Haksız Fiilin Unsurları 1- Hukuka Aykırı Fiil 2- Zarar 3-Kusur 4-Ġlliyet bağı
Haksız Fiilin Unsurları1- Hukuka Aykırı Fiil
2- Zarar
3-Kusur
4-Ġlliyet bağı
Hukuka Aykırı Fiil
Hukuk düzeninin kiĢilerin malvarlığını ya
da Ģahıs varlığını korumaya yönelmiĢ
Yazılı veya yazılı olmayan kurallarına
aykırılık oluĢturan fiiller
Olumlu fiiller
Olumsuz fiiller
Hukuka Aykırılığı Ortadan
Kaldıran Sebepler 1- Kamu gücünün kullanılması
2- Özel hukuktan doğan bir hakkın kullanılması
3- Zarar görenin rızası
Rıza geçerli olmalıdır (ehliyet vs. )
Rızanın hukuka aykırılığı ortadan kaldırmamasına rağmen tazminat borcunu etkilemesi
Bilimsel EleĢtiriler
MeĢru savunma
Zorda kalma
Kendi Hakkını bizzat korumak için kuvvet kullanma
MeĢru Savunma:Bir kimsenin kendisinin veya üçüncü bir kiĢinin mallarına veya
Ģahsına yöneltilmiĢ ve sürmekte olan haksız bir saldırıyı defetmek
zorunluluğu içinde yaptığı savunma
• UNSURLARI:
1-Savunanın ya da üçün kiĢinin malına,
Ģahsına karĢı saldırının olması ya da yakın
saldırı tehlikesi
Savunmanın saldırı devam ederken
yapılması
3-Saldırının hukuka aykırı olması
4- savunma saldırıyı durdurma amacıyla
olmalı (karĢılıklılık)
Iztırar (Zorda kalma) hali: KiĢinin
kendisini ya da bir baĢkasını derhal meydana gelecek bir
tehlikeden korumak için baĢkasının mallarına zarar vermek
zorunda olması Unsurları:
1- KiĢiye/mala yönelmiĢ zarar veya tehlikenin derhal meydana gelecek nitelikte olması
2-Yapılan saldırı veya tehlike ile iliĢkisiz üçüncü kiĢinin malına tecavüz edilmesi
3- Önlenmek istenen zarar/tehlikenin verilen zarardan daha büyük olması
4-Zarar/tehlikeden korunmak için üçüncü kiĢinin malına zarar vermek kaçınılmaz olmalıdır
Kendi hakkını Korumak Ġçin
Kuvvet Kullanma
Kural: Kimse hakkını koruma için kuvvet
kullanamaz
Ġstisna:BK 52/3: Mevcut durum ve Ģartlar
gereği, devlet organlarının müdahalesi
zamanında gerçekleĢmediğinde, hakkın
kaybolmasının ya da hakkın kullanılmasının
çok daha güç hale gelmesi
-korunan hakkın nitelik ve kapsamının haklı
göstermediği Ģiddetten kaçınılması
ZARAR: Mal varlığının mevcut durumuyla , hukuka aykırı fiil
olmasaydı arz edeceği durum arasındaki fark
Maddi Zarar
Fiili Zarar: Malvarlığında fiili bir azalma
oluĢması
Kazanç Yoksunluğu: Malvarlığında meydana
gelebilecek bir artıĢın önlenmiĢ olması
Manevi zarar: Hukuka aykırı bir fiille kiĢilik
haklarına yönelmiĢ saldırılar nedeniyle
ortaya çıkan zarar
Kusur: Hukuk düzeninin
kınadığı bir irade veya irade
noksanı Kast: Hukuka aykırı sonucun görülmesi ve istenmesi
Vasıtasız kast (dolus directus)
Vasıtalı Kast (dolus eventualis): Hukuka aykırı sonucu
istememekle birlikte öngörmek
Ġhmal: Hukuka aykırı sonucun istenmemesine
karĢılık, gerekli önlemin alınmaması, dikkat ve özenin
gösterilmemesi nedeniyle zararın doğmasına sebep
olmak
Ağır ihmal
Hafif ihmal
Haksız Fiil Ehliyeti
1- Temyiz gücüne sahip olanların vardır
Geçici olarak ve kendi kusuru ile temyiz
gücünü kaybedenler bu gruba girmez
2- Temyiz gücüne sahip olmayanların
yoktur
Kural: haksız fiil ehliyet yok
1. Ġstisna: hakkaniyet sorumluluğu
2. Ġstisna : Temyiz gücünü geçici kaybeden
kiĢiler, kendi kusuru ile bu duruma
düĢmemiĢlerse sorumlulukları yoktur.
Ġlliyet bağı: zararın o haksız fiil
neticesinde meydana gelmesi
1- Mantıki illiyet
2- Hukuki Ġlliyet
A) Uygun illiyet:Haksız fiilin , genel yaĢam
deneyimlerine , olayların olağan akıĢına göre
bu türden bir zararın oluĢumuna neden
olması
B) Hukuka Aykırılık bağı: Ġhlal edilen kuralın
korumak istediği çıkarı zedelenenler ya da
korunan çıkarla kural arasında bir bağ olması
Uygun Ġlliyet Kuramının
Uygulanmasında Çıkacak Sorunlar 1- Zararın doğmasına esas oluĢturan fiili yapan
kimse, bu fiilin etkisiyle çoğalan zararların tümünden sorumludur
2- Fail fiilden doğrudan zarar gören kiĢinin uğradığı dolaylı zararları ve hukuka aykırılık bağı içindeki üçüncü kiĢilerin uğradığı zararları tazminle yükümlüdür
3-Fail,, kendi fiili olmasaydı bile daha sonra aynı zararlı sonucun kaçınılmaz olarak gerçekleĢeceğini ileri süremez (önüne geçen illiyet)
4-Belli bir zararı oluĢturmaya elveriĢli fiilin sonuçları tamamen meydana gelmeden, baĢka bir olay, gerçekleĢmesi beklenen sonucu doğurmuĢsa, fail bu olaya kadar gerçekleĢen zarardan sorumludur (illiyet bağının kesilmesi)
5-Ġlliyetin Toplanması 1- Ortak Ġlliyet
Birden çok kiĢi anlaĢarak bir zarara sebep olması. Her biri
zarardan müteselsil sorumludur
2- Birlikte Ġlliyet
Birden çok kiĢi aralarında bağlantı olmadan bir zarara
sebep olması ve her birinin fiili aynı zararı doğurmaya yerli
olması . Her biri zarardan sorumludur.
3- Alternatif illiyet
Birden çok kiĢiden hangisinin zararlı sonuca yönelik fiili
gerçekleĢtirdiğinin belli olmaması halinde
• Olayda bütünlük yoksa hiç biri sorumlu olmaz
• Olayda bütünlük varsa her biri müteselsil sorumlu olur.
KUSURSUZ SORUMLULUK
1- Hakkaniyet sorumluluğu (BK 54)
2- Özen Yükümünün Ġhlalinden Doğan
Sorumluluk (Özen Sorumluluğu) (BK 55,
56,58, MK 369, 730
3- Tehlike Sorumluluğu (Trafik Kanunu
vs.)
Kusursuz Sorumluluk 1-Ayırtım Gücünden Yoksun KiĢilerin S.
2- Adam ÇalıĢtıranın Sorumluluğu
3- Ev BaĢkanının Sorumluluğu
4- Hayvan Ġdare Edenlerin Sorumluluğu
5-Bina ve Diğer Eser maliklerinin s.
6-TaĢınmaz Malikinin Sorumluluğu
7-Tapu Sicilinin Tutulmasından Devletin S.
8- Araç ĠĢletenin Sorumluluğu
9-.........
10.......
...
(C) ĠSTĠHDAM EDENLERĠN
MESULĠYETĠ
Madde 55 - BaĢkalarını istihdam eden kimse, maiyetinde istihdam ettiği kimselerin ve amelesinin hizmetlerini ifa ettikleri esnada yaptıkları zarardan mesuldür. ġu kadar ki böyle bir zararın vukubulmaması için hal ve maslahatın icabettiği bütün dikkat ve itinada bulunduğunu yahut dikkat ve itinada bulunmuĢ olsa bile zararın vukuuna mani olamıyacağını ispat ederse mesul olmaz.
Ġstihdam eden kimsenin, zamin olduğu Ģey ile zararı ika eden Ģahsa karĢı rücu hakkı vardır
Adam ÇalıĢtıranın Sorumluluğu 1- ÇalıĢtıran ile zarar veren arasında çalıĢtırma
(istihdam) iliĢkisine bağlı emrine tabi olmanın varlığı
2- Zararın iĢin ifası sırasında ve görülen iĢle bağlantılı olarak meydana gelmesi
3- Zararın çalıĢanın haksız fiiliyle meydan gelmesi (kusur aranmaz, diğer koĢullar aranır)
4- KurtuluĢ kanıtı getirilmemiĢ olması A) çalıĢtıranın zararın meydana gelmemesi için Ģartların
gerektirdiği bütün dikkat ve özeni gösterdiğini kanıtlaması (seçme, talimat verme, nezaret etme)
B) ġartların gerektirdiği bütün özen ve dikkat gösterilse bile zararın yine de doğacağının ispatı
• Mücbir sebep
• Zarar görenin ağır kusuru
• Üçüncü kiĢinin ağır kusuru
5- Trafik kanuna göre iĢletenin sorumluluğu
II. Özen sorumluluğu
1. Adam çalıĢtıranın sorumluluğu Madde 61- Adam çalıĢtıran, çalıĢanın, kendisine
verilen iĢin yapılması sırasında baĢkalarına verdiği zararı gidermekle yükümlüdür.
Adam çalıĢtıran, çalıĢanını seçerken, iĢiyle ilgili talimat verirken, gözetim ve denetimde bulunurken, zararın doğmasını engellemek için gerekli özeni gösterdiğini ispat ederse, sorumlu olmaz.
Bir iĢletmede adam çalıĢtıran, iĢletmenin çalıĢma düzeninin zararın doğmasını önlemeye elveriĢli olduğunu ispat etmedikçe, o iĢletmenin faaliyetleri dolayısıyla sebep olunan zararı gidermekle yükümlüdür.
Adam çalıĢtıran, ödediği tazminat için, zarar veren çalıĢana, ancak onun bizzat sorumlu olduğu ölçüde rücu hakkına sahiptir.
MEDENĠ KANUN MADDE 369 .- Ev başkanı, ev halkından olan küçüğün, kısıtlının, akıl
hastalığı veya akıl zayıflığı bulunan kişinin verdiği
zarardan, alışılmış şekilde durum ve koşulların gerektirdiği dikkatle onu gözetim altında bulundurduğunu veya bu dikkat ve özeni gösterseydi dahi zararın meydana gelmesini engelleyemeyeceğini ispat etmedikçe sorumludur.
Ev başkanı, ev halkından akıl hastalığı veya akıl zayıflığı bulunanların kendilerini ya da başkalarını tehlikeye veya zarara düşürmemeleri için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.
Zorunluluk hâlinde gerekli önlemlerin alınmasını yetkili makamdan ister.
Ev baĢkanının Sorumluluğu 1- Ev baĢkanıyla birlikte yaĢayan ve onun
hakimiyeti altında olan, küçük, kısıtlı, akıl
hastası, akıl zayıflarının haksız fiille bir
baĢkasına zarar vermesi (kusuru dıĢında diğer
unsurların varlığı)
2- Ev baĢkanının kurtuluĢ kanıtı getirememesi• Özen görevini yerine getirdiğini kanıtlamak
• Özen görevini yerine getirmiĢ olsa idi dahi zararlı
sonucun yine de doğacağını kanıtlamak (illiyet bağının
yokluğu)
Mücbir sebep,
Zarar görenin ağır kusuru
üçüncü kiĢinin ağır kusuru
(D) HAYVANLAR TARAFINDAN YAPILAN ZARARDAN MESULĠYET I –
Zarar ve ziyan Madde 56 - Bir hayvan tarafından yapılan zararı o hayvan kimin idaresinde ise o kimse hal ve maslahatın icabettiği bütün dikkat ve itinayı yaptığını yahut bu dikkat ve itinada bulunmuĢ olsa bile zararın vukuuna mani olamıyacağını ispat etmedikçe tazmine mecburdur. Bu surette eğer hayvan diğer bir Ģahıs yahut diğer bir Ģahsa ait olan hayvan tarafından ürkütülmüĢ olur ise bu kimse onlara rücu edebilir.
II- Hayvan üzerinde hapis hakkı Madde 57 - Bir kimsenin hayvanı diğerinin gayri menkulü üzerinde bir zarar yaptığı takdirde gayrimenkulün zilyedi o hayvanı zabt ve kendisine ita olunabilecek tazminat mukabilinde teminat olmak üzere yedinde hapsetmeğe hakkı vardır. Eğer hal ve maslahat icabederse, gayrimenkul zilyedi o hayvanı öldürebilir. ġukadar ki gayrimenkulün zilyedi heman keyfiyetten hayvanların sahibini haberdar etmeğe ve eğer onu bilmiyorsa kendisini bulmak için lazımgelen tedbir- leri ittihaz eylemeğe mecburdur.
Hayvan Ġdare Edenlerin Sorumluluğu
1- Bir hayvanın içgüdüsel bir davranıĢıyla zarar vermesi
2-Hayvanı muhafazasında , gözetiminde, bakım ve kullanılmasında yetkili olan bir kiĢinin bundan dolayı sorumlu olması
3- KurtuluĢ kanıtı getirilememesi• Bütün özeni gösterdiğini kanıtlamak
• Bütün özeni göstermiĢ olsa idi bile zararın doğacağını kanıtlamak
Mücbir sebep, zarar görenin/üçüncü kiĢinin ağır kusuru
4- Ürküten kiĢiye rücu hakkı
5- TaĢınmaz zilyedinin hayvanı öldürme ya da alıkoyma hakkı
(BK TASARI) 2. Hayvan bulunduranın sorumluluğu
a. Giderim yükümlülüğü
Madde 62- Bir hayvanın bakımını ve yönetimini sürekli veya geçici olarak üstlenen kiĢi, hayvanın verdiği zararı gidermekle yükümlüdür.
Hayvan bulunduran, bu zararın doğmasını engellemek için, gerekli özeni gösterdiğini ispat ederse sorumlu olmaz.
Hayvan, bir baĢkası veya bir baĢkasına ait hayvan tarafından ürkütülmüĢ olursa, hayvanı bulunduranın, bu kiĢilere rücu hakkı saklıdır.
b. Alıkoyma hakkı
Madde 63- Bir kiĢinin hayvanı, baĢkasının taĢınmazı üzerinde bir zarar verdiği takdirde, taĢınmazın zilyedi, o hayvanı yakalayabilir, zararı giderilinceye kadar alıkoyabilir; hattâ durum ve koĢullar haklı gösteriyorsa hayvanı öldürebilir.
Bu durumda, taĢınmazın zilyedi derhâl hayvan sahibine bilgi vermek ve sahibini bilmiyorsa, onun bulunması için gerekli giriĢimleri yapmak zorundadır.
(H) BĠNA VE DĠĞER ġEYLERDE MESULĠYET
I - Zarar ve ziyan
Madde 58 - Bir bina veya imal olunan herhangi bir Ģeyin maliki, o Ģeyin fena yapılmasından yahut muhafazadaki kusurundan dolayı mesul olur.
Bu cihetten dolayı kendisine karĢı mesul olan Ģahıslar aleyhindeki rücu hakkı mahfuzdur.
II- Tedbirler:
Madde 59 - Bir binadan yahut diğer bir Ģahsın imal ettiği Ģeylerden dolayı zuhura gelecek bir zarara maruz olan kimsenin, tehlikeyi bertaraf etmek için, lazımgelen tedbirlere tevessül etmesini malikten talep etmeğe hakkı vardır.
ġahısların ve malların vikayesine dair olan zabıta nizamları bakidir.
Bina ve Diğer Eser maliklerinin
Sorumluluğu Bir bina ya da diğer eserin
Yapımında bozukluk ya da bakımında noksanlık
dolayısıyla
bir kiĢinin zarar uğramasından dolayı (davacı
kanıtlar)
o bina ya da eser maliki sorumludur.
Malikin kusuru aranmaz
KurtuluĢ kanıtı getirme olanağı tanınmamıĢtır.
Malikin tehlikeyi önleyici tedbir alma
zorunluluğu vardır.
(BK TASARI)3. Yapı malikinin sorumluluğu
a. Giderim yükümlülüğü Madde 64- Bir binanın veya diğer yapı eserlerinin
maliki, bunların yapımındaki bozukluklardan veya bakımındaki eksikliklerden doğan zararı gidermekle yükümlüdür.
Ġntifa ve oturma hakkı sahipleri de binanın bakımındaki eksikliklerden doğan zararlardan malikle birlikte müteselsilen sorumludurlar.
• b. Zarar tehlikesini önleme
Madde 65- Bir baĢkasına ait bina veya diğer yapı eserlerinden zarar görme tehlikesiyle karĢılaĢan kiĢi, bu tehlikenin giderilmesi için gerekli önlemlerin alınmasını hak sahiplerinden isteyebilir.
KiĢilerin ve malların korunması hakkındaki kamu hukuku kuralları saklıdır.
V. TaĢınmaz malikinin sorumluluğu
MK 730
.- Bir taĢınmaz malikinin mülkiyet hakkını bu
hakkın yasal kısıtlamalarına aykırı kullanması
sonucunda zarar gören veya zarar tehlikesi ile
karĢılaĢan kimse, durumun eski hâline
getirilmesini, tehlikenin ve uğradığı zararın
giderilmesini dava edebilir.
Hâkim, yerel âdete uygun ve kaçınılmaz
taĢkınlıklardan doğan zararların uygun bir
bedelle denkleĢtirilmesine karar verebilir.
TaĢınmaz Malikinin Sorumluluğu 1- Malik taĢınmazından yararlanma hakkını
aĢkın kullanmamalıdır
2- AĢkın kullanım sonucu zarara uğrayan ya da
uğrama tehlikesi içinde olan komĢu malik yada
zilyet:• A) eski halin iadesini
• B) Tehlikenin giderilmesi için gerekli önlemlerin
alınmasını
• C) Zararının tazminini ister.
KurtuluĢ kanıtı getirilmemiĢtir; illiyet bağının
kesilmesi söz konusu olabilir (mücbir sebep vs).
Yerel adete uygun kaçınılmaz taĢkınlıklar
dolayısıyla denkleĢtirme istenebilir
2. Sorumluluk
MK 1007
.- Tapu sicilinin tutulmasından doğan bütün
zararlardan Devlet sorumludur.
Devlet, zararın doğmasında kusuru bulunan
görevlilere rücu eder.
Devletin sorumluluğuna iliĢkin davalar, tapu
sicilinin bulunduğu yer mahkemesinde görülür.
Tapu Sicilinin Tutulmasından Doğan
Zarardan Devletin Sorumluluğu1- Tapu sicili hukuka aykırı bir Ģekilde
tutulmuĢ olmalı
2- Bundan bir zarar doğmuĢ olmalı
3- Bu zararın giderilmesi için bir yol kalmamıĢ olmalı
4- 1 ve 10 yıllık zamanaĢımı süresi içinde açılmıĢ olmalı
Devlet kusurlu memura rücu edebilir.
III. Tehlike sorumluluğu
Madde 66- Önemli ölçüde tehlike arzeden bir faaliyetten zarar doğduğu takdirde, faaliyette bulunan kiĢi, hukuk düzeni tarafından böyle bir faaliyete katlanılması öngörülmüĢ olsa bile, doğan zarardan sorumludur.
Bir faaliyetin, mahiyeti veya faaliyette kullanılan malzeme, araçlar ya da güçler göz önünde tutulduğunda, bu iĢlerde uzman bir kiĢiden beklenen tüm özenin gösterilmesi durumunda dahi sıkça veya ağır zararlar doğurmaya elveriĢli olduğu sonucuna varılırsa, bunun önemli ölçüde tehlike arzeden bir faaliyet olduğu kabul edilir. Özellikle herhangi bir yasada benzeri tehlikeler arzeden faaliyetler için özel bir tehlike sorumluluğu öngörülmüĢ olması durumunda, bu faaliyetin de önemli ölçüde tehlike arzettiği varsayılır.
Belirli bir tehlike hali için öngörülen özel sorumluluk hükümleri saklıdır.
Birden Çok Kimsenin Aynı zarardan
Sorumluluğu 1- Birden çok kiĢi aynı zarara ortak kusurla sebep
olursa bunlar zararın tamamından müĢterek sorumludur.(tam teselsül) Rücu hakkının olup olmadığına, oranına hakim karar verir.
2- Birden çok kiĢi aynı zarardan çeĢitli sebeplerle sorumlu tutulması (eksik teselsül)
Haksız fiilden doğan sorumlu
SözleĢmeden doğan sorumlu
Yasadan doğan sorumlu
Rücu hakkının olup olmadığına, varsa sırasına hakim karar verir. Kural olarak: Yasadan doğan sorumlu diğer ikisine sözleĢmeden doğan sorumlu haksız fiil failine rücu edebilir
Maddi Zararın Tazmini 1- Zararı zarara uğrayan ispat etmelidir
2- Tazminatın Ģeklini ve kapsamını hakim belirler
ġekli: Aynen tazmin- Nakden tazmin
Kapsamı
A) Uğranılan zarar
B) Kusurun ağırlığı
C) Zarara uğrayanın rızası Hukuka aykırılığı kaldıracak derecede olmayan rızadır
D)Zarar görenin birlikte kusuru
E) Zarar görenin ekonomik durumu Hafif kusurda söz konusu olur
F) Hal ve ġartlar
MANEVĠ ZARARIN TAZMĠNĠManevi tazminat miktarını hakim belirler.
Hakim zararı ve tazminatı takdir ederken:
tarafların sıfatı, iĢgal ettikleri makam ile diğer
sosyal ve ekonomik durumlar,
ihlalin ağırlığı,
kusurun ağırlığı,
ihlal edilen kiĢilik değerinin önemi,
ihlalin ani veya sürekli olup olmadığı,
zarar görenin kusuru gibi
Kriterleri de değerlendirilecektir.
Adam Ölmesi Halinde Maddi
Zararın Kapsamı 1- Gömme giderleri
2- Tedavi giderleri ve çalıĢamamaktan doğan
zarar
3- Destekten yoksun kalanların zararları
Destekten yoksun kalma tazminatı: yasal
zorunluluk olmasa bile , ölen kiĢiden belli ölçüde
de olsa, sürekli ve düzenli olarak yardım gören
kimselerin ölüm meydan gelmeseydi yardımın
devam etmesi olasılığı bulunan durumlarda,
ölümle birlikte bu yardımdan yoksun kalmaları
nedeniyle uğradıkları zararın tazmini
Bedensel Zarar Halinde Maddi
Zararın Kapsamı 1- Tedavi giderleri
2-ÇalıĢma gücünün tamamen ya da
kısmen kaybedilmesi nedeniyle uğranılan
zarar
3- Ekonomik geleceğinin sarsılmasından
doğan zarar
Ölüm ve bedensel zarar halinde taraflar
ayrıca manevi tazminat da isteyebilirler.
Tazminat davasının tarafları,
zamanaĢımı ve daimi def’i hakkı Davacılar
1- Haksız fiilden zarar gören
2-Zarar görenin baĢka sebepten ölümü halinde mirasçılar
3-haksız fiilden ölüm halinde mirasçılar, destekten yoksun kalanlar, yakınlar
Davalılar 1- Haksız fiili yapanlar
2-Dolayısıyla sorumlu olanlar (örn kusursuz sorumlu)
3- Mirasçılar
ZamanaĢımı: 1 ve 10 yıllık süre+ Ceza zamanaĢımı
Daimi def’i hakkı: Haksız fiilin zarar gören aleyhine alacak doğurması halinde, zamanaĢımı geçmiĢ olsa bile zarar gören bu alacağın ödemekten her zaman kaçınabilir (hile,Ġkrah)
SEBEPSĠZ ZENGĠNLEġMEDEN
DOĞAN BORÇLAR (BK 61 vd.)
(BK tasarı md. 82:Haklı bir sebep
olmaksızın bir baĢkasının malvarlığından
veya emeğinden zenginleĢen, bu
zenginleĢmeyi geri vermekle yükümlüdür.
Bu yükümlülük, özellikle zenginleĢmenin
geçerli olmayan veya gerçekleĢmemiĢ ya
da sona ermiĢ bir sebebe dayanması
durumunda vardır.)
I-Kurumun ĠĢlevi
1- Malvarlığı kaymalarını önlemek
2- Tamamlama, düzeltme iĢlevini yerine
getirmek
II- Kurumun Özellikleri
1- Nispi hak sağlar :ġahsi niteliktedir:
iflasta iflas masasından talep, 3. kiĢiye karĢı
açılamaması
2- Fiil ehliyetine bağlı değildir
3- Kusurun varlığı aranmaz
4- Bağımsızlığı: SözleĢmeden doğan talep
hakkı ile mülkiyetten kaynaklanan istihkak
talepleri ile bir arada bulunamaz; tazminat
davası ile bulunabilir.
III- Sebepsiz ZenginleĢme
Davasının Ģartları
1- ZenginleĢme : mal varlığında iki durum arasında meydanan gelen fark; istenebilecek tazminatın en yüksek sınırını oluĢturur
a. Müspet zenginleĢme: mal varlığında fiili artıĢ
b. Menfi zenginleĢme : mal varlığının azalması önlenmiĢtir.
FakirleĢme:
a . Malvarlığındaki fiili azalma
b. Malvarlığındaki artıĢın önlenmesi
3- Ġlliyet Bağı :
Davalının fakirleĢmesi, davacının
zenginleĢmesi sonucunu doğurmuĢ
olmalıdır
4-Malvarlığındaki artıĢ her hangi bir sebebe dayalı olmamalıdır. a. Ġfa sonucu gerçekleĢen sebepsiz zenginleĢmeler
i. Geçersiz sebebe dayalı zenginleĢmeler
ii. Borç olmayan Ģeyin ifası
• 1. Ġfanın kazandırma amacıyla yapılması
• 2. Borcun mevcut olmaması
• 3. Ġfanın hataen gerçekleĢmesi
iii. GerçekleĢmeyen sebebe dayalı zenginleĢmeler
iv. Sonradan ortadan kalkan sebebe dayalı zenginleĢmeler
b. Ġfa dıĢı gerçekleĢen sebepsiz zenginleĢmeler
i. Müdahale veya dıĢ etkiden doğan zenginleĢme
• 1. ZenginleĢenin davranıĢından doğan
• 2. 3. kiĢinin davranıĢından doğan
• 3. Doğal bir olaydan doğan
• 4. fakirleĢenin davranıĢından doğan
ii. Harcamadan doğan zenginleĢme
c. Yasa gereği Sebepsiz ZenginleĢmeler
i. Asla malik olanın tamamlayıcı parçaya da malik olması
ii. ĠĢlemede iĢleyenin emeğinin fazla olmasında
iii. Araziye malik olan üzerindekilere de sahiptir.
iv. KarıĢma ve birleĢme
IV-Sebepsiz ZenginleĢme Davasının
Açılamayacağı Haller
1- ZamanaĢımına UğramıĢ borcun
ödenmesinde (Bk 62/2)
2- Ahlaki bir görevin yerine
getirilmesinde
3- Haksız veya ahlaka aykırı bir amaç için
yapılan ödemeler
V-Ġade borcunun kapsamı
1- Ġyiniyetli : Ġade zamanında elinde
bulunan ne ise onu verme. Elinden çıkmıĢ
ise karĢılığında elde ettiği ya da
tüketmiĢse harcamadan kurtulduğu değeri
iade; mala yaptığı zorunlu ve yararlı
harcamalarının ödenmesini talep, lüks
giderleri söküp alma.
2- Kötüniyetli: ZenginleĢmenin
tamamını iade ile yükümlüdür.
ZamanaĢımı ve daimi Def’i
hakkı 1- Sebepsiz zenginleĢmenin
öğrenilmesinden itibaren 1 yıl
2- Hakkın doğduğu andan itibaren 10 yıl
Daimi Def’i : ZenginleĢme zarar gören aleyhine bir borç doğmasına sebep olmuĢsa, zamanaĢımı geçse bile bu borcu ödemeden kaçınabilir.