GNSS’TE ÖLÇÜ TEKNİKLERİ Yrd. Doç.Dr. Ayhan CEYLAN Yrd. Doç.Dr. İsmail ŞANLIOĞLU

GNSS’TE ÖLÇÜ TEKNİKLERİGNSS’TE ÖLÇÜ TEKNİKLERİ

Yrd. Doç.Dr. Ayhan CEYLANYrd. Doç.Dr. Ayhan CEYLANYrd. Doç.Dr. İsmail ŞANLIOĞLUYrd. Doç.Dr. İsmail ŞANLIOĞLU

GNSS ile Konum BelirlemeGNSS ile Konum Belirleme– Doğruluk ÖlçütleriDoğruluk Ölçütleri– Tek Nokta Konum BelirlemeTek Nokta Konum Belirleme– Diferansiyel GPS (DGPS)Diferansiyel GPS (DGPS)– Statik (Durağan) Ölçme Statik (Durağan) Ölçme

StatikStatikHızlı StatikHızlı Statik

– Hareketli (Kinematik) ÖlçmeHareketli (Kinematik) Ölçme– Anlık, Gerçek Zamanlı Ölçme (Real Time)Anlık, Gerçek Zamanlı Ölçme (Real Time)

F1 F2 F3 F4 F5 F6

ESC SFT CE

Sunu ListesiSunu Listesi

GNSS İLE BAĞIL (Relative) GNSS İLE BAĞIL (Relative) KONUM BELİRLEMEKONUM BELİRLEME

Bütün GNSS ölçü teknikleri diferansiyel teknikleri kullanır. Bu şu demektir; referans olarak kabul kabul edilen koordinatı belli sabit bir noktadan koordinatı bilinmeyen ölçülmek istenen gezici noktaya bir baz doğrusu ölçülür. Bu işlem iki yöntemle gerçekleştirilir.

1. Sonradan veri işleyerek (Post-processing): Bu yöntemde GNSS uydularından elde edilen ham datalar alıcıda kaydedilir ve ofis ortamında yazılım kullanarak işlenir.

2. Gerçek zamanda, anlık veri işleyerek: Bu yöntemde arazide çalışılırken veri toplanır ve aynı anda veri işlenerek yeterli hassasiyette doğru koordinat üretilir.

GNSS ÖlçmeleriGNSS Ölçmeleri

Statik (Durağan)Statik (Durağan)&&Hızlı Statik GNSS Ölçü Hızlı Statik GNSS Ölçü YöntemiYöntemi

1. Uzun bazların ölçülmesinde kullanılır.

2. Bu teknik ile bazlar 5mm + 1 ppm hassasiyetinde ölçülebilir.

3. Ölçü süresi; en az 1 saat ve daha fazla.

4. Baz uzunluğuna bağlı, orantılı bir şekilde olarak ölçü süresi artırılır.

5. 20 km’nin üzerindeki bazların ölçülmesinde kullanılır.

StatiStatik (durağan) Ölçü Yöntemik (durağan) Ölçü Yöntemi

Uygulama alanları:

Çok geniş arazilerde jeodezik kontrol ağların ölçümü

Ulusal ve Kıtasal ağların ölçümü

Tektonik hareketin izlenmesi

Güçlü yer hareketlerinin (Deprem, fay hattı volkanizma, heyelan) izlenmesi

Yüksek doğruluk gerektiren özel ölçmeler



Hızlı Statik Ölçme YöntemiHızlı Statik Ölçme Yöntemi

1. 20 km’nin altındaki kısa bazların ölçülmesinde kullanılır.

2. Bu teknik ile bazlar 5-10 mm + 1 ppm hassasiyetinde ölçülebilir.Uygulama alanları:

Kontrol ölçmeleri

Kontrol ağının sıklaştırılması

Hassas poligon ölçümü, yerel ağların ölçülmesinde kısa bazlar için yüksek doğruluk arzu edildiğinde kullanılmaktadır.

Statik ölçmeye karşın avantajları;

Kolay, hızlı, etkili, ekonomik, fakat sadece kısa bazların ölçülmesinde kullanılmaktadır.



Ref 1Ref 1

4455

66

77

33

11

1 Referans and 1 Gezici

İki Alıcı Kullanarak Hızlı statik Yöntemİki Alıcı Kullanarak Hızlı statik Yöntem

88

Rover

RoverRover

Rover

Rover

RoverRover

Rover

Reference

22

Ref 1Ref 1

44 55

66

77

33

2211


• Alıcının 2. Referansa taşınması ve 1 Gezici

Ref2Ref2

Reference

Rover

Rover

RoverRover

Rover

Rover

Rover

Ref 1Ref 1

44 55

66

77

33

2211


Rover

Reference

Rover

Reference

Reference

RoverRover

Reference

Ref2Ref2

66

77

Reference

Rover

77

11

Reference

Rover

2211

Reference Rover

RoverRover

• 1 Referans and 1 Gezici (Kurbağa Atlaması)

Hareketli (Hareketli (KinematiKinematik)k)Ölçme YöntemleriÖlçme Yöntemleri

KinematiKinematik (Hareketli) Ölçme Yöntemik (Hareketli) Ölçme Yöntemi

1.1.Dur-Git Yöntemi (Stop & Go)Sürekli Hareketli (Continous Kinematic)Havada Hareketli (Kinematic on the fly)

KinematiKinematik (Hareketli) Ölçme Yöntemik (Hareketli) Ölçme Yöntemi

Bu hareketli ölçme yöntemlerinde aşağıdaki üç teknikten biri Bu hareketli ölçme yöntemlerinde aşağıdaki üç teknikten biri kullanılarak taşıyıcı faz başlangıç belirsizliği (kullanılarak taşıyıcı faz başlangıç belirsizliği (ambiguitambiguity) y) çözülür.çözülür.

1.1. Koordinat bilinen bir noktada statik başlangıç çevrimi Koordinat bilinen bir noktada statik başlangıç çevrimi (static initialization)(static initialization)

2.2. Koordinat bilinmeyen bir yerde statik başlangıç çevrimiKoordinat bilinmeyen bir yerde statik başlangıç çevrimi

3.3. Havada hareket halinde başlangıç çevrimi (on the fly Havada hareket halinde başlangıç çevrimi (on the fly initialization)initialization)

Statik aralıklı kinematik ölçme yöntemidir.Statik aralıklı kinematik ölçme yöntemidir. Bu teknik ile bazlar Bu teknik ile bazlar 10-20 mm + 1 ppm10-20 mm + 1 ppm hassasiyetinde hassasiyetinde

ölçülebilirölçülebilir

DurDur Mod Moduu

Ölçüye başlamadan önce ilk iki teknikten birisi ile taşıyıcı faz Ölçüye başlamadan önce ilk iki teknikten birisi ile taşıyıcı faz

başlangıç belirsizliğinin çözülmesi gerekir.başlangıç belirsizliğinin çözülmesi gerekir.

GeziciGeziciBaşlangıç ÇevrimiBaşlangıç Çevrimi

Ref. Station

Dur-Git Ölçme YöntemiDur-Git Ölçme Yöntemi

RoverInitialized

Ref. Station

2

3

5

GGitit Mod Moduu

Taşıyıcı faz başlangıç belirsizliğini çözmek için kafi Taşıyıcı faz başlangıç belirsizliğini çözmek için kafi derecede veri toplanınca kullanıcı alıcısını gezdirmeye derecede veri toplanınca kullanıcı alıcısını gezdirmeye başlayabilir.başlayabilir.

Dur-Git Ölçme YöntemiDur-Git Ölçme Yöntemi

Alıcının ölçü boyunca sürekli en az 4 uyduya Alıcının ölçü boyunca sürekli en az 4 uyduya

kilitlenmesi gerekir. Ziyaret edilen her bir noktadakilitlenmesi gerekir. Ziyaret edilen her bir noktada

en az 1 epokluk veri yeterlidir. Uyduya kilit kaybı en az 1 epokluk veri yeterlidir. Uyduya kilit kaybı

yaşanırsa gezici alıcı yeniden başlangıç çevrimi yapmalıdır.yaşanırsa gezici alıcı yeniden başlangıç çevrimi yapmalıdır.

Uygulama alanlarıUygulama alanlarıAçık arazide detay ve mühendislik Açık arazide detay ve mühendislik

ölçmelerindeölçmelerinde

GeziciGeziciBaşlangıç ÇevrimiBaşlangıç Çevrimi

3

2

1

4

Sürekli Hareketli Ölçme Yöntemi Sürekli Hareketli Ölçme Yöntemi ((Continuous KinematicContinuous Kinematic))

Ölçü hassasiyeti Ölçü hassasiyeti 10-20mm + 1 ppm10-20mm + 1 ppm

DurDur Mod Moduu

Gezici alıcı ilk önce başlangıç çevrimi Gezici alıcı ilk önce başlangıç çevrimi yapmalarıdır.yapmalarıdır.

GGidişidiş Mod Moduu

Taşıyıcı faz başlangıç belirsizliğini çözmek için Taşıyıcı faz başlangıç belirsizliğini çözmek için kafi derecede veri toplanınca kullanıcı alıcısını kafi derecede veri toplanınca kullanıcı alıcısını gezdirmeye başlayabilir.gezdirmeye başlayabilir.

23 : 10 :22

23 : 10 :24

23 : 10 :26

23 : 10 :27

23 : 10 : 2823 : 10 :30

23 : 10 :12

23 : 10 :14

23 : 10 :16

23 : 10 :18

23 : 10 : 20

23 : 10 :18

23 : 10 : 20

Gidiş ModuGidiş Modu

Alıcının ölçü boyunca sürekli en az 4 uyduya kilitlenmesi gerekir. Ziyaret Alıcının ölçü boyunca sürekli en az 4 uyduya kilitlenmesi gerekir. Ziyaret

edilen her bir noktada en az 1 epokluk veri yeterlidir. Uyduya kilit kaybı edilen her bir noktada en az 1 epokluk veri yeterlidir. Uyduya kilit kaybı

yaşanırsa gezici alıcı yeniden başlangıç çevrimi yapmalıdır. Gezici alıcıyaşanırsa gezici alıcı yeniden başlangıç çevrimi yapmalıdır. Gezici alıcı

belirli bir zaman aralığında veri kaydı yaparak koordinat üretir.belirli bir zaman aralığında veri kaydı yaparak koordinat üretir.

Sürekli Hareketli Ölçme Yöntemi Sürekli Hareketli Ölçme Yöntemi ((Continuous KinematicContinuous Kinematic))

Havada Hareketli (Havada Hareketli (Kinematic on the FlyKinematic on the Fly)) Ölçme Yöntemi Ölçme Yöntemi

Ölçü hassasiyeti Ölçü hassasiyeti 10-20mm + 1 ppm10-20mm + 1 ppmGidiş ModuGidiş Modu

Bu teknik statik başlangıç çevrimine ihtiyaç duymazBu teknik statik başlangıç çevrimine ihtiyaç duymaz

Hareket halinde iken gezici alıcı L1 &L2 frekansları her ikisi Hareket halinde iken gezici alıcı L1 &L2 frekansları her ikisi üzerinden en az 5 uyduya ölçü süresince kilitli kalmalı ki üzerinden en az 5 uyduya ölçü süresince kilitli kalmalı ki taşıyıcı faz başlangıç belirsizliği çözülsün.taşıyıcı faz başlangıç belirsizliği çözülsün.

23 : 10 :22

23 : 10 :24

23 : 10 :26

23 : 10 :27

23 : 10 : 2823 : 10 :30

23 : 10 :12

23 : 10 :14

23 : 10 :16

23 : 10 :18

23 : 10 : 20

23 : 10 :08

23 : 10 : 10

Uydulardan gelen sinyal bir engelle karşılaşınca kilit kaybı yaşanacaktır. Engel kalkınca gezici alıcı L1 &L2 frekansları her ikisi üzerinden tekrar en az 5 uyduya kilitlenir. Böylelikle uyduları izleme kısa bir süre içinde devam edecektir.

Havada Hareketli (Havada Hareketli (Kinematic on the Kinematic on the FlyFly)) Ölçme Yöntemi Ölçme Yöntemi

Bu teknik en az uydu sayısının (5) gerekli olduğu noktalarda konum hesaplanmasına Bu teknik en az uydu sayısının (5) gerekli olduğu noktalarda konum hesaplanmasına

olanak verir.olanak verir.

23 :

10 :5

5

23 :

10 :5

4

23 :

10 :5

3

23 :

10 :5

2

23 :

10 :

51

23 :

11 :0

0

23 :

10 :5

9

23 :

10 :5

8

23 :

10 :5

7

23 :

10 :

56

23 :

11 :0

2

23 :

11 :

01

23 : 10 :22

23 : 10 :24

23 : 10 :26

23 : 10 :27

23 : 10 : 2823 : 10 :30

23 : 10 :12

23 : 10 :14

23 : 10 :16

23 : 10 :18

23 : 10 : 20

23 : 10 :18

23 : 10 : 20

Havada Hareketli (Havada Hareketli (Kinematic on the Kinematic on the FlyFly)) Ölçme Yöntemi Ölçme Yöntemi

Anlık, Gerçek Zamanlı Hareketli Anlık, Gerçek Zamanlı Hareketli (Real Time Kinematic) Ölçme (Real Time Kinematic) Ölçme YöntemiYöntemi

1.1. Gerçek Zamanlı Kod ölçüsüGerçek Zamanlı Kod ölçüsü

2.2. Gerçek Zamanlı Faz ÖlçüsüGerçek Zamanlı Faz Ölçüsü

Sonradan veri işleme gerektirmez. Sonuçlar hemen elde edilebilir.Sonradan veri işleme gerektirmez. Sonuçlar hemen elde edilebilir.

Çift frekanslı alıcı ve her iki alıcıda sinyal iletişimini sağlayan radyo Çift frekanslı alıcı ve her iki alıcıda sinyal iletişimini sağlayan radyo modeme ihtiyaç vardır. modeme ihtiyaç vardır.

İki modda çalışırİki modda çalışır

RT-Receiver FormatRT-Receiver Format

RT-Standard FormatRT-Standard Format

BBAA

Gerçek Zamanlı Hareketli Ö. Y.Gerçek Zamanlı Hareketli Ö. Y.

Real-Time SurveyReal-Time Survey

Real-Time SurveyReal-Time Survey

Baz Uzunluğu Uyu SayısıGDOP

GözlemSüresi

Doğruluk

20 - 50 Km50 - 100 Km> 100 Km

2 - 3 hrmin. 3 hrmin. 4 hr

5 mm + 1 ppm5 mm + 1 ppm

5 mm + 1 ppm

StatStatik yöntemdeik yöntemde

Hızlı Statik yöntemde

Baz Uzunluğu Uydu Sayısı

GDOPGözlem Süresi

Accuracy

0 - 5 Km5 - 10 Km

10 - 20 Km

5 - 10 min10 - 15 min10 - 30 min

5 - 10 mm + 1 ppm5 - 10 mm + 1 ppm

5 - 10 mm + 1 ppm

4 4 4

5 5 5

4 4 4

6 6 6

Baz DoğruluğuBaz Doğruluğu ve Gözlem Sürelerive Gözlem Süreleri

Ölçü tipi Kayıt Aralığı

Statik

Hızlı Statik

Dur Git

Kinematik

Havada kinematik

10 sec

5 - 10 sec

1 - 5 sec

0.1 sec or more

0.1 sec or more

Tavsiye Edilen Kayıt AralıklarıTavsiye Edilen Kayıt Aralıkları

GNSS’TE ÖLÇÜ TEKNİKLERİ Yrd. Doç.Dr. Ayhan CEYLAN Yrd. Doç.Dr. İsmail ŞANLIOĞLU

Documents