GIZARTE MUNDUKO GATAZKAK - lauaizeta.esy.eslauaizeta.esy.es/ip15/gizarte/GIZARTE_MUNDUKO_GATAZKAK.pdf · Baita ere, Errusia bakartu zuten, komunista bihurtu baizen. Gerraren beste

GIZARTE MUNDUKO

GATAZKAK

Saioa Gonzalez de Chavarri eta

Ihintza Varea

4.D

Lauaizeta Ikastola DBH

AURKIBIDEA

1. LEHEN MUNDU GERRAREN JATORRIA

1. LEHEN MUNDU GERRAREN GARAPENA (1914-1918)

1. GATAZKA DESBERDINA

1. GATAZKAREN ONDORIOAK ETA BAKEAREN ANTOLAKETA

1.LEHEN MUNDU GERRAREN JATORRIA

BAKE ARMATUA (1890-1914)

Bismarck politikaren gidariak, aliantza sistema

bat sortu zuen bi helburu zituen:

Frantzia bakartzea

Balkanetako

orekari eustea

Bismarchk 1890.urtean

1. GILEN I.a eta GILEN II.a

Alemaniako enperadorea hil ondoren,

Gilen II.a jarri zen tronuan eta

Bismarck kargutik kendu zuten.

BAKE ARMATUA (1890-1914)

-Europan bi bloke militarretan banatu ziren.

-Armatuen-norgehiagokoa hasi ziren elkarrekiko

zuten beldura zela-eta.

Aliantza Hirukoitza

Alemania

Austria- Hungaria

Italia

Entente Hirukoitza

Frantzia

Errusia

Britainia

POTENTZIA ARTEKO ISTILU ARMATUAK

Potentziek koloniak bereganatu nahi zituzten

Frantziak Marokon Austriak Otomandar inperioa

Merkatua

kontrolatzeko

Lehengai merkeak

lortzeko

Potentziek menpean zituzten koloniak

1914ko Udako krisia

Frantzisko Fernando artxidukea 1914.urtean

Frantzisko Fernandok bisita

ofizial bat egin zuen

Sarajevora. Han zegoela,

terrorista batek hil zuen.

2.LEHEN MUNDU GERRAREN GARAPENA

Herrialde gerra-egileak eta getazkaren aldiak

Lau urteko gerra izan zen eta hurrengo aldi

hauetan sailkatzen dira:

➔ Mugimendu gerra (1914)

➔ Posizioen gerra (1914-1817)

➔ 1917ko krisia

➔ 1918ko erasoaldia eta gerraren

amaiera

Mugimenduen gerra (1914ko abuztua)

Alemanaren plana

Frantzia garaitzea

Marneko gudua Errusia Alemaniaren

kontra Alemaniak

garaitu zuen.

Posizioen gerra (1914-1917)

➢ Britaniar Handiak porrot egin

zuen Gallipoinen.

➢ Britaniarren konkistazioa

➢ Britania Handiak Otomandar

inperio konkistatu

● Verdungo

gudua

● Sommeko

gudua

Fronte nagusiak egonkorrak

zirela ikusirik, aliatuek bigarren

mailako eremuak erasotzen hasi

ziren

Bitartean,

itsaspeko gerra

gertatu zen.

Itsaspeko gerra 1915.urtean

1917ko KRISIA

Egoera militarra aldatu zen bi arrazoi zirela-eta:

➔ 1.Errusiako Iraultza

Lenin, Apirileko Tesiak, (1917ko apirila) Armada gorria

desfilatzen

Gobernu komunista

ezarri

1917ko krisia

➔ 2.Estatu Batuak gerran sartu ziren

Estatu Batua gerran sartzen denean

Aliatuei hornidura saltzeagatik

Lusitania transantlantikoa hondoratu

eta AEB gerran sartu ziren.

Lusitania transatlantikoa

1918ko erasoaldia eta gerraren amaiera

● Udaberriko azken erasoaldia

● Alemaniaren porrota

Azken erasoaldia 1918.urtean

3.GATAZKA DESBERDINA

Lehen Mundu Gerra inoiz

izandako gatazkarik

luzeena eta odoltsuena izan

zen.

Gerra luzea eta odoltsua

65 miloi soldado mobilizatu zituzten.

Gerra gogorra, lubakietan bizitzen,

etengabe bonbardeatuak eta osasun-

higiene baldintza gabe.

Gerra odoltsuena, zortzi miloi baino

pertsona gehiago hil ziren eta bederatzi

miloi zaurituak eta hildako gehienak

gazteak ziren.

Gerraren amaiera 1918.urtean

Atzeguardiaren mobilizazioa

Gerrako ekonomia ezarri zen eta

Estatuak erabakitzen zuen

ekoizpenari buruz.

Emakumeak etxetik kanpo lan egiten

hasi ziren; fabriketan eta

landetan. Eskubide politikoak

eman zizkioten.

Emakume bat fabrikan lan egiten

Etengabeko aldaketa teknologikoak aplikatzea

Asko inbertitu zuten ikerketa

zientifikoetan arma eraginkorra

eta hilkorra egiteko.

Arma hilgarriagoak egin

zituztenean

4.GATAZKAREN ONDORIOAK ETA BAKEAREN

ANTOLAKETA

Parisko Bakea eta Versaillesko ituna(1919-1920)

Parisko bakea

Herrialdeek

sinatutako itunen

multzoa.

Bi inperio tradizionalak

desagertu

Austria inperioa Otomandar

inperioa Beste batzuk

sortu

Europa eta Ekialde erdikoa Parisen bakea sinatu ondoren

Lurralde-aldaketak

Alemaniako, Austria-Hungaria eta Turkiako inperioak desagertu ziren.

Kolonia guztiak

galdu zituen.

Zenbait herrialdetan

zatitu zen.

Otamandar

inperioa Turkia

bihurtu eta lurrak

galdu zituen.

Baita ere, Errusia bakartu zuten,

komunista bihurtu baizen.

Gerraren beste ondorio batzuk

Versaillesko Ituna sinatzea inposatu zioten

Alemaniari.

Ordain handiak ordaindu behar zituzten eta

baliabide militarrak murriztu.

Alemaniak mendukurako gogo handia zuen.

Alemaniarrak protestan

Gerraren beste ondorio batzuk

Nazioen Elkartea sortu zuten

Horretan munduko herrialde nagusiak,

AEBk izan ezik, elkartzen ziren Genevan. Genevan 1920.urtean

ITURRIAK

❏Bake Armatua

❏Lehen Mundu gerra

❏Lehen Mundu gerra

❏Testu liburua

BIDEOAK

● Lehen Mundu gerra ulertu

● Lehen Mundu gerraren esplikazioa

● Lehen Mundu gerraren arrazoiak eta ondorioak

GALDERA GARATZEKOA

➜ Zer gertatu zen 1917ko krisian?

Egoera militarra aldatu egin zen bi arrazoiengandik:

● Errusiako Iraultza. Tsarra tronutik kendu eta gobernu komunista ezarri

zuten. Errusiak gerra utzi eta Alemaniari lurralde asko eman zizkion.

● Horrez gain Estatu Batuak gerran sartu ziren.Neutralak ziren arren, aliatuei

hornidura saltzen zieten. Alemaniarrek salmenta eragozten hasi ziren eta

Lusitania transatlantikoa hondoratu eta Estatu Batuak gerran sartu ziren.

GALDERAK

➜ Zer gertatu zen Bismarck-en politikari esker?

Berak aliantza sistema bat sortu zuen Alemaniaren, Errusiaren eta Austriaren

artean eta geroago, Italia ere aliantzara aliatu zen.

● Frantzia bakartzea, 1870eko gerraren ondoren Alsacia eta Lorrena galtzeak

mendekurako gogoa piztu zen eta Frantzia aurkari potentzia bihurtu zen.

● Bismarck-ek bazekien Austriak eta Errusiak aurkako interesak zeuzkatela

Balkanetan eta tentsio horrengatik Europan gatazka sor zitzaken.

AMAIERA