GR R.doc - Sesothoba la sehlopheng sa boraro (grade 3 ) le sa botshelela (grade 6) ka mora hore ho ho hlahlobisiswe naha ka bo phara (National Systimic Evaluation). Boikemisetso ba

i

SELELEKELA

Maemo a tekolo a ho Setatemente sa Karikulamo ya naha a bontsha boemo boo

baithuti ba lokelang ho ba ho bona ha ba feta sehlopha ka seng thutong ka nngwe ho

tse robedi.

Mosebetsi wa bana wa letsatsi le letsatsi o bontsha hore matitjhere a na le bothata ba

ho ka lekola maemo a tekolo ka nako e kgutshwane.

Lefapha la thuto la naha e leng karolo ya ya naha ya ho ntlafatsa puo, le thakgotse

lewa la ntlafatso ya katleho ya moithuti ho hlakisa ka matla boemo boo bana ba

lebeletsweng ho bo fihlela boleleleng ba selemo.

Moetapele ya ikarabelang tsamaisong ya mananeo a Karikulamo ho “GET Band”

Kapa Botjhabela ha mmoho le botsamaisi ba ditereke, matitjhere a mophato o tlase ba

ikentse kgokanyana phiri ho boela ba nala. Lewa la Ntlafatso Ya Katleho Ya

Moithuti.

Tshebedisano mmoho eo ya tswala tokomane ena ya Lewa La Katleho Ya Ya

Moithuti.

Sepheo sa tokomane ena ke ho thusa matitjhere ho fumana se lebeletsweng baneng

pheletsong ya kotare ka nngwe dihlopheng tse fapaneng.

Tokomane ena e tla ntlafatswa ha nako e e ntse e tsamaya ho ya ka maikutlo le

dikeletso tsa matitjhere. Ka hoo re kgothaletsa matitjhere ho e sebedisa ka mehla ha

ba lekola bana. Re mema boetapele bahle, masuwehloho le ditho tsa makgotla a taolo

ya dikolo ho hlahisa maikutlo a ka thusang ho ntlafatsa tokomane ena.

Re tshepa hore tshebedisano mmoho e ka tlisa katleho e tla thusa matitjhere ho

sebedisa Lewa Lena La Ntlafatso Ya Katleho Ya Moithuti ka nepo mme

mesuwehloho yona e kgone ho laola mesebetsi ya bona ya teko ka boitshepo.

________

Dr F. Peters

Director: Curriculum ECD & GET Programmes

For inputs into this document please contact:

Mrs NP Manxiwa: Tel no: 040 608 4666

ii

MAQITI A HO NTLAFATSA KATLEHO YA MOITHUTI (LEARNER

ATTAINMENT IMPROVEMENT STRATEGY) Boemo bo phahameng ba puo le dipalo ke motheo wa bohlokwa o hlokehang setjhabeng. Tsena bobedi di hlokeha ka matla ho kgodisong le tsheketshekong ya tsebo lenane thutong le letjha ha ka lehlakoreng le leng di phahamisa tsebo ka kakaretso.Boikemisetso ba maAfrika Borwa ke ho thabela boemo bo hodimo ba puo bo kgonang ho ba thusa ho ba le seabo bophelong ba bona, ho kenyeletsa mosebetsing, malapeng le setjhabeng. Moruo le boemo ba bophelo ba setjhaba sa bo rona bo itshetlehile kahong ya setjhaba se kgonang ho bala. Hona ho bolela hore ho tshwanela ho fanwe ka tlhokomediso ya bohlokwa ho baithuti ba kajeno ka molemo wa ho bala, ho be ho netefatswe hore ba tla fumana boemo bo phahameng ba maqiti a hlokehang ho ntlafatsa tsebo eo ya ho bala. Maqiti a ho ntlafatsa puo a naha a ile a thewa ka mora ho fumanwa ha mathata a ho ba la sehlopheng sa boraro (grade 3 ) le sa botshelela (grade 6) ka mora hore ho ho hlahlobisiswe naha ka bo phara (National Systimic Evaluation). Boikemisetso ba tshebediso ya maqiti ana ke ho nka puo ele ntho ya bohlokwa lenane thutong (curriculum)e le hore dithutong tse ding puo e matlafatswe ka ho bua, ho mamela, ho bala le ho ngola. Maqiti a ho ntlafatsa bokgoni ba ho ngola le ho bala a hloka ho ka sebediswa ka tekatekano sekolong.Maqiti ana a ntlafatsa tshebediso ya puo ya letswele a be a thuse ho ntlafatsa le tshebediso ya dipuo tse ding ho tloha sehlopheng sa R (grader) ho ya sehlopheng sa botshelela (grade 6). Tsena tsohle di etswa molemong wa ho tseba ho bala le ho ngola. Maqiti a ho ntlafatsa puo a na le dikarolwana tse pedi e leng:-

• Tlhophiso ya nako ya puo • Nako e ikgethileng ya ho balla tsebo le boithabiso – e bitswa “Drop all and

Read” (DAR) Ke ka hoo lefapha la naha la thuto thehileng Maqiti ana a ho ntlafatsa katleho ya moithuti . Hona ho entswe ho thusana le mesuwe ho rarolla mathata ao ba kopanang le ona a neng a fumanwe selemong sa 2003. SEPHEO SA LEWA LA NTLAFATSO YA KATLEHO YA MOITHUTI Ke ho fana ka tharollo qakeng e utulotsweng ke Lefapha la thuto naha, “Human Research council(HRC), Higher Educatio Institution (HEIS)” le la “Non- Governmental Organisations” la hore ho na le bothata bo teng tshebedisong ya puo naha ka bophara. Se ileng sa fumanwa ke hore le ha se totobaditswe se hlokehang ho moithuti hoya ka se bitswang “Learning Outcomes” le “Assessment Standards” ho na le bofokodi bo teng ho raleng mosebetsi ka tsela e lebeletsweng. Ka hoo Lewa la ntlafatsoya katleho ya moithuti (Learner Attainment Target – {LAT}} le tla leka ho nka bohato bo hlokehang ho ya ka “February 2007 Assessment Protocol. Ka mora ho thewa hona ha “LAT” ho lebe letswe hore ho sebetswe ka ho tshwana diphaposing tsa sehlopha ka seng Eastern Cape ka bophara. Katleho ya “LAT” e tla bonahala ha fela eba tsela ya ho hlahloba e hlalositswe ka tsela e bonolo e hlakileng. Tokomane ena e na le mehlala e la thusa mosuwe ho hlahloba le ho rala mosebetsi.

iii

3.TSELA YA TSHEBETSO YA “PROVINCE” Ho ntshetsa pele mosebetsi ona ho ile ha thewa sehlopha sa tshebetso sa “Province”,moo dipuo tse nne di neng di emetswe. Puong ka nngwe e ile ha bonahala ho le bohlokwa hore ho kenyeletswe le ditsebi tse ding bakeng sa thuso ya tshebetso ya tokomane ena. Mona ho ne ho hlokeha le mesuwe e nang le boikitlaetso, tjantjello le boikemisetso. Mosebetsi ona o ile wa hlahiswa mohla la 19 Pherekgong 2008 kopanong e neng e reretswe seo moo ho neng ho hlahlobisiswa tokomane ka bo tlalo. Ho ntshwa ha tokomane ea ho ya dikolong ho tla ba ka Hlakubele 2008 moo tshebediso le katleho ya yona di lebeletsweng ho tle e phatlalatswe ka botlalo ka 2009. TSELA YA HO E SEBEDISA(how to use this guide) Ditlhoko tsa “Protocol” ena ya Hlakola 2007 di lokiseditswe tlhahlobo e hlophisitsweng ya puo kotara ka nngwe:- HLOKOMELA

- Puong ya letswele ditlhahlobo dinne kotara ka nngwe; - Puo e tlatseletsang ditlhahlobo dipedi kotara ka nngwe. - E hlopisitswe ka tsela e latelang: - Sehlomathiso sa 1:Tokomane ya lewa la ntlafatso ya katleho ya

moithuti(L.A.T.) - Sehlomathiso 2:Lenane Tsamaiso laTlhahlobo ya Mantlha. - Sehlomathiso 3:Mohlala wa tokomane ya Tlhahlobo ya Mantlha. - Sehlomathiso 4:Di “LO” tse thontsweng tsa Tlhahlobo ya Mantlha. TOKOMANE YA LEWA LA NTLAFATSO YA KATLEHO YA MOITHUTI (L.A.T.):

• Tokomane ena e hlahisa di “LO” le di “AS” tse thonyeditsweng hlahlobo ya ka mehla le ya mantlha. Hlokomela hore di “AS” ha di latellane ka tsela e tshwanang ho ya ka tsela eo dilatelanang ka yona ditokomaneng tse ding tsa dipuo tsa letswele(Home Language).

• Ho etsa ena tokomane ho sebedisitswe tokomane ya “English Home Language,Policy Document.”

• Tokomaneng ena ho na le mesebetsi wa kotara ka nngwe moo ho arotsweng mosebetsi ka tsela e ikgethileng(tse takilweng le tse sa takwang)

• Tse takilweng ke tsa tlhahlobo ya mantlha(FAT) ha tse sa takwang di emetse tlhahlobo ya ka mehla.

LENANE TSAMAISO LATLHAHLOBO YA MANTLHA.

• Ena tokomane e akaretsa tlhahlobo ya kotara ka nngwe. • E boetse e hlakisa di “LO”,”AS” “FAT”,mosebetsi o tlamehang ho etswa ke

bana,tsela ya ho lekola le sesebediswa sa ho lekola.

iv

MOHLALA WA TOKOMANE YA THLAHLOBO YA MANTLA

• Tokomane ena ke mohlala wa tlhahlobo ya mantlha. • Mona ho ntse ho lebelletswe hore mesuwe e rale ditokomane tse ding tsa

ho hlahloba jwalo ka ha ho hlokeha. • Meralong eo ya tlhahlobo mesuwe e hlokomela hore e tlameha ho

ikamahanya le di “LO” &”AS” tse thontsweng ka kotara. • Ba ele hloko ho sebedisa mefuta e mengata ya ho hlahloba le

disebediswa(tools) tsa mefuta futa ha ba lekola. DI “LO” TSE NTHONTSWENG TSA HLAHLOBO YA MANTHLA

• Tokomane ena e hlahisa lenane la ditlhahlobo tsa mantlha tsa sehlopha ka

seng ka molemo. • E tshwere ditlhahlobo tse 16 tsa mantlha. • Tokomane ena ke e nngwe ya ditokomane tsa “School Assessment plan”.

v

RE FETISA DITEBOHO HO BA LATELANG: Provincial Task Team: Dr D. Reddy CES :ECD/FP Ms W. Pretorius DCES:ECD/FP Ms N.P. Manxiwa DCES:ECD/FP DISTRICT OFFICE TASK TEAM: MS T.N.Ngaleka DCES:ECD/FP EDUCATORS: MS T.P.Mahlasela Principal Phaphama Sen.Primary Ms K.Hlapisi Ilingelethu Jun.Sec. Ms M.A.Ntanjana Mohoabatsane Jun.Sec. Ms S.R. Mosia Naledi Jun. Sec. Ms F.N.Nobheqwa Luzie Jun. Sec. Ms N. Ngqono Phaphama Sen. Primary Ms G.H. Lerotholi Remang Motheo Sen. Primary Ms N.G.Ntokoane Matsoane Sen. Primary Ms P.Phera Mbizeni Sen. Primary Ms L. Mnja Seqhobong Jun.Sec. Ms L.Kalatile Mosana Jun. Sec.

vi

DIKAHARE

SELELEKELA i

MAQITI A HO NTLAFATSA KATLEHO YA MOITHUTI ii - iv RE FETISA DITEBOHO HO BA LATELANG v LEWA LA NTLAFATSO YA KATLEHO YA MOITHUTI –PUO YA LETSWELE 1 - 16 TLHAHLOBO YA MANTLHA :MOHLALA 17 - 18 TLHAHLOBO YA MANTLHA -------------PUO YA LETSWELE 19 - 22 DI “LO” TSE THONTSWENG TSA TLHAHLOBO YA MANTLHA 23 HLOKOMELA 24 HO SEBEDISITSWE 24

1

LEWA LA NTLAFATSO YA KATLEHO YA MOITHUTI – PUO YA LETSWELE GRADE R

LO 1 : HO MAMELA

TERM 1 TERM 2 TERM 3 TERM 4

AS:1O mamela ka hloko dipotso,ditaelo le ditsibiso le dikarabo tse loketseng.

O latela taelo e le nngwe ha a botswa dipotso. THLAHLOBO O mang?Morutabana o sebedisa checklist ho lekola bana.

O latela ditaelo tse pedi. TLHAHLOBO .Fane ya hao o mang? O dula ho kae? Morutabana o sebedisa rubric ho ba hlahloba.

.O latela ditaelo tse tharo. THLAHLOBO .O na le dilemo tsse kae? .Haeno le ba kae? .Wena o wa bo kae? O sebedisa checklist.

O latela ditaelo tse nne. Morutabana o sebedisa ditsshwantsho ho botsa dipotso tse latelang mohlala:Le bona eng setshwantshong? Batho bana ba ba kae? TLHAHLOBO Morutabana o sebedisa”checklist”ho lekola kutlwisiso ya bona

AS:2Ho bontsha ho mamela ka hloko a sa phatsamise,a bontsha tlhompho ho sebui ba nehana menyetla.

Ba mamela pale ka hloko. Morutabana o phetela bana pale a sebedisa ditshwantsho. TLHAHLOBO Morutabana o sebedisa “checklist”ho ba hlahloba.

O mamela a sa phatsamise.Morutabana o tla sebedisa ditshwantsho ho ba hlokolotsi. TLHAHLOBO Bana ba botswa dipotso mabapi le pale Morutabana o sebedisa “checklist”

O bontsha tlhompho ho sebui.Morutabana o sebedisa ditshwantsho tse hohelang bana ho tle ba be le thahasello ya pale. TLHAHLOBO Bana ba beha ditshwantsho ka tatellano.O sebedisa “observation sheet”

Ba nehana menyetla.Bana ba nehana menyetla ya ho pheta pale.Ngwana ka mong o nka karolo TLHAHLOBO Ngwana ka mong o sebedisa ditshwantsho ho di latellisa ho bontsha kutlwisiso.O sebedisa”observation sheet”

2

Ba bina dipina tse bobebe. Morutabana o ruta bana pina a bile a ba bontsha ka matsoho.Bana ba latella hore morutabana o bina jwang. TLHAHLOBO Bana ba bina ka dihlopha.

Ho bapalwa dikarolwana tsa pale.Bana ba rutwa ho bapala dikarolwana tsa pale.Ba rala ditshwantsho ka pale TLHAHLOBO Ba kgona ho rala ditshwantsho ka tatellano

AS:3Ba mamela ka thabo puo ya molomo(dipina tse bobebe,dithothokiso tse kgutshwane le dipale)ba bile ba bontsha kutlwisiso. *Ba bapala dikarolwana tsa pale le dipina le di(rhymes) *Ba kopanela sekoto sa pina ka nako e lokelang. *Ba rala ditshwantsho ka pale le dipina. *Fana ka mooko taba o be o hlokomele boteko ba puo ya molomo. *Beha ditshwantsho ka tatellano. AS4:O bopa dituma-nngwe. *O hlokomela mantswe a bopilweng ka medumo. *Kgetholla pakeng tsa medumo e fapaneng. *Arola mantswe a buang a dinoko tse ngata ka dinoko tsa ona (le-be-se) ka ho opa diatla kapa ho letsa moropa

Bana ba tla mamela medumo le merethetho (rhymes) ka thuso ya Morutabana. TLHAHLOBO: Morutabana o tla lekola hore bana ba tseba ho bina le hore na ba utlwa

Ba etsa dithothokiso tse kgutshwane.Morutabana o etsa thothokiso mme bana ba latela ka morao.Bana ba etsa thothokiso ka dihlopha. TLHAHLOBO Bana ba etsa ka bobedi. Bana ba nka karolo ho bina le merethetho(rhymes) ho leka ho arola medumo ba thuswa ke morutabana TLHAHLOBO: Bana ba ya tseba na ho bina ba ela hloko

Ba etsa pale e kgutshwane.Morutabana o etsa pale mme bana ba mametse ka hloko le thahasello.O sebedisa ditshwantsho tsa pale eo a e phetang. TLHAHLOBO Bana ba pheta pale ka ditshwantsho ho bontsha kutlwisiso. Bana ba arola mantswe ka dinoko tsa ona ba opa diatla kapa ba sebedisa moropa. TLHAHLOBO: Bana tseba ho arola mantswe ka nepo le ho nepahanya medumo le diletswa ho sebediswa

Bana ba mamela dipale le dipina.Bana ba etsa sedikadikwe ba bine ba be le nako ya pale TLHAHLOBO Morutabana o sebedisa”checklist”ho hlahloba bana

3

*O arola dipolelo tsa molomo ka mantswe a bomong *ho elellwa mantswe le dipina tse nang le medumo e tshwanang ( tshepe e ya le bitsa- ting, tong, do, ting, tong, do). LO :2 HO BUA. AS1:Ho bua ka lelapa le metswalle. AS:2O ntsha maikutlo a hae a bile a tshwantshiso ka batho ba bang.

morethetho ho sebediswa “observation sheet” Bana ba sebedisa mabitso a bona ho bontsha phapang ya medumo.Morutabana o tla mamela hore bana ba a bitsa ka nepo. TLHAHLOBO Morutabana o hlahloba bana ka ho sebedisa “checklist” Ba pheta ditaba ka bobona.Ba bua ka malapa a habo bona. TLHAHLOBO O sebedisa “checklist” ho hlahloba.

merethetho e fapaneng ho sebediswa “observation sheet” Bana ba mamela dipale le dipina ho bona phapang ya medumo,le merethetho(rhymes) Morutabana o re bana ba bolele medumo. TLHAHLOBO O sebedisa “checklist” ho hlahloba. Ba bua ka malapa a habo bona le mesebetsi ya setho ka seng lapeng. TLHAHLOBO Bana ba pheta dipale ba itshwantshisa ka batho ba bang j.k. nna ke

“checklist” Bana ba nka karolo ba bina dipina tse nang le morethetho e tshwanang ba bile ba e bapisa. TLHAHLOBO O sebedisa”checklist”ho hlahloba Bana ba pheta ditaba ka bobona ba sebedisa mantswe ho aha dipolelo,ba bua ka metswalle ya bona. TLHAHLOBO O sebedisa”

Bana ba taka le ho seha ditshwantsho tsa mabitso a qetellang ka modumo o itseng. TLHAHLOBO O sebedisa”observation sheet” Bana ba dutse ka dihlopha ba qoqa ka malapa le metswalle ya bona TLHAHLOBO O sebedisa”observation sheet”

4

AS:3 O a ithoka a be a bue a sebedisa thothokiso le dipina tse kgutshwane AS:4 O sebedisa puo ho ithabisa. Mohlala:a sebedisa mantswe a ipheta-phetang. AS:5 O botsa dipotso moo ngwana a sa utlwisiseng a

.Morutabana o re bana ba etse sedikadikwe ba dumedisane ba etsa dipale. TLHATLHOBO O sebedisa “observation sheet” Ba etsa sedikadikwe ba bine,ba etsa le dipale, leditshomo.O sebedisa di rubrics. Morutabana o phetela bana pale a sebedisa

mme.O sebedisa “checklist”. .Hoseng ba etsa sedikadikwe e be ba bina ba pheta le dipale. TLHATLHOBO O sebedisa “ checklist”. .Bana ba ilo botsa ka dilotho ba kgutle ba di etse phaposing. TLHAHLOBO Ha ba di etsa jwalo morutabana o ba hlahloba ka “rubric” Bana ba bina pina le morutabana e bontshang

observation sheet” Bana batla bua ka batho ba ba ratang bophelong ba bona jwaloka:dipapadi tsa bolo, dipini le batho ba baholo ba baratang jk ntate Mandela. TLHAHLOBO Bana batla seha dibapadi tseo ba diratang tlasa tataiso ya morutabana. O sebedisa “checklist” Ba etsa dithothokiso ka dihlopha.O sebedisa checklist. Bana ba etsa thothokiso ka tataiso ya

Bana ba tla etsa papadi ya kalaneng,ngwana ka mong o bontsha sebini kapa sebapadi seo a se ratang. TLHAHLOBO Bana ba araba dipotso ho ya ka moo ba botswang ka teng.O sebedisa”observation sheet” Bana ba etsa merethetho(rhyme)tse bontshang pheta-pheto,jwaloka:serurubele ha ntse se qhoma,qhoma TLHAHLOBO Morutabana o sebedisa”observation sheet” Ngwana ka mong o phetela sehlopha pale.

5

bile a batla tlhaloso a arabe ka ho hlakileng. AS:6 O fetisa melaetsa. AS:7O pheta diketsahalo tsa boiphihlelo ba hae

pheta-pheto ya mantswe.Jwaloka:a ya,a ya;a ya a fihla. TLHAHLOBO Bana ba botswa dipotso mabapi le pale.O sebedisa observation sheet” Bana ba bontsha tsela eo re fetisang melaetsa ka yona. Bana bat la tseba ho fetisa melaetsa ka mokgwa wa molomo, ka lengolo,ka setshwantsho. TLHAHLOBO Morutabana o botsa bana dipotso tse latelang: (mahaeng melaetsa e fetiswa jwang).O sebedisa “checklist” ho lekola kutlwisiso ya bana Morutabana o phetela bana pale ba mametse ka

pheta-pheto ya mantswe jk.tweba tse tharo,tse foufetseng,mosadi wa morwa a di poma mehatla a di etsa sophoro,ha ke so bone sehloho se se kalo sa tweba tse tharo TLHAHLOBO O sebedisa”observation sheet” Ngwana o rutwa ho fetisa molaetsa ka mohala,mohala wale tsoho le seyalemoya. Bana ba etsa dipapadi tse tshwanang le ho founa, kapa ho rekisetsana. TLHATLHOBO Morutabana o botsa bana dipotso .A ka sebedisa “ checklist” Bana ba pheta dipale tsa bona.Morutabana o

morutabana a bontsha kgatello le pheta-pheto ya mantswe jk.nkgono makalana-a tswa,a tswa a ketoha TLHAHLOBO O sebedisa”observation sheet” Morutabana o tla bontsha bana tsela tsa ho bua founong Ngwana o fetisa molaetsa ka pina. TLHAHLOBO Ngwana ka mong o bontsha hore mohala o arajwa jwang,jwalo-jwalo. Morutabana o sebedisa di rubrics ho lekola kutlwisiso ya bana.

Bana ba dutse ka dihlopha ba phetelana

TLHAHLOBO O sebedisa”rubric”ho hlahloba Ngwana ka mong o pheta pale ka ho matahanya ditshwantsho ka tatellano ho ya ka kutlwisiso ya hae ya pale e bukeng. TLHAHLOBO Ho hlahlojwa hore bana ba kgona ho matahanya ditshwantsho ka nepo ho sebediswa”rubric” Bana ba hlokomela merethetho e fapaneng mantsweng a dipina le

6

AS:8O pheta dipale tsa hae le tsa ba bang ka mantswe a hae AS:9O nka karolo ho bontsha boitshepo ka ho hlakileng. AS 10:O sebedisa puo ka kelo hloko ha a bua le ba bang. AS 11:O bontsha ka diketso mekgwa e fapaneng ya ho bua LO 3 BALA O SENOLA AS1:O sebedisa dintho tse bonahalang ho bontsha moelelo. *O sheba dithswantsho le difoto katlhloko, a bile a hlokomela dintho tse

hloko. TLHAHLOBO ba araba dipotso ho ya ka kutlwisiso ya bona paleng.O sebedisa “observation sheet” Bana ba etsa sedikadikwe hoseng ba pheta dipale ka bonngwe ka mantswe a hae TLHAHLOBO Morutabana o botsa bana dipotso hoya ka dipale tsa bona ho bona kutlwisisa ya bona paleng. O sebedisa “checklist” Bana ba etsa sedikadikwe ba rale ditshwantsho ho ya ka pale. THLAHLOBO Morutabana o lekola ditshwantsho tsa bana, ho

laela bana ho dula ka dihlopha mme ba phete dipale.O sebedisa “checklist” Ngwana ka mong o pheta pale sehlopheng ka mantswe a hae TlHAHLOBO Morutabana o lekola hore ngwana o pheta pale ka ho hlakileng a bitsa mantswe ka ho nepahetseng. O sebedisa “rubric” Morutabana o tla Maneha ditshwantsho leboteng,bana ba tla etsa pale ho ya ka ditshwantsho tseo. TLHAHLOBO

dipale. TLHAHLOBO Morutabana o tla hlahloba sehlopha ka seng ho bona kutlwisiso ya bona.O sebedisa “rubric” Ngwana o pheta pale ya e mong ka mantswe a hae. THLAHLOBO Morutabana o lekola hore ngwana o a kgona ho mamedisa se phetwang ke e mon O sebedisa “ rubric” ho lekola kutlwisiso ya bona. Bana ba etsa sedikadikwe ba rale ditshwantsho ho ya ka pale. Ba bile ba sebedisa difoto ho sheba dintho tse

dithothokiso mohlala:nkgono makalana,a wela ka pitseng a kgangwa ke tapole ya mo dula qoqothong a wa,a wa,a ketowa. TLHAHLOBO Ho hlahlojwa hore bana ba kgona ho hlokomela merethetho.Ho sebediswa”rubric” Ba bala ba bile ba amahanya ditshwantsho le mantswe ho tlapantsho/papetlwa kappa bukeng. TLHAHLOBO Ho hlahlojwa hore bana ba kgona ho utlwisisa mantswe le ditshwantsho ho sebediswa”rubric” Ngwana ka mong o pheta pale ka ho nyalanya ditshwantsho ka tatellano ho ya ka kutlwisiso ya pale e bukeng. TLHAHLOBO Ho hlahlojwa hore bana ba kgona ho nyalanya ka nepo ho sebediswa

7

tshwanang le ka boiphihlelo. *O hlwaya setshwantsho ka seo a kileng a se bona. *O etsa moelelo ka pale ya setshwantsho. *O nyalanya setshwantsho le mantswe. *O sebedisa meralo ho utlwisisa dipale tsa dibuka. AS2: O tshwantsha ketsahalo ya ho bala ka: *Ho tshwara buka ka mokgwa o nepahetsing a phetla maqephe, a sheba mantswe le ditshwantsho,a utlwisisa tswalano pakeng tsa ditshwantsho le mantswe,a sebedisa ditshwantsho ho ntsha maikutlo. *O hlalohanya ditshwantsho le mongolo Mohlala:a tsebe ho supa

bona hore ba diradile jwang. O sebedisa “ checklist” ho lekola kutlwisiso Morutabana o tla re ngwana a tshware buka a be a phetle a bone hore bay a utlwisisa na. TLHAHLOBO O sebedisa “ rubric” ho lekola kutlwisiso ya bana. Bana ba tshwere dibuka tsa bona, mme morutabana o ba bontsha

Morutabana o tla mamela bana ha ba pheta pale ho ya ka ditshwantsho. O sebedisa “ rubric” ho lekola kutlwisisa ya bana. Morutabana o bitsa mantswe mme bana bona ba kgetha setshwantsho se tsamaelanang le ona THLAHLOBO Morutabana o tla sheba hore bana bay a kgona ho hlalohanya mantswe le setshwantsho. O tla sebedisa “ checklist” o lekola kutlwisiso ya bana. Ngwana ka mong o tshwere buka a e feto-fetola ha ba bang ba

tshwanang ho pheta pale. TLHAHLOBO Morutabana o tla sheba hore bana bay a kgona ho matahanya difoto le ditshwantsho. O sebedisa “ checklist” ho lekola kutlwisiso. Bana ba rala ditshwantsho. Morutabana o neha bana ditshwantsho tse fapaneng ba dutse ka dihlopha,e be bar ala ditshwantsho ka bona. TLHAHLOBO Morutabana o tla sheba hore ba kgona ho rala ditshwantsho na? O tla sebedisa “ checklist” ho lekola kutlwisiso ya bana Bana ba ntsha maikutloa bona ho ya ka ditshwantsho tseo ba di

“rubric” Ba bala ba bile ba amahanya ditshwantsho le mantswe ho tlapangollo/papetla/bukeng. TLHAHLOBO Ho sebediswa “rubric” ho lekola kutlwisiso. Bana ba bala ba supa mantswe a tlasa/pela setshwantsho ho toboketsa kamano pakeng tsa mantswe le

8

mantswe ho ena le ditshwantsho ha a bala . AS 3: O bontsha moelelo wa se ngotsweng ka ho: *O utlwisisa sepheo sa se ngotsweng hore se na le moelelo(se ngotsweng se ka bolela lebitso la hae). *Ba bala ka dihlopha le morutabana. *O kopanya tsebo ya hae ha a bala le morutabana ha shebeletsi Telebishini (TV) le ditshwantsho. *O hlalosa,a fane ka maikutlo ka dibapadi tsa dipale le telebishini (TV) AS 4: O qala ho lemoha le ho fana ka moelelo wa

tsela eo buka e tshwarang ebile e phetlwang ka yona Tlhahlobo Morutabana o tla re ngwana a tshware buka a be a phete a bone hore ba ya utlwisisa na,o sebedisa “ rubric” ho lekola kutlwisiso ya bona. Morutabana o balla bana dipolelo ,mme a ba hlalosetse hore mongolo o mong le o mong o na le seo o se hlalosang. O ba ngolla mabitso a bona .Ngwana ka mong o ngola lebitso la hae . TLHAHLOBO Morutabana o tla potapota a sheba hore ngwana e mong le e mong o ya kgona ho ngola lebitso la hae kapa tjhe.. O sebedisa “rubric” ho lekola kutlwisiso ya bona O hlokomela mantswe a ngolwang le a buwang.

ntse ba mo bontsha tsela e nepahetseng. Tlhahlobo Bana ba hlahlojwa tsela e nepahetseng ya ho tshwara dibuka ho sebediswa “ observation sheet”. O balla hodimo lebitso la hae kapa lentswe lefe kapa lefe tikolong, ho ya ka matshwao kapa setshwantsho seo a se boneng.(mohlala – MTN- Vodacom,ha Pep,KFC,Shoprite,dibakeng jj. TLHAHLOBO Morutabana o sedisa “checklist” ho lekola kutlwisiso. O balla hodimo lebitso la hae le a ngotsweng

Bonang bukeng, ha ba ntse ba phetla. Tlhahlobo Ho sebediswa “ rubric” ho lekola hore bana ba kgona ho ntsha maikutlo. Bana le morutabana ba mamela pale,ba shebelle ditshwantsho Telebishining a ntse a ba hlalosetsa se buuwang. TLHAHLOBO Morutabana o botsa bana dipotso tse ipapisitseng le pale. Bana ba araba dipotso. TLHAHLOBO Morutabana o sebedisa “checklist” ho lekola kutlwisiso ya bana. Ngwana ka mong o bala buka ya

setshwantsho. TLHAHLOBO Ho sebediswa “observation sheet” ho lekola kutlwisiso. Bana ba sheba matshwao kapa ditshwantsho mme ba bala mantswe kapa ditaba ka tatellano. TLHAHLOBO Ho lekolwa tatellano ya dintlha. Ho sebediswa “observation sheet/rubric”. Bana ba sheba ditshwantsho kappa matshwao mme ba bala mantswe

9

ditlhaku. *O hlokomela mantswe a ngolwang hore a tshwana le a buuwang. *O hlokomela ho balla hodimo mantswe jwalo ka lebitso la hae le ngolwa tikolong. *A bale buka ya ditshwantsho e nang le dipolelwana tse bonolo. AS: 5Ba qala ho lemoha medumo. *Ba lemoha ditumammoho le ditumanotsi. *Ba lemoha le ho bitsa ditlhaku tsa nteterwane tse tlwaelehileng,haholo-holo. Tlhaku e qalang lebitso la hae. *Ba lemoha mantswe a nang le raeme,dipineng tse kang,tlong sekolong……….

O sebedisa setshwantsho ho hlalohanya mantswe a ngolwang le a buuwang. TLHAHLOBO Morutabana o lekola hore bana ba tseba kamano ya mantswe a ngolwang le a buang.O sebedisa “rubric”. Bana ba kgetha dituma-mmoho le ditumanotshi tse fapaneng mabitsong a bona, ho netefatsa le ho matlafatsa seo ba neng ba ithuta ka sona. Mohlala:”s” ho sebolai, mosele,le tse ding. TLHAHLOBO Morutabana o hlahloba hore bana ba kgona ho hlokomela ditumammoho ho sebedisa “ rubric”

tikolohang.O maneha ditshwantsho,e be ngwana ka mong o balla lebitso la hae hodimo. TLHAHLOBO O lekola hore bana ba tseba ho balla hodimo.O sebedisa “rubric” Morutabana o etsa pale ka lenyalo la tumanotshi le ditumammoho(a sebedisa ditlhaku tse fapaneng “t “le “e”) TLHAHLOBO Bana ba seha ditlhaku tse fapaneng ho tloha ho dimakaseneng.Ho sebediswa”rubric”

ditshwantsho. Bana ba amahanya setshwantsho le ditaba. TLHAHLOBO Morutabana o lekola hore bana ba tseba ho bala ditaba ba ikamahantse le setshwantsho.O sebedisa “checklist”. Bana ba ka bapala ba taka ba etsa dipaterone ba sebedisa lehlabathe Kapa pente. Tlhahlobo. Ho sebediswa rubric ho hlahlojwa mosebetsi wa bana

kappa ditaba ka tatellano TLHAHLOBO Ho lekolwa tatellano ya dintlha ho sebediswa “observation sheet /rubric” Bana ba seha ba bile ba manamisa ba etsa lethathamo la dintho tseo ba ratang hore di ka rekwa ba tshwantshisa moreki le morekisi ba sebedisa fono-fono. TLHAHLOBO Ho hlahlojwa tsela eo bana ba fetisang melaetsa ka yona. Ho sebediswa “ rubric”

10

LO:4 MONGOLO AS: 1 Ba leka ho ngola: *Ba fetisa melaetsa ka ho sebedisa meralo ho qala ho ngola. *Ba aha ditlhaku ka ditsela tse fapaneng.Ba sebedisa mmele ya bona ho bontsha dibopeho,ba ngola le lehlabatheng. *Ba utlwisisa hore mongolo le moralo hadi tshwane. Ba ngola ba be ba botse ba moelelo wa se ngotsweng. *O ngola a bile a kopa ba bang ho ka moelelo wa se ngotsweng.

Morutabana o tla phetela bana pale a re bana ba bope setshwantsho se amanang le pale eo (mohlala - pale ya ntja.) TLHAHLOBO Morutabana o tla lekola hore bana ba a kgona ho rala setshwantshiso sa ntja .O sebedisa “checklist” ho hlahloba kutlwisiso ya bana.

Morutabana o tla ba ngolla ditlhaku a ba rute ho bopa mabitso. TLHAHLOBO Morutabana o re bana ba ikopanyetse ditlhaku ho bopa mabitso. O sebedisa “ rubric” ho hlahloba kutlwisiso ya bana.

Morutabana o tla ngolla bana mabitso a re bana ba iketsetse moralo ka mantswe ao. TLHAHLOBO Morutabana o tla lekola hore bana ba nyalantse mabitso le meralo na. O sebedisa “checklist” ho hlahloba kutlwisiso.

Bana ba seha ba bile ba manamisa ba etsa lethathamo la dintho tseo ba di ratang hore di ka rekwa.Ba tshwantshisa moreki le morekisi ba sebedisa fono-fono. TLHAHLOBO Ho hlahlojwa ho sebediswa”rubric”ho hlahlojwa tsela eo bana ba fetisang melaetsa ka yona

*Ba bua ka meralo le mengolo ya bona. *Ba tshwantshisa hoetsa

Morutabana o tla fa bana mosebetsi wa ho rala ditshwantsho ka malapa a

Morutabana o tla ngolla bana ditlhaku tsa mabitso ebe o re

Morutabana o tla re bana ba ngole mabitso a meralo ya bona eo ba

Bana ba seha ba bile bamanamisa ba etsa lethathama la dintho tseo ba ratang hore di ka rekwa.Ba

11

mesebetsi e fapaneng (mohlala :melaetsa ya mehala,lenaneo la dintho tse tla rekwa) *O sebedisa ditlhaku le dipalo ho emela mongolo wa puo,haholo-holo ditlhaku tsa lebetso le dilemo tsa hae. *O bala mongolo wa hae ha a kupilwe ho etsa jwalo.

ha bona mme baithuti batla hlalosa motho ka motho. TLHAHLOBO Morutabana o tla sheba hore na bana ba kgonnne ho rala motho ka mong lapeng.O sebedisa “rubric” holekola kutlwisiso ya bana.

ngwana a bope lebitso la hae ka ditlhaku tseo abe a bale hore lebitso la hae le hae le entswe ke dithlaku tse kae. TLHAHLOBO Morutabana o tla sheba hore na ngwana ka mong o kgonne ho bopa lebitso la hae e be o bolela hore lebitso leo le entswe ka ditlhaku tse kae.O sebedisa “ rubric” ho lekola kutlwisiso ya bana.

e entseng.Ha ba qetile are ba moballe ona. TLHAHLOBO Ngwana ka mong o tla bala mabitso a a ngotseng.O sebedisa “checklist” holekola kutlwisiso.

tshwantshisa moreki le morekisi ba sebedisa fono-fono TLHAHLOBO Ho tla sebediswa”rubric”ho lekola tsela eo bana ba fetisang melaetsa ka yona

*Ngwana o qala letsohong le letona ho ya hole letshehadi,hodimo le ho ya tlase ho bontsha boiteko ba ho qala ho ngola. *O kopa mantswe a ngotsweng disebedisweng tse ka tlung. *O etsa boiteko ka mekga ya mengolo, a sebedisa dithlaku. *Ngwana o tshwara-tshwara dibediswa tsa ho ngola tse jwalo ka ditaki(cryons) le dipetleloto.

Morutabana o ruta bana hore ba tshware petleloto jwang,ba ise hodimo letsohong le letona le le letshehadi.Ba ngola mantswe a disebedisweng tse ka tlung. TLHAHLOBO Morutabana o tla sheba hore na ba kgonne ho kopa mantswe ka nepo.

Morutabana o tla fana ka ditlhaku a re bana ba bope mabitso. TLHAHLOBO Morutabana otla sheba hore bana ba kopantse ka bokgoni na.O sebedisa “ rubric” holekola kutwisiso ya bana

Morutabana o tla fa bana ditshwantsho ba ditake ka mebala e fapaneng. TLHAHLOBO Morutabana o tla lekola hore ba takile ka mebala e tshwanelehileng a sebedisa “ checklist” ho lekola kutlwisiso ya bana.

Morutabana o beha bana ka dihlopha,e be sehlopha ka seng o se neha ditlhaku se bope mabitso ka tsona TLHAHLOBO Ho sebediswa”rubric” ho lekola bokgoni le kutlwisiso ya ho bopa ditlhaku

12

LO 5 NAHANA BATLA MOHLODI WA TABA AS 1: O sebedisa puo le kutlwisiso ka: .*Ho bontsha tsebo ya kaho ya mantswe jk bo kae, tekanyo, sebopeho, nqa, mmala, ho phakisa, nako dilemo. AS:2 Sebedisa puo ho nahana le ho fumana mohlodi wa taba.

Morutabana o sebedisa dipina le dipapadi ho ruta mebala,dibopeho le tse ding. O sebedisa pale ho ruta tlhahlamano ya dintlha a sebedisa ditshwantsho(mohlala: Ho bontsha qalo bohare le qetelo) TLHAHLOBO Morutabana o lekola hore bana ba bopile ba ba ba taka ka makgethe dibopeho tse fapaneng. O sebedisa “checklist “ ho lekola kutlwisiso ya bona. Bana ba sebedisa dintho tse tshwanang ka mmala, ka sebopeho, ka bokakang

Bana ba dula ka dihlopha ho etsa dipale. Morutabana o tla botsa bana dilemo tseo ba hlahileng ka tsona bat la rala dialemanaka tsa matsatsi a tlhaho. TLHAHLOBO Morutabana o tla re ngwana ka mong a bontshe dilemo tsa hae ka menwana. O sebedisa “rubric” ho lekola kutlwisiso ya bana Bana ba ka bontsha hore na dintho di bewa jwang ho ya ka tatellano

Morutabana o sebedisa dintho tse bonwang ho ruta bokakang (mohlala - mobu, metsi diswiti,le bona jj) Morutabana o sebedisa lethathamo la dipale le dipapadi mme ho etswa diketsahalo tsa ka mehla.jwalo ka ditumediso, maemo a lehodimo, matsatsi a beke, matsatsi a tswalo le thathamo la ditaba. TLHAHLOBO Ho sebediswa “checklist/observation sheet” Ngwana o sheba dintshwantsho a hlokomela tshwano le

Morutabana o ruta ka nqa(direction),a sebedisa dipina,dipapadi le dipale.Bana ba bala ka lefatshe-leboya,borwa, bophirimela le botjhabela. TLHAHLOBO Morutabana o sebedisa”rubric” kapa”checklist” Bana ba fana ka dikarolwana tsa dintho tse feletseng [mohlala - ditho tsa mmele.Ho binwa dipina, hlooho-

13

*Qolla o be o kgethe dintho tse tshwanang le tse fapaneng . *Nyadisa dintho tse tsamayang mmoho o be o bapise dinhto tse tse fapaneng . *Beha dintho ka tatelano(mohlala:beha dintho tsa ho bapala ka lebokoseng ,beha dipuka rakeng le ditaki ka mabokoseng *Ho ntsha dikarolwana nthong e efeletseng j.k. ditho tsa mmele. AS:3 Sebedisa puo ho etsa dipatlisiso. *O botsa dipotso a batla ditlhalosetso *Ho fana ka tlhaloso le tharollo *Ho hlahisa tharollo le qeto *Tharollo bakeng sa ho qetalla malepa

le tse ding tse tshwarehang tse fumanwang ka phaposing. TLHAHLOBO Morutabana o sebedisa “observation sheet” Morutabana o tla balla bana pale mme a ba botse dipotso .Bana ba araba dipotso tse amanang le pale e phetilweng. TLHAHLOBO Morutabana o tla botsa bana dipotso. O sebedisa”rubric”ho lekola kutlwisiso ya bona.

le ho tshwana ha tsona. TLHAHLOBO. Morutabana o sebedisa “checklist” ho lekola kutlwisiso ya bana. Morutabana o fanyeha setshwantsho mme a re bana ba qoqe ka sona.Ha ba qeta ho hlahisa maikutlo a bona a ba fe tlhalosetso e nepahetseng. TLHAHLOBO Morutabana o botsa dipotso tse amanang le pale [mohlala – “Ha re ya tshwanela ho tsamaya kae re le bang?”] O

phapang ntle le tataiso. TLHAHLOBO Ho sebediswa “rubric”. Bana ba fana ka tlhaloso le tharolo ho seo ba se fumanang dipatlisisong, mme ba rarolla malepa le moraba-raba. TLHAHLOBO Ho sebediswa “checklist” ho lekola bana.

mahetla-sefuba- le letheka-mangwele le menwana TLHAHLOBO Ho hlahlojwa kutlwisiso ya bana ya ho mamela ditaelo, bokgoni ba ho hlokomela ditho tsa eng kappa eng. Ho sebediswa “rubric” Ba fana ka tlhaloso le tharollo ya malepa le moraba-raba ka tshebediso ya dikotwana tse siyanang ho ya ka bokgoni ba ngwana TLHAHLOBO Morutabana o sebedisa “rubric/checklist”ho lekola bokgoni ba bana

14

AS:4 Ho ntshetsa pele tsebo *Qolla tsebo e kgethehileng ho ditlhaloso

Bana ba taka moaho wa moo ba ratang ho sebetsa teng. TLHAHLOBO Morutabana o tla sheba hore ngwana o radile hantle moralo wa seo a ratang ho ba sona.O sebedisa”rubric”ho lekola kutlwisiso ya bana.

sebedisa”checklist”ho lekola kutlwisiso. Ho manehilwe ditshwantsho tse nang le mesebetsi e fapaneng, ebe ngwana o kgetha wa hae a fane ka mabaka. TLHAHLOBO Ho sebediswa “rubric.”

Bana ba sebedisa setshwantsho ho iqapela pale,ngwana ka mong o bua ka setshwantsho kapa pale ya hae dihlotshwaneng. TLHAHLOBO Morutabana o thusa bana ho itekola (peer assessment)Ho sebediswa “ observation sheet”.

Ngwana ka mong o qoqa pale ya hae a sebedisa setshwantsho,a qoqela sehlopha kaofela a bua ka boitshepo haholo. TLHAHLOBO Ho lekolwa hore bana ba kgona ho hlahlamanya dintlha ka nepo ho sebediswa”checklist”

LO 6:KAHO LE TSHEBEDISO YA PUO. AS:1 Nyalanya medumo ho ditlhaku le mantswe ka: *Ho hlokomela hore mantswe a tswa ho medumo. *Ho hlokomela medumo qalong ya mantswe ya mantswe a mang

Bana ba etsa sedikadikwe, morutabana o etsa thothokiso e bontshang medumo e mantsweng. Mohlala wa thothokiso: “a” - o lefahla le - “o” -feela o leotwana. O ka qhiletsa -“a” TLHAHLOBO Bana ba tshwaya ‘a’ mantsweng ho bontsha kutlwisiso. O sebedisa “rubric” ho

Bana ba ithuta medumo ho tswa mantsweng a thothokiso,pina kapa pale [mohlala - “ Serema o rema sefate se nang le sekgo ka selepe”. TLHAHLOBO Ho sebediswa “checklist” ho hlahloba mosebetsi.

Ho badiswa pale ho sebediswa ditshwantsho ho hlokomedisa bana medumo qalong ya mantswe,le ditlhaku ka ho siyana ha tsona. TLHAHLOBO Bana ba seha ditlhaku dimakasineng ho bontsha kutlwisiso. Murutabana o sebedisa “checklist” ho

Bana ba ngollwa mabitso ha bona ba kgetha medumo e itseng. TLHAHLOBO Ho hlahlojwa tsebo ya bana ho sebediswa”rubric”

15

hlahloba. hlahloba. AS: 2 O sebetsa ka mantswe ka ho: *Bokella mantswe a bitswang ka ho tshwanang(Rhyme) dihlotshwaneng. * Hlokomela mantswe,ditlhaku le dipaka mongolong.

Morutabana o etsa thothokiso e kgutshwane e bontshang mantswe a bitswang ka ho tshwanang. TLHAHLOBO O sebedisa “checklist” ho hlahloba ha bana ba etsa dithothokiso.

Bana ba sebedisa dimakasine ho seha mantswe a bitsehang ka ho tshwana. Ba sebedisa le ditshwantsho ho bontsha moelelo. Ba manamisa ho papetlwa e kgolo ditshwatsho le mantswe. TLHAHLOBO. Morutabana o sebedisa “rubric” ho hlahloba.

Bana ba etsa sedikadikwe ba etsa dithothokiso ka tseo ba di rutilweng ka bonngwe. TLHAHLOBO Morutabana o hlahloba bokgoni ba ho ithoka le kutlwisiso ya mantswe a tshwanang.O sebedisa “observation sheet”

Bana ba bontsha bokgoni ba ho ikemela ka ho kgetha mantswe a morethetho o le mong,pineng kapa thothokisong [ mohlala – “Sefate sa beha apole tse tenya,sefako sa fihla sa dihlohlora…….” TLHAHLOBO Ho sebediswa rubric kapa checklist ho lekola kutlwisiso.

AS: 3 Sebetsa ka dipolelo ho: *Buisana ka mohopolo o itseng ka ho sebedisa ditlhaloso le mantswe a bontshang ketso.

Bana ba bolele mesebetsi eo ba e ratang malapeng. Ba rala ho ya ka mesebetsi eo. TLHAHLOBO Bana ba hlahlojwa meralo ka “checklist”

Bana ba ngola mantswe tlasa meralo kapa ditshwantsho tse bontshang mesebetsi ya bona.Bana ba manamisa mesebetsi eo ba e tsang papetlong. TLHAHLOBO Bana hlahlojwa ka “hecklist”

Bana ba fuwa ditshwantsho,mme ba manamise dipolelwana tlasa tsona. Mohlala:Tsamaya,ema,robala jj TLHAHLOBO Ho sebediswa “bservation sheet”ho lekola .

Bana ba sebedisa malapi kappa letsopa ho bopa ditho tsa malapa a bona mme ba hlalosa ka mantswe a bona dipopo(art work)tsa bona TLHAHLOBO Ho sebediswa rubric kapa observation sheet ho lekola kutlwisiso

AS:4 Sebetsa ka serapa. * Bua ka temana e fumanehang paleng a hlokomela qalo, bohare le qetelo.

Morutabana o bala seratswana paleng eo a neng a ba phetetse yona Bana ba ntsha maikutlo a bona ka yona

Bana ba hlokomediswa qalo, bohare le qetelo ka mantswe a bona. TLHAHLOBO Morutabana o hlahloba

Bana ba etsa ditshomo kapa dipale ba toboketsa qalo, bohare le qetelo. TLHAHLOBO

Bana ba iqapela dipale ho ya ka ditshwantsho tseo ba di boneng ba toboketsa qalo, bohare le qetello ya pale TLHAHLOBO

16

ELA HLOKO!!!!

1. Boputswa ba leeba --- Ke kotara ya pele 2. Tala ------ Ke kotara ya bobedi 3. Tshehla ------ Ke kotara ya boraro 4. Kgubedu ----- Ke kotara ya bone

AS 5:O sebedisa puo ka nepo ho ya ka medumo, mantswe, ditlhaku, merethetho, qalo, bohare le qetello.

TLHAHLOBO O sebedisa “rubric” ho lekola kutlwisiso ya bana. Bana ba etsa medumo ya diphoofolo tse fapaneng mohlala:tonki e re “u”. TLHAHLOBO Ho sebediswa “rubric” ho lekola kutlwisiso ya bana

ka o sebedisa “rubric”. Bana ba hlokomela tshebediso ya puo tulong kapa maemong a fapaneng jwaloka puo e sebediswang metswalleng,bathong ba baholo/phaposing ya borutelo TLHAHLOBO Ho sebediswa “checklist”.

O sebedisa “observation sheet” ho lekola kutlwisiso. Bana ba etsa dithothokiso /ba a bina ho toboketsa modumo/morethetho TLHAHLOBO Ho sebediswa “observation sheet” ho hlahloba.

Morutabana o sebedisa “rubric” ho lekola kutlwisiso ya bana Bana ba pheta mesebetsi ya bona ya ka mehla/batho ba dulang le bona,ho toboketsa qalo,bohare le qetello. TLHAHLOBO Ho sebediswa “checklist” ho hlahloba.

17

TLHAHLOBO YA MANTLHA (MOHLALA) - GRADE R PUO YA LETSWELE

Lo’s Maemo a.Tekolo Lewa laNtlafatso Mesebetsi Mefuta ya tekolo LO3 qala ho lemoha le ho

fana ka moelelo wa ditlhaku .

-O hlokomela mantswe a ngolwang hore a tshwana le a buuwang. (Integration Within)

Nyalanoya tekolo Lo1 Ho mamela:AS1Bana ba mamela ka hloko dipotso, ditaelo le ditsebiso, ba bontshe kutlwisiso. LO2 Ho bua:As2 Ha moithuti a hlahisa maikutlo, a hae ka batho ba nnete kappa ba boswaswi.

Bokgoni ba ho amahanya lentswe le ngotsweng hore le tshwana le le buuwang

Tshebetso 1 -Mosowe o qoqa le bathuti ka setshwantsho se manehilweng ho tlapangollo.{Setshwantsho sa “Sello a kappa sefate se nang le serurubele ka selepe”} -Bana ba bolela seo ba se nahang ka setshwantsho mosewe o ba balla se ngotsweng ka setshwantsho. -O bala mmoho le bana ka dihlopha. (O botsa dipotso ka pale le maikutlo a bona ka setshwantsho – [dipotso tsa molomo]) Tshebetso2 Mosuwe o laela baithuti ho sebetsa ka dihlopha. Dihlopheng tsa bona ba tla seha ditshwantsho tse nang le mantswe a tobokeditseng “s”. Mona ba ka sebedisa dimakasine ho fumana ditshwantsho(mohlala – seboko, sekele, seta, jj). Tshebetso 3 Bana ba manamisa ditshwantsho tse sehilweng dibukeng tsa bona

1.Bana bay a lekolana (Learner – learner Ass. Method):- Ba tshwayana diphoso nakong eo ba qoqang ka setshwantsho. 2.Moruta bana o ya lekola Teacher-Learner Ass Method):- O hlahloba hore bana bay a kgona na ho bona moelelo wa ditlhaku le mantswe. O hlahloba hore bana bay a kgona ho thonya ditshwantsho tse nang le tlhaku “s” na. Sesebediswa sa ho lekola (Tool) “Chechlist” Bokgoni ba ho seha

Na ka tlhaku e hlokehang?

Na o tseba lebitso la setshwantsho?

Na o tseba ho le bitsa?

18

ba bile ba ngotse tlhaku “s” ho bontsha hore mabitso a ditshwantsho a toboketsa tlhaku efe. Bat la bolela mabitso a tseo ba di sehileng.

19

LENANE TSAMAISO LA TLHAHLOBO ---- PUO YA LETSWELE GRADE : R

DITHUTO-PHETHO LE BOTEBO BA THUTO. TERM 1 TERM 2 TERM 3 TERM 4 LO 1:HO MAMELA AS1:0 mamela ka hlooko dipotso,ditaelo le ditsebiso le dikarabo tse loketseng

F.A.T. √ √ √

AS2:Ho bontsha ho mamela ka hlooko a sa phatsamise,a bontsha tlhompho ho sebui ba nehana menyetla

√ F.A.T √ √

AS3:Ba mamela ka thabo puo ya molomo(dipina tse bobebe,dithothokiso tse kgutshwane le dipale )ba bile ba bontsha kutlwisiso

√ √ √

*Ba bapala dikarolwana tsa pale le pina le di(rhymes) √

√ √

*Ba kopanela sekoto sa pina ka nako e lokelang.Ba rala ditshwantsho ka pale le dipina √ √ √ *Ba fana ka mooko-taba ba be ba hlokomele boiteko ba puo ya molomo √ √ √ F.A.T. *Ba beha ditshwantsho ka tatellwano √ √ √ AS4:O bopa ditumanngwe

• O hlokomela mantswe a bopilweng ka medumo √ √ √ √

LO 2:HO BUA AS1:Ho bua ka lelapa le metswalle

√ √ √ √

AS2:O ntsha maikutlo a hae a bile a tshwantshisa ka batho ba bang √ √ √ √ AS3:O a ithoka a be a bue,a sebedisa thothokiso le dipina tse kgutshwane √ √ √ √ AS4:O sebedisa puo ho ithabisa,mohlala (a sebedisa mantswe a ipheta phetang √ √ √ √ AS5:O botsa dipotso moo ngwana a sa utlwisiseng a bile a batla tlhaloso a arabe ka ho hlakileng F.A.T. √ √ √ AS6:O fetisa melaetsa √ F.A.T. √ √ AS7:O bontsha boiphihlelo ba hae √ √ √ √ AS8:O bolela dipale tsa hae le ba bang ka mantswe a hae √ √ √ √ AS9:O nka karolo ho bontsha boitshepo ka ho hlakileng √ √ √ √ LO 3 BALA O SENOLA AS1:O sebedisa dintho tse bonahalang ho bontsha moelelo

F.A.T. √ √ √

*O hlalohanya setshwantsho ka seo a kileng a se bona √ √ √

20

*O bontsha kutlo ka setshwantsho. √ √ √ *O matahanya setshwantsho le mantswe. √ √ √ *O sebedisa meralo ho utlwisisa dipale tsa dibuka. √ √ √ ASS:2Ho bala ka ho bapala. √ √ √ *O tshwara buka ka mokgwa o nepahetsing, o phetla maqephe, a sheba mantswe le ditshwantsho tswalano pakeng tsa ditshwantsho le mantswe a sebedisa ditshwantsho ho ntsha maikutlo.

√ √ √

*O hlalohanya ditshwantsho le mongolo(mohlala:a tsebe ho supa mantswe ho ena le le ditshwantsho ha a bala)

√ √ √

ASS: 3O bontsha moelelo ka se ngotsweng √ √ √ F.A.T. *O utlwisisa sepheo sa mongolo hore o na le le lentswe le moelelo(lentswe le ka hlalosa lebitso la hae)

√ √ √

*Ba bala ka dihlopha le morutabana. √ √ √ *Ba bala ka dihlopha le morutabana. √ √ √ *O kopanya tsebo ya hae ha a bala le morutabana ha shebelletse tebishini(T.V.)le ditshwantsho. √ √ √ *O hlalosa a fane ka maikutlo ka dipapadi tsa dipale le telebishini.(T.V.) √ √ √ ASS: 4O qala ho hlokomela a etse moelelo wa di tlhaku le mantswe. √ F.A.T. √ √ *O hlokomela mantswe a ngolwang hore a tshwana le a buwang. √ √ √ *O hlokomela ho balla hodimo mantswe jwalo ka lebitso la hae le ngolwa tikolong. √ √ √ √ *A bale buka ya ditshwantsho e nang le dipolelwana tse bonolo. √ √ F.A.T. √ LO 4 MONGOLO

ASS: 1Ba leka ho ngola F.A.T. √ √ √ *Ba fetisa melaetsa ka ho sebedisa meralo ho qala ho ngola. √ √ √ *Ba aha ditlhaku ka ditsela tse fapaneng.Ba sebedisa mmele ya bona ho bontsha dibopeho,ba ngola lehlabatheng.

√ √ √ √

*Ba utlwisisa hore mongolo le moralo ha di tshwane. √ √ √ √ *Ba ngola ba be ba bontshe moelelo wa se ngotsweng. √ √ √ √ *Ba bua ka meralo ya mengolo ya bona. √ √ F.A.T. √ *Ba tshwantshisa ho etsa mesebetsi e fapaneng(mohlala:melaetsa ya mehala,lenaneo la dintho √ √ √

21

tse tla rekwa) *O sebedisa ditlhaku le dipalo ho emela mongolo wa puo.Haholo holo ditlhaku tsa lebitso le dilemo tsa hae.

√ √ √ √

*O bala mongolo wa hae ha a kopilwe ho etsa jwalo. √ √ √ √ *Ngwana o qala letsohong le letona ho ya ho le letshehadi, hodimo le ho ya tlase ho bontsha boitekoba ho qala ho ngola.

√ √ √ √

*O kopa mantswe a ngotsweng disebedisweng tse ka tlung. √ √ √ √ *O etsa boiteko ka mekga ya mengolo a sebedisa ditlhaku. √ √ √ √ *O sebedisa disebediswa tsa ho taka ka nepo √ √ √ F.A.T. ASS: 2Ngwana o tshwara-tshwara disebediswa tsa ho ngola tse jwalo ka ditaku le dipetloto. √ F.A.T. √ √ LO 5 NAHANA O BATLA MOHLODI WA TABA

ASS: 1O sebedisa puo le kutlwisiso. √ √ F.A.T. √ *Ho bontsha tsebo ya kaho ya mantswe jk bonngwe, tekanyo,sebopeho, nqa,mmala, ho phakisa,nako le dilemo.

√ √ √

ASS: 2Sebedisa puo ho nahana le ho fumana mohlodi wa taba √ √ √ √ *Qolla o be o kgethe dintho tse tshwanang le tse fapaneng. √ √ √ √ *Nyadisa dintho tse tsamayang mmoho o be o bapise dintho tsefapaneng. √ √ √ √ *Beha dintho ka tatelano(mohlala:Beha dintho tsa ho bapala ka lebokeseng,beha dibuka rakeng le ditaku ka mabokiseng

√ √

√ √

*Ho ntsha dikarolwana nthong e felletseng ditho tse mmele. √ √ √ F.A.T. ASS: 3Sebedisa puo ho etsa dipatlisiso. √ √ √ √ *O botsa dipotso a batla ditlhalosetso. √ √ √ √ *ho fana tlhaloso le tharollo. √ √ √ √ *Ho hlahisa tharollo le qeto. √ √ √ √ *Tharollo bakeng sa qetella malapa. √ √ √ √ ASS: 4Ho ntshetsa pele tsebo. √ √ √ √ *Qolla tsebo e kgethehileng ho ditlhaloso √ √ √ √ LO 6 KAHO LE TSHEBEDISO YA PUO

22

ASS: 1 Kaho ya medumo ya ditlhaku le mantswe. √ √ √ √ *Ho hlokomela hore mantswe a tswa ho medumo. √ √ √ √ *Ho hlokomela medumo qalong ya mantswe. √ √ √ √ ASS: 2O sebetsa ka mantswe. √ √ F.A.T.. √ *Bokella mantswe a bitsang ka ho tshwanang(Rhyme) dihlotshwaneng. √ √ √ *Ho hlokomela mantswe ditlhaku le dipaka mongolong. √ √ √ ASS: 3O sebetsa ka dipolelwana. √ √ √ √ *O sebedisa dithlaloso le mabitso ho ntsha maikutlo. √ √ √ √ ASS: 4 Sebetsa ka serapa. √ √ √ F.A.T. *Bua ka temana e fumanehang paleng a hlokomela qalo,bohare le qetello. √ √ √ ASS: 5O sebedisa puo e sa tlaelenang(Mohlala:modumo, mantswe,ditlhaku) √ √ √ √

Ela hloko! 1.Mmala wa leeba ---Ke kotara ya pele 2.Tala --- Ke kotara ya bobedi 3.Tshehla --- Ke kotara ya boraro 4.Kgubedu --- Ke kotara ya bone

23

DI “LO” TSE THONTSWENG TSA TLHAHLOBO YA MANTLHA – GRADE R TERM 1 LO1 – AS1 LO2 – AS5 LO3 – AS1 LO4 – AS1.1 TERM 2 LO1 – AS2 LO2 – AS6 LO3 – AS4.1 LO4 – AS2 TERM 3 LO3 – AS4.3 LO4 – 1.5 LO5 – AS1 LO6 – AS2 TERM 4 LO1 – AS3 LO4 – AS1.12 LO5 – AS2.4 LO6 – AS4

24

CHOICE OF TEXT IN THE FOUNDATION PHASE. HLOKOMELA: • Ditlhaku. • Ho teleana ha mongolo le ditshwantsho

• Boholo bonyane ba mongolo • Dikgeo pakeng tsa mabitso • Lenane la mantswe lepheng ka leng • Hlokomela tikoloho ya moithuti • Dilemo/ bokgoni. • Dingolwa le mongolo o tswang dibukeng, makasineng, dipapetleng. • Dithusathuto.

HO SEBEDISITSWE;

• National curriculum statement (Home Languege Policy) • National Policy on Assesment and Qualification For Schools (Get :12 february

2007)