PSİKOLOJİK DIŞLANMA VE PSİKOLOJİK PSİKOLOJİK DIŞLANMA VE PSİKOLOJİK AŞIRI KABULÜN DUYGUDURUM VE TEHDİT AŞIRI KABULÜN DUYGUDURUM VE TEHDİT EDİLEN GEREKSİNİMLER ÜZERİNDEKİ EDİLEN GEREKSİNİMLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ ETKİLERİ Gonca ÇİFFİLİZ Alp Giray KAYA Hayal YA VUZ Yasemin ABAYHAN Savaş CEYLAN Orhan AYDIN Deniz ŞAHİN TÜBİTAK DESTEKLİ PROJE 109K094
32
Embed
Gonca ÇİFFİLİZ Alp Giray KAYA Hayal YAVUZ Yasemin ABAYHAN Savaş CEYLAN Orhan AYDIN Deniz ŞAHİN
PSİKOLOJİK DIŞLANMA VE PSİKOLOJİK AŞIRI KABULÜN DUYGUDURUM VE TEHDİT EDİLEN GEREKSİNİMLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ. TÜBİTAK DESTEKLİ PROJE 109K094. Gonca ÇİFFİLİZ Alp Giray KAYA Hayal YAVUZ Yasemin ABAYHAN Savaş CEYLAN Orhan AYDIN Deniz ŞAHİN. GİRİŞ. - PowerPoint PPT Presentation
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
PSİKOLOJİK DIŞLANMA VE PSİKOLOJİK PSİKOLOJİK DIŞLANMA VE PSİKOLOJİK AŞIRI KABULÜN DUYGUDURUM VE AŞIRI KABULÜN DUYGUDURUM VE TEHDİT EDİLEN GEREKSİNİMLER TEHDİT EDİLEN GEREKSİNİMLER
ÜZERİNDEKİ ETKİLERİÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
PSİKOLOJİK DIŞLANMA VE PSİKOLOJİK PSİKOLOJİK DIŞLANMA VE PSİKOLOJİK AŞIRI KABULÜN DUYGUDURUM VE AŞIRI KABULÜN DUYGUDURUM VE TEHDİT EDİLEN GEREKSİNİMLER TEHDİT EDİLEN GEREKSİNİMLER
ÜZERİNDEKİ ETKİLERİÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
Gonca ÇİFFİLİZ
Alp Giray KAYA
Hayal YAVUZ
Yasemin ABAYHAN
Savaş CEYLAN
Orhan AYDIN
Deniz ŞAHİN
TÜBİTAK DESTEKLİ PROJE109K094
GİRİŞGİRİŞ
Psikolojik dışlanma (ostracism) bireyin, çoğu kez herhangi bir açıklama yapılmaksızın, başkaları tarafından yok sayılması ve grup dışında tutulması olarak tanımlanmaktadır.
(Williams, 2007)
GİRİŞGİRİŞ
Psikolojik dışlanmaya maruz kalmak; Bu davranışların hedefi olan kişinin kişisel
özelliklerine, Olayın gerçekleştiği sosyal ortamın özelliklerine, Kaynağın kim olduğuna
bağlı olmaksızın acı ve olumsuz duygudurum acı ve olumsuz duygudurum yaşanmasına neden olmaktadır.
kaynakların tüketilmesi dolayısıyla, kendi içine çekilme ve
dışlanma sürecini kabullenme ile birlikte, çaresiz ve
depresif hissetme, değersizlik algısı
YÖNTEMYÖNTEM
KATILIMCILAR:
҉� Hacettepe Üniversitesi ve İzmir Ekonomi Üniversitesi’nde
çeşitli bölümlerde okumakta olan 62 öğrenci (%36 erkek, %64
kadın)
҉� Katılımcılar, deney prosedürüne ilişkin eğitimden geçmiş
olan anlaşmalı katılımcılarla birlikte deneye alınmış ve
seçkisiz olarak deneysel koşullardan birisine atanmışlardır.
YÖNTEMYÖNTEM
SANAL TOP ÖLÇEĞİ:
Hacettepe Üniversitesi Sosyal Psikoloji Laboratuvarı Araştırma Grubu tarafından geliştirilmiştir.
İç tutarlık katsayıları;
2 maddeden oluşan Olumlu Duygu boyutu (“mutlu” ve “keyifli”); .902 maddeden oluşan Olumsuz Duygu boyutu(“üzüntülü” ve “öfkeli”); .79
POZİTİF VE NEGATİF DUYGU ÖLÇEĞİ (POSITIVE AND
NEGATIVE AFFECT SCHEDULE - PANAS):
Watson, Clark ve Tellegen (1988) tarafından geliştirilmiştir
ve Türk kültürüne uyarlama çalışması Gençöz (2000)
tarafından gerçekleştirilmiştir.
Pozitif Duygu ve Negatif Duygu alt boyutları için
hesaplanan iç tutarlık katsayıları orijinal ölçek için sırasıyla
.88 ve .87; Türkçe uyarlaması için sırasıyla .83 ve .86’dır.
YÖNTEMYÖNTEM
YÖNTEMYÖNTEM
İHTİYAÇ TEHDİDİ ÖLÇEĞİ (NEED THREAT SCALE):
Van Beest ve Williams (2006) tarafından geliştirilmiştir. Orijinal ölçeğin toplam iç tutarlık katsayısı .92’dir.
Ait Olma İhtiyacı Benlik Değeri İhtiyacı Kontrol İhtiyacı Anlamlı Varoluş İhtiyacı
Ölçeğin uyarlama çalışması, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Psikoloji Laboratuvarı Araştırma Grubu tarafından gerçekleştirilmiştir. Ölçeğin iç tutarlık katsayıları ait olma, benlik değeri, kontrol ve anlamlı varoluş güdüleri alt boyutları için sırasıyla .91, .86, .84 ve .88’dir.
YÖNTEMYÖNTEMSANAL TOP (CYBERBALL) OYUNU:
Williams, Cheung ve Choi (2000) tarafından geliştirilmiştir.
Oyun boyunca toplam 50 kez top atılmaktadır;
҉� Psikolojik dışlanmanın olduğu koşulda, katılımcılar oyunun başında iki ya da üç kez (%5-7) top atabilir, ancak oyunun sonuna kadar top bir daha kendilerine gelmediği için atamazlar
҉� Psikolojik aşırı kabul koşulunda katılımcılara diğer oyunculardan daha fazla (%35-37) top gelmektedir;
҉� Kontrol koşulunda ise tüm oyunculara eşit oranda top gelmektedir.
YÖNTEMYÖNTEM
İŞLEM:
҉� Anlaşmalı katılımcılar deney manipülasyonuna doğrudan dâhil olmamaktadırlar, yalnızca oyunun
inandırıcılığını arttırmak amacıyla her biri farklı bölümlerde okuduklarını söyleyen ve birbirlerini tanımıyormuş
gibi davranan anlaşmalı katılımcılar, gerçek katılımcıyla birlikte tüm deney prosedürlerinden geçirilmektedirler.
҉� İlk olarak, deneyin amacına ilişkin, ancak yalnızca paravan öyküyü içeren ilk onam formu tüm katılımcılara
verilmiş ve katılımcılardan formu dikkatle okumaları ve deneye katılmayı kabul ediyorlarsa imzalamaları
istenmiştir. Katılımcılara zihinde görselleştirme becerilerini incelemeye yönelik bir çalışma yapıldığı ve
kablosuz ağ ile bağlı bilgisayarlar aracılığıyla, birbirleriyle “sanal top” adlı bir oyun oynayacakları belirtilmiştir.
҉� Sanal top oyunu aracılığıyla, psikolojik dışlanma, psikolojik aşırı kabul veya kontrol koşullarından herhangi biri
seçkisiz olarak katılımcıya uygulandıktan araştırmacı odalara girerek katılımcılara ölçekleri dağıtmıştır.
҉� Daha sonra katılımcıya deneyin gerçek amacı ile ilgili bir açıklama yapılmış, eğer katılımcı herhangi bir
rahatsızlığı olmadığını ve araştırmaya katılımına onay verdiğini ifade ederse kendisine yeniden bir onam formu
verilerek imzalaması istenmiştir.
BULGULARBULGULAR
MANİPÜLASYONUN KONTROLÜ:
Psikolojik dışlanma değişkeninin başarılı bir biçimde manipüle edilip
edilemediğini belirleyebilmek amacı ile katılımcıların oyun sırasında kendilerine atılan
top oranı ile ilgili tahminleri karşılaştırılmıştır.
Elde edilen bulgular, psikolojik dışlanma değişkenin temel etkisinin anlamlı
olduğunu göstermiştir (F(2, 51) = 33.26, p < .001, ² = .57).
Psikolojik dışlanma koşulunda yer alan katılımcılar (%8.39), hem
psikolojik aşırı kabul koşulunda (%49.53) hem de normal etkileşim koşulunda
(%32.82) yer alanlara göre kendilerine daha az oranda top atıldığını bildirmişlerdir.
Bunun yanında, psikolojik aşırı kabul koşulunda yer alan katılımcılar normal etkileşim
koşulunda yer alanlara göre kendilerine anlamlı olarak daha fazla top geldiğini
bildirmişlerdir.
Psikolojik Dışlanma Koşulları
Bağımlı Değişken Psikolojik Dışlanma Psikolojik Aşırı Kabul Normal Etkileşim
Manipülasyonun Kontrolü
Atılan top yüzdesi 8.39 (5.27)a 49.53 (21.39)b 32.82 (14.41)c
BULGULARBULGULAR
PSİKOLOJİK DIŞLANMA VE DUYGU DURUMU:
Bu araştırmada incelenen hipotezlerden ilki, psikolojik dışlanmaya maruz kalmanın kısa
vadede olumsuz duygu durumda artışa yol açarken, olumlu duygu durumda azalmaya yol
açacağıdır.
Katılımcıların duygu durumları, hem PANAS kullanılarak hem de Sanal Top Ölçeği’nin
katılımcıların oyun sırasında yaşadıkları duyguları ölçen 4 maddeli (mutlu, öfkeli, üzüntülü,
keyifli) alt ölçeği kullanılarak belirlenmiştir.
Elde edilen bulgular, psikolojik dışlanma değişkeninin duygudurum puanları üzerindeki
temel etkisinin anlamlı olduğunu göstermiştir (Wilks’ = .19, F(8, 112) = 3.72, p < .001, ²
= .21).
BULGULARBULGULARPSİKOLOJİK DIŞLANMA VE DUYGU DURUMU:
҉�Psikolojik dışlanmaya maruz kalmak, beklendiği üzere duygudurum ve
dört temel ihtiyaç üzerinde anlamlı etkilere sahiptir.
Olumsuz duygudurumda artış
Olumlu duygudurumda düşüş
Ait olma, benlik değeri, kontrol ve anlamlı varoluş
ihtiyaçlarının tehdit edilmesi
҉�Ancak, beklenenden farklı olarak, psikolojik aşırı kabulün normal
etkileşim koşulu ile karşılaştırıldığında, duygudurum puanları ile kontrol
ve anlamlı varoluş ihtiyaçlarının karşılanması üzerinde olumlu yönde bir
etkisinin bulunduğu tespit edilememiştir.
TARTIŞMATARTIŞMA
҉� Olumsuz bilgilerin, olumlu bilgilere göre daha dikkat dikkat çekici ve belirgin (salient) olduğuna yönelik bulgular düşünüldüğünde, katılımcıya neredeyse hiç top gelmeyen dışlanma koşulunun beklenen olumsuz etikleri ortaya çıkarması, ancak katılımcıya en az diğerleri kadar top gelen kontrol ve aşırı kabul koşullarının birbirine benzer duygudurum ile kontrol anlamlı varoluş algısı ortaya çıkarması kabul edilebilir bir sonuçtur.