-
Hellenistik ve Erken Roma mparatorluk Dnemlerinde Likyada Baslan
Otonom ehir Sikkeleri
Ahmet Tolga TEK*
I GiriHellenistik ve Erken Roma mparatorluk dnemlerinde Likya
ehirlerinin bazlar, Likya Birlii ad altnda bastrdklar sikkelerin
dnda, kendi adlarna, otonom karakterde sikkeler de bas-trmlardr.
ounluu bronz olan bu sikkelerden pek ok rnein eitli mze ve
koleksiyon kataloglarnda yaynlanmasna ramen, henz bu seriler, Likya
Beylerinin, Likya Birliinin veya mparator III. Gordianus dnemi
Likya ehirlerinin serileri kadar kapsaml allmamlardr.
Otonom karakterdeki bu sikkeler iin eitli kataloglarda verilen
geni, .. 2. yy. .S. 1. yy. aras tarihler, tek tek bu sikkeleri
basan kentler asndan bazen tam olarak doru deildir. Aslnda nerilen
bu geni tarih aral, Likya Birliinin dzenli karakterdeki serileri
ile ayn yl-lara denk gelmektedir. Dolaysyla bu durum bizi yanl
olarak, Likya Birliinin ye kentlerinin, Birlik sikkeleri dnda bu
otonom ehir serilerini de, yerel kullanm iin ayn anda basmakta
olduklar sonucuna gtrebilir.
Halbuki, bahsedilen otonom sikkelerin birimleri ve tipleri ou
zaman Likya Birlik birimleri ile uyumamaktadr. Ayrca, birim, tip ve
darplarda standart bir yap gsteren Likya Birlii sik-keleri
mevcutken, otonom karakterdeki bu dier sikkelerin de ayn ekonomik
blge ierisinde, Likya Birlii tarz sikkeler bastran ayn kentlerde,
ayn anda dolamda olmalar anlamsz ve gereksizdir. Bu durumda otonom
sikkelerin, bunlar basan kentlerin Likya Birliine dahil ol-madklar
yllar gz nne alnarak, kentler baznda tekrar incelenmesi
gerekmektedir. Byle bir incelemenin sonular, gerek bu kentler
asndan, gerekse Likya Birliinin politik tarihinin daha net
anlalabilmesi iin yeni sonulara ulamamz salayacaktr. Aada otonom
karakter-de sikke basan kentler bu noktalar gz nne alnarak genel
hatlaryla ksaca incelenmilerdir. Bu makale, Likyada kullanlan btn
otonom rnekleri iermemektedir, ama daha sonra bu konularda detayl
aratrma yapmak isteyen aratrmaclara bu almann balang aamasnda
faydal olacan umuyorum.
* Yrd. Do. Dr. Ahmet Tolga Tek, Anadolu niversitesi, Edebiyat
Fakltesi, Arkeoloji Blm, Yunus Emre Kamps, Eskiehir- TRKYE.
E-posta: [email protected]
-
III. Likya Sempozyumu / The IIIrd Symposium on Lycia2
II - Merkezi Likyada Baslan Otonom ehir SikkeleriMerkezi Likya
kentleri Likya Birliinin kurucu kentleri olmular ve .. 2. yy.dan
itibaren Likya Birlii adna gm kitharephoroslar ve bronz birimler
bastrmlardr. Dolays ile Antiphellos, Ksanthos, Patara, Phellos ve
Pnara kentlerinin bastrm bulunduklar az sayda otonom sikke tipi
Likya Birliinin kuruluundan ncesine tarihlendirilmelidir. Ayrca ayn
dnemde Antiphel-los ve Kyaneai yabanc sikkeler zerinde kendi
isimlerinin ksaltmalar bulunan kontrmarklar kullanmlardr. Myra ise
sadece Roma mparatorluk a banda otonom karakterde bir sikke serisi
bastrmtr.
Antiphellos (Res. 1-2)British Museumda bulunan ve Kata satn alnm
iki sikke, Antiphellosun otonom serilerine aittir (Res. 1)1. Bu
sikkeler .. 3. yy. sonu 2. yy. bana tarihlendirilmelidir. Bu kent,
Kyaneai ile beraber ayn yllarda yabanc sikkeler zerinde
kontrmarklar kullanmtr (Res. 2). Bu kon-trmarklar, Likya Birliinin
kurulu srecinde, Side ve Rodos gibi Likyada da yaygn dola-m bulunan
geerli darphanelerin gm sikkeleri zerine baslmlardr. Byk ihtimalle,
.. 180lerde Rodosa kar balayan isyanlardan, ilk Likya Birlik
gmlerinin basmna kadar, yani yaklak .. 167 ylna dek kullanmlar
srmtr2.
Ksanthos (Res. 3-5)Ksanthos, Klasik ada Likyann en nemli
darphanelerinden bir tanesidir. zellikle gm sikkeleri (Res. 3) ile
tannan bu darphane, .. 4. yy. balarnda gene kentin Like ismi olan
Ar-nna ismi ile otonom karakterde bronz sikkeler bastrmtr (Res.
4)3. Bu sikkeler, Limyra dynast Periklenin bronz serileri ile
beraber, veya az sonrasnda Likyada kullanlan ilk bronz rnekler
arasndadr.
Bundan sonraki dnemlerde Ksanthosa ait sadece tek bir otonom
sikke tipi bilinmektedir (Res. 5)4. Bu sikke tipini, Patara ve
Pnarann bastrd rneklerle beraber, Likya Birliinin kuruluu ncesi
yllara, .. 3. yy.n sonu .. 2. yy. bana tarihlendirmek
gerekmektedir.
Patara (Res. 6)Klasik Dnemde Likya Beyleri adna sikke baslan
darphanelerden bir bakas olan Patara kenti, Hellenistik Dnemde
sadece iki adet otonom bronz sikke tipi ile tannmaktadr (Res. 6)5.
Byk ihtimalle bu sikkelerin tipleri, daha sonra Likya Birliinin ilk
sikkelerine modellik etmitir. Dola-ysyla, daha nceye, yani .. 3.
yy.n sonlarna tarihlenmeleri gerekmektedir. Mevcut iki tipe ait
rnekler, arlklarnn iaret ettii zere birbirlerinin birimleri
olabilecei gibi, sikke tiplerinin
Tip 1: AE, n yzde Apollon ba saa dnk, arka yzde ANT, yunus bal
sola dnk; BMC Lyc. no. 1. Tip 2: AE, n yzde rtl bir kadn ba sola
dnk, arka yzde AN, yunus bal sola dnk (Res. 1); BMC Lyc. no. 2 Lev.
IX,14.
Troxell 1982, 26-27; Ashton 1987, 8-25 Lev. 2-3. Ashton 2002a,
29-30. Tip 1: AE, n yzde Apollonun defne elenkli ba saa dnk, arka
yzde , kithara (Res. 5); BMC Lyc. no.
1-2 Lev. XVIII,5; Svoronos 1903, 191 no.120; SNG Cop. 31 no.
150; Matzke 1997, 255 Res. 22. Tip 1: AE, n yzde Apollon ba
cepheden; arka yzde , stephanoslu Artemis ba cepheden; BMC Lyc.,
no
11-12 Lev. XV 16; SNG Fin. II no. 617. Tip 2: AE, n yzde defne
elenkli Apollon ba saa dnk, arka yzde , stephanoslu Artemis ba sola
dnk (Res. 6); BMC Lyc. no. 5-10 Lev. XV 14-15; SNG Cop. 31 no. 114;
SNG v. Aul. 18 no. 8492; SNG Fin. II no. 618.
-
Hellenistik ve Erken Roma mparatorluk Dnemlerinde Likyada Baslan
Otonom ehir Sikkeleri 3
yakn olmas gz nne alndnda, birbirlerini takip eden seriler de
olabilir. Patara daha sonra, Likya Birlii tiplerinde sikke basan
nemli bir darphane olmutur.6
Phellos (Res. 7)nemli Klasik a Likya yerleimlerinden olan
Phellos, byk ihtimalle bu dnemde sikke bas-trmt. Ancak ehrin
Hellenistik Dnem otonom sikkeleri bilinmemekteydi; Arykanda kazlar
srasnda bulunan yeni bir sikke ile tanmlanmaktadr (Res. 7)7.
Pnara (Res. 8-9)Likya Birliinin en nemli alt kentinden biri olan
Pnara, Likya Birliinin kuruluundan nce Ksanthos ve Patara gibi ..
3. yy.n sonlarnda adna ada iki farkl birimde sikke bastrmtr (Res.
8-9)8.
Myra (Res. 10)Likya Blgesinin en nemli kentlerinden Myraya ait
erken tarihli sikke rnekleri henz bilin-memektedir. ehrin bilinen
tek otonom sikkesi, daha ge dnemlere tarihlenebilecek bir iilik
gstermektedir. zerinde, nde Artemis Eleuthera bst, arkada ise Nike
figr bulunan bu tip (Res. 10)9, genellikle Erken Roma mparatorluk
ana tarihlendirilmektedir. Sikke, .S. 43 ylnda, Likya Blgesinin
Roma Eyaleti yaplmasndan az nce, Birliin yaad eitli sorunlar yznden
kan karklk dneminde baslm olabilir. Ancak, Myra, Likya Birliinin 3
oy hakk-na sahip en nemli 6 kentinden birisi olduuna gre, kentin
Likya Birliinden kopmu olmas pek olas grnmemektedir. Bunun yerine
mparator Nero dneminde Likyallarn ksa bir sre bamszlk kazanm
olabilecekleri yllarda bu sikkenin baslm olmas daha mmkndr.
III - Bat Likyada Baslan Otonom ehir SikkeleriFethiye Krfezi
etrafndaki kentler, Hellenistik Dnemde Likya genelinden farkl bir
tarih sreci izlemilerdir. Bu kentlerden Telmessos, .. 188deki
Apameia Barnda Pergamon Krallna verilmitir. .. 133de, Pergamon
Krallnn topraklar, Romallarn yeni Asia Eyaletine dn-rken,
Telmessosda bu dzenleme ierisinde yer almtr. .. 46 yl yaztndan
anlaldna gre Telmessos, komusu Lissa ile beraber ancak bu tarihte
Likya Birliine katlmaktadr10. Ya-ztta ismi gemeyen Kalyndann bu
srete Likya Birliine dahil olup olmadn bilmiyoruz, ama .S. 43de
yeni oluturulmu Likya Eyaletinin ierisindedir. Bu blgede sadece
Kalynda ile
Hatta belki de Likya Birlii adna baslan btn sikkeler, ye kentler
adna Patarada baslarak kullanlacaklar yerlere sevk ediliyordu. nk
Likya Birliinin farkl merkezlerine ait sikkeler arasnda, tiplerin
ayn olmas dnda, bire bir kalp ilikileri bulunmaktadr. Bu da bu
sikkelerin hepsinin merkezi bir darphanede basldklarn gsterir.
Likya Birliinin ana meclisine ev sahiplii yapan Patara, bu merkezi
darphanenin olabilecei en uygun yerdir.
Tip 1: Arykanda Kazs Env. No: ARY-2002-S-20; AE, n yzde
stephanoslu Artemis ba saa dnk; arka yzde , kit-hara. O.7 g. (Res.
7).
Tip 1: AE, n yzde sorgulu Attika miferli erkek ba (heros?) saa
dnk; arka yzde INAP[EN] ve ortasnda amb-lem olarak 8 kollu yldz
olan kalkan (Res. 8); SNG v. Aul. 10 no. 4447. Tip 2: AE, n yzde
Apollonun defne elenkli ba saa dnk, arka yzde INA - PE - N,
cepheden bukranium (Res. 9); BMC Lyc. no. 1-4 Lev. XVII,5; SNG Cop.
31 no. 181; SNG v. Aul. 10 no. 4446.
Tip 1: AE, n yzde Artemis Eleutheria bst cepheden, arka yzde
M-Y, Nike saa doru ilerliyor (Res. 10); BMC Lyc no. 10 Lev. XV, 5;
Svoronos 1903, 191 no. 119 Lev XI.24; SNG v. Aul. 18 no. 8491.
0 Mitchell 2005.
-
III. Likya Sempozyumu / The IIIrd Symposium on Lycia4
Telmessos otonom tarzda sikkeler bastrmlardr. Kalynda adna daha
sonra, Likya Birlii veya mparator III. Gordianus dneminde sikke
bastrlmamtr. Telmessos adna ise, Augustus dne-mi ve sonrasnda,
Likya Birliinin gm hemidrahmileri ve bronz birimleri
bulunmaktadr11.
Kalynda (Res. 11-12)Kalyndaya ait sikke tipleri, Likya Birliinin
tiplerini andrsa da, bu sikkeler etnii-ni iermedii iin ayr
tutulmaldr12. Kalyndaya ait iki sikke tipi yaynlanmtr (Res.
11-12)13. Fethiye Mzesinde rnekleri bulunan yaynlanmam nc bir sikke
tipi de byk ihtimalle Kalyndaya aittir14. Eer Kalynda, Telmessos
ile ayn tarihi olaylar yaadysa, bahsedilen sikkeler .. 46 ncesine
konmaldr. Arlklar ve lleri, bunlarn birbirleriyle uyumlu, ada
birim-ler olduklarn iaret etmektedir. British Museumda bulunan ve
bu kente atfedilen iki gm rnek15, Pisidyadaki Selge kentine
aittirler. Ayn katalogda yer alan bir bronz rnek16 ise gene
Kalyndaya ait deildir, yazt yanl okunmu bir Bubon sikkesi
olabilir.
Telmessos (Res. 13-15).. 188de Likya geneli Rodos hakimiyetine
braklrken, .. 133e dek Telmessos Pergamon Krallna dahil olmutur. Bu
tarihten sonra btn Pergamon Krall topraklar ile beraber Romallarn
Asia Eyaletine dahil olan Telmessosun Likya Birliine katl, yeni snr
yaztndan grld gibi ancak .. 46da gereklemitir17.
Klasik ada da byk ihtimalle sikke basan Telmessos, Ptolemaioslar
dneminde belki de bu krallnn resmi darphanelerinden bir tanesi
idi18. Bu dnemde baslan bir Telmessos sikke tipi otonom karakterde
saylabilir (Res. 13); Hill, bu sikkeyi Telmessosun yneten Kral
Lysimakhosun olu Ptolemaios dnemine, yani .. 241/40 ylna
tarihlendirmitir19. Telmessusun dier bir sikke tipi, n yz Likyada
Rodos hakimiyeti srasnda kullanlan sikkeleri, arka yz motifi ise
Seleukos sikkelerini andrd iin .. 2. yy. bana tarihlenebilir (Res.
14)20. ehrin dier sikke
Troxell 1982, no. 148 Lev. 30 no. 178-181 Lev. 33. Troxell 1982,
238. Tip 1: AE, n yzde stephanoslu Artemis ba saa dnk; arka yzde /
ve ortada bir meale (Res. 11); BMC
Lyc. no. 8 Lev. X,15; SNG Cop. 31 no. 57; SNG v. Aul. 10 no.
4291. Tip 2: AE, n yzde stephanoslu Artemis ba saa dnk, omzunda yay
ve sadak, arka yzde, altta ve ortada geyik saa dnk (Res. 12); BMC
Lyc. no. 4-7 Lev. X.14; SNG V. Aul. 10 no. 4292-4293; SNG v. Aul.
18 no. 8487; SNG Tb. 6 no. 4233; Roos 1969, 85 (Fethiyenin
kuzeyindeki Emirta Kynden bulunmu).
Tip 3; AE, ortalama 0.7 g. civar; n yzde Artemis ba saa dnk,
omzunda yay ve sadann ular grnyor; arka yzde protom geyik saa dnk.
Fethiye Mzesi sikke koleksiyonu 1992-1993 yllar arasnda yaplan bir
aratrma ile R. Ashton, P. J. Casey, M. Arslan ve tarafmdan oluan
bir ekip tarafndan allmtr ve yayna hazrlanmaktadr. Grek sikkeleri
R. Ashton tarafndan yaynlanacaktr ve burada yayn ncesi baz sonular
kullanmama izin verdii iin kendilerine teekkr ederim.
BMC Lyc., no 1-2 Lev. X,12. BMC Lyc., no 3 Lev. X,13. Mitchell
2005; Telmessosun Hellenistik Dneminin detayl bir tarihesi iin bk.:
Tietz 2003, 308-318. Ashton 2002b, 10. R. Ashton, Fethiye Mzesi
koleksiyonunda bulunan baz Ptolemaios Krall bronz sikke rnekleri
yard-
myla, bunlarn Telmessosda baslm olabileceklerini nermektedir.
Tip 1: AE, n yzde Ammon boynuzlu Alexandros III ba saa dnk; arka
yzde / CCHWN, aslan sola dnk
(Res. 13); Hill 1912, 145-146 no. 24 Lev. VII, 8; Hill 1923, 211
Lev. 9,4. Hill, yaynlad rnekte yazt yanl okumu olabilir, / eklinde
yaynlamtr, ancak yeni bir rnekte yazt net bir ekilde / CCHWN
eklinde okun-maktadr; 4.15 g; Mediterranean Coins Mzayede Evi
internet mzayedesi - www.vcoins.com/mediterraneancoins, 9/2005.
0 Tip 2: AE, n yzde Heliosun ual ba 4/3 cepheden; arka yzde TE,
Apollon omphalosu zerinde, sola dnk oturmu, sa elinde ok tutmakta,
sol eli ile yayna dayanyor (Res. 14); BMC Lyc. no. 1 Lev. XVII.9;
SNG Cop. 31 no. 134; SNG v. Aul. 10 no. 4451; SNG v. Aul. 18 no.
8498; SNG Tb. 6 no. 4273-4274.
-
Hellenistik ve Erken Roma mparatorluk Dnemlerinde Likyada Baslan
Otonom ehir Sikkeleri 5
tipleri ise .. 2. yy. ortalarndan, .. 46 ylna kadar olan sreci
temsil etmektedir21. Ayrca Telmessos, hemen yaknndaki Termessos
Minor - Oinoanda kentinin ve Likya dndaki dier yerlerin sikkelerini
zerlerine, otonom sikkelerinde de tip olarak kulland (Res. 15) ehir
epi-semonu olan ar tipli kontrmarklar vurarak kullanmtr.
IV - Kuzey-Bat Likyada Baslan Otonom SikkelerKibyratis
Tetrapolisini oluturan Kibyra, Balboura, Bubon ve Termessos
Minor-Oinoanda kent-lerine, .. 3 ve 2. yy.larda, zellikle Termessos
Majorn giriimleriyle, Pisidyal kolonistler yer-letirilmitir. ..
82/1de, Mithridates Sava sonras dnemde, Roma Generali Sullann snr
dzenlemeleri ile ilikili olarak bu tetrapolis datlm; Kibyra Asia
Eyaletine balanrken, Bal-bura, Bubon ve Termessos Minor-Oinoanda
kentleri Likya Birliine katlmlardr. Bu kentlerin Hellenistik dnem
otonom sikkeleri bu tarihten ncesine aittir. Bu kent, mparator
Augustus- Caligula dnemlerinde tekrar sikke bastrdklar iin,
bilinmeyen bir nedenle Likya Birliinden ayrlm olabilecekleri
dnlmelidir. Ancak her kent de, .S. 43de Likya Eyaleti
oluturulur-ken tekrar Likyaya dahil olmulardr.
Balboura (Res. 16-19)Balboura yzey aratrmalar, ehir civarnda
erken yerleimlerin izlerini ortaya karttysa da, ehrin kendisinin
kurulu tarihi Hellenistik adan geriye gitmemektedir. ehrin
Hellenistik Dnemine ait bir yaztta, ehrin belki de ilk sakinlerinin
isimleri, arazinin kura ile datlmas ile ilgili bir kararda
gemektedir. Bu listede yer alan isimlerin ok byk bir ksm
Pisidyal-dr ve bazlar Termessos Major ve Kibyra ile olan balantlarn
da belirtmilerdir. Dolaysyla, Balbourann Pisidyallarca kurulmu veya
Oinoanda gibi kolonize edilmi bir yerleim olarak d-nmememiz iin
herhangi bir neden yoktur22. Balburann Hellenistik otonom sikkeleri
(Res. 16-17) .. 2. yy. balarndan balatlabilir; bu seriler .. 82ye
dek devam etmi olmaldrlar23. Daha sonra kent Likya Birliine
katldnda adna sikke baslmamtr. Balbura tekrar Roma mparatorluk
anda, mparator Augustus-Caligula dnemleri arasnda sikke bastrmtr
(Res. 18-19)24.
Tip 3: AE, n yzde Kithara, arka yzde T / E - / M, sola dnk yay.
Svoronos 1904, 385, no 252 Lev. XVII,23. Tip 4: AE, n yzde Hermes
ba saa dnk, arka yzde T E / , quadratum incusum ierisinde ar (Res.
15); BMC Lyc. no. 2 Lev. XVII,10; SNG Cop. 31 no. 135; SNG v. Aul.
10 no. 4452-4453; SNG Tb. 6 no. 4277-4279. Tip V: AE, n yzde
omzunda kerykaion grnen Hermes ba saa dnk, arka yzde TE, quadratum
incusum iinde ar; SNG Tb. 6 no. 4275-4276. Ayrca henz yaynlanmam
olan birka farkl sikke tipi daha Fethiye Mzesi koleksiyonunda
mevcuttur.
Hall - Coulton 1990, 147-149; Coulton 1999, 226-232. Tip 1: AE,
n yzde Athena ba saa dnk, arka yzde BA , elenk iinde, mifer zerinde
cepheden bay-
ku (Res. 16); SNG v. Aul 10 no. 4282. Tip 2: AE, n yzde elenk
iinde kerykaion, arka yzde BA , elenk iinde Herakles sopas; SNG
Cop. 31 no. 52; SNG v. Aul 10 no. 4280. Tip 3: AE, n yzde baak
elenkli, ba rtl Demeter ba saa dnk, arka yzde BA / , baak (Res.
17); BMC Lyc. No. 1 Lev. X,7; SNG v. Aul 10 no. 4281. Tip 4: n yzde
kanatlar ak kartal cepheden, arka yzde BA / , elenk ierisinde
kanatl yldrm demeti; BMC Lyc. no. 2 Lev. X,8. Fethiye Mzesi
koleksiyonunda henz yaynlanmam olan en az iki farkl tipe ait
rnekler daha mevcuttur.
Tip 5: AE, mparator Augustus dnemi, n yzde , Augustusun sade ba
saa dnk; nnde dal?, arka yz-de BAW. Herakles ayakta cepheden,
elinde sopas ve omzunda aslan postu (Res. 18); RPC I, no. 3354. Tip
6: AE, mparator Caligula dnemi, n yzde AIOC CEBACTOC. Caligulann
sade ba saa dnk; arka yzde BA[...]. Augustusun ua tal ba iki yldz
arasnda; RPC I no. 3355; RPC I Sup. I no. 3355. Tip 7: AE, mparator
Caligula dnemi, n yzde AIOC CEBACTOC. Caligulann sade ba saa dnk,
arka yzde BA WN. Herakles ayakta cepheden, elinde sopas ve omzunda
arslan postu (Res. 19); RPC I no. 3356. Tip 8: AE, n yzde AIOC
CEBAC, Caligulann sade ba saa dnk, arka yzde BAWN, Hermes ayakta
cepheden, elinde kerykaion ve para kesesi; RPC I no. 3357.
-
III. Likya Sempozyumu / The IIIrd Symposium on Lycia6
Bubon (Res. 20-21)Bubon kenti byk lde yakn komularnn kaderini
izlemi olmaldr. Orthagoras yaztndan, ehrin .. 2. yy.da mevcut
olduunu ve Tiran Moagetes tarafndan ynetildii anlalmaktadr. Bu ahs,
Kibyray yneten ve ayn ismi tayan kii veya aile ile akraba olabilir.
.. 82 ylnda Likya Birliine verilen kentin Roma Dneminden, .S. 190
ylna ait bir yazttan, halknn e-kyala kar verdikleri baarl mcadele
karsnda, Likya Birliinde iki olan oy hakknn e ykseltildiini
grmekteyiz25. Ancak ehrin Likya Birliine ilk katl annda iki oy
hakknn olup olmadn saptamak imdilik mmkn deildir.
ehrin Hellenistik Dnem otonom sikkeleri .. 2. yy. balarndan
balayarak, .. 82 ylna kadar devam etmitir (Res. 20-21)26. Bu
sikkelerden bazlar Likya Birliinin sikke tiplerini an-drsa da
etniini tamamaktadrlar27. ehir tekrar mparator Augustus dneminde
sikke bastrmtr28.
Oinoanda (Res. 22-23)Oinoanda, Magnesia Savandan sonraki
yllarda, ksa bir sre kendi adna gm sikkeler bas-trmtr29. Yakn
zamana kadar British Museumda bulunan tek bir rnekle30 temsil
edilen bu sikkelerden oluan yeni bir define sayesinde, bu sikkeler
bugn daha iyi tannmaktadr31. Bu sikkeler zerinde A ve arasnda
rakamlarla gsterilen ayr sene belirtilmitir (Res. 22).
Bir bronz otonom sikke serisi, belki de bu gm sikkelerin alt
birimlerini oluturmakta-dr (Res. 23). Bu bronzlardan
saptayabildiimiz rnekler zerinde imdilik A ve B senele-ri
mevcuttur, belki ileride seneli rnekler de karmza kabilir32. Her
iki sikke serisi de Oinoandann kendi bana sadece 3 sene sikke
bastrdna iaret etmektedir. Bu sikkeler .. 188-185 arasna
tarihlendirilmektedir.
Termessos Minor Oinoanda (Res. 24-25)Termessos Minor,
Byzantionlu Stephanosun verdii bilgiye gre, Pisidyadaki Termessos
Majorun bir kolonisidir33. TEP-OI yaztl sikkeler ve her iki yerleim
isminin birlikte kulla-nld Roma Dnemi yaztlarndan dolay, uzunca bir
sre, Termessos Minorun Oinoanda ile sympoliteia anlamas bulunan,
farkl bir kent olduu dnlmtr. Ancak Prof. J. Coultonun
Schindler 1972, 11-23 no. 2. Tip 1: AE, n yzde, omzunda sadak
grnen Artemis ba saa dnk, arka yzde BOY, geyik saa dnk (Res.
20);
Waddington 1853, 117; SNG v. Aul. 10 no. 4286. Tip 2: AE, n
yzde, omzunda sadak grnen Artemis ba saa dnk, arka yzde apraz yay
ve sadak (Res. 21); BMC Lyc no. 1 Lev. X,10. Bu tiplerin farkl dier
varyeteleri de bulunmaktadr.
Troxell 1982, 238. Tip 3: AE, mparator Augustus dnemi, n yzde ,
Augustus ba saa dnk, arka yzde BOYBW-NE[WN],
ayakta cepheden, ba sola dnk, mzrakl ve elini havaya kaldrm bir
figr; RPC I, no 3353. Kukusuz bu figr, ehirde nemli bir klt alan
bulunan Aresi temsil etmektedir. Klt ile ilgili yaztlar iin baknz:
Schindler 1972, 24 -28.
Hill 1897; Kosmetatou 1998, 163. 0 Tip 1: AR, n yzde elenkli
Zeus ba saa dnk, ban arkasnda skepter, arka yzde OINOANE/W-N,
kanatl yl-
drm demeti zerinde duran kartal, ve bolukta A arasnda saylar
(Res. 22); Hill 1897; BMC Lyc. no. 1 Lev. XV,9; Ashton 2005,
65-74.
Ashton 2005. Tip 2: AE, n yzde Hermes ba saa dnk, ban arkasnda
kerykaion, arka yzde O / A veya O / B sol elinde mzrak,
sa eliyle yere dayad bir kalkan tutan ksa tnikli asker figr
(Ares?) (Res. 23); SNG Fin. II no. 636 Lev. 22. Bu sikke tipinin
Oinoandaya atfedilmesinin nedenleri ve saptanabilen rnekler iin
Ashton 2005, 75-77.
Stephanos, Byzantios, 650.
-
Hellenistik ve Erken Roma mparatorluk Dnemlerinde Likyada Baslan
Otonom ehir Sikkeleri 7
epigrafik kaynaklar tekrar elden geirerek ikna edici bir ekilde
gsterdii gibi her iki yerleim aslnda ayn yerdir. Muhtemelen .. 2.
yy. balarnda mevcut olan Oinoanda kenti, Termessos Major tarafndan
ele geirilmitir ve buraya Pisidyal kolonistler yerletirilmitir. J.
Coulton, bu olay .. 175 ncesine yerletirmektedir34. Belki de
yukarda incelenen Oinoanda sikkelerinin basmlarnn sona eri
tarihleri dikkate alnarak bu tarih .. 180li yllara geri
ekilmelidir35.
ehrin Termessos kolonisini almasndan sonra ismi Termessos Minor
olmutur ve .. 82 ylna kadar bastrd sikkelerde sadece etnik ismi
kullanlmtr (Res. 24). .. 82 ylnda Likya Birliine balanan ehir adna,
Likya Birlii tiplerinde sikke bulunmamak-tadr. mparator Tiberius
dneminde tekrar sikke basan kent36, Roma Dnemi sikkelerinde ise
TEP-OI etnik isimlerini kullanmtr (Res. 25). Yani Oinoanda ismi
tekrar ancak Roma Dnemi sikkelerinde grlr.
Bu ehre ait Hellenistik ve Roma Dnemi otonom sikkeleri, E.
Kosmetatou tarafndan 15 sikke serisinde blnerek toplu bir ekilde
incelenmitir. Bu yayn, bu ehrin daha nce yaynlan-m sikke tiplerini
bir arada sunmakla beraber, tiplerin sralanmasnda baz sorunlar
grlmekte-dir37. rnein Kosmetatounun 3. serisine ald ve erkene
tarihlendirdii sikkelerin38 n yzleri belirgin bir ekilde 11. ve 12.
serisinde ele ald Tiberius portreli sikkelerle ayn iilii
gster-mektedir; belki de kalplar ayn usta tarafndan yaplmtr.
Dolaysyla tip 3e, hakl bir ekilde RPC Iin yazarlar tarafndan Roma
mparatorluk dnemi sikkeleri arasnda yer verilmitir39.
Kosmetatounun nerdii, ehirde bulunan iki farkl etnik kkene sahip
gruplarn, ayn anda farkl etnik isimler tayan farkl sikkeler
piyasaya srdkleri gibi karmak bir zm yerine, ba-site, ehrin
Hellenistik Dnemde nce N etnik adyla sikke bastrdn, sonra sadece
etnik ismini kullandn kabul etmemiz gereklidir. Ancak Roma
mpa-ratorluk anda, sikkelerdeki TEP-OI ksaltmas ile her iki isim de
beraber kullanlmtr. Bu sralamay kabul ettiimiz zaman bu ehrin
sikkelerinin kronolojik dzenlenmesi de mantkl bir ekilde dzeltilmi
olacaktr40.
V- Likya Milyasnda Bulunan ehirler Tarafndan Bastrlan Otonom
Sikkeler
Arykanda, Khoma, Kandyba, Podalia ve Nisa kentleri, Likya Milyas
olarak adlandrlan blgenin nemli yerleimleridir. Numizmatik veriler,
bu ehirlerin, toplu olarak Likya Birliinin kurulu yllarnda, Birlik
dnda kalm olduuna iaret etmektedir. Henz Kandybaya ait otonom
r-nekler bilinmemekle beraber, dierleri burada incelenen az sayda
rnekle temsil edilmektedir. Bu ehirlerden sadece Arykanda adna ..
80li yllarda Likya Birlii periyot III birimlerinde sikke baslmtr.
Dier ehirlerin ise henz Likya Birlii tarznda sikkeleri
bilinmemektedir.
Coulton 1982; Coulton 1993; Coulton 1999; 226.
Ayrca etnii ile tek bana Termessos Minor adna baslan bir sikke
tipi (Kosmetatou , seri , - no. - Lev. I-III), Oinoanda adna baslan
gm sikkelerin tiplerine olduka benzemektedir (Res. ). Belli ki bu
iki sikke tipi birbirleri ile ilikilidir ve kronolojik olarak
birbirlerini takip ediyor olmalar olduka mantkldr.
RPC I no. 3358-3361. R. Ashton, makalesindeki Ek 1 blmnde
Kosmetatou 1998 ile ilgili baz dzeltmeler ve eklemeler yapmaktadr;
Ashton
2005, 77-80. Kosmetatou 1998, seri III, 168 no. 1-5 Lev. V. RPC
I no. 3361. 0 Termessos Minor ve Onoandann sikke serileri
Kosmetatou 1998 tarafndan toplu olarak ele alnd iin burada
tiplerin
tasvirlerine yer vermiyorum.
-
III. Likya Sempozyumu / The IIIrd Symposium on Lycia8
Bu ehirlerin bazlarnn Kibyratis Tetrapolisinin kentleri ile
beraber .. 82 ylnda yaplan dzenlemelerde Likya Birliine eklenmi
olmas mmkndr. Bu dzenleme, Roma snrna (Asia Eyaleti) komu olan
blgelerin Romallara dost ve mttefik bir duruma getirilerek,
blge-nin emniyete kazandrlmasn amalamaktadr. Ayn ekilde, Dou Likya
ve tesinde gl ko-numda olan korsanlk, blgedeki Roma menfaatlerini
ve Roma mttefiki olan Likya Birliinin durumunu olumsuz etkileyen
bir durum olarak, zlmesi geren ortak bir sorundu. Servilius
sauricusun .. 78-75 arasnda korsanlara kar yrtt seferi sonrasnda,
gene bir takm snr dzenlemeleri yaplm olabilir. En azndan Arykandann
bu yllarda Likya Birliine katl-m olmas gerekmektedir. Dier yandan,
Likya Birliinin kuzey snrn dzenleyen anlamadan Khoma kentinin,
ancak .. 46 ylnda Birlie verildiini grmekteyiz41. Dolaysyla Milyas
kentle-rinin Likya Birliine katl ayn anda deil, ama aama aama
gereklemi olmaldr.
Arykanda (Res. 26-28)Likya Birlii tiplerinde sikke basan tek
Milyas kenti olan Arykanda42, Likya Birliine katlmadan nce otonom
sikkeler bastrmtr. Arykandada baslan ilk otonom seri (Res. 26)43,
.. 2. yy. balarndan balatlabilir. Bu sikkelerin zerlerindeki
kontrmarklardan44 anladmz kadaryla, basmlar yaklak .. 80ler civarna
kadar devam etmitir. Bu sikke zerinde n yzde bulunan ba Heliosa
aittir. eitli yaynlarda bu ba iin yaplan Sozon tanmlamas45 yanltr.
Pisidyann yerli tanrs Sozonun Arykandada bir klt olduuna dair
herhangi bir epigrafik veri bulun-mamaktadr; halbuki ehirdeki
Helios klt, hem antik kaynak46 ve epigrafik belgelerle47, hem de
tapnann fiziksel kalntlar48 ile bellidir. Sikke tipinin arka
yzndeki tasvir ise, kukusuz, Arykandada bulunan ge Helenistik
tarihli bir yazttan tapnann Daphniai pyhlesinde oldu-unu anladmz
Apollon Daphneus49 klt imgesini tasvir etmektedir. kinci sikke
serisinde ayn tasvirler devam ettirilmitir, ancak arka yz tipine,
Apollonun nne, daha nceki seriye vurulan kontrmarklarda da grlen
sadak eklenmitir (Res. 27)50.
Mitchell 2005. Arykanda adna Likya Birlii sikkeleri arasnda
sadece periyot III sikkeleri baslmtr. Troxell 1982, 104 no. 80 Lev.
14. Tip 1: AE, n yzde ua tal Helios ba saa dnk; arka yzde Apollon
Daphneus ayakta sola dnk; plak; sol kolu ile
sandaki kaln stunceye dayanm, sa eli ile yay tutuyor; solda
monogram halinde AP (Res. 26); BMC Lyc., no 2; Svo-ronos 1903, 188
no 79-80; SNG Cop. 31 no. 47-48; SNG v. Aul. 10 no. 4273; SNG v.
Aul. 18 no. 8483; American Numismatic Society Koleksiyonu,
yaynlanmam rnek, env. no. 1944-100-50684 (4.23 gr.).
Bu kontrmarka Myra ve Limyrann Likya Birlii gm kitharephoroslar
zerinde ve Phaselis ve Olympos kentlerinin pseudo-birlik tarzndaki
gmleri zerinde de rastlanlmaktadr; bk.: Troxell 1982, 75-76, dn.
133 kat. no. 29.1, 38.15, 50.6, 52.4, 53.10, 56.7, 58.1. Troxell,
bu kontrmarkn pseudo-birlik tarz sikkeler zerinde de grlmesinden
dolay, bu serilerin sona eri tarihi olan .. 77 civarn nermitir.
Troxell 1982, 95-96. Bu kontrmarkn kullanm belki de Mithridates
Sava-lar sonrasnda balayarak bu tarihe dek devam etmiti.
rnein Head 1911, 694; Weinreich 1927, 1250; Frei 1990, 1827.
Prof. Bayburtluolu, Arykandadaki Helios klt imgesinin mparator
Gordianus III sikkeleri zerindeki svari tarzndaki tasvirlerinden
dolay, Helios ve gene atl tasvir edilen yerli gne tanrs Sozon
arasnda burada en azndan ikonografik bir iliki bulunduu konusunda
beni uyarmtr, kendilerine teekkr ederim.
Schol. ad Pindaros, Olymp. VII 35b Klt alannda ele geen yaztl
sunaklara rnek iin bk.: ahin 1994, 94-95 no. 88; Bayburtluolu 2003,
58-59. Bayburtluolu 1992, 230-231; Bayburtluolu 2003, 65-68. ahin
1994, 38-39 no. 34 Lev.70 Tip 2: AE, n yzde ua tal Helios ba saa
dnk; arka yzde Apollon Daphneus ayakta sola dnk, sol kolu ile
sandaki
sutunceye dayanm, sa eli ile yay tutuyor. Sa stte monogram
halinde AP, solda sadak (Res. 27). BMC Lyc. no. 1; Svo-ronos 1903,
188 no. 80; SNG v. Aul. 10 no. 4274; SNG Tb. 6 no. 4222.
-
Hellenistik ve Erken Roma mparatorluk Dnemlerinde Likyada Baslan
Otonom ehir Sikkeleri 9
Arykanda otonom sikkelerinin nc tipinin arka yznde triskeles
motifi yer almaktadr (Res. 28)51. Sikke, ebatlar ve bu tipi
kullanmas ile Limyra dynast Periklenin bastrd ufak bronz sikkelere
olduka benzemektedir. Arykandaya eitli kataloglarda atfedilen baka
baz sikke tipleri Arykandaya ait deillerdir52.
Arykanda Tragallassos (Res. 29)H. von Aulock koleksiyonu
ierisinde yaynlanan bir sikke zerinde53 monogramlar halinde AP ve
TP ksaltmalar okunmaktadr (Res. 29). Bu sikke, Arykandada bulunan
bir yaztta54 bah-sedilen Arykanda ile komusu Tragallassos arasnda
kurulan sympolitiay temsil etmektedir. Bu sikke de Arykandann Likya
Birliine katlm ncesine ait olmaldr.
Khoma (Res. 30-32)Khoma kenti, yeni snr yaztna gre ancak .. 46da
Likya Birliine katlmaktadr55. Bu du-rumda, otonom sikkelerinin
tamam bu tarihten nceye aittir. Khoma kenti Likya Birlii ad altnda
sikke bastrmamtr. Khomann ilk iki sikke tipi .. 1. yy. balarna
tarihlendirilebilir ve arlk ve byklklerinden anlald kadaryla bu iki
sikke tipi birbirleri ile uyumlu birimlerdir (Res. 30-31)56. Tip 3
ise, aslnda tip 1in birebir devam bir varyete olup, muhtemelen
Khomann daha ge tarihli bir otonom sikkesidir (Res. 32)57. Bu
sikke, .. 1. yy. ortalarndan az nceye tarihlendirilmelidir.
Nisa (Res. 33)Nisa, Likya Milyasnn en gneydeki yerleimidir.
Likya Birlii ad altnda sikke bastrmayan bu ufak kente ait sadece
tek bir sikke tipi bilinmektedir (Res. 33)58. Bu sikke format
olarak kentin yakn komular olan merkezi Likya kentlerinin
sikkelerini andrmaktadr. Belki de bu rnei de ayn yllara, .. 2. yy.n
bana yerletirmek mmkndr.
G. E. Bean, Nisay ziyaretinde, burada zerinde ehir ismi yazl,
Likya Birlik tiplerine girme-yen kk bir gm sikke grdn
belirtmitir59. Ancak belirtilen rnei saptamak mmkn
Tip 3: AE; n yzde bandan ualar kan Helios ba saa dnk, arka yzde
triskeles ve monogram halinde AP (Res. 28); SNG Cop. 31; no.50.
Arykandaya yanllkla atfedilen baz otonom ve Likya Birlik tipi
sikkeler H. A. Troxell tarafndan dzeltilmitir, Troxell, 1982, 238.
Bunlara ek olarak, BMC Lyc. no. 4de Arykandaya atfedilen sikkenin
zerindeki ehir ksaltmas yanl okunmu-tur. Bu sikke Pisidyadaki
Termessos Major kentine aittir.
AE, n yzde Artemis ba saa dnk, arka yzde monogramlar halinde AP
TP, yan yana yay ve sadak (Res. 29); SNG v. Aul. 10 no. 4275.
ahin 1994, 1-6 no. 1. Mitchell 2005. Tip 1: AE, n yzde defne
elenkli Zeus ba sola dnk, arka yzde veya baz rneklerde , sa elinde
havaya
kaldrd Herakles sopas tutan, miferli ve khalamysli Kakasbos, at
zerinde saa ilerliyor (Res. 30); Svoronos 1903, 193 no. 136 Lev.
XI,26; BMC Lyc. no. 1 Lev. XI.1; SNG v. Aul. 10, no 4287-4288; SNG
v. Aul 18 no. 8485; SNG Tb. 6 no. 4221-4222. Tip 2: AE, n yzde
defne elenkli Zeus ba saa dnk, arka yzde X - ve defne elengi iinde
Herakles sopas (Res. 31); Waddington 1853, 118; Svoronos 1904, 386
no 255 Lev. XVII,24; SNG v. Aul. 10 no. 4289-4290.
Tip 3: AE, n yzde Defne elenkli Zeus ba sola dnk, arka yzde , sa
elinde havaya kaldrd Herakles sopas tutan, miferli ve khalamysli
Kakasbos, at zerinde saa ilerliyor (Res. 32); Mnzen und Medaillen
Deutschland GmhB, Auktion 17, Oct. 2005, lot. 925 (3.44 g.).
AE, n yzde defne elenkli erkek ba (Apollon?) saa dnk; arka yzde
NIE ve bir kadn ba (Artemis?) sola dnk (Res. 33); SNG v. Aul. 10
no. 4373 Lev. 4; Morkholm 1964, 78.
Bean 1989, 160.
-
III. Likya Sempozyumu / The IIIrd Symposium on Lycia10
olmamtr. Acaba bu sikke, burada tarif edilen bronz sikkenin bir
baka rnei miydi? Likya Milyasna ait kentlerin hi birisinin henz gm
sikke rnekleri bilinmemektedir.
Podalia (Res. 34)Likya Birlii altnda sikke bastrmayan Podalia,
byk ihtimalle Arykanda ile beraber veya daha sonra Khoma ile
beraber Likya Birliine katlmt. Hellenistik Dnem otonom sikke
tiplerin-den sadece bir seri bilinmektedir60. Sikkenin Zebu tipi
ile Termessos Major ve Kibyra sikkelerine benzerlii dikkat
ekicidir.
VI - Dou Likya ehirleri tarafndan Bastrlan Otonom SikkelerDou
Likyada Phaselis, Olympos, Rhodiapolis ve Kitanaura kentleri otonom
tarzda sikke bastr-mlardr. Bunlardan Phaselis ve Olymposa ait
rnekler iyi tannmaktadr. Kitanaurann sikke darb, bu yerleimin ait
olduu Termessos Major ile balantl olmaldr. Rhodiapolisin ise
oto-nom sikkeleri olduu ilk defa saptanmtr.
Phaselis (Res. 35)Phaselis, Likyada kurulmu bir Grek koloni ehri
olmas asndan, Likya genelinin sikke tari-hinden belirgin
farkllklara sahiptir. Phaselis adna yaklak .. 550 yl civarnda
balayan sikke darb, .. 77 ylna kadar srmtr. Kentin Arkaik Dnemden
balayarak gelen otonom sikke darplar C. Heipp-Tamer tarafndan
detayl bir ekilde allmtr61. Likya Birlii ierisinde ve daha
sonrasnda Likya Birliinden koparak, pseudo-birlik tarznda yapt
bamsz darplar ise H. Troxell tarafndan ele alnmtr62. ok uzun sre
sikke basan bu kente ait tiplere, zaman zaman yeni rnekler
katlmaktadr. Bu nedenle her iki almann da, bu yeni rnekleri dikkate
alarak, zellikle tarihlendirmeler asndan tekrar gzden geirilmesi
ileride gerekecektir.
rnein Phaselisin, .. 3. yy.da, Ptolemaioslar ynetimi altnda
otonom sikke basp basma-d belli deildir. Ancak zellikle otonom
serilerin ok sayda olmas, bunlarn bazlarnn belki de Ptolemaioslarn
blgede egemenlii srasnda yerel ihtiyalar karlamak iin baslm
ola-bileceklerine iaret eder. Dolaysyla eer gm seriler daha erkene
tarihlenecekse, onlarn alt birimleri olan ve Phaseliste genellikle
gm serilerle benzer sikke tipleri tayan bronz serilerin de,
Heipp-Tamerin verdii tarihlerden daha erkene indirilmesi
gerekebilir63.
Heipp-Tamer almasnda gm serilerde 9. seriyi yaklak ..
221/20-189/88 yllar aras-na tarihlendirmitir64. 10. seriyi ise
yaklak .. 167den balatmakta, kentin Likya Birliine katl-d ..
130larda sona erdirmektedir65. Aradaki bolukta Phaselisin Rodos
sikkeleri kullanm olabilecei varsaymn kartyoruz. Ancak Phaselisin
Rodos hakimiyetine girip girmedii belli
0 AE, n yzde Artemis ba saa dnk, omzunda sadak; arka yzde , sola
doru komakta olan protom Zebu (Res. 34); Svoronos 1903, 193, no 122
Lev. XI, 25. Bu rnein yan sra, yaknlarda Oxford Ashmolian Mzesi SNG
cildi ierisinde yaynlanacak olan bir rnek (3.05 gr.; 1913 ylnda
Elmaldan satn alnmtr) daha mevcuttur.
Heipp-Tamer 1993. Phaselisin Roma Dnemine kadar olan darplar bu
almada detayl bir ekilde ele alnm olduu iin burada sikke tiplerine
deinmeyeceim.
Troxell 1982 Meadows 2001, 55de iaret edildii gibi Phaselis
sikkelerinin detayl tarihlendirilmesine yarayacak define verileri
henz mevcut
deildir. ehrin sikke tiplerinde kullanlan kalplarn fazlal, sikke
basmnn uzun bir sre iine daldn gsterir; dolaysy-la Phaselis, ya
Ptolemaioslar idaresi altnda deildi ya da sikke basmnda bulunmasna
Ptolemaioslar tarafndan izin verilmiti.
Heipp-Tamer 1993, 65-79. Heipp-Tamer 1993, 80-83.
-
Hellenistik ve Erken Roma mparatorluk Dnemlerinde Likyada Baslan
Otonom ehir Sikkeleri 11
deildir; eer Apameia Bar Anlamasnda bu yerleim Pamphylia
ierisinde deerlendirildiyse sikke basmna ara vermesi iin bir neden
bulunmamaktadr.
Heipp-Tamerin bronz seriler iin nerdii tarihlerde de bir
tutarszlk gze arpmaktadr; 3. bronz seriyi .. 190 civar .. yaklak
168 arasna tarihlendirmitir66. Bu tarihlendirme doru ise, ve kent
Likya ile beraber Rodos egemenliine girdiyse, ayn yllarda adna
sikke basmakta-dr. Phaselisin Likya Birliine .. 130larda katldn
kabl ettiimize gre, niye bronz sikke serisini bu yla kadar devam
ettirmemitir, belli deildir. Heipp-Tamerin gm ve bronz sikke
serileri iin nerdii bu uyumsuz tarihlerin dzeltilmesi
gerekmektedir.
Phaselis kenti .. 77de Romallar tarafndan ele geirildikten sonra
Asia eyaletine balan-mtr. Ephesusda bulunan Asia Eyaleti Gmrk Yasas
yaztnda .. 75 ylnn gmrk kap-lar arasnda Phaselis liman da
gemektedir67. Snr anlamas yaztndan kentin .. 46 ylnda Likya
Birliine geri verildiini grmekteyiz68.
Heipp-Tamerin korpusunda yer almayan ve RPC Ide yaynlanan bir
Phaselis sikkesi mpa-rator Tiberius dnemine tarihlenmitir (Res.
35)69. Phaselisin bu dnemde kendi bana tekrar sikke bastrm olmas,
acaba kentin Likya Birliinde ksa bir sreliine tekrar koptuunu mu
gstermektedir?
OlymposOlympos kenti, Likya Birliinin alt nemli kentinden birisi
olarak anlmaktadr. Bilinen ilk sikkeleri Likya Birlii etnii ile
bastrd kitharephoroslardr. Genel hatlar ile Phaselisle ayn kaderi
paylaan Olympos, korsanlarn Likyadaki en nemli merkezlerinden
birisi haline gelir. Bu dnemde, pseudo-birlik kitharephoroslar
bastrr. Kent .. 77 ylnda Servilius sauricus tarafndan tahrip
edilir.
Olymposa ait pseudo-birlik sikkeleri dnda, henz otonom
karakterde baka sikke tipleri bilinmemektedir. SNG v. Aul. 10: no.
4376da Likyadaki Olymposa atfedilen sikke, Bithynia Blgesindeki ayn
isimli dier ehre aittir.
Kitanaura (Res. 36)Kitanaurann ismi Pataradan bulunan Stadiasmus
yaztnda Termessos blgesindeki Kitanau-ra eklinde gemektedir70.
Dolaysyla bu yerleim, belki de Termessus Major tarafndan kurul-mu
veya Hellenistik Dnemde ele geirilmi bir yerdir ve ok byk ihtimalle
Likya Birliine asla dahil olmamtr. Termessus Major, Romallarla yapm
bulunduu anlama sayesinde oto-nomluunu muhafaza etmeye devam ettii
iin, yaztta, bu kentin topraklarndaki Kitanaura biiminde
vurgulanmtr. ehrin bastrm olduu tek otonom sikke tipinin71 .. 2.
yy. ierisine ait olmas gerekmektedir72.
Heipp-Tamer 1993, 101. Engelmann ve Knibbe 1989, 198-199.
Mitchell 2005 AE, n yzde BA, defne elenkli bir bst saa dnk, arka
yzde / C H, Athena Promakhos saa dnk (Res.
35); RPC 1 no. 3362 Lev. 138.0 Ik - kan - evik 2001, 21. AE, n
yzde omzunun arkasnda yay ve sadak ular grlen Artemis bst saa dnk;
arka yze KITA .d.; omzunun
arkasnda yay ve sadak; sa elini havaya kaldrm plak gen erkek
figr (Hermes?, Heros?) (Res. 36); Noll 1996; Arslan - Lightfoot
1999 Lev. 45, no 682-686.
Nollenin yaynlad definenin, 1898 ylnda Antalya civarnda bulunduu
belirtilmektedir. Definede Phaselis 13, Termes-sos Major 4, Perge
4, Aspendos 2, Likya Birligi 1 ve Kitanaura 9 sikke ile temsil
edilmektedir. Ancak bunun gerek bir define
-
III. Likya Sempozyumu / The IIIrd Symposium on Lycia12
Rhodiapolis (Res. 37)Rhodiapolis, Likya Birlii gmlerinin ilk
serisinde adna sikke baslan bir kenttir. Ancak yakn zamanda e-bayde
satlan bir bronz sikke (Res. 37), bu kentin otonom sikke darplar
olduunu da gstermesi asndan nemlidir. Bu sikkenin de .. 2. yy. bana
tarihlenmesi uygun olacaktr73.
VII- Deerlendirme
ehirHellenistik
Dnem Otonom
Likya Birlii Periyot II
Likya Birlii Periyot III
Likya Birlii Periyot IV-V
Julio-Claudiuslar
Dnemi
Gordianus III Dnemi
Arykanda * - * - - *Arykanda - Tragallassos
* - - - - -
Akalissos - - - - - *Antiphellos * * * - - *Aperlae - * * - -
*Arneai - - - - - *Balboura * - - - * -Bubon * - - - * -Gagai - * *
- - *Kadyanda - * * - - -Kalynda * - - - - -Kandyba - ? ? - -
*Khoma * - - - - *Kitanaura * - - - - -Korydalla - - - - -
*Ksanthos * * * * - -Kyaneai - * * * - *Limyra - * * - - *Myra - *
* * * *Oinoanda - Termessos Minor
* - - - * -
Nisa * - - - - -Olympos * * - - - *Patara * * * * - *Phaselis *
* - - * *Phellos * * * - - *Pnara * * * * - -Podalia * - - - -
*Rhodiapolis * * - - - *Sidyma - * - - - -Telmessos * - - * - -Tlos
- * * * - *Trebenna - * * - - *
Toplam 19 17 14 7 5 20
Tab. 1 Likyada otonom Hellenistik, Likya Birlii ve Roma
mparatorluk dneminde sikke basan kentler.
olup olmad tartmaldr. En azndan ierikte belirtilen Likya Birlii
sikkesi dierlerinden ok daha ge bir dneme aittir. Termessos Major
sikkeleri icin .. 2. yy. ilerine, yani daha erken bir dneme
tarihlendirme eitli aratrmaclar tarafn-dan nerilmitir, bk.: Ashton
2005, 80-81.
AE, n yzde Apollon ba saa dnk, solunda yldz; arka yzde [],
drtnala giden at zerinde svari sola dnk, 3.69 gr. (Res. 37), Agora
Coins mzayedesi, http://search.ebay.com/_W0QQsassZagoracoins,
10/2005.
-
Hellenistik ve Erken Roma mparatorluk Dnemlerinde Likyada Baslan
Otonom ehir Sikkeleri 13
.. 5. yy. boyunca ve .. 4. yy. ortalarna kadar geen srete
Likyada baslan ve kullanlan sik-keler, Likya yerleimlerini yneten
beylerin (dynastlarn) bastrd sikke serileridir. Neredeyse tamam gm
olan bu sikkelerin yan sra, .. 4. yy.da bronz birimler de baslmaya
balanmt. Ancak blgenin Hekatomnuslarn hakimiyetine girmesi ile bu
sikkelerin basm sona ermektedir. Sikke basmnn sona eriinin
nedenleri bu aamada sadece tahmin edilebilir, ama yeni politik
otoritenin bir otonomi sembol olan sikke basmn sona erdirmi olmas
mmkndr74. Ancak, belki de, A. Meadowsun da iaret ettii gibi, burada
oluan durum, Hekatomnos satraplarnn Likyada sikke basan dynastlar
ortadan kaldrm olmas nedeniyle sikke basmnn sona erii, yeni politik
durumun dorudan bir hareketi olmaktan ok, bir yan sonucudur75.
Likyann Makedonia Krall idaresi altna girmesi ile, blgede bu
Kralln ve sonrasnda Diadokhlarn bastrd sikkeler kullanlmaya
balanmtr. Henz bu sikkelerin basld darp-hanelerin tamam tespit
edilebilmi deildir; belki baz seriler Likyada baslm olabilir. En
azn-dan Phaselis, daha sonra, .. 3. yy.da post-humous Aleksandros
sikkeleri bastrmtr76.
Ptolemaioslar idaresi altnda Likyada kullanlan sikkeler bu
kralln Likya dndaki eitli darphanelerinde baslan rneklerdir77.
Ancak R. Ashton tarafndan Telmessos olas bir Ptolema-ios darphanesi
olarak nerilmitir ve tarihlendirilmelerinde belki de biraz daha
eskiye kaymas gereken Phaselisin sikkeleri gene bu dneme ait
olabilirler78. Ptolemaios III dnemi (.. 246-221) ierisinde zel bir
stat kazanan ve Lysimakhos olu Ptolemaiosa ynetmesi iin verilen
Telmessosun .. 241/0 yl civarnda otonom bir bronz sikke tipi
bastrdn grmekteyiz. Bu dnemde Ptolemaioslar Krallnda baka yerlerde
de otonom sikke basm grlmektedir79. Belki Likyadaki baka kentler de
yerel ihtiyalarn karlamak iin otonom serilerini bu dnem-de
bastrmaya balam olabilirler. Bu durumda baz otonom serileri ..
240lara kadar geri ekmek mmkndr.
Likyada .. 197-190 arasnda sren ksa Seleukos idaresi geriye bol
sayda sikke verisi b-rakmtr80. Gene bu dnem de, Likyadaki baz
otonom sikke serilerini balatmaya uygundur. rnein Telmessosdaki tip
2 bu dneme ait olabilir.
.. 188 anlamasyla Rodos ynetimine braklan Likyada youn bir
ekilde Rodos sikkeleri kullanlmaya balanmtr81. Ancak .. 167 ylnda
Likya Birliinin bamszln kazanarak Roma Senatosu tarafndan tannmasna
kadar geen karklklarla dolu dnem sresince, pek
Ancak, basm sona eren sikkeler sadece dynastlarn kiisel
isimlerini tayan seriler olabilirler. Sadece ehir ismi tayan pek ok
rnek mevcuttur ve bu sikkelerin bazlar Hekatomnoslar idaresi altnda
baslm olabilirler. rnein R. Ashtonun ya-ynlad bronz Ksanthos
sikkesi (Ashton 2002a), belli ki .. 4. yy. ilerine aittir ve
Hekatomnoslar idaresi altnda baslm olmas olduka mmkndr.
Hekatomnoslar idaresi altnda sikke basm olmadn kabul ettiimiz
noktada, yaklak .. 360-330 arasnda, Likyada, para olarak neyin
kullanldn aklamak olduka zorlamaktadr.
Meadows 2001, 54 Heipp-Tamer 1993, 65-79. Ashton 2002b.
Telmessos: Ashton 2002b, 10; Phaselis: Heipp-Tamer 1993, 65-79,
seri 9u, .. 221/20-189/88 yllar arasna tarihlendirmi-
tir, ancak bu seri daha erkene bir tarihte balatlmaldr;
Phaselisdeki tarihlendirme problemleri iin Meadows 2001, 55. rnein
oniada Ptolemais/Lebedos, Dieudonn 1902 ve Karyada Kaunos, Ashton
1999; Ptolemaioslarn zannedildii-
nin aksine otonom sikke basm hakk tandna dair neri iin Meadows
2001, 60.0 rnein Arykandada 1971-2000 kaz sezonlar arasnda Kral
Antiokhos III adna baslm 15 bronz sikke rnei bulun-
mutur ki, sene bana den sikke anlamnda Arykanda daki Hellenistik
sikke bulgular ierisinde bu olduka yksek bir orandr.
Hi kukusuz, Likyann yakn komusu olan Rodosun daha erken
sikkeleri de Likyaya ticaret yoluyla ulamakta ve bu blgede kabul
grmekteydi. Ancak bu sikkelerin .. 188 ncesinde Likyada resmi bir
dolam haklarnn olduunu sanmyorum.
-
III. Likya Sempozyumu / The IIIrd Symposium on Lycia14
ok kent otonom seriler bastrmtr82. Bunlarn arasnda Likya
Blgesine atfedilen baz pseudo-Rodos serileri de eklenmelidir. Ve
kontrmark kullanm ile dier yabanc sikkelerin de Likyada dolama
dahil edildiklerini de grmekteyiz. Pek ok aratrmac tarafndan
Merkezi Likya kent-lerinin otonom serilerinin tamam, Likyada Rodos
hakimiyeti ve ona kar yrtlen isyan ylla-rna tarihlendirilmektedir.
Ancak yukarda da iaret ettiim gibi, bu serilerin balangc daha da
geriye gidebilir.
Likya Birlii idaresi altnda ye kentler son derece dzenli ve
birbirleri ile ayn tiplerde stan-dart sikke basmna gemilerdir. ..
167den balayarak .. 88-84 yllarna dek, daha nce otonom sikke
serileri basan en az sekiz Likya kentinde bu seriler sona ermi;
yerlerini Likya Bir-lii tiplerinde sikkeler almtr. Mithridates Sava
ve .. 79-75 arasndaki Korsan Sava sonra-snda yaplan snr
dzenlemeleri ile toprak edinen Likya Birliinin genilemesi sonucu,
Kibyra Tetrapolisinin yelerinden kentte, Likya Milyasndaki drt
kentte ve Dou Likyadaki iki kentte otonom sikke darplar kesilmi,
bunlardan sadece Arykandada Likya Birlii tiplerinde sikke basmna
balanmtr. .. 46da yaplan dier snr dzenlemesi ile egemenlik alan en
geni noktaya ulaan Likya Birliine, daha nce otonom sikke serileri
basan en az iki kent daha katlmtr. Bunlarn da otonom serileri
bylece sona ermektedir.
Likya Birliinin, blgenin Roma eyaleti yapld .S. 43 ylna kadar
sikke basmn srdr-mesine karn, Bubon, Balbura, Termessos Minor
Oinoanda ve Phaselisin mparator Augus-tus, Tiberius ve Caligula
dnemlerine tarihlenen ehir sikkelerinin olmas, bu snr kentlerinin
bilinmeyen bir nedenle tekrar Likya Birliinden koptuklarna veya en
azndan Likya Birliinin dzenli sikke basm ve sirklasyon sisteminden
ktklarna iaret etmektedir.
.S. 43 ylnda Likyann mparator Claudius tarafndan bir Roma
eyaletine dntrlmesi ile Likya Birlii adna sikke basm sona ermitir;
blge geneli iin ok ksa bir sre baslan mpara-tor Claudius adna
sikkelerden sonra Likyada sikke basm tamamen durmutur.
Ancak mparator Nero dneminde ok ksa bir sre iin, Likya
kentlerinin belki de bam-szlklarn kazandklarn ve bu imtiyazn,
sonrasnda mparator Vespasianus tarafndan iptal edilerek, blgenin
Likya-Pamphylia adndaki yeni eyalete dahil edildiini grmekteyiz.
mp. Claudiusun Likya geneli iin bastrd sikkeler zerinde grlen B, ,
M ve P kontr-marklar83, Balbura veya Bubon, Limyra, Myra ve
Rhodiapolis gibi Likya kentlerini ifade ediyor olmaldr ve dolaysyla
bu kontrmark ksa sren bamszlk yllarna, .S. 68-70 arasna konabi-lir.
Myrann otonom sikke tipi de bu yllara tarihlendirilmelidir.
Hellenistik a boyunca 19 Likya kenti otonom sikkeler bastrmtr.
Bunlarn bazlarnn tek bilinen sikkeleri bu otonom serileridir.
Bazlar farkl kentler olsa da, Likya Birlii idaresi altn-da da 19
kentte sikke basm grlmektedir. Julio-Claudiuslar dneminde ise 5
kentte otonom sikke basm yaplmtr. .S. 3. yy.da, mp. Gordianus III
dneminde ise gene 20 kentte sikke basm grlmektedir. leride yeni
rneklerle bu saylar artabilir, ancak Klasik a sikkelerini de
bunlarla beraber ele alrsak, bu kk corafi blge, sikke basmndaki
kesintilere ramen, farkl dnemlerde ayn anda 20ye yakn sikke basan
kentiyle, Anadolunun sikke basm ve kullanm tarihesinde en ilgin
blgelerden birisi olmaya devam etmektedir.
Ayrca Likya Birliinin en erken sikkelerini oluturan periyot I
bronz sikkeleri de .. 188-167 arasna tarihlendirilmekte-dirler.
Troxell 1982, 17-23.
B kontrmark: RPC I Supp. no. 3345; kontrmark: Arykanda Kazlar
buluntusu, (Env. No. ARY 99-S-167), Antalya Mzesi; M kontrmark:
Howgego 1985 no. 674 ; P kontrmark: Howgego 1985 no. 684.
-
Hellenistik ve Erken Roma mparatorluk Dnemlerinde Likyada Baslan
Otonom ehir Sikkeleri 15
Kaynaka ve KsaltmalarArslan - Lightfoot 1999 M. Arslan - C. S.
Lightfoot, Greek Coin Hoards in Turkey (1999).
Ashton 1987 R. Ashton, Pseudo-Rhodian Drachms and the Beginning
of the Lycian League Coinage, NC 1987, 8-25 Lev. 2-3.
Ashton 1999 R. Ashton, The Hellenistic Hemidrachms of Caunus,
RBN 145, 1999, 141-154.
Ashton 2002a R. Ashton, A Civic Bronze of Xanthos with Lykian
Legend, R. Ashton - P. Kinns, Opuscula Anatolica ierisinde, NC
2002, 29-30.
Ashton 2002b R. Ashton, The Ptolemaic Coins in Fethiye Museum,
NumCirc. CX, no. 1, 2002, 7-12.
Ashton 2005 R. Ashton, The Coinage of Oinoanda, NC 2005, 65-84
Lev. 4-8.
Bayburtluolu 1992 C. Bayburtluolu, 1990 Arykanda Kazs Raporu,
KST XIII.2 (1992) 227-233.
Bayburtluolu 2003 C. Bayburtluolu, Yksek Kayaln Yanndaki
Yer-Arykanda (2003).
BMC Lyc. G. F. Hill, Lycia, Pamphylia and Pisidia, British
Museum Catalogues of Greek Coins, vol 19 (1896 [yeni bask
1963]).
Coulton 1982 J. J. Coulton, Termessians At Oinoanda, AnatSt 32,
1982, 115-131.
Coulton 1993 J. J. Coulton, North Lycia before the Romans, bk.:
J. Borchhardt - G. Dobesch (ed.)Akten des II. internationalen
Lykien-Symposions 1990, Band II (1993) 79-85.
Coulton 1999 J. J. Coulton, Highland Cities in South-West
Turkey: The Oinoanda and Balboura Surveys, Ancient Anatolia, Fifty
Years Work by the British Institute of Archaeology at Ankara, R.
Mathews (ed.) (1999) 237-254, British Institute of Archaeology at
Ankara.
Dieudonn 1902 J. Dieudonn, Ptolemais - Lebedus, JIAN V, 1902,
43-60 Lev. V.
Frei 1990 P. Frei, Die Gtterkulte Lykiens in der Kaiserzeit,
ANRW 8.3.II: Principat (1990) 1729-1864
Hall - Counton 1990 A. S. F. Hall J. J. Coulton, A Hellenistic
Allotment List from Balboura in the Kibyratis, Chiron 20, 1990,
109-158.
Head 1911 Barclay V. Head, Historia Nummorum. A Manual of Greek
Numismatics (1911).
Heipp-Tamer 1993 C. Heipp-Tamer, Die Mnzprgung der Lykischen
Stadt Phaselis in Griechischer Zeit (1993).
Hill 1897 G. F. Hill, Oinoanda: A New Greek Mint, NC 1897,
25-30.
Hill 1912 G. F. Hill, Greek Coins Acquired by the British
Museum, 1905-1910, NC 1912, 134-153.
Hill 923 G. F. Hill, Some Coins of Southern Asia Minor,
Anatolian Studies presented to Sir William Mitchell Ramsay, W. H.
Buckler - W. M. Calder (ed.) (1923) 207-224.
Howgego 1985 C. J. Howgego, Greek Imperial Countermarks, Royal
Numismatic Society Special Publication no 17 (1985).
Ik - kan - evik 2001 F. Ik - H. kan - N. evik, Miliarium Lyciae,
Patara Yol Klavuz Ant, nrapor, Lykia 4, 2001.
Kosmetatou 1998 E. Kosmetatou, The Coinage of Lycian Termessos
pros Oinoandois, Numismatica e Antichita Classiche, Quaderni
Ticinesi, vol. XXVII, 1988, 161-177 Lev. I-VI.
Matzke 1997 M. Matzke, Lykische und nicht-lykische Mnzen,
Numismatisches Nachrichtenblatt 6, 1997, 251-259.
Meadows 2001 A. Meadows, Money, Freedom, and Empire in the
Hellenistic World, Money and Its Uses in the Ancient Greek World,
A. Meadows - K. Shipton (ed.) (2001) 53-63.
Mitchell 2005 S. Mitchell, .. 1.yy.da Likyann Kuzey Snr The
northern border of Lycia in the 1st Cen-tury B.C., K. Drtlk T.
Kahya B. Varkvan (ed.), III. Uluslararas Likya Sempozyumu, Bildiri
zetleri, Antalya (2005) 79.
Mrkholm 1964 O. Mrkholm, Zwei neue kleinasiatische Mnzstatten,
JNG 14, 1964, 77-78 Lev. 5 no. 9-10.
Noll 1996 J. Noll, Kitanaura, Mnzen und Geschichte einer kleinen
Stadt in den ostlykischen Bergen, JNG 46, 1996, 7-29.
Roos 1969 P. Roos, Topographical and Other Notes on
South-eastern Caria: The Gulf of Fethiye and Its Western Shore,
Opuscula Athenensia 9, 1969, 75-93.
RPC I A. Burnett - M. Amandry - P. P. Ripolls, Roman Provincial
Coinage, Volume I: From the Death of Caesar to the Death of
Vitellius (44 BC-AD 69) 2 cilt (1992).
RPC I Sup.I M. Burnett - M. Amandry - P. P. Ripolls, Roman
Provincial Coinage I. Suppl. I (1998).
Schindler 1972 F. Schindler, Die Inschriften von Bubon
(Nordlykien) (1972).
-
III. Likya Sempozyumu / The IIIrd Symposium on Lycia16
SNG Cop. 31 Sylloge Nummorum Graecorum. The Royal Collection of
Coins and Medals. Danish National Museum, Vol. 31, Lycia,
Pamphylia, Einar Munsgaard Edition (1955).
SNG Fin. II Sylloge Nummorum Graecorum. Finland, The Erkki
Keckmann Collection in the Skopbank, Part II, Asia Minor except
Karia, The Finnish Society of Sciences and Letters (1999).
SNG Tb. 6 Sylloge Nummorum Graecorum Deutschland. Mnzsammlung
der Universitat Tbingen, heft 6, Phrygien-Kappadokien, Rmische
Provinzpragungen in Kleinasien (1998).
SNG v. Aul. 10 Sylloge Nummorum Graecorum Deutschland. Sammlung
H. von Aulock, Heft 10 Lykien (1964).
SNG v. Aul. 18 Sylloge Nummorum Graecorum Deutschland. Sammlung
H. von Aulock, Heft 18, Nachtrage IV (1968).
Svoronos 1903 I. N. Svoronos, N . M, JIAN VI, 1903, 12-268 Lev.
XI-XVIII.
Svoronos, 1904 I. N. Svoronos, To E , , JIAN VII, 1904, 317-390
Lev. 9-18.
ahin 1994 S. ahin, Die Inschriften von Arykanda, Inschriften
Griechischer Stadte aus Kleinasien, Band 48 (1994).
Tietz 2003 W. Tietz, Der Golf von Fethiye, Politische, ethnische
und kulturelle Strukturen einer Grenzregi-on vom Beginn der
nachweisbaren Besiedlung bis in die rmische Kaserzeit (2003).
Troxell 1982 H. A. Troxwell, Coinage of The Lycian League,
American Numismatic Society, Numismatic No-tes And Monographs no.
162 (1982).
Waddington 1853 W. H. Waddington, Voyage en Asie-Mineure point
de vue Numismatique (1853).
Weinreich 1927 O. Weinreich, Sozon maddesi, Paulys
Realenzyklopadie der klassischen Altertumswissenschaft (RE), W.
Kroll - K. Mittelhaus(ed.), 2. seri, cilt 3.1, sf. 1248-1256,
Stuttgart 1927 (=O. Weinreich, Ausgewahlte Schriften II, 1922-1937,
G. Wille (ed.), 221-232 (1973).
-
Hellenistik ve Erken Roma mparatorluk Dnemlerinde Likyada Baslan
Otonom ehir Sikkeleri 17
Res. 1 Antiphellos, AE, tip 2, British Museum; BMC Lyc.,
no. 2 Lev. IX,14
Res. 2 Side, AR tetradrahmi,15.45 gr., zerinde AN yaztl
kontrmark, British
Museum; Troxell 1982, Lev. 1 no. J
Res. 3 Ksanthos, AR diobol, 1.60 gr., Like yaztl; Dr. Busso
Peus
Nachfolger Auc. 378, lot 275, 2004
Res. 4 Ksanthos, AE, 1.53 gr.; Like yaztl, Londra, R. Ashton
Koleksiyonu; Ashton 2002a, Lev. 6
Res. 5 Ksanthos, AE, 2.99 gr.; tip 1, zel koleksiyonda;
Matzke
1997, 255 no. 22
Res. 6 Patara, AE, 0.96 gr, tip 2, SNG Fin. II, no. 618
Lev. 22
Res. 7 Phellos, AE, 0.71 gr; Arykanda Kazlar buluntusu (Kaz env.
no. ARY-2002-S-20),
Antalya Arkeoloji Mzesi
Res. 8 Pnara, AE, 2.80 gr.; tip 1; SNG v. Aul. 10,
no. 4447 Lev. 145
Res. 9 Pnara, AE, 1.36 gr.; tip 2; Arykanda Kazlar buluntusu
(Kaz env. no. ARY-1988-S-54), Antalya Arkeoloji Mzesi
Res. 10 Myra, AE, 3.70 gr.;Numismatik Lanz Auc. 97, lot 329,
2000
Res. 11 Kalynda, AE, tip 1; British Museum; BMC Lyc., no. 8 Lev.
X,15
Res. 12 Kalynda, AE, 1.13 gr.; tip 2; Auctones AG Auc. 29 lot
363, 2003
Res. 13 Telmessos, AE, 4.15 gr.; tip 1; Mediterranean Coins
www.vcoins.com/mediterraneancoins internet mzayedesi (2005)
Res. 14 Telmessos, AE, tip 2, British Museum; BMC Lyc., no.
1
Lev. XVII.9
Res. 15 Telmessos, AE, tip 4, British Museum; BMC Lyc., no.
2
Lev. XVII,10
Res. 16 Balbura, AE, 3.82 gr.; tip 1; SNG v. Aul 10, no. 4282
Lev. 140
-
III. Likya Sempozyumu / The IIIrd Symposium on Lycia18
Res. 17 Balbura, AE, 3.20 gr.; tip 3; SNG v. Aul. 10, no. 4281
Lev. 140
Res. 18 Balbura, AE, 3.97 gr.; tip 5; RPC I, no. 3354 Lev.
138
Res. 19 Balbura, AE, 4.53 gr.; tip 7; RPC I, no. 3456 Lev.
138
Res. 20 Bubon, AE, 0.98 gr.; tip 1; SNG v. Aul. 10, no. 4286
Lev. 140
Res. 21 Bubon, AE, 0.95 gr.; tip 2; Mnzen & Medaillen
Deutschland
GmbH Auc. 17 lot 924, 2005
Res. 22 Oinoanda, AR didrahmi, 8.23 gr.; Ashton 2005, no. 1a
Lev. 4
Res. 23 Oinoanda, AE, 4.3 gr.; Isparta Arkeoloji Mzesi, env.
no.
6-28-92 (=Ashton 2005, no. 1 Lev. 5, ayn sikke)
Res. 24 Termessos Minor (-Oinoanda), AE, 5.88 gr.; Mnzen &
Medaillen Deutschland
GmbH Auc. 17 lot 929, 2005
Res. 25 Termessos Minor Oinoanda, AE, 3.6 gr.;
Arykanda Kazlar buluntusu (Kaz env. no. ARY-1986-S-15),
Antalya Arkeoloji Mzesi
Res. 26 Arykanda, AE, 4.73 gr.; tip I; Numismatica Ars Classica
AG Auc. Zurich B, lot 1477, 1992 (= Auctiones AG Auc. 29, lot 360,
2003, ayn sikke)
Res. 27 Arykanda, AE, tip 2; BMC Lyc., no. 1 lev. X.2.
Res. 28 Arykanda, AE, tip 3; Arykanda Kazlar Buluntusu (Kaz env.
no.
ARY-98-S-506), Antalya Mzesi
Res. 29 Arykanda Tragallassos, AE, 4.22 gr.; SNG v. Aul. 10, no.
4275
Lev. 140
Res. 30 Khoma, AE, 3.39 gr.; tip 1; Auctiones AG Auc. 29 lot
362, 2003
Res. 31 Khoma, AE, 2.30 gr.; tip 2; SNG v. Aul. 10, no. 4290
Lev. 140
-
Hellenistik ve Erken Roma mparatorluk Dnemlerinde Likyada Baslan
Otonom ehir Sikkeleri 19
Res. 35 Phaselis, AE, 3.82 gr.; RPC I, no. 3362 Lev. 138
Res. 36 Kitanaura, AE, 4.67 gr.; Antalya Arkeoloji Mzesi; Arslan
- Lightfoot 1999,
no. 684 Lev. 45
Res. 37 Rhodiapolis, AE, 3.69 gr.; e-bay, Agora Coins Auc.,
2005
Res. 32 Khoma, AE, 3.44 gr.; tip 3; Mnzen & Medaillen
Deutschland
GmbH Auc. 17 lot 925, 2005
Res. 33 Nisa, AE, 1.45 gr.; SNG v. Aul. 10, no. 4373 Lev.
143
Res. 34 Podalia, AE; Svoronos 1903, no. 122 Lev. XI.25