Hikaye Anlatımı ve Kahramanın Sonsuz Yolculuğu Güven Çelikkaya
Hikaye Anlatımı ve Kahramanın Sonsuz Yolculuğu
Güven Çelikkaya
Neden Hikayelere İhtiyacımız Var?
İnsan zihni narrative (hikayesel) anlatım üzerinden hayatı anlamlandırır (İnsanlar hikayeleri sever)
Hikayeler bize bağlamı sağlar, bağlam dünyayı anlamamızı sağlar İlham verir ve insanları motive eder, hayata anlam katar Hikayeler insan deneyiminin vazgeçilmez bir parçasıdır Yaşanan deneyimlerin aktarılmasında iletişimin vazgeçilmez
unsurudur
“No big deal, just 3 stories” Steve Jobs
“One story that I would like to leave with you today” Barrack Obama
Mitos / SöylenceTarih öncesi dönemleriyle ilgili Tanrı, tanrıça, yarı Tanrı ve kahramanlarınyaşamlarını, serüvenlerini anlatan, bir toplumun inançlarını, duygularını,eğilimlerini, dolaylı bir biçimde yansıtan efsane.
MitolojiBelirli bir dinde veya kültürde yer alan tüm mitlerin incelemesi,söylencebilmi.
Mitoslar ve Mitolojinin Temelleri
Mitosların işlevi toplumda birleştirici rol oynamaktır Mitoloji dünyanın başlangıcı, sonu, insanların ortaya çıkışı, kaderi,
öte dünyayı ve tüm gelenekleri anlatır Geleneği pekiştirmek, eskiyi yüceltmek, geleneğe bağlılığı arttırmak Toplumsal İşlev: Anlatılan efsaneler toplumsal düzeni doğrular,
ahlak kurallarını eleştirilmez hale getirir Psikilojik İşlev: İnsanın yaşamının nasıl yaşaması gerektiğini gösterir
Mitoslar ve Mitolojinin Temelleri
Mitolojik Öykülerdeki Benzerlikler
Kahramanın Yolculuğu (Monomyth)Kahraman günlük yaşamdan aldığı bir çağrı ile tanrıların dünyasına adım atar ve sayısız zorluklar ve sınavlar sonucu kutsal olanı ölümlülerin dünyasına getirir.
Yolculuk boyunca hem tanrıları hem de kendine ait karanlık yanları yenmiş ve değişmiştir. (Odisseas, Beouwolf/Grendel)
Mitolojik Öykülerdeki Benzerlikler
Yaratılış MitleriDünyanın hemen her yerinde bir Tufan öyküsü bulunmaktadır. Birçoğunda tufandan geriye sadece bir grup insan hayatta kalır.
Sümer’in Gılgamış destanında ve Tevra’ta bir kişinin tüm insanlığı tanrının / tanrıların gazabından koruduğu anlatılır. Aynı şekilde Hindu ve Aztek mitolojilerinde Tufan öyküsü yer alır.
Mitolojik Öykülerdeki Benzerlikler
Dünyanın Merkezi (Axis Mundi)Yer’in ekseni veya axis mundi, dinlerde ve mitolojilerde yer ile cennet ve cehennem gibi ya da Tanrı/tanrıların ikamet ettiği yer arasındaki ilişkinin sağlandığına inanılan yer.Dünyanın merkezinde, yerle göğün birleştiği kutsal geçiş alandır. (Yggdrasil-İskandinav, Omphalos-Yunan, Mount Meru-Hint)
Mitolojik Öykülerdeki Benzerlikler
Ölen TanrıBirçok farklı öyküde ölen ve tekrar yaşama dönen tanrılardan söz edilir. Mısır tanrısı Osiris yer altı tanrısı Set tarafından öldürülür ama parçaları yeniden birleştirilerek yaşama döner.MezopotamyadaTammuz, Yunanistan da Adonis ve Dionisos Osiris’in öyküsü ile benzerlikler içerir.
Arketipler“Arketipler, insanlığın gelmiş geçmiş tüm atalarının psişik işlevlerininçökeltisidir. İlksel zamanlardan bu yana dünya üzerinde yaşanmış tümdeneyimler bu arketiplerle temil edilir.”
Kollektif Bilinçdışı“Tüm insanlığın ortak mirası olan kollektif bilinçdışı, toplumsal düzeydeKendini mitoslar, efsaneler, sanat yapıtları, dinsel-inançsal motiflerleİfade eder. “
Carl Gustav Jung (1875-1961)
Arketipler
1. Kahraman: Hikayenin ana karakteri2. Akıl Hocası: Kahramana yol gösteren kişi3. Eşik Bekçisi: Kahramanın maceraya hazır olup olmadığını test eder4. Müjdeci: Kahramana macerayı müjdeleyen kişi5. Biçim Değiştiren: Amacı kahramanı kandırıp yoldan çıkarmak olan.6. Gölge: Kahramanın karanlık enerjisini temsil eden düşmanlar.7. Hilebaz: Ortalığı karıştıran veya kahramanı eğlendiren karakterler.
Joseph Campbell (1904-1987)
Karşılaştırma mitoloji çalışmaları ile farklı kültürlerdeki ortak temakarakterler üzerine çalışmalar yapmıştır.
Çeşitli mit hikayelerinin temelinden yola çıkarak Monomit olarakadlandırılan kahramanlık öyküsünü tanımlamıştır.
Sıradan Dünya
Maceraya Çağrı
ÇağrınınReddedi
Akıl Hocası ile Buluşma
EşiğinGeçilmesi
Sınavlar, Dostlar,
Düşmanlar
Mağraya Doğru
Ateşten Gömlek
Ödül
Ölümlülerin Dünyasına
Dönüş
YedindenDirilme
İksirle Dönüş
KahramanınYolculuğu
Sıradan Dünya
Beyaz Tavşanı Takip Et
Neo ofisten kaçmayı reddeder
Morpheus ile buluşma
Kırmızı Hapın Yutulması
Morpheus, Trinity, Cypher
Cypher’ın ihaneti
Morpheus’un Kurtarılması
Neo Matrix’teki gücünü arttıtır
Ölümlülerin Dünyasına
Dönüş
Neo ölür ve yeniden dirilir
Seçilmiş olan NEO
MatrixNeo’nun
Yolculuğu
Sıradan Dünya Maceraya Çağrı
Maceranın Reddi Akıl Hocası ile Buluşma
Eşiğin Geçilmesi İçsel Yolculuk
Sınavlar, Doslar, Düşmanlar Ateşten Gömlek
İksirle DönüşDiriliş
Ödül Son Savaş
Hikayeleri 31 temel fonksiyon ve ana bölüm içerisinde incelemiş ve ayrıcaincelediği 100 hikayede 7 temel Karakter çözümlemesi mevcuttur.
Vlademir Propp (1895-1970)Vladimir Propp 1920 ve 1930 yıllarında Rusyazılı ve sözlü halk hikayeleriniincelemiş ve temel olarak yapısal bazı ortaknoktalar bulmuştur.
Kahraman Akıl Hocası Hocası
Eşik Bekçisi Müjdeci
Gölge Biçim Değiştiren
Hilebaz
Half Life – Gordon Freeman
Dead Space – Isaac Clarke
Starcraft– Kerrigan