6, maila, Altza Herri Ikastetxea Laguntza eta Hipi Gela 1 HARREMAN-FUNTZIOA. 3. GAIA Harreman-funtzioari esker, ingurunean gertatzen diren aldaketei erantzuten diegu. Harreman funtzioan, atal hauek hartzen dute parte: zentzumen-organoek, nerbio-sistemak eta lokomozio-aparatuak. LOKOMOMOZIO-APARATUA 1.Eskeleto-sistema: Eskeleto: gorputzeko hezur eta Kartilago guztien multzoa da.
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
6, maila, Altza Herri Ikastetxea
Laguntza eta Hipi Gela
1
HARREMAN-FUNTZIOA. 3. GAIA
Harreman-funtzioari esker, ingurunean gertatzen diren aldaketei
erantzuten diegu. Harreman funtzioan, atal hauek hartzen dute
parte: zentzumen-organoek, nerbio-sistemak eta
lokomozio-aparatuak.
LOKOMOMOZIO-APARATUA
1.Eskeleto-sistema:
Eskeleto: gorputzeko hezur eta Kartilago guztien multzoa da.
6, maila, Altza Herri Ikastetxea
Laguntza eta Hipi Gela
2
2.- Artikulazioak:
Artikulazioak hezurren arteko loturak dira.
Hiru mota daude:
o Artikulazio finkoak: burezurrekoak
o Artikulazio mugikorrak: belaunak, ukondoak.
o Artikulazio erdimugikorrak: ornoak.
6, maila, Altza Herri Ikastetxea
Laguntza eta Hipi Gela
3
3.- Gihar-sistema:
Luzera aldatzeko gaitasuna duten organoak dira giharrak.
Gihar-sistemak gorputzaren mugimenduetan parte hartzen du.
Giharreak hezurretara tendoien bidez lotuta daude..
6, maila, Altza Herri Ikastetxea
Laguntza eta Hipi Gela
4
4.- Lokomozio-aparatua:
Bi elementu osatzen dute lokomozio-aparatua: eskeleto-sistemak
eta gihar-sistemak.
Mugimenduak artikulazio mugikorren inguruan sortzen dira.
Gihar pare batek parte hartzen du mugimendu bakoitzean.
Antagonistak deitzen dira : gihar bat uzkurtzean eta bestea
erlaxatu egiten denean.
6, maila, Altza Herri Ikastetxea
Laguntza eta Hipi Gela
5
NERBIO-SISTEMA
1.- Nerbio-sistemaren funtzioa :
Nerbio sistemak harreman-funtzioa zuzentzen du.
o Zetzumen-organoek inguruari buruzko informazioa ematen
diote eta organismoak nola erantzun behar duen
planifikatzen du.
o Barne-organoen eta sistemen funtzionamendua
koordinatzen du.
2.- Nerbio-sistemaren atalak:
Bi atal ditu:
o Nerbio-sistema zentrala: informazioa jaso, interpretatu
eta erantzun egiten du. Enzefaloak eta bizkarrezur-muinak
osatzen dute.
Nerbio-sistema zentrala.
6, maila, Altza Herri Ikastetxea
Laguntza eta Hipi Gela
6
o Nerbio-sistema periferikoa: Nerbioz osatuta dago.
Zentzumen-organoetan jasotako informazioa nerbio-
sistema zentralera eramaten du eta handik beste organo
batzuetara.
3.- Neuronak
Neuronak nerbio-sistemako zelula nagusiak dira.
Neuronaren atalak: o Gorputza: Nukleoa eta organuloak daude.
o Dendritak: luzakin lodiak: zentzumen organoek neuronei bidalitako
informazioa jasotzen dute.
o Axola: Luzakin bakarra.
4.- Mugimendu erreflexuak eta borondatezko mugimenduak:
Mugimenduaren bidez, gure inguruan gertatzen denari erantzuten diogu.
Bi motatako mugimenduak bereizten ditugu:
o Mugimendu erreflexuak : azkar eta nahi gabe sortzen dira.
o Borondatezko mugimenduak : gure nahiaren baitan daude eta
jakinaren gainean egiten ditugu : jatea, idaztea…
6, maila, Altza Herri Ikastetxea
Laguntza eta Hipi Gela
7
BARNE-KOORDINAZIOA :
1.- Gorputzaren barne-funtzionamendua
Gure gorputzaren barruan, prozesu asko gauzatzen dira
etengabe, gu konturatu gabe.
Nerbio-sistemak gorputzaren barne-funtzionamendua
kontrolatzen du, ez borondatezko giharren eta sistema
endokrinoaren bidez.
2.- Ez-borondatzeko giharrak
Ez-borondatzeko giharrak gure nahia zein-nahi delarik ere eta gu
horretaz ohartu ere egin gabe funtzionatzen dutenak dira.
zuzentzen du ......................................................... giharren eta
sistema ......................................................... bidez.
2.- Kopiatu liburutik neuronaren marrazkia eta idatzi izen haueK:
gorputza - nukleoa - luzakinak
6, maila, Altza Herri Ikastetxea
Laguntza eta Hipi Gela
10
3.- Lotu:
Iban zain dago espaloian.
Zirkulazio-argia oinezkoentzako
berde jartzean, bidea
zeharkatzen hasi da.
Mugimendu erreflexua
Leire oinez doa, eta sorbaldan
ukitu du norbaitek. Berréala,
lepoa bihurtu du, nor den
ikusteko.
Borondatzeko mugimendua
4.- Santiago Ramon y Cajalen biografia idatziko dugu:
o Non jaio zen:
o Noiz jaio zen:
o Noiz hil zen:
o Non ikasi zuen:
o Non bizi izan zen:
o Non egin zuen lan:
o Zer aurkitu zuen bere lanean:
o Beste datu batzuk:
6, maila, Altza Herri Ikastetxea
Laguntza eta Hipi Gela
11
KALIGRAFIA
Harreman funtzioa. Harreman-funtzioaren bidez, kanpo-ingurunean eta barne-ingurunean gertatzen diren aldaketei erantzuten diegu. Kanpo-ingurunean gertatzen diren aldaketei erantzuteko, zentzumen-organoak, nerbio-sistema erta lokomozio-aparatua erabiltzen ditugu. Nerbio-sistema Nerbio-sistemak bi zati hauek ditu: nerbio-sistema zentrala eta nerbio-sistema periferikoa. Nerbio-sistema zsentralak bi osagai hauek ditu: entzefaloa eta bizkarrezur-muina. Nerbio-sistema periferikoa nerbioz osatuta dago.
6, maila, Altza Herri Ikastetxea
Laguntza eta Hipi Gela
12
Barne-koordinazioa Barne-koordinazioan, nerbio-sistemak, ez-borondatezko giharrek eta sistema endokrinoak esku hartzen dute. Sistema endokrinoa guruin endokrinoz osatuta dago. Guruin endokrinoek hormonak sortzen dituzte.