HASPENGOUW - dbnl.org · Lixhe ligt in de M9 aas Ilei tussen Maastricht en va . Het dorp,P, omgeve even door boomgaarden, ... De foto toont hoeven ete Alken, ...

AARDRIJKSKUNDE : REEKS N r 2

HASPENGOUW

BELGISCHE NAAMLOZE VENNOOTSCHAP VOOR DIDACTISCHE EN WETENSCHAPPELIJKE ICONOGRAFIE

LIVORNOSTRAAT, 3_, BRUSSEL

II)AC -PUNTEN

HASPENGOUW : EEN TYPISCH LEEMPLATEAU

De Leem tr k strekt zich uit tussen 's ee e e de Vlaamse vlakte en de Kempen in het noordenPen de nijverheidsstreek lan sheen Hene am r n a in het zuiden.S be MMaas e9 Hene, en

Deze streek omvat van west naar oost drieplateaus : h t Hene ouws het Brabantssee abaHenegouws

het Has e o ws plateau.en pngu p a.

Het Has en ouws plateau vertoont twee duidelijk onderscheiden landschappen •ee id I k te .du eP 9 P I

1. In het zuiden : Droo -Has en ouw een zeer zacht golvend plateau met verre p g ,e g p e

horizonten. De ondergrond staat it k i' bevolking, geconcentreerd kleine. e bestaat uit krijt. De vol in econcen ree d in klei. e be k n1 g^ gdor en leeft hoofdzakelijk n I ef van (a b u D I k agewassen zijn

landbouw. w. De belangrijkste ri ste ew sse tarwe enP ^ 91 9 Isuikerbiet.

2. In het noorden : Vochti -Ha n ws e ou een zacht golvend landschap, waarvan deg p g ^ 9 pfondergrond kleiachtig is. Hier is bevolking meer verspreid beoefent voorals de beo eer ver reden beo t9 9 g spfruit-n veeteelt.e e.

*

LET WEL ! In de teksten bij de foto's ontbreken woorden, die je op elke blad-

zijde onderaan vindt. Vul telkens het passende woord in.

1 DROOG-HASPENGOUWEEN ZEER ZACHT GOLVEND LEEMPLATEAU MET VERRE HORIZONTEN

Algemeen gezicht op Droo -Has en ou9 9 A 9 P 9 W

toont een zeer zacht landschap, waarvan de hoogte schommeltDe foto oon ee d

p► 9t is een plateau. Er zijn geenwaterlopen, ha en of afsluitingen 100 en 300 m. Het s ee a eau. E z e P ! 9en9 9

mt men het een landschap. eiijk met foto 7.)zichtbaar. Daarom noemt me e ee P (Vergelijk

r o bestaat uit een dikke waarin hetDe bodem van D o -Has en uw best t u ee d e

09 p 9 ,regenwater emakkelijk oorzijdoorzijpelt, zodat het grondwater zeer diep zit. Vandaar ded9 I IP 9 P

Er zijn weinig waterlopen in deze streek : debenaming ! 9 pker en de Mehaigne zijn de belangrijkste.Je e9 zijn 91

H t valt je wel o dat de woningen niet verspreid liggen in de velden. De huizen zijnHet w dI p, 9 p 99 zijin het dorp, verdoken in de groenzone (achtergrond van de foto) die he dogegroepeerdP, 9 9

veelal uit bestaat. Daarom spreekt men van een econcen-

p gtreerde bewoning in Droo -Has en ouw.9 9 p 9

boomgaarden -open -Droog-Haspengouw -golvend -leenvlaag

2 DE HOLLE WEGEN ZIJN EEN KENMERKEND VERSCHIJNSEL

IN DROOG-HASPENGOUW

Holle weg te Kumtich9

De weg op de foto vertoont flanken ligt diep ken en i t di ingesnedeng p g epin het landschap. Zulk een weg noemt men een P 9 ^.....^ weg.

Langs de flanken merk je de leem op. Leemgrond'e d e kavelt verticaal af en geeft aldus9 I P9 hellin en. Hoe deze wegen ontstaan zijn, met of zonder deg 9 I, d dtussenkomst vane mens, weet men niet e wee me net juist. •

Let nogmaals op het zeer zacht golvend plateaud a en het open landschap. De verschillende9 P 9 P pkleuren wijzen op verschillende teelten • links tint)s (donkergroene t i

I P 9en rechts op de achtergrond een tarweveld (gele tint).d

P 9 9

steile -suikerbieten -rechtopstaande -holle

3 DROOG-HASPENGOUW IS EEN RIJKE LANDBOUWSTREEK

TARWE EN SUIKERBIET ZIJN ER DE VOORNAAMSTE TEELTEN

Akkers in Dro -Has nouog peg w

Hier je nog een kenmerkend voorbeeld van een volledig landschap •Hi r heb e ee d e d e vo ed.e I 5 g.engeen hagen, geen bomen, geen woningen.9 9 ^9 ^9 9

let op de kleuren van de percelen : geel = dit is eenvoedingsplant; e oed slantP P 9 , 9pdonkerdonkergroen = dit is een n ijverheid lant9 , I sp

Dezelanten worden bijna uitsluitend gewonnen op goede gronden, zoals o P bijna 9 P 9 9 ^ P- in Has en ouw. Op deze vruchtbare bodem wint men meer dan 4.000 kP g P e kgtarwe of 40.000 kg suikerbiet per ha. Has en ouw is bij uitstek een landbouwstreek.9 p P 9 bij

In welkeeriode van het 'aar werd deze foto genomen ? In de P I e o gvul zelf aan).

leemgrond -suikerbiet -open - tarwe

4

DE HASPENGOUWSE BOERGEBRUIKT MEER EN MEER LANDBOUWMACHINES;

DE TRACTOR VERDRINGT LANGZAMERHAND

HET VERMAARDE BELGISCHE TREKPAARD

Landbouwmachines in Has en oup g w

Links op de foto : een pikdorsmachine volop in werking. Ze wordt door slechtss wo d d o s hts drieP p P 9mensen bediend ! En deze machine kan 4.000 kg tarwe per uur dorsen, dat is ongeveerg p geveee opbrengst van rond ! (vul zelf aan)de - gron

jeep met aanhangwagen bren t het graan in naar de hoeve.I P9 9

Der elijke pikdorsmachine treft men natuurlijk slechts hoeven I P natuurlijk op neven aan.

Niet overal is de mechanisatie van hete rijf zo ver doorgedreven.

b d o ve don ed venI 9 e .

Has en ouw is nog steeds de streek waar het krachtige Belgische P 9 9 9 9 egekweekt wordt. De zware leemgrond vergt immers sterkegespannen om ri rs(soms drie paarden9 9 9 Pvóór éénploeg ! . Meteen be rij 'e waarom de in deze streek 9 9 IP I de e s eek vangroot belang is, niettegenstaande de tractor meer en meer veld wint. 9 ^ g dw

trekpaard - zakken - haverteelt -grote

5 IN DROOG-HASPENGOUW IS DE GROTE GESLOTEN HOEVE

DE MEEST KENMERKENDE, DOCH NIET DE MEEST VOORKOMENDE

Zeer rote hoeve in Droo -Has en ouw9 g P g

ti hoeve lijkt e! een klein Deze reusachtige h e e wel e Alle grotee o e hoeven uit de streek9 lijkt 9i' echter niet zo indrukwekkendzijn e e e indrukwekkend.

De hoeve bestaat uit viergebouwen, die vast aan elkaar sta Ie e a staan en aldus een rechthoekvormen. Middenin ligt een grote binnenkoer, waartoe een brede toegang9 9 ^ 9 9geeft. Het ruime woonhuis ligt t9

Een tractor rijdt de poort binnen. De aanhangwagen, vol eladen met 1 p9staat voor de boerderij. Dit bedrijf is dus gemechaniseerd.d si bedrijf

Deze uitbating bewerkt 140 ha grond. Hiervoor heeft i' landarbeiders dienstee de boer v f la darbei ers in 9 9 d

Tijdens de suikerbietenoogst worden daarenboven verschillendeid v n no seizoenarbeidersf 9 nogaangeworven. Niet alle bedrijven van het gesloten hoevetype zijn zo uitgestrekte o i e ekt : de9 I g Yp I 9meeste verbouwen 20 a 50 harond.9

links -strobundels -kasteel -inrijpoort

6 MET UITZONDERING VAN DE SUIKERFABRIEKEN

TREFT MEN IN HASPENGOUW ZELF WEINIG NIJVERHEID AAN

AAN DE RANDEN VAN DEZE STREEK LIGGEN EVENWEL

ENKELE STEENGROEVEN

' ' aanwezigheid.'

in Droog-I ^ k suikerfabriekensu^kerbietteelt vverklaart de aanwe i he^ van ta r eDe e d z d 99 !Has en ouw : Wanze, Ore ye, e.a.P 9 , , y,

Cementfabriek te Lixhe

aas Ilei tussen Maastricht en . Het dorp, even doorLixhe ligt in de M va9 P, omgevezich uit tussen, (rechts op de foto) en het Albert-strekt zic u e e s ertbboomgaarden, ^ P

kanaal (links).

de linker achtergrond bemerk 'e de steile en beboste rand van het Has en0 e ouwsP 9 I Haspengouwsplateau. lichte vlekken zijn de krijt roeven die de eu De d de _ .................

Deze fabrieken liggen langsheen het en behorenbevoorraden. _ ho99 9tot derootste van West-Europa.9 P

Albertkannal -cementfabrieken - de Maas - Visé -Tienen

7 VOCHTIG-HASPENGOUW IS EEN MEER GESLOTEN LANDSCHAP

Algemeen gezicht op Yochti -Has en ouwg 9 P 9 P 9

Vochti -Has en ouw dat driemaal kleiner is dan Droo -Has en ouw grenst in het5 P 9 9 P 9 9noorden aan en in het westen aan het Ha eland. Vochti -Has en ouw9 9 P 9ligt ten (vul zelf aan) van Droo -Has en ouw.9 9 p 9

De aanwezigheid van talrijke bomen wijst op een bodem, bestaanded b w e9 talrijke I Puit zand en leem, die rusten op een ondergrond van klei.

In tegenstelling met Droo -Has en ouw ver elijk foto 1) vertoont ochti -Has en ouw eeno V9 9 9 p 9 9 1 9 P 9 landschap.p

de foto merk je duidelijk de regelmatige aanle van de bomenrijen Het zijn de0 d oP je duidelijkaanleg I Ibekende Has en ouwse P 9

De woningen, midden op de foto, vormen een gehucht, ontstaan aan het kruispunt9 ^ p ^ 9 ^ Pvan twee

gesloten - wegen - de Kempen -vochtiger -boomgaarden

8

IN HET ZUIDEN VAN VOCHTIG-HASPENGOUWTREFT MEN VOORAL BOOMGAARDEN AAN

Fruitteelt in Has en ouwP 9

appelaars en kerselaars) nemen in streek(perelaars,s s e de s ek van B r looneboomgaarden oD pp g'- ' een belangrijke plaats in. Een gedeelte van de fruitoogsti t Truiden ee . e ewordt zelfsene 9 1 p g

naar het buitenla nd (o.m. Duitsland). naa huitgevoerd

ren v neens al weiden gebruikt • de 'De boomgaarden worden eveneens als e is bijgevolge 9 9 - Ig9streek sterk ontwikkeld. (Vooral vetmesten van slachtvee.)in dezes eek ste o w d. V

van de foto rijzen op siroop- en0 de achtergrond. de s rooPI P Pf' rf ri k n van Borgloon. Deze nijverheid verbruiktcon ituu ab e e de 9 I

afkomstig van de fabrieken in Droo -Has en .a a d9 ouw.9 p 9

schouwen -suiker - veeteelt

^`^^̂ ( Tt^^S :

9

IN VOCHTIG-HASPENGOUWTREFT MEN VOORAL KLEINE HOEVEN AAN

Hoeven te Alken

tussen in het noorden ente Alken, ongeveer halfweg us enDe foto toont hoeven e e o 9 9 in het zuiden.

woningen veel kleiner enfoto i n deze( n eli ke woni emet hoeve f 5, deeadIn tegenstellingme de oeve o 0 0 p ^ I I 9_ van vorm.

r i'z wanden zijn samengesteldDeze hoeven zijngebouwd ol en en ou e we kw e. deDe oevenzv se oude9 I zijn 9 en dwarsbalken, dat steunt op een stenenuit een geraamte van , _........^....^...., stijlenp9

r vlechtwerk bestreken met klei. Der elijkefundering. Het geraamte wordt opgevuld met een e

9 p99 Ibouwwijze noemt men vakwerk.I

i i zelf hoeve uit • voor à 1 ha grond heeft men geen daglonersDefamlfamilie efdehoeeui. 0 8 O a d

9 9 9no i erelijk foto 5).nodig. (Vergelijk

foto doch gemoderniseerde betonweg. .een 0 de oOp .9 9

houten - kronkelende - Sint-Truiden - langwerpig - Hasselt

10 HASPENGOUW BEZIT SLECHTS KLEINE STEDEN.

HET ZIJN LANDBOUWMARKTEN

Eengezicht Sint-Truideng op

is centrum : de foto bemerk ' de rode Sint-Truiden s een oud ce op e e ..^....^.....P Ikloosters en het verloop van de meester z leien kerken en e s ede grijze op e91 P P

straten.

telt ongeveer 20 00 inwoners en is dus een kleine stad. (Vergelijk met deSint-Truiden el o e e O i w e s ee s

9 9 Ir t steden van ons land.ges)

Zoals de andere s eZIsteden in deze streek (Tienen, Tongeren, Borgworm) is Sint-Truiden9 9n streekcentrum en een landbouwmarkt Dat wil zeggen : de inwoners uit deeen s e ggli n dorpen komen er hun inkopen doen, een geneesheer raadplegen, eenom ede d99 P P 9

bijwonen, enz. Anderzijds bevoorraadt het omgevende platteland de stad invoorstelling Iw ^ I 9 P

Sint-Truiden is tevens een belangrijke fruitmarkt (misschien wel de grootste van West-Si ru d stw e91 9r de worden jaarlijks tienduizenden kilogrammen fruitEuropa). a . Op sP P I I 9

verkocht.

land ouw rodukten - kronkelend -- puntdaken - veilingp p g

IDAC » VERZAMELINGEN(Kleu renreprodu kties)

AARDRIJKSKUNDE.

Reeks nr 1 : DE AS ANTWERPEN-BRUSSEL (te verkrijgen van 15/11/56 af):10 reprodukties van kleurenfoto's met verklarende handleidingvoor 180 IDAC-punten.

Reeks n r 2 : HASPENGOUW (te verkrijgen van 25/12/56 af) : 10 reproduktiesvan kléurenfotó s met verklarende handleiding voor 180 IDAC-punten.

Reeks nr 3 : DE ARDENNEN (te verkrijgen van 25/2/57 afj : 12 reproduktiesvan kleurenfoto's met verklarende handleiding voor 210 IDAC-punten.

Reeks nr 4 : DE KUSTSTREEK (te verkrijgen van 25/4/57 af) : 8 reproduktiesvan kleurenfoto's met verklarende handleiding voor 150 IDAC-punten.

GESCHIEDENIS.

Reeks nr 101 : DE VOORHISTORISCHE TIJDEN : HET STEENTIJDPERK (te verkrij-gen van 25/2/57 afJ : 12 reprodukties van kleurenfoto's met ver-klarende handleiding voor 210 IDAC-punten.

Reeks nr 102 : ROMEINS BELGIE I (te verkrijgen van 25/4/57 af) : 8 reproduktiesvan kleurenfoto's met verklarende handleiding voor 150 IDAC-punten.

ANATOMIE.

Reeks nr 201 : HET MENSELIJK SKELET (te verkrijgen van 25/2/57 af) : 6 repro-dukties van kleurenfoto's met verklarende handleiding voor120 IDAC-punten.

DIERKUNDE.

Reeks nr 301 : DE FOREL : VAN EI TOT VIS (te verkrijgen van 15/12/56 af)8 reprodukties van kleurenfoto's met verklarende handleiding voor150 IDAC-punten.

Reeks nr 302 : VAN El TOT KUIKENTJE (te verkrijgen van 25/2/57 af) : 8 repro-dukties van kleurenfoto's met verklarende handleiding voor150 IDAC-punten.

PLANTKUNDE.

Reeks nr 401 : DE PAARDEKASTANJE : VAN ZAAD TOT BOOM (te verkrijgen van25/12/56 af) : 8 reprodukties van kleurenfoto's met verklarendehandleiding voor 150 IDAC-punten.

Andere producten :

D'AOUST - WolMONSAVON - ZeepBINACA - TandpastaBIO DOP - BrillantineDOP - ShampooingGGG

201261023

_aar006aard02

Aardrijkskunde. Reeks Nr. 2. Haspengouw geneen

0teoi1)2)3)

WAAR VINDT U DE IDAC-PUNTEN ?

De IDAC-punten zijn te vinden op de etiketten of in de verpakkingen van vol-gende waren, die te verkrijgen zijn bij ongeveer alle kleinhandelaars in het land :

Voedingswaren :

NESTLE, GALA PETER en KOHLER - ChocoladeNESCAFE, gebruiksklare koffie en gedecafeïneerde NESCAFENESTLE - Gesuikerde en gecondenseerde volle melkPROBA - Westmeerbeek - Groenten- en fruitconservenREMY - DeegwarenREMY - Rijstgriesmeel en rijstmeelCROSSE & BLACKWELL - JamCROSSE & BLACKWELL - Pickles, augurken, kappertjes en andere specialiteitenDESSAUX Fils - AzijnDESSAUX Fils - MostaardLEA & PERRINS & LAZENBY - Engelse sausNOURRISSONS BeschuitenPAQUOT - Beschuiten en ToastSPONTIN - Mineraal water en limonades in literflessen

Bureauwaren :

BIC punten - (Import : Ets. Gold Lilie)SOMA - Stylo'sSchrijfboeken en fardes BELGICAPapierwaren CDR: schrijfboeken AIR FORCE

carnets met spiraalbandvaria

Cellosine servetten « LUNCH »