PISMO I JEGO RODZAJE
PISMO I JEGO RODZAJE
PISMO
Zespół znaków przyjęty przez określoną grupę ludzką
dla graficznego przedstawienia mowy i mający to samo
znaczenie dla wszystkich jej członków.
PISMO PIKTOGRAFICZNE
Najstarszy znany system piśmienniczy. Piktogramy to obrazki elementy rzeczywistości. Przedstawiały m.in.
Zwierzęta, przedmioty, osoby.
Źródłohttp://www.google.pl/imgres?imgurl=http://gwiazdy.com.pl/images/10_00/24-4.jpg&imgrefurl=http://gwiazdy.com.pl/component/content/article/5434-afrykaski-lud-z-kosmosu&usg=__21kepx5QmXr66_jJ1gl_kDl1W6Q=&h=150&w=228&sz=16&hl=pl&start=0&zoom=1&tbnid=q0BIM-lgLOon-M:&tbnh=119&tbnw=173&ei=WxGSTeK2N4aPswbyvOXRBg&prev=/images%3Fq%3Drysunki%2Bnaskalne%26um%3D1%26hl%3Dpl%26sa%3DX%26biw%3D1366%26bih%3D584%26tbm%3Disch&um=1&itbs=1&iact=hc&vpx=263&vpy=294&dur=1103&hovh=120&hovw=182&tx=107&ty=68&oei=WxGSTeK2N4aPswbyvOXRBg&page=1&ndsp=21&ved=1t:429,r:8,s:0
Źródłohttp://www.google.pl/imgres?imgurl=http://www.mojeksiazki.republika.pl/petroglif.jpg&imgrefurl=http://www.mojeksiazki.republika.pl/historia.htm&usg=__KWQFuxsQ1MgPdXY0YKbHg6SVrEY=&h=195&w=250&sz=14&hl=pl&start=0&zoom=1&tbnid=WhOs4fukD0IDFM:&tbnh=132&tbnw=163&ei=WxGSTeK2N4aPswbyvOXRBg&prev=/images%3Fq%3Drysunki%2Bnaskalne%26um%3D1%26hl%3Dpl%26sa%3DX%26biw%3D1366%26bih%3D584%26tbm%3Disch&um=1&itbs=1&iact=hc&vpx=332&vpy=131&dur=237&hovh=156&hovw=200&tx=85&ty=98&oei=WxGSTeK2N4aPswbyvOXRBg&page=1&ndsp=21&ved=1t:429,r:1,s:0
Źródłohttp://www.google.pl/imgres?imgurl=http://pu.i.wp.pl/%3Fk%3DMjE5Njc5MDAsNDU5ODIwOTM%253D%26f%3Dlascaux_26.JPG&imgrefurl=http://blogmdsb.blogspot.com/2010/01/mezopotamia-i-prehistoria.html&usg=__d_IdKvdhZzK7mwp4_05Y8Mymco4=&h=494&w=700&sz=96&hl=pl&start=61&zoom=1&tbnid=mtUuOlTnWDm5MM:&tbnh=130&tbnw=179&ei=2hKSTb2WPMKShAe78KGaDw&prev=/search%3Fq%3Drysunki%2Bnaskalne%26um%3D1%26hl%3Dpl%26sa%3DX%26biw%3D1366%26bih%3D584%26tbm%3Disch0%2C1330&um=1&itbs=1&iact=rc&dur=504&oei=WxGSTeK2N4aPswbyvOXRBg&page=4&ndsp=19&ved=1t:429,r:5,s:61&tx=115&ty=70&biw=1366&bih=584
PISMO IDEOGRAFICZNE
Pismo oparte na ideogramach, czyli rysunkach przedstawiających konkretne przedmioty lub mające
znaczenie przenośne. Ideogramy są znakami uproszczonymi i umownymi, przedstawiającymi rzeczy dostrzegalne zmysłami albo związanymi
z nimi pojęciami. W ten sposób np. rysunek kręgu z kreskami promieni oznacza „słońce”, ale także
pojęcie „ciepła”. Odczytanie ideogramów bez znajomości języka, w którym je pisano jest często
niemożliwe. Można niekiedy domyślać się ich znaczenia, ale brzmienie wyrazu pozostaje nieznane.
PISMO SYLABOWE
Pismo sylabowe jest pismem fonetycznym, związanym ściśle z brzmieniem grup dźwięków,
składających się ze spółgłosek i samogłosek.
ALFABET
Uporządkowany, kompletny zestaw liter, czyli graficznych symboli pojedynczych głosek danego
języka. Za twórców właściwego alfabetu, z którego rozwinęły się współczesne pisma, uważa się
Fenicjan. W większości znaków pisma fenickiego można łatwo dopatrzyć się uproszczonych rysunków oznaczających dom, zwierzęta domowe, narzędzia, części ciała ludzkiego oraz rybę i wodę. Pierwsze
dźwięki nazwy tych rzeczy przyjęto za litery. Alfabet udoskonalili Grecy wprowadzając litery
na oznaczenie samogłosek, bez których nie można byłoby jednoznacznie wyrazić ich języka. Ostatecznie
alfabet upowszechnił się prawie we wszystkich pismach, stając się jedną z najdonioślejszych
zdobyczy cywilizacyjnych ludzkości.
PISMO EGIPSKIE
Powstało prawdopodobnie już ok. 4000 lat p.n.e., skąd pochodzą najwcześniejsze jego zabytki. Przez
długi czas swego istnienia pismo egipskie przechodziło liczne ewolucje, pozostało jednak
w obrębie własnego, skomplikowanego systemu.
HIEROGLIFYPierwotne pismo egipskie, którego znaki wykuwano
dłutem na kamiennych pomnikach i tablicach. Hieroglify były pismem starożytnych Egipcjan,
znakami niezrozumiałymi poza ich krajem, ale i dla większości jego ludności. Sztuka pisania stanowiła tajemnicze, ekskluzywne narzędzie, jej znajomością
mogli się szczycić tylko nieliczni spośród mieszkańców Egiptu. Z upływem czasu, w związku
z przemianami kulturowymi, nastaniem ery chrześcijańskiej, księgi zapisane hieroglifami stawały
się jeszcze mniej zrozumiałe, a wiele z nich uległo zniszczeniu. Zdarzało się, że wiadomości o mądrości
egipskich kapłanów, o tajemnicach wyrażonych świętymi, niezrozumiałymi
znakami przetrwały tylko w dziełach pisarzy greckich.
FRAGMENT TEKSTÓW PIRAMID W KOMORZE GROBOWEJ
PIRAMIDY UNISA W SAKKARZE.
Źródło:
http://www.wsp.krakow.pl/whk/sokol.html
MALOWIDŁO NA DREWNIANEJ TRUMNIE OKRESU ŚREDNIEGO
PAŃSTWA.
Źródło:
http://www.wsp.krakow.pl/whk/sokol.html
PISMO HIERATYCZNE
Powstało w związku z wprowadzeniem papirusu, jako materiału pisarskiego
i pędzelka zanurzanego w czarnym lub czerwonym atramencie jako przyboru
do pisania. W miarę rozpowszechniania znajomości pisma forma znaków oddalała
się coraz bardziej od pierwotnej postaci
hieroglifów.
Źródło:
http://www.wsp.krakow.pl/whk/sokol.html
PISMO HIERATYCZNE
Pismo hieratyczne utrwalano najczęściej na zwojach i arkuszach papirusowych oraz ostrakonach.
Stosowano do tego pędzelek z trzciny i „czarnego tuszu”. Pismo to dominowało do przez dwa i pół
tysiąca lat, dopiero ok. 600 r. p.Chr. zostało wyparte przez inną kursywę - demotykę. Od tego okresu używano go jedynie do tekstów o charakterze
religijnym, stąd wzięła się nazwa pisma hieratika (zapis kapłański). Najpóźniejsze dokumenty
hieratyczne pochodzą z III w. n.e.. Hieratyka była zapisywana w układzie pionowym lub poziomym
(od okresu XII dynastii) w kierunku od prawej do lewej.
PISMO HIERATYCZNE
Źródło:
http://www.wsp.krakow.pl/whk/p_hierat.html
NARZĘDZIA EGIPSKIEGO SKRYBY
Warsztat pracy egipskiego skryby składał się z: etui z trzcinowymi piórami
(od lewej), tabliczki do wygładzania papirusu (u dołu), podwójnego
kałamarzu na atrament czerwony i czarny; noża do papirusu zakończony
kaczym dziobem(po prawej).
Źródło:
http://www.wsp.krakow.pl/whk/sokol.html
NARZĘDZIA EGIPSKIEGO SKRYBY
Zestaw narzędzi do pisania, od góry: etui z trzema otworami
na inkaust i trzcinkami, etui na trzcinki
i kilka zużytych trzcinek
Źródło:
http://www.wsp.krakow.pl/whk/sokol.html
PISMO DEMOTYCZNE
Pismo demotyczne (demotika ozn. grec. ludowe) ukształtowało się w VII w. p.Chr., stopniowo
wypierając pismo hieratyczne. Było ono jeszcze bardziej uproszczone w stosunku do porzednika.
Nie miało charakteru ikonicznego, stosowano w nim mnóstwo skrótów, ligatur i nietypowych cech
ortograficznych, które uniemożliwiają zestawienie go z hieroglifami. Demotyką pisano również
horyzontalnie z prawej do lewej. Tak jak poprzednika, zapisywano demotykę na ostrakonach
(rys. z lewej) i papirusach, później na stelach kamiennych do napisów nagrobnych.
PISMO DEMOTYCZNE
Dokumenty demotyczne to głównie pisma o treści prawniczej, administracyjnej i handlowej. Od Okresu
Ptolemejskiego stosowano ją również do tekstów literackich, naukowych i religijnych. Pisząc używano kalamusa (trzcinowego pióra) a wcześniej pędzelka. Najbardziej znanym przykładem zastosowania pisma demotycznego jest Kamień z Rosetty. Demotyka jest
jednym z trzech charakterów pisma wyrytych w sławnym kamieniu obok hieratyki i alfabetu
greckiego.
PISMO DEMOTYCZNE
Źródło:
http://www.wsp.krakow.pl/whk/p_hierat.html
PISMO KOPTYJSKIE
Gdy Egipt zaczął ulegać wpływom kultury greckiej ukształtował się nowy rodzaj pisma oparty na alfabecie greckim. Do tegoż alfabetu
Egipcjanie dodali siedem znaków tworząc w ten sposób pismo koptyjskie. Weszło ono do użytku ok. III w. n.e. Posługiwali się nim
chrześcijanie egipscy, których zwano Koptami.
Pismo koptyjskie stosowane było najczęściej do korespondencji prywatnej, urzędowej, do dokumentacji urzędowej i administracyjnej.
Rzadko spotyka się utrwalone tym pismem teksty literackie lub naukowe .
Podkładem pisarskim dla pisma koptyjskiego były: papirus, pergamin, ostrakony, tabliczki drewniane oraz papier i pergamin. Znaki tego pisma mają orientację poziomą od lewej do prawej, bez odstępów
między wyrazami.
PISMO KOPTYJSKIE
Źródła:
http://www.wsp.krakow.pl/whk/p_koptyj.html
PISMO GRECKIEW X w. p.n.e. Grecy przejęli pismo od Fenicjan ale uzupełnili je znakami,
które odpowiadały dźwiękom wymawianym przez Greków. Były to samogłoski: A alpha, E epsilon, O omikron, Y ypsilon,
a także I iota.
Około V w. p.n.e. wyodrębniło się pismo w trzech odmianach: wschodniej (używane w koloniach jońskich w Azji Mniejszej i Attyce), południowej
(używane na Krecie i wyspie Thera) i zachodniej (używane w Peloponezie, Tessali, koloniach greckich w południowej Italii
i na Sycylii).
Dały one początek większości pism na świecie: z odmiany zachodniej powstało pismo łacińskie, ze wschodniej zaś wywodzi się cyrylica. W ciągu lat wykształciła się jedna
forma pisma (ok. 403 p.n.e.) zw. greckim alfabetem klasycznym, w której ogłoszony został zbiór praw
po zakończeniu wojny peloponeskiej. Język ten obowiązuje, w prawie nie zmienionej formie, do dziś.
PISMO GRECKIE
Początkowo sposób zapisywania był nieco odmienny od współczesnego, mianowicie od prawej do lewej strony (tak pisali
Fenicjanie), następnie zmodyfikowano ten sposób pisząc raz od prawej, raz od lewej tzw. bustrofedon (zgodnie z ruchem wołów przy orce),
aż w końcu pisano już w sposób przyjęty aż do dziś - od lewej do prawej.
W V w. p.n.e. Grecy posiadali już alfabet składający się z dwudziestu czterech liter (17 spółgłosek i 7 samogłosek). Dalsza ewolucja pisma
rozwinęła się w kierunku stylów, powstało pismo "większe" - majuskuła oraz pismo "małe" - minuskuła.
Pismo greckie cechowała prostota, przewaga kreski pionowej i jednakowa wysokość liter oraz stosowanie form trójkątnych
i okrągłych.
GRECKA MAJUSKUŁA
Majuskuła (łac. majuskulus ozn. większy) to pismo, którego
wszystkie litery są duże i posiadają jednakową wysokość. Używano jej
w piśmie książkowym oraz do rycia w kamieniu.
Była to pierwotna wersja pisma zarówno
w starożytnej Grecji, jak i w Rzymie.
Źródło:
http://www.wsp.krakow.pl/whk/pis_grec.html
GRECKA UNCJAŁAZmiana materiału pisarskiego
z papirusu na pergamin wpłynęła na modyfikację pisma. Gładki pergamin
pozwalał na kreślenie linii zaokrąglonych. Tak powstała uncjała. Pismo to zaczęto
stosować na początku naszej ery. Najstarszy zachowany zabytek z tym
stylem pochodzi z III w., są to inskrypcje z Timigadu.
W VII w. uncjała przestała być używana do pisania całych kodeksów, długo jeszcze
używano jej do pisania nagłówków.
Źródło:
http://www.wsp.krakow.pl/whk/pis_grec.html
GRECKA MINUSKUŁA
Nazwa od łac. minusculus - bardzo mały. Pismo składające się z małych liter o różnej wysokości. Dają się one wpisać między cztery poziome linie:
a b c d e f g.
Minuskuła była używana nieco później, z przekształcenia greckiej
kursywy (pisma pochyłego) i wydłużania kresek pionowych.
Źródło:
http://www.wsp.krakow.pl/whk/pis_grec.html
PISMO KLINOWE
Pismo klinowe powstało ok. 4000 p.n.e w Mezopotamii. Za jego twórców uważa się Sumerów, lud nie znanego bliżej pochodzenia,
osiadły tam od najdawniejszych czasów historycznych. Pismo klinowe zawdzięcza swą nazwę najprostszym elementom, mającym kształt klinów lub gwoździ z trójkątną główką i wydłużoną kreską.
Na kształt ten wpłynął miejscowy materiał używany do pisania – gliniasta ziemia z Mezopotamii. Robiono z niej grube tabliczki
i odciskano w miękkim materiale znaki przy pomocy rylca z zaostrzonej ukośnie trzciny, następnie suszono tabliczki na słońcu, a później wypalano jak cegiełki. Stwardniałe tabliczki przechowały
trwale pismo poprzez wieki.
RYLCE DO WYCISKANIA PISMA
KLINOWEGOTabliczka sumeryjska z Teb, ok. 2360 r. p.Chr. Obok rylce z trzciny do pisma klinowego. Istniały prawdopodobnie trzy
rodzaje rylców:
1. trójkątny - do rysowania kątów
2. wyżłobione – do tworzenia gwoździ
3. zaokrąglone - do pisania liczb
Źródło:
http://www.wsp.krakow.pl/whk/rylce.html
PISMO CHIŃSKIE
Pismo chińskie posiadało już w XV w. p.n.e. rozwinięty system ideograficzny; od III w. p.n.e. służyło do zapisywania języka chińskiego. Jest to jedyne pismo, które przez długi czas zachowało w zasadzie swój
ideograficzny charakter. Najstarsze znane nam zabytki pisma chińskiego, tj. napisy wróżebne na kościach łopatkowych wołu i na skorupach żółwi, pochodzące z XV w. p.n.e. Znaki pisma
chińskiego pisane były dawniej z reguły rzędami pionowymi, z góry na dół, i od prawej ku lewej.
W dawnych tekstach nie stosowano interpunkcji. W XX w. pod wpływem europejskich systemów pisma, rozpowszechniło się
pisanie w wierszach poziomych od lewej ku prawej.
CHIŃSKIE PĘDZELKI
Pędzelki chińskie z dekoracją z laki, pochodzą z okresu dynastii Ming.
Przechowywane są w Muzeum Narodowym w Taipei.
Źrdło:
http://www.wsp.krakow.pl/whk/piora.html
PISMO CHIŃSKIE
Źródło:
http://www.import-chiny.7it.eu/index.php?go=chiny-jezyk
PISMO ARABSKIE
Pismo arabskie wywodzi się z pisma aramejskiego, rozwinęło się i rozpowszechniło w Arabii wraz z islamem. Przyjęte zostało przez kraje
muzułmańskie, które posługiwały się innymi językami, obecnie stosowane jest w państwach Afryki północnej, należy do najbardziej
rozpowszechnionych pism na świecie.
W piśmie tym, jak we wszystkich pismach semickich, występuje system spółgłoskowy - czyli oznacza się jedynie spółgłoski bez samogłosek,
mimo że się je uwzględnia przy czytaniu. Alfabet arabski posiada 28 znaków, które zapisuje się od prawej do lewej. Czytelnik arabski może mieć sporo kłopotu z lekturą gdyż litery-spółgłoski arabskie
posiadają po cztery postaci (zależnie czy występują na początku, środku, końcu wiersza czy też samodzielnie). Jakby tego było mało wiele liter
wygląda identycznie lub prawie identycznie, rozróżniają je punkty diakrytyczne znajdujące się nad lub pod literami.
PISMO ARABSKIE
Pismo arabskie było nie tylko nośnikiem treści, ale również ozdobą rękopisu, z czasem stając się ogólnie przyjętym ornamentem w sztuce
muzułmańskiej. Twórcy, którzy potrafili tworzyć piękne rękopisy i ozdabiać je, cieszyli się ogromnym poważaniem na równi z mężami
stanu. Kaligrafowie posiadali własny cech lub akademię, pisano o nich nawet obszerne monografie, byli uważani za ozdobę
panujących. Jeżeli kogoś nie stać było na kupienie całego rękopisu, fundował sobie kilka stron z tekstami z Koranu, który również miał
wpływ na prestiż kaligrafów w świecie muzułmańskim (przepisywanie świętej księgi islamu było zaszczytem). Tradycja
przepisywania Koranu wpłynęła na rozwój arabskiego pisma artystycznego.
PISMO ARABSKIE
Źródło:
http://www.wsp.krakow.pl/whk/kufi.html#03
PISMO ARABSKIE
Źródło:
http://www.wsp.krakow.pl/whk/kufi.html#03
PISMO RUNICZNE
Pismo runiczne pojawiło się na przełomie II i III w. jako alfabetyczne pismo południowych plemion germańskich. Nazwa pochodzi od gockiego słowa
„runa”, czyli tajemnica. Używana jest też inna nazwa - "futhark", która wzięła się od sześciu pierwszych liter alfabetu. Było to proste pismo alfabetyczne, nadające się do wielu celów: pamiątkowych. Historia tego pisma sięga do
czasów Cesarstwa Rzymskiego, kiedy to na pograniczu z imperium żyły ludy barbarzyńskie posługujące się językami germańskimi, m.in.: Anglowie, Frankowie, Fryzowie, Goci, Jutowie, Longobardowie, Sasi,
Skandynawowie, Teutonowie oraz Wandalowie. Plemiona te, pomimo powszechnej opinii,iż były niepiśmienne
aż do momentu chrystianizacji, posiadały swój sposób pisania (alfabet runiczny). Pismo to szybko się rozpowszechniło i rozwinęło. Już około 500
r.n.e. odnajdujemy jego ślady w Danii, Szwecji, Polsce, na Rusi i Węgrzech. Wiemy że runy były używane przez wiele stuleci i w wielu krajach.
PISMO RUNICZNEWystępują trzy rodzaje pisma runicznego:
1. Runy starogermańskie - 24 znaki.
Najstarszy rodzaj pisma runicznego, który występowała głównie w północnej Europie, między III a IX w. n.e.
2. Runy anglosaskie - 31 znaków.
Wędrujące licznie ludy germańskie prawdopodobnie pochodzące z Fryzji, które przybyły w V w. n.e. na tereny Anglii przyniosły wraz ze sobą runy.
3. Młodszy futhark (lub też nordycki czy skandynawski)16 znaków.
Tutaj obserwujemy odwrotną sytuację, futhark został zredukowany z 24 do 16 znaków. Występował głownie na terenie Skandynawii. Większość znanych
nam napisów runicznych pochodzi z terenów Szwecji.
PISMO RUNICZNE
Źródło:
http://www.wsp.krakow.pl/whk/pismo/runy/index.html
PISMO WĘZEŁKOWE
Pismo węzełkowe to sposób zapisu z wykorzystaniem sznurka, na którym różnym rodzajom węzłów oraz ich kombinacjom przypisuje
się odrębne znaczenia. Najbardziej znanym i najlepiej zbadanym przykładem jest kipu, używane w Ameryce Południowej przez Inków.
Wiadomo jednak, że pismo węzełkowe używane było również w Chinach .
PISMO WĘZEŁKOWE
Kipu, Quipu, Khipu - w języku keczua "węzeł") - forma trójwymiarowego zapisu stosowana przez Indian prekolumbijskiej
Ameryki Południowej. Nazywane "pismem węzełkowym", ze względu na swoją formę: zbiór wykonanych z bawełny lub włosia lamy i alpaki kolorowych sznurków z supełkami. Służyło do zapamiętywania liczb
(najprawdopodobniej w systemie dziesiętnym), a zapewne także i innych informacji.
Posługiwali się nim członkowie klasy panującej oraz specjalni rachmistrze (w języku keczua khipukamayuq) z imperium Inków.
Istniało kilka odmian kipu, które umożliwiały administratorom imperium m.in. ewidencję ludności, obliczanie podatków, zapisywanie stanów
magazynowych, składanie sprawozdań, przechowywanie danych historycznych, kalendarzowych, itp. Jedno kipu mogło liczyć od kilku
do nawet 2 000 sznurów.
PISMO WĘZEŁKOWE
W początkowym okresie podboju kontynentu było wykorzystywane także przez hiszpańskich kolonizatorów, służąc np. do ustalania zobowiązań podatkowych i rozstrzygania sporów majątkowych.
Z czasem zostało porzucone jako "pogańskie" i wymagające korzystania z podejrzewanych o nielojalność keczuańskich rachmistrzów na rzecz
pisma europejskiego. Zapomniane i w znacznej części zniszczone (współcześnie zachowało się mniej niż 1 000 egzemplarzy), przetrwało
jako system ewidencyjny w uproszczonej formie na peruwiańskich wyżynach. Prekolumbijskie kipu, rozszyfrowane tylko częściowo,
pozostaje obiektem badań i różniących się między sobą interpretacji. Obecnie badania nad kipu są bardzo trudne, gdyż w czasie podboju
większość egzemplarzy została spalona.
PISMO WĘZEŁKOWE
Źródło:
http://www.tajemniczezlotemiasta.republika.pl/page14824827284ade1a2dabae0.html
PISMO ŁACIŃSKIE
Klasyczny alfabet łaciński jest pochodzenia greckiego. Późniejsi Rzymianie przystosowali niektóre litery alfabetu greckiego
(w zachodniej odmianie) do dźwięków swojej mowy i tak powstało pismo łacińskie. Łacina była przez całe średniowiecze jedynym
językiem w Europie Zachodniej posiadającym pismo, dlatego pisma narodowe powstawały poprzez przystosowywanie tego zapisu
do dźwięków konkretnej mowy. Alfabet łaciński rozprzestrzenił się razem z armią rzymską w niemal całej Europie. Dziś używany jest
na ogromnych obszarach kuli ziemskiej.
PISMO ŁACIŃSKIE
Źródło:
http://www.wsp.krakow.pl/whk/pis_lat.html
PISMO DLA NIEWIDOMYCH
Powstało w latach 30-tych XIX w., opracowane w 1825 r. przez młodego, niewidomego francuskiego nauczyciela Ludwika Braille`a.
Jego podstawą jest sześciopunkt w kształcie prostokąta, w ramach którego z różnej ilości i konfiguracji punktów wypukłych uzyskuje się
63 znaki; punkty sześciopunktu posiadają umowną numerację: lewa kolumna (z góry na dół) - numery 1, 2, 3, prawa - 4, 5, 6; wszystkie znaki podzielone są na 7 serii; powierzchnia znaku nie przekracza
pola dotyku opuszki palca.
PISMO DLA NIEWIDOMYCH
Źródło:
http://www.wsp.krakow.pl/whk/p_brajla.html
BIBLIOGRAFIA
1. Encyklopedia wiedzy o książce. Wrocław 1971.
2. http://www.wsp.krakow.pl
3. http://www.wikipedia.pl