 metre uzunluğundaki tabliye parçalarının birbirlerine kayma kontrollü bulonlu birleşimlerle bağlanması ile oluşturulmaktadır. İtme sürme yöntemi 8 adet köprüde uygulanmıştır. İtme sürme yöntemi ile inşa edilen en uzun köprü olan B24 köprüsü, 615 met-re uzunluğundadır. 14 adet açıklığa sahip olan bu köprünün boyuna eğimi %2.42’dir ve planda kurbta bulunmaktadır. Köprü tabliyesi, en yükseği 45 metre olan çelik ayaklar üzerinde durmaktadır. İtme sürme yöntemi ile köprü yapımında bazı özel geçici ekipmanlara ihtiyaç duyulmaktadır. Bu ekipmanlar ön gaga, çekme çubukları, kriko destek yapısı, arka gaga, geçici mesnetler ve kılavuz elemanlar olarak sıralanabilir. Bu proje kapsamında tüm geçici ekip-manlar Türkiye’de tasarlanıp üretilmiştir. Geçici ekipmanların yanı sıra tüm kalıcı mesnetler de Türkiye’de tasarlanıp üretilmiştir. Köprü boyuna yönünde kayıcı elastomer mesnetler kullanılarak ayaklarda deprem kuvvetini minimuma indirmek hedeflenmiştir. Kenar ayaklara yerleştirilen öngerilmeli sönümleyici sistemler (PDS) servis durumunda köprüde sabit bir nokta yaratırken deprem esnasında köprüye ek rijitlik ve sönüm sağlamaktadır. Köprüler enine yönde ise çelik takozlar ile tutuludur.

Anahtar Sözcükler: İtme Sürme Yöntemi, Çelik Köprü, Demiryolu Köprüsü, Çelik Ayaklar

ÇELİK DEMİRYOLU KÖPRÜLERİNİN İTME SÜRME YÖNTEMİ İLE YAPIMI

Kutay Kutsal1 Hatice Karayiğit2 Cemal Noyan Özel3 Özgür Özkul4

1Yapısal Tasarım Mühendisi, Freysaş – Freyssinet, [email protected]ısal Tasarım Şefi, Freysaş – Freyssinet, [email protected]

3Yapısal Tasarım Şefi, Freysaş – Freyssinet, [email protected]ısal Tasarım Direktörü, Freysaş – Freyssinet, [email protected]

35



ÖZETKuzey Marmara Otoyolu Projesi, 2. Fazı kapsamında iki adet önemli vi-

yadük “itme-sürme yöntemi”yle inşa edilmiştir (ILM: incremental launching method). Bu viyadüklerden bir tanesi olan Çayırköy Viyadüğü, Kocaeli sı-nırlarında bulunmaktadır ve proje 2019 yılı içinde tamamlanmıştır. Proje, ihale aşamasında tipik prekast basit kirişli köprü olarak tasarlanmış ancak; daha sonra itme-sürme yönteminin sağladığı malzeme ekonomisi ve hız gibi avantajlarla yeniden değerlendirilerek, itme-sürme yöntemine değiştirilmiştir. Viyadük, bulunduğu coğrafya gereği iki tünel arasında yer alan derin bir vadi-yi, R=1,850m ortalama yarıçaplı bir kurpla geçmektedir. Köprü toplam boyu 750m’dir. Yol eğimi %2.83 mertebesindedir. İtme sürme metodunda, köprü-yü eğim yukarıya doğru iterek inşa etmek genelde tercih edilmektedir. Ancak Çayırköy projesinde, tünel çıkışı sebebiyle aşağı eğimde bulunan kenar ayak arkasında yeterli alan bulunmamasından dolayı, tabliyenin yukarı eğim kenar ayak arkasında imal edilmesine karar verilmiştir. Klasik itme-sürme metodun-dan farklı olarak bu durumda köprü tabliyesinin kontrolsüz olarak hareketinin önüne geçmek için itme-sürme için kullanılan krikoların yanında ek olarak tabliyeyi frenlemek için kullanılan “fren krikoları” ve yine fren için kullanılan fren kirişlerinin kullanılması gerekliliği ortaya çıkmıştır. İtme-sürme uygulama-sı ve geçici ekipmanların tasarımı Freysaş tarafından yapılmıştır. Viyadüğün, et-rafındaki yol ve tünel gibi yapıların tamamlanmasının ardından trafiğe açılması planlanmaktadır. Bu makalede, birbirine paralel ardgermeli iki kutu tabliyeden meydana gelen Çayırköy Viyadüğü ve yapım yönteminden bahsedilmekte ve inşaat için kullanılan yapım metodu ve ekipmanları hakkında detaylı bilgiler sunulmaktadır.

Anahtar Sözcükler: İtme Sürme Yöntemi, Ardgerme, Prekast saha, Çelik gaga

EĞİM AŞAĞI YÖNDE İTME-SÜRME: ÇAYIRKÖY VİYADÜĞÜ

Cemal Noyan Özel1 Kutay Kutsal2 Özgür Özkul3

1Yapısal Tasarım Şefi, Freysaş – Freyssinet, [email protected]ısal Tasarım Mühendisi, Freysaş – Freyssinet, [email protected] 3Yapısal Tasarım Direktörü, Freysaş – Freyssinet, [email protected]

36


ÖZETGüneydoğu Anadolu Bölgesi Türkiye’nin en az gelişmiş coğrafi bölgelerinden

biri olduğundan dolayı, bölgenin gelişimine katkıda bulunmak amacıyla uzun yıl-lardır bölgeye yatırımlar yapılmaktadır. Bu yatırımların en önemli ve dikkate değer örneklerinden biri ise Adıyaman ve Diyarbakır şehirlerini birbirine bağlayan kara-yolunun yeniden inşası projesidir. Bu yenilemenin amacı; Fırat nehrinde kurul-muş olan Atatürk barajı üzerine gergin eğik askılı bir köprünün inşaatı ile ulaşımın iki yaka arasında feribot vasıtasıyla sağlanmasına son vermek ve mevcut eski yolun genişletilerek her yönde iki şeritli hale getirmektir. Baraj gölünün derinliği yer yer 90 metreleri bulmakta olduğundan pilonların karada inşaasına karar verilmiş ve böylece gergin eğik askılı körpünün orta açıklığı (pilonlar arası) 400 m. olarak belirlenmiştir. Kenar açıklıklarla beraber köprünün toplam boyu 610 metredir. Köprünün tamamı 7 açıklıktan oluşmaktadır. Köprünün ana orta açıklığı ortot-ropik çelikten yapılmış olup kenar açıklıkları ardgermeli betonarme kutu kesittir Köprünün ana açıklığının su üzerindeki bölümü, çelik segmentlerin duba üzerin-de yüzdürülerek üstyapı üzerinde kurulu özel bir vinç vasıtası ile kaldırılarak yerine konması şeklinde gerçekleştirilmiştir. Bütün birleşimler kaynak ile yapılmıştır.

Segmenti oluşturan parçaların kesimi Osmaniye çelik fabrikasında yapılmış olup parçalar Osmaniye den şantiye sahasına taşınıp şantiyede kurulan özel atölyelerde segmentin oluşturulması tamamlanmıtır.

Bölgedeki yüksek sismik hareketlerden dolayı, tasarımda özel deprem senaryoları ön-görülmüş ve köprünün üst yapısı kurşun çekirdekli mesnetlerle (LRB) mesnetlenmiştir.

Hazırlamış olduğumuz bu makale, 2015 yılında tamamlanmış NİSSİBİ köprüsünün tasarımı, inşaatı, Köprü sağlığı proğramı ve şantiyesi sahası hak-kında bilgilendirme ve tanıtımı içermektedir.

Anahtar Sözcükler: Nissibi, Gergin Eğik Askılı Köprü, Aerodinamik, Monitoring

FIRAT NEHRİ ÜZERİNDE YAPIMI TAMAMLANAN NİSSİBİ KÖPRÜSÜ PROJESİ

VE YAPIMI

Yusuf Özuğur1 Murat Koloğlu2 Cengiz Noyan3 Arif Erdiş4

1Sanat Yapıları Yapım Şube Müdürü, Karayolları Genel Müdürlüğü, [email protected]

2Sanat Yapıları Yapım Şefi, Karayolları Genel Müdürlüğü, [email protected]

3Sanat Yapıları Baş Mühendisi, Karayolları 9. Bölge Müdürlüğü, [email protected]

4İcra Kurulu Üyesi, GÜLSAN İnşaat ve Taahhüt A.Ş. [email protected]

37



ÖZETTürkiye’de ilk asma köprünün yapımına 1970 yılında başlanmıştır. Şu ana

kadar 4 asma köprü trafiğe açılmıştır. Çanakkale Asma Köprüsünün yapımı tüm hızıyla devam etmektedir. Yeni finansman yöntemiyle, tasarımıyla, yapım, bakım ve işletme aşamalarındaki yenilikleriyle 21. yüzyıl Dünya Asma Köprü Litera-türünde Türkiye Asma Köprüleri yerini almıştır. Türkiye’de uygulanan yenilikler Osmangazi ve Yavuz Sultan Selim Asma Köprülerinde gerçekleştirilmiştir.

Yavuz Sultan Selim Köprüsü dünyanın en geniş tabliye geçişli asma köprüsü-dür. 1408 metrelik ana açıklığı ile dünyanın en uzun hibrit köprüsüdür. Ayrıca 320 metrelik betonarme kulesi dünyanın en yüksek asma köprü kulesidir. Os-mangazi Köprüsü ise, Türkiye’de ilk defa keson yapımı ile kuleleri denizde yer alan asma köprüdür, aynı zamanda ilk çelik segmentlerden oluşan kuledir. Osmangazi Köprüsü sismik olarak aktif fay hattından geçtiği için alınan sismik önlemler asma köprüler için dünya yeniliğidir. Türkiye için ilk defa uygulanan nem alma siste-mi bu köprüde çelik elemanlar için uygulanmıştır. İlk 2 asma köprüde çelik ve beton imalatı Karayolları Teknik Şartnamesine göre 50 yıllık tasarım kriterlerine göre yapımı gerçekleştirilmişken, son 2 köprü ile birlikte çelik ve beton imalatları 100 yıllık Avrupa normlarına uygun olarak tasarım edilmiştir. Bakım ve İşletme aşamasında uygulanan Yapısal Sağlık İzleme Sistemi (YSİS) ve Akıllı Ulaşım Sis-temleri (AUS) yeni yapılan asma köprülerde uygulanmaya başlamıştır.

Finansman yöntemi olarak Kamu Özel İşbirliği metotlarından biri olan Yap İşlet Devret (YİD) yöntemi kullanılmıştır. Otoyollarda bu finansman yönteminin kullanılabilmesi için 3996 sayılı kanunun bazı maddelerinde değişiklik yapılmıştır. Bu değişiklikler yapılan ve yapılacak olan otoyollar ve asma köprüler için uygula-nabilir hale gelmiştir. Ayrıca Osmangazi Köprüsünde FIDIC EPC sözleşme yönte-mi uygulanmıştır. YİD yöntemi ileri teknoloji ve büyük kaynak gerektiren altyapı yatırımları için uygun bir finans yöntemi olarak Türkiye’nin gündemine girmiştir.

Her iki asma köprü profesyonel mühendislik ve ileri teknoloji gerektiren bir takım çalışması ile trafiğe açılmıştır. Gerek estetik gerekse yapım metotları ve özel-likleri ile Türkiye Asma Köprüleri Dünya Asma Köprü Literatüründe 21. yüzyılda yerini almıştır. Dünyanın en uzun ana açıklıklı Çanakkale Köprüsü ile bu süreç devam etmektedir.

Anahtar Sözcükler: Asma Köprü, Hibrit Köprü, Yap İşlet Devret, Yenilikler

TÜRKİYE ASMA KÖPRÜLERİ YENİLİKLERİ İLE 21. YÜZYILDA DÜNYA LİTERATÜRÜNDE

YERİNİ ALDI

İrfan Ünal1

1İnşaat Yük. Müh., E-KGM-YTMK, [email protected]

38


ÖZETKış aylarında özellikle köprü ve viyadük gibi kritik yol kesimlerinde çift

taraflı soğuma sebebiyle oluşan buzlanmayı engellemek trafik güvenliği ve ulaşımın sürekliliği için büyük önem arz etmektedir. Bu çalışmada yalıtkan özellik gösteren geleneksel asfalt betonuna belirli oranlarda karbon tozu, kar-bon, lifi metal tozu ilave edilerek İletken Asfalt Betonu (İAB) numuneleri üretilmiş ve bunlar üzerinde özdirenç ölçümleri, 30 V DC gerilim altında 10 dakikalık sıcaklık değişimi ve ısı artışları ölçümleri yapılmıştır.Otomasyon seklinde kurgulanan anlık hava durumu vb. data işleme sistemleri ile üretilen iletken asfalt karışımların kar ve buzlanma ile mücadelede köprü ve viyadük-ler gibi kritik güzergahlarda kullanılabileceği gözlemlenmiştir. Yapılacak ileri çalışmalar ile trafik yükünü karşılayacak, trafik sıkışıklıkları, trafik güvenliği zafiyetleri, köprülerde, özellikle taşıyıcı elamanlarda ve metal kısımlarda ko-rozyon kaynaklı olumsuz etkilerin olmadığı bir buzlanma mücadele sistemi kurmak mümkündür.

Anahtar Sözcükler: Köprüler, Viyadükler, Buzlanmayla mücadele, İletken Asfalt Betonu

KÖPRÜ VE VİYADÜK KAPLAMALARINDA BUZLANMA İLE MÜCADELE İÇİN

KULLANILABİLECEK İLETKEN ASFALT BETONU DİZAYNI

Cahit Gürer1 Cihan Düşmez2

1Doç.Dr., Afyon Kocatepe Üniversitesi, [email protected]İnş.Yük.Müh., Afyonkarahisar Belediyesi, [email protected]

39



ÖZETBu bildiride, Almanya’daki mevcut karayolu köprülerinin güncel durumu, ih-

tiyaç analizi, bu analiz sonucunda geliştirilen Mevcut Karayolu Köprülerinin Ye-ninden Hesaplanması Yönetmeliği (Richtlinie zur Nachrechnung von Straßenb-rücken im Bestand) ve bu yönetmeliğe göre İskandinavya Köprüsü’nün analizi konu edilmiştir. Paralelkenarlı ardgermeli boşluklu plak köprünün yeniden ana-lizinde sonlu elemanlar yöntemi kullanılmıştırHer iki asma köprü profesyonel mühendislik ve ileri teknoloji gerektiren bir takım çalışması ile trafiğe açılmıştır. Gerek estetik gerekse yapım metotları ve özellikleri ile Türkiye Asma Köprüle-ri Dünya Asma Köprü Literatüründe 21. yüzyılda yerini almıştır. Dünyanın en uzun ana açıklıklı Çanakkale Köprüsü ile bu süreç devam etmektedir.

Anahtar Sözcükler: Mevcut Yapıların Analizi, Sonlu Elemanlar Yöntemi, Ard-germeli Köprüler, Karayolu Köprüleri

ALMANYA FEDERAL CUMHURİYETİ MEVCUT KARAYOLU KÖPRÜLERİNİN

YENİDEN HESAPLANMASI YÖNETMELİĞİ İLE İSKANDİNAVYA KÖPRÜSÜ’NÜN

ANALİZİ

Çağlar Onbaşı1

1Köprü - Yapı Planlama İnşaat Yüksek Mühendisi, WSP Germany, [email protected]

40


ÖZETEski çağlardan günümüze farklı amaçlı yapıların taşıyıcı sisteminin teşki-

linde kullanılan taş, vazgeçilmez bir yapı malzemesidir. Geleneksel Türk mi-marisinde ise kullanımının en güzel örneklerinden biri tarihi taş köprülerdir. Geçmişten bugüne miras kalan bu köprülerin gelecek nesillere aktarılabilmesi günümüz inşaat mühendisliğinin sorumluluk alanına girmektedir. Bu bilinç-ten hareketle Kayseri İli, Sarıoğlan İlçesi sınırlarında Kızılırmak nehri üzerinde yer alan, farklı ölçülerde ve yükseklikte toplam 8 kemer açıklığına sahip Tarihi Şahruh Köprüsü Karayolları 6. Bölge Müdürlüğü ile görüşülerek analitik mo-dellemeye esas örnek olarak incelenmiştir. Çalışmanın ilk aşamasında yerinde yapılan ölçümlere göre köprü sonlu elemanlara dayalı katı (SOLID) model ola-rak bire bir modellenmiştir. Modelde taş malzemesinin mekanik özellikleri lite-ratürden alınarak tanımlanmıştır. Köprü modeli, statik yükler ve taşıt yükleri altında analiz edilerek kemerlerdeki gerilme dağılımı, zorlanmalar ve en kritik kesitler belirlenmiştir. Köprü mod şekilleri ve doğal titreşim frekansları elde edilmiştir. Ayrıca köprü ayaklarındaki yük ve gerilme dağılımı da incelenerek en kritik açıklık tespit edilmiştir. Model, ülkemizde meydana gelen büyük dep-remlerin ivme kayıtları altında zaman tanım alanında analiz edilerek dinamik yanal yüklerin etkisi belirlenmiştir. Bu analizler neticesinde kemer ve köprü ayaklarının davranışı, açıklık ölçüleri, taşın mekanik özellikleri gibi paramet-relerin model üzerindeki etkileri incelenmiştir. Çalışmada ikincil olarak tarihi yapıların güçlendirilmesinde yaygın olarak kullanılan teknikler, analiz modeli göz önüne alınarak değerlendirilmiştir. Bu yaklaşımların bir kısmının modele yansıtılması sonucunda gerilme ve zorlanma dağılımındaki değişiklikler belir-lenmiştir. Bu anlamda mevcut güçlendirme yaklaşımlarının etkinliği analitik olarak irdelenmiştir. Çalışma da son olarak Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafın-dan yayınlanan “Tarihi Yapılar İçin Deprem Risklerinin Yönetimi Kılavuzu” da

KEMER TİPİ TARİHİ TAŞ KÖPRÜLERİN GÜÇLENDİRİLMESİNDE

UYGULANAN TEKNİKLERİN ANALİZİ, DEĞERLENDİRİLMESİ VE YENİ YAKLAŞIMLAR GELİŞTİRİLMESİ

İbrahim Turhan1 Özgür Gök2 Ahmet Hamurcu3

Asaf Kılıçaslan4 Furkan Birdal5

1İnşaat Mühendisi, Kayseri, [email protected],2İnşaat Mühendisi, Kayseri, [email protected],

3İnşaat Mühendisi, Kayseri Büyükşehir Belediyesi, Kayseri, [email protected]İnşaat Mühendisi, AK İnşaat&Mühendislik&Ar-Ge, Kayseri, [email protected]

41



dikkate alınarak köprülerin güçlendirilmesine yönelik yeni yaklaşımlar araştı-rılmıştır. Bu yaklaşımlarda köprünün özgünlüğünün bozulmaması hususu en önemli etken olarak dikkate alınmıştır. Çalışmamız kapsamında tarihi yapıların gelecek nesillere güvenle aktarılabilmesi yanında bu tip tarihi köprülerin resto-rasyonu ve güçlendirilmesi uygulamalarına destek olunabilmesi hedeflenmiştir.

Anahtar Sözcükler: Tarihi Yapılar, Taş Kemer Köprüler, Sonlu Elemanlar Me-todu, Statik ve Dinamik Analiz, Güçlendirme

42


ÖZETOsmanlı Devleti’nin Balkanlar’da hüküm sürdüğü yıllarda Bosna Her-

sek’te Mimar Sinan tarafından inşa edilen Sokullu Mehmet Paşa (Drina) Köp-rüsü, Balkanlar’daki en görkemli Osmanlı eserlerinden birisidir. Bu kültür mirasının gelecek nesillere aktarılması büyük önem arz etmektedir. Böylesine önemli kültürel yapıların korunabilmesi deprem karşısında dinamik davranı-şının bilinmesi ile doğrudan ilişkilidir. Bu çalışmada, 2007 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi’ne girmiş Sokullu Mehmet Paşa Köprüsü’nün doğrusal dinamik analizi yapılmıştır. Bu amaçla, Sokullu Mehmet Paşa Köprüsü son-lu elemanlar yöntemi kullanan ANSYS paket programında modellenmiştir. Modelde eleman sayısının doğru bir şekilde belirlenebilmesi için yakınsama çalışması yapılmıştır. Yakınsama çalışmasıyla eleman sayısı belirlenen Sokullu Mehmet Paşa Köprüsü’nün modal ve doğrusal dinamik analizleri yapılmış-tır. Doğrusal dinamik analizler için EC-8 (Eurocode-8)’e göre yapay deprem kaydı oluşturulmuştur. Doğrusal dinamik analizler sonucunda köprünün yer değiştirme, gerilme ve sismik tepkileri incelenmiştir.

Anahtar Sözcükler: Sokullu Mehmet Paşa (Drina) Köprüsü, Sonlu Elemanlar Yöntemi, Doğrusal Dinamik Analiz, Tarihi Köprüler

TARİHİ SOKULLU MEHMET PAŞA KÖPRÜSÜ: DOĞRUSAL DİNAMİK ANALİZİ VE KÜLTÜR

MİRASININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Gökhan Barış Sakcalı1 Alper Gönül2

1Araştırma Görevlisi, Bursa Teknik Üniversitesi - İnşaat Müh. Bölümü, [email protected]

2Araştırma Görevlisi, Bursa Teknik Üniversitesi - Mimarlık Bölümü, [email protected]

43



ÖZETDiyarbakır - Batman il sınırında yer alan Malabadi Köprüsü, Diyarba-

kır’a 104 km uzaklıkta, Çatakköprü Köyü sınırları içerisindedir. Silvan (Di-yarbakır)- Kozluk (Batman) yolunun 22. km’ sinde, Dicle Nehri’ne dökülen Batman Çayı üzerindedir. Köprünün memba tarafında, güneybatı (Diyarba-kır) yönünden 26 m, kuzeydoğu (Batman) yönünden 6 m mesafede, 1955 tarihinde Karayolları 9. Bölge Müdürlüğü tarafından yapılmış olan kemerli betonarme bir köprü yer almaktadır. Yapının yaklaşık 750 m kuzey yönünde (memba tarafında) Batman Barajı bulunmaktadır. Köprü, üzerindeki kita-beye göre 542/1147 tarihinde Mardin Artuklu Beylerinden Hüsamettin Ti-murtaş tarafından yaptırılmıştır.

Malabadi Köprüsü, plan itibari ile tek ana kemerli ve iki yana meyilli köprüler grubunda değerlendirilmektedir. İç dokusundaki odacıklar, giriş ka-pıları, odacıklara inen merdivenler, helâ ve çeşitli kabartma figürleriyle diğer Diyarbakır köprülerinden ayrılır. Batman Çay’ını aşmak için yapılan bu köp-rü, sadece geçiş amaçlı değil, aynı zamanda bu yol üzerinde seyahat eden yol-cuların dinlenebilecekleri ya da konaklayabilecekleri biçiminde yapılmıştır. Köprünün kayalıklar üzerine kurulmasının açıklık ve kemer yapısı üzerinde de belirleyici etkisi olmuştur. 40.86 m. lik kemer açıklığı ile dünyada ayakta kalan kemerli köprüler arasında en geniş açıklıklı kemer olduğu belirtilmek-tedir. Bu özellik sağlam zemin, doğru yapım tekniği, malzeme ve büyük bir ustalığın sonucudur. Kendi içerisinde iki kırıklı bir plana sahip olup, memba yüzü kapatılmış iki gözü ile birlikte dört boşaltma gözünden oluşmaktadır.

Geleneksel yığma tekniğinde, yapıldığı dönemin yapım sanatını tüm ince detaylarında sunan Malabadi Köprüsü’nün ana yapım malzemesi bölgeden elde edilen sarı kalker taşıdır. Kolay işlenebilen yapısından dolayı köprü tempan yü-zeylerinde uzun yazıtlar ve bezemeler bulunmaktadır. Hafifletme odalarının to-noz üst örtülerinde tuğla, hatıl ve kısa açıklık geçişi için de ahşap kullanılmıştır.

Karayolları Genel Müdürlüğü ve Diyarbakır Karayolları 9.Bölge Müdür-lüğü tarafından yapıda 2009 -2014 yılları arasında kapsamlı bir restorasyon

TARİHİ MALABADİ KÖPRÜSÜ RESTORASYON ÇALIŞMASI

Fatma Meral Halifeoğlu1 Cengiz Noyan2 Zülfikar Halifeoğlu3

1Doç.Dr., Malabadi Köprüsü Rölöve, Restitüsyon ve Restorasyon Projeleri Danışmanı, Dicle Üniversitesi Mimarlık Fakültesi,Diyarbakır, [email protected].

2İnş. Müh.Tarihi Malabadi Köprüsü Restorasyon Çalışmasının Kontrol Şefi, Diyarbakır Karayolları 9. Bölge Müd.,Diyarbakır,

3İnş. Müh., Tarihi Malabadi Köprüsü Restorasyon Çalışmasının Yüklenicisi, Diyarbakır, [email protected].

44


çalışması yapılmıştır. Köprüde yapılan güçlendirme çalışmalarının yanında yakın zamanda özgün taş yüzeyi kapatan ve yüzey tahribatına neden olan mozaik ve sıva kaplamaları ile özgün mimariye aykırı tüm müdahaleler, za-manla oluşan bitkilenmeler ve faunal kalıntılar temizlenmiş, odacıklarda tuğ-la tonoz örtüde ve tahrip olan tüm yüzeyler ile kısmen malzeme kaybına uğramış kemer, tempan yüzeyi, basamak, korkuluk, harpuşta ve selyaranlarda tamamlamalar yapılmıştır. Cephe yüzeyleri ve kemerlerde yapılan sıva ve derz temizliğinden sonra, yapılan analiz çalışmaları doğrultusunda özgün malze-meye uyumlu hazırlanan harçla derz çalışmaları yapılmıştır.

Bu çalışmada 2009 – 2014 yılları arasında Tarihi Malabadi Köprüsü’nde yapılan restorasyon ve konservasyon çalışmaları aşamalar halinde anlatılarak, yapının korunmasındaki önemi vurgulanacaktır.

Anahtar Sözcükler: Tarihi Malabadi Köprüsü, Restorasyon, Koruma

45



ÖZETTarihi Tuzluca köprüsü, Iğdır’ın Tuzluca İlçesinde küçük bir dere üzerin-

de kuzey-güney doğrultuda yer almaktadır. Köprü tek açıklıklı olup, taşıyıcı sistemi taşların kemer formunda inşa edilmesiyle oluşturulmuştur. Köprünün genişliği 3.50 m., yüksekliği 2.10 m. ve açıklığı 3.10 m dir. Kemer köprü kenarlarda dere yatağı üzerine oturmaktadır. Köprünün kemer taşları arasın-daki harçlarda dökülmeler gözlenmektedir. Kemerin üzeri yaklaşık 1 metre kalınlığında toprak dolgu tabakası ile kaplanmıştır.

Çalışmada, Tarihi Tuzluca Köprüsünün üç boyutlu sonlu eleman mode-li oluşturulurken, daha önceden yapılmış olan rölöve, restitüsyon ve resto-rasyon çalışmalarından yararlanılmıştır. Köprünün statik ve dinamik yükler altında doğrusal analizleri Ansys programı kullanılarak yapılmıştır. Yapılan analizlerden köprünün gerilme ve şekil değiştirme durumları elde edilmiş ve sonuçlar değerlendirilmiştir. Elde edilen öteleme oranları %0.3 sınır değerini aşmadığından Sınırlı Hasar performans düzeyini sağladığı sonucuna varıl-mıştır.

Anahtar Sözcükler: Tarihi Tuzluca köprüsü, Ansys, Deprem performansı

TARİHİ TUZLUCA KÖPRÜSÜNÜN YAPISAL DURUMUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ

Mehmet Emin Öncü1 Abdulhalim Karaşin2 Rojbin İzgi3 İbrahim Baran Karaşin4

1Dr. Öğr. Üyesi, Dicle Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, [email protected]

2Doç. Dr., Dicle Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, [email protected]. Lisans Öğr., Dicle Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü,

[email protected] 4Araş. Gör., Dicle Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü,

[email protected]

46


ÖZETTarihi yığma taş kemer köprüler geçmiş yılların izlerini yansıtan çok

önemli mühendislik yapılarıdır. Taş ve dolgu malzemesinden oluşan yığma kemer köprülerin dinamik karakteristiklerini ve yapısal davranışlarını analitik veya sayısal yöntemlerle doğru olarak belirlemek neredeyse mümkün değildir. Bu çalışmanın amacı, farklı açıklık ve yüksekliğe sahip tarihi yığma kemer köprülerin dinamik karakteristiklerini (doğal frekans, mod şekilleri ve sönüm oranı) hasarsız deneysel ölçüm yöntemleriyle belirlemektir. Bu amaçla, farklı zamanlarda inşa edilmiş ve farklı kemer açıklıkları bulunan dört tarihi yığma taş kemer köprüde (Mikron, Osmanlı, Şenyuva ve Şinik köprüleri) deneysel ölçümler gerçekleştirilmiş ve doğal frekanslar, mod şekilleri ve sönüm oran-ları Operasyonel Modal Analiz Yöntemi kullanılarak Geliştirilmiş Frekans Ortamında Ayrıştırma (GFOA) ve Stokastik Altalan Belirleme (SAB) yön-temleri ile elde edilmiştir. Çalışma sonucunda, tarihi köprülerin ilk iki mod şeklinin genellikle memba-mansap doğrultusunda ötelenme ve/veya eğilme modu olduğu, üçüncü modun ise düşey mod olarak elde edildiği görülmüş-tür. Bazı durumlarda ise ikinci ve üçüncü modun yer değiştirdiği gözlemlen-miştir. Köprülerdeki frekans değişimleri dikkate alındığında, ilk üç frekansın sırasıyla 4-8Hz, 6-10Hz ve 8-12Hz arasında değiştiği belirlenmiştir. Sönüm oranlarında ise belirli bir harmoni yakalanamamış olup, dinamik analizler-de sönüm oranının %2-3 seviyelerinde dikkate alınabileceği öngörülmüştür. Bunun yanında köprü açıklığına bağlı olarak tavsiye edilen frekans değişim bağıntısının başlangıç sonlu eleman analizlerinin değerlendirilmesinin de kullanılabileceği önerilmektedir.

Anahtar Sözcükler: Deneysel Modal Analiz, Hasarsız Deneysel Ölçüm, Ge-liştirilmiş Frekans Ortamında Ayrıştırma, Stokastik Altalan Belirleme, Tarihi Kemer Köprü

TARİHİ YIĞMA KÖPRÜLERİN DENEYSEL MODAL PARAMETRELERİNİN HASARSIZ

DENEYSEL ÖLÇÜMLER İLE BELİRLENMESİ

Ahmet Can Altunışık1

1Prof. Dr., Karadeniz Teknik Üniversitesi, [email protected]

47



ÖZETKemer köprüler ülkemizde oldukça yaygın olarak bulunmaktadır. Bu

köprülerin en belirgin özelliği ayaklar arasındaki mesafeyi bir kemer yapısıyla geçiliyor olmasıdır. Kemer elemanlar düşey olarak aldıkları yükleri ayaklara veya doğrudan zemine aktaran önemli mühendislik yapılarıdır. Tarihi süreç-te pek çok formda kemerler kullanılmıştır. Kemer formu, örgü tipi, kemer kalınlığı gibi parametreler kemer elemanların taşıma gücüne doğrudan etki etmektedir. Yapılan çalışma kapsamında da kemer kalınlığının kemer köp-rülerin yapısal davranışlarına etkileri incelenmiştir. Bu amaçla, Diyarbakır, Kulp ilçesinde bulunan Göderni tarihi kemer köprüsü uygulama olarak seçil-di. Köprünün yapım yılı tam olarak bilinmemekle birlikte, tarihin 19. yüzyı-lın ikinci yarısı olduğu tahmin edilmektedir. Yapısal analizler için köprünün sonlu eleman modelleri ANSYS programı yardımıyla her bir kemer kalınlığı için ayrı ayrı oluşturulmuştur. Farklı kemer kalınlığına sahip her bir model, sabit yük, hareketli yük ve deprem yükleri altında analiz edilerek sonuçlar elde edilmiştir. Kemer kalınlığı etkisinin belirlenebilmesi için asal gerilme-ler, asal şekildeğiştirmeler ve yerdeğiştirmeler birbirleri ile karşılaştırılmıştır. Çalışma sonunda kemer kalınlığının artırılmasıyla beraber yerdeğiştirmeler, çekme gerilme ve şekildeğiştirmelerinin azaldığı, ancak basınç gerilme ve şe-kildeğiştirmelerinin arttığı gözlemlenmiştir.

Anahtar Sözcükler: Kemer köprü, Kemer kalınlığı, Sonlu eleman modeli, Yapısal davranış

KEMER KALINLIĞININ YIĞMA KÖPRÜLERİN YAPISAL DAVRANIŞINA ETKİLERİ

Ahmet Can Altunışık1 Burcu Yılmaz2 Ali Fuat Genç3

1Prof. Dr., Karadeniz Teknik Üniversitesi, [email protected]İnşaat Yüksek Mühendisi, Salihli Belediyesi, [email protected]

3İnşaat Yüksek Mühendisi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, [email protected]

48


ÖZETKöprüler hem modern yaşamda hem de geçmiş dönemlerde etkinliğini

devam ettiren önemli mühendislik yapılarından biridir. Yapısal özellikleri dışında tarihi güzellikleri yansıtan sosyo-kültürel yapılardır. Ancak geçen za-manla birlikte araç yükü, değişen iklim koşulları, dinamik yükler gibi birçok parametre yapılarda hasara neden olmakta ve gözle görülemeyen dayanım kaybına sebep olabilmektedir. Bu çalışmada, bulunduğu bölge itibari ile önemli bir yere sahip uzun açıklıklı betonarme ve çelik olmak üzere iki adet karayolu köprüsünde zamana bağlı değişen yapısal davranışları değerlendir-mek için farklı zamanlarda alınan deneysel sonuçların incelenmesi amaçlan-mıştır. Betonarme karayolu köprüsü olarak Giresun ilinde bulunan Gülbur-nu Köprüsü, çelik karayolu köprüsü olarak da Samsun ilinde bulunan Eynel Köprüsü uygulama olarak seçilmiştir. Köprülerin deneysel dinamik karakte-ristiklerini elde etmek için hasarsız deneysel modal analiz sonuçları, çevresel titreşim testleri uygulanarak elde edilmiştir. Sinyal işleme için, Geliştirilmiş Frekans Ortamında Ayrıştırma (GFOA) ve Stokastik Altalan Belirleme (SAB) yöntemleri kullanılmıştır. Gülburnu Köprüsü’nün 2009 ile 2011 yıllarında, Eynel Köprüsü’nün ise 2010 ile 2019 yıllarında alınan deneysel ölçüm so-nuçları değerlendirildiğinde zamana bağlı dinamik özelliklerdeki değişimle-rin farklılık gösterdiği görülmüştür.

Anahtar Sözcükler: Betonarme Karayolu Köprüsü, Çelik Karayolu Köp-rüsü, Deneysel Modal Analiz, Geliştirilmiş Frekans Ortamında Ayrıştırma, Stokastik

BETONARME VE ÇELİK KARAYOLU KÖPRÜLERİNDE ZAMANA BAĞLI DEĞİŞEN TİTREŞİM VERİLERİNİN

DEĞERLENDİRİLMESİ

Ahmet Can Altunışık1 Murat Günaydın2 Fatih Yesevi Okur3

Olguhan Şevket Karahasan4 Muhammet Sarı5 Ebru Kalkan6

1Prof. Dr., Karadeniz Teknik Üniversitesi, [email protected]. Öğr., Üyesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, [email protected]

3Arş. Gör., Karadeniz Teknik Üniversitesi, [email protected]., Karadeniz Teknik Üniversitesi, [email protected]

5Dr., Karadeniz Teknik Üniversitesi, [email protected]., Karadeniz Teknik Üniversitesi, [email protected]

49



ÖZETGünlük hayatın birçok alanında kullanılan ulaşım yapılarından biri olan

köprüler taşıyıcı sistem açısından çok farklı çeşitliliğe sahiptir. Özellikle uzun açıklıkların geçilmesinde kullanılan asma köprüler, estetik açısından da bu-lundukları bölgeye büyük katkı sağlamaktadır. Büyük maddi kaynaklar har-canarak inşa edilen bu özel yapılar, trafik akışı, rüzgâr ve zamana bağlı çev-resel etkiler nedeniyle hasar görebilmekte ve/veya kullanım ömrünü tahmini tarihinden önce tamamlayabilmektedir. Gerçekleştirilecek sürekli ölçümler, kontroller ve gerekli görülmesi durumunda alınacak önlemler ile birlikte bu tip yapıların kullanım ömrü daha da uzatılabilir.

Mühendislik yapılarının yapısal davranışlarının deneysel ölçüm yöntemle-rine bağlı olarak belirlenmesinde Deneysel Modal Analiz yöntemi günümüz-de yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu yöntemde, yapı üzerinde sonlu eleman analizleri sonucunda belirlenen modal hareket noktalarına hassas ivmeölçerler yerleştirilmektedir. İvmeölçerlerden gelen titreşim sinyalleri veri toplama ünitesi yardımıyla toplanmakta ve güncel yazılımlar kullanılarak dinamik karakteristik-ler elde edilmektedir. Yapının kütlesi ve rijitliği esas alınarak belirlenen dinamik karakteristikler, yapısal davranışa da etki etmektedir. Bu amaçla, Samsun İli, Çarşamba İlçesi’nde bulunan ve 2019 yılında inşaatı tamamlanarak kullanıma açılan çelik taşıyıcı sisteme sahip asma köprü bu çalışma kapsamında ele alınmış-tır. Asma köprünün hasarsız deneysel ölçümleri gerçekleştirilerek dinamik karak-teristikleri elde edilmiştir. İlçe belediyesi kontrolü ile şehir merkezinde Yeşilır-mak üzerinde inşa edilen çelik taşıyıcı sisteme sahip Yeni Şehir isimli asma köprü 180m uzunluğunda olup, 9m’si araç yolu olmak üzere 15m genişliğe sahiptir. Köprü çok yakın tarihte yaya ve araç trafiğine açıldığından dolayı alınan ölçüm-lerin yapı sağlığı açısından referans ölçüm olarak kullanılması planlanmaktadır.

Anahtar Sözcükler: Asma Köprü, Deneysel Modal Analiz, Dinamik Karak-teristikler, İvmeölçer

ASMA KÖPRÜLERDE DENEYSEL MODAL ANALİZ YÖNTEMİ İLE MODAL

PARAMETRELERİN BELİRLENMESİ

Ahmet Can Altunışık1 Murat Günaydın2 Fatih Yesevi Okur3

Olguhan Karahasan4 Muhammet Sarı5 Ebru Kalkan6

1Prof. Dr., Karadeniz Teknik Üniversitesi, [email protected]. Öğr. Üyesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, [email protected]

3Arş. Gör., Karadeniz Teknik Üniversitesi, [email protected]ş. Gör., Karadeniz Teknik Üniversitesi, [email protected]

5Dok. Öğr., Karadeniz Teknik Üniversitesi, [email protected]. Öğr., Karadeniz Teknik Üniversitesi, [email protected]

50


ÖZET1 Ocak 2019 tarihinde yürürlüğe giren Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği

uyarınca kazıklı temellerin lineer olmayan yaylar ile modellenmesi gerekmek-te, sürtünme davranışı için t-z, uç davranışı için q-w ve yanal davranışın mo-dellenmesi için ise p-y eğrilerinin kullanılması önerilmektedir. Bu çalışmada, p-y eğrileri ile ilgili bir literatür özeti sunulmuş, ayrıca yeni yönetmelikler çerçevesindeki gereklilikler değerlendirilmiş, deprem durumundaki temelle-rin yatay davranışını belirleyen p-y eğrilerinin güvenilirlikleri tartışılmıştır.

Anahtar Sözcükler: Yatay kazık davranışı, p-y eğrileri, TBDY

KÖPRÜ TEMELLERİNDE KAZIKLARIN YATAY DAVRANIŞININ MODELLENMESİ VE TBDY

2018 GEREKLİLİKLERİ

Berk Demir1 Armağan Simge Peker2 Sercan Kerem Tomaç3

1İnş. Yük. Müh., Tekfen Mühendislik A.Ş. [email protected]İnş. Yük. Müh., Tekfen Mühendislik A.Ş. [email protected]

3İnş. Yük. Müh., İnpro Mühendislik Müşavirlik A.Ş. [email protected]

51



ÖZETBu çalışmada, 1000 m merkez açıklığa sahip eğik kablo askılı bir köprü-

nün tasarımı yapılmış ve nümerik model olarak kullanılmıştır. Köprü mo-deline uygulanan uniform yer hareketlerinin modellenmesinde 17 Ağustos 1999 Kocaeli Depremi (Türkiye) kayıtları kullanılmıştır. Kocaeli depremi ka-yıtları arasından yer hareketi kayıtları seçilirken sert, orta ve yumuşak zemin cinsleri için sırasıyla, EC8’de belirtilen B,C ve D zemin sınıfları dikkate alın-mıştır. Üniform yer hareketi etkisindeki eğik kablo askılı köprünün her üç zemin sınıfına ait deprem yüklemeleri için yapı-zemin etkileşiminin dikkate alındığı ve ihmal edildiği iki ayrı durumun çözümlerinin karşılaştırması yapı-larak, eğik kablo askılı köprülerin üniform yer hareketi etkisindeki dinamik davranışına yapı-zemin etkileşiminin etkisi incelenmiştir. Yapı-zemin etkile-şiminin dikkate alındığı köprü modellerinde, ana kulelerin ve kenar ayakların mesnetlendiği noktalarda zeminler doğrusal elastik yaylar ile temsil edilmiş-tir. Mesnet noktalarında, her bir ötelenme ve dönme için eşdeğer Winkler yatak katsayısı (k) hesaplanmıştır. Sonuç olarak eğik kablo askılı köprülerde yapı-zemin etkileşiminin dikkate alındığı durumlar için elde edilen yapısal tepkilerin yapı-zemin etkileşiminin ihmal edildiği durumlar için elde edilen yapısal tepkilere oranla daha büyük olduğu gözlenmiştir.

Anahtar Sözcükler: Üniform Yer Hareketi, Eğik Kablo Askılı Köprü, Yapı-Zemin Etkileşimi

EĞİK KABLO ASKILI KÖPRÜLERİN DİNAMİK DAVRANIŞINA YAPI-ZEMİN

ETKİLEŞİMİNİN ETKİSİ

Hüseyin Kartal1 Kurtuluş Soyluk2

1Dr., Kartal Proje, [email protected]., Gazi Üniversitesi, [email protected]

52


ÖZET

Ülkemizde ölümlü iş kazaları en çok inşaatlarda meydana gelmektedir. İn-şaatlarda meydana gelen ölümlü iş kazalarının en az 3’te biri yüksekten düşme sonrası meydana gelmektedir.

Çok tehlikeli işyerleri niteliğindeki köprü ve viyadük şantiyelerinde mey-dana gelen iş kazalarının analizi yapılmış, iş kazalarının fiziksel, kimyasal, bi-yolojik ve psiko-sosyal risk etmenleri belirlenmiş, yapım öncesinde ve yapım sırasında alınması gereken işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemleri tespit edilmiş-tir.

Köprü ve viyadük şantiyelerinde iş kazalarının önlenmesine yönelik so-rumlulukları ve yükümlülükleri bulunanların iş kazası olması durumunda yargı karşısındaki olası durumları mevzuat ve Yargıtay kararları çerçevesinde değerlendirilmiştir. Köprü ve viyadük inşaatlarında ölümlü iş kazalarının ön-lenmesi için proje öncesinde ve yapım sırasında alınması gereken önlemler tespit edilmiştir.

Anahtar Sözcükler: İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği, Yüksekte Güvenli Çalışma, Güvenli İş İskelesi

KÖPRÜ VE VİYADÜK ŞANTİYELERİNDEİŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ

Mutlu Burak Paksoy1

1İnşaat Yüksek Mühendisi, İş Güvenliği Uzmanı (A), İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi, [email protected]

53



POSTERSUNUMLAR

54


ÖZET

Türkiye’de son yıllarda nüfus artması ve hızla gelişen ekonomik faaliyet-ler sonucunda trafik ve araç yükü artmıştır. Artan ekonomik faaliyetler bu konuda ciddi ve kapsamlı çalışmalar yapılmasını gerektirmiştir. Karayolu ve köprü trafiği bu trafik yükünün büyük bir kısmını üstlenmektedir. Karayolu ve köprü trafiğini oluşturan en büyük etkenlerden biri ise ağır yüklü araçlar-dır (kamyon, tır vb.). Köprü ve karayollarının daha güvenli bir altyapıya sa-hip olması için, bu araştırmada, ağır yüklü araçlarla ilgili, belirli bölgelerden ağırlık verileri toplanmış ve bu veriler istatistiksel parametreler yardımıyla incelenmiştir.

Anahtar Sözcükler: Hareketli Yük Modelleri, Ağır Yüklü Araçlar, İstatistiksel Parametreler

KAMYONLARIN KÖPRÜLERE UYGULADIĞI AĞIRLIK ETKİSİNİN İSTATİSTİKSEL

DEĞERLENDİRİLMESİ

Ali Karakaya1 Murat Kaban2

1Lisans Öğrencisi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, [email protected] Öğrencisi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, [email protected]

55



ÖZET

Öngerilmeli kirişlerle yapılan köprülerin dünyadaki ve ülkemizdeki sayı-sı göz önüne alındığında ne kadar önemli oldukları görülmektedir. Modern mühendisliğin en önemli gelişmelerinden biri olan öngerilmeli beton kısa bir zaman içerisinde, yapı malzemesi, ekonomi, hız, uzun ömürlülük, yan-gına dayanıklılık, enerji tasarrufu ve mimari esneklik gibi üstünlüklerinden ötürü geleceğin yapı malzemesi olarak süratle ön sırayı almış bulunmaktadır. Toplumların artan ulaşım ihtiyaçları da düşünüldüğünde öngerilmeli beton köprülerin inşasının artarak devam edeceği açıktır. Bu çalışmada, öngerilmeli prefabrik kirişli beton köprü üstyapısının hesap ve tasarımını gerçekleştiren bir bilgisayar programı oluşturulmuştur. Ülkemizde öngerilmeli kirişli beton köprülerin tasarımı için TS3233 (1979) standardı ve Karayolu Teknik Şart-namesi (2013) bulunmasına rağmen bu yayınlar bu tür köprü üstyapısının boyutlandırılmasında yetersiz kaldığı görülmüştür. Bu nedenle bu çalışmada köprü üstyapısının hesap ve tasarımında, “American Association of State Hi-ghway and Transportation Officals” tarafından yayımlanmış olan “AASHTO LRFD Bridge Design Specification” adlı yönetmelik hükümleri büyük ölçü-de dikkate alınmıştır. Geliştirilen program ile farklı malzeme özelliklerine, açıklığa ve genişliğe sahip köprü üstyapısının farklı dış etkiler altındaki ana-lizlerinin hızlı ve doğru bir şekilde tamamlanması ve bunlara ek olarak analiz sonucunda elde edilen; kesit özellikleri, kesit tesirleri, öngerme kablo sayısı ve yerleşimi planı, kılıflanacak kablo sayısı ve sehim parametreleri, kiriş ve tabliyenin yapımında gerekli olan betonarme donatı sayısı ve yerleşimi gibi köprü üstyapısının inşasında gerekli bilgilerin raporlanması ve uygulama pro-jelerinin elde edilmesi sağlanmıştır.

Anahtar Sözcükler: AASHTO LRFD, I-CAD, Karayolu köprüsü, Öngerilmeli prefabrike kiriş, Programlama

ÖNGERİLMELİ KİRİŞLİ KÖPRÜ ÜSTYAPISININ HESAP VE TASARIMI

GERÇEKLEŞTİREN BİLGİSAYAR PROGRAMI

Barbaros Atmaca1 Şevket Ateş2 1Dr. Öğr. Üyesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, [email protected]

2 Prof. Dr., Karadeniz Teknik Üniversitesi, [email protected]

56


ÖZET

Sıvılaşma kohezyonsuz zeminlerin deprem gibi tekrarlı yüklere maruz kal-ması sonucu gelişen bir olaydır. Sıvılaşma, bu tekrarlı yükler altında artan su basıncından dolayı oluşup, zeminin mukavemetini kaybetmesiyle devam eder. Bu durumda, zemin çökmesi, yanal yayılmalar gibi ekstra toprak hareketleri köprüye etki eder. Yönetmeliklerde kabul görmüş yöntemlerle beraber kıyas içerisinde bu yöntemlerin analizleri yapılmıştır. Sıvılaşmanın etkilerini ikiye ayıracak olursak, bunlar atalet ve kinematik etkilerdir. Atalet etkileri, dep-remin titreşimlerinin yapıya olan etkisinden kaynaklanmaktadır. Kinematik etkileri ise, sıvılaşma sonucu kayan toprağın hareketinden kaynaklanmakta-dır. Atalet etkilerinde sıvılaşan ve sıvılaşmayan zemin için saha tehlike analiz-leri sonucu elde edilen spektrumlarla beraber, tasarım spektrumları da analiz edilmiştir. Kinematik analizleri için iki farklı metot kullanılmıştır. Bunlar, yer değiştirme ve kuvvete dayalı yöntemlerdir. Yer değiştirme yönteminde 3 farklı tipteki zeminin yapacağı deplasmanlar belirli metotlara dayandırılarak hesap-lanıp, temele ve kazıklara etkitilmiştir. Kuvvet yönteminde ise kayan zeminin temellere ve kazıklara uygulayacağı kuvvet hesaplanıp yapıya etkileri analiz edilmiştir. Yapılan saha tehlike analizlerinde sıvılaşma tehlikesi olan zeminde seçilen deprem spektrumlarının kısa periyotlu yapılarda sönümleyici etki-si olduğu ve uzun periyotta (T>1s) tasarım ivmesini artırdığı görüşmüştür. Kinematik analizde ise, deplasman etkitilen kazıklı temelin kuvvet etkitilen temele oranla daha kritik olduğu gözlenmiştir.

Anahtar Sözcükler: Sıvılaşma, Yanal Akma, Ön üretimli Dengeli Konsol Köprü, Kazıklar, Ayaklar

SIVILAŞAN ZEMİNLERİN ÖNÜRETİMLİ DENGELİ KONSOL KÖPRÜLERİN

AYAKLARINA VE KAZIKLARINA OLAN ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI

Özer Gündüz1 Alp Caner2 Mustafa Tolga Yılmaz3

1İnşaat Mühendisi, Mescioğlu Mühendislik, [email protected] 2Prof. Dr., ODTÜ, [email protected]

3Doç. Dr., ODTÜ, [email protected]

57



ÖZET

Hidrolik köprülerin tasarım aşamasında statik, dinamik, geoteknik ve hidrolik analizler dikkatle yapılsa bile ayakların oturduğu zemin çevresinde meydana gelebilecek erozyon ve akarsu oyulmaları dikkate alınmadığında, taşkın sırasında oyulma vakası meydana gelebilir ve köprülerin taşkınlarda hasar almasına hatta yıkılmasına sebep olabilir. Çünkü bu oyulma çukurları köprülerin oturduğu zemini zayıflatmakta ve köprü stabilitesi için büyük teh-dit oluşturmaktadır. Köprünün yerleştiği kesitteki daralmalar ve köprü orta ayakları akımda enerji kayıplarına sebep olmakta ve ortaya çıkan enerji ile tabandaki malzemeler harekete geçmekte ve kenar ve orta ayak çevrelerin-de çok ciddi derinliklerde oyulma çukurları meydana gelmektedir. Oyul-ma çukurları hidrolik veriler, dere kesitleri, köprü geometrisi ve zemin pa-rametreleri kullanılarak yapılan analizler ile modellenmekte ve derinlikleri öngörülebilmektedir. Köprü ayakları çevresinde farklı yöntemler ile yapılacak oyulma koruma yapıları ile bu tehdide karşı önlem alınabilir. Yapılacak yapı-ların boyutlandırılırken, oyulma çukurlarının derinlikleri ve hidrolik kayma gerilme değerleri göz önünde bulundurulmalıdır. Daha önceki tecrübelerde de görülmüştür ki oyulma koruma önlem yapılarında seçilen kaplama malze-mesinin kuvvetli akışlarda dağılmaması ve bir arada kalabilmesi çok önemli-dir. Bu gibi durumlarda gabion sistemlerde taşların çelik sandıklar içerisinde kalması, kullanılan her bir ünitenin birbirine bağlanması ve ayak çevresinde bir kuşak oluşturması dağılma riskini en aza indirgemektedir. Gabion sis-temler işletmeye alınmış hidrolik köprü ayaklarında, suyun altına batırılması yöntemi ile de uygulanabilmektedir.

Anahtar Sözcükler: Gabion, Ayak Oyulması, Oyulma Koruması, Köprü Hidroliği

KÖPRÜ AYAKLARINDA OYULMALARVE GABION KORUMA ÖNLEMLERİ

Burak Kalkan1

1İnş Y. Müh., Maccaferri, [email protected]

58


ÖZET

Günümüze kadar ulaşan önemli kültürel miraslarımızdan tarihi ahşap köp-rüler bugün hala kullanılmaktadır. Özellikle son yıllarda, tarihi ahşap köprülerin korunması ve restorasyonuna olan ilgi artmakta ve bu çalışmalara büyük kay-naklar ayrılmaktadır. Bu çalışmada, restorasyonu gerçekleştirilmiş ve özel yapım tekniğine sahip tarihi ahşap Buzlupınar Köprüsü’nün dinamik analizleri ger-çekleştirilerek restorasyon sonrası yapısal durumunun değerlendirilmesi amaç-lanmıştır. 19. yüzyılın ortalarında Rize Çayeli İlçesi’nde inşa edilen Buzlupınar Köprüsü, yangın ve rüzgâr etkisi gibi çeşitli nedenlerle hasar görmüş ve belirli aralıklar restore edilmiş veya yeniden yapılmıştır. Köprünün modal paramet-relerini elde etmek için hazırlanan sonlu eleman modeli, restorasyon çizimleri referans alınarak SAP2000 programında oluşturulmuştur. Modelin izotropik olmayan malzeme özellikleri literatürdeki laboratuvar testlerinden elde edilen sonuçlara göre belirlenmiştir. Sayısal sonuçları doğrulamak amacıyla, köprü üzerinde çevresel titreşim testlerine dayalı hasarsız deneysel ölçümler gerçekleş-tirilmiştir. Hesaplanan ve ölçülen doğal frekanslar ve mod şekilleri birbirleriyle karşılaştırılmış olup, ilk dört doğal frekans 2.0-20.0Hz arasında elde edilmiştir. Çalışma kapsamında, sayısal ve deneysel mod şekillerinin birbirleriyle uyumlu olduğu ancak doğal frekanslarda %34.55 seviyelerinde farklılıkların elde edildi-ği görülmüştür. Elde edilen farkı en aza indirmek için köprünün sonlu eleman modeli, manuel model güncelleme yöntemi kullanılarak güncellenmiştir. Doğal frekanslar arasındaki farklar dördüncü mod hariç %1’in altına düşürülmüştür. Güncellenmiş sonlu eleman modeli üzerinden zaman tanım alanında doğrusal dinamik analiz gerçekleştirilmiş olup, köprü taşıyıcı sistem elemanlarının yer-değiştirme ve iç kuvvetleri (normal kuvvet, kesme kuvveti ve eğilme momenti) incelenmiş, köprünün eleman boyutlarının yeterli olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Sözcükler: Deneysel Modal Analiz, Hasarsız Deneysel Ölçüm, Restorasyon, Sonlu Eleman Model Güncelleme, Tarihi Ahşap Köprü

ÇEVRESEL TİTREŞİM TEST SONUÇLARINA GÖRE GÜNCELLENMİŞ TARİHİ AHŞAP

KÖPRÜNÜN DİNAMİK ANALİZİ

Ahmet Can Altunışık1 Ebru Kalkan2 Fatih Yesevi Okur3

Olguhan Şevket Karahasan4 Korhan Özgan5

1Prof. Dr., Karadeniz Teknik Üniversitesi, [email protected]., Karadeniz Teknik Üniversitesi, [email protected]ş. Gör., Karadeniz Teknik Üniversitesi, [email protected]

4Arş. Gör., Karadeniz Teknik Üniversitesi, [email protected]. Dr., Karadeniz Teknik Üniversitesi, [email protected]

KÖPRÜLERYADÜKLER

SEMPOZYUMUANISINA

TMMOBİNŞAAT

MÜHENDİSLERİODASI

HİLMİ YÜNCÜ ANISINA VİYADÜKLER SEMPOZYUMU KASIM 01 ...kvs.imo.org.tr/bildiri-ozetleri-kitabi.pdf · ve Tasarımı Gerçekleştiren Bilgisayar Program ... köprüde yapılan

Documents