HAYALİMO EKİBİ 5.ÜNİTE IŞIĞIN YAYILMASI 5.SINIF FEN BİLİMLERİ ORAL AKÇA & ŞENOL NARDAL 1 Işık bir enerjidir ve başka enerjilere dönüşebilir. Örneğin güneşimiz ışık kaynağımız olup, güneşten dünyamıza gelen ışık aynı zamanda ısı enerjisine dönüşmektedir. >>Bunun dışında güneş ışığı günümüzde sıcak su elde edil- mesinde ve güneş panellerinde elektrik üretilmesi sağlan- maktadır. * Işık doğrusal olarak yayılır. * Işık doğrularına ışın adı verilir. Işınlar aşağıdaki şekilde gösterilir. > Işın üzerindeki ok ışığın hangi yöne gittiğini gösterir. IŞIĞIN YANSIMASI Işınlar yüzeyle etkileşince farklı yollar izleyebilir. Bu yollar- dan birisi ışığın yüzeye çarpıp geldiği ortama geri dönme- sidir. Buna ışığın yansıması denir. Işınlar maddeler üzerin- den yansıdığı gibi bazı maddeler üzerinden geçebilirler de. Işık kaynağından çıkan ışınların bir yüzeye çarpıp geldiği ortama geri dönmesine ışığın yansıması denir. Aynaya baktığımızda kendi görüntümüzü net gör- memize rağmen neden duvara veya buruşturulmuş folyoda aynı şekilde göremeyiz? Bir cisim, üzerine ışık çarptığında özelliğine göre, ışığı farklı oranlarda yansıtır.Örneğin yüzeyin pürüzlü ya da düz olması, ışığın yansımasını etkiler. IŞIĞIN YAYILMASI >> Kendisi Işık kaynağı olmayan varlıkları, ışığın onların üze- rinden yansımasıyla görürsünüz. >> - Etrafımızdaki ışık kaynağı olmayan cisimleri görebilme- miz için ortamda ışık bulunmalıdır. Cisimlere çarpan ışık ışınları yansıdıktan sonra gözümüze kadar ulaşmalı ki biz o cisimleri görebilelim. - Örneğin yan sınıfta da ışık ışınları vardır. Ordaki cisimlere de ışınlar çarpıp yansımaktadır fakat yansıyan ışınların gözümüze ulaşmasını engelleyen opak bir madde olan duvar bulunduğu için biz ordaki cisimleri göremeyiz. >Cisimleri görebilmek için ışık şarttır. >Cisimlere çarpıpta yansıyan ışınların ise gözlerimize ulaşması gerekir.
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Işık bir enerjidir ve başka enerjilere dönüşebilir. Örneğin güneşimiz ışık kaynağımız olup, güneşten dünyamıza gelen ışık aynı zamanda ısı enerjisine dönüşmektedir.
>>Bunun dışında güneş ışığı günümüzde sıcak su elde edil-mesinde ve güneş panellerinde elektrik üretilmesi sağlan-maktadır.
* Işık doğrusal olarak yayılır.* Işık doğrularına ışın adı verilir. Işınlar aşağıdaki şekildegösterilir.> Işın üzerindeki ok ışığın hangi yöne gittiğini gösterir.
IŞIĞIN YANSIMASI
Işınlar yüzeyle etkileşince farklı yollar izleyebilir. Bu yollar-dan birisi ışığın yüzeye çarpıp geldiği ortama geri dönme-sidir. Buna ışığın yansıması denir. Işınlar maddeler üzerin-den yansıdığı gibi bazı maddeler üzerinden geçebilirler de.
Işık kaynağından çıkan ışınların bir yüzeye çarpıp geldiği ortama geri dönmesine ışığın yansıması denir.
Aynaya baktığımızda kendi görüntümüzü net gör-memize rağmen neden duvara veya buruşturulmuş folyoda aynı şekilde göremeyiz?
Bir cisim, üzerine ışık çarptığında özelliğine göre, ışığı farklı oranlarda yansıtır.Örneğin yüzeyin pürüzlü ya da düz olması, ışığın yansımasını etkiler.
IŞIĞIN YAYILMASI>> Kendisi Işık kaynağı olmayan varlıkları, ışığın onların üze-rinden yansımasıyla görürsünüz.
>> - Etrafımızdaki ışık kaynağı olmayan cisimleri görebilme-miz için ortamda ışık bulunmalıdır. Cisimlere çarpan ışıkışınları yansıdıktan sonra gözümüze kadar ulaşmalı ki bizo cisimleri görebilelim.
- Örneğin yan sınıfta da ışık ışınları vardır. Ordaki cisimlerede ışınlar çarpıp yansımaktadır fakat yansıyan ışınlarıngözümüze ulaşmasını engelleyen opak bir madde olanduvar bulunduğu için biz ordaki cisimleri göremeyiz.
>Cisimleri görebilmek için ışık şarttır.>Cisimlere çarpıpta yansıyan ışınların ise gözlerimizeulaşması gerekir.
> Kaynaktan yüzeye doğru gönderilen ışına GELEN IŞIN,yüzeye çarpıp ortama geri dönen ışına ise YANSIYAN IŞINdenir.
> Işığın yüzeye geldiği noktaya dik olarak çizilen hayalidoğrultuya NORMAL denir. Normal, ışınların gelme ve yansı-ma açılarını ölçmede referans alınan ve yüzeye dik, sanalbir doğru parçasıdır.
> Gelen ışının normal ile yaptığı açıya GELME AÇISI, yansı-yan ışının normal ile yaptığı açıya ise YANSIMA AÇISI denir.
**Işık ışınlarının bir yüzeye çarpıp yansıması belli kurallara göre gerçekleşir. Bilim insanları gelen ışın, yan sıyan ışın ve normal arasında bir ilişki tespit etmişler ve bu ilişkiyi yansı-ma kuralları olarak ifade etmişlerdir.
** YANSIMA KANUNLARI:
Gelen ışın, yansıyan ışın ve normal aynı düzlem içindedir.
Gelme açısı ile yan-sıma açısının ölçüleri eşittir.
Bir yüzeye dik yani normal doğrultusunda gelen ışın aynı doğrultuda geri yansır.
>> Işık ışınlarının bir yüzeye çarpıp yansıması, yüzeyinözelliklerine göre 2 çeşittir. Bunlar;
1. DÜZGÜN YANSIMA :
2. DAĞINIK YANSIMA :
** Bir yüzeye, birbirine paralel olarak gelen ışık ışınlarının bu yüzeyden yine birbirine paralel olarak yansımasına düzgün yansıma denir.
** Bir yüzeye, birbirine paralel olarak gelen ışık ışınlarının bu yüzeyden farklı doğrultularda yansımasına dağınık yansıma denir.
*Pürüzlü yüzeylerde gerçekleşir.*Dağınık yansımanın olduğu yüzeyler mat görünürler.*Bu tür yüzeylerde net görüntü oluşmaz.*Duvar, kumaş, tahta,buruşturulmuş alüminyum folyo,dal-galı su, eskimiş metal kaşık ......... vb
Ayna yüzeyi
*Pürüzsüz, düz yüzeylerde gerçekleşir.*Düzgün yansımanın olduğu yüzeyler parlak görünürler.*Bu tür yüzeylerde oluşan görüntü nettir.*Ayna yüzeyi, düz alüminyum folyo, durgun su, yeni alın-mış metal kaşık, yeni boyanmış araba yüzeyi...vb
>> Bir yüzeye gelen ışın her zaman yansımanın kurallarınagöre yansır.
> Yansımanın kuralları hem düzgün hem de dağınıkyansıma olayları içinde geçerlidir.
*** Işık ışınları her madde üzerinden yansımaya uğramaz bazen ışınları maddeler üzerinden geçebilir.
> Işığı geçirme özelliğine göre maddeler üçe ayrılır.
- Işığın tamamını geçiren maddelere saydam maddelerdenir. Saydam maddeler arkasındaki cisimler net olarakgörünür.*Cam, şeffaf naylon, su, asetat ve hava saydam maddele-re örnektir.
- Işığın bir kısmını geçiren bir kısmını yansıtan maddelereyarı saydam maddeler denir. Yarı saydam maddeler arka-sındaki cisimler bulanık olarak görülür.*Tül perde, buzlu cam, plastik şişe, sisli hava yarı saydammaddelere örnektir.
- Işığın tamamını yansıtan, geçirmeyen maddelere opakmaddeler denir. Opak maddeler arkasındaki cisimler görül-mez.*Duvar, taş, tahta, beton gibi maddeler opak maddelereörnektir.
Opak maddeler üzerine gelen ışığı geri yansıttıklarından (ışınlar arkalarına geçirmediklerinden) arka taraflarında gölge oluşur. Buna tam gölge denir.
> Tam gölge oluşması, ışığın doğrusal yollarla yayılmasınınbir göstergesidir.> Bir cismin perde üzerindeki gölgesini basit ışın çizimleriyaparak tespit edebiliriz.
>> Işık kaynağında opak cisme teğet olacak şekilde ışıkışınları çizerek perde veya ekran üzerinde cismin gölgesi-ni oluşturabiliriz.
Benzetim: Işık kaynağı ve opak cisim iki sevgilidir. Birbirine yaklaştıkla-rında aralarındaki gölge büyür. Ekran ise kızın babasıdır. Kız babası ekran baba ışık kayna-ğı ve opak cisme yaklaştırılırsa aralarındaki gölge küçülür.
** Gölge oluşumlarında ışık kaynağı, opak cisim ve perde-nin bulunduğu yerler değiştirilerek tam gölgenin boyutları değiştirilebilir.
**Işık kaynağı ve opak cisim birbirine yaklaştırılırsa gölge büyür. Eğer perde opak cism ve ışık kaynağına yaklaştırı-lırsa gölge küçülür.
>> Bu durumu iki kalem ve bir silgi ile modelleyerek zihin-de kalıcı hale getirebiliriz.
Aşağıda verilen yansıma örneklerindeki gelme ve yansıma açılarını bulup yazınız.
Işığın yansımasında A, B, C, D ve E ile belirtilen kav-ramları yazınız.
MADDELER
Buruşturulmuş folyo
Durgun su yüzeyi
Duvar yüzeyi
Saman kağıdı
Cilalı tahta yüzeyi
Halı yüzeyi
Kumaş yüzeyi
Düzgün alüminyum folyo
Dalgalı su yüzeyi
Ayna yüzeyi
Yeni alınmış kaşık
Eskimiş çaydanlık yüzeyi
Kese kağıdı
Asfalt
Düzgün / Dağınık yansıma
A
D E
B C
YÜZEY
>> A : ..............................................................................>> B : ..............................................................................>> C : .............................................................................>> D : .............................................................................>> E : .............................................................................
320
620
230
270
380
400
330
YÜZEY
YÜZEY
YÜZEY
YÜZEY
YÜZEY
YÜZEY
Gelme açısı :
Yansıma açısı :
Gelme açısı :
Yansıma açısı :
Gelme açısı :
Yansıma açısı :
Gelme açısı :
Yansıma açısı :
Gelme açısı :
Yansıma açısı :
Gelme açısı :
Yansıma açısı :
Gelme açısı :
Yansıma açısı :
Gelme açısı :
Yansıma açısı :
1. Aşağıdaki öğrencilerden hangisinin söyledi-ği ışığın doğrusal yolla yayılmasının bir sonucudur?
A)
B)
C)
D)
Aşağıdaki düzeneklerin hangisinde perde üzerinde tam gölge meydana gelir?A)
B)
C)
D)
2.
3.
Saydam olmayan aynı büyüklükte kırmızı ve yeşil elma hangi noktalar hizasına konulursa perdedekigölgeler oluşabilir?
K
L
M
A) M
B) M
C) K
D) L K
Yukarıda verilen ifadelerin doğru veya yanlış olduğuna karar verilerek ilerlendiğinde hangi sembole ulaşılır?