-
Haydarpafla Numune E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi T›p Dergisi
2013; 53 (1)
1
HASTANELERDE ORTOPED‹K TIBB‹ MALZEMELER‹NSATIN ALINMASI,
DEPOLANMASI VE KULLANILMASI ‹LE ‹LG‹L‹SORUNLAR VE ÇÖZÜM
ÖNER‹LER‹
Aygül YANIK1, Mücahit GÖRGEÇ2
ÖZETBu araflt›rma; hastanelerde ortopedik t›bbi malze-melerin
sat›n al›nmas›, depolanmas› ve klinikte kul-lan›lmas› aflamalar›nda
yaflanan sorunlar› belirle-mek, çözüm önerilerini ortaya koymak ve
ortopedikmalzemelere odaklanman›n nedenlerini belirlemekamac›yla
yap›lm›flt›r. Araflt›rmada yüzyüze görüfl-me ile çal›flmac›lar
taraf›ndan haz›rlanan anketyöntemi kullan›lm›fl ve 2011 y›l›nda
uygulanm›flt›r.Araflt›rmada tesadüfi örnekleme yöntemi seçilmiflve
anketi eksiksiz yan›tlayan 181 kifli örneklem ola-rak
belirlenmifltir. Eksik doldurulan 9 anket de¤er-lendirmeye
al›nmam›flt›r. Ankette beflli Likert ölçe¤iuygulanm›fl ve anketin
de¤erlendirilmesinde SPSS15,0 istatistik yaz›l›m› kullan›lm›flt›r.
Araflt›rma kap-sam›na; ortopedi ve travmatoloji hekimleri ve
sat›-nalma ile depo sorumlular› dahil edilmifltir. Asistan-lar
kapsam d›fl›nda b›rak›lm›flt›r. Anketi, araflt›rmakonusunda
deneyimli yetkililerin doldurmas› sa¤-lanm›flt›r. Genel olarak
ortopedik malzemelerin kli-nikte kullan›lmas› aflamas›nda %72.4,
sat›n al›n-mas› aflamas›nda %66.9 ve depolanmas› aflama-s›nda %52.5
oran›nda sorun yafland›¤› belirlenmifl-tir. Bu sorunlara yönelik
farkl› çözüm önerileri tespitedilmifltir. Ortopedik t›bbi
malzemelere odaklanma-n›n en önemli nedeni, hizmet kalitesini
artt›rmakolarak belirlenmifltir. Araflt›rman›n üst yönetimin
or-topedik t›bbi malzemelerle ilgili yönetsel kararla-r›nda
destekleyici olaca¤› varsay›lmaktad›r. Anahtar Kelimeler: Ortopedik
T›bbi Malzeme,Sat›nalma, Hastane Malzeme Yönetimi, Depo-lama.
THE PROBLEMS AND SOLUTION PROPO-SALS REGARDING PURCHASE,
STORAGEAND USE OF THE ORTHOPEDIC MEDICALSUPPLIES IN THE
HOSPITALS
ABSTRACTThis research was carried out to determine theproblems
regarding purchase, storage and use ofthe orthopedic medical
supplies in clinic, to put for-ward the proposed solutions and to
specify the rea-sons for focusing on orthopaedic materials. In
thisstudy, face to face interviews and the survey pre-pared by the
researchers were used and imple-mented in 2011. The random sampling
methodwas applied and 181 individuals responded to thesurvey
completely were identified as a sample. 9incomplete surveys were
not assessed. In the sur-vey, five point likert scale was applied
and the sur-vey was evaluated by the help of the SPSS
15,0statistical software. Orthopedic and traumatologyphysicians
along with purchasing and warehousemanagers were included in the
scope of the rese-arch. However, physician assistances were
exclu-ded from the scope. The survey has been filled outby
officials with experienced in research. In gene-ral, it is
identified that people encountered with theproblems during the
usage of orthopaedic materi-als in the clinic by the rate of 72.4%,
and duringpurchasing and storage stages by the rates of66.9% and
52.5%, respectively. Different solutionsfor these problems have
been identified. The most
1. K›rklareli Üniversitesi, Sa¤l›k Yüksek Okulu, Yrd. Doç. Dr.2.
K›rklareli Üniversitesi, Sa¤l›k Yüksek Okulu, Prof. Dr.
Yay›n gönderim ve kabul tarihi: 19.03.2012 - 02.04.2012
Klinik Çal›flma
-
important reason for focusing on orthopedic medi-cal devices is
to improve the quality of service. Thisresearch is assumed to be
supportive of manage-rial decisions regarding top management of
ortho-paedic medical supplies.Key Words: Orthopedic Medical
Supplies, Purc-hase, Hospital Materials Management, Storage.
G‹R‹fi ve AMAÇSa¤l›k hizmetleri; hastal›klar›n teflhis, tedavi
ve re-habilitasyonu yan›nda, hastal›klar›n önlenmesi iletoplum ve
bireyin sa¤l›k düzeyinin gelifltirilmesi ileilgili faaliyetler
bütünü anlam›na gelmektedir. Sa¤-l›k hizmetleri; toplum sa¤l›¤›n›n
korunmas›, geliflti-rilmesi, hastal›klar›n tedavi ve
rehabilitasyonuamac›yla sa¤l›k kurumlar› ve sa¤l›k
profesyonelleritaraf›ndan sunulan hizmetlerdir1. Hastanelerde
buhizmetler sa¤lan›rken kullan›lan t›bbi malzemelerinsat›n
al›nmas›, depolanmas› ve kliniklerde kullan›l-mas› aç›s›ndan
malzeme türleri oldukça önemlidir.Teknolojik geliflmelere paralel
olarak sa¤l›k alan›n-da uygulanan yöntemler ve kullan›lan
malzemeler-de de çok büyük farkl›l›klar ve yenilikler olmaktad›r.Bu
teknolojileri elde etmek ise büyük yat›r›mlar› ge-rektirdi¤inden,
sat›n al›nmas› yerine kiralanmas›yoluna gidilmektedir. Bu yöntemin
uyguland›¤› bö-lümlerden biri ortopedik cerrahi olup,
konsinye(ödünç) malzeme olarak de¤erlendirilmektedir.Konsinye
malzeme; hastada kalacak bir protez,ameliyatta kullan›lacak
disposibl bir ürün, ameliya-ta yard›mc› cerrahi set veya komplike
teknolojik birsistem olabilir. Hasta güvenli¤i aç›s›ndan bu
malze-melerin hastanelerde tan›mlanmas› ve kabul stan-dartlar›n›n
oluflturulmas› gerekmektedir. Konsinyemalzeme “kal›c› konsinye” ve
“geçici konsinye” ola-rak adland›r›lmaktad›r2. Kal›c› konsinye
malzeme;ameliyathane depo stoklar›na al›nmam›fl, ilgili fir-ma
taraf›ndan uzun süreli olarak ödünç b›rak›lanve kullan›ld›¤›nda
faturaland›r›l›p yerine yenisiningetirilmesi ile stoklarda
bulundurulan cerrahi mal-zemelerdir. Örne¤in; ortopedi plak, vida
gibi sarfla-r› ve bunlar›n implant›nda kullan›lan cerrahi
aletler-dir. Hastanelerde konsinye malzemelerin kullan›l-mas› bir
gereklilik haline gelmifltir. Geçici konsinyemalzeme ise; hastane
deposunda bulunmayanhastaya ya da vakaya özel olarak getirilen ve
vakabitiminde kullan›lm›flsa faturaland›r›lan, kullan›lma-m›flsa
firmaya geri iade edilen cerrahi malzemele-re denir. Örne¤in;
ortopedi ameliyatlar› için çeflitliprotezler, biyoimplantlar
(kemikgreftler, damarlar,
facialata, perikard vs.) gibi malzemelerdir. Bu malzemeler; bir
kez kullan›lan ve kullan›ld›ktansonra at›lan, temizlenip sterilize
edildikten sonratekrar kullan›lmak üzere depoya aktar›labilen
vesat›n al›nd›ktan sonra sterilize edilmesi gerekenmalzemeler
olarak da ayr›labilmektedir.Tedavi süreci ve sonucu aç›s›ndan
ortopedik k›r›k-lar›n tedavisinde kullan›lan malzemeler
metalurji,biyolojik ve biyomekanik özellikler aç›s›ndan
ince-lenerek seçilmelidir3. Örne¤in total kalça
proteziuygulamas›nda amaç; a¤r›y› gidermek ve fonksi-yonlar›
artt›rmakt›r. Baflar›l› cerrahi teknik ile birlik-te uygun materyal
ve dizayn özelliklerine sahipimplant kullan›lmas› total kalça
protezi uygulama-s›nda baflar›y› artt›r›r. Seçilen implant›n dizayn
vemateryal özellikleri; implant›n teknik zorluk ç›kar-madan
uygulanabilmesine, protezin basit üretilebi-lir, ucuz, güvenilir ve
uzun ömürlü olmas›na olanakvermelidir4. ABD’de bir y›lda yaklafl›k
11 milyon ki-fliye en az bir medikal implant uyguland›¤›,
nüfusaoranland›¤›nda her y›l 20 kifliden biri implantla
kar-fl›laflmaktad›r. Medikal implantlar; yapay eklemler,k›r›k
tespit sistemleri, yapay kalp kapak盤›, intra-oküler lens, kalp
pili, kulak ventülasyon tüpü, infüz-yon pompalar›, dental
implantlar ve yapay damar-lar› içermektedir5. Bu kadar önemli olan
ortopedikmalzemelerin sat›n al›nmas› ile ilgili
Ülkemizdekidüzenlemeler devam etmektedir. Sosyal GüvenlikKurumu
(SGK) Sagl›k Uygulama Tebligi6 “T›bbiMalzeme Temin Esaslar›”
maddesi gere¤ince yata-rak tedavilerde kullan›lan t›bbi
malzemelerin sagl›kkurumlar›nca temin edilmesi zorunlulugu
nedeniylegeçmifl y›llarda yaln›zca yeflil kartl› hastalar için
te-min edilen“ortopedik implant ve protez malzemele-ri için ihale
yap›lmaya bafllanm›flt›r. Di¤er taraftanhastanelerde malzeme
çeflitlili¤i de artm›flt›r. Orto-pedik t›bbi malzemelerin temini,
stoklanmas› veuygulanmas›nda özelli¤inden dolay› sorunlar
ya-flanmakta olup, bu kapsamda kamu hastaneleriiçin kamu ihale
mevzuat›nda düzenlemeler yap›l-maktad›r. Kamu ‹hale Kanunu (K‹K)7
22.maddesi(f) bendi ve Kamu ‹hale Genel Tebli¤i 22.madesi1.ve 7.
Bendlerinde8; özelli¤inden ve belli süre için-de kullan›lma
zorunlulu¤undan dolay› stoklanmas›ekonomik olmayan veya acil
durumlarda kullan›la-cak olan ilaç, afl›, serum, anti-serum, kan ve
kanürünleri ile ortez, protez gibi uygulama esnas›ndahastaya göre
belirlenebilen ve hastaya özgü t›bbîsarf malzemeleri, test ve
tetkik sarf malzemelerial›mlar›n›n do¤rudan temin yoluyla
karfl›lanmas›
Hastanelerde Ortopedik T›bbi Malzemelerin Sat›n Al›nmas› ile
‹lgili Sorunlar ve Çözüm Önerileri
2
-
mümkün bulunmaktad›r. An›lan Kanun maddesiningerekçesinde;
özellikle hayati önemi haiz olan veacil müdahale gerektiren kalp ve
ortopedi ameliyat-lar›nda kullan›lan ilaç ve malzemelerin
özellikleri,boyutlar› ve nitelikleri kullan›lacak hastaya göre
de-¤iflti¤inden ya da belli bir kullan›m süresi bulunma-s›ndan
dolay› bu süre içinde kullan›lmalar› zorunluoldu¤undan; hem
idarenin yarar›, hem de hastala-r›n ma¤dur edilmemesi aç›s›ndan bu
gibi ilaç vemalzemelerin ihale yoluyla önceden temin
edilipstoklanmas› yerine, ihtiyaç duyuldu¤unda do¤ru-dan temin
yöntemiyle al›nmas›n›n öngörüldü¤ü be-lirtilmektedir. Buna göre,
hastaya özgü olup özelli-¤inden dolay› stoklama imkan› bulunmayan
mal vemalzemelerin de bu madde çerçevesinde teminimümkün
bulunmaktad›r. Yine çerçeve anlaflma-münferit ihale baflta olmak
üzere aç›k ihale, pazar-l›k usulü ihale ve belli istekliler
aras›nda ihale usul-lerinin de uygulanabilece¤i belirtilmektedir.
Ancaksorunlar devam etmekte ve çözüm aray›fllar› sü-rekli
tart›fl›lmaktad›r.Bu araflt›rmada amaç; hastanelerde ortopedik
t›b-bi malzemelerin sat›n al›nmas›, depolanmas› veklinikte
kullan›lmas› aflamalar›nda yaflanan sorun-lar› belirlemek, çözüm
önerilerini ortaya koymak vebu malzemelere odaklanman›n nedenlerini
belirle-mektir. Araflt›rman›n üst yönetimin ortopedik
t›bbimalzemelerle ilgili yönetsel kararlar›nda destekle-yici
olaca¤› tahmin edilmektedir.
YÖNTEMAraflt›rma amac›n› gerçeklefltirmek için anket yön-temi
kullan›lm›fl ve uygulama 2011 y›l›nda yap›l-m›flt›r. Anket formu
gelifltirilirken daha önce yap›lanbenzer nitelikteki ulusal
çal›flmalardan yararlan›l-m›fl, konu ile ilgili en az 10 uzmana
uygulanm›fl vearaflt›rmac›lar taraf›ndan de¤erlendirilerek
sonflekli verilmifltir. Araflt›rmada tesadüfi örneklemeyöntemi
seçilmifl ve anketi eksiksiz yan›tlayan 181kifli örneklem olarak
belirlenmifltir. Eksik doldurulan9 anket de¤erlendirmeye
al›nmam›flt›r. Araflt›rmakapsam›na; ortopedi ve travmatoloji
hekimleri vesat›nalma ile depo sorumlular› dahil
edilmifltir.Asistanlar kapsam d›fl›nda b›rak›lm›flt›r.
Anketi,araflt›rma konusunda deneyimli yetkililerin doldur-mas›
sa¤lanm›flt›r. Ankette beflli Likert ölçe¤i kulla-n›lm›fl ve
anketin de¤erlendirilmesinde sorular›ncevapd›r›lma a¤›rl›klar›n›
belirlemek için SPSS15,0 istatistik yaz›l›m› kullan›lm›flt›r.
Kat›l›mc›lar›n ortopedik t›bbi malzemelerle ilgili so-
runlar, çözüm önerileri ve odaklanma nedenlerineiliflkin kat›lma
durumlar›, 1.Kesinlikle Kat›lm›yo-rum, 2.Kat›lm›yorum,
3.Karars›z›m, 4.Kat›l›yorum,5.Kesinlikle Kat›l›yorum, fleklinde
derecelendirile-rek ölçülmüfltür. Anket birinci bölümünde;
anketiyan›tlayan personelin özellikleri ve genel bilgiler,ikinci
bölümünde; ortopedik t›bbi malzemelerle ilgi-li sorunlar, üçüncü
bölümünde; ortopedik t›bbi mal-zemelerle ilgili sorunlara yönelik
çözüm önerileri vedördüncü bölümünde ise ortopedik t›bbi
malzeme-lere odaklanman›n nedenlerine yönelik ifadeler
yeralm›flt›r.
BULGULARKat›l›mc›lar›n özellikleri ve genel bilgiler Tablo
1’desunulmufltur. Araflt›rmaya kat›lanlar›n %18.8’ninortopedi ve
travmatoloji klini¤i flef veya flef yard›m-c›s›, %20.4’nün ortopedi
ve travmatoloji bilim dal›ö¤retim üyesi, %37’nin ortopedi ve
travmatoloji kli-ni¤i uzman veya baflasistan›, %23.8’nin
sat›nalmaveya depo sorumlusu; %90.6’n›n erkek; %89.5’nin30 yafl›n
yafl›n üstünde; % 63.5’nin kamu e¤itim vearaflt›rma, %22.1’nin
üniversite ve %14.4’nün özelhastanelerde çal›flt›¤›; %90.6’n›n
hastanede biry›ldan fazla k›demli oldu¤u, % 98.9’ nun bir
y›ldanfazla mesleki deneyime sahip oldu¤u belirlenmifltir.
Malzemelerin hasta bazl› talep edildikten sonra sa-dece %49.2’si 3
günden k›sa sürede temin edildi-¤ini ifade etmifltir. Sat›n
al›nmas›nda ise; %29.8’sido¤rudan temin, %13.8’i do¤rudan temin-
çerçeveanlaflma-münferit ihale ve %39.8’i ise do¤rudan te-min,
pazarl›k usulü ihale, aç›k ihale ve çerçeve an-laflma-münferit
ihale yöntemlerinin hepsinin kulla-n›ld›¤› belirtmifllerdir.
Kat›l›mc›lar›n %72.4’nün malzemelerin klinikte kul-lan›m›,
%66.9’nun sat›n al›nmas› ve %52.5’nin de-polanmas› aflamalar›nda
sorun yaflad›¤› tespitedilmifltir.
Ünvanlara Göre Ortopedik T›bbi Malzemelerle‹lgili Yaflanan Sorun
DurumuMalzemelerin klinikte kullan›m›, sat›nal›nmas› vedepolanmas›
aflamalar›nda flef veya yard›mc›lar›-n›n ortalama %61.73, ö¤retim
üyelerinin %52.26,uzman ve baflasistanlar›n %61.70, sat›nalma
veyadepo sorumlular›n›n %79.03 oranlar›nda sorun ya-flad›klar›
belirlenmifltir . Yaflanan sorun durumuTablo 2’de sunulmufltur.
Hastanelere Göre Ortopedik T›bbi
Hastanelerde Ortopedik T›bbi Malzemelerin Sat›n Al›nmas› ile
‹lgili Sorunlar ve Çözüm Önerileri
3
-
Malzeme Temin SüresiMalzeme temin süresi Tablo 3’te
sunulmufltur. Mal-zemelerin; kamu e¤itim ve araflt›rma
hastanelerin-de %40.9’u 3 günden k›sa sürede, %39.1’i 3-7gün
içinde, %17.4’ü 8-14 gün içinde ve %2.6’s› 15-21 gün içinde; özel
hastanelerde %100’ü 3 gündenk›sa sürede; üniversite hastanelerinde
%40’› 3günden k›sa sürede, %37.5’i 3-7 gün içinde, %15’i
8-14 gün içinde ve %7.5’i 15-21içinde temin edildi¤i
belirlenmifl-tir.
Hastanelere Göre OrtopedikT›bbi Malzemelerle ‹lgili Ya-flanan
Sorun DurumuHastanelere göre yaflanan so-run durumu Tablo 4’de
sunul-mufltur. Malzemelerin kliniktekullan›m›, sat›nal›nmas› ve
de-polanmas› aflamalar›nda kamue¤itim ve araflt›rma hastanele-rinde
çal›flanlar›n ortalama%73.0’nün, özel hastanelerdeçal›flanlar›n
%17.9’nun, üniver-site hastanelerinde çal›flanlar›n%67.5’nin sorun
yaflad›klar› be-lirlenmifltir. Sorun yaflama ora-n›n›n kamu e¤itim
ve araflt›rmaile özel hastanelerde oldukçayüksek oldu¤u
görülmektedir.
Hastanelere Göre OrtopedikT›bbi Malzeme
Sat›nalmaYöntemleriMalzemelerin sat›n al›nmas›n-da kamu e¤itim ve
araflt›rmahastanelerinin %52.2’nin, üni-versite
hastanelerinin%27.5’nin ve özel hastanelerin%3.8’nin hem do¤rudan
teminhem pazarl›k usulü ihale hemde çerçeve ihale - münferit
an-laflma yöntemlerinin hepsini,sadece do¤rudan temin usulü-nü özel
hastanelerin %69.2’nin,kamu e¤itim ve araflt›rma has-tanelerinin
%20’nin, üniversitehastanelerinin %32.5’nin uygu-lad›¤›
belirlenmifltir. Özel hasta-
nelerin %29.6’s› hem do¤rudan temin hem de pa-zarl›k usulü ihale
yöntemini uygulamaktad›r. Kamue¤itim ve araflt›rma hastanelerinde
sadece do¤ru-dan temin ile çerçeve ihale-münferit anlaflma
ya-panlar›n oran› %20.9, üniversite hastanelerinde ise%2.5’dir.
Üniversite hastanelerinin %10’u sadecepazarl›k usulü ihaleyi
uygulamakta iken %27.5’ido¤rudan temin ile aç›k ihale yöntemini
uygula-
Hastanelerde Ortopedik T›bbi Malzemelerin Sat›n Al›nmas› ile
‹lgili Sorunlar ve Çözüm Önerileri
4
Tablo 1: Anketi Cevaplayan Kat›l›mc›lar›n Özellikleri ve Genel
Bilgiler (N:181)
-
Hastanelerde Ortopedik T›bbi Malzemelerin Sat›n Al›nmas› ile
‹lgili Sorunlar ve Çözüm Önerileri
5
maktad›rlar. Kamu e¤itim ve araflt›rma hastaneleri-nin %5.2’si
hem do¤rudan temin hem de aç›k iha-le usulünü uygulamakta iken
%1.7’si sadece çer-çeve anlaflma-münferit ihale yöntemini
uygula-maktad›r.
Güvenilirlik DurumuAraflt›rmada kullan›lan anket ifadeleri
say›s› vecronbach Q de¤erleri Tablo 6’de sunulmufltur.Cronbach Q
de¤erlerinin %70’in üzerinde olmas›anket ifadelerinin oldukça
güvenilir oldu¤unu gös-termektedir.
Klinikte Ortopedik T›bbi Malzemelerle ‹lgili
SorunlarMalzemelerin klinikte kullan›m› s›ras›nda karfl›lafl›-lan
sorunlar Tablo 7’de sunulmufltur. Kat›l›mc›lar›nbu sorunlara
iliflkin “kat›l›yorum ve kesinlikle kat›l›-yorum” seçenekleri
birlikte de¤erlendirildi¤indeönem s›ras›na göre ilk 5 sorun
afla¤›da s›ralan-maktad›r: 1. Ameliyat esnas›nda baz› firmalar›n
getirdi¤i baz›malzeme tak›mlar›n›n eksik ç›kmas› zor
durumdab›rak›yor (%83.5).2. Farkl› marka özgün malzemeler için
ortak bir tek-nik flartname haz›rlanmas› mümkün olmad›¤›ndan,
ihale ile al›mda s›k›nt›lar yafla-n›yor (%83.3).3. Ameliyat
esnas›nda hasta-n›n özelli¤ine göre malzemebelirlendi¤inden,
önceden be-lirlenen ihale teknik flartnamesiile miktarlar›
uyumsuzluk gös-termektedir(%78.5).4. Malzemelerin hasta
yat›ncatalep edilmesi, hasta ameliyatsüresini
geciktiriyor(%77.3).5. Kullanaca¤› ortopedik mal-zemeyi hekimin
seçememesisorunlu malzeme kullan›m›naneden oluyor (%77.3).
Sat›nalma Aflamas›nda Or-topedik T›bbi Malzemelerle ‹lgili
SorunlarBu aflamada karfl›lafl›lan so-runlar Tablo 8’da
sunulmufltur.Kat›l›mc›lar›n bu sorunlarailiflkin “kat›l›yorum ve
kesinliklekat›l›yorum” seçenekleri birliktede¤erlendirildi¤inde
önem s›ra-s›na göre ilk 5 sorun sorunafla¤›da s›ralanmaktad›r: 1.
Ortopedik malzemeler içinbelirlenen SUT fiyatlar› yeter-sizdir.
Örne¤in: SUT’ta plak fi-yat› var ama özelliklerine göreplak
fiyatlar› çok de¤ifliyor vebu fiyat tam karfl›l›¤›
olmu-yor(%88.4).2. Malzeme isimlerinin standartolmamas› SUT
fiyatlar› ile kon-trolü zorlaflt›r›yor (%85.1).
Tablo 2: Ünvanlara Göre Sorun Durumu
Tablo 3: Hastanelere Göre Malzeme Temin Süresi
Tablo 4: Hastanelere Göre Yaflanan Sorun Durumu
Tablo 6: Anket ‹fadeleri Güvenilirlik Durumu
-
Hastanelerde Ortopedik T›bbi Malzemelerin Sat›n Al›nmas› ile
‹lgili Sorunlar ve Çözüm Önerileri
6
3. Ayn› ameliyatta kullan›labilecekortopedik malzemelerin
kaliteleriçok farkl›d›r (%85.1).4. Ayn› ameliyatta
kullan›labilecekortopedik malzemelerin fiyat aral›k-lar› çok
farkl›d›r(%84.0).5. Talep ve teknik flartnamenin za-man›nda
haz›rlanmamas› ihale sü-recini geciktiriyor (%79.3).
Depolanmas› Aflamas›nda Orto-pedik T›bbi Malzemelerle
‹lgiliSorunlarBu aflamada karfl›lafl›lan sorunlarTablo 9’da
sunulmufltur. Kat›l›mc›la-r›n bu sorunlara iliflkin “kat›l›yorumve
kesinlikle kat›l›yorum” seçenek-leri birlikte
de¤erlendirildi¤indeönem s›ras›na göre ilk 5 sorun so-run afla¤›da
s›ralanmaktad›r: 1. ‹htiyaç olabilece¤i düflünülenmalzemelere
ihtiyaç ortaya ç›kma-d›¤›ndan ihale ile al›mda uzun süredepoda
kalabilmektedir. Örne¤in;artrodez için cobra plak al›nm›flolup,
artrodez gerektiren hasta mü-racaat› olmayabiliyor(%80.1).2. T›bbi
ö¤retide “ hastal›k yok has-ta var” temel bilgisinden
hareketlehastaneye müracaat edecek has-talar› ve yap›lacak
tedavileri tamve say›sal olarak önceden belirle-
mek mümkün olmad›¤›ndan, ihtiyaçolabilece¤i düflünülen
malzemelereihtiyaç ortaya ç›kmayabili-yor(%76.3).3. Her bir malzeme
(örne¤in; vida)ölçüleri farkl›, 15 çeflidi var, hepsinindepolanmas›
uygun de¤il-dir(%76.2).4. ‹hale ile al›mda ço¤u malzemenindepoda
var iken ilgili firma malze-mesinin kullan›lmas› ve
depodanayn›s›n›n iade edilmesinde eflleflmesorunu
yaflanabilmektedir(%71.2).5. ‹hale ile al›mda tak›mlar
hastan›nözelli¤ine göre kesin olarak belirle-nemedi¤inden, depodan
kullan›mdamalzeme tak›mlar› bozulmakta veayn› marka malzeme ile
tamamlan-
Tablo 8: Sat›nalma Aflamas›nda Karfl›lafl›lan Sorunlar (Kifli,
%)
Tablo 7: Klinikte Karfl›lafl›lan Sorunlar (Kifli, %)
-
mad›kça kullan›lamaz hale gelmekte-dir(%70.7).
Klinikte Ortopedik T›bbi Malzemelerle‹lgili Sorunlara Yönelik
Çözüm öneri-leriKlinikteki sorunlara iliflkin öneriler, Tablo10’da
sunulmufltur. Kat›l›mc›lar›n bu so-runlara iliflkin “kat›l›yorum ve
kesinliklekat›l›yorum” seçenekleri birlikte de¤er-lendirildi¤inde
önem s›ras›na göre ilk 5çözüm afla¤›da s›ralanmaktad›r: 1. Al›m
yap›lan firma ameliyat öncesindeortopedi klinikleri ile irtibat
kurarak gerek-li malzemeleri ve teknik donan›m›n›ameliyat saatinden
önce haz›r bulundur-mal› ve ameliyatta bu malzemeler
kulla-n›lmal›d›r(%91.1).2. Ameliyat esnas›nda hangi
malzemelerkullan›ld›ysa ilgili hekimler taraf›ndankullan›m raporu
düzenlenmelidir(%85.7).3. Kullan›m raporu al›m yap›lan firma
ilekurum yetkilisi taraf›ndan t›bbi malzemedeposuna sunularak
ameliyatta kullan›-lan malzemeler için ifllem
yap›lmal›-d›r(%83.4).4. Spesifik ameliyatlarda kullan›lan
özel-likli malzeme al›mlar› için izlenmesi gere-ken yol
belirlenmelidir. Örne¤in; pediatrikvertebra ameliyatlar›, revizyon
ve komp-likasyon ameliyatlar› vb.(%79.5).5. Ortopedi ve
travmatoloji hekimleri tek-nik flartname haz›rlama konusunda
e¤i-tilmelidir(%75.7).
Sat›nalma Aflamas›nda OrtopedikT›bbi Malzemelerle ‹lgili
SorunlaraYönelik Çözüm ÖnerileriSat›nalma aflamas›ndaki sorunlara
iliflkinçözüm önerileri, Tablo 11’de sunulmufl-tur. Kat›l›mc›lar›n
bu sorunlara iliflkin “kat›l›yorumve kesinlikle kat›l›yorum”
seçenekleri birlikte de¤er-lendirildi¤inde önem s›ras›na göre ilk 5
çözüm afla-¤›da s›ralanmaktad›r: 1. Talep ve teknik flartname sat›n
almaya zaman›n-da teslim edilmelidir(%82.8).2. Çerçeve sözleflme
gibi firmalarla fiyat sözleflme-si yap›labilir(%77.9).
3. Süreklilik gösteren standartlaflt›rlm›fl malzemegruplar› için
ihale ile al›m uygun olabilir(%76.2).4. Çerçeve yap›l›p, devam›nda
münferit al›m yeri-ne hasta bazl› al›m için firma ile anlaflma
yap›labi-lir(%72.9).5. SUT fiyatlar›n›n yeniden revize edilmesi
gereki-yor(%72.9).
Hastanelerde Ortopedik T›bbi Malzemelerin Sat›n Al›nmas› ile
‹lgili Sorunlar ve Çözüm Önerileri
7
Tablo 9: Depolama Aflamas›nda Karfl›lafl›lan Sorunlar (Kifli,
%)
Tablo 10: Klinikte Sorunlara Yönelik Çözüm Önerileri (Kifli,
%)
-
Depolanmas› Aflamas›nda Ortopedik T›bbiMalzemelerle ‹lgili
Sorunlara Yönelik ÇözümÖnerileriMalzemelerin depolanmas›
aflamas›nda karfl›lafl›-lan sorunlara iliflkin çözüm önerileri,
Tablo 12’desunulmufltur. Kat›l›mc›lar›n bu sorunlara iliflkin
“ka-t›l›yorum ve kesinlikle kat›l›yorum” seçenekleri bir-likte
de¤erlendirildi¤inde önem s›ras›na göre ilk 5çözüm afla¤›da
s›ralanmaktad›r: 1. T›bbi malzeme deposuna malzemelerin girifli
veç›k›fl› barkotlar›na dikkat edilerek yap›lmal›-d›r(%91.1).2.
‹lgili uzman veya klinik sorumlu hemfliresi kulla-n›lan malzemeyi
otomasyon sistemi üzerindenhastaya zaman›nda düflmelidir(%90).3.
Ameliyat esnas›nda istisna-i durumlar söz konusu olabilmektedir. Bu
durumdaameliyat›n baflar›s› ve hasta sa¤l›¤›n›n önemi aç›-s›ndan
t›bbi malzeme deposu stoklar›nda bulun-mayan bir malzeme
kullan›labilmelidir(%88.4).4. ‹stisnai durumlarda ameliyatta
kullan›lan malze-me/malzemelerin ifllemi ameliyat› takiben ilgili
he-kimler taraf›ndan rapor edilerek hemen hasta ad›-na al›m
ifllemleri bafllat›lmal› ve tamamlanmal›-d›r(%87.9).5. Ameliyat›
yapan hekimler kullan›m raporunu za-man›nda düzenlemelidir
(%86.8).
Ortopedik T›bbi Malzemeler Üzerine Odaklanman›n Nedenleri
Hastanelerde genel olarak ortopedik t›bbi malze-meler üzerine
odaklanman›n nedeni maliyetlerinin
yüksek olmas› olarak belirtilmesine karfl›n, bu mal-zemeler
üzerine odaklanman›n farkl› nedenleri debulunmaktad›r.
Araflt›rmada, literatür ve uzman gö-rüflleri de¤erlendirilerek en
s›k gözlenen nedenleranket formunda listelenmifltir. Kat›l›mc›lar›n
odak-lanma nedenleri konusundaki görüflleri Tablo 13’desunulmufl ve
“kat›l›yorum ve kesinlikle kat›l›yorum”seçenekleri birlikte
de¤erlendirilerek önem s›ras›nagöre ilk 5 neden afla¤›da
s›ralanmaktad›r: 1. Sunulan ortopedik sa¤l›k hizmetlerinin
kalitesiniart›rmak (%89.5).2. Ortopedik hizmetlerde hasta
memnuniyetini yük-seltmek (%86.2).3. Hastaneye daha modern
teknolojiye sahip mal-zeme girmesini sa¤lamak (%83.5).4. Ortopedik
hizmet sunumunun süreklili¤ini sa¤la-mak (%82.9).5. Ortopedik
hizmet maliyetlerini kontrol etmek vedüflürmek (%79.0).
TARTIfiMAKat›l›mc›lar›n klinikte ortopedik t›bbi
malzemelerinkullan›m› aflamas›nda karfl›laflt›klar› en önemli
so-runun “ameliyat esnas›nda baz› firmalar›n getirdi¤ibaz› malzeme
tak›mlar›n›n eksik ç›kmas›n›n zordurumda b›rakt›¤›”, sat›nalma
aflamas›nda “orto-pedik malzemeler için belirlenen SUT
fiyatlar›n›nyetersiz oldu¤u, örne¤in; SUT’ta yer alan plak
fiya-t›n›n özelliklerine göre de¤iflen plak fiyatlar›n› bu fi-yat›
tam karfl›lamad›¤›”, depolanmas› aflamas›ndaise “ihtiyaç
olabilece¤i düflünülen malzemelere ihti-yaç ortaya ç›kmad›¤›ndan
ihale ile al›mda uzun sü-
re depoda kalabildi¤i, örne¤in; artro-dez için cobra plak
al›nm›fl olup, ar-trodez gerektiren hasta müracaat›-n›n
olmayabildi¤i” oldu¤u bulun-mufltur.MÜS‹AD’a göre; t›bbi
malzemelerleilgili en önemli sorunlardan biri tek-nik flartname
haz›rlama sorunudur.Mevcut durumda ‹darenin her mal-zeme için
teknik flartnamesini kendi-sinin haz›rlad›¤›, teknik
flartnamehaz›rlaman›n, malzemelerle ilgili ye-terli ve detayl›
bilgiye sahip kadrolarile yeterli zaman ve özene ihtiyaçgösteren
hassas bir ifl oldu¤u, has-tanelerin bir ço¤unda teknik
flartna-meyi haz›rlayabilecek teknik kapasi-
Hastanelerde Ortopedik T›bbi Malzemelerin Sat›n Al›nmas› ile
‹lgili Sorunlar ve Çözüm Önerileri
8
Tablo 11: Sat›nalma Aflamas›ndaki Sorunlara Yönelik Çözüm
Önerileri (Kifli, %)
-
Hastanelerde Ortopedik T›bbi Malzemelerin Sat›n Al›nmas› ile
‹lgili Sorunlar ve Çözüm Önerileri
9
tenin olmad›¤› belirtilmektedir. Teknik flartname ha-z›rlayan
kadrolar; malzeme ile ilgili detayl› bilgi, al-ternatif ürün,
komponent, hammadde bilgisi gibiteknik alt yap›ya sahip olmad›klar›
için ortaya hata-l›, eksik flartnameler ç›kt›¤› ve sorunlar
yafland›¤›ifade edilmektedir9. Dolay›s›yla teknik flartnamede
malzemeler yeterince tan›mla-namad›¤› için, ameliyat
esnas›n-
da eksik ve uygun ç›kmayabilmek-tedir.Say›fltay Baflkanl›¤›nca
yap›lanaraflt›rmada ise; hastane yönetim-lerinin depolama envanter
ifllemle-rini ikinci planda tuttu¤u, depolar›nço¤unlukla s›n›rl›
kapasitede ve fizi-ki flartlar›n›n yetersiz oldu¤u, gerek-li bak›m
onar›m ifllemlerinin zama-n›nda yap›lmad›¤›, dolay›s›yla
mal-zemelerin da¤›t›ma kadar geçensürede uygun ve güvenli
koflullardamuhafaza edilmedi¤i, depolar›nbodrum katlarda bulundu¤u,
hava-land›rma koflullar›n›n uygun olma-d›¤› belirlenmifltir. Yine
hastanele-rin önemli bir k›sm›nda depolardayerlefltirme plan›n›n
olmad›¤›, yer-lefltirme ve kullan›ma iliflkin belirli
bir sistem oluflturulmad›¤› için malzemelerin ve mi-adlar›n›n
izlenmesinde sorunlar yafland›¤›, depo-larda görevlendirilen
personelin dengeli da¤›l›m›n-da da büyük sorunlar oldu¤u,
malzemelerin muha-fazas› konusunda personeller aras›nda
uyulmas›
gereken kurallar›n tam olarak be-lirlenmedi¤i tespit
edilmifltir10. Oy-sa malzeme yöneticileri; hastane-
de kullan›lan malzemelerin merke-zi olarak ihtiyaca göre tedarik
edil-mesini, muayenesini, saklanmas›-n›, talep eden birimlere
da¤›t›lmas›-n› ve tedarikçilerin kontrolünü sa¤-lamakla
yükümlüdür11. Malzemele-rin tedarik, depolama, da¤›t›m veenvanter
kontrolünün birbirleriyledirekt iliflkili süreçler
olmas›ndandolay›, süreçlerde yap›lacak bir ha-ta etkin bir yönetim
yerine kontrold›fl› kalm›fl, zamanla bekleneninüzerinde zafiyete
u¤ram›fl bir sis-tem yaratacakt›r12. Böyle zafiyeteu¤ram›fl bir
sistemde ya malzeme-ler ihtiyaç durumunda zaman›ndatedarik edilemez
ya da gere¤indenfazla al›nabilir ve depoda kalabilir.Bu durum
hastaneye pek çok aç›-dan ek mali yük getirebilir, kaliteli,etkin
ve memnuniyet verici sa¤l›k
Tablo 12: Depolanmas› Aflamas›ndaki Sorunlara Yönelik Çözüm
Önerileri (Kifli, %)
Tablo 13: Malzemelere Odaklanma Nedenleri (Kifli, %)
-
Hastanelerde Ortopedik T›bbi Malzemelerin Sat›n Al›nmas› ile
‹lgili Sorunlar ve Çözüm Önerileri
10
hizmeti sunumunu engelleyebilir.Ortopedik t›bbi malzemelerin
klinikte kullan›m› afla-mas›nda karfl›lafl›lan sorunlara iliflkin
en fazla kat›-l›m gösterilen çözüm önerisi; “al›m yap›lan
firmaameliyat öncesinde ortopedi klinikleri ile irtibat ku-rarak
gerekli malzemeleri ve teknik donan›m›n›ameliyat saatinden önce
haz›r bulundurmal› veameliyatta bu malzemeler kullan›lmal›d›r”,
sat›nal-ma aflamas›nda “talep ve teknik flartname sat›n al-maya
zaman›nda teslim edilmelidir” ve depolanma-s› aflamas›nda ise
“t›bbi malzeme deposuna mal-zemelerin girifli ve ç›k›fl›
barkotlar›na dikkat edile-rek yap›lmal›d›r” fleklinde
belirlenmifltir.MÜS‹AD’a göre; Türkiye ‹laç ve T›bbi Cihaz Kuru-mu
bünyesinde teknik flartnamelerin standardizas-yonunu sa¤layacak bir
kurul oluflturulmal› ve tümihalelere bu kurulun haz›rlad›¤› teknik
flartnameler-le ç›k›lmal›d›r. Yine ihale teknik flartnamelerini
ha-z›rlayan komisyon ile muayene ve kabul komisyo-nu ayn›
olmal›d›r9. Böylece teknik flartnameye uy-gun malzeme temin
edilebilecektir.Sa¤l›k Bakanl›¤› hizmet kalite standartlar›na
göre;hastanenin tüm depolar› ilgili malzeme ve ekipma-n›n
saklanmas›na uygun koflullar› sa¤lamal›, mal-zemeler s›n›flar›na
göre tasnif edilerek depolanma-l›, ana ve ara depolarla ilgili
gerekli düzenlemeleryap›lmal›d›r. Bu düzenlemelerin (envanter,
yerle-flim plan›, stok seviyeleri, stok uyar› seviyesi, flart-lar›,
istiflenmesi) amaç ve de¤erlendirme hususlar›kalite standartlar›nda
belirtilmektedir13. Ortopedikmalzemelerden depolanmas› gerekenler
fizikselolarak uygun ve yeterli depolarda, güvenli muhafa-zas›
sa¤lanmal› ve depolarda yerlefltirme plan› ol-mal›d›r. Planlama
ile; envanter maliyeti azalt›l›r,üretim sisteminin etkilili¤i
maksimize edilir ve hastahizmetleri iyilefltirilir14. Yüksel ve
Çeliko¤lu taraf›ndan yap›lan bir araflt›r-maya göre, malzeme
ihtiyaç planlama sistemi ku-rulmal› ve böylece sarf malzemelerin
envanter kon-trolü ve ameliyattan sonra hastan›n iyileflme
süre-cinde gerekli olan malzemeler ve ekipmanlar dabilgisayar
arac›l›¤› ile izlenebilmelidir. Bu sistem ile;mevcut durumun
incelenmesi ve tedavi sürecininak›fl›n›n belirlenmesi, kullan›lan
tüm malzemelerinbelirlenmesi, malzemeler için kodlama
sistemioluflturulmas›, malzeme tedarikçilerinin ve
tedariksürelerinin belirlenmesi, hastal›klar›n
kullan›lanmalzemelerin benzerliklerine göre s›n›fland›r›lma-s›, her
bir grup son ürün olarak düflünülerek cerra-hi gereksinim
dosyalar›n›n oluflturulmas›, her bir
malzemenin envanterde bulunan mevcut miktar›-n›n belirlenmesi ve
bu miktarlara göre envanter du-rum kay›tlar›n›n oluflturulmas›
sa¤lanabilir15. Ayte-kin taraf›ndan ortopedik implant ve
protezlerin han-gi stok kontrol metodu ile yönetilmesi
gerekti¤inedair yap›lan bir baflka araflt›rmada ise; Just In
Time(JIT) stok kontrol yönteminin seçilerek uygulamayakonuldu¤u
belirtilmifltir. Böylece malzeme hareket-lerinin, merkez deponun
devre d›fl› b›rak›larak do¤-rudan kullan›c›n›n bulundu¤u noktaya
sevk edilme-si sa¤lanm›flt›r. Öncelikle malzemelerin merkez de-poya
gelmesi ve ilgili alana ulaflt›r›lmas› esnas›ndaortaya ç›kabilecek
olan beklemeler, ulaflt›rmadankaynaklanan israf, fazla ya da eksik
stoklardankaynaklanan stok maliyetleri, hatal›
ürünlerdenkaynaklanan israf ve süreçte meydana
gelebilecekaksakl›klardan kaynaklanan israflar›n ortadan kalk-t›¤›,
malzeme hareketlerindeki s›f›r sto¤un, JIT fel-sefesinin hedefi
olan s›f›r hatay› beraberinde getir-di¤i tespit edilmifltir16. Yine
di¤er bir üniversite has-tanesinde yap›lan araflt›rmada da en uygun
malze-me stok konrol yöntemi JIT bulunmufl ve böyleceetkili bir
kontrol sistemi kurulaca¤› belirtilmifltir17.ABD, ‹ngiltere ve
Hollanda’da yap›lan bir araflt›rmaise, sat›nalma ve tedarikçi
sözleflmeleri ile ilgili ris-ki azalmak için, bu sözleflmelerle
hastane adap-tasyonunu sa¤layan stratejiler gelifltirilmesi
gerekti-¤ini ortaya koymaktad›r18. Hem araflt›rmam›zdahem de
literatürde konuya iliflkin sorunlara yönelikfarkl› çözüm önerileri
oldu¤unu görmekteyiz.Ortopedik t›bbi malzemeler üzerine
odaklanman›nen önemli nedeni maliyetler olarak
düflünülmesinekarfl›n, araflt›rmam›zda hizmet kalitesini
art›rmakolarak belirtildi¤i tespit edilmifltir. Benzer
flekildeSa¤l›k Bakanl›¤› taraf›ndan yap›lan bir araflt›rmaraporunda
da hastane yöneticilerinin d›fl kaynak-lardan yararlanma
nedenlerinin ilk s›ras›nda hastamemnunniyetini sa¤lamak, ikinci
s›ras›nda ise su-nulan sa¤l›k hizmetlerinin kalitesini artt›rmak
yer al-m›flt›r19. Hastalar›n tedavisi aç›s›ndan temel etkenolan
ortopedik t›bbi malzemelerin sat›n al›nmas›,depolanmas› ve
kullan›lmas›n›n ne kadar önemlioldu¤u görülmektedir.
SONUÇ ve ÖNER‹LEROrtopedik t›bbi malzemelerle ilgili hem
sorunlar›nhem de çözüm önerilerinin çok çeflitli oldu¤u
belir-lenmifltir. Kamu e¤itim ve araflt›rma ile üniversite
hastanele-rinde ortopedik t›bbi malzemelerin klinikte kullan›l-
-
Hastanelerde Ortopedik T›bbi Malzemelerin Sat›n Al›nmas› ile
‹lgili Sorunlar ve Çözüm Önerileri
11
mas›, sat›n al›nmas› ve depolanmas› aflamalar›n-da büyük oranda
sorunlar yafland›¤›, özel hastane-lerde ise her üç aflamada da çok
az oranda sorunyafland›¤› tespit edilmifltir. Kamu e¤itim ve
araflt›r-ma hastaneleri en fazla sorun yaflayan hastaneler-dir.Kamu
e¤itim ve araflt›rma hastanelerinin ço¤unluk-la tüm sat›nalma
yöntemlerini, özel hastanelerin isedo¤rudan temin yöntemini
kulland›¤› belirlenmifltir.Üniversite ile kamu e¤itim ve araflt›rma
hastanele-rinde malzemelerin sadece %40’› oran›nda,
özelhastanelerin ise tamam›n›n 3 günden k›sa süredetemin edildi¤i
tespit edilmifltir.Basit sarflar ve sürekli kullan›lan standart
malze-meler d›fl›ndaki ortopedik t›bbi malzemeler için,ihale
yapman›n ve depolaman›n uygun olmad›¤›belirlenmifltir. Ortopedik
t›bbi malzemeleri iyi tan›yan, hekimlereyard›mc› teknik eleman
yetifltirilmesi gerekti¤i tes-pit edilmifltir. Hastanelerde mevcut
ortopedik t›bbi malzeme ihti-yac›n›n belirlenmesi, sat›n al›nmas›,
depolanmas›ve kullan›lmas› sistemleri gözden geçirilmeli ve
herhastanenin kendine özgü JIT gibi sistemler seçe-rek uygulamas›
sa¤lanmal›d›r.SUT fiyatlar›n›n malzemelere uygun flekilde
revizeedilmesi gerekmektedir.Ortopedik malzemelerin üretim, kalite,
ambalajla-ma, eksiklik vb. aç›lardan ba¤›ms›z kurulufllarcabelli
aral›klarla denetlenmesi sa¤lanmal›d›r.Sa¤l›k hizmet kalitesini
art›rmak, ortopedik t›bbimalzemelere odaklanman›n en önemli nedeni
ola-rak gösterilmektedir. Bu kapsamda ortopedi vetravmatolojide
sa¤l›k hizmetinin kaliteli, etkili ve ve-rimli bir flekilde
sunulabilmesi için; do¤ru malzeme-yi do¤ru miktarda, do¤ru zamanda
ve optimum ma-liyetle do¤ru yerde bulundurmak gerekmektedir.
Hastanelerde ortopedik t›bbi malzeme yönetimineiliflkin tedarikçi
ile ‹dare aras›ndaki ba¤lant›y› daiçeren stratejik kararlar
al›nmal›d›r.Araflt›rmaya konu sürecin tamam›nda; ilgili
mev-zuatlar, bilimsellik, etik kurallar ve deontoloji daimaön
planda tutulmal›d›r. Ortopedik t›bbi malzemelerin maliyeti,
kalitesi veverimlili¤i ile ilgili ayr›nt›l› araflt›rmalar
yap›lmal›d›r.
KAYNAKÇA1. Kavuncubafl› fi. ve Y›ld›r›m S. (2010) Hastane ve
Sa¤l›k Kurum-lar› Yönetimi, Siyasal Yay›n Da¤›t›m, 2.Bask›, Ankara,
SS:34. 2. Gürel S. ve Ayaz fi. (2007) Konsinye (Ödünç) Medikal
Malzeme-
lerin Yönetimi, 5. Ulusal Dezenfeksiyon Sterilizasyon Kongresi,
SS:146-152.3. A¤ufl H. (2005) K›r›k Tedavisinde Osteosentez
Materyali Seçi-mi,Uygulama Özellikleri ve ‹yileflmeye Etkileri,
Düzenleyenler: Gör-geç M., Öztürk ‹., Aksoy B. ve Bombac› H.,
Ortopedi ve Travmato-lojide Biyomateryaller kitab› bölümü, Türk
Ortopedi ve Travmato-loji Derne¤i, ‹stanbul, SS:44-484. Bilgen Ö.F.
(2005) Total Kalça Protezinde Materyal ve Dizayni,Düzenleyenler:
Görgeç M., Öztürk ‹., Aksoy B. ve Bombac› H., Or-topedi ve
Travmatolojide Biyomateryaller kitab› bölümü, Türk Or-topedi ve
Travmatoloji Derne¤i, ‹stanbul, SS:98-111.5. Korkusuz F. Ve
Korkusuz P. (2005) Biyomalzemelerde YeniUfuklar ve Doku
Mühendisli¤i Yaklafl›mlar›, Düzenleyenler: GörgeçM., Öztürk ‹.,
Aksoy B. ve Bombac› H., Ortopedi ve TravmatolojideBiyomateryaller
kitab› bölümü, Türk Ortopedi ve Travmatoloji Der-ne¤i, ‹stanbul,
SS:132-141.6. Sosyal Güvenlik Kurumu Sagl›k Uygulama Tebligi
(2011),www.sgk.gov.tr 7. 4734 Say›l› Kamu ‹hale Kanunu (2003),
www.kik.gov.tr 8. Y›l› Kamu ‹hale Genel Tebli¤i, (2011)
www.kik.gov.tr 9. Müstakil Sanayici ve ‹fladamlar› Derne¤i (MÜS‹AD)
(2009) Sa¤-l›k Sektörü 2008 Y›l› De¤erlendirmesi ve Sa¤l›k
Sektörünün Gele-ce¤i, Cep Kitaplar›:25, Ofset Bas›m Yay›m,
‹stanbul, SS:27-39.10. T.C.Say›fltay Baflkanl›¤› (2005) Performans
Denetim Raporu,Sa¤l›k Bakanl›¤›na Ba¤l› Hastanelerde ‹laç, T›bbi
Sarf Malzemesive T›bbi Cihaz Yönetimi, Ankara, SS:1-77.11. The
American Society for Hospital Personel Administration OfThe
American Hospital Association (AHA), Printed in the UnitedStates of
America, Minnesota, 1985: 409-433.12. Türk M. Ve fieker M. (2011),
Stratejik Stok Yönetimi: Bir KamuHastanesi Örne¤i, Uluslararas›
‹nsan Bilimleri Dergisi, Cilt:8, Sa-y›:1, SS:713-72713. Sa¤l›k
Bakanl›¤› Performans Yönetimi ve Kalite Gelifltirme Dai-re
Baflkanl›¤› (2009) Hizmet Kalite Standartlar› Rehberi, Perfor-mans
ve Kalite Serisi:1, Bakanl›k Yay›n No:753, Editör:
Prof.Dr.Se-bahattin Ayd›n ve Dr.Mehmet Demir, Ankara, SS:
166-168.14. Lee A. (1999) A Study of Production Management,
Universityof Salford Research Unit15. Yüksel H. ve Çeliko¤lu C.C.
(2001) Hastanelerde Malzeme En-vanter Kontrolünde Malzeme ‹htiyaç
Planlamas› Sisteminden Ya-rarlan›lmas›, D.E.Ü.‹.‹.B.F. Dergisi,
Cilt:16, Say›:2, SS:163-17516. Aytekin S. (2009) Tam Zaman›nda Stok
Yönetim (Just-In-Time)Felsefesinin Hastane ‹flletmelerine
Uygulanabilirli¤i ve Bir Üniversi-te Hastanesi Örne¤i, Bal›kesir
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü-sü Dergisi Cilt: 12 Say›: 21,
SS:102-115.17. K›sakürek M.M. ve Elden S. “Hastanelerde En Uygun
StokKontrol Yönteminin Analitik Hiyerarfli Süreci ‹le Seçimi:
CumhuriyetÜniversitesi T›p Fakültesi Araflt›rma Hastanesinde Bir
Uygulama”C.Ü. ‹ktisadi ve ‹dari Bilimler Dergisi, Cilt 1, Say›: 2,
2011: 215-233.18. Kirkman-Liff B.L., Huijsman R., Grinten T. And
Brink G. (1997)Hospital Adaptation to Risk-Bearing: Managerial
implications ofChanges in Purchaser-Provider Contracting, Health
Policy 39,SS:207-223.19. Türkiye Cumhuriyeti Sa¤l›k Bakanl›¤›
(2010) Türk Sa¤l›k Siste-minde Kurum D›fl›ndan Hizmet Al›m›
Uygulamalar› Araflt›rma Ra-poru, Editör: Prof. Dr.Recep Akda¤,
Araflt›rma Serisi:1,Refik Say-dam H›fz›ss›hha Merkezi Baflkanl›¤›
H›fz›ss›hha Mektebi Müdürlü-¤ü (HMM) Sa¤l›k Bakanl›¤› Yay›n No:
791, V: 24, Ankara, SS:32-35. 20. Büyüköztürk fi. (2005) Sosyal
Bilimler ‹çin Veri Analizi El Kita-b›, ‹statistik, Araflt›rma
Deseni SPSS Uygulamalar› ve Yorum, Göz-den Geçirilmifl 5.
Bask›,Pegem A Yay›nc›l›k, Ankara.