1 saqarTvelos SoTa rusTavelis Teatrisa da kinos saxelmwifo universitetis gazeTi #6 (114) 30 ivnisi 2017 weli gamomcemloba ` kentavri ~ , aRmaSeneblis gamz. 40; tel: 294 37 28 ; www. tafu.edu.ge gv. 4-12 gv. 2-4 ,,qarTuli Teatraluri enciklopedia~ paata iakaSvili natalia diRmelaSvili s. axmeteli k. marjaniSvili a. vasaZe a. xorava
12
Embed
gv. 2-4 - TAFU114)_2017.pdf · griboedovis T-rSi misi axali piesa ,,mogzauroba sam droSi~ ixila mayurebelma (reJ. a. rubini); 1964 es piesa TiTqmis erTdroulad daidga soxumsa (reJ.
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
qoreografia _ es moZraobiT gadmocemuli grZnobebi, miznebi da miswrafebebia.
am xelovnebas moZraobiT swavlob da moZraobiTve aswavli sxvas, oRond
imisaTvis, rom icekvo, saTanado ganwyoba unda gqondes. qvecnobieri impulsebi gibiZgeben dausrulebeli moZra-obisken, yovelTvis, Sesaferis da zogjer Seuferebel situaciaSic ki, da ase grZeldeba mTeli cxovreba...
qoreografiiT gata-ceba erTgvari bedisweraa, romelsac ver gaeqcevi...
swavlebis formebsa da meTodebs Seexeba; sacekvao xelovnebis swavlebis avangardul tendenciebs aRwers. avtori aanalizebs vrcel Teoriul da praqtikul informacias
da, cxadia, sakuTar mravalwlian profesiul gamocdilebasac gviziarebs. yovelive es marwmunebs, rom zemoaRniSuli sadisertacio naSromi mniSvnelovani SenaZeni iqneba qarTuli qoreografiuli meTodologiis ganviTarebis saqmeSi da xels Seuwyobs studentebis srulyofil swavlebas.
praqtikuli muSaobisa da Teoriuli Ziebebis paralelurad, qalbatonma nataliam aranakleb sayuradRebo funqciis mqone RonisZiebis organizeba iTava. es gaxlavT vaxtang Wabukianis saxelobis Tbilisis saerTaSoriso qoreografiuli festival-konkursi, romelic wels ukve meoTxed Catarda. mas didi mniSvneloba aqvs da, ai, ratom: qoreografiul skolebSi mimdinareobs rigi Teoriuli da meTodologiuri Sexedulebebis praqtikuli realizeba. am procesis Sedegebis Sejameba swored festivalze xdeba. amas garda, sayovelTaod aRiarebuli faqtia, rom festivals is qveyana atarebs, sadac Zlieri, konkurentunariani qoreografiuli skolebi arsebobs. festival-konkursma qarTuli qoreogra-fiuli skolebis SesaZleblobaTa
warmoCenas Seuwyo xeli, dagvanaxa iq mimdinare SemoqmedebiTi procesebis xasiaTi da Segvadarebina is mezobeli saxelmwifoebis qoreografiul skolebSi
mimdinare analogiur procesebTan. amitom SemTxveviTi ar aris, rom wlevandel, rigiT IV festival-konkursSi ocda-sami qarTuli qore-ografiuli skola da studia iRebda monawileobas _ Tbili-sidan, quTaisidan, baTumidan, rusTa-vidan. amas garda, am sacekvao forumSi monawileobdnen _ ruseTis, azerbaijanis, somxeTis da TurqeTis qoreografiuli sko-lebi. sul festival-
konkursSi monawileobas 33 skola da damoukidebeli moswavle iRebda.
abakelia1 Tamar giorgis as. [19. VIII. (1. IX.) 1905. daba xoni _ 14. V. 1953. Tbilisi] _ moqandake, grafikosi, Teatrisa da kinos mxatvari. saq. xel. dams. moR. (1942).
daamTavra Tssa (1929). ped.: i. nikolaZe da n. kandelaki. gamofenebSi monawileobda 1927-dan. namuSevrebi: reliefuri frizi yofili marqsizm-leninizmis in-tis (Tbilisi) Senobis fasadze (1936_37); II msoflio omis Temaze Seqmnili skulpturuli kompozicia `Surs viZiebT!~ (1944, brinjao) da sxva. warmatebiT muSaobda wignis grafikaSi: `vefxistyaosani~ (1937) da vaJa-fSavelas poemebi (1947).
scenografiuli moRvaweoba quTaisSi daiwyo (1929) k. marjaniSvilTan, pirvelad swored misi sagangebo davalebiT Seqmna eskizebi vaJa-fSavelas ,,mokveTilisTvis~, ramac sayovelTao aRtaceba gamoiwvia, magram TviT dadgma ar ganxorcielebula. misi mxatvrobiT daidga: quTaisSi _ g. baazovis `munjebi alaparakdnen~ (reJ. g. suliaSvili, 1932); marjaniSvilis T-rSi _ n. kuliSis ,,komuna velze~ (damdgmeli k. marjaniSvili, reJ. el. RoRoberiZe, pr. 29. XI. 1930), i. vakelis ,,Samili~ (reJ.: dodo anTaZe, s. WeliZe, pr. 30. XII. 1935), kalaZis ,,lali~ (reJ. yuSitaSvili, pr. 15. V. 1947); rusTavelis T-ri _ SanSiaSvilis ,,foladauri~ (reJ. S. wereTeli, pr. 16. XI. 1938), s. kldiaSvilis ,,irmis xevi~ (reJ. a. vasaZe, pr. 10. IX. 1944), SanSiaSvilis ,,xevisberi goCa~ (yazbegis mixedviT), reJ. s. WeliZe, pr. 22. II. 1945); TobT _ bizes ,,karmeni~ qarTul enaze (reJ. al. wuwunava, mxat. k. ioanovi, kostium. mxat. a., pr. 25. I. 1931), S. TaqTaqiSvilis baleti ,,malTayva~ (I qarT. baleti Tanamedrove Temaze, reJ. al. TayaiSvili. pr. 30. IV. 1938); somxeTis 1-li saxelmw. T-ri (1937-dan sundukianis saxelobisa) _ kalaZis ,,xatije~ (reJ. v. abaSiZe, pr. 17. XII. 1931), momdevno wlis ivnisSi es speqtakli warmatebiT iqna naCvenebi T-ris gastrolebisas jer baqoSi (pr. 14.VI. 1932), Semdeg TbilisSi (rusTavelis T-ri, pr. 28. VI. 1932); amave sezonSi (1931-32) `xatije~ a-is mxatvrobiT daidga baTumSic (reJ. dodo anTaZe, pr. 10.III.1932); TmmqT
(mozard may. T-ri) _ g. gabunias `orjonikiZis xmali~ (reJ. al. TayaiSvili, pr. 29.II.1944).
a. mxatvaria agreTve f-bisa: m. Wiaurelis `arsena~ (ir. gamrekelTan erTad, 1937) da `giorgi saakaZe~ (mxat.: m. gociriZe, r. mirzaSvili, i. Sveci, k. kvaliaSvili, kost. mxat. _ a., 1942_43), n. saniSvilisa da i. TumaniSvilis ̀ daviT guramiSvili~ (mxat.: q. lebaniZe, l. mamalaZe, a. utkini, kost. mxat. a. k. elikovTan erTad, 1946).
1 statia `T. abakelia~ imdenad Seivso da daixvewa gamoqveynebis Semdeg, rom xelaxla vbeWdavT (red.).
a. dakrZalulia didubis saz. moRvaweTa panTeonSi. Tbilisis erT-erTi quCa mis saxels atarebs.
lit.: `xatije~ erevnis saxelmwifo TeatrSi~, g. `kom..,~ 28. XII. 1931; S a m a T a v a d., `orjonikiZis xmali~, mozard mayurebelTa qarTuli Teatris axali dadgma, g. `lit. da xel-ba, 17.III. 1944; f i r a l i S v i l i o., Tamar abakelia, Tb., 1956; a v C i a n i s., qarTul-somxuri Teatraluri urTierTobani, Tb., 1960; ,,ТЭ~, т.1, 1961; b e r Z e n i S v i l i e., Tamar abakelia, J. `mn.~ 1964, #6; Tamar abakelia, albomi, Semd. da winasityvaoba g. jafariZisa, Tb., 1967; b e q i r i S v i l i i. , 1929 weli. `xatije~, g . `sab . aW .~, 20. VI . 1969; qse, t. I, 1975; Bb a J a n i m . , nazi da vaJkacuri mxatvari, J. `sx.~, 1977, #3; enc. `saq-lo”, t. I, 1997; enc. `Tb.~, 2002; `q. kino _ enc. leq.~, Tb., 2011.
abariani aleqsandre avaqis Ze [15 (28). XII. 1902, q. derbendi, daRestani _ 25. I. 1967, Tbilisi] _ somexi msaxiobi, reJisori. saq. (1943) da somx. xel. dams. moR. (1964).
1921 daiwyo prof. sasceno moRvaweoba q. kislovodskSi, somex artistTa dasSi. Semdeg (1926_27) iyo baqosa da sxva qalaqebis somxuri T-ebis msax. da reJ., 1927_36 Tbil. mm somx.
lit:. ,,Т Э~, т. 1, 1961; kr. ,,sT~, 1992, gv. 131; enc. ,,saq-lo~, t. 1, 1997; kr. ,,sT~, 2002, gv. 81.
abaSis saxelmwifo Teatri _ daarsda 1944 P(pr. _ 12. XII, g. erisTavis ̀ yvaryvare aTabagi~). T-ris samx. xelm-bi: i. qajaia (1944_45), v. wulaZe (1945_47). msax-bi: v. beria, k. bokuCava, g. Todua, T. daTebaSvili, k. kaWarava, T. kirTaZe, a. daTebaSvili, v. melaZe, l. papava, g. ruxaZe, n. yruaSvili, a. fircxalava, g. foCxua, k. comaia da sxv. daidga speq-bi: g. berZeniSvilis `tirifis qveS~, d. itkinis `leitenanti gamidovi~ (gamdok. S. kilasoniZis mier), cagarlis `glexis qali guljavari~, gogebaSvilis `iavnanam ra hqmna~, g. tuRuSis ̀ sabediswero biliki~, S. dadianis `gegeWkori~, g. qelbaqianis `Sesaferi jildo~ da sxv. T-ri daixura 1947.
abaSiZe goCa aleqsandres Ze (16. V. 1937, saCxeris r-ni, sof. Wala _ 8. X. 1961, Tbilisi) _ msaxiobi.
marjaniSvilis T-rSi, sadac daidga misi dram. poema ,,legenda pirvel Tbiliselebze~, saxelwodebiT ,,mumli muxasa~, reJ. S. qaruxniSvili. 1961 griboedovis T-rSi misi axali piesa ,,mogzauroba sam droSi~ ixila mayurebelma (reJ. a. rubini); 1964 es piesa TiTqmis erTdroulad daidga soxumsa (reJ. l. mircxulava) da quTaisSi (reJ. ak. vasaZe). 1965 l. mircxulavam marjaniSvilis T-rSi ganaxorciela a-is mier Targmnili anuis ̀ Jana d’arki~ (igive ,,torola~, mT. rolSi _ s. Wiaureli), mogvianebiT ki (1995) baTumis TeatrSic (mT. rolSi _ m. cecxlaZe). a. avtoria agreTve piesisa `miwisZvra~.
Txz.: rC. Txz. 6 tomad, Tb., 2011.lit.: r a d i a n i S.., literaturuli portretebi,
Tb., 1953. recenziebi da sxva masalebi a-s dramaturgiaze: I. ,,legenda pirvel Tbiliselebze~ (igive ,,mumli
muxasa~ da ,,deda~): g i o r g o b i a n i v., ,,mumli muxasa~... marjaniSvilis TeatrSi~, g. ,,Tb.~ 5. V. 1959; q a r e l i S v i l i e., speqtakli pirvel Tbiliselebze, g. ,,lg~, 19. VI. 1959;
II. ,,Jana d’arki~ (igive ,,torola~): interviu premieris win _ ,,Jana d’arki~ qarTul scenaze~, g. ,,Tb.~, 12. V. 1965; b u x n i k a S v i l i g., ,,Jana d’arki~ (marjaniSvilis T-ris axali dadgma), g. ,,Tb.~, 3. VI. 1965; m a W a v a r i a n i v., ,,Jana d’arki~ marjaniSvilis scenaze, g. ,,ls~, 25. VI. 1965; ,,Jana d’arki~ _ premiera baTumSi, g. ,,aW.~, 10. IX. 1995; b i b i l e i S v i l i i., Teatri mouxmobs gmirebs (,,Jana d’arki~ baTumis TeatrSi), g. ,,aW.~, 26. IX. 1995;
III. ,,mogzauroba sam droSi~: piesis kiTxva-ganxilva mwer. kavSirSi, g. ,,lg~, 3. VI. 1960; n a t r o S v i l i g., mwuxarebas frTebi ara aqvs (,,mogzauroba sam droSi~ griboedovis T-rSi, reJ. a. rubini), g. ,,lg~, 8. XII. 1961; k u p r a v a r., ,,mogzauroba sam droSi~ (soxumis T-ris qarTuli dramis axali speqtakli, reJ. l. mircxulava, g. ,,sab. afx.~, 29. II. 1964; T a T a r a S v i l i b., ,,mogzauroba sam droSi~ (soxumis T-rSi), g. ,,kom.~, 4. III. 1964; b e r o Z e r., k v e i Z e k., giyvardes Seni dro (,,mogzauroba sam droSi~ quTaisis T-rSi, reJ. a. vasaZe), g. ,,quT.~, 19. IV. 1964; k v e i Z e k., pirveli speqtakli, pirveli gamarjveba (soxumis T-ris gastrolebi quTaisSi, g. ,,quT.~, 27. VI. 1964; k i k n a Z e v., ,,mogzauroba sam droSi~ (soxumelTa dadgma), g. ,,ls~, 10. VII. 1964; m e l u x a d., ,,mogzauroba sam droSi~ (soxumis T-ris warmodgenaze), g. ,,Tb~, 11. VII. 1964; k v i t a i S v i l i e., axalgazrduli Jini da gayviTlebuli furclebi (erTi
ganuxorcielebeli scenaris Tavgadasavali), J. ,,Cv. mw.~, 2008, #20 (72); W e i S v i l i r., k v i t a i S v i l i e., ,,samaia~ (mxatvruli filmi sam drod da xuT gadasvlad), J. ,,Cv. mw.~, 2009, # 16(94) da #17(95). samive piesa gamoqveynebulia miTiTebuli rC. Txz. V tomSi.
abaSiZe daviT aleqsandres Ze (25. I. 1917, saCxeris r-nis sof. Wala _ 22. III. 1984, Tbilisi) _ msaxiobi.
1935_39 swavlobda da daamTavra rusTavelis T-ris 4-wliani studia-kursebi (iyo a. xoravasa da g. daviTaSvilis studenti) da gaigzavna goris saxelmw. T-rSi, romelic maSin gaixsna. imave wels gadmoyvanil
rolebi: SanSiaSvilis ,,arsena~ (gziri, pr. 23. V. 1936), mdivnis ,,alkazari~ (iunkeri, 27. I. 1937) da ,,samSoblo~ (kolmeurne, 22. V. 1938), s. kldiaSvilis ,,gmirTa Taoba~ (kolmeurne, 28. V. 1937) da ,,grafis qvrivi~ (ianuSi, 19. IV. 1940), SiukaSvilis ,,suleli~ (oficeri, 22. III. 1938), pogodinis ,,Tofiani kaci~ (mzareulis TanaSemwe, 24. I. 1939), korneiCukis ,,bogdan xmelnicki~ (kazaki, 5. III. 1940).
lit.: x u b ul u r i - t a t i S v i l i l., kapitani monti, Tb., 1979; d ol i Z e g., kidev erTi msaxiobi abaSiZeTa saxelovani gvaridan, J. `raindi~, 2016.
abaSiZe daviT (dodo) ivanes Ze (1. V 1924, Tbilisi _ 26. I. 1990, iqve) _ msaxiobi, reJisori. saq. sax. art. (1967). rusTavelis prem. l-ti (1992,
gard. Semdeg). daamTavra ssTi samsaxiobo
fak-ti (1949, ped. l. ioseliani) da Cairicxa rusTavelis Teatris dasSi. sakmaod
lit.: b a x t u r i Z e p., speqtakli dauviwyari brZolebis Sesaxeb (`dauviwyari 1919 weli~, g. kom., 24.XII.1950., q a r e l i S v i l i e., `dauviwyari 1919~, g. `lit. da xel-ba~., 24.XII.1950. Г р и ш а ш в и л и И., ,,Пепо~, новый спектакль в театре имени Руставели, г. ,,ЗВ~, 23. I. 1952; г. ,,ЗВ~, 13. I. 1952; J R e n t i b., `oTaraanT qvrivi scenaza~ g. `lit. da xel-ba~, 28.XII.1952; М о н и а в а А., ,,Отарова вдова~ на сцене театра имени Руставели ~ ,Z n e l a Z e g. spqtakli `rRveva~ rusTavelis saxelobis Teatris scenaze, g. `lg~, 25.V.1956; s a l u q v a Z e S., vaniko abaSiZe, Tb., 1962; ,,qse~, t. 1, Tb., 1975; Ц е р е т е л и К., Д. Абашидзе, М., 1976; Кино, энциклопедический словарь, М., 1986; w e r e T e l i k., dodo abaSiZe, Tb., 1990; enc. ,,Tbilisi~, 2002; kr. `sT~, 2004, gv. 40; d a d v a n i n., dodo, J. `epizodi~, 2011, ianvari; qar. kino_enc. leqs., Tb., 2011.
abaSiZe devi konstantines Ze (I. V. 1924, xaragaulis r-ni, sof. islari _ 4. VIII. 2005, Tbilisi) _ reJisori. saq. xel. dams. moR. (1980). 1944_48 msaxiobad muSaobda sxvadasxva TeatrSi.
1948_53 swavlobda da daamTavra ssTi sareJisoro fak-ti. 1953_57 iyo quTaisis l.
mesxiSvilis sax. T-ris reJ. da dasis gamge. dadgmebi: k. miufkes ,,xvalindeli dRe Cemi iqneba~ (1953), v. minkos ,,gvars nu davasaxelebT~ (1954), buaCiZis `mkacri qaliSvilebi~ da `ezoSi avi ZaRlia~ (,,kom.~ 55. I. IV orive 1954), p. jakometis `damnaSavis ojaxi~ (1955), kakabaZis `yvaryvare TuTaberi~, WeiSvilis ̀ maTi gasaWiri~ (v. yuSitaSvilTan erTad), d. gorgaZis `nacnobi saxeebi~ (1956).
lit.: m a R a l a S v i l i T., quTaisis Teatris axalgazrdoba, J. ,,sx~, 1954, # 3; q u T a T e l a Z e v., l. mesxiSvilis saxelobis saxelmwifo Teatris gastrolebi TbilisSi, g. ,,lg~, 31. VIII. 1956; q u T a T e l a Z e v., respublikis Teatrebis scenaze (quTaisis Teatris scenaze d. gorgaZis piesa ,,nacnobi saxeebi~, g. ,,axkomi~, 1. II. 1965; x m a l a Z e p., ,,umwifara~ l. mesxiSvilis saxelobis Teatris warmodgena, g. ,,stalineli~ (quTaisi), 22. VI. 1954; T a T a r a S v i l i b., m e f i s a S v i l i g., m a Rl a f e r i Z e s., roca dramaturgs TeatrTan mWidro kavSiri ara aqvs, g. ,,kom.~, 1. IV. 1955; t u s k i a m., ,,nacnobi saxeebi~, pr. l. mesxiSvilis sax. TeatrSi, g. ,,stalineli~, 22. I. 1956; enc. ,,saq-lo~, t. 1, 1997; kr. ,,sT~, Tb., 2004; ,,q. kino-enc. leq.~, Tb., 2011.
Teoriul naSromSi _ `mokle cnobari dramatuli xelovnebis Sesaxeb~, r-ic 19 s. II nax. qarT. Teatr. naazrevis erT-erT saukeTeso nimuSs warmoadgens, igi praqtikul rCeva-darigebas iZleva sasceno xelovnebisa da msaxiobis aRzrdis saqmeSi. misi azriT, yvelam, visac ki surs msaxiobi gaxdes, unda SeimuSavos: a) mixra-moxra, b) mimika e. i. is saSualebani, r-biTac msaxiobi mayurebelze moqmedebs. mxolod am SemTxvevaSi SeuZlia mas scenas emsaxuros. amasTan, T-ris ZiriTadi funqcia WeSmaritebisa da simarTlis msaxurebaa. `namdvili maswavlebelni dramatuli xelovnebisa arian: cxovreba, praqtika da dakvirveba. umTavresi kanoni ki, romelzec damyarebulia xelovneba, aris sinamdvile da WeSmariteba~. igi Teatris SemoqmedebiT saqmianobaSi a. gansakuTrebul yuradRebas repertuaris SerCevaze amaxvilebda: `gonieri msaxiobi SeiZleba mxolod kargis repertuaris wyalobiT SemuSavdes~. amitom urCevda msaxiobebs, eTamaSaT klasikos dramaturgTa nawarmoebebSi da zogadad avtorisadmi pativiscemisaken miuTiTebda: ̀ ymawvilebo _ mimarTavda axalgazrda msaxiobebs, – Tu gsurT pativiscemiT moepyran xolme Tqvens qmnilebas, maS nurc Tqven SeuracxyofT sxvis qmnilebas. nu daiviwyebT, rom igi did jafad da tanjvad uRirs Semqmnels~. moiTxovda maTgan dram. lit-ris safuZvlian Seswavlas: ̀ rolis ucodinaroba usindisobaa, Seuracxyofa xelovnebisa, avtorisa, msmeneli sazogadoebisa da damcireba TviT Tavis Tavisac~.
a. Teatraluri kritikis sakiTxsac exeba. `kritikas msaxiobi Zalian guldamSvidebiT unda epyrobodes. nurc aRtacebaSi mova, Tu aqes da nurc sasowarkveTilebaSi Cavardeba, Tu gahkicxes~.
a-s 500-ze meti roli aqvs naTamaSebi. misi yoveli gamosvla scenaze partniorisaTvis gakveTils warmoadgenda: `abaSiZe Tan TamaSobs da Tan amxanags aswavlis TamaSs~ _ werda v. gunia.
1881_1885 a. mudmivmoqmedi T-ris antrepreniori iyo. misi xelmZRvanelobiT gaizarda dasis Semadgenloba. am periodSi pirvelad daidga erisTavis `samSoblo~, Seqspiris `hamleti~, `mefe liri~, `venecieli vaWari~, cagarlis `xanuma~, yazbegis `arsena~, gogolis `revizori~.
a-s dawerili aqvs piesebi: `coli Tu gindaT, es aris~, `visi bralia~, `tasiko~, aseve qarTuli T-ris repertuars Semata mravali gadmokeTebuli Tu Targmnili piesa. gadmoakeTa v. sardus `gaviyareniT~, Targmna operetebi, r-ebSic TviTonac monawileobda, mag. J. ofenbaxis ̀ mejlisi italielebiT~ (asrulebda latuSeviCis partias, 1882). lekokis `raindi uSiSari da gulmarTali~ (asrulebda lagiris partias), e. skribis `espaneli aznauri~, f. r. fon-Saxtanis `jambazebi~, ak. deneris `SeSlilia~, aseve g. sundukianis komedia ̀ abanos boxCa~, a. ostrovskis `ara Sejda mwyeri xesa~ da sxv. a. gadaRebulia mx. f-bSi (“qristine”, `arsena jorjiaSvili~, `xanuma~).
a-m aseve daarsa yovelkvireuli gaz. `Teatri~ (1885_1887). Seadgina da gamosca piesaTa da saestrado masalaTa krebulebi: `Cangi~; `panTeoni~; piesebis kr. _ `Cveni Teatri~ (1911).
a. gardaicvala 1926 wlis 9 oqtombers 72 wlis asakSi. dakrZalulia mTawmindaze. muskomediis T-ri 1947-dan atarebs mis saxels.
lit.: qarTuli Teatris moRvaweni sasceno xelovnebis Sesaxeb, Tb., 1951; z u r a b i S v i l i i., `oTxi portreti~, Tb., 1948; g e r s a m i a s., `vaso abaSiZe~, Tb., 1949; b u r T i k a S v i l i a., `scenis ostatebi~, Tb., 1953.
abaSiZe vasil giorgis Ze (26. IX. 1935, Tbilisi _ 1. IX. 2012, iqve) _ baletis mocekvave, pedagogi, saq. dams. art. (1980), saxalxo ganaTlebis dams. muSaki (1989), saerTaSoriso festivalis ,,Wabukiani-balanCinis~ spec. prizis mflobeli (2001), aWaris ar xel. dams. muSaki. (2003), m.
abaSiZis sax. saxelmw. pr. l-ti (2003), qarTuli realisturi samsaxiobo skolis fuZemdeblis, vaso abaSiZis SvilTaSvili, kerZod, taso abaSiZis SviliSvili. misi deda ki _ Tamar avaliSvili, nikoloz avaliSvilis SviliSvilia.
daamTavra Tsqs (1955, ped. s. vekua), iyo TobT solisti (1955_77), wamyvan partiebTan erTad asrulebda calkeul sacekvao nomrebsa Tu saxasiaTo rolebs: alberi (adanis ,,Jizeli~), ufliswuli (Caikovskis ,,mZinare mzeTunaxavi~), princi zigfridi, espanuri cekva (Caikovskis ,,gedebis tba~), espada (minkusis ,,don-kixoti~), bramini, induri cekva (minkusis ,,baiadera~), pa de-de (minkusis ,,korsari~), vakxi (gunos ,,valpurgis Rame~), maSkovskis ,,valsi~ da sxv. paralelurad muSaobda: muskomediis T-rSi, novosibirskis, kuibiSevis, kievis obT-ebSi, moskovis did T-rSi, sankt-peterburgis mixailovis sax. T-rSi v. Wabukianis balet ,,laurensias~ originaluri versiis aRsadgenad (2010), bulgareTSi (q. stara zagora). meuRlesTan, rusudan abaSiZesTan erTad, eraySi q. baRdadis konservatoriasTan daaarsa sabaleto skola (1972_73), eweoda pedagogiur moRvaweobas (1965_99) Tsqs-Si. iyo sTs bazaze arsebuli sabaleto dasis xelmZRvaneli da baletmaisteri (1989_91), meuRlesTan erTad daaarsa baTumis m. abaSiZis sax. xelovnebis institutis sabaleto studia (1996_99 iyo misi samx. xel-li) da baTumis sabaleto skola (1999_2004 _ direqtori da baletmaisteri). 2004 SeTavsebiT iyo q. baTumis bavSvTa obT mT. baletmaisteri. aq da sabaleto skolaSi dadga 7 sabaleto speqtakli. sakoncerto nomrebi da divertismentebi Caikovskis, Subertis, kreinis, gunos, delibis, mandrusis, ToraZis, bizes, hertelisa da kereseliZis musikaze. dajildoebulia aWaris Teat. saz. priziT ,,baTumSi sabaleto skolis daarsebisa da ganviTarebisaTvis~.
lit.: k v e i Z e k., ori axali speqtakli (muskomediis Teatris gastrolebi), g. `stalineli~, 24.VII.1960; n a d a r e i S v i l i l., qarTuli baleti, Tb., 2002; n i n i Z e T., lamazi ojaxis istoria, J. ,,saqarTvelos qali~, 2004, # 3-4; Н а д а р е и ш в и л и Л., Рыцарь Грузинского балета, ж. ,, Русский клуб’’, 2012, № 10; x u r c i l a v a d., kargi gvariSvili, J. ,,T. da cx.’’, 2015, #4
abaSiZe vaxtang iosebis Ze (1. XII. 1897 _ 1937) _ reJisori.
ganaxorciela kalaZis `xatije~ (mxat. T. abakelia, komp. a. balanCivaZe, pr. 17.XII.1931). momdevno wels es speqtakli g. sundukianis Teatrma gastrolebisas warmatebiT waradgina jer baqoSi (pr. 14.VI.1932), Semdeg TbilisSi (pr. 28.VI.1932, rusTavelis T-ri). 1932_33 a. sezonSi TelavSia. axalgazrda reJisoris did avtoritetze metyvelebda is faqtic, rom Tbilisidan TelavSi mas gahyvnen msaxiobebi: s. zaqariaZe, b. zaqariaZe, m. qoreli, a. qiqoZe, k. gogiaSvili, s. vaCnaZe. swored TelavSi Seqmna s. zaqariaZem jemalisa da gulbaaTis (,,xatije~), Tasimis (,,Wori~), tarasis (,,salte~) da sxva scenuri saxeebi. aqve dadga a-m kirSonis ,,liandagi gugunebs~ da i. mikitenkos ,,Cveni qveynis qaliSvilebi~ (orives komp. a. balanCivaZe), v. Skvarkinis ,,Wori~, vakelis ,,aprakune WimWimeli~, kirSonis ,,sasamarTlo~. warmatebuli sarepertuaro politikisa da dasis SemoqmedebiTi zrdis logikur Sedegad aRiqmeba 1934 Telavis T-ris Tbilisuri gastrolebi. a-is moRvaweobis bolo etapi ukavSirdeba moskovis mcire Teatrs. 1937 wlis 2 dekembers igi daxvrites.
lit.: a v C i a n i s., qarTul-somxuri Teatraluri urTierTobani. Tb., 1960, gv. 130-132; k i k n a Z e v., ,,wamebuli raindebi~, Tb., 1992; m e g r e l i Z e g., udanaSaulo msxverpli, J. `T. da cx.~, 1993, #2; k i k n a Z e v., Tuki qristianoba cxovrebis wesia, g. `rez.~, 22.XII.2007.
abaSiZe zviad mixeilis Ze (14. II. 1978, Tbilisi) _ msaxiobi.
gadaRebulia teleserialebSi _ ,,eh, megobrebo!~ (reJ. g. cincaZe) da ,,cxeli ZaRli _ I~ da ,,cxeli ZaRli _ V~ (reJ. z. uruSaZe).
lit.: g i g o S v i l i m., saaxalwlo premieris Semdeg (Telavis Teatri amayobs warsuliT, awmyoTi da iamayebs momavliT, g. ,,Telavis moambe’’, 1. I. 2000; k u p a t a Z e n., reJisorma al. qanTariam studentebs misca mSvenieri burTi da moedani da TviTonac warmogvidga
rogorc mSvenieri mwvrTneli, pedagogi da aRmzrdeli’’, g. ,,Telavis moambe’’, 6. IV. 2001; o C i a u r i l., eqsperimentma g. ,,rez.’’, 10. V. 2001; k o r Z a i a m., mSvenierebis samyaroSi _ ,,aladinis lampari’’, J. ,,omega’’, 2002, noemberi.
lit.: T v a l W r e l i Z e t., ,,axalgazrda reJisoris warmateba~, J. ,,sx~, 1964, # 10; Г о г л и ч и д з е Л., С чего начинается опера, г. ,,ВТ~, 30. XI. 78; enc. ,,saqarTvelo~, t.1, 1997; kr. ,,sT~, Tb., 2007, gv.80; d ol i Z e g., ,,Cemi universitetebi...~, J. ,,T. da cx.~, 2012, # 5 .
moxseneba Temaze _ ,,recenzia da Teatraluri kritika~, romelzedac yrilobam miiRo dadgenileba, rom sasurvelia presa sifrTxiliT moepyras, sazogadod, Teatralur kritikas da recenzias da ecados am saqmis gaumjobesebas, recenziebis wera ki daavalos specialist Teatralur kritikosebs.
a. dakrZalulia didubis panTeonSi. TbilisSi aris kita abaSiZis quCa.
lit.: Jur. ,,T. da cx.~, 1914, # 19; a b a S i Z e g., kita abaSiZis cxovreba da literaturuli moRvaweoba, Tb., 1964; r a m i S v i l i d., kita abaSiZe, Tb., 1964; ,,qse~, t. I., 1975; enc. `saq-lo~, t. 1, 1997; enc. ,,Tbilisi~, 2008.
abaSiZe konstantine givis Ze (19. IX. 1964, Tbilisi) – Teatrmcodne, reJisori.
telespeqtaklebi: g. gegeWkoris sax. satelevizio T-ri: koburnis ,,jini~ (2014, aWaris Teatris moRvaweTa kavSiris prem. wlis sauk. reJ. namuSevrisTvis), saimonis ,,siyvarulis qrestomaTia~ (2015), a. nikolais ,,rkinis biWebi~ (2015).
Txz.: ara mxolod sityviT, J. ,,xelovneba~, 1980, # 10 (sTs yovelwliuri premia _ ,,wlis saukeTeso publikaciisTvis); xelovnebaSi yovel dRe unda imarjvebde, g. `Tb.~, 10.VIII.1988; SavTvala mimino ar unda moTvinierdes, g. ,,ls~, 14.I.1989; gaumarjos Tavisufal saqarTvelos!.. J. `Tm~., 1990, #3; dagvianebuli milocva b-n o. meRvineTuxucess, J. ,,Tm~, 1990, # 4.
lit.: s i r b i l a S v i l i m . , dalaqis aRsareba, g. `Tb.~, 9.VIII.1997; c q i t i S v i l i g., survili sakuTaris Seqmnisa, g. ̀ Teatri da kino~, 1999, #1; k i k n a Z e v., Ziebis gziT, g. `sr~., 25.VIII.2001; o C i a u r i l., kidev erTxel siyvarulze, g. `rez~., 2.XI.2001 da sxva.
lit.: b a q r a Z e a., iwame gadarCena, J. ,,sx~, 1985, # 12; s t r i m b i a n u m., Tbilisuri ardadegebi, J. ,,epizodi~, 2011, ianvari. a b u l a Z e T e a, qari (l. abaSiZis xsovnas), J. ,,raindi~, 2011, #1-2; k a l a n d a Z e a., levan abaSiZe da misi ukanaskneli siyvaruli, J. ,,reitingi~, 8. VII. 2015.
lit.: ,,sabWoTa meri pikfordi~, gaz. ,,komunisti~, 25.01.1960; rusTavelTa axali speqtakli (`amirani~), g., kom. 23.V. 1963; 23.d ol i Z e g., leila abaSiZe, gaz. ,,ls~’, 22.V.1964; b a r a m i Z e g., seilemis tragedia g. kom. 12.III.1965; e l i a S v i l i n., SurisZieba daZrwis seilemSi, g. ax. kom. 13.III.1965; R v i n e f a Z e n., karajala qarTul scenaze, g. ax.kom. 26.VI.1965; w e r e T e l i k., leila abaSiZe, Tb., 1987.