Top Banner
1 Gita As It Is-Gujarati Translation with Sanskrit (Shloka) (Open Project- No Copy right) Project-2 (See all other Project Information below) Gujarati Translation (arth) with Sanskrit Shloka Word File (Word -Document) Copy -Paste From Word-File - the way you like (This Material is not copy-righted) OR-Download this word file OR-read as PDF File (Click here) OR-download as PDF file If you find any trouble for downloading-Please send email Note- Project-1 -ONLY Sanskrit Shloka -text (Font) Project-3-Only Gujarati meaning (translated Arth) Project-4-PDF Files OF all 1-2-3 Project also available Open Project By- Anil Shukla www.sivohm.com [email protected] and Som Patel www.somsanrah.com [email protected]
70

Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

Jan 16, 2016

Download

Documents

Gita as it is in gujarati and Sanskrit as well
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

1

Gita As It Is-Gujarati Translation

with Sanskrit (Shloka)(Open Project- No Copy right)

Project-2 (See all other Project Information below)

Gujarati Translation (arth) with Sanskrit Shloka

Word File (Word -Document)

● Copy -Paste From Word-File - the way you like (This Material is not copy-righted)

● OR-Download this word file

● OR-read as PDF File (Click here)

● OR-download as PDF file

● If you find any trouble for downloading-Please send email

Note-

Project-1 -ONLY Sanskrit Shloka -text (Font)

Project-3-Only Gujarati meaning (translated Arth)

Project-4-PDF Files OF all 1-2-3 Project

also available

Open Project

By-

Anil Shukla

www.sivohm.com

[email protected]

and

Som Patel

www.somsanrah.com

[email protected]

Page 2: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

2

GitaBhagvad Gita

Shrimad Bhagvad Gita

As it is-In Gujarati

ગીતાભગવદ ગીતા

�ીમદ ભગવદ ગીતા

તનેા �ળૂ �પ-ે�જુરાતીમાં(�જુરાતી અ�વુાદ-સ�ં�તૃ �લોક સાથ)ે

સકંલન

અિનલ �િવણભાઈ ��ુલ

સ�ટ�બર-૨૦૧૩

www.sivohm.com

[email protected]

Page 3: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

3

અ�યાય-૧-અ�ુ�ન િવષાદ યોગ

● धतृरा�� उवाचः धम���े ेकु���े ेसमवतेा ययु�ुसवः । मामकाः पा�डवा�चैव �कमकुव�त सजंय ॥१॥

�તૃરા�� બો�યા -

હ� સજંય, ધમ��િૂમ �ુ�ુ��ેમા ં��ુની ઇ�છાથી એક� થયલેા મારા અન ેપા�ંુના ��ુોએ �ું ક��ુ ? (૧)

● सजंय उवाच-���वा त ुपा�डवानीकं �यढू ंदयु�धन�तदा । आचाय�मपुसगं�य राजा वचनम�वीत ्॥२॥

સજંય બો�યા -

હ� રાજન, પાડંવોની સનેાન ેજોઇન ેરા� �ુય�ધન �ોણાચાય�ની પાસ ેજઇન ેબો�યા. (૨)

● प�यतैा ंपा�डुप�ुाणामाचाय� महती ंचममू ्। �यढूा ं�पुदप�ुणे तव �श�यणे धीमता ॥३॥

હ� આચાય�, આપના િશ�ય �પુદ��ુ ��ૃટ��ુન �ારા ગોઠવાયલેી પાડંવોની આ િવશાળ સનેાન ે�ુઓ. (૩)

● अ� शरूा मह�ेवासा भीमाज�ुनसमा य�ुध । ययुधुानो �वराट�च �पुद�च महारथः ॥४॥

● ध�ृटकेत�ुच�ेकतानः का�शराज�च वीय�वान ्। प�ुिज�कुि�तभोज�च शै�य�च नरप�ुगवः ॥५॥

એમા ંભીમ અન ેઅ�ુ�નના સમાન ��ુધુાન (સા�ય�ક), રા� િવરાટ, મહારા� �પુદ, ��ૃટક��,ુ ચ�ેકતાન,

કાશીરાજ, ��ુુ�જત, �ુતંીભોજ તથા નર��ેઠ શ�ૈય �વા ક�ટલાય પરા�મી �રૂવીર યો�ાઓ છ.ે(૪-૫)

● यधुाम�य�ुच �व�ा�त उ�तमौजा�च वीय�वान ्। सौभ�ो �ौपदयेा�च सव� एव महारथाः ॥६॥

પાડંવોની સનેામા ંિવ�ા�ત, �ધુામ��,ુ વીય�વાન ઉ�મૌ�, �ભુ�ા��ુ અ�ભમ�� ુતથા �ૌપદ�ના ��ુો - એ

બધા મહારથીઓનો સમાવશે થાય છ.ે (૬)

● अ�माकं त ु�व�श�टा य ेताि�नबोध ��वजो�तम । नायका मम स�ैय�य स�ंाथ� ता��वी�म त े॥७॥

● भवा�भी�म�च कण��च कपृ�च स�म�तजंयः । अ�व�थामा �वकण��च सौमदि�त�तथवै च ॥८॥

● अ�य ेच बहवः शरूा मदथ� �य�तजी�वताः । नानाश���हरणाः सव� य�ु�वशारदाः ॥९॥

હવ ેહ� ��જો�મ, આપણી સનેાના યો�ાઓ િવશ ે�ું તમન ેક�ું. આપણી સનેામા ંતમારા ઉપરાતં િપતામહ ભી�મ,

કણ�, �પૃાચાય�, અ��થામા, િવકણ� અન ેસૌમદ� �વા મહાન યો�ાઓ છ.ે

એમના િસવાય આપણી સનેામા ં��ુકળામા ંિન�ણુ હોય, શ�ા�િવ�ામા ંમા�હર હોય એવા અનકે યો�ાઓ છ,ે

�ઓ માર� માટ� પોતાના �નની બા� લગાવવા તયૈાર છ.ે (૭-૮-૯)

● अपया��त ंतद�माकं बल ंभी�मा�भर��तम ्। पया��त ंि�वदमतेषेा ंबल ंभीमा�भर��तम ्॥१०॥

િપતામહ ભી�મ �ારા ર�ાયલે આપણી સનેા�ું બળ અસીમ અન ેઅ�ટૂ છ,ેજયાર� આપણી સાથનેી �લુનામા,ં

ભીમ �ારા ર�ાયલેી પાડંવોની સનેા�ું બળ સીિમત છ.ે (૧૦)

● अयनषे ुच सव�ष ुयथाभागमवि�थताः । भी�ममवेा�भर��त ुभव�तः सव� एव �ह ॥११॥

એથી સવ� યો�ાઓ, પોતપોતાના િન��ુત કર�લ �થાન પર રહ�

સવ� �કાર� આપણા સનેાપિત એવા િપતામહ ભી�મની ર�ા કરો. (૧૧)

● त�य सजंनय�हष� कु�व�ृः �पतामहः । �सहंनाद ं�वन�यो�चैः श�ख ंद�मौ �तापवान ्॥१२॥

● ततः श�खा�च भये��च पणवानकगोमखुाः । सहसवैा�यह�य�त स श�द�तमुलुोऽभवत ्॥१३॥

ત ેસમય ેવ�ર�ટ �ુ�ુ એવા િપતામહ ભી�મ ેજોરથી િસ�હનાદ કય� અન ેશખંનાદ કય�, �થી �ુય�ધનના �દયમાં

હષ�ની લાગણી થઈ. ત ેપછ� અનકે મહારથીઓએ પોતાના શખં, નગારા, ઢોલ વગરે� વગાડ�ા. (૧૨-૧૩)

Page 4: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

4

● ततः �वतेहै�ययै�ु�त ेमह�त �य�दन ेि�थतौ । माधवः पा�डव�चैव �द�यौ श�खौ �द�मतःु ॥१४॥

એ બધાના �વરોથી વાતાવરણમા ંભયાનક નાદ થયો. એ સમય ેસફ�દ ઘોડાઓથી શોભતા ભ�ય રથમાં

િવરાજમાન ભગવાન �ી��ૃણ અન ેપા�ંુ��ુ અ�ુ�ન ેપોતપોતાના શખં વગાડ�ા. (૧૪)

● पा�चज�य ं�षीकेशो दवेद�त ंधन�जयः । पौ�� ंद�मौ महाश�ख ंभीमकमा� वकृोदरः ॥१५॥

ભગવાન ઋિષક�શ ે(�ી ��ૃણ)ે પાચંજ�ય શખં વગાડ�ો અન ેધનજંય (અ�ુ�ન)ે દ�વદ� શખં વગાડ�ો.

ભીમ ેપોતાનો પૌ�ક નામના શખંનો �વિન કય�.(શખં વગાડ�ો) (૧૫)

● अन�त�वजय ंराजा कु�तीप�ुो य�ुधि�ठरः । नकुलः सहदवे�च सघुोषम�णप�ुपकौ ॥१६॥

�ુતંી��ુ મહારા� �િુધ��ઠર� પોતાના અનતંિવજય નામના શખંનો,

ન�ુલ ે�ઘુોષ અન ેસહદ�વ ેમ�ણ��ુપક નામના શખંનો �વિન કય�. (શખં વગાડ�ો) (૧૬)

● का�य�च परम�ेवासः �शख�डी च महारथः । ध�ृट�य�ुनो �वराट�च सा�य�क�चापरािजतः ॥१७॥

● �पुदो �ौपदयेा�च सव�शः प�ृथवीपत े। सौभ��च महाबाहःु श�खा�द�मःु पथृ�पथृक ्॥१८॥

ધ�ધુ�ર કાિશરાજ, મહારથી િશખડં�, ��ૃટ��ુ�ય, િવરાટરાજ, અ�ય એવા સા�ય�ક, મહારા� �પુદ, અ�ભમ��ુ

તથા �ૌપદ�ના અ�ય ��ુોએ પોતપોતાના શખંોનો �વિન કય�. (૧૭-૧૮)

● स घोषो धात�रा��ाणा ं�दया�न �यदारयत ्। नभ�च प�ृथवी ंचैव तमुलुो �यननुादयन ्॥१९॥

શખંોના મહા�વિનથી આકાશ અન ેધરા પર મોટો શોર થયો.

એ સાભંળ�ન ે�તૃરા��ના ��ુોના (કૌરવોના) �દયમા ં�ણ ેહલચલ થઈ. (૧૯)

● अथ �यवि�थता����वा धात�रा��ा�क�प�वजः । �व�ृत ेश��सपंात ेधन�ु�य�य पा�डवः ॥२०॥

અ�ુ�ન,ે ક� �ના રથ પર હ�મુાન� િવરાજમાન હતા,

તણે ેપોતા�ું ગા�ંડવ (ધ��ુય) તયૈાર કર� ભગવાન ઋિષક�શન ેક�ું.(૨૦)

● �षीकेश ंतदा वा�य�मदमाह मह�पत े। सनेयो�भयोम��य ेरथ ं�थापय मऽे�यतु ॥२१॥

● यावदतेाि�न�र�ऽेह ंयो� धकुामानवि�थतान ्। कैम�या सह यो��यमि�मन ्रणसम�ुयम े॥२२॥

● यो��यमानानव�ेऽेह ंय एतऽे� समागताः । धात�रा���य दबु�ु�ये�ु� े��य�चक�ष�वः ॥२३॥

હ� અ��તુ (હ� ��ૃણ), મારો રથ બનં ેસનેાઓની મ�યમા ંલઈ ચાલો

�થી �ું બનં ેપ�ના યો�ાઓન ેસાર� પઠે� જોઈ શ�ુ.ં

માર� જો�ું છ ેક� �ુ��ુ��થી ભર�લ �ુય�ધનનો સાથ આપવા માટ� ��ુ�િૂમમા ંકયા કયા યો�ાઓ ભગેા થયા છ.ે

અન ેકોની સાથ ેમાર� ��ુ કરવા�ું છ?ે (૨૧-૨૨-૨૩)

● सजंय उवाच--एवम�ुतो �षीकेशो गडुाकेशने भारत । सनेयो�भयोम��य े�थाप�य�वा रथो�तमम ्॥२४॥

● भी�म�ोण�मखुतः सव�षा ंच मह���ताम ्। उवाच पाथ� प�यतैा�समवतेा�कु��न�त ॥२५॥

સજંય કહ� છ-ેહ� ભારત (�તૃરા��), �ડુાક�શ (અ�ુ�ન)ના વચનો સાભંળ�

ભગવાન ઋિષક�શ ેએમનો રથ બનં ેસનેાની મ�યમા ંલાવીન ેઊભો રા�યો.

રથ �યાર� િપતામહ ભી�મ, આચાય� �ોણ તથા અ�ય ��ખુ યો�ાઓની સામ ેઆવીન ેઊભો ર�ો �યાર�

ભગવાન ��ૃણ ેઅ�ુ�નન ેક�ું, અ�ુ�ન, િવપ�મા ં��ુ માટ� તયૈાર થયલેા યો�ાઓન ેબરાબર જોઈ લ.ે (૨૪-૨૫)

● त�ाप�यि��थता�पाथ�ः �पतनॄथ �पतामहान ्। आचाया��मातलुा��ात�ॄप�ुा�पौ�ा�सखी�ंतथा ॥२६॥

પાથ� બનં ેસનેાઓ�ું િનર��ણ ક��ુ તો એમાં

Page 5: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

5

પોતાના િપતરાઈ ભાઈઓ, િપતામહ, આચાય�, મામા, ��ુ, પૌ�ો, િમ�ો, �નહે�જનો તથા

�હત�ચ�તકોન ેઊભલેા જોયા. (૨૬)

● कपृया परया�व�टो �वषीदि�नदम�वीत ्। ���वमे ं�वजन ंक�ृण ययु�ुसुं समपुि�थतम ्॥२७॥

એ બધા ન ેજોઈન ેઅ�ુ�ન�ું મન ઉ���ન થઈ ગ�ું. િવષાદથી ભર�લ મન ેએણ,ે ભગવાન ��ૃણન ેક�ું,(૨૭)

● �वशरुा�स�ुद�चैव सनेयो�भयोर�प । ता�समी�य स कौ�तयेः सवा��ब�धनूवि�थतान ्॥२८॥

● सीदि�त मम गा�ा�ण मखु ंच प�रश�ुय�त । वपेथ�ुच शर�र ेम ेरोमहष��च जायत े॥२९॥

● गा�डीव ं�संत ेह�ता��व�चैव प�रद�यत े। न च श�नो�यव�थातुं �मतीव च म ेमनः ॥३०॥

હ� ��ૃણ, ��ુ �િૂમમા ં�ું સગા ંસબંધંી અન ે�હત�ે�ઓન ેલડવા માટ� ત�પર ઊભલેા જોઈ ર�ો �.ં

એમની સાથ ે��ુ કરવાની મા�-ક�પના કરતા ંજ,

મારા ં�ગ ઠડંા પડ� ર�ા છ,ે મા�ુ ંમ� �કુાઈ ર�ું છ,ે

મા�ુ ંશર�ર અન ે�ગ�ેગ કાપંી ર�ા છ.ે

મારા હાથમાથંી ગાડં�વ �ણ ેસરક� ર�ું છ.ે

માર� �વચામા ંદાહ થઈ ર�ો હોય એ�ું મન ેલાગ ેછ.ે

મા�ુ ં�ચ� ભમી ર�ું હોય એ�ું મન ેલાગ ેછ ેઅન ેમારાથી ઊભા પણ રહ�વા�ું નથી. (૨૮-૩૦)

● �न�म�ता�न च प�या�म �वपर�ता�न केशव । न च �येोऽनपु�या�म ह�वा �वजनमाहव े॥३१॥

● न का�� े�वजय ंक�ृण न च रा�य ंसखुा�न च । �क ंनो रा�यने गो�व�द �क ंभोगैज��वतने वा ॥३२॥

હ� ક�શવ, મન ેઅમગંલ લ�ણો દ�ખાઈ ર�ા છ.ે

મારા �વજન અન ે�હત�ે�ઓન ેમારવામા ંમન ેકોઈ ક�યાણ�ું કામ હોય એમ નથી લાગ�ું,

હ� ��ૃણ, મન ેન તો ��ુમા ંિવજય મળેવવાની ઈ�છા છ,ે

ન તો રા�યગાદ� મળેવવાની ક� અ�ય �ખુોની કામના છ.ે (૩૧-૩૨)

● यषेामथ� का���त ंनो रा�य ंभोगाः सखुा�न च । त इमऽेवि�थता य�ु े�ाणा�ं�य��वा धना�न च ॥३३॥

● आचाया�ः �पतरः प�ुा�तथवै च �पतामहाः । मातलुाः �वशरुाः पौ�ाः �यालाः सबंि�धन�तथा ॥३४॥

હ� ગોિવ�દ, �વજનો અન ે�હત�ે�ઓન ેમાર�ન ેમળનાર રા�ય અન ેભોગોન ેભોગવીન ેઅમાર� �ું કર�ું છ ે?

અર�, તમેન ેહ�યા પછ� અમારા �વનનો પણ �ું અથ� બાક� રહ�શ ે?

�ન ેમાટ�(મારા ��ુુજન, િપતા, ��ુ, પૌ�ો, ��રુ પ�ના સગાસબંધંીઓ) આ વભૈવ, રા�ય અન ેભોગની

કામના અમ ેકર�એ છ�એ તઓે �વય ંઆ ��ુ�િૂમમા ંપોતાના �ાણો�ું બ�લદાન આપવા ઊભલેા છ.ે (૩૩-૩૪)

● एता�न ह�त�ुम�छा�म �नतोऽ�प मधसुदून । अ�प �लैो�यरा�य�य हतेोः �क ंन ुमह�कतृ े॥३५॥

આ બધાન ેિ��વુનના (�ણ ે�વુન ના) રા�ય માટ� પણ મારવાની ક�પના �ું કર� શ�ુ ંએમ નથી

તો ધરતીના �ુકડા માટ� એમન ેશા માટ� મારવા ? ભલને ેતઓે અમન ેમાર� નાખ.ે(૩૫)

● �नह�य धात�रा��ा�नः का �ी�तः �या�जनाद�न । पापमवेा�यदे�मा�ह�वैतानातता�यनः ॥३६॥

● त�मा�नाहा� वय ंह�तुं धात�रा��ा��वबा�धवान ्। �वजन ं�ह कथ ंह�वा स�ुखनः �याम माधव ॥३७॥

�તૃરા��ના ��ુોન ેમારવાથી અમન ે�ું �સ�તા મળશ.ે

હ� જનાદ�ન, �વજનોની હ�યા કરવાથી તો ક�વળ પાપ જ મળશ.ે

એટલ ેએમન ેમારવા ઉ�ચત નથી. એમન ેમાર� ન ે�ું ક�વી ર�ત ે�ખુી થઈશ? (૩૬-૩૭)

● य�य�यते ेन प�यि�त लोभोपहतचतेसः । कुल�यकतृ ंदोष ं�म��ोह ेच पातकम ्॥३८॥

હ� માધવ, એમની (�ુય�ધન અન ેકૌરવોની) મિત તો રા�યના લોભથી ��ટ થઈ ગઈ છ.ે

પોતાના �ુળનો િવનાશ કરવામા ંતથા

િમ�ોનો �ોહ કરવામા ંએમને

Page 6: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

6

કોઈ પણ �કારનો �ોભ થતો નથી.(૩૮)

● कथ ंन �येम�मा�भः पापाद�माि�नव�त�तमु ्। कुल�यकतृ ंदोष ं�प�य��ज�नाद�न ॥३९॥

● कुल�य े�ण�यि�त कुलधमा�ः सनातनाः । धम� न�ट ेकुल ंक�ृ�नमधम�ऽ�भभव�यतु ॥४०॥

પર�ં ુહ� જનાદ�ન, અમ ેઅમારા �ુળનો િવનાશ શા માટ� થવા દઈએ.

એ�ું ઘોર પાતક�ું કામ કરવામા ંઅમ ેશા માટ� ���ૃ થઈએ.

�ુળનો િવનાશ થતા ં�ુળધમ�નો નાશ થાય છ.ે અન ે�ુળધમ�નો નાશ થતા ંઅધમ� �યાપ ેછ.ે (૩૯-૪૦)

● अधमा��भभवा�क�ृण �द�ुयि�त कुलि��यः । ��ीष ुद�ुटास ुवा�ण�य जायत ेवण�सकंरः ॥४१॥

અધમ� �યાપવાથી �ુળની �ીઓમા ંદોષ આવ ેછ.ે અને

હ� વા�ણયે(��ૃણ), એ�ું થવાથી વણ�ધમ� ન�ટ થઈ �ય છ.ે

વણ�ધમ�નો નાશ થતા ંવણ�સકંર �� ઉ�પ� થાય છ.ે (૪૧)

● सकंरो नरकायवै कुल�नाना ंकुल�य च । पति�त �पतरो �यषेा ंल�ुत�प�डोदक��याः ॥४२॥

● दोषैरतेःै कुल�नाना ंवण�सकंरकारकैः । उ�सा�य�त ेजा�तधमा�ः कुलधमा��च शा�वताः ॥४३॥

● उ�स�नकुलधमा�णा ंमन�ुयाणा ंजनाद�न । नरकेऽ�नयत ंवासो भवती�यनशु�ुमु ॥४४॥

● अहो बत मह�पाप ंकत�ु �यव�सता वयम ्। य�ा�यसखुलोभने ह�तुं �वजनम�ुयताः ॥४५॥

એવા સતંાનો એમના િપ�ઓૃ�ું �ા� વગરે� કમ� કરતા ંનથી. એથી િપ�ઓૃની �ુગ�િત થાય છ.ે

તમેનો ઉ�ાર ન થવાથી તઓે નરકમા ં�ય છ.ે

�ુલધમ� અન ેવણ�ધમ�થી ન�ટ થયલે એવા મ��ુયન ેઅિનિ�ત સમય �ધુી નરકમા ંવાસ કરવો પડ� છ,ે

એ�ું મ� સાભં��ું છ.ે એથી

હ� ક�શવ, મન ેસમ��ું નથી ક� અમ ેઆ�ું પાપકમ� કરવા માટ� શા માટ� અહ� ઉપ��થત થયા છ�એ?

રા�ય અન ે�ખુ મળેવવા માટ� અમારા જ �વજનોન ેહણવા માટ� અમ ેક�મ �યા�ુળ બ�યા છ�એ ? (૪૨-૪૫)

● य�द माम�तीकारमश�� ंश��पाणयः । धात�रा��ा रण ेह�य�ुत�म े�मेतर ंभवते ्॥४६॥

મન ેલાગ ેછ ેક� ��ુ કરવા કરતા ંતો બહ�તર છ ેક�

�ું શ�ોનો �યાગ કર� દ�. ભલ ે�તૃરા��ના ��ુો મન ેિનઃશ� અવ�થામા ં��ુ�િૂમમા ંમાર� નાખ.ે (૪૬)

● सजंय उवाच--एवम�ु�वाज�ुनः स�ंय ेरथोप�थ उपा�वशत ्। �वस�ृय सशर ंचाप ंशोकस�ंव�नमानसः ॥१-४७॥

સજંય કહ� છે

એમ કહ�ન ેઉ���ન મનથી ભર�લ અ�ુ�ન પોતાના ગા�ંડવનો પ�ર�યાગ કર�ન ેરથમા ંપાછળ બસેી ગયો.(૪૭)

અ�યાય -૧ -અ�ુ�ન િવષાદ યોગ-સમા�ત

Page 7: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

7

અ�યાય-૨-સા�ંય યોગ

● सजंय उवाच--त ंतथा कपृया�व�टम�पुूणा�कुल�ेणम ्। �वषीद�त�मद ंवा�यमवुाच मधसुदूनः ॥२-१॥

સજંય કહ� છ-ે

�ખમા ં�� ુઅન ે�દયમા ંશોક તથા િવષાદ ભર�લ અ�ુ�નન,ે મ��ુદૂન ે(��ૃણ)ે આમ ક�ું.(૧)

● कुत��वा क�मल�मद ं�वषम ेसमपुि�थतम ्। अनाय�ज�ुटम�व�य�मक��त�करमज�ुन ॥२-२॥

હ� અ�ુ�ન, ��ુ �િૂમમા ંઆ સમય ેતન ેઆવા િવચારો �ાથંી આવી ર�ા છ.ે

કારણ ક� �ન ેલીધ ેન તો �વગ� મળ ેછ ેક� ન તો ક�િત� �ા�ત થાય છ,ે

આવા િવચારો તારા �વા ��ેઠ ��ુુષો કરતા નથી. (૨)

● �ल�ैय ंमा �म गमः पाथ� नतै��व�यपुप�यत े। ��ु ं�दयदौब��य ं�य��वोि�त�ठ पर�तप ॥२-३॥

હ� પાથ�, �ું આવા �ુબ�ળ અન ેકાયર િવચારોનો �યાગ કર અન ે��ુ કરવા માટ� તયૈાર થા.(૩)

● अज�ुन उवाच--कथ ंभी�ममह ंस�ंय े�ोण ंच मधसुदून । इष�ुभः ��त यो��या�म पूजाहा�व�रसदून ॥२-४॥

અ�ુ�ન કહ� છે

હ� મ��ુદૂન, �ું ક�વી ર�ત ે��ુ �િૂમમા ંભી�મ િપતામહ અન ેઆચાય� �ોણ સાથ ે��ુ ક�ુ ં?

હ� અ�ર�દૂન, માર� માટ� બનં ે�જૂનીય છ.ે (૪)

● ग�ुनह�वा �ह महानभुावान ्�येो भो�तुं भ�ैयमपीह लोके । ह�वाथ�कामा�ंत ुग�ु�नहैव भ�ुजीय भोगान ्��धर��द�धान ्॥२-५॥

��ુુ અન ે��ૂયજનોના લોહ�થી ખરડાયલેા હાથ ેમળલે રા�યનો ઉપભોગ કરવા કરતાં

�ભ�ા માગંી �વન વીતાવ�ું મન ેબહ�તર લાગ ેછ.ે

વળ� એમન ેમાર�ન ેમન ે�ું મળશ ે- ધન અન ેભોગ-વભૈવ જ ન ે? (૫)

● न चैत��व�ः कतर�नो गर�यो य�वा जयमे य�द वा नो जययेःु । यानवे ह�वा न िजजी�वषाम�तऽेवि�थताः �मखु ेधात�रा��ाः ॥२-६॥

મન ેતો એ પણ ખબર નથી પડતી ક� -��ુ કર�ું જોઈએ ક� નહ� અને

એ પણ ખબર નથી ક� એ�ું ક��ું પ�રણામ અમાર� માટ� યો�ય રહ�શ ે- અમાર� �ત ક� કૌરવોની. ??

કારણ ક� �મન ેમાર�ન ેઅમન ે�વવાની ઈ�છા જ ન રહ�

એવા �તૃરા��ના ��ુો અમાર� સાથ ે��ુ કરવા માટ� તયૈાર ઊભા છ.ે (૬)

● काप��यदोषोपहत�वभावः प�ृछा�म �वा ंधम�स�मढूचतेाः । य��येः �याि�नि�चत ं�ू�ह त�म े�श�य�तऽेह ंशा�ध मा ं�वा ं�प�नम ्-७

મા�ુ ંમન ��ધામા ંછ ેઅન ેઆ ��થિતમા ંમારો �ું ધમ� છ,ે માર� �ું કર�ું જોઈએ ?

એ માર� સમજમા ંનથી આવ�ું. એથી હ� ક�શવ,

�ું આપન ે��ૂ ં� ંક� -માર� માટ� � સવ��કાર� યો�ય અન ેક�યાણકારક હોય એ માગ� મન ેબતાવો.

�ું આપનો િશ�ય � ંઅન ેઆપની શરણમા ંઆ�યો �.ં (૭)

● न �ह �प�या�म ममापन�ुया� य�छोकम�ुछोषण�मि��याणाम ्। अवा�य भमूावसप�नम�ृ ंरा�य ंसरुाणाम�प चा�धप�यम ्॥२-८॥

�ખુ સ��ૃ�થી ભર�લ ��ૃવી તો �ું �વગ��ું સા�ા�ય પણ મન ેમળ� �ય તો પણ મારો શોક ટળ ેએમ નથી.(૮)

● सजंय उवाच--एवम�ु�वा �षीकेश ंगडुाकेशः पर�तप । न यो��य इ�त गो�व�दम�ु�वा त�ूणी ंबभवू ह ॥२-९॥

સજંય કહ� છ-ે હ� રાજન, �ી��ૃણન ેઅ�ુ�ન ‘�ું ��ુ નહ� ક�ુ’ં એ�ું �પ�ટ કહ� શાતં (�પૂ) થયો. (૯)

● तमवुाच �षीकेशः �हसि�नव भारत । सनेयो�भयोम��य े�वषीद�त�मद ंवचः ॥२-१०॥

Page 8: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

8

�યાર� બનં ેસનેાની મ�યમા ં�લાિન અન ેિવષાદમા ં�બૂલે અ�ુ�નન ે��મત કરતા ં�િષક�શ ેઆમ ક�ું. (૧0)● अशो�यान�वशोच��व ं��ावादा�ंच भाषस े। गतासनूगतासूं�च नानशुोचि�त पि�डताः ॥२-११॥

હ� અ�ુ�ન, �ું �નો શોક કરવો યો�ય નથી,તનેો શોક કર� છ,ેઅન ેિવ�તાના ંવચનો બોલ ેછ.ે

પ�ંડતો �વતા ંહોય ક� ��ૃ� ુપા�યા હોય - એ બનં ેમાટ� �� ુનથી વહાવતા.

�યાર� �ું તો એમન ેમાટ� શોક કર� ર�ો છ ે�ઓ હ�ુ �વ ેછ.ે (૧૧)

● न �ववेाह ंजात ुनास ंन �व ंनमे ेजना�धपाः । न चैव न भ�व�यामः सव� वयमतः परम ्॥२-१२॥

અન ેવળ� એ�ું થો�ુ ંછ ેક�-�તૂકાળમા,ં મા�ુ,ં તા�ુ ંક� આ ��ુમા ંશામલે રા�ઓ�ું કદ� ��ૃ� ુજ ન થ�ું હોય,

અથવા ભિવ�યમા ંપણ કદ� ��ૃ� ુથવા�ું જ ન હોય ? (૧૨)

● द�ेहनोऽि�म�यथा दहे ेकौमार ंयौवन ंजरा । तथा दहेा�तर�ाि�तध�र�त� न म�ुय�त ॥२-१३॥

�વી ર�ત ેમ��ુય નો દ�હ (શર�ર) બાળક બન ેછ,ે �વુાન બન ેછ ેઅન ે�ત ે��ૃાવ�થાન ેપામ ેછે

તવેી જ ર�ત ે�વનનો �ત આ�યા પછ� તને ેબી� શર�રની �ા��ત થાય છ.ે

એથી ��ુ�માન લોકો મો�હત થઈન ેશોક કરવા નથી બસેતા. (૧૩)

● मा�ा�पशा��त ुकौ�तये शीतो�णसखुदःुखदाः । आगमापा�यनोऽ�न�या�तािं�त�त��व भारत ॥२-१४॥

હ� કૌ�તયે, ટાઢ-તાપ ક� �ખુ-�ુઃખનો અ�ભુવ કરવાવાળા ઈ���યના પદાથ� તો ચલાયમાન અન ેઅિન�ય છ.ે તે

કાયમ માટ� રહ�તા નથી. એથી હ� ભારત, એન ેસહન કરતા શીખ. (૧૪)

● य ं�ह न �यथय��यते ेप�ुष ंप�ुषष�भ । समदःुखसखु ंधीर ंसोऽमतृ�वाय क�पत े॥२-१५॥

� ધીર ��ુુષ એનાથી �યિથત નથી થતો તથા �ખુ અન ે�ુઃખ બનંમેા ંસમ રહ� છે

ત ેમો�નો અિધકાર� થાય છ.ે (૧૫)

● नासतो �व�यत ेभावो नाभावो �व�यत ेसतः । उभयोर�प ��टोऽ�त��वनयो�त��वद�श��भः ॥२-१६॥

અસ� ્કદ� અમર નથી રહ��ું ,�યાર� સતનો કદાિપ નાશ નથી થતો

ત�વદશ�ઓ એ આવો આનો િનણ�ય લીધલેો છ.ે (૧૬)

● अ�वना�श त ुत��व�� यने सव��मद ंततम ्। �वनाशम�यय�या�य न कि�च�कत�ुमह��त ॥२-१७॥

� સવ�� �યાપક છ ેત ેત�વ તો અિવનાશી છ,ે અન ે� અિવનાશી હોય એનો નાશ કદાિપ થતો નથી. (૧૭)

● अ�तव�त इम ेदहेा �न�य�यो�ताः शर��रणः । अना�शनोऽ�मये�य त�मा�य�ुय�व भारत ॥२-१८॥

આ દ�હ તો �ણભ�ંરુ છ,ે િવનાશશીલ છ ેપર�ં ુતમેા ંરહ�તો આ�મા અમર છ.ે

એનો ન તો �ત આવ ેછ,ે ક� ન તને ેકોઈ માર� શક� છ.ે એથી હ� ભારત, �ું ��ુ કર. (૧૮)

● य एन ंविे�त ह�तार ंय�चैन ंम�यत ेहतम ्। उभौ तौ न �वजानीतो नाय ंहि�त न ह�यत े॥२-१९॥

� આ�માન ેિવનાશશીલ સમ� છ ેતથા તને ેમારવા ઈ�છ ેછ,ે

ત ેનથી �ણતા ક� આ�મા ન તો કદ� જ�મ ેછ ેક� ન તો કદ� મર� છ.ે (૧૯)

● न जायत े��यत ेवा कदा�च�नाय ंभ�ूवा भ�वता वा न भयूः । अजो �न�यः शा�वतोऽय ंपरुाणो न ह�यत ेह�यमान ेशर�र े॥२-२०॥

આ�મા તો અજ�મા, અિવનાશી અન ેઅમર છ.ે

શર�રનો નાશ ભલ ેથાય પર�ં ુઆ�માનો નાશ કદાિપ થતો નથી. (૨૦)

● वदेा�वना�शन ं�न�य ंय एनमजम�ययम ्।कथ ंस प�ुषः पाथ� कं घातय�त हि�त कम ्॥२-२१॥

હ� પાથ�, � �ય��ત આ�માન ેઅિવનાશી, િન�ય અન ેઅજ�મા માન ેછે

Page 9: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

9

ત ેકોઈનો નાશ ક�વી ર�ત ેકર� શકવાનો છ ે? અન ેત ેપોત ેપણ ક�વી ર�ત ેમર� શકવાનો છ ે? (૨૧)

● वासा�ंस जीणा��न यथा �वहाय नवा�न ग�ृणा�त नरोऽपरा�ण । तथा शर�रा�ण �वहाय जीणा� �य�या�न सयंा�त नवा�न दहे� ॥२-२२॥

�વી ર�ત ેકોઈ �ય��ત �નૂા ંવ� �ય�ન ેનવા વ�ોન ેધારણ કર� છ,ે

તવેી જ ર�ત ે�વા�મા એક શર�રન ેછોડ�ન ેબી� શર�રન ે�ા�ત કર� છ.ે (૨૨)

● ननै ं�छ�दि�त श��ा�ण ननै ंदह�त पावकः । न चैन ं�लदेय��यापो न शोषय�त मा�तः ॥२-२३॥

આ�માન ેન તો શ� છદે� શક� છ,ે ન અ��ન બાળ� શક� છ,ે

ન પાણી ભ�જવી શક� છ ેક� ન તો પવન �કૂવી શક� છ.ે (૨૩)

● अ�छ�ेयोऽयमदा�योऽयम�ल�ेयोऽशो�य एव च । �न�यः सव�गतः �थाणरुचलोऽय ंसनातनः ॥२-२४॥

આ�મા તો અછ�ે, અદા�, અશો�ય અન ેપલળ ેનહ� તવેો છ.ે

આ�મા તો િન�ય છ,ે સવ��યાપી છ,ે �તહ�ન છ,ે શા�ત છ.ે (૨૪)

● अ�य�तोऽयम�च��योऽयम�वकाय�ऽयम�ुयत े। त�मादवे ं�व�द�वैन ंनानशुो�चतमुह��स ॥२-२५॥

આ�મા ન તો ��ળૂ �ખ ેજોઈ શકાય છ ેક� ન તો ��ુ� વડ� સમ� શકાય છ.ે આ�મા અિવકાર� છ,ે

હમંશે માટ� એક સરખો રહ�નાર છ.ે એથી હ� પાથ�, તાર� શોક કરવાની કોઈ આવ�યકતા નથી.(૨૫)

● अथ चैन ं�न�यजात ं�न�य ंवा म�यस ेमतृम ्। तथा�प �व ंमहाबाहो नवै ंशो�चतमुह��स ॥२-२६॥

હ� મહાબાહો, જો �ું આ�માન ેવાર�વાર� જ�મ લનેાર અથવા ��ૃ� ુપામનાર માનતો હોય, તો પણ તાર� માટ� શોક

કરવા�ું કોઈ કારણ નથી (૨૬).

● जात�य �ह �वुो म�ृय�ु�ुव ंज�म मतृ�य च । त�मादप�रहाय�ऽथ� न �व ंशो�चतमुह��स ॥२-२७॥

કારણ ક� �વી ર�ત ેદર�ક જ�મ લનેાર�ું ��ૃ� ુિનિ�ત છ ેતવેી ર�ત ેદર�ક મરનાર�ું ફર� જ�મ�ું પણ એટ�ું જ

િનિ�ત છ.ે એ �મમા ંફ�રફાર કરવા માટ� �ું અસમથ� છ.ે એટલ ેતાર� એ િવચાર� શોક કરવાની જ�ર નથી. (૨૭)

● अ�य�ताद��न भतूा�न �य�तम�या�न भारत । अ�य�त�नधना�यवे त� का प�रदवेना ॥२-२८॥

હ� અ�ુ�ન, દર�ક �વા�મા જ�મ પહ�લા ંઅન ે��ૃ� ુપછ� દ�ખાતો નથી. આ તો વ�ચનેી અવ�થામા ંજ �ું એન ેજોઈ

શક� છ.ે તો પછ� એન ેમાટ� �ું ક�મ શોક કર� છ ે? (૨૮)

● आ�चय�व�प�य�त कि�चदनेमा�चय�व�वद�त तथवै चा�यः । आ�चय�व�चैनम�यः शणृो�त ��ुवा�यने ंवदे न चैव कि�चत ्॥२-२९॥

કોઈ આ�માન ેઅચરજથી �ુએ છ,ે કોઈ અચરજથી એના િવશ ેવણ�ન કર� છ,ે પર�ં ુઆ�મા િવશ ેસાભંળનાર

અનકેોમાથંી કોઈક જ એન ેખર�ખર �ણી શક� છ.ે (૨૯)

● दहे� �न�यमव�योऽय ंदहे ेसव��य भारत । त�मा�सवा��ण भतूा�न न �व ंशो�चतमुह��स ॥२-३०॥

હ� ભારત, આ�મા િન�ય છ,ે અિવનાશી છ,ે એથી તાર� કોઈના ��ૃ� ુપામવા પર શોક કરવાની જ�રત નથી.(૩૦}

● �वधम�म�प चाव�ेय न �वकि�पतमुह��स । ध�या��� य�ुा��येोऽ�य����य�य न �व�यत े॥२-३१॥

હ� પાથ�, �ું તારા �વ-ધમ� િવશ ેિવચાર. �ું �િ�ય છ ેઅન ે�યાય માટ� લડાનાર આ ��ુમા ંભાગ લવેાથી મો�ું

તાર� માટ� કોઈ કત��ય નથી. (૩૧)

● य��छया चोपप�न ं�वग��वारमपावतृम ्। स�ुखनः ���याः पाथ� लभ�त ेय�ुमी�शम ्॥२-३२॥

હ� અ�ુ�ન, �વગ�ના �ાર સ�ું આ�ું ��ુ લડવા�ું સૌભા�ય કોઈ ભા�યવાન �િ�યન ેજ મળ ેછ.ે (૩૨)

● अथ च�े�व�मम ंध�य� स�ंाम ंन क�र�य�स । ततः �वधम� क��त� च �ह�वा पापमवा��य�स ॥२-३३॥

Page 10: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

10

જો �ું ��ુ નહ� કર� તો તારા �વધમ��ું પાલન ન કરવાથી અપક�િત� અન ેપાપનો ભાગીદાર થશ.ે (૩૩)

● अक��त� चा�प भतूा�न कथ�य�यि�त तऽे�ययाम ्। स�भा�वत�य चाक��त�म�रणाद�त�र�यत े॥२-३४॥

લોકો તાર� બદનામી કરશ,ે તાર� (અક�િત�ની) વાતો કરતા થાકશ ેનહ�. તારા �વા �િત��ઠત �ય��ત માટ�

અપયશ ��ૃ� ુકરતા ંપણ બદતર સા�બત થશ.ે (૩૪)

● भया�णादपुरत ंम�ंय�त े�वा ंमहारथाः । यषेा ंच �व ंबहमुतो भ�ूवा या�य�स लाघवम ्॥२-३५॥

આ� તારા સામ�ય�ની �સશંા કરવાવાળા મહારથી યો�ાઓ તન ે��ુમાથંી ભાગી ગયલેો ગણશ ેઅન ેએમની

નજરમાથંી �ું કાયમ માટ� ઉતર� જઈશ.(૩૫)

● अवा�यवादा�ंच बहू�व�द�यि�त तवा�हताः । �न�द�त�तव साम�य� ततो दःुखतर ंन ु�कम ्॥२-३६॥

તારા �િત�પધ�ઓ તાર� િન�દા કરશ ેઅન ેતન ેન કહ�વાના ક�ુ વચનો કહ�શ.ે એથી અિધક �ુઃખદાયી બી�ુ ં �ું

હોઈ શક� ? (૩૬)

● हतो वा �ा��य�स �वग� िज�वा वा भो�यस ेमह�म ्। त�मादिु�त�ठ कौ�तये य�ुाय कतृ�न�चयः ॥२-३७॥

હવ ેજરા િવચાર કર ક� જો �ું ��ુ કરશ ેતો તા�ુ ં�ું જવા�ું છ ે? જો �ું ��ુ કરતા ં��ૃ� ુપામીશ તો તન ે�વગ�

મળશ ેઅન ેજો �વતો રહ�શ (અન ેિવજય �ા�ત કર�શ) તો િવશાળ સા�ા�યનો અિધકાર� બનીશ.

એથી હ� કૌ�તયે, ઉઠ. (૩૭)

● सखुदःुख ेसम ेक�ृवा लाभालाभौ जयाजयौ । ततो य�ुाय य�ुय�व नवै ंपापमवा��य�स ॥२-३८॥

�ખુ-�ુઃખ, લાભ-હાિન, જય-પરાજય બધાન ેસમાન ગણી ��ુ માટ� ત�પર બન.

એમ કરવાથી �ું પાપનો ભાગી નહ� થાય. (૩૮)

● एषा तऽे�भ�हता सा�ंय ेब�ु�य�गे ि�वमा ंशणृ ु। ब�ु�या य�ुतो यया पाथ� कम�ब�ध ं�हा�य�स ॥२-३९॥

મ� અ�યાર �ધુી � વાત કર� ત ે�ાનની �ૃ��ટએ કર�. હવ ેકમ�ની �ૃ��ટએ પણ તન ેસમ��ું �થી તારા કમ�ના

ફળન ેલઈન ેતન ેજો કોઈ ભય હોય તો તનેાથી �ું ��ુત થઈ �ય. (૩૯)

● नहेा�भ�मनाशोऽि�त ��यवायो न �व�यत े। �व�पम�य�य धम��य �ायत ेमहतो भयात ्॥२-४०॥

કમ�યોગના �હસાબ ેકર��ું કોઈ પણ કમ� �યથ� નથી જ�ું.આ ધમ� �ું થો�ુ ંપણ આચરણ

મોટા ભય થી મ��ુય ન ેબચાવ ેછ.ે (૪૦)

● �यवसायाि�मका ब�ु�रकेेह कु�न�दन । बहशुाखा �यन�ता�च ब�ुयोऽ�यवसा�यनाम ्॥२-४१॥

� કમ�યોગન ેઅ�સુર� છ ેએની ��ુ� એક લ�ય પર ��થર રહ� છ.ે

�યાર� યોગથી િવહ�ન �ય��તની ��ુ� અનકે લ�યવાળ� હોય છ ે(અથા�� ્િવભા�ત હોય છ)ે. (૪૧)

● या�ममा ंपिु�पता ंवाच ं�वद��य�वपि�चतः । वदेवादरताः पाथ� ना�यद�ती�त वा�दनः ॥२-४२॥

● कामा�मानः �वग�परा ज�मकम�फल�दाम ्। ��या�वशषेबहलुा ंभोगै�वय�ग�त ं��त ॥२-४३॥

● भोगै�वय��स�ताना ंतयाप�तचतेसाम ्। �यवसायाि�मका ब�ु�ः समाधौ न �वधीयत े॥२-४४॥

હ� પાથ�, એવા યોગહ�ન લોકો ક�વળ વદેોના સભંાષણન ે(કમ�-કાડંન)ે જ સવ� કાઈં માન ેછ,ે

(�વગ� અન ે�વગ� ના ં�ખુો ન ેજ �ા�ત કરવા યો�ય વ�� ુમાન ેછ ેઅન ેબી�ુ ં કાઇં ઉ�મ નથી તમે બોલ ેછ)ે

તઓે �ુ�યવી ઈ�છાઓમા ં(વાસનાઓમા)ં ફસાયલે હોય છ.ે

એવા લોકો જ�મ-મરણના ચ�મા ંફયા� કર� છ.ે

ભોગ ઐ�ય�ની ઈ�છાથી

Page 11: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

11

�ુદ� �ુદ� �તના કમ�મા ં���ૃ થયલે એવા લોકોની ��ુ��ું હરણ થય�ેું હોય છ.ે એથી તઓે કમ�યોગમાં

�ુશળતા પામીન ે��નુી (સમાિધદશાની) �ા��ત કર� શકતા નથી. (૪૨-૪૩-૪૪)

● �गै�ुय�वषया वदेा �न��गै�ुयो भवाज�ुन । �न��व��वो �न�यस��व�थो �नय�ग�मे आ�मवान ्॥२-४५॥

વદેમા ં�ણ �ણુો�ું વણ�ન કર��ું છ.ે હ� અ�ુ�ન, તાર� એ �ણ ે�ણુોથી પર - �ણુાતીત થઈ બધા જ ��ંોથી ��ુ�ત

મળેવવાની છ.ે એથી �ું (લડવાથી થતી) લાભ-હાિનની �ચ�તા છોડ અન ેઆ�મ��થત થા.(૪૫)

● यावानथ� उदपान ेसव�तः स�ंलतुोदके । तावा�सव�ष ुवदेषे ु�ा�मण�य �वजानतः ॥२-४६॥

�વી ર�ત ેસરોવર�ું પાણી મળ� �ય તને ે�ુવાના પાણીની જ��રયાત રહ�તી નથી તવેી જ ર�ત ે�ણ ે���ું

�ાન મળેવી લી�ું હોય તને ેપછ� વદે�ું અ�યયન કરવાની જ�રત રહ�તી નથી. (૪૬)

● कम��यवेा�धकार�त ेमा फलषे ुकदाचन । मा कम�फलहतेभु�ूमा� त ेस�गोऽ��वकम��ण ॥२-४७॥

(એક વાત બરાબર સમ� લ ેક�) તારો “અિધકાર” મા� કમ� કરવાનો છ,ે એ�ું ક��ું ફળ મળ ેતનેા પર નથી.

એથી ફળ મળેવવાની આશાથી કોઈ કમ� ન કર. (ફળ પર મા� �� ુનો અિધકાર છ)ે

જો �ું ફળ મળેવવા માટ� કમ� કર�શ તો તન ેકમ�મા ંઆસ��ત થશ.ે (૪૭)

● योग�थः कु� कमा��ण स�ग ं�य��वा धनजंय । �स��य�स��योः समो भ�ूवा सम�व ंयोग उ�यत े॥२-४८॥

એથી હ� ધનજંય, કમ�ની સફળતા ક� િન�ફળતા -

બનંમેા ંસમાન �ચ� રહ�ન ેતથા કમ�ના ફળની આશાથી ર�હત થઈન ેકમ� કર.

આ ર�ત ેકમ� કરવાન ે(સમતા ન)ે જ યોગ કહ�વામા ંઆવ ેછ.ે (૪૮)

● दरूणे �यवर ंकम� ब�ु�योगा�नजंय । ब�ुौ शरणमि�व�छ कपृणाः फलहतेवः ॥२-४९॥

આ ર�ત ે(ફલ�ેછાથી ર�હત અન ેસમ�વ ��ુ�થી) કરાયલે કમ�, ફલાશાથી કરાયલે કમ� કરતા ંઅિત ઉ�મ છ.ે

(એથી સમ��ુ� રાખી કમ� કરવામા ંજ સાર છ.ે) સમ��ુ�થી કમ� કરવાવાળો �ય��ત કમ�થી લપેાતો નથી (૪૯)

● ब�ु�य�ुतो जहातीह उभ ेसकुतृद�ुकतृ े। त�मा�योगाय य�ुय�व योगः कम�स ुकौशलम ्॥२-५०॥

અન ેત ેપાપ તથા ��ુયથી પર થઈ �ય છ.ે એથી �ું સમ�વના આ યોગમા ં�ુશળતા મળેવ.

(કમ� મા ં�ુશળતા એ જ યોગ છ)ે કમ�બધંનથી �ટવાનો એ જ ઉપાય છ.ે(૫૦)

● कम�ज ंब�ु�य�ुता �ह फल ं�य��वा मनी�षणः । ज�मब�ध�व�नम�ु�ताः पद ंग�छ��यनामयम ्॥२-५१॥

� �ય��ત સમ��ુ�થી સપં� થઈન ેકમ�ફળનો �યાગ કર� છ ેતે

જ�મ-મરણના ચ�થી �ટ� જઈન ેપરમપદની �ા��ત કર� છ.ે (૫૧)

● यदा त ेमोहक�लल ंब�ु��य��तत�र�य�त । तदा ग�ता�स �नव�द ं�ोत�य�य �तु�य च ॥२-५२॥

�યાર� તાર� ��ુ� મોહ�પી �ધકારથી ઉપર ઉઠશે

�યાર� આ લોક અન ેપરલોકના બધા ભોગપદાથ�થી તન ેવરૈા�ય પદેા થશ.ે (૫૨)

● ��ुत�व��तप�ना त ेयदा �था�य�त �न�चला । समाधावचला ब�ु��तदा योगमवा��य�स ॥२-५३॥

અ�યાર� િવિવધ ઉપદ�શ �ણુવાથી તાર� મિત �િમત થઈ છ.ે

�યાર� ત ેપરમા�મામા ં��થર થઈ જશ ે�યાર� �ું પરમા�માની સાથ ેસયંોગ (યોગ-��થિત) કર� શકશ.ે(૫૩)

● अज�ुन उवाच--ि�थत���य का भाषा समा�ध�थ�य केशव । ि�थतधीः �क ं�भाषते �कमासीत �जते �कम ्॥२-५४॥

અ�ુ�ન કહ� છે

Page 12: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

12

હ� ક�શવ, �મની ��ુ� સમાિધમા ં��થર થઈ �કુ� છ ેએ ��ુુષ ક�વો હોય છ ે? (એન ેક�વી ર�ત ેઓળખવો)

એના ક�વા લ�ણો હોય છ ે? એ ક�વી ર�ત ેપોતાનો �વન�યવહાર કર� છ ે? (૫૪)

● �ीभगवानवुाच--�जहा�त यदा कामा�सवा��पाथ� मनोगतान ्। आ�म�यवेा�मना त�ुटः ि�थत���तदो�यत े॥२-५५॥

ભગવાન કહ� છે

હ� પાથ�, �યાર� �ય��ત પોતાના મનમા ંઉઠતી બધી જ કામનાઓન ે�યાગી દ� છ ેઅન ેપોતાના આ�મામા ં��થિત

કર� છ ે�યાર� ત ે��થત�� કહ�વાય છ.ે(૫૫)

● दःुख�ेवन�ु�व�नमनाः सखुषे ु�वगत�पहृः । वीतरागभय�ोधः ि�थतधीम�ु�न��यत े॥२-५६॥

��થત�� ��ુુષ�ું મન ન તો �ુઃખમા ંિવચ�લત થાય છ ેક� ન તો �ખુની ��હૃા (ઈ�છા-��ૃણા) કર� છ.ે

એ�ું મન રાગ, ભય અન ે�ોધથી ��ુત થય�ેું હોય છ.ે (૫૬)

● यः सव��ान�भ�नहे�त�त��ा�य शभुाशभुम ्। ना�भन�द�त न �विे�ट त�य ��ा ��ति�ठता ॥२-५७॥

�ખુ ક� �ુઃખ - બનંમેા ંતનેી �િત��યા સમાન હોય છ.ે ગમતી-સાર� વ�� ુમળવાથી ત ેન તો �સ� (�ખુી) થાય

છ ેક�-ન તો એના અભાવ ે(વ�� ુના મળ ેતો) િવષાદ��ત (�ુઃખી). તનેી ��ુ� ��થર થયલેી હોય છ.ે (૫૭)

● यदा सहंरत ेचाय ंकूम�ऽ�गानीव सव�शः । इि��याणीि��याथ��य�त�य ��ा ��ति�ठता ॥२-५८॥

�વી ર�ત ેકાચબો પોતાના �ગોન ે�દરની તરફ સકં�લી લ ેછ ેતવેી ર�ત ેત ેપોતાની ઈ���યોન ેિવષયોમાથંી

કાઢ� આ�મામા ં��થર કર� છ.ે �યાર� તનેી ��ુ� ��થર થાય છ.ે (૫૮)

● �वषया �व�नवत��त े�नराहार�य द�ेहनः । रसवज� रसोऽ�य�य पर ं���वा �नवत�त े॥२-५९॥

જો િવષયોનો (ભોજન-વગરે�નો) �યાગ ક�વળ બા� (બહાર નો �યાગ) હોય તો એવા �યાગ કયા� છતાં

�દરથી તનેો ઉપભોગ કરવાની ઇ�છા યથાવત રહ� છ.ે

પર�ં ુપરમા�માનો સા�ા�કાર થયા પછ� એ પદાથ�ના ઉપભોગની ઇ�છાનો પણ �ત આવ ેછ.ે (૫૯)

● यततो �य�प कौ�तये प�ुष�य �वपि�चतः । इि��या�ण �माथी�न हरि�त �सभ ंमनः ॥२-६०॥

હ� કૌ�તયે, ઇ���યો એટલી ચચંળ છ ેક�-

સાવધાનીથી ઈ���યોનો સયંમ કર� અ�યાસ કરનાર િવ�ાન મ��ુય ના મન ન ેપણ (પરાણ)ે

ઈ���યો હર� લ ેછ ેઅન ેબળા�કાર� િવષયો તરફ ખ�ચ ેછ.ે (૬૦)

● ता�न सवा��ण सयं�य य�ुत आसीत म�परः । वश े�ह य�यिे��या�ण त�य ��ा ��ति�ठता ॥२-६१॥

હ� અ�ુ�ન, એથી સાધક� પોતાની ઈ���યોનો સયંમ કર� મા�ુ ં(પરમા�મા�ું) �યાન કર�ું જોઈએ.

એમ કરવાથી ઈ���યો વશમા ંરહ�શ ેઅન ેમારામા ં(��મુા)ં મન-��ુ�ન ે��થર કર� શકશ.ે (૬૧)

● �यायतो �वषया�पुंसः स�ग�तषेूपजायत े। स�गा�सजंायत ेकामः कामा��ोधोऽ�भजायत े॥२-६२॥

િવષયો�ું �ચ�તન કરવાવાળા મ��ુય�ું મન એ પદાથ�મા ંઆસ�ત થઈ �ય છ ેઅને

એની જ કામના કયા� કર� છ.ે (ભોગ-પદાથ� ની ઈ�છા-કામના થઇ ન ેકામ નો જ�મ થાય છ)ે

�યાર� ત ેપદાથ� નથી મળતા �યાર� ત ે�ોિધત થઈ �ય છ.ે (કામના-કામ માથંી �ોધ નો જ�મ) (૬૨)

● �ोधा�व�त समंोहः समंोहा��म�ृत�व�मः । �म�ृत�शंा�ब�ु�नाशो ब�ु�नाशा��ण�य�त ॥२-६३॥

�ોધ થવાથી એ�ું િવવકેભાન જ�ું રહ� છ ે(�ોધ થી �ખૂ�તા નો જ�મ),

એન ેસારા-નરસા�ું ભાન રહ��ું નથી અને

એન ે��િૃત�મ થાય છ.ે (�ખૂ�તાથી ��િૃતનાશ થાય છ ેઅન ે��િૃત નાશ થી ��ુ�-નાશ થાય છ)ે

Page 13: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

13

એવો �િમત �ચ�વાળો (મન-��ુ� વાળો) મ��ુય પોતાનો સવ�નાશ ન�તર� છ.ે (૬૩)

● राग�वषे�वय�ुत�ैत ु�वषया�नि��य�ैचरन ्।आ�मव�य�ैव�धयेा�मा �सादम�धग�छ�त ॥२-६४॥

�યાર� એથી ઉલ�ુ,ં ઈ���યોન ેરાગ અન ે�ષેથી ��ુત કર� પોતાના વશમા ંકરનાર મ��ુયને

�તઃકરણની �સ�તા અન ેશાિંતની �ા��ત થાય છ.ે (૬૪)

● �साद ेसव�दःुखाना ंहा�नर�योपजायत े। �स�नचतेसो �याश ुब�ु�ः पय�व�त�ठत े॥२-६५॥

એથી ન ક�વળ એના બધા �ુઃખોનો �ત આવ ેછ ેપર�ં ુ�સ��ચત થયલેા એવા ��ુુષ ની ��ુ�,

પરમા�મામા ંહમંશે માટ� ��થર બન ેછ.ે(૬૫)

● नाि�त ब�ु�रय�ुत�य न चाय�ुत�य भावना । न चाभावयतः शाि�तरशा�त�य कुतः सखुम ्॥२-६६॥

�ની ઈ���યો સયંિમત નથી એની ��ુ� ��થર રહ� શકતી નથી અન ેએમ થવાથી એનામા ંશાિંત પદેા થતી નથી.

એવો �ય��ત શાતં ક�વી ર�ત ેબની શક� ? અન ે� શાતં ન બન ેતને ેવળ� �ખુ ક�વી ર�ત ેમળ ે? (૬૬)

● इि��याणा ं�ह चरता ंय�मनोऽन ु�वधीयत े। तद�य हर�त ��ा ंवायनुा�व�मवा�भ�स ॥२-६७॥

�વી ર�ત ેનૌકાન ેહવા ખ�ચી �ય છ ેએવી ર�ત ેભટકતી ઈ���યો તનેા મનન ેખ�ચી �ય છ.ે

એની ��ુ��ું હરણ કર� લ ેછ.ે (૬૭)

● त�मा�य�य महाबाहो �नगहृ�ता�न सव�शः । इि��याणीि��याथ��य�त�य ��ा ��ति�ठता ॥२-६८॥

એથી હ� મહાબાહો, �ની ઈ���યો િવષયોમાથંી િન�હ પામી છ,ે એમની જ ��ુ� ��થર રહ� છ.ે (૬૮)

● या �नशा सव�भतूाना ंत�या ंजाग�त� सयंमी । य�या ंजा��त भतूा�न सा �नशा प�यतो मनुःे ॥२-६९॥

સસંારના ભોગોપભોગો માટ� સામા�ય મ��ુયો ��િૃ� કરતા દ�ખાય છ ે�યાર� �િુન એ માટ� ત�ન િન���ય રહ� છ.ે

(અથા�� ્� લોકો માટ� �દવસ છ ેત ેએન ેમાટ� રાિ� - િન���ય રહ�વાનો સમય છ)ે.

એવી જ ર�ત ે� લોકો માટ� રાિ� છ ેત ે�િુન માટ� �દવસ છે

(અથા�� ્�ન ેમાટ� સામા�ય મ��ુયો �ય�ન નથી કરતા ત ેપરમા�માની �ા��ત માટ� �િુન �ય�ન કર� છ)ે.(૬૯)

● आपूय�माणमचल��त�ठ ंसम�ुमापः ��वशि�त य�वत ्। त�व�कामा य ं��वशि�त सव� स शाि�तमा�नो�त न कामकामी ॥२-७०॥

�વી ર�ત ેસ�રતા�ું જળ સ��ુન ેઅશાતં કયા� િસવાય સમાઈ �ય છે

તવેી જ ર�ત ે��થત�� ��ુુષમા ંઉ�પ� થતી �િૃ�ઓ કોઈ િવકાર પદેા કયા� િવના શાતં થઈ �ય છ.ે

(એન ે�િૃ�ઓ ચ�લત નથી કરતી). એવો ��ુુષ પરમ શાિંતન ે�ા�ત કર� છ.ે

નહ� ક� સામા�ય મ��ુય ક� � �િૃતઓ પાછળ ભાગતો ફર� છ.ે(૭૦)

● �वहाय कामा�यः सवा�न ्पमुा�ंचर�त �नः�पहृः । �नम�मो �नरहकंारः स शाि�तम�धग�छ�त ॥२-७१॥

એથી હ� અ�ુ�ન, બધી જ કામનાઓનો �યાગ કર. � મ��ુય મમતા, અહકંાર અન ેબધી જ ઈ�છાઓથી ��ુત

થઈ �ય છ ેત ેપરમ શાિંતન ેપામી લ ેછ.ે હ� અ�ુ�ન, એવો મ��ુય ��મા ં��થિત કર� છ.ે (૭૧)

● एषा �ा�मी ि�थ�तः पाथ� ननैा ं�ा�य �वम�ुय�त । ि�थ�वा�याम�तकालऽे�प ��म�नवा�णम�ृछ�त ॥२-७२॥

એવી �ા�ી ��થિતન ે�ા�ત કયા� પછ� એ સસંારના ભોગપદાથ�થી કદ� મો�હત નથી થતો અન ે�ત સમયે

ઉ�મ ગિતન ે�ા�ત કર�ન ે��ુ�તન ેપામ ેછ.ે(૭૨)

અ�યાય -૨- સા�ંય યોગ- સમા�ત

Page 14: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

14

અ�યાય -૩ - કમ�યોગ

● अज�ुन उवाच--�यायसी च�ेकम�ण�त ेमता ब�ु�ज�नाद�न । ति�कं कम��ण घोर ेमा ं�नयोजय�स केशव ॥३-१॥

અ�ુ�ન કહ� છ,ે

હ� જનાદ�ન, જો તમ ે�ાનન ેકમ� કરતા ંવ� ુ��ેઠ માનતા હો તો મન ેઆ ��ુ કમ�મા ંશા ��તૃ કર� ર�ા છો ?

(૧)

● �या�म�णेवे वा�यने ब�ु� ंमोहयसीव म े। तदकें वद �नि�च�य यने �येोऽहमा�नयुाम ्॥३-२॥

તમારા વચનોથી માર� ��ુ� સ�ંિમત થઈ રહ� છ.ે

�પૃા કર�ન ેમન ેએ માગ� બતાવો � િનિ�ત ર�ત ેમારા માટ� ક�યાણકારક હોય.(૨)

● �ीभगवानवुाच--लोकेऽि�म���व�वधा �न�ठा परुा �ो�ता मयानघ । �ानयोगेन सा�ंयाना ंकम�योगेन यो�गनाम ्॥३-३॥

�ી ભગવાન કહ� છ,ે

હ� િન�પાપ, આ જગમા ં�યે�ા��તના બ ે�ુદા �ુદા માગ� - �ાન યોગ અન ેકમ� યોગ મ� તન ેબતા�યા.(૩)

● न कम�णामनार�भा�न�ैक�य� प�ुषोऽ�नतु े। न च स�ंयसनादवे �स�� ंसम�धग�छ�त ॥३-४॥

સા�ંયયોગીઓન ે�ાનનો માગ� પસદં પડ� છ ે�યાર�

યોગીઓન ેકમ�નો માગ�. િન�કમ�તા �ા�ત કરવા માટ� પણ કમ��ું અ��ુઠાન તો કર�ું જ પડ� છ.ે (૪)

● न �ह कि�च��णम�प जात ु�त�ठ�यकम�कतृ ्। काय�त े�यवशः कम� सव�ः �क�ृतजगै�ुणःै ॥३-५॥

ક�વળ કમ�નો �યાગ કરવાથી કોઈ િસ��ન ે�ા�ત કર� શક�ું નથી.

કમ� કયા� વગર કોઈ દ�હધાર� �ણ માટ� પણ રહ� શકતો નથી.

કારણ ક� ��િૃતના �ણુોથી િવવશ થઈન ે�ાણીમા� કમ� કરવા માટ� ��તૃ થાય છ.ે(૫)

● कम�ि��या�ण सयं�य य आ�त ेमनसा �मरन ्। इि��याथा�ि�वमढूा�मा �म�याचारः स उ�यत े॥३-६॥

� મ��ુય બહારથી પોતાની ઈ���યોનો બળ�વૂ�ક કા� ુકર� અને

મનની �દર િવષયો�ું સવેન કર� છ ેત ેઢ�ગી છ.ે (૬)

● यि��वि��या�ण मनसा �नय�यारभतऽेज�ुन । कम�ि��यःै कम�योगमस�तः स �व�श�यत े॥३-७॥

મનથી પોતાની ઈ���યોનો સયંમ સાધીન ે� ફલાશા વગર સહજ ર�ત ેકમ��ું અ��ુઠાન કર� છ ેત ેઉ�મ છ.ે (૭)

● �नयत ंकु� कम� �व ंकम� �यायो �यकम�णः । शर�रया�ा�प च त ेन ��स��यदेकम�णः ॥३-८॥

તાર� માટ� � પણ કમ� શા�મા ંબતાવવામા ંઆ��ું છ ેત ે�ું કર કારણ ક�

કમ� ન કરવા (કમ�નો �યાગ કરવા) કરતા ંઅનાસ�ત રહ�ન ેકમ� કરવા�ું ��ેઠ કહ�વા�ું છ.ે (૮)

● य�ाथा��कम�णोऽ�य� लोकोऽय ंकम�ब�धनः । तदथ� कम� कौ�तये म�ुतस�गः समाचर ॥३-९॥

જો �ું કમ� નહ� કર� તો તારો �વનિનવા�હ પણ ક�વી ર�ત ેથશ ે? આસ��તથી કર�લ કમ� માનવન ેકમ�બધંનથી

બાધં ેછ.ે એથી હ� અ�ુ�ન, �ું કમ� કર, પર�ં ુઅનાસ�ત (અ�લ�ત) રહ�ન ેકર (૯)

.● सहय�ाः �जाः स�ृ�वा परुोवाच �जाप�तः । अनने �स�व�य�वमषे वोऽि��व�टकामधकु ्॥३-१०॥

��ાએ ��ૃ�ટના આરભંમા ંજ ક�ું ક�

‘ય� (કમ�) કરતા ંરહો અન ે��ૃ� પામતા રહો. ય� (કમ�) તમાર� ઈ�છાઓની �ૂિત��ું સાધન બનો.’ (૧૦)

Page 15: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

15

● दवेा�भावयतानने त ेदवेा भावय�त ुवः । पर�पर ंभावय�तः �येः परमवा��यथ ॥३-११॥

ય� કરતા ંતમ ેદ�વોન ે�સ� રાખો અન ેદ�વો તમન ે�સ� રાખશ.ે

એમ એકમકેન ેસ�ં�ુઠ રાખતા ંતમ ેપરમ ક�યાણન ે�ા�ત કરશો. (૧૧)

● इ�टा�भोगाि�ह वो दवेा दा�य�त ेय�भा�वताः । तदै��तान�दाय�ैयो यो भ�ु�त े�तने एव सः ॥३-१२॥

● य��श�टा�शनः स�तो म�ुय�त ेसव��कि�बषैः । भ�ुजत ेत े�वघ ंपापा य ेपच��या�मकारणात ्॥३-१३॥

ય�થી સ�ં�ુઠ દ�વો તમન ેઈ��છત ભોગો આપશ.ે એન ેય�ભાવથી (દ�વોન ેસમિપ�ત કયા� પછ�) આરોગવાથી

�ય��ત સવ� પાપથી િવ��ુત થશ.ે

એ ભોગોનો ઉપભોગ � એકલપટેા બનીન ેકરશ ેત ેપાપના ભાગી થશ ેઅન ેચોર ગણાશ.ે (૧૨-૧૩)

● अ�ना�वि�त भतूा�न पज��याद�नस�भवः । य�ा�व�त पज��यो य�ः कम�सम�ुवः ॥३-१४॥

શર�ર અ�મય કોષ છ.ે બધા �વો અ�થી જ પદેા થાય છ ેઅન ેઅ�થી જ પોષાય છ.ે અ� વરસાદ થવાથી

ઉ�પ� થાય છ.ે વરસાદ ય� કરવાથી થાય છ.ે ય� કમ�થી થાય છ ેઅન ેકમ� વદેથી થાય છ.ે (૧૪)

● कम� ��मो�व ं�व�� ��मा�रसम�ुवम ्। त�मा�सव�गत ं��म �न�य ंय� े��ति�ठतम ्॥३-१५॥

પર�ં ુવદે તો પરમા�મા વડ� ઉ�પ� કરાયલે છ.ે એથી એમ કહ� શકાય ક� સવ��યાપક પરમા�મા જ ય�માં

�િત��ઠત થયલેા છ.ે (ય� વડ� પરમા�માની જ ��ૂ કરાય છ)ે

● एव ं�व�त�त ंच�ं नानवुत�यतीह यः । अघाय�ुरि��यारामो मोघ ंपाथ� स जीव�त ॥३-१६॥

હ� પાથ�, � �ય��ત આ ર�ત ે��ૃ�ટચ�ન ેઅ�સુર�ન ેનથી ચાલતો તે

પોતાની ���યોના ભોગમા ંરમવાવાળો તથા �યથ� �વન �વનાર ગણાય છ.ે (૧૬)

● य��वा�मर�तरवे �यादा�मत�ृत�च मानवः । आ�म�यवे च स�त�ुट�त�य काय� न �व�यत े॥३-१७॥

પર�ં ુ� �ય��ત આ�મ��થત અન ેઆ�મ��ૃત છ,ે પોતાના આ�મામા ંજ સતંોષ માન ેછ,ે

તને ેકોઈ કમ� કરવા�ું રહ��ું નથી. (૧૭)

● नवै त�य कतृनेाथ� नाकतृनेहे क�चन । न चा�य सव�भतूषे ुकि�चदथ��यपा�यः ॥३-१८॥

એવા મહા��ુુષન ેમાટ� કમ� કરવા�ું ક� ન કરવા�ું ક�ું �યોજન રહ��ું નથી.

એન ેસવ� �વો સાથ ેકોઈ �કારનો �વાથ�સબંધં નથી રહ�તો. (૧૮)

● त�मादस�तः सतत ंकाय� कम� समाचर । अस�तो �याचर�कम� परमा�नो�त पू�षः ॥३-१९॥

એથી હ� પાથ�, આસ�ત થયા વગર કમ� કર. િન�કામ કમ� કરનાર �ય��ત પરમા�માન ે�ા�ત કર� લ ેછ.ે (૧૯)

● कम�णवै �ह स�ंस��माि�थता जनकादयः । लोकस�ंहमवेा�प सपं�य�कत�ुमह��स ॥३-२०॥

મહારા� જનક �વા િન�કામ કમ��ું આચરણ કરતા જ પરમ િસ��ન ેપા�યા છ.ે વળ� તાર� (�ગત �વાથ� માટ�

નહ� કર�ું હોય તો પણ) લોકસ�ંહાથ�, સસંારના ભલા માટ� (��ુ) કમ� કર�ું જ ર�ું.(૨૦)

य�यदाचर�त ��ेठ�त�तदवेतेरो जनः । स य��माण ंकु�त ेलोक�तदनवुत�त े॥३-२१॥

��ેઠ ��ુુષો � � કર� છ ેએન ેઅ�સુર�ન ેસાધારણ લોકો પોતાના કામ કર� છ.ે (૨૧)

न म ेपाथा�ि�त कत��य ं��ष ुलोकेष ु�कचंन ।नानवा�तमवा�त�य ंवत� एव च कम��ण ॥३-२२॥

એમ તો માર� પણ કમ� કર�ું આવ�યક નથી. આ સસંારમા ંએ�ું કઈં મળેવવા�ું માર� માટ� બાક� ર�ું નથી

છતા ંપણ �ું કમ�મા ં���ૃ ર�ું �.ં (૨૨)

Page 16: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

16

य�द �यह ंन वत�य ंजात ुकम��यति��तः ।मम व�मा�नवुत��त ेमन�ुयाः पाथ� सव�शः ॥३-२३॥

उ�सीदये�ुरम े लोका न कुया� कम� चदेहम ्। सकंर�य च कता� �यामपुह�या�ममाः�जाः॥३-२४॥

કારણ ક� જો �ું કમ� કરવા�ું છોડ� દ� તો મા�ુ ંઅ�સુરણ કર�ન ેબી� લોકો પણ કમ� કરવા�ું છોડ� દ�.

અન ેએમ થાય તો તઓે પોતાનો નાશ ન�તર� અન ે�ું એમના િવનાશ�ું કારણ બ�ું. (૨૩-૨૪)

स�ताः कम��य�व�वासंो यथा कुव�ि�त भारत । कुया���व�वा�ंतथास�ति�चक�ष�ुल�कस�ंहम ्॥३-२५॥

હ� અ�ુ�ન, કમ� કર�ું અિત આવ�યક છ ેપર�ં ુઅ�ાની લોકોની �મ ફળની આશાથી ��ુત થઈન ેનહ�, પર�ંુ

�ાનીઓની પઠે� િન�કામ ભાવ,ે ફળની આસ��તથી ર�હત થઈન.ે(૨૫)

न ब�ु�भदे ंजनयदे�ाना ंकम�स��गनाम ्।जोषय�ेसव�कमा��ण �व�वा�य�ुतः समाचरन ्॥३-२६॥

�ાની ��ુુષ ેપોત ેતો સમતા�ું આચરણ કર�ન ેકમ��ું અ��ુઠાન કર�ું જ ર�ું પણ સાથ ેસાથ ે�ઓ

આસ��તભાવથી કમ� કર� છ ેએમનામા ંઅ��ા પણ ઉ�પ� ન કરવી જોઈએ. (૨૬)

�कतृःे ��यमाणा�न गणुःै कमा��ण सव�शः ।अहकंार�वमढूा�मा कता�ह�म�त म�यत े॥३-२७॥

સવ� �કારના કમ� ��િૃતના �ણુોથી �રેાઈન ેથતા ંહોય છ.ે છતા ંઅહકંારથી િવ�ઢૂ થયલે મ��ુય પોતાન ેએનો

કતા� માન ેછ.ે (૨૭)

त��व�व�त ुमहाबाहो गणुकम��वभागयोः ।गणुा गणुषे ुवत��त इ�त म�वा न स�जत े॥३-२८॥

હ� મહાબાહો, ��િૃતના �ણુ�વભાવન ેઅન ેકમ�ના િવભાગોન ેયથાથ� �ણનાર �ાની કમ� માટ� ��િૃતના �ણુો જ

કારણ�તૂ છ ેએ�ું માનીન ેએમા ંઆસ�ત થતા નથી. (૨૮)

�कतृगे�ुणसमंढूाः स�ज�त ेगणुकम�स ु।तानक�ृ�न�वदो म�दा�क�ृ�न�व�न �वचालयते ्॥३-२९॥

તો સાથ ેસાથ ે�ઓ ��િૃતના �ણુોથી મોહ પામીન ેકમ�ન ેઆસ��તભાવ ેકર� છ ેતમેન ેિવચ�લત કરવાની કોિશશ

કરતા નથી. (૨૯)

म�य सवा��ण कमा��ण स�ंय�या�या�मचतेसा ।�नराशी�न�म�मो भ�ूवा य�ुय�व �वगत�वरः ॥३-३०॥

હ� અ�ુ�ન, મારામા ંમનન ે��થર કર�, આશા, ��ૃણા તથા શોકર�હત થઈને

અનાસ�ત ભાવ ે(��ુ) કમ�મા ં��તૃ થા.(૩૦)

य ेम ेमत�मद ं�न�यमन�ुत�ठि�त मानवाः ।��ाव�तोऽनसयू�तो म�ुय�त ेतऽे�प कम��भः ॥३-३१॥

य े�वतेद�यसयू�तो नान�ुत�ठि�त म ेमतम ्।सव��ान�वमढूा�ंताि�व�� न�टानचतेसः ॥३-३२॥

� �ય��ત દોષ�ૃ��ટથી ��ુત થઈ મારામા ં�ણૂ� ��ા રાખી મારા વચનોન ેઅ�સુર� છ,ે એ કમ�બધંનથી ��ુ�ત

મળેવ ેછ.ે પર�ં ુ� મ��ુય �ષે��ુ�થી મારા કહ�લ માગ��ું અ�સુરણ નથી કરતા તને ે�ું િવ�ઢૂ, �ાનહ�ન તથા

�ખૂ� સમજ�. (૩૧-૩૨)

स�श ंच�ेटत े�व�याः �कतृ�ेा�नवान�प ।�क�ृत ंयाि�त भतूा�न �न�हः �क ंक�र�य�त ॥३-३३॥

દર�ક �ાણી પોતાની �વભાવગત ��િૃતન ેવશ થઈન ેકમ� કર� છ.ે �ાની પણ એવી જ ર�ત ે�વભાવન ેવશ થઈ

કમ� કર� છ.ે એથી િમ�યા સયંમ કરવાનો કોઈ અથ� નથી.(૩૩)

इि��य�यिे��य�याथ� राग�वषेौ �यवि�थतौ ।तयोन� वशमाग�छ�ेतौ �य�य प�रपि�थनौ ॥३-३४॥

��યકે ઈ���યના િવષયોમા ંરાગ અન ે�ષે રહ�લા છ.ે રાગ અન ે�ષે આ�મક�યાણના માગ�મા ંમહાન શ�ઓુ છે

એટલ ેએન ેવશ ન થતો. (૩૪)

�येा��वधम� �वगणुः परधमा���वनिु�ठतात ्।�वधम� �नधन ं�येः परधम� भयावहः ॥३-३५॥

Page 17: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

17

એટ�ું યાદ રાખ� ક� પરધમ� ગમ ેતટેલો સારો હોય પણ �વધમ� કરતા ંઉ�મ કદાિપ નથી. એથી �ું તારા

�વધમ��ું (�િ�યના ધમ�) પાલન કર�ન ેવીરગિતન ે�ા�ત કર�શ તો એ પરધમ� (સ�ંયાસીના) કરતા ંઉ�મ

અન ેક�યાણકારક છ.ે(૩૫)

अथ केन �य�ुतोऽय ंपाप ंचर�त पू�षः ।अ�न�छ�न�प वा�ण�य बला�दव �नयोिजतः ॥३-३६॥

અ�ુ�ન કહ� છ-ેહ� ��ૃણ, મ��ુય પોત ેઈ�છતો ન હોવા છતા ંપાપકમ� કરવા માટ� ક�મ ���ૃ થાય છ ે? (૩૬)

काम एष �ोध एष रजोगणुसम�ुवः ।महाशनो महापा�मा �व��यने�मह वै�रणम ्॥३-३७॥

�ી ભગવાન કહ� છ,ે

રજો�ણુના �ભાવથી પદેા થનાર કામ તથા �ોધ જ મહાિવનાશી, મહાપાપી તથા મોટામા ંમોટા �ુ�મન છ.ે(૩૭)

धमूनेा��यत ेवि�नय�थादश� मलने च ।यथो�बनेावतृो गभ��तथा तनेदेमावतृम ्॥३-३८॥

�મ �મુાડો આગન,ે મલે દપ�ણન,ે ઓર ગભ�ન ેઢાકં� દ� છ ેતવેી જ ર�ત ેકામ તથા �ોધ �ય��તના �ાન પર

પડદો નાખંી દ� છ.ે (૩૮)

आवतृ ं�ानमतेने �ा�ननो �न�यवै�रणा ।काम�पणे कौ�तये द�ुपूरणेानलने च ॥३-३९॥

એથી હ� કૌ�તયે, અ��ન ના સમાન �ની કદ� ��ૃ�ત થતી જ નથી

એવા કામ અન ે�ોધના આવગેો �ાનીના �ાન ન ેઢાકં� દ� છ,ે�ાનીઓ ના ત ેસૌથી મોટા �ુ�મન છ.ે (૩૯)

इि��या�ण मनो ब�ु�र�या�ध�ठानम�ुयत े।एत�ैव�मोहय�यषे �ानमाव�ृय द�ेहनम ्॥३-४०॥

મન, ��ુ� અન ેઈ���ય, એ કામ �ું િનવાસ �થાન છ,ેઆ કામ મન,��ુ� અન ેઇ���યો ન ેપોતાના વશ કર� ન,ે

�ાન અન ેિવવકે ન ેઢાકં�ન ેમ��ુય ન ેભટકાવી �કુ� છ.ે.(૪૦)

त�मा��व�मि��या�यादौ �नय�य भरतष�भ ।पा�मान ं�ज�ह �यने ं�ान�व�ाननाशनम ्॥३-४१॥

એથી હ� અ�ુ�ન, સૌથી �થમ �ું ઈ���યોન ેવશમા ંકર અન ેઆ પાપમયી, �ાન અન ેિવવકે ન ેહણનાર

કામનામાથંી િન�િૃ� મળેવ. (૪૧)

इि��या�ण परा�याह�ुरि��य�ेयः पर ंमनः ।मनस�त ुपरा ब�ु�य� ब�ुःे परत�त ुसः ॥३-४२॥

મ��ુય દ�હમા ંઈ���યોન ેબળવાન કહ�વામા ંઆવી છ.ે પર�ં ુમન ઈ���યોથી બળવાન છ.ે ��ુ� મનથી બળવાન

છ ેઅન ેઆ�મા ��ુ� કરતા ંપણ ��ેઠ છ.ે (૪૨)

एव ंब�ुःे पर ंब�ु�वा स�ंत�या�मानमा�मना ।ज�ह श�ुं महाबाहो काम�प ंदरुासदम ्॥३-४३॥

એથી આ�મત�વન ેસૌથી બળવાન માની,��ુ� વડ� મન ન ેવશ કર�, આ કામ�પી �ુ�ય શ�નુો �ું તરત નાશ

કર� નાખ.(૪૩)

અ�યાય -૩ - કમ�યોગ- સમા�ત

અ�યાય-૪--�ાન-કમ�-સ�યાસ-યોગ

इम ं�वव�वत ेयोग ं�ो�तवानहम�ययम ्।�वव�वा�मनव े�ाह मन�ुर�वाकवऽेब ्॥४-૧॥

एव ंपर�परा�ा�त�मम ंराजष�यो �वदःु ।स कालनेहे महता योगो न�टः पर�तप ॥४-२॥

स एवाय ंमया तऽे�य योगः �ो�तः परुातनः ।भ�तोऽ�स म ेसखा च�ेत रह�य ं�यतेद�ुतमम ्॥४-३॥

�ી ભગવાન કહ� છે

Page 18: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

18

મ� આ અિવનાશી યોગ સૌ�થમ �યૂ�ન ેક�ો હતો. �યૂ� એના ��ુ મ�નુ ેક�ો અન ેમ�એુ એના ��ુ ઈ�વા�ુને

ક�ો. હ� અ�ુ�ન, આ ર�ત ેપરપંરાથી ચા�યો આવતો આ યોગ ઋિષઓએ ��યો.

પર�ં ુકાળ�મ ેએ યોગ ન�ટ પા�યો છ.ે �ું મારો િ�ય ભ�ત અન ેિમ� છ ેએથી આ� આ �ાનન ેમ� તાર� આગળ

�કટ ક��ુ.(૧-૨-૩)

अपर ंभवतो ज�म पर ंज�म �वव�वतः ।कथमते��वजानीया ं�वमादौ �ो�तवा�न�त ॥४-४॥

અ�ુ�ન કહ� છ-ેહ� ક�શવ, તમારો જ�મ તો હમણા ંથયો �યાર� �યૂ� તો બ� ુપહ�લથેી િવ�માન છ.ે તો મન ેસશંય

થાય છ ેક� તમ ે�યૂ�ન ેઆ યોગ ��ૃ�ટના આરભંમા ંક�વી ર�ત ેક�ો ? (૪)

बहू�न म े�यतीता�न ज�मा�न तव चाज�ुन ।ता�यह ंवदे सवा��ण न �व ंव�ेथ पर�तप ॥४-५॥

�ી ભગવાન કહ� છે

હ� અ�ુ�ન, તારા અન ેમારા અનકે જ�મ થઈ ��ુા છ.ે પર�ં ુફરક એટલો છ ેક� મન ેએ બધા યાદ છ ેઅન ેતનેે

એ યાદ નથી ર�ા.(૫)

अजोऽ�प स�न�यया�मा भतूानामी�वरोऽ�प सन ्।�क�ृत ं�वाम�ध�ठाय सभंवा�या�ममायया ॥४-६॥

�ું અજ�મા અન ેઅિવનાશી �.ં સવ� �તૂોનો ઈ�ર �.ં છતા ં��િૃતનો આધાર લઈન ે�કટ થા� �.ં (૬)

यदा यदा �ह धम��य �ला�नभ�व�त भारत ।अ�य�ुथानमधम��य तदा�मान ंसजृा�यहम ्॥४-७॥

प�र�ाणाय साधनूा ं�वनाशाय च द�ुकतृाम ्।धम�स�ंथापनाथा�य स�भवा�म यगुे यगुे ॥४-८॥

હ� ભારત, �યાર� �યાર� ધમ�નો નાશ થઈ �ય છ ેઅન ેઅધમ�નો �યાપ વધ ેછ ે�યાર� �ું અવતાર ધારણ ક�ુ ં�.ં

સા��ુ�ુુષો�ું ર�ણ, �ુ�કમ�ઓનો િવનાશ તથા ધમ�ની સ�ંથાપનાના હ�� ુમાટ� �ગુ ે�ગુ ે�ું �કટ થા� �.ં(૭-૮)

ज�म कम� च म े�द�यमवे ंयो विे�त त��वतः ।�य��वा दहे ंपनुज��म न�ैत माम�ेत सोऽज�ुन ॥४-९॥

મારા જ�મ અન ેકમ� �દ�ય તથા અલૌ�કક છ.ે � મ��ુય એનો પાર પામી �ય છ ેએ ��ૃ� ુપછ� મન ેપામ ેછ.ે એ

જ�મ-મરણના ચ�મા ંનથી ફસાતો. (૯)

वीतराग भय�ोधा म�मया मामपुा��ताः।बहवो �ानतपसा पूता म�ावमागताः ॥४-१०॥

�ના રાગ, �ષે, ભય તથા �ોધનો નાશ થયો છ ેઅન ે� અન�યભાવથી મા�ુ ં�ચ�તન કર� છ ેત ે�વા�મા તપ

અન ે�ાનથી પિવ� થઈન ેમાર� પાસ ેપહ�ચ ેછ.ે(૧૦)

य ेयथा मा ं�प�य�त ेता�ंतथवै भजा�यहम ्।मम व�मा�नवुत��त ेमन�ुयाः पाथ� सव�शः ॥४-११॥

હ� અ�ુ�ન, � ભ�ત મા�ુ ં� �માણ ે�ચ�તન કર� છ ેતને ે�ું તવેી ર�ત ેમ� ં�.ં �યેના �ુદા �ુદા માગ�થી મ��ુય

માર� પાસ ેજ આવ ેછ.ે (૧૧)

का���तः कम�णा ं�स�� ंयज�त इह दवेताः ।��� ं�ह मानषु ेलोके �स��भ�व�त कम�जा ॥४-१२॥

આ લોકમા ંકમ�ફળની કામના રાખનાર દ�વો�ું �જૂન કર� છે

કારણ ક� એમ કરવાથી કમ�ફળની િસ�� શી� થાય છ.ે (૧૨)

चातवु��य� मया स�ृट ंगणुकम��वभागशः ।त�य कता�रम�प मा ं�व��यकता�रम�ययम ्॥४-१३॥

વણ�ની રચના (�ા�ણ, �િ�ય, વ�ૈય અન ે��ુ - એ ચાર) કમ� તથા �ણુના આધાર પર મ� જ કર�લી છ.ે

એ કમ�નો �ું જ કતા� � ંછતા ંમન ે�ું અકતા� �ણ. (૧૩)

Page 19: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

19

न मा ंकमा��ण �ल�पि�त न म ेकम�फल े�पहृा ।इ�त मा ंयोऽ�भजाना�त कम��भन� स ब�यत े॥४-१४॥

કારણ ક� એ કમ� મન ેબા�ય કરતા નથી. ક�મ ક� મન ેકમ�ફળની કોઈ ઈ�છા નથી. � મારા રહ�યન ેઆ �કાર�

�ણી લ ેછ ેત ેકમ�ના બધંનોથી ��ુત થઈ �ય છ.ે (૧૪)

एव ं�ा�वा कतृ ंकम� पूव�र�प ममु�ु�ुभः ।कु� कम�व त�मा��व ंपूव�ः पूव�तर ंकतृम ्॥४-१५॥

પહ�લાનંા સમયમા ં��ુ�ુઓુ આ �માણ ેકમ� કરતા હતા. એથી હ� અ�ુ�ન, �ું પણ એમની માફક કમ��ું અ��ુઠાન

કર.(૧૫)

�क ंकम� �कमकम��त कवयोऽ�य� मो�हताः ।त�त ेकम� �व�या�म य��ा�वा मो�यसऽेशभुात ्॥४-१६॥

કમ� કોન ેકહ�વાય અન ેઅકમ� કોન ેકહ�વાય ત ેન�� કરવામા ંમોટા મોટા િવ�ાનો પણ ગો�ું ખાઈ �ય છ.ે �ું

તન ેકમ� િવશ ેસમ��ું �થી �ું કમ�બધંન અન ે(��ુ�િૂમમા ંઅ�યાર� તન ેથયલે) �લશેમાથંી ��ુત થશ.ે (૧૬)

कम�णो �य�प बो��य ंबो��य ंच �वकम�णः ।अकम�ण�च बो��य ंगहना कम�णो ग�तः ॥४-१७॥

કમ�, અકમ� અન ેિવકમ� - એ �ણયે િવશ ે�ણ�ું જ�ર� છ ેકારણ ક� કમ�ની ગિત અિતશય ગહન છ.ે (૧૭)

कम��यकम� यः प�यदेकम��ण च कम� यः ।स ब�ु�मा�मन�ुयषे ुस य�ुतः क�ृ�नकम�कतृ ्॥४-१८॥

� મ��ુય કમ�મા ંઅકમ�ન ે�ુએ છ ેતથા અકમ�મા ંકમ��ું દશ�ન કર� છ ેત ે��ુ�માન છ.ે એ �ાનથી મ�ંડત થઈન ેતે

પોતાના સવ� કાય� કર� છ.ે (૧૮)

य�य सव� समार�भाः कामसकं�पविज�ताः ।�ानाि�नद�धकमा�ण ंतमाहःु पि�डत ंबधुाः ॥४-१९॥

�ના વડ� આરભંાયલેા સવ� કાય� કામનાથી ��ુત છ ેતથા �ના બધા કમ� ય��પી અ��નમા ંબળ�ન ેભ�મ થઈ

ગયા છ,ે તને ે�ાનીઓ પ�ંડત કહ� છ.ે (૧૯)

�य��वा कम�फलास�ग ं�न�यत�ृतो �नरा�यः ।कम��य�भ�व�ृतोऽ�प नवै �क�ंच�करो�त सः ॥४-२०॥

� ��ુુષ કમ�ફળની આસ��તનો સ�ંણૂ� �યાગ કર�ન ેપરમ ��ૃત અન ેઆ�યની આકા�ંાથી ર�હત હોય છ ેતે

કમ�મા ંજોડાયલેો હોવા છતા ંએનાથી લપેાયલેો નથી.(૨૦)

�नराशीय�त�च�ता�मा �य�तसव�प�र�हः ।शार�र ंकेवल ंकम� कुव��ना�नो�त �कि�बषम ्॥४-२१॥

� ��ૃણાર�હત થઈન,ે પોતાના મન અન ેઈ���યોનો કા� ૂકર� ક�વળ શર�રિનવા�હન ેમાટ� જ કમ� કર� છ ેતે

પાપથી લપેાતો નથી. (૨૧)

य��छालाभसतं�ुटो �व��वातीतो �वम�सरः ।समः �स�ाव�स�ौ च क�ृवा�प न �नब�यत े॥४-२२॥

કોઈ ઈ�છા કયા� વગર સહજ ર�ત ે� મળ ેતમેા ંસ�ં�ુઠ રહ�નાર, ઈષા�થી પર, �ખુ�ુઃખા�દ ��ંોથી ��ુત, તથા

િવજય ક� હાિનમા ંસમતા રાખનાર મ��ુય કમ� કરવા છતા ંતમેા ંબધંાતો નથી. (૨૨)

गतस�ग�य म�ुत�य �ानावि�थतचतेसः ।य�ायाचरतः कम� सम� ं��वल�यत े॥४-२३॥

� અનાસ�ત રહ�ન ેપરમા�મા�ું �ચ�તન કરતા ંય�ભાવથી બધા કમ� કર� છ,ે

તનેા બધા જ કમ� નાશ પામ ેછ.ે(૨૩)

��माप�ण ं��म ह�व���मा�नौ ��मणा हतुम ्।��मवै तने ग�त�य ं��मकम�समा�धना ॥४-२४॥

ક�મ ક� ય�મા ંઅપ�ણ કરાતી વ�� ુ�� છ,ે અપ�ણ કરવા�ું સાધન �� છ,ે �ન ેએ અપ�ણ કરવામા ંઆવ ેછ ેતે

Page 20: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

20

�� છ ેતથા � અપ�ણ કરનાર છ ેત ેપણ �� છ.ે � આ ર�ત ેકમ� કરતી વખત ે��મા ં��થત હોય ત ેયોગી

��ન ે�ા�ત કર� લ ેછ.ે (૨૪)

दैवमवेापर ेय� ंयो�गनः पय�ुपासत े।��मा�नावपर ेय� ंय�नेवैोपज�ुव�त ॥४-२५॥

ક�ટલાક યોગીઓ ય� વડ� દ�વતાઓન ે��ૂ છ,ે �યાર� ક�ટલાક �ાનીઓ, (�ાન�પી ય� મા ં)

��ા��નના અ��નમા ંપોતાના આ�માની આ�િૂત આપ ેછ.ે(૨૫)

�ो�ाद�नीि��या�य�य ेसयंमाि�नष ुज�ुव�त ।श�दाद�ि�वषयान�य इि��याि�नष ुज�ुव�त ॥४-२६॥

ક�ટલાક પોતાની �વણ�ે��ન ેસયંમના અ��નમા ંહોમ ેછ,ે

ક�ટલાક શ�દા�દ િવષયોન ેઈ���ય�પી અ��નમા ંહોમ ેછ,ે (૨૬)

सवा�णीि��यकमा��ण �ाणकमा��ण चापर े।आ�मसयंमयोगा�नौ ज�ुव�त �ानद��पत े॥४-२७॥

તો વળ� ક�ટલાક ઈ���યો તથા �ાણની સમ�ત ��યાઓન ેઆ�મસયંમ�પી યોગા��નમા ંહોમ ેછ.ે (૨૭)

��यय�ा�तपोय�ा योगय�ा�तथापर े।�वा�याय�ानय�ा�च यतयः स�ंशत�ताः ॥४-२८॥

કોઈ આ ર�ત ે��યય� કર� છ,ે કોઈ તપ ય� કર� છ,ે કોઈ કમ� �ારા ય� કર� છ ેતો કોઈ િનયમ�તો�ું પાલન

કર�ન ે�વા�યાય �ારા �ાનય� કર� છ.ે (૨૮)

अपान ेज�ुव�त �ाण ं�ाणऽेपान ंतथापर े।�ाणापानगती ���वा �ाणायामपरायणाः ॥४-२९॥

ક�ટલાક યોગીજન અપાનવા�મુા ં�ાણન ેહોમ ેછ ે�યાર� ક�ટલાક �ાણમા ંઅપાનવા�નુ ેહોમ ેછ.ે ક�ટલાક �ાણ

અન ેઅપાનની ગિતન ેકા�મૂા ંકર� �ાણાયામ કર� છ.ે (૨૯)

अपर े�नयताहाराः �ाणा��ाणषे ुज�ुव�त ।सव�ऽ�यते ेय��वदो य���पतक�मषाः ॥४-३०॥

ક�ટલાક આહાર પર કા� ૂકર� પોતાના બધા જ �ાણન ે�ાણમા ંહોમ ેછ.ે આ ર�ત ેસાધક પોતપોતાની ર�તે

પાપોનો નાશ કરવા ય��ું અ��ુઠાન કર� છ.ે(૩૦)

य��श�टामतृभजुो याि�त ��म सनातनम ्।नाय ंलोकोऽ��यय��य कुतोऽ�यः कु�स�तम ॥४-३१॥

હ� અ�ુ�ન, ય�િશ�ઠ અ� ખાનારન ેસનાતન ��ની �ા��ત થાય છ.ે � એ �માણ ેય��ું અ��ુઠાન નથી કરતા

તમેન ેમાટ� આ ��ૃ�લુોક �ખુકારક નથી થતો. તો પછ� પરલોક તો �ખુદાયી �ાથંી થાય ? (૩૧)

एव ंबह�ुवधा य�ा �वतता ��मणो मखु े।कम�जाि�व�� ता�सवा�नवे ं�ा�वा �वमो�यस े॥४-३२॥

વદેમા ં��ા �ારા આવા અનકે ય�ો�ું વણ�ન કરવામા ંઆ��ું છ.ે આ સવ� ય�ો મન, ઈ���ય અન ેશર�ર �ારા

ફળની ઈ�છાથી કરવામા ંઆવ ેછ.ે એ �માણ ે�ણવાથી �ું કમ�બધંનથી ��ુત થઈશ. (૩૨)

�येा���यमया�य�ा��ानय�ः पर�तप ।सव� कमा��खल ंपाथ� �ान ेप�रसमा�यत े॥४-३३॥

હ� અ�ુ�ન, ��યય�ની �લુનામા ં�ાનય� ��ેઠ છ.ે ક�મ ક� �ણૂ� �ાનમા ંબધા જ કમ� સમાઈ �ય છ.ે (૩૩)

त��व�� ��णपातने प�र��नने सवेया ।उपद�ेयि�त त े�ान ं�ा�नन�त��वद�श�नः ॥४-३४॥

આ સ�યન ેબરાબર �ણી �કુ�લ �ાની ��ુુષન ે�ું �ણામ કર�, વાતા�લાપ �ારા ક� સવેાથી �સ� કર. ત ેતને

�ાન �દાન કરશ.ે (૩૪)

य��ा�वा न पनुम�हमवे ंया�य�स पा�डव ।यने भतूा�यशषेणे ��य�या�म�यथो म�य ॥४-३५॥

હ� પાડંવ, આ ર�ત ે�ાન પા�યા પછ� તન ેમોહ નહ� થાય અન ે�ું તારા પોતામા ંતથા

અ�ય �વોમા ંમન ે(પરમા�માન)ે િનહાળ� શક�શ.(૩૫)

Page 21: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

21

अ�प चदे�स पाप�ेयः सव��यः पापक�ृतमः ।सव� �ान�लवनेवै विृजन ंस�त�र�य�स ॥४-३६॥

જો �ું અધમાધમ પાપી હોઈશ તો પણ �ાન �પી નાવમા ંબસેીન ેપાપના સ��ુન ેપાર કર� જઈશ.(૩૬)

यथधैा�ंस स�म�ोऽि�नभ��मसा�कु�तऽेज�ुन ।�ानाि�नः सव�कमा��ण भ�मसा�कु�त ेतथा ॥४-३७॥

�વી ર�ત ે��વ�લત થયલે અ��ન કા�ઠન ેબાળ� નાખ ેછ ેતવેી ર�તે

�ાનનો અ��ન બધા કમ�ન ેભ�મ કર� નાખ ેછ.ે (૩૭)

न �ह �ानने स�श ंप�व��मह �व�यत े।त��वय ंयोगस�ंस�ः कालनेा�म�न �व�द�त ॥४-३८॥

�ાનથી અિધક પિવ� આ સસંારમા ંબી�ુ ં ક�ું જ નથી. યોગમા ંિસ� થયલે ��ુુષ આ �ાનન ે�ા�ત કર� છ.ે(૩૮)

��ावा�ँलभत े�ान ंत�परः सयंतिे��यः ।�ान ंल��वा परा ंशाि�तम�चरणेा�धग�छ�त ॥४-३९॥

��ાવાન અન ે�જત�ે��ય મ��ુય �ાન (સ�ય-પરમ-�ાન) ન ે�ા�ત કર� છ,ે

અન ેઆ �ાન થી ત ેતરત જ શાિંત �ા�ત કર� છ.ે(૩૯)

अ��चा��धान�च सशंया�मा �वन�य�त ।नाय ंलोकोऽि�त न परो न सखु ंसशंया�मनः ॥४-४०॥

�યાર� આ�મ�ાન િવનાનો, ��ાહ�ન તથા સશંયી મ��ુય એ �ાન મળેવી શકતો નથી અન ેિવનાશ પામ ેછ.ે

તવેા મ��ુયન ેઆ લોક ક� પરલોકમા ં�ાયં �ખુ મળ�ું નથી.(૪૦)

योगस�ंय�तकमा�ण ं�ानस�ंछ�नसशंयम ्।आ�मव�त ंन कमा��ण �नब�नि�त धनजंय ॥४-४१॥

હ� ધનજંય, �ણ ેયોગ �ારા પોતાના સમ�ત કમ�નો �યાગ કય� છ ેઅન ે�ાન વડ� �ણ ેપોતાના સશંયો છદે�

ના�યા છ ેતવેા આ�મિન�ઠ ��ુુષન ેકમ� બધંનકતા� નથી થ�ું. (૪૧)

त�माद�ानस�भतू ं���थ ं�ाना�सना�मनः ।�छ��वैन ंसशंय ंयोगमा�त�ठोि�त�ठ भारत ॥४-४२॥

એથી હ� ભારત, તારા �દયન ે�ણ ેશોકથી હણી ના��ું છ ેએવા અ�ાનથી પદેા થયલે સશંયન ે�ું �ાન�પી

શ�થી છદે� નાખ અન ેયોગમા ં��થત થઈ ��ુ માટ� તયૈાર થઈ �.(૪૨)

અ�યાય -૪- �ાન-કમ�-સ�યાસ-યોગ-સમા�ત

અ�યાય-૫-કમ�-સ�યાસ-યોગ

स�ंयास ंकम�णा ंक�ृण पनुय�ग ंच शसं�स ।य��ये एतयोरकें त�म े�ू�ह स�ुनि�चतम ्॥५-१॥

અ�ુ�ન ેક�ું : હ� ��ૃણ ! આપ એક તરફ કમ� ના �યાગ ના વખાણ કરો છો

અન ેબી� તરફ કમ�યોગ ના વખાણ કરો છો.તો એ બ ેમાથંી � ક�યાણકાર� હોય ત ેમન ેકહો.(૧)

स�ंयासः कम�योग�च �नः�येसकरावभुौ ।तयो�त ुकम�स�ंयासा�कम�योगो �व�श�यत े॥५-२॥

�ી ભગવાન બો�યા: કમ� નો �યાગ અન ેકમ�યોગ બ� ેક�યાણકારક છ,ેપર�ં ુએ બ�મેાં

કમ� ના �યાગથી કમ�યોગ ��ેઠ છ.ે (૨)

�येः स �न�यस�ंयासी यो न �विे�ट न का���त ।�न��व��वो �ह महाबाहो सखु ंब�धा��म�ुयत े॥५-३॥

હ� મહાબાહો ! � કોઈનો �ષે કરતો નથી, � કોઈ અ�ભલાષા રાખતો નથી, તને ેિન�ય સ�ંયાસી �ણવો.

Page 22: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

22

આવો રાગ �ષે િવનાનો મ��ુય ��ંર�હત બની સસંાર બધંનમાથંી �ખુ�વૂ�ક ��ુત થાય છ.ે (૩)

सा�ंययोगौ पथृ�बालाः �वदि�त न पि�डताः ।एकम�याि�थतः स�यगभुयो�व��दत ेफलम ्॥५-४॥

સ�ંયાસ અન ેકમ�યોગ ફળની ���ટએ અલગ અલગ છ ેએમ અ�ાનીઓ માન ેછ,ે પર�ં ુ�ાનીઓ

એમ કહ�તા નથી.બ�મેાથંી એક �ું પણ ઉ�મ ર�ત ેઅ��ુઠાન કરનાર બનંનેા ફળ ન ે�ા�ત કર� છ.ે(૪)

य�सा�ंयःै �ा�यत े�थान ंत�योगैर�प ग�यत े।एकं सा�ंय ंच योग ंच यः प�य�त स प�य�त ॥५-५॥

� મો�પદ �ાનયોગ �ારા �ા�ત થઇ શક� છ,ેત ેજ પદ િન�કામ કમ�યોગ �ારા પણ �ા�ત કર�

શકાય છ.ેએ માટ� જ સા�ંય તથા કમ�યોગ ન ે� એકજ સમ� છ ેત ેસાચો �ાની છ.ે(૫)

स�ंयास�त ुमहाबाहो दःुखमा�तमुयोगतः ।योगय�ुतो म�ुन���म न�चरणेा�धग�छ�त ॥५-६॥

હ� મહાબાહો ! કમ�યોગ ના અ��ુઠાન વગર સ�ંયાસ �ા�ત કરવો કઠ�ન છ.ે જયાર� કમ�યોગી

�િુન જલદ�થી સ�ંયાસ �ા�ત કર� �� ન ેપામ ેછ.ે(૬)

योगय�ुतो �वश�ुा�मा �विजता�मा िजतिे��यः ।सव�भतूा�मभतूा�मा कुव��न�प न �ल�यत े॥५-७॥

કમ�યોગ ના આચરણ થી ��ું �ત:કરણ ��ુ થઇ ગ�ું છ,ે� મનન ેવશ કરનારો,ઈ���યોન ે�તનારો છ.ેઅને

�નો આ�મા સવ� �તૂો નો આ�મા બની ગયો છ,ેત ેમ��ુય કમ� કર� છ ેછતા ંતનેાથી લપેાતો નથી.(૭)

नवै �क�ंच�करोमी�त य�ुतो म�यते त��व�वत ्।प�य���ृव��पशृि�ज��न�नन ्ग�छ��वप��वसन ्॥५-८॥

યોગ��ુત બનલેો ત�વ�ાની પોત ેજોતા,ંસાભંળતા,ં �પશ� કરતા,ં �ુંઘતા,ંખાતા,ંપીતા,ંચાલતા,ં

િન��ા લતેા,ં�ાસો�ાસ લતેા,ંબોલતા,ં�યાગ કરતા,ં�હણ કરતા ં(૮)

�लपि�वसजृ�ग�ृण�निु�मषि�न�मष�न�प ।इि��याणीि��याथ�ष ुवत��त इ�त धारयन ्॥५-९॥

�ખ ઉઘડતા ંમ�ચતા,ંહોવા છતા,ંઇ���યો પોત પોતાના િવષય મા ં��તૃ થાય છ ેએમ સમ�ને

�ું કઈં કરતો નથી એમ િન�ય�વૂ�ક માન ેછ.ે(૯)

��म�याधाय कमा��ण स�ग ं�य��वा करो�त यः ।�ल�यत ेन स पापने प�प��मवा�भसा ॥५-१०॥

� મ��ુય ફળ ની ઈ�છા નો �યાગ કર� સવ� ફળ ��ાપણ� ��ુ� થી કર� છ,ે એ કમળપ� �મ પાણી

મા ંરહ�વા છતા ંભ���ું નથી, તમે પાપ વડ� લપેાતો નથી.(૧૦)

कायने मनसा ब�ु�या केवल�ैरि��यरै�प ।यो�गनः कम� कुव�ि�त स�ग ं�य��वा�मश�ुय े॥५-११॥

યોગીઓ મા� મન,��ુ� અન ેઇ���યોથી ફળની આસ��ત છોડ� દઈઆ�માની ��ુ� માટ� કમ� કર� છ.ે(૧૧)

य�ुतः कम�फल ं�य��वा शाि�तमा�नो�त निै�ठक�म ्।अय�ुतः कामकारणे फल ेस�तो �नब�यत े॥५-१२॥

કમ�યોગી મ��ુય કમ�ફળન ે�ય�ન ેસ�વ��ુ�ના �મથી થયલેી શાિંતન ે�ા�ત કર�છ.ે

જયાર� સકામ મ��ુય કામના વડ� ફળની આસ��ત રાખી બધંનમા ંપડ� છ.ે(૧૨)

सव�कमा��ण मनसा स�ंय�या�त ेसखु ंवशी ।नव�वार ेपरु ेदहे� नवै कुव��न कारयन ्॥५-१३॥

દ�હન ેવશ કરનારો મ��ુય સવ� કમ�ન ેમાનિસક ર�ત ે�યાગીન ેનવ દરવા� વાળા નગરમા ં�ખુ�વૂ�ક રહ� છ.ેતે

કઈં જ કરતો નથી અન ેકઈં જ કરાવતો નથી.(૧૩)

न कत�ृ�व ंन कमा��ण लोक�य सजृ�त �भःु ।न कम�फलसयंोग ं�वभाव�त ु�वत�त े॥५-१४॥

આ�મા દ�હા�દક ના કતા�પણાન ેઉ�પન કરતો નથી,કમ�ન ેઉ�પન કરતો નથી ક� કમ�ફળ ના સયંોગ ને

ઉ�પન કરતો નથી,પર�ં ુત ેઅિવ�ા�પ માયાનો જ સવ� ખલે છ.ે(૧૪)

Page 23: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

23

नाद�त ेक�य�च�पाप ंन चैव सकुतृ ं�वभःु ।अ�ाननेावतृ ं�ान ंतने म�ुयि�त ज�तवः ॥५-१५॥

પરમ�ેર કોઈના ંપાપ ક� ��ુયન ેપોતાના િશર� વહોર� લતેા નથી,પર�ં ુ�ાન અ�ાન વડ� ઢકંાય�ેું છ.ે

તને ેલીધ ેસવ� �વો મોહ પામ ેછ.ે(૧૫)

�ानने त ुतद�ान ंयषेा ंना�शतमा�मनः ।तषेामा�द�यव��ान ं�काशय�त त�परम ्॥५-१६॥

વળ� �મ�ું એ અ�ાન આ�માના �ાન વડ� નાશ પામ�ેું છ,ેતમે�ું ત ે�ાન �યૂ�ની �મ પર��ને

�કાિશત કર�છ.ે(૧૬)

त� ब�ुय�तदा�मान�ति�न�ठा�त�परायणाः ।ग�छ��यपनुराविृ�त ं�ान�नध�ूतक�मषाः ॥५-१७॥

ત ેપર��મા ંજ �મની ��ુ� ��થત થઇ છ ેત ે�� જ તમેનો આ�મા છ.ેતમેનામા ંજ તમેની સ�ંણૂ�

િન�ઠા છ.ે તઓે તમેના જ પરાયણ બની �ય છ.ે�ાન વડ� �મના ંપાપકમ� નાશ પામછે ેતઓે

જ�મમરણના ચ�ર મા ંપડતા નથી.(૧૭)

�व�या�वनयसपं�न े�ा�मण ेग�व हि�त�न ।श�ुन चैव �वपाके च पि�डताः समद�श�नः ॥५-१८॥

� �ાનીજન િવ�ા અન ેિવનય આ�દના �ણુોવાળા છ ેત ેપ�ંડત,�ા�ણ,ગાય,હાથી,�ુતરો,ચડંાળ વગરે�

સવ�મા ંસમાન ���ટવાળા હોય છ.ે(૧૮)

इहैव तिैज�तः सग� यषेा ंसा�य ेि�थत ंमनः ।�नद�ष ं�ह सम ं��म त�मा���म�ण त ेि�थताः ॥५-१९॥

�મ�ું મન સમ�વ(પરમા�મા) મા ંર�ું છ ેત ેસમદશ� મ��ુય ેઆ જ�મમા ંજ સસંારન ે�તી લીધો છ.ે

કારણ ક� �� દોષથી ર�હત અન ેસમાન હોવાથી એ મ��ુય ��મા ં��થત રહ� છ.ે(૧૯)

न ���यिे��य ं�ा�य नो��वज�े�ा�य चा��यम ्।ि�थरब�ु�रसमंढूो ��म�व���म�ण ि�थतः ॥५-२०॥

�ની ��ુ� ��થર થયલેી છ,ે��ું અ�ાન નાશ પા��ું છ ેઅન ે� ��મા ં��થર થયો છ ેએવો ��વ�ેા

મ��ુય ત ેિ�ય પદાથ� મળેવીન ેહષ� પામતો નથી અન ેઅિ�ય પદાથ� પામીન ે�ુઃખી થતો નથી.(૨૦)

बा�य�पश��वस�ता�मा �व�द�या�म�न यत ्सखुम ्।स ��मयोगय�ुता�मा सखुम�यम�नतु े॥५-२१॥

ઇ���યોના �પશ�થી ઉ�પન થનાર �ખુોમા ંઆસ��ત ર�હત �ચ�વાળો મ��ુય આ�મામા ંરહ�લા �ખુને

પામ ેછ.ેએવો પર�� �વ�પ �ા�ત થયલેો મ��ુય અ�ય �ખુ નો અ�ભુવ કર� છ.ે(૨૧)

य े�ह स�ंपश�जा भोगा दःुखयोनय एव त े।आ�य�तव�तः कौ�तये न तषे ुरमत ेबधुः ॥५-२२॥

હ� કા�ંતયે ! ઇ���યો અન ેિવષયોના �પશ�થી ઉ�પન થયલેા � ભોગો છ ેત ેસવ� ઉ�પિત અન ેનાશ ને

વશ હોવાથી �ુઃખના કારણ�પ છ.ેએટલા માટ� �ાનીજનો તમેા ં�ીિત રાખતા નથી.(૨૨)

श�नोतीहैव यः सोढु ं�ा�शर�र�वमो�णात ्।काम�ोधो�व ंवगे ंस य�ुतः स सखुी नरः ॥५-२३॥

શર�ર નો નાશ થવા પહ�લા ં� મ��ુય કામ અન ે�ોધથી ઉ�પન થયલેા વગેન ેસહન કર� શક� છ ેતે

મ��ુય આ લોકમા ંયોગી છ ેઅન ેત ેસાચો �ખુી છ.ે(૨૩)

योऽ�तःसखुोऽ�तराराम�तथा�त�य��तरवे यः ।स योगी ��म�नवा�ण ं��मभतूोऽ�धग�छ�त ॥५-२४॥

� �તરા�મા મા ં�ખુનો અ�ભુવ કર� છ ેતથા આ�મા મા ંજ રમણ કર� છ,ે�ના �તરા�મામા ં�ાન �પી

�કાશ પથરાઈ ગયો છ ેત ેયોગી ���વ�પ બની પર��મા ંજ િનવા�ણ પામછે.ે(૨૪)

लभ�त े��म�नवा�णमषृयः �ीणक�मषाः ।�छ�न�वैधा यता�मानः सव�भतू�हत ेरताः ॥५-२५॥

�ના પાપા�દ દોષો નાશ પા�યા છ,ે�ના સશંયો છદેાઈ ગયા છ,ે�મના ંમન-ઇ���યો વશમા ંથઇ ગયા છે

Page 24: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

24

અન ે� �ાણીમા�ના �હત માટ� ત�પર છ,ેએવા ઋિષઓ ��િનવા�ણન ેપામ ેછ.ે(૨૫)

काम�ोध�वय�ुताना ंयतीना ंयतचतेसाम ्।अ�भतो ��म�नवा�ण ंवत�त े�व�दता�मनाम ्॥५-२६॥

�ઓ કામ-�ોધથી ર�હત છ,ે�મણ ે�ચ�ન ેવશમા ંરા��ું છ,ેઅન ે�ઓ આ�મસા�ા�કાર પામલેા છ ેએવા

યોગીઓ સવ� અવ�થામા ંપર�� પરમા�માન ે�ા�ત થાય છ.ે(૨૬)

�पशा��क�ृवा ब�हबा��या�ंच��ुचैवा�तर े�वुोः ।�ाणापानौ समौ क�ृवा नासा�य�तरचा�रणौ ॥५-२७॥

બહારના િવષયોન ેવરૈા�ય �ારા બહાર કાઢ�ન ેતથા ���ટન ે�મરની મ�યમા ં��થર કર�ન ેનાકની �દર

ગિત કરનારા �ાણ તથા અપાનવા�નુ ેસમાન કર�ન.ે(૨૭)

यतिे��य मनोब�ु�म�ु�नम��परायणः ।�वगत�ेछाभय�ोधो यः सदा म�ुत एव सः ॥५-२८॥

�ણ ેઇ���યો, મન તથા ��ુ� વશ કયા� છ ેતથા �ના ંઈ�છા,ભય અન ે�ોધ �ુર થયાછં ેએવા �િુન

મો�પરાયણ છ ેત ેસદા ��ુત જ છ.ે(૨૮)

भो�तार ंय�तपसा ंसव�लोकमह�ेवरम ्।स�ुद ंसव�भतूाना ं�ा�वा मा ंशाि�तम�ृछ�त ॥५-२९॥

સવ� ય� અન ેતપનો ભો�તા,સવ� લોકોનો મહ��ર અન ેસવ� �તૂોનો પરમ િમ� �ું જ �.ં

એ ર�ત ે� �ણ ેછ ેત ેશાિંતન ે�ા�ત થાય છ.ે(૨૯)

અ�યાય-૫-કમ�-સ�યાસ-યોગ-સમા�ત._

અ�યાય-૬-આ�મ-સ�યાસ-યોગ

अना��तः कम�फल ंकाय� कम� करो�त यः ।स स�ंयासी च योगी च न �नरि�नन� चा��यः ॥६-१॥

�ી ભગવાન કહ�: હ� પાથ� ! કમ� ના ફળન ેન ચાહ�ન ેકરવા યો�ય કમ� કર�છ ેતજે સ�ંયાસી

અન ેકમ�યોગી છ.ેક�વળ અ��નનો �યાગ કરનારો સ�ંયાસી નથી તમેજ ક�વળ ��યાઓને

�યાગનારો પણ સ�ંયાસી ક� યોગી નથી.(૧)

य ंस�ंयास�म�त �ाहयु�ग ंत ं�व�� पा�डव ।न �यस�ंय�तसकं�पो योगी भव�त क�चन ॥६-२॥

હ� પાડંવ ! �ન ેસ�ંયાસ કહ� છ ેતને ેજ યોગ સમજ.મનના સકં�પોન ે�યાગ કયા� િસવાય

કોઈ પણ મ��ુય કમ�યોગી થઇ શકતો નથી.(૨)

आ���ोम�ुनये�ग ंकम� कारणम�ुयत े।योगा�ढ�य त�यवै शमः कारणम�ुयत े॥६-३॥

� યોગીન ે�યાનયોગ િસ� કરવો હોય તને ેમાટ� િવ�હત કમ��ું આચરણ સાધન છ.ે

પર�ં ુયોગ�ા�તી થઇ �ય પછ� તને ેસ�ંણૂ� કરવા માટ� કમ� િન�િૃ� જ ��ેઠ સાધન

બની �ય છ.ેપછ� ત ેકમ�ફળ મા ં��ુધ થતો નથી.(૩)

यदा �ह निे��याथ�ष ुन कम��वनषु�जत े।सव�सकं�पस�ंयासी योगा�ढ�तदो�यत े॥६-४॥

જયાર� મ��ુય ઇ���યોના િવષયમા ંઅન ેકમ�મા ંઆસ�ત થતો નથી અન ેસવ� સકં�પોને

Page 25: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

25

છોડ� દ� છ ે�યાર� ત ેયોગા�ઢ કહ�વાય છ.ે(૪)

उ�रदेा�मना�मान ंना�मानमवसादयते ्।आ�मवै �या�मनो ब�धरुा�मवै �रपरुा�मनः ॥६-५॥

આ�મા વડ� આ�માનો ઉ�ાર કરવો પર�ં ુઆ�માન ેઅધોગિત ના માગ� લઇ જવો ન�હ,

ક�મ ક� આ�મા જ આ�માનો બ�� ુછ ેઅન ેઆ�મા જ આ�માનો શ� ુછ.ે(૫)

ब�धरुा�मा�मन�त�य यनेा�मवैा�मना िजतः ।अना�मन�त ुश��ुव ेवत�ता�मवै श�वुत ्॥६-६॥

�ણ ેઆ�માન ે�ત�ે��ય બના�યો છ,ે��યો છ,ેતનેો આ�મા બ�� ુછ.ેપર�ં ુ�ના આ�મા એ

ઇ���યો પર િવજય મળે�યો નથી તનેો આ�મા જ તનેો શ� ુછ.ે(૬)

िजता�मनः �शा�त�य परमा�मा समा�हतः ।शीतो�णसखुदःुखषे ुतथा मानापमानयोः ॥६-७॥

�ણ ેપોતા�ું મન ટાઢ-તડકો,�ખુ-�ુઃખ,માન-અપમાન વગરે� મા ંએક સર�ું રા��ુંછ ે,

� િનિવ�કાર રહ�છ,ેત ેસવ� ��થિત મા ંસમાન ભાવ ેરહ� છ.ે(૭)

�ान�व�ानत�ृता�मा कूट�थो �विजतिे��यः ।य�ुत इ�य�ुयत ेयोगी समलो�टा�मका�चनः ॥६-८॥

� �ાન અન ેિવ�ાન વડ� ��ૃત થયો છ,ે� �ત�ે��ય છ,ે� માટ� તથા સોનાન ેસર�ું ગણ ેછ ેતે

યોગી “યોગિસ� “કહ�વાય છ.ે(૮)

स�ुि�म�ाय�ुदासीनम�य�थ�व�ेयब�धषु ु।साध�ुव�प च पापषे ुसमब�ु��व��श�यत े॥६-९॥

��ુદ,િમ�,શ�,ુઉદાસીન,મ�ય�થ,�ષે ન ેપા� અન ેસબંધંીજનમા,ંસા�ઓુમા ંક� પપીઓમાં

� યોગીની સમ��ુ� હોય છ,ેત ેસવ� મા ં��ેઠ યોગી છ.ે

योगी य�ुजीत सततमा�मान ंरह�स ि�थतः ।एकाक� यत�च�ता�मा �नराशीरप�र�हः ॥६-१०॥

માટ� યોગીઓએ �ચ� ન ેતથા દ�હ ન ેવશ કર�,આશાર�હત અન ેપર��હર�હત થઈન ે,

એકાતં મા ંિનવાસ કર� �ત:કરણન ેસદા યોગા�યાસ મા ંજોડ�ું.(૧૦)

शचुौ दशे े��त�ठा�य ि�थरमासनमा�मनः ।ना�यिु��त ंना�तनीच ंचैलािजनकुशो�तरम ्॥६-११॥

યોગીએ પિવ� �થાનમા ંપહ�લા ંદભ� ,તનેા પર �ગૃચમ� અન ેતનેા પર આસન પાથર�ું.

એ આસન પર ��થરતાથી બસે�ું,આસન વ� ુપડ�ું ��ું ક� ની�ું ન રહ� ત�ેું �યાન રાખ�ું.(૧૧)

त�कैा� ंमनः क�ृवा यत�च�तिे��य��यः ।उप�व�यासन ेय�ु�या�योगमा�म�वश�ुय े॥६-१२॥

તયૈાર કર�લા ત ેઆસન પર બસેી ,�ચ�ન ેએકા� કર� ,ઈ���યોન ે�તી,પોતાના �ત:કરણની

��ુ� માટ� યોગ નો અ�યાસ કરવો.(૧૨)

सम ंकाय�शरो�ीव ंधारय�नचल ंि�थरः ।स���ेय ना�सका� ं�व ं�दश�चानवलोकयन ्॥६-१३॥

સાધક� ��થર થઈન ેપોતાનો દ�હ,મ�તક અન ેડોકન ે��થર રાખવા,ંપછ� પોતાની નાિસકના

અ�ભાગ પર ���ટ ��થર કર�,આમતમે ન જોતા ંયોગનો અ�યાસ શ� કરવો.(૧૩)

�शा�ता�मा �वगतभी���मचा�र�त ेि�थतः ।मनः सयं�य मि�च�तो य�ुत आसीत म�परः ॥६-१४॥

Page 26: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

26

યોગીએ �ત:કરણ ન ેશાતં બનાવી,િનભ�યતા �વૂ�ક,��ચય� �ત�ું પાલન કર�ું, પછ�

મનનો સયંમ કર�,મા�ુ ં�ચ�તન કરતા,ંમારા પરાયણ થઇ �યાનમ�ન રહ��ું.(૧૪)

य�ुज�नवे ंसदा�मान ंयोगी �नयतमानसः ।शाि�त ं�नवा�णपरमा ंम�स�ंथाम�धग�छ�त ॥६-१५॥

આ ર�ત ે�ત:કરણ ન ેિનરતંર પરમ�ેરના �વ�પમા ંલગાડ�ન,ે�વાધીન મનવાળો યોગી

મારામા ં��થિત�પ પરમાનદં જ પરાકા�ઠાવાળ� શાિંતન ે�ા�ત કર� છ.ે(૧૫)

ना�य�नत�त ुयोगोऽि�त न चैका�तमन�नतः ।न चा�त �व�नशील�य जा�तो नवै चाज�ुन ॥६-१६॥

હ� અ�ુ�ન ! વ� ુઆહાર કરવાથી અથવા િનરાહાર રહ�વાથી યોગ સાધી શકાતો નથી.

ત ેજ ર�ત ેવ� ુિન�ા લનેાર ક� અિત ઓછ� િન�ા લનેારથી પણ યોગ સાધી શકાતો નથી.(૧૬)

य�ुताहार�वहार�य य�ुतच�ेट�य कम�स ु।य�ुत�व�नावबोध�य योगो भव�त दःुखहा ॥६-१७॥

�નો આહાર િવહાર ��ુત હોય,�ના ંકમા�ચરણ યો�ય હોય અન ે�ની િન�ા અન ે��િૃત

�માણસર ની હોય છ ેત ે��ુુષ યોગ સાધી શક� છ.ેઅન ેતનેા �ુઃખોનો નાશ કર� નાખછે.ે(૧૭)

यदा �व�नयत ं�च�तमा�म�यवेाव�त�ठत े।�नः�पहृः सव�काम�ेयो य�ुत इ�य�ुयत ेतदा ॥६-१८॥

જયાર� યોગી�ું વશ થય�ેું �ચ� આ�મામા ંજ ��થર રહ� છ,ેતનેી સવ� કામનાઓ િન:��હૃ

બની �ય છ ે�યાર� ત ેયોગી સમાિધ�ઠ કહ�વાય છ.ે(૧૮)

यथा द�पो �नवात�थो न�ेगत ेसोपमा �मतृा ।यो�गनो यत�च�त�य य�ुजतो योगमा�मनः ॥६-१९॥

�મ વા�રુ�હત �થાનમા ંરહ�લો દ�પક ડોલતો નથી,તમે સમાિધિન�ઠ યોગી �ું મન

ચ�લત થ�ું નથી.(૧૯)य�ोपरमत े�च�त ं�न�� ंयोगसवेया ।य� चैवा�मना�मान ंप�य�ना�म�न त�ुय�त ॥६-२०॥

યોગા�યાસથી સયંિમત થય�ેું �ચ� કમ�થી િન�તૃ થાયછ,ેજયાર� યોગી પોતાના િનમ�ળ

થયલેા ં�ત:કરણમા ંપરમા�માનો સા�ા�કાર પામી પોતાના જ �વ�પમા ંસતંોષ પામછે.ે(૨૦)

सखुमा�यि�तकं य�त� ब�ु��ा�यमतीि��यम ्।विे�त य� न चैवाय ंि�थत�चल�त त��वतः ॥६-२१॥

જયાર� ��ુમ��ુધીથી �ા� અન ેઇ���યોથી અ�ા� એ�ું પરમ �ખુ પામ ેછ ે�યાર� ત ે��થર

થયલેો યોગી ����વ�પમાથંી ચ�લત થતો નથી.(૨૧)

य ंल��वा चापर ंलाभ ंम�यत ेना�धकं ततः ।यि�मि��थतो न दःुखने ग�ुणा�प �वचा�यत े॥६-२२॥

આ ��થિત �ા�ત થતા ંયોગી બી� કોઈ લાભન ેઅિધક માનતો નથી અન ેગમ ેતવેા �ુઃખો

આવ ેછતા ંત�ેું �ચ� �વ�પાનદંથી િવચ�લત થ�ું નથી.(૨૨)

त ं�व�या� दःुखसयंोग�वयोग ंयोगस�ं�तम ्।स �न�चयने यो�त�यो योगोऽ�न�व��णचतेसा ॥६-२३॥

�મા ંજરાય �ુઃખનો સચંાર થતો નથી અન ે� �ુઃખના સબંધંન ેતોડ� નાખ ેછ ેતને ેજ યોગ

કહ�વાય છ.ેઆ યોગ �સ� �ચ� વડ� અન ેદઢ િન�યથી સા�ય કરવો.(૨૩)

सकं�प�भवा�कामा�ं�य��वा सवा�नशषेतः ।मनसवैिे��य�ाम ं�व�नय�य सम�ततः ॥६-२४॥

સકં�પથી ઉ�પ� થતી સવ� વાસનાઓનો �યાગ કર� ,મનથી જ સવ� ઈ���યોન ેસવ� ર�તે

�તી ન ે(૨૪)

Page 27: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

27

शनःै शन�ैपरम�े ब�ु�या ध�ृतगहृ�तया ।आ�मस�ंथ ंमनः क�ृवा न �क�ंचद�प �च�तयते ्॥६-२५॥

તથા ધીરજવાળ� ��ુ�થી ધીમ ેધીમ ેઆ�મ�વ�પમા ં��થર થ�ું અન ેમનન ેએ ર�ત ે��થર

કર� બી�ુ ં કોઈ �ચ�તન કર�ું ન�હ.(૨૫)

यतो यतो �न�चर�त मन�च�चलमि�थरम ्।तत�ततो �नय�यतैदा�म�यवे वश ंनयते ्॥६-२६i

આ ચચંળ મન �યા ં�યા ંભટક� �યાથંી િન�હ વડ� પા� ંવાળ�ન ેઆ�મ�વ�પમા ંજ સલં�ન કર�ું.(૨૬)

�शा�तमनस ं�यने ंयो�गन ंसखुम�ुतमम ्।उपै�त शा�तरजस ं��मभतूमक�मषम ्॥६-२७॥

� યોગી�ું �ચ� સતંોષ પા��ું છ,ે�નો રજો�ણુ નાશ પા�યો છ ેઅન ે� ���વ�પ બની

િન�પાપ બની ગયો છ,ેત ેયોગી ���ખુ મળેવ ેછ.ે(૨૭)

य�ुज�नवे ंसदा�मान ंयोगी �वगतक�मषः ।सखुने ��मस�ंपश�म�य�त ंसखुम�नतु े॥६-२८॥

આ �માણ ેસતત આ�મ િવષયક યોગ કરનાર િન�પાપ યોગી ,�મા ં��નો અ�ભુવ

રહ�લો છ,ેએ�ું અ�યતં �ખુ અનાયાસ ેમળેવ ેછ.ે

सव�भतू�थमा�मान ंसव�भतूा�न चा�म�न ।ई�त ेयोगय�ुता�मा सव�� समदश�नः ॥६-२९॥

� સવ�� સમ���ટ રાખ ેછ ેએ યોગી��ુુષ સવ� �તૂોમા ંપોતાના આ�મા ન ેઅન ેપોતાના

આ�મામા ંસવ� �તૂોન ે�ુવછે.ે(૨૯)

मा ंप�य�त सव�� सव� च म�य प�य�त ।त�याह ंन �ण�या�म स च म ेन �ण�य�त ॥६-३०॥

� યોગી સવ� �તૂોમા ંમન ે�ુવ ેછ ેઅન ેમારામા ંસવ� �તૂોન ે�ુવ ેછ,ેતનેી ���ટ સમ�

જ �ું ર�ું �.ં(૩૦)

सव�भतूि�थत ंयो मा ंभज�यके�वमाि�थतः ।सव�था वत�मानोऽ�प स योगी म�य वत�त े॥६-३१॥

� યોગી એકિન�ઠાથી સવ� �તૂોમા ંરહ�લા મન ેભ� છ,ેત ેકોઈ પણ ર�ત ેવત�તો હોય

તો પણ મારા �વ�પમા ંજ રહ� છ.ે(૩૧)

आ�मौप�यने सव�� सम ंप�य�त योऽज�ुन ।सखु ंवा य�द वा दःुख ंस योगी परमो मतः ॥६-३२॥

હ� અ�ુ�ન ! � યોગી પોતાની �મ જ સવ� ન ે�ખુ-�ુઃખની અ��ુિૂત થાય છ ેએવી સમ���ટ

થી �ુવ ેછ,ેત ેમન ેપરમ મા�ય છ.ે(૩૨)

योऽय ंयोग��वया �ो�तः सा�यने मधसुदून ।एत�याह ंन प�या�म च�चल�वाि��थ�त ंि�थराम ्॥६-३३॥

અ�ુ�ન કહ�: હ� મ��ુદુન !તમ ે� સમ���ટ નો યોગ ક�ો ત ેયોગની અચલ ��થિત મનની

ચચંળતા ન ેલીધ ેરહ� શક� તમે લાગ�ું નથી.

च�चल ं�ह मनः क�ृण �मा�थ बलव� �ढम ्।त�याह ं�न�ह ंम�य ेवायो�रव सदु�ुकरम ्॥६-३४॥

હ� �ી ��ૃણ ! મન અિત ચચંળ છ.ેત ેકોઈ પણ કામના ન ેિસ� થવા દ��ું નથી.ત ેબળવાન

અન ેઅભ�ે છ.ેતનેો િન�હ કરવો એ વા�નુ ેરોકવા �ટ�ું કઠ�ન છ,ેએ�ું મન ેલાગ ેછ.ે(૩૪)

असशंय ंमहाबाहो मनो द�ुन��ह ंचलम ्।अ�यासने त ुकौ�तये वैरा�यणे च ग�ृयत े॥६-३५॥

�ી ભગવાન કહ� : હ� મહાબાહો ! મન ચચંળ હોવાથી તનેો િન�હ કરવો કઠ�ન જ છ,ે

એ વાત િન:સશંય �ું મા�ું �,ંપર�ં ુહ� કા�ં�તયે ! વરૈા�ય અન ેઅ�યાસ ના યોગ થી

Page 28: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

28

તને ેપણ �વાધીન કર� શકાય છ.ે(૩૫)

असयंता�मना योगो द�ु�ाप इ�त म ेम�तः ।व�या�मना त ुयतता श�योऽवा�तमुपुायतः ॥६-३६॥

� મન નો િન�હ કરવાનો અ�યાસ કરતો નથી તને ેયોગ �ા�ત થતો નથી.� �ત:કરણ

ન ેવશ કર� મનનો િન�હ કરવાનો ય�ન કર�છ,ેતને ે�ય�ન વડ� યોગ �ા�ત થાય છ.ે

એવો મારો મત છ.ે(૩૬)

अय�तः ��योपतेो योगा�च�लतमानसः ।अ�ा�य योगस�ंस�� ंका ंग�त ंक�ृण ग�छ�त ॥६-३७॥

અ�ુ�ન કહ�: હ� �ી ��ૃણ ! � સાધક ��ાવાન હોવા છતા ં�ય�ન કરતો નથી,��ું મન�તકાળે

યોગ માથંી ��તુ થ�ું છ,ેએવા ��ુુષ યોગિસ��ધ ન પામતા ંકઈ ગિત પામછે?ે(૩૭)

कि�च�नोभय�व��टि�छ�ना��मव न�य�त ।अ��त�ठो महाबाहो �वमढूो ��मणः प�थ ॥६-३८॥

હ� �ી ��ૃણ ! મોહવશ થયલેો યોગી ��માગ�મા ંજતા ંકમ�માગ� અન ેયોગમાગ� એમ બનંે

માગ�થી ��ટ થઇ િવખરાઈ જતા ંવાદળોની �મ નાશ નથી પામતો?(૩૮)

एत�म ेसशंय ंक�ृण छ�ेतमुह��यशषेतः ।�वद�यः सशंय�या�य छ�ेता न �यपुप�यत े॥६-३९॥

હ� �ી ��ૃણ ! માર� આ શકંા ન ેિન��ૂળ કરવા આપ જ સમથ� છો.આ શકંા ન ે�ુર કરવા આપ

િસવાય બી�ુ ં કોઈ સમથ� નથી.(૩૯)

पाथ� नवैहे नाम�ु �वनाश�त�य �व�यत े।न �ह क�याणक�ृकि�च� दगु��त ंतात ग�छ�त ॥६-४०॥

�ી ભગવાન કહ�: હ� પાથ� ! � યોગની ઇ�છાવાળો ��ુુષ હોય છ ેત ેઆ લોક ક� પરલોક થી

વ�ંચત રહ�તો નથી.હ� તાત ! સ�કમ� કરનાર મ��ુયની કદ� પણ �ુગ�િત થતી નથી.(૪૦)

�ा�य प�ुयकतृा ंलोकान�ुष�वा शा�वतीः समाः ।शचुीना ं�ीमता ंगेह ेयोग��टोऽ�भजायत े॥६-४१॥

યોગ��ટ મ��ુય મહાન ��ુયકમ� થી મળતા ં�વગા��દ �ખુો �ા�ત કર� જયાર� ��ૃ�લુોક

મા ંઆવછે ે�યાર� પિવ� તથા �ીમતં �ુળમા ંજ�મ ધારણ કર� છ.ે

अथवा यो�गनामवे कुल ेभव�त धीमताम ्।एत�� दलु�भतर ंलोके ज�म यद��शम ्॥६-४२॥

અથવા ��ુ�શાળ� યોગીના �ુળમા ંજ આવા યોગ��ટ મ��ુયો જ�મ લ ેછ,ે

કારણક� આવા �કાર નો જ�મ આ લોકમા ં�ુલ�ભ છ.ે�નો યોગીના �ુળમા ંજ�મ થાય છ,ે(૪૨)

त� त ंब�ु�सयंोग ंलभत ेपौव�द�ेहकम ्।यतत ेच ततो भयूः स�ंस�ौ कु�न�दन ॥६-४३॥

એટલ ે�વૂ� જ�મની યોગ��ુ� નો તનેામા ંજ�દ� િવકાસ થાય છ.ેઅન ેત ેમ��ુય

યોગ િસ��ધ માટ� �નુ: અ�યાસ કરવામા ંલાગી �ય છ.ે(૪૩)

पूवा��यासने तनेवै ��यत े�यवशोऽ�प सः ।िज�ासरु�प योग�य श�द��मा�तवत�त े॥६-४४॥

ઉ�મ �ુળમા ંજ�મ લઈન ેજો ત ેપરત�ં હોય તોય ે�વૂ�જ�મના યોગના અ�યાસન ેલીધે

ત ેયોગ તરફ વળ ેછ.ેયોગના ��ા�ઓુન ેવદેાચરણ ના ફળ કરતા ંિવશષે ફળ મળ ેછ.ે(૪૪)

�य�ना�यतमान�त ुयोगी सशं�ु�कि�बषः ।अनकेज�मस�ंस��ततो या�त परा ंग�तम ्॥६-४५॥

�ક�� ુિનયમ�વૂ�ક અ�યાસ કરનાર સવ� પાપમાથંી ��ુત થતો અન ેઅનકે જ�મોથી એ જ

અ�યાસ કરતો રહ�લો યોગી પરમગિત ન ે�ા�ત થાય છ.ે

Page 29: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

29

तपि�व�योऽ�धको योगी �ा�न�योऽ�प मतोऽ�धकः ।क�म��य�चा�धको योगी त�मा�योगी भवाज�ुन ॥६-४६॥

તપ�વી ,�ાની તથા કમ� કરનાર કરતાયંોગી વ� ુ ��ેઠ છ,ેમાટ� હ� અ�ુ�ન ! �ું યોગી બન.(૪૬)

यो�गनाम�प सव�षा ंम�गतनेा�तरा�मना ।��ावान ्भजत ेयो मा ंस म ेय�ुततमो मतः ॥६-४७॥

સવ� યોગીઓમા ંપણ � યોગી માર� સાથ ે��ા�વૂ�ક એકતા પામી મન ેભ� છ ેત ેમને

પરમ મા�ય છ.ે(૪૭)

અ�યાય-૬-આ�મ-સ�યાસ-યોગ-સમા�ત

અ�યાય-૭-�ાન-િવ�ાન-યોગ

म�यास�तमनाः पाथ� योग ंय�ुज�मदा�यः ।असशंय ंसम� ंमा ंयथा �ा�य�स त�छृण ु॥७-१॥

ભગવાન કહ� હ� પાથ� ! મારામા ં�ચ� પરોવીન,ેક�વળ મારો જ આ�ય કર� યોગા�યાસ �ારા

મારા �ણૂ� �વ�પન ે�ું �ણી લશે,ેએમા ંજરાય શકંા નથી,તો ત ેિવશ ેસાભંળ(૧)

�ान ंतऽेह ंस�व�ान�मद ंव�या�यशषेतः ।य��ा�वा नहे भयूोऽ�य��ात�यमव�श�यत े॥७-२॥

�ું તન ેિવ�ાનસહ�ત ત ે�ાન કહ�શ.ત ે��યા પછ� આ લોકમા ંબી�ુ ં કઈં

�ણવા�ું બાક� રહ��ું નથી.(૨)

मन�ुयाणा ंसह�षे ुकि�च�यत�त �स�य े।यतताम�प �स�ाना ंकि�च�मा ंविे�त त��वतः ॥७-३॥

હ�રો મ��ુયોમાથંી કોઈક જ મનપેામવાનો ય�ન કર� છ.ેમારા માટ� ય�ન કરવાવાળા

િસ�ોમાથંી માડં એકાદ મન ેસ�ય �વ�પમા ંઓળખી શક�છ.ે(૩)

भ�ूमरापोऽनलो वायःु ख ंमनो ब�ु�रवे च ।अहकंार इतीय ंम े�भ�ना �क�ृतर�टधा ॥७-४॥

માર� ��િૃત �િૂમ,જળ,વા�,ુતજે,આકાશ,મન,��ુ� અન ેઅહકંાર

એમ આઠ ભાગ મા ંિવભા�ત થયલેી છ.ે(૪)

अपरये�मत��व�या ं�क�ृत ं�व�� म ेपराम ्।जीवभतूा ंमहाबाहो ययदे ंधाय�त ेजगत ्॥७-५॥

હ� મહાબાહો ! એતો માર� અપરા એટલ ેક� ગૌણ ��િૃત છ.ેએનાથી અલગ � માર�

�વ �તૂ ��િૃત છ ેત ેપરા ��િૃત છ.ેતનેાથી જ આ જગત ધારણ કરવામા ંઆ��ું છ.ે(૫)

एत�योनी�न भतूा�न सवा�णी�यपुधारय ।अह ंक�ृ�न�य जगतः �भवः �लय�तथा ॥७-६॥

આ બનં ે��િૃતઓથી જ સવ� �તૂોની ઉ�પિત થયલેી છ.ે

એ ��િૃત �ારા �ું સમ� િવ� ની ઉ�પિત અન ેલય ક�ુ ં�.ં(૬)

म�तः परतर ंना�यि�कं�चदि�त धनजंय ।म�य सव��मद ं�ोत ंस�ू ेम�णगणा इव ॥७-७॥

હ� ધનજંય ! મારાથી પર અન ે��ેઠ બી�ુ ં કઈં જ નથી.દોરા મા ં�મ મણકા

પરોવાયલેા હોય છ,ેતમે આ સવ� જગત મારા મા ંઓતપોત થ�ું પરોવાય�ેું છ.ે(૭)

रसोऽहम�स ुकौ�तये �भाि�म श�शसयू�योः ।�णवः सव�वदेषे ुश�दः ख ेपौ�ष ंनषृ ु॥७-८॥

હ� કા�ં�યે ! જળમા ંરસ �ું �,ં �યુ�-ચ�ં મા ંતજે �ું �,ંસવ� વદેો મા ંઓમકાર �ણવ �ું �.ં

આકાશમા ંશ�દ અન ે��ુુષ �ું પરા�મ �ું �.ં(૮)

Page 30: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

30

प�ुयो ग�धः प�ृथ�या ंच तजे�चाि�म �वभावसौ ।जीवन ंसव�भतूषे ुतप�चाि�म तपि�वष ु॥७-९॥

ત ેજ ર�ત ે��ૃવીમા ંઉ�મ ગધં �ું �,ંઅ��નમા ંતજે �ું �,ંસવ� �તૂોમા ં�વન �ું � ંઅને

તપ�વીઓ�ું તપ પણ �ું જ �.ં(૯)

बीज ंमा ंसव�भतूाना ं�व�� पाथ� सनातनम ्।ब�ु�ब�ु��मतामि�म तजे�तजेि�वनामहम ्॥७-१०॥

હ� પાથ� ! સવ� �તૂો�ું સનાતન બીજ �ું �,ં��ુ�શાળ�ઓની ��ુ� અન ેતજે�વીઓ�ું તજે �ું �.ં(૧૦)

बल ंबलवता ंचाह ंकामराग�वविज�तम ्।धमा��व��ो भतूषे ुकामोऽि�म भरतष�भ ॥७-११॥

બળવાનો મા ંવાસના અન ે�ષે િવના�ું બળ �ું �,ંહ� ભરત��ેઠ ! ધમ� િવ�ુ� �ય ન�હ

તવેો સવ� �ાણીઓમા ં“કામ" પણ �ું �.ં(૧૧)

य ेचैव साि��वका भावा राजसा�तामसा�च य े।म�त एव�ेत ताि�व�� न �वह ंतषे ुत ेम�य ॥७-१२॥

� સા��વક,રાજસ અન ેતામસિવકારો છ ેત ેપણ મારાથી ઉ�પન થયલેા છ,ેપર�ં ુ�ું તમેા ં

સમાયલેો નથી , તઓે મારામા ંસમાયલેા છ.ે(૧૨)

���भग�ुणमयभैा�वैर�ेभः सव��मद ंजगत ्।मो�हत ंना�भजाना�त माम�ेयः परम�ययम ्॥७-१३॥

આ િ��ણુા�મક િવકારોથી સમ�ત જગત મો�હત થઇ ગ�ું છ,ેતથેી �ણુાતીત અન ેઅિવનાશી

એવા મન ેએ જગત �ણ�ું નથી.(૧૩)

दैवी �यषेा गणुमयी मम माया दरु�यया ।मामवे य े�प�य�त ेमायामतेा ंतरि�त त े॥७-१४॥

ક�મક� અિત �દ�ય અન ેિ��ણુા�મક એવી માર� માયા �ુ�તર છ.ે� મ��ુય મારા

શરણ ેઆવ ેછ ેત ેજ એ માયા �પી નદ�ન ેતર� �ય છ.ે(૧૪)

न मा ंद�ुक�ृतनो मढूाः �प�य�त ेनराधमाः ।माययाप�त�ाना आसरु ंभावमा��ताः ॥७-१५॥

આ �ુ�તર માયાથી �મ�ું �ાન ન�ટ થ�ું છ ેતથા �મણ ેઆ�રુ� ��િૃતનો આ�ય કય� છ ે

તવેા પાપી,�ઢૂ અન ેનરાધમ મ��ુયો માર� શરણ ેઆવતા નથી.(૧૫)

चत�ुव�धा भज�त ेमा ंजनाः सकु�ृतनोऽज�ुन ।आत� िज�ासरुथा�थ� �ानी च भरतष�भ ॥७-१६॥

હ� ભરત��ેઠ ! આત� ,�જ�ા�,ુઅથાથ� અન ે�ાની, એમ ચાર �કારના મ��ુયો મન ેભ�છ.ે(૧૬)

तषेा ं�ानी �न�यय�ुत एकभि�त�व��श�यत े।��यो �ह �ा�ननोऽ�यथ�मह ंस च मम ��यः ॥७-१७॥

તમેા ં�ાની જનો ,િનરતંર મારામા ંલીન રહ� એકિન�ઠા થી માર� ભ��ત કર� છ,ેતથેી તઓે ��ેઠ છ.ે

આવા �ાની જનો ન ે�ું અ�યતં િ�ય � ંઅન ેતઓે મન ેઅ�યતં િ�ય છ.ે(૧૭)

उदाराः सव� एवैत े�ानी �वा�मवै म ेमतम ्।आि�थतः स �ह य�ुता�मा मामवेान�ुतमा ंग�तम ्॥७-१८॥

એ સવ���ેઠ છ,ેપર�ં ુ�ાની તો મારો આ�મા છ.ેએમ �ું મા�ું � ંકારણક� ત ેમારામા ં�ચત

પરોવી મન ેજ સવ�તમ માની મારો આ�ય કર� છ.ે(૧૮)

बहूना ंज�मनाम�त े�ानवा�मा ं�प�यत े।वासदुवेः सव��म�त स महा�मा सदुलु�भः ॥७-१९॥

“અનકે જ�મો પછ� સવ� કઈં વા�દુ�વ �પ છ ે” �ન ેએ�ું �ાન પ�રપ�વ થ�ું છ,ે

એવા �ાનીન ેમાર� �ા��ત થાય છ ેએવા મહા�મા અિત �ુલ�ભ છ.ે(!(૧૯)

काम�ैत�ैत�ै�त�ानाः �प�य�तऽे�यदवेताः ।त ंत ं�नयममा�थाय �क�ृया �नयताः �वया ॥७-२०॥

Page 31: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

31

� અ�ાનીઓ �ું પોતાના �વભાવ ન ેવશ થવાથી અન ેિવિવધ કામનાઓથી �ાન ન�ટ

થ�ું છ ેત ેમારા-આ�મ�પ વા�દુ�વથી �ભ� ઈતર દ�વતાઓની ઉપાસના કર� છ.ે(૨૦)

यो यो या ंया ंतनुं भ�तः ��या�च�त�ुम�छ�त ।त�य त�याचला ं��ा ंतामवे �वदधा�यहम ्॥७-२१॥

� ભ�ત , � દ�વતામા ંભ��તભાવથી તનેી આરાધના કર� છ,ે તનેી ત ે��ાન ેત ેદ�વતામા ં

�ું જ ��થર ક�ુ ં�.ં(૨૧)

स तया ��या य�ुत�त�याराधनमीहत े।लभत ेच ततः कामा�मयवै �व�हताि�ह तान ्॥७-२२॥

એ ત ે�કારની ��ા રાખી ત ેદ�વની આરાધના કર� છ ેઅન ેપછ� મ� િનમા�ણ કર�લી તનેી તે

કામનાઓ �ણૂ� થાય છ.ે(૨૨)

अ�तव�त ुफल ंतषेा ंत�व�य�पमधेसाम ्।दवेा�दवेयजो याि�त म��ता याि�त माम�प ॥७-२३॥

અ�ય દ�વતાઓન ેભજવાથી અ�ાની મ��ુયોન ે�ા�ત થય�ેું ત ેફળ નાશવતં હોયછ.ે

દ�વતાઓના ભ�ત દ�વતાઓન ેપામ ેછ ેઅન ેમારા ભ�તો મન ેપામ ેછ.ે(૨૩)

अ�य�त ं�यि�तमाप�न ंम�य�त ेमामब�ुयः ।पर ंभावमजान�तो ममा�ययमन�ुतमम ्॥७-२४॥

મારા ઉ���ૃટ, અિવનાશી અન ેઅિત ઉ�મ ભાવન ેન �ણનારા અ�ાની લોકો ,�ું અ�ય�ત

હોવા છતા ંમન ેસાકાર માન ેછ.ે(૨૪)

नाह ं�काशः सव��य योगमायासमावतृः ।मढूोऽय ंना�भजाना�त लोको मामजम�ययम ्॥७-२५॥

�ું યોગમાયાથી આ�ાયલેો �,ંઆથી સવ� ન ે�પ�ટ પણ ેદ�ખાતો નથી.આથી �ઢૂ મ��ુયો

અજ�મા અન ેઅિવનાશી એવા મન ે�ણતા નથી.(૨૫)

वदेाह ंसमतीता�न वत�माना�न चाज�ुन ।भ�व�या�ण च भतूा�न मा ंत ुवदे न क�चन ॥७-२६॥

હ� અ�ુ�ન ! પહ�લા ંથઇ ગયલેા , અ�યાર� થઇ રહ�લા અન ેહવ ેપછ� થનારા સઘળા

�તૂોન ે(�ાણીઓન ે) �ું ��ું �,ંપર�ં ુમન ેકોઈ �ણ�ું નથી.(૨૬)

इ�छा�वषेसम�ुथने �व��वमोहने भारत ।सव�भतूा�न समंोह ंसग� याि�त पर�तप ॥७-२७ll

હ� પરતંપ ! ઈ�છા અન ેઈષા�થી ઉ�પન થયલેા �ખુ�ુઃખ �પી મોહથી સવ� �તૂો

(�ાણીઓ) �માદ� બનીન ેઉ�પિત સમય ેઘણી ��ઘા મા ંપડ� �ય છ.ે(૨૭)

यषेा ं�व�तगत ंपाप ंजनाना ंप�ुयकम�णाम ्।त े�व��वमोह�नम�ु�ता भज�त ेमा ं�ढ�ताः ॥७-२८॥

પર�ં ુસતકમ� ના ��ુય ભાવ ે�ના ંપાપો નાશ પા�યા ંછ,ે ત ેદઢ િન�યી મ��ુયો �ખુ�ુઃખની

મોહ�ળ થી ��ુત થઇ ન ેમન ેભ� છ.ે(૨૮)

जरामरणमो�ाय मामा���य यति�त य े।त े��म त��वदःु क�ृ�नम�या�म ंकम� चा�खलम ्॥७-२९॥

�ઓ મારો આ�ય કર� જરા-��ૃ�થુી ��ુત થવાનો ય�ન કર� છ,ે તઓેજ ��ન ે�ણી શક� છ.ે

ય�નથી તઓે અ�યા�મ તથા સવ� કમ�ન ેપણ �ણ ેછ.ે(૨૯)

सा�धभतूा�धदैव ंमा ंसा�धय� ंच य े�वदःु ।�याणकालऽे�प च मा ंत े�वदयु�ु�तचतेसः ॥७-३०॥

� યોગી અિધ�તૂ, અિધદ�વ અન ેઅિધય� સહ�ત મન ે�ણ ેછ,ેત ે�વ�થ�ચ� ��ુુષો

મરણ સમય ેપણ મન ેજ �ણ ેછ.ે(૩૦)

Page 32: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

32

અ�યાય-૭-�ાન-િવ�ાન-યોગ -સમા�ત.

અ�યાય-૮-અ�ર-��-યોગ

�क ंत���म �कम�या�म ं�क ंकम� प�ुषो�तम ।अ�धभतू ंच �क ं�ो�तम�धदैव ं�कम�ुयत े॥८-१॥

અ�ુ�ન કહ� : હ� ��ુુષો�મ ! �� એટલ ે�ું? અ�યા�મ એટલ ે�ું? કમ�

એટલ ે�ું? અિધ�તૂ શાન ેકહ� છ?ે અન ેઅિધદ�વ કોન ેકહ� છ?ે(૧)

अ�धय�ः कथ ंकोऽ� दहेऽेि�म�मधसुदून ।�याणकाल ेच कथ ं�येोऽ�स �नयता�म�भः ॥८-२॥

હ� મ� ુ�દુન ! આ દ�હ મા ંઅિધય� કોણ છ ે? ત ેક�વો છ ે? �ણ ે�ત: કરણન ે�તી લી�છુ ે,

એવો યોગી મરણ સમય ેતમન ેક�વીર�ત ે�ણ ેછ ે? (૨)

अ�र ं��म परम ं�वभावोऽ�या�मम�ुयत े।भतूभावो�वकरो �वसग�ः कम�स�ं�तः ॥८-३॥

�ી ભગવાન કહ� છ ે: �� અિવનાશી અન ેસવ� ��ેઠ છ.ે તનેો �વ-ભાવ અ�યા�મ છ.ે

�ાણીની ઉ�પિત ન ેલીધ ે� િવસગ�, દ�વોન ેઉ�શેી ય�મા ંકર��ું ��ય�દાન, તને ે કમ� કહ� છ.ે(૩)

अ�धभतू ं�रो भावः प�ुष�चा�धदैवतम ्।अ�धय�ोऽहमवेा� दहे ेदहेभतृा ंवर ॥८-४॥

હ� નર��ેઠ ! � નાશવતં પદાથ� છ ેત ેઅિધ�તૂ છ.ે ��ુુષ ( ચતૈ�ય અિધ�ઠાતા ) અિધદ�વ છ.ે

આ દ�હમા ં� સા�ી�તૂ છ ેત ે�ું અિધય� �.ં(૪)

अ�तकाल ेच मामवे �मर�म�ु�वा कलवेरम ्।यः �या�त स म�ाव ंया�त ना��य� सशंयः ॥८-५॥

વળ� � �ત:કાળ ેમા�ુ ં�મરણ કરતા ંકરતા ંશર�ર નો �યાગ કર� છ,ે

ત ેમારા �વ�પમા ંસમાઈ �ય છ,ેતમેા ંશકંા ન ે�થાન નથી.(૫)

य ंय ंवा�प �मर�भाव ं�यज�य�त ेकलवेरम ्।त ंतमवेै�त कौ�तये सदा त�ावभा�वतः ॥८-६॥

અથવા હ� કાતંયે ! � મ��ુયો મનમા ં� � ભાવ રાખીન ે�ત ેદ�હ છોડ� છ,ે

ત ેબી� જ�મમા ંત ેત ેભાવથી ��ુત થઈન ેત ેજ�મ ેછ.ે(૬)

त�मा�सव�ष ुकालषे ुमामन�ुमर य�ुय च ।म�य�प�तमनोब�ु�मा�मवेै�य�यसशंयम ्॥८-७॥

માટ� હ� પાથ� ! મન અન ે��ુ�ન ેમારામા ંઅપ�ણ કર�ન ેસદ�વ મા�ુ ં�ચ�તન કર અન ે��ુ કર,

એટલ ેત ેકમ� મારામા ંજ આવી મળશ ેતમેા ંસશંય નથી. (૭)

अ�यासयोगय�ुतने चतेसा ना�यगा�मना ।परम ंप�ुष ं�द�य ंया�त पाथा�न�ुच�तयन ्॥८-८॥

હ� પાથ� ! પોતાના �ચ�ન ે�ાયં ન જવા દ�તા ંયોગા�યાસ ના સાધનથી

�ચ�ન ેએકા� કર�ન ે� મા�ુ ં�ચ�તન કર� છ,ે ત ેતજેોમય ��ુુષમા ંમળ� �ય છ.ે (૮)

क�व ंपरुाणमनशुा�सतारमणोरणीयासंमन�ुमर�ेयः ।सव��य धातारम�च��य�प मा�द�यवण� तमसः पर�तात ्॥८-९॥

સવ�� ,સવ�ના િનયતંા,આ�દ,��ુમાિત��ુમ ,સવ�ના પોષક ,અ�ચ��ય�પ �યૂ� �વા તજે�વી અને

તમો�ણુથી અ�લ�ત એવા �દ�ય પરમ ��ુુષ�ું �ચ�તન કર�છ.ે(૯)

�याणकाल ेमनसाचलने भ��या य�ुतो योगबलने चैव ।�वुोम��य े�ाणमाव�ेय स�यक ्स त ंपर ंप�ुषमपुै�त �द�यम ्॥८-१०॥

Page 33: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

33

�તકાળ ે� મ��ુય મન ��થરકર� ભ��ત વાળો થઈન ેયોગબળ ેબ ે�મરોની વ�ચ ે�ાણને

ઉ�મ �કાર� ��થર કર� છ ે,એ ત ે�દ�ય પરમ ��ુુષમા ંલીન થઇ �ય છ.ે(૧૦)

यद�र ंवदे�वदो वदि�त �वशि�त य�यतयो वीतरागाः ।य�द�छ�तो ��मचय� चरि�त त�त ेपद ंस�ंहणे �व�य े॥८-११ll

વદેવ�ેાઓ � પરમ ત�વન ેઅ�ર કહ� છ,ે ત,ે�મના કામ �ોધનો નાશ થયો છ ેએવા સ�ંયાસી � �વ�પને

�ા�ત કર� છ ેઅન ે�ની �ા��ત માટ� ��ચાર�ઓ ��ચય� �ત પાળ ેછ ેત ેપદન ે�ું તન ે�ૂંક મા ંકહ�શ.(૧૧)

सव��वारा�ण सयं�य मनो ��द �न��य च ।म�ू�या�धाया�मनः �ाणमाि�थतो योगधारणाम ्॥८-१२॥

� ઈ���યો�પી સવ� �ારોનો િનરોધ કર� ,�ચ�ન ેહદયમા ં��થર કર� ,��ુુટ� ના મ�યભાગમાં

પોતાના �ાણવા�નુ ે��થર કર� યોગા�યાસમા ં��થર થાય.(૧૨)

ओ�म�यकेा�र ं��म �याहर�मामन�ुमरन ्।यः �या�त �यज�दहे ंस या�त परमा ंग�तम ्॥८-१३॥

��વાચક એકા�ર ॐ નો ઉ�ચાર કર�ન ેમા�ુ ં� �મરણ કરતો દ�હ�યાગ કર� છ ેત ેઉ�મ ગિતન ેપામછે.ે(૧૩)

अन�यचतेाः सतत ंयो मा ं�मर�त �न�यशः ।त�याह ंसलुभः पाथ� �न�यय�ुत�य यो�गनः ॥८-१४॥

હ� પાથ� ! � યોગી એકા��ચ� ેસદા મા�ુ ં�મરણ કર� છ,ે � સદા સમાધાન ��ુત હોય છ ે,

તને ે�ું સહજતાથી �ા�ત થા� �.ં(૧૪)

मामपु�ेय पनुज��म दःुखालयमशा�वतम ्।ना�नवुि�त महा�मानः स�ंस�� ंपरमा ंगताः ॥८-१५॥

એ પરમ િસ�� �ા�ત મહા�માઓ પછ� �ુઃખ�ું �થાન અન ેઅશા�ત એવા જ�મન ેપામતા નથી.(૧૫)

आ��मभवुना�लोकाः पनुराव�त�नोऽज�ुन ।मामपु�ेय त ुकौ�तये पनुज��म न �व�यत े॥८-१६॥

હ� અ�ુ�ન ! ��લોક �ધુીના સવ�લોક ઉ�પિત અન ેિવનાશન ેઆધીન છ.ે

પર�ં ુહ� કાતંયે ! ફ�ત માર� �ા��ત થયા પછ� �નુ��મ થતો નથી.(૧૬)

सह�यगुपय��तमहय����मणो �वदःु ।रा�� ंयगुसह�ा�ता ंतऽेहोरा��वदो जनाः ॥८-१७॥

ક�મક� ચાર હ�ર �ગુ િવત ેછ ે�યાર� ��દ�વનો એક �દવસ થાય છ ેઅન ેપછ�

તટેલા જ સમય ની રાિ� આવ ેછ.ે આ વાત રાિ�-�દવસન ે �ણનારા મ��ુયો જ �ણ ેછ.ે(૧૭)

अ�य�ता��य�तयः सवा�ः �भव��यहरागम े।रा�यागम े�ल�य�त ेत�वैा�य�तस�ंके ॥८-१८॥

�દવસ શ� થતા ંઅ�ય�ત માથંી સવ� �તૂોનો ઉદય થાય છ.ે

અન ેરાિ� �ું આગમન થતા ંજ ત ેસવ� અ�ય�ત મા ંલય પામ ેછ.ે(૧૮)

भतू�ामः स एवाय ंभ�ूवा भ�ूवा �ल�यत े।रा�यागमऽेवशः पाथ� �भव�यहरागम े॥८-१९॥

હ� પાથ� ! ત ેસવ� ચરાચર �તૂોનો સ�દુાય પરાધીન હોવાથી ફર� ફર� ઉ�પન થાય છે

અન ેરાિ� આવતા ંલય પામ ેછ.ે અન ેફર� �દવસ થતા ં�નુ: ઉ�પન થાય છ.ે(૧૯)

पर�त�मा�त ुभावोऽ�योऽ�य�तोऽ�य�ता�सनातनः ।यः स सव�ष ुभतूषे ुन�य�स ुन �वन�य�त ॥८-२०॥

સવ� ચરાચરનો નાશ થયા પછ� પણ � નાશ પામતો નથી ,

એ, ત ેઅ�ય�તથી પર , ઇ���યોથી અગોચર તથા અિવનાશી બીજો ભાવ છ.ે(૨૦)

अ�य�तोऽ�र इ�य�ुत�तमाहःु परमा ंग�तम ्।य ं�ा�य न �नवत��त ेत�ाम परम ंमम ॥८-२१॥

� અ�ય�ત ભાવ અ�ર સ�ંાથી �િસ� છ ેતને ેજ પરમગિત કહ�વામા ંઆવ ેછ.ે

Page 34: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

34

�યા ં�ાનીઓ પહો�યા પછ� �નુ: પાછા આવતા નથી ત ેજ મા�ુ ંપરમધામ છ.ે(૨૧)

प�ुषः स परः पाथ� भ��या ल�य��वन�यया ।य�या�तः�था�न भतूा�न यने सव��मद ंततम ्॥८-२२॥

હ� પાથ� ! �મા ંસવ� �તૂોનો સમાવશે થાય છ ેઅન ે�નાથી આ સમ�ત જગત �યા�ત છ,ે

ત ેપરમ ��ુુષ અન�ય ભ��તથી જ �ા�ત થાય છ.ે(૨૨)

य� काल े�वनाविृ�तमाविृ�त ंचैव यो�गनः ।�याता याि�त त ंकाल ंव�या�म भरतष�भ ॥८-२३॥

હ� ભરત��ેઠ ! � કાળ ેયોગીઓ ��ૃ� ુપામી, પાછા જ�મતા નથી

અન ે� કાળ ે��ૃ� ુપામીન ેપાછા જ�મ ેછ,ે ત ેકાળ �ું તન ેક�ું �.ં(૨૩)

अि�न�य��तरहः श�ुलः ष�मासा उ�तरायणम ्।त� �याता ग�छि�त ��म ��म�वदो जनाः ॥८-२४॥

અ��ન ,�યોિત,�દવસ, ��ુલપ� અન ેઉ�રાયણના છ માસ મા ં��ૃ� ુપામનાર

��વ�ેાઓ �� ન ેજઈ મળ ેછ.ે(૨૪)

धमूो रा���तथा क�ृणः ष�मासा द��णायनम ्।त� चा��मस ं�यो�तय�गी �ा�य �नवत�त े॥८-२५॥

��ૂ, રાત, ��ૃણપ� તથા દ��ણાયન ના છ માસ મા ં��ૃ� ુપામનાર યોગી

ચ��લોકમા ંભોગો ભોગવી આગળ ન જતા ંપાછા વળ ેછ.ે(૨૫)

श�ुलक�ृण ेगती �यते ेजगतः शा�वत ेमत े।एकया या�यनाविृ�तम�ययावत�त ेपनुः ॥८-२६॥

આ જગતની ��ુલ અન ે��ૃણ એમ બ ેગિત શા�ત માનવામા ંઆવી છ.ે એક ગિતથી જનાર યોગીન ેપાછા ફર�ું

પડ�ું નથી અન ેબી� ગિતથી જનાર યોગીન ેપાછા ફર�ું પડ� છ.ે(૨૬)

नतै ेसतृी पाथ� जान�योगी म�ुय�त क�चन ।त�मा�सव�ष ुकालषे ुयोगय�ुतो भवाज�ुन ॥८-२७॥

હ� પાથ� ! આ બ ેમાગ�ન ે�ણનારો કોઈ પણ યોગી મોહમા ંફસાતો નથી.

એટલા માટ� �ું સવ� કાળમા ંયોગ��ુત બન.(૨૭)

वदेषे ुय�षे ुतपःस ुचैव दानषे ुयत ्प�ुयफल ं��द�टम ्।अ�य�ेत त�सव��मद ं�व�द�वा योगी पर ं�थानमपुै�त चा�यम ्॥८-२८॥

આ બ�ું ��યા પછ� વદે,ય� , તપ અન ેદાન �ારા થતી � ��ુયફળની �ા��ત કહ� છ,ે ત ેસવ� ��ુય �ા��ત�ું

અિત�મણ કર�ન ેયોગી આ� તથા ઉ���ૃટ �થાનન ેજ �ા�ત કર� છ.ે(૨૮)

અ�યાય-૮-અ�ર-��-યોગ સમા�ત.

અ�યાય-૯-રાજિવ�ા - રાજ ��ુ યોગ

इद ंत ुत ेग�ुयतम ं�व�या�यनसयूव े।�ान ं�व�ानस�हत ंय��ा�वा मो�यसऽेशभुात ्॥९-१॥

�ી ભગવાન બો�યાઃ હ� અ�ુ�ન ! � �ણવાથી �ું આ અ�ભુ સસંારથી ��ુત થઈશ.

એ�ું અ�યતં ��ુ �ાન છ ેત ેતારા �વા િનમ�ળન ે�ું િવ�ાન સહ�ત કહ� સભંળા�ું �.ં(૧)

राज�व�या राजग�ुय ंप�व��मदम�ुतमम ्।��य�ावगम ंध�य� ससुखु ंकत�ुम�ययम ्॥९-२॥

આ �ાન સવ� િવ�ાઓનો રા� છ,ે સવ� ��ુમા ં��ેઠ છ,ે પિવ� છ,ે ઉ�મ છ,ે

Page 35: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

35

��ય� અ�ભુવમા ંલવેાય એ�ું છ,ેધમા��સુાર છ,ે�ખુ�વૂ�ક �ા�ત થના�ુ ંઅન ેઅિવનાશી છ.ે(૨)

अ��धानाः प�ुषा धम��या�य पर�तप ।अ�ा�य मा ं�नवत��त ेम�ृयसुसंारव�म��न ॥९-३॥

હ� પરતંપ ! ધમ�મા ં��ા ન રાખનારા ��ુુષો માર� �ા��ત ન થવાથી

��ૃ��ુ�ુત સસંારના માગ�મા ંજ ભ�યા કર� છ.ે(૩)

मया तत�मद ंसव� जगद�य�तम�ूत�ना ।म��था�न सव�भतूा�न न चाह ंत�ेववि�थतः ॥९-४॥

�ું અ�ય�ત�પ �,ં સકળ જગત મારાથી �યા�ત છ.ે મારામા ંસવ� �તૂો ��થત છ,ે

પર�ં ુ�ું તમેનામા ં��થત નથી.(૪)

न च म��था�न भतूा�न प�य म ेयोगम�ैवरम ्।भतूभ�ृन च भतू�थो ममा�मा भतूभावनः ॥९-५॥

�તૂો મારામા ંનથી, એવી માર� ઈ�ર� અદ�તૂ ઘટના જો. �ું �તૂોન ેધારણ ક�ુ�ં ંછતાં

�તૂોમા ં�ું રહ�તો નથી. મારો આ�મા �તૂોની ઉ�પિત અન ેસરં�ણ કરનારો છ.ે(૫)

यथाकाशि�थतो �न�य ंवायःु सव��गो महान ्।तथा सवा��ण भतूा�न म��थानी�यपुधारय ॥९-६॥

�વી ર�ત ેસવ�� િવચરનાર �ચડં વા� ુકાયમ આકાશ મા ંજ હોય છ,ે

તમે સવ� �તૂો મારામા ં��થત છ ેએમ �ું માન.(૬)

सव�भतूा�न कौ�तये �क�ृत ंयाि�त मा�मकाम ्।क�प�य ेपनु�ता�न क�पादौ �वसजृा�यहम ्॥९-७॥

હ� કાતંયે ! સવ� �તૂો ક�પ ના �ત ેમાર� ��િૃતમા ંજ લીન થાય છ ેઅને

ક�પ ના આરભંમા ંફર� �ું જ એન ેઉ�પન ક�ુ ં�.ં(૭)

�क�ृत ं�वामव�ट�य �वसजृा�म पनुः पनुः ।भतू�ाम�मम ंक�ृ�नमवश ं�कतृवे�शात ्॥९-८॥

આ �માણ ે�ું માર� પોતાની ��િૃતનો આ�ય કર�ન ે�વભાવથી પરત�ં એવા

આ �તૂ સ�દુાયન ેફર� ફર� લીન ક�ુ ં� ંઅન ેઉ�પન ક�ુ ં�.ં(૮)

न च मा ंता�न कमा��ण �नब�नि�त धनजंय ।उदासीनवदासीनमस�त ंतषे ुकम�स ु॥९-९॥

હ� ધનજંય ! કમ� ��ય ેઉદાસીન ��ુુષ �માણ ેઆસ��ત વગરના રહ�લા મન ેત ેકમ� બધંન કરતા ંનથી.(૯)

मया�य�णे �क�ृतः सयूत ेसचराचरम ्।हतेनुानने कौ�तये जग��वप�रवत�त े॥९-१०॥

હ� કાતંયે ! માર� અ�ય�તાથી આ િ��ણુા�મક ��િૃત આ ચરાચર જગતન ેઉ�પન કર� છ.ે

એજ કારણ થી િવ� ફર�ું રહ� છ.ે(૧૦)

अवजानि�त मा ंमढूा मानषुी ंतनमुा��तम ्।पर ंभावमजान�तो मम भतूमह�ेवरम ्॥९-११॥

મ� મ��ુય દ�હ ધારણ કર�લો છ.ે તથેી �ઢૂ મ��ુયો માર� અવ�ા કર� છ.ે

�ું સવ� �તૂોનો ઈ�ર � ંએ�ું � મા�ુ ંઉ���ૃટ �વ�પ છ ેત�ેું �ાન તમેન ેહો�ું નથી.(૧૧)

मोघाशा मोघकमा�णो मोघ�ाना �वचतेसः ।रा�सीमासरु� ंचैव �क�ृत ंमो�हनी ं��ताः ॥९-१२॥

ત ેઅ�ાનીઓની આશા ,કમ� અન ે�ાન – સવ� �યથ� જ છ.ે તઓે િવચાર��ૂય થઇ �ય છ ેઅને

મોહમા ંબાધંનારા રા�સી તથા આ�રુ� �વભાવનો જ આ�ય કર� છ.ે(૧૨)

महा�मान�त ुमा ंपाथ� दैवी ं�क�ृतमा��ताः ।भज��यन�यमनसो �ा�वा भतूा�दम�ययम ्॥९-१३॥

હ� પાથ� ! �મણ ેદ�વી ��િૃતનો આ�ય કય� છ ેએવા એકિન�ઠ મહા�માઓ �ણ ેજ છ ેક�

�ું �તૂોનો આ�દ અન ેઅિવનાશી �.ં તઓે એમ સમ�ન ેજ મન ેભ� છ.ે(૧૩)

Page 36: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

36

सतत ंक�त�य�तो मा ंयत�त�च �ढ�ताः ।नम�य�त�च मा ंभ��या �न�यय�ुता उपासत े॥९-१४॥

િન�ય ભ��ત�વૂ�ક શમા�દ �તોન ેદઢતા�વૂ�ક પાળ� ત ેમહા�માઓ , િનરતંર મા�ુ ંક�ત�ન કર� તથા

ઇ���ય દમન અન ેનમ�કાર કરતા ંમાર� જ ઉપાસના કર� છ.ે(૧૪)

�ानय�ने चा�य�य ेयज�तो मामपुासत े।एक�वने पथृ��वने बहधुा �व�वतोमखुम ्॥९-१५॥

�ાનય�થી �જૂનારા ક�ટલાક મ��ુયો માર� ઉપાસના કર� છ.ેઅન ેિવ�તો�ખુ ેરહ�લા

ક�ટલાક મ��ુયો માર� એક�પથી, �ભ� �ભ� �પથી માર� ઉપાસના કર� છ.ે(૧૫)

अह ं�तरुह ंय�ः �वधाहमहमौषधम ्।म��ोऽहमहमवेा�यमहमि�नरह ंहतुम ्॥९-१६॥

અ��નહો� આ�દ �ોતય�, વ�ૈદ�વા�દક �માત�ય�, િપ�ઓૃન ેઅપ�ણ થ�ું “ �વધા” અ�,

ઔષધ, મ�ં, ��ુ��ય, અ��ન અન ેહવનકમ� �ું જ �.ં(૧૬)

�पताहम�य जगतो माता धाता �पतामहः ।व�ेय ंप�व�म�कार ऋ�साम यजरुवे च ॥९-१७॥

આ જગતનો િપતા, માતા, િપતામહ એટલકે� કમ�ફળ આપનાર ��દ�વનો િપતા,

પિવ� કરનાર ય�યાગા�દ કમ�, ઓમકાર, ઋગવદે, સામવદે તથા ય�ુવ�દ પણ �ું જ �.ં(૧૭)

ग�तभ�ता� �भःु सा�ी �नवासः शरण ंस�ुत ्।�भवः �लयः �थान ं�नधान ंबीजम�ययम ्॥९-१८॥

�ા�ત થવા યો�ય કમ�ફળ ,જગતનો પોષણકતા�, સવ� નો �વામી ,�ાણીઓના �ભુા�ભુ કમ�નો સા�ી,

સવ��ું િનવાસ�થાન,શરણાગત વ�સલ,અનપ�ે િમ�,જગતની ઉ�પિત,�લય �પ તથા

સવ�નો આ�ય,િનધાન અન ેઅિવનાશી કારણ પણ �ું જ �.ં(૧૮)

तपा�यहमह ंवष� �नग�ृणा�य�ुसजृा�म च ।अमतृ ंचैव म�ृय�ुच सदस�चाहमज�ुन ॥९-१९॥

હ� પાથ� ! �યુ��પ ે�ું ત�ું �,ં વરસાદ પાડનાર અન ેરોકનાર �ું �,ં અ�તૃ �ું �,ં

��ૃ� ુ�ું �,ંસત અન ેઅસત પણ �ું �.ં(૧૯)

��ैव�या मा ंसोमपाः पूतपापा य��ैर��वा �वग��त ं�ाथ�य�त े।त ेप�ुयमासा�य सरु�े�लोकम�नि�त �द�याि�द�व दवेभोगान ्॥९-२०॥

�ણ વદે �ણનારા,સોમપાન કરનારા,અન ેતનેા યોગથી િન�પાપ થયલેા,

યા��કો ય� વડ� મા�ુ ં�જૂન કર�ન ે�વગ� �ા��ત માટ� માર� �ાથના કર� છ ેઅન ે

]તઓે દ���ત ��ુયના�ભાવ ે�વગ�મા ંજઈ દ�વોના ભોગો ભોગવ ેછ.ે(૨૦)

त ेत ंभ�ु�वा �वग�लोकं �वशाल ं�ीण ेप�ुय ेम�य�लोकं �वशि�त ।एव ं�यीधम�मन�ुप�ना गतागत ंकामकामा लभ�त े॥९-२१॥

તઓે િવશાળ�વગ�લોક નો ઉપભોગ કર� ��ુય સમા�ત થતા ંપાછા ��ૃ�લુોકમા ંઆવ ેછ.ેઆમ �ણ વદેમા ં

િન�દ��ટ કર�લા ક�વળ વ�ૈદક કમ� કરનારા કામના િ�ય લોકો જ�મ-મરણના ચ�રમા ંપડ� છ.ે(૨૧)

अन�याि�च�तय�तो मा ंय ेजनाः पय�ुपासत े।तषेा ं�न�या�भय�ुताना ंयोग�मे ंवहा�यहम ्॥९-२२॥

� લોકો એકિન�ઠ થઈન ેમા�ુ ં�ચ�તન કરતા ંમાર� ઉપાસના કર� છ,ે

એ સવ�દા માર� સાથ ેિન�કામ ભ�તોના યોગ�મેન ે�ું ચલાવતો ર�ું �.ં(૨૨)

यऽे�य�यदवेताभ�ता यज�त े��याि�वताः ।तऽे�प मामवे कौ�तये यज��य�व�धपूव�कम ्॥९-२३॥

અ�ય દ�વોન ેઉપાસતા લોકો �ધા��ુત થઇ ત ેદ�વતાઓ�ું �જૂન-યજન કર� છ.ે

હ� કા�તયે !તઓે પણ મા�ુ ંજ યજન કર� છ.ે પર�ં ુતમે�ું એ આચરણ અિવિધ�વૂ�ક�ું હોય છ.ે(૨૩)

अह ं�ह सव�य�ाना ंभो�ता च �भरुवे च ।न त ुमाम�भजानि�त त��वनेात��यवि�त त े॥९-२४॥

ક�મ ક� �ું જ સવ� ય�ોનો ભો�તા અન ે�વામી �,ંઅ�ય દ�વોના ભ�તો મન ેત�વત: �ણતા નથી.

Page 37: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

37

તથેી તઓે ��ુય ય�ફળથી વ�ંચત રહ� છ.ે(૨૪)

याि�त दवे�ता दवेाि�पत�ॄयाि�त �पत�ृताः ।भतूा�न याि�त भतू�ेया याि�त म�यािजनोऽ�प माम ्॥९-२५॥

દ�વોની ઉપાસના કરનારા દ�વલોકમા ં�ય છ,ેિપ�ભૃ�તો િપ�લૃોકમા ં�ય છ,ે �તૂોના �જુકોન ે�તૂોની

�ા��ત થાય છ ેઅન ેમા�ુ ંભજન કરનારાઓન ેમાર� �ા��ત થાય છ.ે(૨૫)

प� ंप�ुप ंफल ंतोय ंयो म ेभ��या �य�छ�त ।तदह ंभ��यपु�तम�ना�म �यता�मनः ॥९-२६॥

��ુ �ચ�વાળા ભ�તો �મે અન ેભ��ત�વૂ�ક મન ેપ�,��ુપ,ફળ,જળ વગરે� અપ�ણ કર� છ.ે

ત ે�ું સાકાર�પ ધારણ કર� �મે�વૂ�ક �હણ ક�ુ ં�.ં(૨૬)

य�करो�ष यद�ना�स य�जहुो�ष ददा�स यत ्।य�तप�य�स कौ�तये त�कु��व मदप�णम ्॥९-२७॥

હ� કા�તયે ! �ું � કઈ કમ� કર�, ભ�ણ કર�, હવન કર�, દાન આપ ેક� �વધમા�ચરણ�પ તપકર�,

ત ેસવ� કઈં મન ેઅપ�ણ કર� દ�.(૨૭)

शभुाशभुफलरैवे ंमो�यस ेकम�ब�धनःै ।स�ंयासयोगय�ुता�मा �वम�ुतो मामपुै�य�स ॥९-२८॥

આમ સવ� કમ� મન ેઅપ�ણ કરવાથી તા�ુ ં�ત:કરણ સ�યાસયોગ ��ુત થશ.ેઆથી �ું

�ભુ-અ�ભુ ફળ આપનારા કમ�બધંનથી ��ુત થઇ જઈશ.અન ેએમ �ું મારામા ંમળ� જઈશ.(૨૮)

समोऽह ंसव�भतूषे ुन म े�व�ेयोऽि�त न ��यः ।य ेभजि�त त ुमा ंभ��या म�य त ेतषे ुचा�यहम ्॥९-२९॥

�ું સવ� �તૂોમા ંસમાન �,ં મારો કોઈ શ� ુનથી ક� કોઈ િમ� નથી.

મન ે� ભ��તથી ભ� છ ેતઓે મારામા ં��થર છ ેઅન ે�ું પણ તમેનામા ંર�ું �.ં(૨૯)

अ�प च�ेसदुरुाचारो भजत ेमामन�यभाक ्।साधरुवे स म�त�यः स�य��यव�सतो �ह सः ॥९-३०॥

અિત �ુરાચાર� હોવા છતા ં� એકિન�ઠાથી મા�ુ ંભજન કર� તને ેસા� ુસમજવો.ક�મ ક� ત ેયથાથ�

િન�યવાળો હોય છ.ેએટલકે� ત ેએ�ું માન ેછ ેક� ��ભુજન િસવાય અ�ય કઇ જ નથી.(૩૦)

��� ंभव�त धमा��मा श�व�छाि�त ं�नग�छ�त ।कौ�तये ��त जानी�ह न म ेभ�तः �ण�य�त ॥९-३१॥

હ� કા�તયે ! ત ેતરત જ ધમા��મા બની �ય છ ેઅન ેશા�ત, પરમ શાિંત પામ ેછ.ે

મારા ભ�તનો કદ� નાશ થતો નથી, એ �ું િન�ય�વૂ�ક �ણ.(૩૧)

मा ं�ह पाथ� �यपा���य यऽे�प �यःु पापयोनयः ।ि��यो वै�या�तथा श�ूा�तऽे�प याि�त परा ंग�तम ्॥९-३२॥

�ીઓ,વ�ૈય , ��ુ વગરે� � કોઈ પાપ યોનીમા ંજ��યા હોય તો પણ

હ� પાથ� ! તઓે મારો આ�ય કર� તો તને ેઉ�મ ગિત �ા�ત થાય છ.ે(૩૨)

�क ंपनु�ा��मणाः प�ुया भ�ता राजष�य�तथा ।अ�न�यमसखु ंलोक�मम ं�ा�य भज�व माम ्॥९-३३॥

આ �માણ ેછ ેતો � ��ુયશાળ� હોય અન ેસાથ ેમાર� ભ��ત કરનારા �ા�ણ અન ેરાજિષ� હોય તો ત ે

મન ેઅિત િ�ય જ હોય. ત� આ નાશવતં અન ે�ુઃખી એવા ��ૃ�લુોકમા ંજ�મ ધારણ કય� છ,ે

તો મા�ુ ંભજન કર.(૩૩)

म�मना भव म��तो म�याजी मा ंनम�कु� ।मामवेै�य�स य�ु�वैवमा�मान ंम�परायणः ॥९-३४॥

હ� અ�ુ�ન ! �ું મારામા ંમન રાખ, મારો ભ�ત થા, મારા �જૂન િવષ ેપરાયણ થા તથા મન ેનમ�કાર કર.

આ �કાર� મારા શરણ ન ે�ા�ત થયલેો �ું તારા �ત:કરણન ેમારામા ંયોજવાથી મન ેપામીશ.(૩૪)

Page 38: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

38

અ�યાય-૯-રાજિવ�ા-રાજ ��ુ યોગ સમા�ત.

Page 39: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

39

અ�યાય-૧૦- િવ�િૂતયોગ

भयू एव महाबाहो शणृ ुम ेपरम ंवचः ।य�तऽेह ं�ीयमाणाय व�या�म �हतका�यया ॥१०-१॥

�ી ભગવાન કહ� : હ� મહાબાહો ! ફર�થી �ું મારા પરમ વચનો સાભંળ; તન ેમારા ભાષણ થી

સતંોષ થઇ ર�ો છ ેએટલ ેજ તા�ુ ં�હત કરવાની ઈ�છાથી �ું તન ેઆગળ ક�ું �.ં(૧)

न म े�वदःु सरुगणाः �भव ंन महष�यः ।अहमा�द�ह� दवेाना ंमहष�णा ंच सव�शः ॥१०-२॥

દ�વગણો તથા મહિષ�ઓન ેપણ મારા �ા�ુભા�વની ખબર નથી, ક�મ ક� �ું સવ� ર�ત ે

દ�વો અન ેમહિષ�ઓ�ું આ�દ કારણ �.ં(૨)

जमना�द ंच विे�त लोकमह�ेवरम ्।असमंढूः स म�य�ष ुसव�पापैः �म�ुयत े॥१०-३॥

� મન ેઅજ�મા, અના�દ અન ેસવ� લોકોનો મહાન અિધપિત ઈ�ર ત�વથી

ઓળખ ેછ,ે ત ેમ��ુયોમા ં�ાનવાન ��ુુષ સવ� પાપોના બધંનમાથંી ��ુત થઇ �ય છ.ે(૩)

ब�ु��ा�नमसमंोहः �मा स�य ंदमः शमः ।सखु ंदःुख ंभवोऽभावो भय ंचाभयमवे च ॥१०-४॥

��ુ�, ત�વ�ાન, અસમંોહ, �મા, સ�ય, શમ, �ખુ, �ુઃખ, ઉ�પિત, િવનાશ, ભય અભય અન.ે(૪)

अ�हसंा समता तिु�ट�तपो दान ंयशोऽयशः ।भवि�त भावा भतूाना ंम�त एव पथृि�वधाः ॥१०-५॥

અ�હ�સા, સમતા, ��ુ�ટ, તપ, દાન,યશ, અપયશ વગરે� સવ� �ભ� �ભ� �કારના ભાવો

�ાણીઓમા ંમારા થક� જ ઉ�પન થાય છ.ે(૫)

महष�यः स�त पूव� च�वारो मनव�तथा ।म�ावा मानसा जाता यषेा ंलोक इमाः �जाः ॥१०-६॥

�ાચીન સ�તિષ�ઓ અન ેતમેની પહ�લા ંથઇ ગયલેા ��દ�વના સનત�ુમાર આ�દ ચાર માનસ��ુો તથા ચૌદ

મ�ઓુ મારામા ંભાવવાળા બધા જ મારા સકં�પથી ઉ�પન થયલેા છ.ે અન ેતમેનાથી જ જગતના ંસવ� �ાણીઓ

ઉ�પિ� થઇ છ.ે(૬)

एता ं�वभ�ूत ंयोग ंच मम यो विे�त त��वतः ।सोऽ�वक�पने योगेन य�ुयत ेना� सशंयः ॥१०-७॥

� ��ુુષ માર� પરમ અ�ય��પ િવ�િૂતન ેએટલકે� મારા િવ�તારન ેઅન ેયોગશ��તન ે(ઉ�પન કરવાની શ��તન)ે

ત�વથી �ણ ેછ ેત ે��ુુષ િન�લ �યાનયોગથી મારામા ંઐ� ભાવથી ��થત થઇ સ�યગદશ�ન ના યોગવાળો

થાય છ,ે એમા ં સશંયન ે�થાન નથી.(૭)

अह ंसव��य �भवो म�तः सव� �वत�त े।इ�त म�वा भज�त ेमा ंबधुा भावसमि�वताः ॥१०-८॥

�ું – �ી ��ૃણ જ સ�ંણૂ� જગતની ઉ�પિત�ું કારણ �.ં મારા વડ� જ સવ� જગત ��તૃ થાય છ.ે એમ ત�વથી

�ણીન ે��ા- ભ��ત��ુત થયલેા �ાનીજનો મન ે–પરમ�ેરન ેિનરતંર ભ� છ.ે(૮)

मि�च�ता म�गत�ाणा बोधय�तः पर�परम ्।कथय�त�च मा ं�न�य ंत�ुयि�त च रमि�त च ॥१०-९॥

ત ે�ાનીઓ િનરતંર મારામા ં�ચ� રાખી, મારામય રહ� મન ેસવ��વ અપ�ણ કરનારા ભ�તજન મારા િવષ ેબોધ

આપતા �ણુ અન ે�ભાવ સાથ ેમા�ુ ંક�ત�ન કરતા ંિનરતંર સ�ં�ુટ રહ� છ ેઅન ેમારામા ંલીન રહ� છ.ે(૯)

तषेा ंसततय�ुताना ंभजता ं�ी�तपूव�कम ्।ददा�म ब�ु�योग ंत ंयने मामपुयाि�त त े॥१०-१०॥

સદ�વ મારા �યાનમા ંરહ�નારા અન ે�ીિતથી મન ેજ ભજનારા �ાનીજનો છ ેતમેન ેત�વ�ાનયોગથી �ું �ા�ત

થઇ શ�ુ ંતવેો ��ુ�યોગ આ�ું �.ં(૧૦)

Page 40: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

40

तषेामवेानकु�पाथ�महम�ानज ंतमः ।नाशया�या�मभाव�थो �ानद�पने भा�वता ॥१०-११॥

તમેના પર અ��ુહ કરવા તમેના �ત:કરણમા ંઐ�ભાવથી ��થત થઈન ે�કાિશત ત�વ�ાન�પી દ�પકના

યોગથી તમેનો અ�ાનજ�ય �ધકાર �ું ન�ટ ક�ુ ં�.ં(૧૧)

पर ं��म पर ंधाम प�व� ंपरम ंभवान ्।प�ुष ंशा�वत ं�द�यमा�ददवेमज ं�वभमु ्॥१०-१२॥

અ�ુ�ન કહ� : હ� િવ� ુ! આપ પરમ ��, પરમ ધામ અન ેપરમ પિવ� છો. આપ સનાતન �દ�ય ��ુુષ,

દ�વાિધદ�વ આ�દદ�વ, શા�ત અન ેસવ��યાપક છો.(૧૨)

आह�ु�वामषृयः सव� दवे�ष�ना�रद�तथा ।अ�सतो दवेलो �यासः �वय ंचैव �वी�ष म े॥१०-१३॥

એટલા માટ� જ દ�વિષ� નારદ, અિસત, દ�વલ, �યાસ વગરે� દ�વિષ�ઓ આપન ેએ ર�ત ેઓળખ ેછ.ે અ

ન ેઆપ �વય ંપણ મન ેએ જ વાત કર� ર�ા છો.(૧૩)

सव�मते�त ंम�य ेय�मा ंवद�स केशव ।न �ह त ेभगव��यि�त ं�वददु�वा न दानवाः ॥१०-१४॥

હ� ક�શવ ! આપ � કઈં મન ેકહ� ર�ા છો, ત ેસવ� �ું સ�ય મા�ું �.ં હ� ભગવાન ! દ�વો અન ેદ��યો પણ આપ�ું

�વ�પ �ણી શ�ા નથી.(૧૪)

�वयमवेा�मना�मान ंव�ेथ �व ंप�ुषो�तम ।भतूभावन भतूशे दवेदवे जग�पत े॥१०-१५॥

હ� ��ુુષો�મ ! હ� �તૂભાવન ! હ� �તૂશે ! હ� દ�વાિધદ�વ ! હ� જગતપિત ! આપ �વય ંઆપના સામ�ય�થી

આપન ે�ણો છો.(૧૫)

व�तमुह��यशषेणे �द�या �या�म�वभतूयः ।या�भ�व�भ�ूत�भल�का�नमा�ं�व ं�या�य �त�ठ�स ॥१०-१६॥

હ� મહારાજ ! તમાર� અનતં િવ�તૂીઓમાથંી �ટલી �યાપક, શ��તશાળ� તથા તજે�વી હોય, ત ેબધી મન ેહવે

જણાવો. હ� અનતં ! તમાર� � િવ�િૂતઓ �ણલેોકમા ં�યા�ત થઇ રહ� છ,ે તમેાથંી � ��ુય અન ે�િસ� છ ેતે

મન ેકહો.(૧૬)

कथ ं�व�यामह ंयो�ग�ं�वा ंसदा प�र�च�तयन ्।केष ुकेष ुच भावषे ु�च��योऽ�स भगव�मया ॥१०-१७॥

હ� યોગ�ેર ! સતત આપ�ું �ચ�તન કરનારો �ું આપન ેકયી ર�ત ે�ણી શ�ુ?ં હ� ભગવ� ્ ! આપ કયા કયા

ભાવોમા ંમારા વડ� �ચ�તન કરવા યો�ય છો ? (૧૭)

�व�तरणेा�मनो योग ं�वभ�ूत ंच जनाद�न ।भयूः कथय तिृ�त�ह� श�ृवतो नाि�त मऽेमतृम ्॥१०-१८॥

હ� જનાદ�ન ! તમારો એ યોગ અન ેિવ�િૂત મન ેફર� િવ�તાર�વૂ�ક કહો, ક�મ ક� તમાર� અ�તૃમય વાણી ગમે

તટેલી વાર સાભંળવા છતા ંમન ે��ૃ�ત થતી નથી.(૧૮)

ह�त त ेकथ�य�या�म �द�या �या�म�वभतूयः ।�ाधा�यतः कु���ेठ ना��य�तो �व�तर�य म े॥१०-१९॥

�ી ભગવાન કહ� : હ� �ુ�ુ��ેઠ ! હવ ેમાર� ��ખુ િવ�િૂતઓ �ું તન ેકહ�શ કારણ ક� મારા િવ�તારનો �ત

નથી.(૧૯)

अहमा�मा गडुाकेश सव�भतूाशयि�थतः ।अहमा�द�च म�य ंच भतूानाम�त एव च ॥१०-२०॥

હ� �ડુાક�શ ! સવ� �તૂોના �તરમા ંરહ�લો સવ�નો આ�મા �ું �.ં સવ� �તૂોનો આ�દ,મ�ય અન ેતનેો �ત પણ �ું

�.ં(૨૦)

आ�द�यानामह ं�व�ण�ुय��तषा ंर�वरशंमुान ्।मर��चम��तामि�म न��ाणामह ंशशी ॥१०-२१॥

Page 41: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

41

હ� પાથ� ! અ�દિતના બાર ��ુોમા ંિવ�� ુઅથા�ત વામન અવતાર �ું �.ં �કાશવતંોમા ં�યૂ� �ું �.ંઓગણપચાસ

વા�દુ�વતાઓમા ંમર��ચ નામનો વા�દુ�વ �ું � ંઅન ેન��ોમા ંના��ાધીપિત ચ�ંમા �ું �.ં(૨૧)

वदेाना ंसामवदेोऽि�म दवेानामि�म वासवः ।इि��याणा ंमन�चाि�म भतूानामि�म चतेना ॥१०-२२॥

વદેોમા ંસામવદે �ું �,ં દ�વોમા ંઇ�� �ું �,ં ���યોમા ંમન �ું � ંઅન ે�ાણીમા�મા ં�ળૂ �વકળા �ું �.ં(૨૨)

��ाणा ंशकंर�चाि�म �व�तशेो य�र�साम ्।वसनूा ंपावक�चाि�म म�ेः �शख�रणामहम ्॥१०-२३॥

અ�ગયાર �ુ�ોમા ંશકંર �ું �,ં ય� તથા રા�સોમા ંધનનો �વામી �ુબરે �ું �,ંઆઠ વ�ઓુમા ંઅ��ન �ું � ંઅને

િશખરબધં પવ�તોમા ંમ�ેુ પવ�ત �ું �.ં(૨૩)

परुोधसा ंच म�ुय ंमा ं�व�� पाथ� बहृ�प�तम ्।सनेानीनामह ं�क�दः सरसामि�म सागरः ॥१०-२४॥

હ� પાથ� ! �રુોહ�તમા ંદ�વતાઓના �રુો�હત �હૃ�પિત મન ે�ણ. સનેાપિતઓમા ંકાિત�ક�વામી �ું � ંઅને

જળાશયોમા ંસાગર �ું �.ં(૨૪)

महष�णा ंभगृरुह ं�गराम��यकेम�रम ्।य�ाना ंजपय�ोऽि�म �थावराणा ं�हमालयः ॥१०-२५॥

િસ� મહિષ�ઓમા ં��ૃ ુ�ું �.ં વાણીમા ંએકા�ર અથા�ત ઓમકાર �ું � ં, સવ� �કારના ય�ોમા ંજપય� �ું � ંઅને

અચળ વ��ઓુમા ં�હમાલય �ું �.ં(૨૫)

अ�व�थः सव�व�ृाणा ंदवेष�णा ंच नारदः ।ग�धवा�णा ं�च�रथः �स�ाना ंक�पलो म�ुनः ॥१०-२६॥

સવ� ��ૃોમા ંપીપળો �ું �,ં દ�વિષ�ઓમા ંનારદ �ું �,ં ગધંવ�મા ં�ચ�રથ �ું � ંઅન ેસી�ોમા ંકિપલ�િુન �ું �.ં(૨૬)

उ�चैः�वसम�वाना ं�व�� माममतृो�वम ्।ऐरावत ंगज�े�ाणा ंनराणा ंच नरा�धपम ्॥१०-२७॥

અ�ોમા ં�ીરસાગરમાથંી નીકળલેો ઉચ:ૈ�વા અ� �ું �,ં ઉ�મ હાથીઓમા ંઐરાવત નામનો હાથી �ું � ંઅને

મ��ુયોમા ંરા� �ું � ંએમ સમાજ.(૨૭)

आयधुानामह ंव� ंधनेनूामि�म कामधकु ्।�जन�चाि�म क�दप�ः सपा�णामि�म वास�ुकः ॥१०-२८॥

આ�ધુોમા ંવ� �ું �,ં ગાયોમા ંકામધ�ેું �ું �,ં ��ન ેઉ�પન કરનાર કામદ�વ �ું �,ં સપ�મા ંવા��ુક સપ� �ું

�.ં(૨૮)

अन�त�चाि�म नागाना ंव�णो यादसामहम ्।�पतणॄामय�मा चाि�म यमः सयंमतामहम ्॥१०-२९॥

નાગોમા ંનાગરાજ અનતં �ું �,ં જળદ�વતાઓમા ંવ�ુણ �ું �,ં િપ�ઓૃમા ંઅય�મા નામના િપ�દૃ�વ �ું � ંઅને

િનયમન કરનારામા ંયમ �ું �.ં(૨૯)

��लाद�चाि�म दै�याना ंकालः कलयतामहम ्।मगृाणा ंच मगृे��ोऽह ंवैनतये�च प��णाम ्॥१०-३०॥

દ��યોમા ં�હલાદ �ું �,ં ગણતર�ઓમા ંકાળ �ું �,ં પ�ઓુમા ંિસ�હ �ું � ંઅન ેપ�ીઓમા ંગ�ુડ �ું �.ં(૩૦)

पवनः पवतामि�म रामः श��भतृामहम ्।झषाणा ंमकर�चाि�म �ोतसामि�म जा�नवी ॥१०-३१॥

પિવ� કરનારા પદાથ�મા ં�ું �,ં શ�ધાર�ઓમા ંરામ �ું �,ં જળચરોમા ંમગર �ું � ંઅન ેનદ�ઓમા ંગગંા �ું

�.ં(૩૧)

सगा�णामा�दर�त�च म�य ंचैवाहमज�ुन ।अ�या�म�व�या �व�याना ंवादः �वदतामहम ्॥१०-३२॥

હ� અ�ુ�ન ! ��ૃ�ટનો આ�દ, �ત અન ેમ�ય �ું �,ં સવ� િવ�ાઓમા ંઅ�યા�મવી�ા-��િવધા �ું �,ં વાદિવવાદ

કરનારાઓમા ંવાદ �ું �.ં(૩૨)

अ�राणामकारोऽि�म �व��वः सामा�सक�य च ।अहमवेा�यः कालो धाताह ं�व�वतोमखुः ॥१०-३३॥

Page 42: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

42

અ�રોમા ં‘ અ ‘કાર �ું �,ં સમાસોમા ં�દં સમાસ �ું � ંતથા અ�યકાળ અન ેિવરાટ �વ�પ ધર� સવ�ન ેધારણ

–પોષણ કરનારો પણ �ું �.ં(૩૩)

म�ृयःु सव�हर�चाहम�ुव�च भ�व�यताम ्।क��त�ः �ीवा��च नार�णा ं�म�ृतम�धा ध�ृतः �मा ॥१०-३४॥

સવ��ું ��ૃ� ુ�ું �,ં ભિવ�યમા ંથનારા ં�ાણીઓની ઉ�પિતનો તમેજ ઉ�િતનો હ�� ુ�ું �,ં નાર� િવ�િૂતઓમા ંક�િત�,

લ�મી, વાણી, ��િૃત, ��ુ�, �િૃત અન ે�મા પણ �ું જ �.ં(૩૪)

बहृ�साम तथा सा�ना ंगाय�ी छ�दसामहम ्।मासाना ंमाग�शीष�ऽहमतृनूा ंकुसमुाकरः ॥१०-३५॥

ગાયન કરવા યો�ય �િુતઓમા ં��ૃ�સામ �ું �,ં છદંોમા ંગાય�ીછદં �ું �,ં મ�હનાઓમા ંમાગ�શીષ માસ �ું � ંઅને

ઋ�ઓુમા ંવસતંઋ� ુ�ું �.ં(૩૫)

�यतू ंछलयतामि�म तजे�तजेि�वनामहम ्।जयोऽि�म �यवसायोऽि�म स��व ंस��ववतामहम ्॥१०-३६॥

છલ કરનારાઓમા ં�તૃ (�ુગાર) �ું �,ં �ભાવશાળ� ��ુુષોનો �ભાવ �ું �,ં �તનારાઓનો િવજય �ું �,ં િન�ય

કરનારાઓનો િન�ય �ું �,ં સા��વક ��ુુષોની સા��વકતા �ું �.ં(૩૬)

व�ृणीना ंवासदुवेोऽि�म पा�डवाना ंधनजंयः ।मनुीनाम�यह ं�यासः कवीनामशुना क�वः ॥१०-३७॥

��ૃ�ણવશંીઓમા ંવા�દુ�વ �ું � ંઅન ેપાડંવોમા ંઅ�ુ�ન �ું �,ં �િુનઓમા ંવદે�યાસ �ું � ંઅન ેકિવઓમા ં��ુાચાય�

�ું �.ં(૩૭)

द�डो दमयतामि�म नी�तरि�म िजगीषताम ्।मौन ंचैवाि�म ग�ुयाना ं�ान ं�ानवतामहम ्॥१०-३८॥

દમન કરનારાઓની દમનશ��ત �ું �,ં જય મળેવવાની ઈ�છાવાળાઓની નીિત �ું �,ં ��ુત રાખવાના ભાવમાં

મૌન �ું � ંઅન ે�ાનીઓ�ું ત�વ�ાન પણ �ું �.ં(૩૮)

य�चा�प सव�भतूाना ंबीज ंतदहमज�ुन ।न तदि�त �वना य��या�मया भतू ंचराचरम ्॥१०-३९॥

હ� અ�ુ�ન ! સવ� �તૂોની ઉ�પિ��ું કારણ �ું �,ં મારા િસવાયના ચરાચર �તૂો કોઈ જ નથી.(૩૯)

ना�तोऽि�त मम �द�याना ं�वभतूीना ंपर�तप ।एष त�ूशेतः �ो�तो �वभतू�ेव��तरो मया ॥१०-४०॥

હ� પરતંપ ! માર� �દ�ય િવ�િૂતઓનો �ત નથી. માર� � િવ�િૂતઓનો િવ�તાર છ ેત ેમ� તન ે�ૂંકમા ંકહ�

સભંળા�યો.(૪૦)

य�य��वभ�ूतम�स��व ं�ीमदिूज�तमवे वा ।त�तदवेावग�छ �व ंमम तजे�ऽशसभंवम ्॥१०-४१॥

હ� પાથ� ! � પણ િવ�િૂત��ુત, અ�ય���ુત, શોભા��ુત, ક� અ�ય �ભાવથી ��ુત હોય ત ેમારા તજેના

�શ�પ છ ેએમ �ું �ણ.(૪૧)

अथवा बहनुतैने �क ं�ातने तवाज�ुन ।�व�ट�याह�मद ंक�ृ�नमकेाशंने ि�थतो जगत ्॥१०-४२॥

અથવા હ� અ�ુ�ન ! મ� � આ ઘણી વાતો તન ેસભંળાવી ત ે�ણવા�ું �યોજન �ું છ?ે �ું આ સ�ંણૂ� જગતન ેમાર�

યોગમાયાના એક �શ મા�થી ધારણ કર� ર�ો �,ં માટ� મન ેજ ત�વથી �ણવો જોઈએ.(૪૨)

અ�યાય-૧૦ - િવ�િૂતયોગ સમા�ત.

Page 43: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

43

અ�યાય-૧૧-િવ��પ-દશ�ન-યોગ

मदन�ुहाय परम ंग�ुयम�या�मस�ं�तम ्।य��वयो�त ंवच�तने मोहोऽय ं�वगतो मम ॥११-१॥

અ�ુ�ન કહ� હ� : ભગવાન ! મારા પર �પૃા કરવા આપ ેઅ�યા�મ ત�વનો અિત ��ુ તથા

�મનાશક � ઉપદ�શ આ�યો તનેાથી મારા સવ� મોહનો લોપ થયો છ.ે(૧)

भवा�ययौ �ह भतूाना ं�तुौ �व�तरशो मया ।�व�तः कमलप�ा� माहा��यम�प चा�ययम ्॥११-२॥

હ� કમળ નયન ! આપની પાસથેી મ� �તૂોની ઉ�પિ� અન ે�લય િવ�તારથી સાભં�યા છ ે

તથા આપનો અિવનાશી �ભાવ પણ સાભં�યો છ.ે(૨)

एवमते�यथा�थ �वमा�मान ंपरम�ेवर ।��टु�म�छा�म त े�पम�ैवर ंप�ुषो�तम ॥११-३॥

હ� પરમ�ેર ! આપના �વ�પ�ું ��ું આપ ેવણ�ન ક��ુ છ ેત ેયથાથ� જ છ.ે

પર�ં ુહ� ��ુુષો�મ !�ું આપ�ું ઈ�ર� �પ જોવા ઈ�� ં�.ં(૩)

म�यस ेय�द त�छ�य ंमया ��टु�म�त �भो ।योगे�वर ततो म े�व ंदश�या�मानम�ययम ्॥११-४॥

હ� �ભો ! ત ે�વ�પ મારાથી જોઈ શકાય તમે હોય, એમ આપ માનતા હો તો

હ� યોગ�ેર ! ત ેઅિવનાશી �વ�પના મન ેદશ�ન કરાવો.(૪)

प�य म ेपाथ� �पा�ण शतशोऽथ सह�शः ।नाना�वधा�न �द�या�न नानावणा�कतृी�न च ॥११-५॥

�ી ભગવાન બો�યા : હ� પાથ� ! અનકે �કારના,ં અનકે વણ� અન ેઅનકે આકાર ના ં

મારા સ�કડો અન ેહ�રો નાના �કાર ના ં�દ�ય �પોન ેિનહાળ.(૫)

प�या�द�या�वस�ू�ुानि�वनौ म�त�तथा ।बहू�य��टपूवा��ण प�या�चया��ण भारत ॥११-६॥

હ� ભારત ! આ�દ�યોન,ે વ�ઓુન,ે �ુ�ોન,ે અિ�ની�ુમારંોન ેતથા મ�ુતોન ે�ું નીહાળ

વળ� �વૂ� ન જોયલેlં એવા ઘણા આ�ય�ન ે�ું જો.(૬)

इहैक�थ ंजग�क�ृ�न ंप�या�य सचराचरम ्।मम दहे ेगडुाकेश य�चा�य� ��टु�म�छ�स ॥११-७॥

હ� �ડુાક�શ ! અહ� મારા દ�હમા ંએકજ �થળ ેરહ�લા �થાવર-જગંમ સ�હત સમ� જગતન ેઆ� �ું જો.

અન ેબી�ુ ં � કઈં જોવા ઈ�છતો હોય ત ેપણ જો.(૭)

न त ुमा ंश�यस े��टुमननेवै �वच�षुा ।�द�य ंददा�म त ेच�ःु प�य म ेयोगम�ैवरम ्॥११-८॥

પર�ં ુતારા ંઆ ચમ�ચ� ુવડ� �ું મન ેિનહાળ� શક�શ ન�હ.

ત ેમાટ� �ું તન ે�દ�ય ���ટ આ��ુ ં,મારા અલlૈ�કક સામ�ય�ન ે�ું જો.(૮)

एवम�ु�वा ततो राज�महायोगे�वरो ह�रः ।दश�यामास पाथा�य परम ं�पम�ैवरम ्॥११-९॥

સજંય કહ� : હ� રાજન ! મહાયોગ�ેર નારાયણ ેએ �માણ ેઅ�ુ�નન ેક�ું.

પછ� તને ેપોતા�ું �દ�ય પરમ ઐ�ય��પ િવરાટ �વ�પ બતા��ું.(૯)

अनकेव��नयनमनकेा�तुदश�नम ्।अनके�द�याभरण ं�द�यानकेो�यतायधुम ्॥११-१०॥

અનકે �ખુ તથા �ખોવા�,ં અનકે અદ�તુ દશ�નવા�,ં અનકે �દ�ય આ�ષુણવા�ં

અન ેઅનકે ઉગામલેા �દ�ય આ�ધુોવા� ંએ �વ�પ હ�ું.(૧૦)

�द�यमा�या�बरधर ं�द�यग�धानलुपेनम ्।सवा��चय�मय ंदवेमन�त ं�व�वतोमखुम ्॥११-११॥

Page 44: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

44

�દ�ય-માળા અન ેવ�ો ધારણ કર��ું, �દ�ય �ગુધંી ��યોથી લપેન કર��ું,

સવ� આ�ય�મય �કાશ�પ,અનતં અન ેસવ� બા�ુ �ખુ વા� ંત ે�વ�પ અ�ુ�ન ેજો�ું.(૧૧)

�द�व सयू�सह��य भव�ेयगुपदिु�थता ।य�द भाः स�शी सा �या�ास�त�य महा�मनः ॥११-१२॥

આકાશમા ંએક સાથ ેહ�રો �યૂ��ું તજે �કાશી ઊઠ� તો પણ

ત ેિવ��વ�પ પરમા�માના તજેની તોલ ેકદાચ જ આવ.ે(૧૨)

त�कै�थ ंजग�क�ृ�न ं��वभ�तमनकेधा ।अप�य�वेदवे�य शर�र ेपा�डव�तदा ॥११-१३॥

ત ેસમય ેઅ�ુ�ન ેદ�વાિધદ�વ �ી ��ૃણના �દ�ય �વ�પમા ંઅનકે િવભાગોમા ંિવભ�ત થય�ેું

સવ� જગત ��થત થય�ેું જો�ું.(૧૩)

ततः स �व�मया�व�टो ��टरोमा धनजंयः ।�ण�य �शरसा दवे ंकतृा�ज�लरभाषत ॥११-१४॥

�યાર પછ� આ�ય�ચ�કત અન ેરોમા�ંચત થયલેો ધનજંય ભગવાન �ી હ�રન ે�ણામ કર�,

બ ેહાથ જોડ� કહ�વા લા�યો.(૧૪)

प�या�म दवेा�ंतव दवे दहे ेसवा��तथा भतू�वशषेसघंान ्।��माणमीश ंकमलासन�थमषृी�ंच सवा�नरुगा�ंच �द�यान ्॥११-१५II

અ�ુ�ન બો�યો : હ� ભગવાન ! આપના દ�હમા ં�ું સવ� દ�વોન,ે �ભ� �ભ� �તૂોના સ�દુાયન,ે

કમળ પર �બરાજમાન સવ�ના િનયતંા ��ા�ન,ે સવ� ઋિષઓન ેતમેજ �દ�ય સપ�ન ેજોઈ ર�ો �.ં(૧૫)

अनकेबाहूदरव��न�े ंप�या�म �वा ंसव�तोऽन�त�पम ्।ना�त ंन म�य ंन पनु�तवा�द ंप�या�म �व�व�ेवर �व�व�प ॥११-१६॥

હ� િવ��ેર ! હ� િવ��પ ! આપના અગ�ણત બા�,ુ ઉદરો, �ખુો અન ેન�ેો દ�ખાઈ ર�ા છ.ે

એથી સવ� બા�ુ �ું આપન ેઅનતં �પવાળા જો� �,ં વળ� આપનો આ�દ,

મ�ય ક� �ત �ાયં દ�ખાતો નથી.(૧૬)

�कर��टन ंग�दन ंच��ण ंच तजेोरा�श ंसव�तो द�ि�तम�तम ्।प�या�म �वा ंद�ुन�र��य ंसम�ता�ी�तानलाक��य�ुतम�मयेम ्॥११-१७॥

હ� પરમ�ેર ! ��ુુટ ��ુત, હ�તમા ંગદા અન ેચ� ધારણ કર�લા, તજે ના સ�હૂ �પ સવ� બા�ુથી �કાિશત,

��ુક�લીથી િનહાળ� શકાય તવેા, ��જવ�લત અ��ન તથા �યૂ�ની �ાિંત સમાન,

િનિ�ત કરવાન ેઅશ� એવા આપન ે�ું સવ� તરફથી િનહાળ� ર�ો �.ં(૧૭)

�वम�र ंपरम ंव�ेदत�य ं�वम�य �व�व�य पर ं�नधानम ्।�वम�ययः शा�वतधम�गो�ता सनातन��व ंप�ुषो मतो म े॥११-१८॥

હ� પરમ�ેર ! આપ �ણવા યો�ય પરમ અ�ર છો, આપ આ િવ�ના પરમ આ�ય છો. આપ અિવનાશી છો.

આપ સનાતન ધમ� ના ર�ક છો. આપ �રુાણ��ુુષ છો એમ �ું મા�ું �.ં(૧૮)

अना�दम�या�तमन�तवीय�मन�तबाहुं श�शसयू�न�ेम ्।प�या�म �वा ंद��तहतुाशव�� ं�वतजेसा �व�व�मद ंतप�तम ्॥११-१९॥

હ� િવ� ુ! આપનો આ�દ, મ�ય ક� �ત નથી, આપ અનતં શ��તવાળા, અનતં બા� ુવાળા,

ચ�ં�યૂ��પી ન�ેોવાળા, �ખુમા ં��જવ�લત અ��નવાળા, પોતાના પરમ તજેથી િવ�ન ેતપાવનારા

આપન ે�ું જોઈ ર�ો �.ં(૧૯)

�यावाप�ृथ�यो�रदम�तर ं�ह �या�त ं�वयकैेन �दश�च सवा�ः ।���वा�तु ं�पम�ु ंतवदे ंलोक�य ं��य�थत ंमहा�मन ्॥११-२०॥

હ� મહા�મન ! આપ એકલા એ જ આકાશ અન ે��ૃવી�ું સઘ� ં�તર �યા�ત ક��ુ છ.ે તથા સવ� �દશાઓ

આપનાથી �યા�ત દ�ખાય છ.ે આપના અદ�તુ અન ેઅિત ઉ��પન ેજોઇન ે

�ણલેોક અ�યતં ભયભીત બની ગયlં છ.ે(૨૦)

Page 45: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

45

अमी �ह �वा ंसरुसघंा �वशि�त के�च�ीताः �ा�जलयो गणृि�त ।�व�ती�य�ु�वा मह�ष��स�सघंाः �तवुि�त �वा ं�त�ुत�भः प�ुकला�भः

॥११-२१॥

આ દ�વોનો સ�હૂ આપનામા ંજ �વશે ેછ.ેક�ટલાક ભયભીત થઈન ેબ ેહાથ જોડ� આપની ��િુત કર� છ.ે

મહિષ� અન ેિસ�ોનો સ�હૂ ” ક�યાણ થાઓ ”

એમ બોલીન ેપ�ર�ણૂ� અથ� બોધ કરનારા ��િુત વચનો વડ� આપની ��િુત કર� છ.ે(૨૧)

��ा�द�या वसवो य ेच सा�या �व�वऽेि�वनौ म�त�चो�मपा�च ।ग�धव�य�ासरु�स�सघंा वी��त े�वा ं�वि�मता�चैव सव� ॥११-२२॥

હ� િવ� ુ! �ુ�, આ�દ�યો, વ�ઓુ, સા�ય દ�વો, િવ�દ�વો, અિ�ની�ુમારો,મ�ુતો, િપ�ઓૃ, ગધંવ�, ય�, અ�રુ,

િસ�ોનો સ�હૂ વગરે� સવ� િવ���ય થયલેા આપન ેજોઈ ર�ા છ.ે(૨૨)

�प ंमह�त ेबहवु��न�े ंमहाबाहो बहबुाहू�पादम ्।बहूदर ंबहदु�ं�ाकराल ं���वा लोकाः ��य�थता�तथाहम ्॥११-२३॥

હ� મહાબાહો ! બ� ુ�ખુ તથા ન�ેવાળા, ઘણા હાથ -પગવાળા, ઘણા ઉદર વાળા, ઘણી િવકરાળ દાઢોવાળા

આપના આ િવશાળ �પન ેજોઇન ેલોકો ભય પામી ર�ા છ ેતમેજ �ું પણ �યિથત થઇ ર�ો �.ં(૨૩)

नभः�पशृ ंद��तमनकेवण� �या�तानन ंद��त�वशालन�ेम ्।���वा �ह �वा ं��य�थता�तरा�मा ध�ृत ंन �व�दा�म शम ंच �व�णो ॥११-२४॥

હ� િવ�� ુ! આકાશન ે�પશ� કરતા, ��જવ�લત અનકે વણ�વાળા, ઉઘાડા �ખુવાળા, િવશાળ

તજે�વી �ખોવાળા આપન ેિનહાળ� ન ેિન�ય થી મારો �તરા�મા �યા�ુળ થઇ ર�ો છ.ે આથી મા�ુ ંમન

ધીરજ ન ધરવા થી �ું શાિંત ન ેપામી શકતો નથી.(૨૪)

द�ं�ाकराला�न च त ेमखुा�न ���वैव कालानलसि�नभा�न ।�दशो न जान ेन लभ ेच शम� �सीद दवेशे जगि�नवास ॥११-२५॥

હ�દ�વશે ! આપની િવકરાળ દાઢોવાળા, �લયકાળ ના અ��ન સમાન આપના �ખુો જોઈન �ેું�દશાઓન પેણ

સમ� શકતો નથી તથા મન ે�ખુ મળ�ું નથી. હ� જગિનવાસ ! આપ મારા પર �સ� થાઓ.(૨૫)

अमी च �वा ंधतृरा���य प�ुाः सव� सहैवाव�नपालसघंःै ।भी�मो �ोणः सतूप�ु�तथासौ सहा�मद�यरै�प योधम�ुयःै ॥११-२६॥

હ� િવભો ! રા�ઓના સ�હૂ સહ�ત �તૃરા��ના સવ� ��ુો આપનામા ં�વશે કર� ર�ા છ.ેભી�મ, �ોણાચાય�,

�તુ��ુ કણ�, અન ેઅમારા સબંધં�પ અનકે ��ખુ યો�ાઓ.(૨૬)

व��ा�ण त े�वरमाणा �वशि�त द�ं�ाकराला�न भयानका�न ।के�च��वल�ना दशना�तरषे ुस�ं�य�त ेचू�ण�त�ै�तमा�गैः ॥११-२७॥

િવકરાળ દાઢોવાળા આપના ભયાનક �ખુોમા ંવગે�વૂ�ક �વશેી ર�ા છ.ે ક�ટલાક યો�ાઓ �ણૂ� થયલેા ંમ�તકો

સ�હત આપના દાતંોની વ�ચ ેવળગલેા છ.ે(૨૭)

यथा नद�ना ंबहवोऽ�बवुगेाः सम�ुमवेा�भमखुा �वि�त ।तथा तवामी नरलोकवीरा �वशि�त व��ा�य�भ�व�वलि�त॥११-२८॥

�મ નદ�ઓના ઘણા જળ�વાહો સાગર તરફ વહ�તા ંવહ�તા ંસાગરમા ંસમાઈ �ય છ,ે

તમે આ લોક નાયકો આપના �કાશમાન �ખુોમા ં�વશે કર� છ.ે(૨૮)

यथा �द��त ं�वलन ंपत�गा �वशि�त नाशाय सम�ृवगेाः ।तथवै नाशाय �वशि�त लोका�तवा�प व��ा�ण सम�ृवगेाः ॥११-२९॥

�મ ��જવ�લત અ��નમા ંનાશ પામવા માટ� પત�ંગયા ંવગે�વૂ�ક �વશે કર� �ય છ,ેતમે આ સવ� લોકો પણ

અ�યતં વગેવાળા થઈન ેનાશ પામવા માટ� જ આપના ��જવ�લત �ખુમા ં�વશે કરતા �ય છ.ે(૨૯)

ल�ेल�यस े�समानः सम�ता�लोका�सम�ा�वदन�ैव�ल��ः ।तजेो�भरापूय� जग�सम� ंभास�तवो�ाः �तपि�त �व�णो ॥११-३०॥

હ� િવ�� ુ! આપના ��જવ�લત �ખુો વડ� સમ� લોકોન ેગળ� જવાના હો તમે આપ ચાર� બા�ુથી ચાટ� ર�ા

છો.આપ�ું અિત ઉ� તજે સ�ંણૂ� જગતન ેસતંાપી ર�ું છ.ે(૩૦)

आ�या�ह म ेको भवान�ु�पो नमोऽ�त ुत ेदवेवर �सीद ।�व�ात�ुम�छा�म भव�तमा�य ंन �ह �जाना�म तव �विृ�तम ्॥११-३१॥

Page 46: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

46

હ� દ�વ��ેઠ ! આવા અિત ઉ� �વ�પવાળા આપ કોણ છો ! આપ �સ� થાઓ. �ું આપન ેનમ�કાર ક�ુ ં�.ંસવ�ના

આ� �પ આપન ે�ું �ણવાની ઈ�છા રા�ું �.ંક�મક� આપની �ઢુ ચ�ેટાઓન ે�ું �ણતો નથી.(૩૧)

कालोऽि�म लोक�यक�ृ�व�ृो लोका�समाहत�ु�मह �व�ृतः ।ऋतऽे�प �वा ंन भ�व�यि�त सव� यऽेवि�थताः ��यनीकेष ुयोधाः ॥११-३२॥

�ી ભગવાન બો�યા : લોકોનો સહંાર કરનારો, અ�યતં ��ૃ� પામલેો મહાન કાળ �ું �,ંહાલ આ લોકોનો નાશ

કરવા માટ� �ું ��તૃ થયો �,ં �િતપ�ીઓની સનેામા ં� યો�ાઓ ઉભા છે

ત ેતારા વગર પણ �વતં રહ�વાના નથી.(૩૨)

त�मा��वमिु�त�ठ यशो लभ�व िज�वा श�नू ्भ�ु�व रा�य ंसम�ृम ्।मयवैैत े�नहताः पूव�मवे �न�म�तमा� ंभव स�यसा�चन ्॥११-३३॥

હ� સવ�સા�ચ ! માટ� �ું ��ુ કરવા ઉભો થઇ �. શ�ઓુન ે�તીન ેયશ મળેવ અન ેઐ�ય�સપં� રા�ય ભોગાવ.

તારા આ શ�ઓુ ખર�ખર તો મ� પહ�લથેી જ માર� ના�યા છ.ે �ું ક�વળ િનિમ��પ બન.(૩૩)

�ोण ंच भी�म ंच जय�थ ंच कण� तथा�यान�प योधवीरान ्।मया हता�ं�व ंज�ह मा �य�थ�ठा य�ुय�व जतेा�स रण ेसप�नान ्॥११-३४॥

�ોણન ેતથા ભી�મન,ે જય�થન ેતથા કણ�ન ેઅન ેબી� મહારથી યો�ાઓન ેમ� હણલેા જ છ ેતમેન ે�ું હણ. ભયને

લીધ ે�ું �યિથત ન થા. હ� પાથ� ! �ું ��ુ કર.રણમા ં�ુ�મનો પર �ું અવ�ય િવજય મળેવીશ.(૩૪)

एत���वा वचन ंकेशव�य कतृा�ज�लव�पमानः �कर�ट� ।नम�क�ृवा भयू एवाह क�ृण ंसग�गद ंभीतभीतः �ण�य ॥११-३५॥

સજંય કહ� : ભગવાન ક�શવના આ વચનો સાભંળ�, બ ેહાથ જોડ�, સ�ંમથી કપંતો, મનમા ંઅ�યતં ભયભીત

થતો અ�ુ�ન નમ�કાર કર� અ�યતં ન� અન ેગ� ગ� કઠં� ફર�થી

ભગવાન �ી ��ૃણન ેઆ �માણ ેકહ�વા લા�યો.(૩૫)

�थान े�षीकेश तव �क��या� जग����य�यनरु�यत ेच ।र�ा�ंस भीता�न �दशो �वि�त सव� नम�यि�त च �स�सघंाः ॥११-३६॥

અ�ુ�ન કહ� : હ� ઋિષક�શ ! આપના �વણ અન ેક�ત�નથી જગત હષ� પામ ેછ ેઅન ેઅ�રુાગ પામ ેછ.ેરા�સો ભય

પામીન ેસવ� �દશાઓમા ંનાસ ેછ ેઅન ેબધા િસ�ો ના સ�હૂ આપન ેનમ�કાર કર� છ ેત ેયો�ય છ.ે(૩૬)

क�मा�च त ेन नमरे�महा�मन ्गर�यस े��मणोऽ�या�दक�� ।अन�त दवेशे जगि�नवास �वम�र ंसदस�त�पर ंयत ्॥११-३७॥

હ� મહા�મન ! હ� અનતં ! હ� દ�વશે ! હ� જગિનવાસ ! ��ના પણ આપ ��ુુ�પ છો.

આ�દકતા� ત ેસવ� આપન ેશા માટ� નમ�કાર ન કર� ?

આપ સ� ્છો, આપ અસ� ્છો. આપ તનેાથી ય પર છો. અ�ર �� પણ આપ જ છો.(૩૭)

�वमा�ददवेः प�ुषः परुाण��वम�य �व�व�य पर ं�नधानम ्।व�ेता�स व�ेय ंच पर ंच धाम �वया तत ं�व�वमन�त�प ॥११-३८॥

હ� અનતં�પ ! હ� આ�દદ�વ ! આપ જ �રુાણ��ુુષ છો.આપ આ િવ�ના લય�થાન �પ છો.આપ �ાતા છો, અને

�યે છો અન ેઆપ જ પરમ ધામ છો.(૩૮)

वाययु�मोऽि�नव��णः शशा�कः �जाप�त��व ं��पतामह�च ।नमो नम�तऽे�त ुसह�क�ृवः पनु�च भयूोऽ�प नमो नम�त े॥११-३९॥

વા�,ુ યમ, અ��ન, વ�ુણ, ચ�ં, ક�ય પા�દ ��પિત અન ે��દ�વના જનક પણ આપ જ છો.આપન ેહ�રો વાર

નમ�કાર હો.અન ેવારવંાર નમ�કાર હો.(૩૯)

नमः परु�तादथ प�ृठत�त ेनमोऽ�त ुत ेसव�त एव सव� ।अन�तवीया��मत�व�म��व ंसव� समा�नो�ष ततोऽ�स सव�ः ॥११-४०॥

હ� સવ��પ પરમ�ેર ! આપન ેસામથેી, પાછળથી, સવ� તરફથી નમ�કાર હો.આપના બળ અન ેપરા�મ અપાર

છ.ે આપનાથી આ સ�ંણૂ� જગત �યા�ત છ.ેતો પછ� આપ જ સવ� �વ�પ છો.(૪૦)

सख�ेत म�वा �सभ ंयद�ुत ंह ेक�ृण ह ेयादव ह ेसख�ेत ।अजानता म�हमान ंतवदे ंमया �मादा��णयने वा�प ॥११-४१॥

Page 47: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

47

હ� િવ� ુ! આપના આ મ�હમાન ેન �ણનારા મ�, આપ મારા િમ� છો એમ માની ન ે�ચ�ની ચચંળતાથી અથવા

�મેવશ હ� ��ૃણ ! હ� યાદવ ! હ� સખા ! એ �માણ ેહઠ�વૂ�ક � કઈં ક�ું હોય ત ેસવ� પાપ મન ે�મા કરો.(૪૧)

य�चावहासाथ�मस�कतृोऽ�स �वहारश�यासनभोजनषे ु।एकोऽथवा�य�यतु त�सम� ंत��ामय े�वामहम�मयेम ्॥११-४२॥

હ� અ��ુત ! પ�રહાસથી, િવહારમા,ં �તૂા,ં બસેતા,ં ખાતા-ંપીતા,ં એકલા અથવા કદા�ચત િમ�ોની સમ�

િવનોદાથ� મ� આપ�ું � કઈં અપમાન ક��ુ હોય ત ેબધા માટ� અ�ચ��ય �ભાવવાળા આપ મન ે�મા કરો.(૪૧)

�पता�स लोक�य चराचर�य �वम�य पू�य�च ग�ुग�र�यान ्।न �व�समोऽ��य�य�धकः कुतोऽ�यो लोक�यऽे�य��तम�भाव ॥११-४३॥

હ� અ�પુમ �ભાવ વાળા ! આપ આ ચરાચર જગત ના િપતા છો, ��ૂય પરમ��ુુ છો. અિધક ગૌરવ વાળા છો.

�ણ ેલોકમા ંઆપના સમાન બીજો કોઈ નથી.તો આપના થી અિધક તો �ાથંી હોય ? (૪૩)

त�मा��ण�य ��णधाय काय ं�सादय े�वामहमीशमी�यम ्।�पतवे प�ु�य सखवे स�यःु ��यः ��यायाह��स दवे सोढुम ्॥११-४४॥

એટલા માટ� હ� ભગવ� ્ ! �ું સા�ટાગં �ણામ કર� ન ે��િુત કરવા યો�ય અન ેસમથ� એવા આપન ે�સ� કરવા

માટ� �ાથ�ના ક�ુ ં�.ં�મ િપતા ��ુના અપરાધ, િમ� િમ�ના અપરાધ અન ે��ુુષ પોતાની િ�યાના અપરાધ

સહન કર� છ,ે તમે આપ મારા અપરાધ સહન કરવા યો�ય છો.(૪૪)

अ��टपूव� ��षतोऽि�म ���वा भयने च ��य�थत ंमनो म े।तदवे म ेदश�य दवे �प ं�सीद दवेशे जगि�नवास ॥११-४५॥

હ� દ�વશે ! હ� જગ િનવાસ ! પહ�લા ંકદ� ન જોયલેા ંએવા આપના �દ�ય િવ��પન ેજોઈન ેમન ેહષ� થયો છ ેઅને

ભયથી મા�ુ ં�ચ� અિત �યા�ુળ થ�ું છ.ે માટ� હ� દ�વ આપ �સ� થાઓ અન ેમન ેઆપ�ું પહ�લા ં�ું મ��ુય

�વ�પ દ�ખાડો.(૪૫)

�कर��टन ंग�दन ंच�ह�त�म�छा�म �वा ं��टुमह ंतथवै ।तनेवै �पणे चतभु�ुजने सह�बाहो भव �व�वमतू� ॥११-४६॥

હ� હ�ર��ુવાળા ! હ� િવ��િૂત� ! આપન ે��ુુટધાર�, હાથમા ંગદા- ચ� ધારણ કર�લા જોવાની માર� ઈ�છા છ.ે

માટ� આપ પહ�લા ંની �મ ચ��ુ�ુજ �વ�પ વાળા થવાની �પૃા કરો.(૪૬)

मया �स�नने तवाज�ुनदे ं�प ंपर ंद�श�तमा�मयोगात ्।तजेोमय ं�व�वमन�तमा�य ंय�म े�वद�यने न ��टपूव�म ्॥११-४७॥

�ી ભગવાન કહ� : હ� અ�ુ�ન ! તારા પર �સ� થઈન ે મ� મારા આ�મયોગના સામ�ય� થી તન ેમા�ુ ંઆ પરમ

તજેોમય, સમ�ત, િવ��પ , અનતં, અના�દ એ�ું આ ��ેઠ�પ દ�ખાડ�ું છ.ે

મા�ુ ંઆ �પ પહ�લા ંકોઈએ િનહા��ું નથી .(૪૭)

न वदेय�ा�ययननै� दाननै� च ��या�भन� तपो�भ��ैः ।एव�ंपः श�य अह ंनलृोके ��टु ं�वद�यने कु��वीर ॥११-४८॥

હ� �ુ�ુ��ેઠ ! વદેોના તથા ય�ોના �ભાવથી, દાન વડ�, ��યા કમ� વડ� અથવા ઉ� તપ�યા વડ� મા�ુ ંઆ

િવ��પ આ મ��ુયલોકમા ંકોઈન ેમ� કદ� પણ દ�ખાડ�ું નથી.ક�વળ �ું જ આ �વ�પ જોઈ શ�ો.(૪૮)

मा त े�यथा मा च �वमढूभावो ���वा �प ंघोरमी��ममदेम ्।�यपतेभीः �ीतमनाः पनु��व ंतदवे म े�प�मद ं�प�य ॥११-४९॥

મારા આ �કારના આ ધોર �વ�પન ેજોઈન ે�ું �યિથત ન થા.અન ે�યા�ુળ પણ ન થા.�ું ફર� ભય ર�હત અને

�સ� �ચ�વાળો થઈન ેમા�ુ ંપહ�લા�ંું જ ચ��ુ�ુજ �વ�પ નીહાળ.(૪૯)

इ�यज�ुन ंवासदुवे�तथो��वा �वकं �प ंदश�यामास भयूः ।आ�वासयामास च भीतमने ंभ�ूवा पनुः सौ�यवपमु�हा�मा ॥११-५०॥

સજંય કહ� : આમ વા�દુ�વ પોતાના પરમ ભ�ત અ�ુ�નન ેઆ �માણ ેકહ�ને

ફર� પોતા�ું �વૂ� હ�ું ત ેશર�ર ધારણ કર� બતા��ું.

આમ સૌ�ય દ�હવાળા ભગવાન ેપોતાના ભય પામલેા ભ�ત અ�ુ�નન ેઆ�ાસન આ��ું.(૫૦)

���वदे ंमानषु ं�प ंतव सौ�य ंजनाद�न ।इदानीमि�म सवं�ृतः सचतेाः �क�ृत ंगतः ॥११-५१॥

Page 48: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

48

અ�ુ�ન કહ� : હ� જનાદ�ન ! આપના આ સૌ�ય મ��ુય�પ ન ેજોઈન ેહવ ે�ું �સ� �ચ�વાળો થયો � ંતથા મા�ું

મન પહ�લા ં��ું �વ�થ બની ગ�ું છ.ે(૫૧)

सदुदु�श��मद ं�प ं��टवान�स य�मम ।दवेा अ�य�य �प�य �न�य ंदश�नका���णः ॥११-५२II

�ી ભગવાન કહ� : મા�ુ ં� િવરાટ �વ�પ ત� હમણા ંજો�ું ત ે�પ જોવા�ું અ�યતં �ુલ�ભ છ.ે દ�વો પણ િનરતંર આ

�પના ંદશ�ન કરવાની ઈ�છા રાખ ેછ.ે(૫૨)

नाह ंवदेैन� तपसा न दानने न च�ेयया ।श�य एव�ंवधो ��टु ं��टवान�स मा ंयथा ॥११-५३॥

ત� � �વ�પ વાળો હમણા ંમન ે જોયો ત ે�વ�પવાળો �ું વ�ેશા�ના અ�યયનથી, ચ��ાયણા�દ તાપથી, દાનથી

અન ેય�ો થી પણ શ� નથી.(૫૩)

भ��या �वन�यया श�य अहमवे�ंवधोऽज�ुन ।�ातुं ��टु ंच त��वने �व�ेटु ंच परतंप ॥११-५४॥

હ� પરતંપ ! હ� અ�ુ�ન ! મારા િવ��પન ેખર�ખર �ણવા�ું, જોવા�ું અન ેત�પુ થવા�ું

એક મા� સાધન ક�વળ અન�ય ભ��ત જ છ.ે(૫૪)

म�कम�क�ृम�परमो म��तः स�गविज�तः ।�नव�रः सव�भतूषे ुयः स माम�ेत पा�डव ॥११-५५॥

હ� પાડંવ ! મન ે� �ા�ત કરવાના ઉદ�શથી કમ� કરનાર, મન ેજ સવ��વ માનનાર, ઉપાિધર�હત અન ેસવ�

�તૂોમા ં� વરે ર�હત છ ેત ેજ મારો ભ�ત છ.ેઅન ેત ેજ મન ેપામ ેછ.ે(૫૫)

અ�યાય-૧૧-િવ��પ-દશ�ન-યોગ-સમા�ત

અ�યાય-૧૨-ભ��ત યોગ

एव ंसततय�ुता य ेभ�ता��वा ंपय�ुपासत े।य ेचा�य�रम�य�त ंतषेा ंके योग�व�तमाः ॥१२-१॥

અ�ુ�ન કહ� છ-ેએ ર�ત ેિનરતંર આપ�ું �યાન ધરતા � ભ�તો આપન ેસ�ણુ �વ�પ ેભ� છ,ે

અન ે� લોકો આપણી િન��ુણ �વ�પ ની ઉપાસના કર� છ,ેત ેબનં ેમા ં��ેઠ યોગવતેા કોણ? (૧)

म�याव�ेय मनो य ेमा ं�न�यय�ुता उपासत े।��या परयोपतेा�त ेम ेय�ुततमा मताः ॥१२-२॥

�ી ભગવાન બો�યા- �ઓ મન ન ેએકા� કર� ,િનરતંર �યાન ધરતા ં��ેઠ ��ધાથી ��ુત થઇ મને

ઉપાસ ેછ ેતમેન ેમ� ��ેઠ યોગવ�ેા ઓ મા�યા છ.ે(૨)

य े�व�रम�नद��यम�य�त ंपय�ुपासत े।सव��गम�च��य ंच कूट�थमचल ं�वुम ्॥१२-३॥

स�ंनय�यिे��य�ाम ंसव�� समब�ुयः ।त े�ा�नवुि�त मामवे सव�भतू�हत ेरताः ॥१२-४॥

�लशेोऽ�धकतर�तषेाम�य�तास�तचतेसाम ्।अ�य�ता �ह ग�तद�ुःख ंदहेव��रवा�यत े॥१२-५॥

સવ� �વો (�તૂો) �ું �હત કરવા મા ંત�પર અન ેસવ� મા ંસમ���ટ રાખવાવાળા � ��ુુષો -

સવ� ઇ���યો�ું યથાથ� િનયમન કર�ન ેઅિન���ય,અ�ય�ત,સવ�મા ં�યાપલેા ,અ�ચ��ય,�ુટ�થ,

અચળ,શા�ત તથા અિવનાશી ��ની ઉપાસના કર�છ,ેતઓે મન ેજ પામ ેછ.ે

િન��ુણ �� ની ઉપાસના કરનારા દ�હધાર� મ��ુયો ક�ટ થી એ

ઉપાસના કર� છ ેઅન ેતમેન ેઅ�ય�ત ગિત ઘણા ય�નથી �ા�ત થાયછ.ે(૩,૪,૫)

Page 49: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

49

य ेत ुसवा��ण कमा��ण म�य स�ंय�य म�पराः ।अन�यनेवै योगेन मा ं�याय�त उपासत े॥१२-६II

तषेामह ंसम�ुता� म�ृयसुसंारसागरात ्।भवा�म न�चरा�पाथ� म�याव�ेशतचतेसाम ्॥१२-७॥

�ક�� ુ�ઓ મારા પરાયણ થઇ ન ેસવ� કમ� મન ેઅપ�ણ કર�છ ેઅન ેમા�ુજ �યાન ધર�

અન�ય ��ધા ભાવ થી માર�જ ઉપાસના કર�છ ેતથા

�ઓ પોતા�ું �ચ� મન ેજ સમિપ�ત કર� દ�છ ેએવા મારા ભ�તોનો હ� પાથ� ! �ું જ�મ-મરણ �પી આ સસંાર માથંી

તરત જ ઉ�ાર ક�ુ ં�.ં(૬,૭)

म�यवे मन आध��व म�य ब�ु� ं�नवशेय ।�नव�स�य�स म�यवे अत ऊ�व� न सशंयः ॥१२-८॥

મનન ેમારા િવષ ે��થર કર અન ે��ુ�ન ેપણ મારા િવષ ે ��થર કર તમે કરવાથી આ દ�હના

�ત પછ� �ું મારા િવષ ેજ િનવાસ કર�શ,એમા ંશકંા ન ેકોઈ �થાન નથી.(૮)

નअેथ �च�त ंसमाधातुं न श�नो�ष म�य ि�थरम ्।अ�यासयोगेन ततो मा�म�छा�तुं धनजंय ॥१२-९॥

હ� ધનજંય, જો મારા સ�ણુ �પ મા ંમન �થાપીન ે��થર કરવા માટ� �ું અસમથ� હોય તો -

અ�યાસ ના યોગ વડ� મન ેપામવાની ઈ�છા કર.(૯)

अ�यासऽे�यसमथ�ऽ�स म�कम�परमो भव ।मदथ�म�प कमा��ण कुव�ि�स��मवा��य�स ॥१२-१०॥

અ�યાસ નો યોગ કરવા મા ંપણ �ું અસમથ� હોય તો મારા ઉ�શેથી જ કમ� કરતો રહ�

મન ેઉ�શેીન ેકમ� કર�શ તો પણ �ું િસ�� ન ે�ા�ત કર�શ.(૧૦)

अथतैद�यश�तोऽ�स कत�ु म�योगमा��तः ।सव�कम�फल�याग ंततः कु� यता�मवान ्॥१२-११॥

જો મન ેઉ�શેીન ેકમ� કરવામા ંપણ �ું અશ�ત હોય તો મારા યોગ નો આ�ય કર�-

મનનો સયંમ કર,અન ેઅન�ય ભાવ ેમારા શરણ ેઆવી,સવ� કમ� ના ંફળ નો �યાગ કર� દ�.(૧૧)

�येो �ह �ानम�यासा��ाना��यान ं�व�श�यत े।�याना�कम�फल�याग��यागा�छाि�तरन�तरम ्॥१२-१२॥

અ�યાસ કરતા ં�ાન ��ેઠ છ ેઅન ે�ાન કરતા ં�યાન ��ેઠ છ ેઅને

�યાન કરતા ંકમ� ના ફળ નો �યાગ ��ેઠ છ ેકારણક� કમ�ફળ ના �યાગથી શાિંત ��ેઠ છ.ે

આ ર�ત ેઆગળ વધવાથી શાિંત �ા�ત થાય છ.ે(૧૨)

अ�व�ेटा सव�भतूाना ंम�ैः क�ण एव च ।�नम�मो �नरहकंारः समदःुखसखुः �मी ॥१२-१३॥

� સવ� �તૂો નો �ષે નથી કરતો પર�ં ુસવ� નો િમ� છ,ે� ક�ુણા મય છ,ે� મમતા ર�હત

છ,ે� અહકંાર ર�હત છ,ે� �ખુ �ુઃખ મા ંસમાન ભાવ રાખ ેછ ે,� �માવાન છ,ે(૧૩)

सतं�ुटः सतत ंयोगी यता�मा �ढ�न�चयः ।म�य�प�तमनोब�ु�य� म��तः स म े��यः ॥१२-१४॥

� સદા સ�ં�ુટ રહ� છ,ે� ��થર �ચ� છ,ે��ું મન સયંિમત છ,ે� દઢ િન�યી છ ેઅન ે�ણ ેપોતા�ું

મન તથા ��ુ� મન ેઅપ�ણ કયા� છ ેએવો મારો ભ�ત મન ેિ�ય છ.ે(૧૪)

य�मा�नो��वजत ेलोको लोका�नो��वजत ेच यः ।हषा�मष�भयो�वगेैम�ु�तो यः स च म े��यः ॥१२-१५॥

�નાથી લોકોન ેસતંાપ થતો નથી તથા લોકો ના સસંગ� થી �ન ેસતંાપ થતો નથી,

તમેજ � હષ� ,અદ�ખાઈ ,ભય તથા ઉ�ગે થી ��ુત છ ેત ેમન ેિ�ય છ.ે(૧૫)

अनप�ेः श�ुचद�� उदासीनो गत�यथः ।सवा�र�भप�र�यागी यो म��तः स म े��यः ॥१२-१६॥

મારો � ભ�ત ��હૃાર�હત ,�તર-બા� ર�ત ેપિવ�,દ�,ઉદાસીન,�યથાર�હત અન ેસવ�

આરભં નો �યાગ કરનારો છ ેત ેમન ેિ�ય છ.ે(૧૬)

यो न ��य�त न �विे�ट न शोच�त न का���त ।शभुाशभुप�र�यागी भि�तमा�यः स म े��यः ॥१२-१७॥

Page 50: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

50

� હષ� પામતો નથી ,� �ષે કરતો નથી,� ઈ�છા કરતો નથી,� �ભુ અન ેઅ�ભુનો �યાગ કરનારો

ભ��તમાન છ ેત ેમન ેિ�ય છ.ે(૧૭)

समः श�ौ च �म� ेच तथा मानापमानयोः ।शीतो�णसखुदःुखषे ुसमः स�ग�वविज�तः ॥१२-१८॥

त�ुय�न�दा�त�ुतम�नी स�त�ुटो यने केन�चत ्।अ�नकेतः ि�थरम�तभ�ि�तमा�म े��यो नरः ॥१२-१९॥

� શ� ુતથા િમ� મા ંસમાનભાવ રાખ ેછ,ેમાન-અપમાન મા ંસમ છ ે,ટાઢ-તડકો,

�ખુ-�ુઃખ માસંમ છ,ેતથા સગં થી ર�હત (આસ��ત વગરનો) છે

અન ે� િન�દા-��િુતમા ંસમાનતાથી વત� છ,ે� મૌન ધારણ કર�છ,ે

� કઈં મળ ેતમેા ંસ�ં�ુઠ રહ�છ,ે�નો િનવાસ ��થર નથી (�થળ ની આસ��ત નથી)

�ની ��ુ� ��થર છ ેત ેભ��તમાન મ��ુય મન ેિ�ય છ.ે(૧૮,૧૯)

य ेत ुध�या�मतृ�मद ंयथो�त ंपय�ुपासत े।��धाना म�परमा भ�ता�तऽेतीव म े��याः ॥१२-२०॥

પર�ં ુમારામા ં��ા રાખીન ેઅન ેમારા પરાયણ થઈન ેમારા � ભ�તો અ�યાર �ધુીમાં

વણ�વલેા ધમ� �પ અ�તૃ �ું સવેન કર�છ ેત ેભ�તો મન ેઅ�યતં િ�ય છ.ે(૨૦)

અ�યાય-૧૨-ભ��ત યોગ-સમા�ત.

અ�યાય-૧૩-��ે-��ે� િવભાગ યોગ

�क�ृत प�ुष ंचैव ��े ं��े�नमवे च,एत�व�ेदत�ुम�छामी �नानम �नयेम च केशव.

અ��ુન કહ� છ-ે��િૃત અન ે��ુષુ,��ે અન ે��ે� ,�ાન અન ે�યે -આ બધા ંિવષ ે�ું �ણવા ઈ�� ં�.ં

(ન�ધ-ક�ટલાકં ��ુતકોમા ંઆ �લોક પાછળ થી ઉમરેાયો છ,ેએમ ટ�કાકારો માન ેછ,ેજો આ �લોક નો ઉમરેો કરવામા ંઆવ ેતો

ગીતાના �ળુ �લોકો ની સ�ંયા ૭૦૧ ની થશ.ેએટલ ેઆ �લોક ન ેનબંર આ�યો નથી)

इद ंशर�र ंकौ�तये ��े�म�य�भधीयत े।एत�यो विे�त त ं�ाहःु ��े� इ�त त��वदः ॥१३-१॥

ભગવાન કહ�: હ� ક�તયે !

આ દ�હ “��ે ‘કહ�વાય છ ેઅન ેતને ે�ણ ેછ ેત ેત�વ� મ��ુય “��ે� “કહ�વાય છ.ે(૧)

��े� ंचा�प मा ं�व�� सव���ेषे ुभारत ।��े��े�यो�ा�न ंय�त��ान ंमत ंमम ॥१३-२II

હ� ભારત ! સવ� ��ેો મા ં� ��ે� છ ેત ેપણ �ું જ � ંએમ સમજ.

��ે તથા ��ે� �ું � �ાન છ ેત ે��ેઠ �ાન છ ેતવેો મારો મત છ.ે(૨)

त���े ंय�च या��च य��वका�र यत�च यत ्।स च यो य��भाव�च त�समासने म ेशणृ ु॥१३-३॥

��ે �ું અન ેએ�ું �વ�પ �ું?તનેા િવકારો કયા? અન ેત ે�ાથંી આવ ેછ?ે અન ે��ે� કોણ છ?ે

તનેી શ��ત ઓ શી? ત ે��ે તથા ��ે� ના �વ�પ ન ેમાર� પાસથેી �ૂંક મા ંસાભંળ.(૩)

ऋ�ष�भब�हधुा गीत ंछ�दो�भ�व��वधैः पथृक ्।��मस�ूपदै�चैव हतेमु���व��नि�चतःै ॥१३-४॥

આ �ાન ઋિષઓએ િવિવધ ર�ત ેની�પ�ેું છ ે,િવિવધ વદેોએ િવભાગ �વૂ�ક કર��ું છ.ે

અન ે��ુ�ત થી ��ુત તથા િનિ�ત અથ� વાળા ����ુ ના પદો �ારા પણ વણ�વ�ેું છ.ે(૪)

महाभतूा�यहकंारो ब�ु�र�य�तमवे च ।इि��या�ण दशैकं च प�च चिे��यगोचराः ॥१३-५॥

Page 51: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

51

પચંમહા�તૂ, અહકંાર, ��ુ�, મહત�વ, દશ ઇ���યો, મન અને

��ેા�દક �ાન�ે��યો ના શ�દા�દક પાચં િવષયો.(૫)

इ�छा �वषेः सखु ंदःुख ंसघंात�चतेना ध�ृतः ।एत���े ंसमासने स�वकारमदुा�तम ्॥१३-६ll

વાણી આ�દ પાચં કમ����યોના પચં િવષયો, ઈ�છા, �ષે, �ખુ-�ુખ, સઘંાત,ચતેના,ધયૈ�- એ િવકારો થી

��ુત આ ��ે (દ�હ) છ ેત ેમ� �ૂંક મા ંક�ું.(૬)

अमा�न�वमदि�भ�वम�हसंा �ाि�तराज�वम ्।आचाय�पासन ंशौच ं�थयै�मा�म�व�न�हः ॥१३-७॥

અમાનીપ�ું, અદભંીપ�ું ,અ�હ�સા, �મા,સરળતા, આચાય�ની ઉપાસના,પિવ�તા,એક િન�ઠા,

અન ેઆ�મ સયંમ; (૭)

इि��याथ�ष ुवैरा�यमनहकंार एव च ।ज�मम�ृयजुरा�या�ध दःुखदोषानदुश�नम ्॥१३-८॥

ઇ���યાદ� િવષયો મા ંવરૈા�ય,તમેજ અહકંાર ર�હતપ�ું, જ�મ, ��ૃ�,ુ જરા, �યાિધ

તથા �ુઃખો ��ય ેના દોષો જોવા; (૮)

असि�तरन�भ�व�गः प�ुदारगहृा�दष ु।�न�य ंच सम�च�त�व�म�टा�न�टोपपि�तष ु॥१३-९॥

��ુ, �ી, ઘર વગરે� પદાથ�મા ં�ીિતનો અભાવ, અહ-ંમમતાનો અભાવ અન ેઇ�ટની તથા અિન�ટની

�ા��ત મા ંસદા સમાનભાવ રાખવો; (૯)

म�य चान�ययोगेन भि�तर�य�भचा�रणी ।�व�व�तदशेस�ेव�वमर�तज�नससं�द ॥१३-१०॥

મારામા ંઅન�ય ભાવથી િનદ�ષ ભ��ત હોવી, એકાતંવાસ પર �મે અને

લોકસ�દુાય મા ંરહ�વા ��ય ેઅ�ીિત હોવી. (૧૦)

अ�या�म�ान�न�य�व ंत��व�ानाथ�दश�नम ्।एत��ान�म�त �ो�तम�ान ंयदतोऽ�यथा ॥१३-११॥

અ�યા�મ�ાન મા ંિન�ઠા રાખવી,ત�વ�ાન નો િવચાર કરવો.આ �ાન કહ�વાય છ.ે

આનાથી િવ�ુ� છ ેત ેઅ�ાન કહ�વાય છ.ે (૧૧)

�ये ंय�त��व�या�म य��ा�वामतृम�नतु े।अना�द म�पर ं��म न स�त�नासद�ुयत े॥१३-१२॥

� �ણવા યો�ય છ,ે�ન ે�ણવાથી �વ ન ેમો� મળ ેછ,ેત ેિવષ ેહવ ેતન ેક�ું �,ં

ત ેઅના�દ સવ����ૃટ ��ન ેસ� ્પણ કહ� શકાય તમે નથી અન ેઅસ� ્પણ કહ� શકાય તમે નથી.(૧૨)

सव�तः पा�णपाद ंत�सव�तोऽ���शरोमखुम ्।सव�तः ��ुतम�लोके सव�माव�ृय �त�ठ�त ॥१३-१३॥

તને ેસવ� તરફ હાથ,પગ,ન�ે,િશર,�ખુ અન ેકાન છ ેઅન ેએવા સવ�� શ��તમાન �પ ેઆ લોકમા,ંચરાચર

જગતમા,ંત ેસવ�� �યાપ�ેું છ.ે(૧૩)

सव�ि��यगणुाभास ंसव�ि��य�वविज�तम ्।अस�त ंसव�भ�ृचैव �नग�ुण ंगणुभो�त ृच ॥१३-१४॥

ત ેસવ� ઇ���યો �ું �ાન કરાવનાર હોવા છતા ંસવ� ઇ���યોથી ર�હત છ.ેત ે�ાયં આસ��ત રાખતો નથી.

છતા ંસવ� ન ેધારણ કર� છ.ેત ે�ણુ ર�હત હોવા છતા ં�ણુ નો ઉપભોગ કર� છ.ે(૧૪)

ब�हर�त�च भतूानामचर ंचरमवे च ।स�ूम�वा�तद�व�ये ंदरू�थ ंचाि�तके च तत ्॥१३-१५॥

ત ે�યે �તૂોની બહાર અન ે�દર તમેજ �થાવર �પ તથા જગંમ �ાણી સ�દુાય �પ છ.ેત ે��ૂમ હોવાથી

�ણી શકાય ત�ેું નથી તથા �ુર રહ��ું છ ેઅન ેઅ�યતં સમીપ મા ંછ.ે(૧૫)

Page 52: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

52

अ�वभ�त ंच भतूषे ु�वभ�त�मव च ि�थतम ्।भतूभत�ृ च त��ये ं��स�ण ु�भ�व�ण ुच ॥१३-१६॥

અન ેત ે�� સવ� �તૂો મા ંએક છ,ે છતા ં�ણ ે�ભ� હોય એવી ર�ત ેરહ��ું છ.ેત ેસવ� �તૂોન ેધારણ

કરનાર,�લયકાળ ેસવ� નો સહંાર કરનાર તથા સવ� ન ેઉ�પ� કરવાના સામ�ય�વા� ં�ણ�ું.(૧૬)

�यो�तषाम�प त��यो�त�तमसः परम�ुयत े।�ान ं�ये ं�ानग�य ं��द सव��य �वि�ठतम ्॥१३-१७॥

ત ે�� ચ�ં-�યુા��દક ન ેપણ �કાશ આપછે.ેત ેઅ�ાન�પી �ધકારની પલેી બા�ુએ છ ેએમ �ણ�ું.ત ે�ાન

�વ�પ,�યે �વ�પ તથા �ાનથી �ા�ત કરવા યો�ય છ ેત ેજ સવ� ના �દય મા ંિવધમાન છ.ે(૧૭)

इ�त ��े ंतथा �ान ं�ये ंचो�त ंसमासतः ।म��त एत��व�ाय म�ावायोपप�यत े॥१३-१८॥

એ �માણ ે��ે, �ાન અન ે�યે તન ે�ુકંાણમા ંસભંળા�યા.ંએમન ે�ણવાથી મારો ભ�ત મારા ભાવન ે(�વ-�પન)ે

�ા�ત કર� છ.ે(૧૮)

�क�ृत ंप�ुष ंचैव �व��यनाद� उभाव�प ।�वकारा�ंच गणुा�ंचैव �व�� �क�ृतसभंवान ्॥१३-१९॥

��ે�પ પરા��િૃત તથા ��ે��પ અપરા ��િૃત બનંને ેપણ �ું િન�ય જ �ણ,તથા િવકારો અન ે�ણુોને

��િૃતથી ઉ�પ� થયલેા �ું �ણ.(૧૯)

काय�करणकत�ृ�व ेहतेःु �क�ृत��यत े।प�ुषः सखुदःुखाना ंभो�त�ृव ेहते�ु�यत े॥१३-२०॥

કાય� કરણ ના કતા�પણામા ં��િૃત કારણ કહ�વાય છ.ે

�ખુ-�ુઃખોના ભો�તાપણમા ં��ે� આ�મા કારણ કહ�વાય છ.ે(૨૦)

प�ुषः �क�ृत�थो �ह भ�ु �त े�क�ृतजा�गणुान ्।कारण ंगणुस�गोऽ�य सदस�यो�नज�मस ु॥१३-२१॥

��ે� ��િૃતમા ંરહ�લો,��િૃતથી ઉ�પ� થયલેા �ખુ�ુઃખા�દક �ણુોન ેભોગવ ેછ.ેએ ��ુુષના સાર�નરસી

યોિનમા ંજ�મ�ું કારણ �ણુનો સગં જ છ.ે(૨૨)

उप��टानमु�ता च भता� भो�ता मह�ेवरः ।परमा�म�ेत चा�य�ुतो दहेऽेि�म�प�ुषः परः ॥१३-२२॥

આ દ�હ મા ંસવ� �ભ� ��ુુષ સા�ી અન ેઅ�મુિત આપનારો ભતા� અન ેભો�તા,મહ��ર અન ેપરમા�મા

એ નામ વડ� પણ ક�ો છ.ે(૨૩)

य एव ंविे�त प�ुष ं�क�ृत ंच गणुःै सह ।सव�था वत�मानोऽ�प न स भयूोऽ�भजायत े॥१३-२३॥

� ઉપરો�ત �કાર� ��ે� ન ેસવ� િવકારો સ�હત ��િૃતન ે�ણ ેછ,ેત ેસવ� �કાર� વત�તો હોવા છતાં

ફર�થી જ�મ પામતો નથી. (૨૪)

�याननेा�म�न प�यि�त के�चदा�मानमा�मना ।अ�य ेसा�ंयने योगेन कम�योगेन चापर े॥१३-२४॥

ક�ટલાક �યાન વડ� �દયમા ંઆ�માન ે��ુ �ત:કરણ વડ� �ુવ ેછ.ેક�ટલાક સા�ંયયોગ વડ� અને

બી�ઓ કમ�યોગ વડ� પોતામા ંઆ�મા ન ે�ુવ ેછ.ે (૨૫)

अ�य े�ववेमजान�तः ��ुवा�य�ेय उपासत े।तऽे�प चा�ततर��यवे म�ृयुं ��ुतपरायणाः ॥१३-२५॥

વળ� બી� એ �માણ ેઆ�માન ેન�હ �ણતા ંછતા ંબી�ઓથી �વણ કર� આ�માન ેઉપાસ ેછ.ે

તઓે પણ ��ુુ ઉપદ�શ �વણમા ંત�પર રહ� ��ૃ� ુન ેતર� �ય છ.ે

याव�सजंायत े�क�ंच�स��व ं�थावरज�गमम ्।��े��े�सयंोगा�त��व�� भरतष�भ ॥१३-२६॥

�થાવર અન ેજગંમ,કોઈ પણ �ાણી,��ે ન ે��ે� ના સયંોગ થી પદેા થાય છ.ે(૨૬)

Page 53: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

53

सम ंसव�ष ुभतूषे ु�त�ठ�त ंपरम�ेवरम ्।�वन�य��व�वन�य�त ंयः प�य�त स प�य�त ॥१३-२७॥

િવનાશ પામનારા ંસવ� �તૂોમા ંસમભાવ ેરહ�લા અિવનાશી પરમ�ેર ન ે� �ુવ ેછ ેત ેયથાથ� �ુવછે.ે

અન ેત ેજ ખરો �ાની છ.ે (૨૭)

सम ंप�यि�ह सव�� समवि�थतमी�वरम ्।न �हन��या�मना�मान ंततो या�त परा ंग�तम ्॥१३-२८॥

સવ�� સમભાવ ેરહ�લા ઈ�રન ેખર�ખર સમભાવ ેજોતો ��ુુષ આ�મા વડ� આ�મા ન ેહણતો નથી.

તથેી પરમગિત ન ેપામ ેછ.ે(૨૮)

�क�ृयवै च कमा��ण ��यमाणा�न सव�शः ।यः प�य�त तथा�मानमकता�र ंस प�य�त ॥१३-२९॥

તથા ��િૃત વડ� જ સવ� �કાર� કમ� કરાય છ,ેએમ � �ુવ ેછ,ેતમેજ આ�માન ેઅકતા� �ુવ ેછે

ત ેયથાથ� �ુવ ેછ.ે(૨૯)

यदा भतूपथृ�भावमके�थमनपु�य�त ।तत एव च �व�तार ं��म सपं�यत ेतदा ॥१३-३०॥

જયાર� મ��ુય સવ� �તૂોના �ભ�પણા ન ેએક આ�મામા ંરહ�લો �ુવ ેછ ેતથા આ�માથી ત ે�તૂોના

િવ�તારન ે�ુવ ેછ,ે �યાર� ���પન ેપામ ેછ.ે(૩૦)

अना�द�वाि�नग�ुण�वा�परमा�मायम�ययः ।शर�र�थोऽ�प कौ�तये न करो�त न �ल�यत े॥१३-३१॥

હ� કા�ંતયે ! અના�દ િન��ુણ હોવાથી આ પરમા�મા અિવકાર� છ,ેત ેદ�હ મા ંહોવા છતા ંપણ કઈં

કરતા નથી તથા કશાથી લપેાતા નથી.(૩૧)

यथा सव�गत ंसौ��यादाकाश ंनोप�ल�यत े।सव��ावि�थतो दहे ेतथा�मा नोप�ल�यत े॥१३-३२॥

�મ સવ��યાપક આકાશ ��ૂમપણા ન ેલીધ ેલપેા�ું નથી.

તવેી ર�ત ેસવ� દ�હોમા ંરહ�લો આ�મા લપેાતો નથી.(૩૨)

यथा �काशय�यकेः क�ृ�न ंलोक�मम ंर�वः ।��े ं��ेी तथा क�ृ�न ं�काशय�त भारत ॥१३-३३॥

હ� ભારત ! �મ એક �યૂ� આ સવ� લોકન ે�કાિશત કર�છ ેતમે ��ે� સવ� ��ે ન ે�કાિશત કર� છ.ે(૩૩)

��े��े�योरवेम�तर ं�ानच�षुा ।भतू�क�ृतमो� ंच य े�वदयुा�ि�त त ेपरम ्॥१३-३४॥

�વો ��ે તથા ��ે� ના ભદે ન ેએ �માણ ે�ાન�પી ન�ેો વડ� અન ે�તૂોના મો�ન ેકારણ�પ �ણ ેછ,ે

તઓે ��ન ેપામ ેછ.ે(૩૪)

અ�યાય-૧૩-��ે-��ે� િવભાગ યોગ-સમા�ત

અ�યાય-૧૪-�ણુય�-િવભાગ-યોગ

पर ंभयूः �व�या�म �ानाना ं�ानम�ुतमम ्।य��ा�वा मनुयः सव� परा ं�स���मतो गताः ॥१४-१॥

�ી ભગવાન કહ� : � �ાનન ે�ણીન ેસવ� �િુનઓ આ સસંારમાથંી પરમ િસ��ન ેપા�યા છ.ે(૧)

इद ं�ानमपुा���य मम साध�य�मागताः ।सग�ऽ�प नोपजाय�त े�लय ेन �यथि�त च ॥१४-२॥

આ �ાનનો આ�ય લઈન ે� મારામા ંએક�પ થઇ ગયા છ,ે ત ે��ૃ�ટના ઉ�પિત કાળમા ંજ�મતા નથી ક�

Page 54: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

54

�લયમા ં�યથા પામતા નથી.(૨)

मम यो�नम�ह���म ति�म�गभ� दधा�यहम ्।सभंवः सव�भतूाना ंततो भव�त भारत ॥१४-३॥

હ� ભારત ! �ળૂ �ધાન ��િૃત �� મા�ુ ંગભા�ધાન કરવા�ું �થાન છ.ે તમેા �ું ગભ�ન ેધારણ ક�ુ ં�.ં

આથી સવ� �તૂોની ઉ�પિત થાય છ.ે(૩)

सव�यो�नष ुकौ�तये मतू�यः सभंवि�त याः ।तासा ं��म मह�यो�नरह ंबीज�दः �पता ॥१४-४॥

હ� કા�તયે ! સવ� યોનીમા ં� �ાણી ઉ�પન થાય છ,ે ત ે�ાણીઓની ��િૃત-માયા માતા છ ેતથા �ું ગભા�ધાન

કરનારો િપતા �.ં(૪)

स��व ंरज�तम इ�त गणुाः �क�ृतसभंवाः ।�नब�नि�त महाबाहो दहे ेद�ेहनम�ययम ्॥१४-५॥

હ� મહાબાહો ! સ�વ, રજ અન ેતમ એ �ણ �ણુો ��િૃતમાથંી જ ઉ�પ� થયા છ.ે

તઓે આ શર�રમા ંઅિવનાશી �વા�માન ેબાધં ેછ.ે(૫)

त� स��व ं�नम�ल�वा��काशकमनामयम ्।सखुस�गेन ब�ना�त �ानस�गेन चानघ ॥१४-६॥

હ� અનધ ! ત ે�ણ �ણુોમા ંસ�વ�ણુ િનમ�ળપણાન ેલીધ ે�કાશ કરનાર, ઉપ�વર�હત

�ખુના સગંથી અન ે�ાનના સગંથી બાધં ેછ.ે

रजो रागा�मकं �व�� त�ृणास�गसम�ुवम ्।ति�नब�ना�त कौ�तये कम�स�गेन द�ेहनम ्॥१४-७॥

હ� કા�તયે ! �ીિત�વ�પ � રજો�ણુ ત ેઆશા અન ેઆસ��તના સબંધં થી જ ઉ�પ� થયલેો છ.ે

ત ે�વા�માન ેકમ�ની આસ��ત �ારા દ�હમા ંબાધં ેછ.ે(૭)

तम��व�ानज ं�व�� मोहन ंसव�द�ेहनाम ्।�मादाल�य�न�ा�भ�ति�नब�ना�त भारत ॥१४-८॥

હ� ભારત ! વળ� તમો�ણુન ેઅ�ાનથી ઉ�પ� થયલેો તથા સવ� �વા�માઓન ેમોહમા ંનાખનારો �ણ. તે

�વા�મા ન ે�માદ, િન�ા વગરે� વડ� બાધં ેછ.ે(૮)

स��व ंसखु ेसजंय�त रजः कम��ण भारत ।�ानमाव�ृय त ुतमः �माद ेसजंय�यतु ॥१४-९॥

હ� ભારત ! સ�વ�ણુ આ�માન ે�ખુમા ંજોડ� છ,ે રજો�ણુ આ�માન ેકમ�મા ંજોડ� છ ેઅને

તમો�ણુ તો �ાનન ેઢાકં� દઈન ેઆ�માન ેકત��યિવ�ખુ બનાવ ેછ.ે(૯)

रज�तम�चा�भभयू स��व ंभव�त भारत ।रजः स��व ंतम�चैव तमः स��व ंरज�तथा ॥१४-१०॥

હ� ભારત ! રજો�ણુ, સ�વ�ણુ અન ેતમો�ણુન ે�તી ��ૃ� પામ ેછ.ે

તમો�ણુ, સ�વ�ણુ અન ેરજો�ણુન ે�તીન ે��ૃ� પામ ેછ.ે(૧૦)

सव��वारषे ुदहेऽेि�म��काश उपजायत े।�ान ंयदा तदा �व�या��वव�ृ ंस��व�म�यतु ॥१४-११॥

દ�હમા ંસવ� ઇ���યોમા ંજયાર� �ાનનો �કાશ પડ�, �યાર� સ�વની ��ૃ� થઇ છ ેએમ માન�ું.(૧૧)

लोभः �विृ�तरार�भः कम�णामशमः �पहृा ।रज�यतेा�न जाय�त े�वव�ृ ेभरतष�भ ॥१४-१२॥

હ� ભરત��ેઠ ! લોભ,��િૃ�,કમા�રભં, ઉ��ખંલતા અન ેઈ�છા

એ સવ� �ચ�હો રજો�ણુના વધવાથી ઉ�પ� થાય છ.ે(૧૨)

अ�काशोऽ�विृ�त�च �मादो मोह एव च ।तम�यतेा�न जाय�त े�वव�ृ ेकु�न�दन ॥१४-१३॥

િવવકેનો નાશ , કટંાળો, �ુલ�� અન ેમોહ એ તમો�ણુના વધવાથી ઉ�પ� થાય છ.ે(૧૩)

यदा स��व े�व�ृ ेत ु�लय ंया�त दहेभतृ ्।तदो�तम�वदा ंलोकानमला���तप�यत े॥१४-१४॥

Page 55: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

55

સ�વ�ણુની ��ૃ� થઇ હોય �યાર� �ાણી��ૃ� ુપામ,ે તો તે

મહત�વા�દકન ે�ણનારા લોકોન ે� ઉ�મ લોકની �ા��ત થાય છ ેત ેઉ�મલોકમા ં�ય છ.ે(૧૪)

रज�स �लय ंग�वा कम�स��गष ुजायत े।तथा �ल�न�तम�स मढूयो�नष ुजायत े॥१४-१५॥

રજો�ણુની ��ૃ� થઇ હોય �યાર� �ાણી ��ૃ� ુપામ ેતો ત ેકમ�મા ંઆસ��ત રાખનાર �ાણીઓમા ંજ�મ ેછ.ે

અન ે તમો�ણુની ��ૃ� થઇ હોય �યાર� �ાણી ��ૃ� ુપામ ેતો તનેો પ�આુ�દ �ઢૂ યોનીમા ંજ�મ થાય છ.ે(૧૫)

कम�णः सकुतृ�याहःु साि��वकं �नम�ल ंफलम ्।रजस�त ुफल ंदःुखम�ान ंतमसः फलम ्॥१४-१६॥

��ુય કમ��ું ફળ સા��વક અન ેિનમ�ળ �ણ�ું, રજો�ણુ�ું ફળ �ુઃખદ અન ેતમો�ણુ�ું ફળ અ�ાન �ણ�ું.(૧૬)

स��वा�सजंायत े�ान ंरजसो लोभ एव च ।�मादमोहौ तमसो भवतोऽ�ानमवे च ॥१४-१७॥

સ�વ�ણુમાથંી �ાન, રજો�ણુમાથંી લોભ અન ેતમો�ણુમાથંી આળસ,મોહ અન ેઅ�ાન ઉ�પ� થાય છ.ે(૧૭)

ऊ�व� ग�छि�त स��व�था म�य े�त�ठि�त राजसाः ।जघ�यगणुविृ�त�था अधो ग�छि�त तामसाः ॥१४-१८॥

� સ�વ�ણુી હોય છ ેતઓે દ�વોની યોિનમા ં�ય છ.ે રજો�ણુી મ��ુય યોિનમા ં�ય છ ેઅને

તમો�ણુી કિન�ટ �ણુમા ંરત રહ� પ� ુયોિન પામ ેછ.ે(૧૮)

ना�य ंगणु�ेयः कता�र ंयदा ��टानपु�य�त ।गणु�ेय�च पर ंविे�त म�ाव ंसोऽ�धग�छ�त ॥१४-१९॥

�વા�મા જયાર� આ �ણ ે�ણુોથી �ભ� કતા� બી� કોઈ નથી એમ સમ� છ ેઅન ેપોતાના �ણુોન ેઅતીત

સમ� છ ે�યાર� ત ેમારા �વ�પ ન ેપામ ેછ.ે

गणुानतेानती�य �ी�दहे� दहेसम�ुवान ्।ज�मम�ृयजुरादःुख�ैव�म�ुतोऽमतृम�नतु े॥१४-२०॥

�વ દ�હ �ારા ઉ�પ� થયલેા �ણ ે�ણુોન ેઅિત�મી

જ�મ, ��ૃ�,ુ ��ૃાવ�થા વગરે� �ુઃખોથી ��ુત થઇ મો�ન ે�ા�ત કર� છ.ે(૨૦)

कै�ल��गै��ी�गणुानतेानतीतो भव�त �भो ।�कमाचारः कथ ंचैता�ं�ी�गणुान�तवत�त े॥१४-२१॥

અ�ુ�ન કહ� : હ� �ભો ! આ �ણ ે�ણુોનો �યાગ કર�ન ેઆગળ વધલેા �વન ેક�વી ર�ત ે�ણવો? તનેો આચાર

ક�વો હોય ? અન ેત ે�ણ ે�ણુોન ેક�વી ર�ત ેઓળગંી �ય છ?ે(૨૧)

�काश ंच �विृ�त ंच मोहमवे च पा�डव ।न �विे�ट स�ंव�ृता�न न �नव�ृता�न का���त ॥१४-२२॥

�ી ભગવાન કહ� : હ� પાડંવ ! � �ાન, કમ��િૃ� અન ેઅ�ાન �ા�ત થવા છતાયં �ષે કરતો નથી

અન ેતનેો નાશ થતા ંતનેી કામના કરતો નથી.(૨૨)

उदासीनवदासीनो गणुयै� न �वचा�यत े।गणुा वत��त इ�यवे योऽव�त�ठ�त न�ेगत े॥१४-२३॥

� ઉદાસીન રહ� એ �ણ ે�ણુોથી િવકાર પામતો નથી અન ે�ણુો જ કતા� છ ેએમ માની ��થર રહ� છ,ે

પોત ેકઈં જ કરતો નથી.(૨૩)

समदःुखसखुः �व�थः समलो�टा�मका�चनः ।त�ुय��या��यो धीर�त�ुय�न�दा�मस�ंत�ुतः ॥१४-२४॥

� �ખુ-�ુઃખન ેસમાન ગણ ેછ,ે આ�મ�વ�પમા ં��થર રહ� છ,ે માટ�, પ�થર અન ેસોનાન ેસમાન ગણ ેછ,ે

િ�ય અન ેઅિ�ય ન ેસમાન ગણ ેછ,ે િન�દા અન ે��િુતન ેસમાન ગણ ેછ ેઅન ે� ધીરજ વાળો છ.ે(૨૪)

मानापमानयो�त�ुय�त�ुयो �म�ा�रप�योः ।सवा�र�भप�र�यागी गणुातीतः स उ�यत े॥१४-२५॥

�ન ેમાટ� માન-અપમાન સમાન છ,ે � િમ� અન ેશ�નુ ેસમાન ગણ ેછ ેઅને

Page 56: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

56

�ણ ેસવ� કમ�નો પ�ર�યાગ કય� છ,ે ત ે�ણુાતીત કહ�વાય છ.ે(૨૫)

मा ंच योऽ�य�भचारणे भि�तयोगेन सवेत े।स गणुा�समती�यतैा���मभयूाय क�पत े॥१४-२६II

� એકિન�ઠ ભ��તથી માર� સવેા કર� છ,ે ત ેઆ �ણ ે�ણુોન ે��ેઠ ર�ત ે�તી

���વ�પ થવાન ેયો�ય બન ેછ.ે(૨૬)

��मणो �ह ��त�ठाहममतृ�या�यय�य च ।शा�वत�य च धम��य सखु�यकैाि�तक�य च ॥१४-२७॥

ક�મ ક� અિવનાશી અન ેિનિવ�કાર ���ું, સનાતન ધમ��ું અન ેશા�ત �ખુ�ું �થાન �ું જ �.ં(૨૭)

અ�યાય-૧૪-�ણુય�-િવભાગ-યોગ-સમા�ત

અ�યાય-૧૫-��ુુષો�મ-યોગ

ऊ�व�मलूमधःशाखम�व�थ ं�ाहरु�ययम ्।छ�दा�ंस य�य पणा��न य�त ंवदे स वदे�वत ्॥१५-१॥

�ી ભગવાન કહ� : આ સસંાર�પી પીપળાના ��ૃના ં�ળૂ ઉપર તરફ અન ેશાખાઓ નીચ ેતરફ છ.ેએનો

કદ� નાશ થતો નથી.છદંોબ� વદે એ ��ૃના પાન છ.ે � આ રહ�ય ન ે�ણ ેછ ેત ેજ વદેવ�ા છ.ે(૧)

अध�चो�व� �सतृा�त�य शाखा गणु�व�ृा �वषय�वालाः ।अध�च मलूा�यनसुतंता�न कमा�नबु�धी�न मन�ुयलोके ॥१५-२॥

ત ે��ૃની શાખાઓ સ�વા�દ �ણુોથી વધલેી છ.ે શ�દા�દ િવષયોના પાનથી ત ેઉપર-નીચ ેસવ�� �સર�લી છ.ે

નીચ ેમ��ુયલોકમા ં આ ��ૃના કમ��પી �ળૂો એક બી�મા ં�ૂંથાઈ ર�ા છ.ે(૨)

न �पम�यहे तथोपल�यत ेना�तो न चा�दन� च स�ं�त�ठा ।अ�व�थमने ंस�ुव�ढमलूमस�गश��णे �ढने �छ��वा ॥१५-३II

એ પીપળાના ��ૃ�ું � વણ�ન ક��ુ છ,ે ત�ેું ત�ેું ��ુ �વ�પ અ�ભુવા�ું નથી.એનો �ત, આ�દ તથા ��થિત

પણ નથી.આવા બળવાન �ળૂવાળા ��ૃન ેદઢ વરૈા�ય�પી શ� વડ� જ છદે�ન;ે(૩)

ततः पद ंत�प�रमा�ग�त�य ंयि�म�गता न �नवत�ि�त भयूः ।तमवे चा�य ंप�ुष ं�प�य ेयतः �विृ�तः �सतृा परुाणी ॥१५-४॥

�યાર પછ� ત ેપરમ પદન ેશોધ�ું જોઈએ.� પદન ેપામનારા ફર�ન ેઆ સસંારમા ંઆવતા નથી.�માથંી આ

સસંાર ��ૃની અના�દ ��િૃ� �સર�લી છ ેએવા ત ેઆ� ��ુુષન ેજ શરણ ે�ું �ા�ત થયો �.ં(૪)

�नमा�नमोहा िजतस�गदोषा अ�या�म�न�या �व�नव�ृतकामाः । �व��वै�व�म�ुताः सखुदःुखस�ंगै��छ��यमढूाः पदम�यय ंतत ्॥१५-५॥

અહકંાર (અમાની) તથા મોહ િવનાના સગંદોષન ે�તનારા પરમા�મ�વ�પનો િવચાર કરવામા ંત�પર, �મની

કામનાઓ શાતં પામી છ ેતવેા �ખુ�ુઃખ�પી �દંોથી ��ુત થયલેા િવ�ાનો એ અિવનાશી પદન ેપામ ેછ.ે(૫)

न त�ासयत ेसयू� न शशा�को न पावकः ।य�ग�वा न �नवत��त ेत�ाम परम ंमम ॥१५-६॥

ત ેપદન ે�કાિશત કરવા માટ� �યુ�, ચ�ં ક� અ��ન સમથ� નથી અન ે� પદન ે�ા�ત થયલેા લોકો

�નુઃ પાછા આવતા નથી ત ેમા�ુ ંપરમ પદ છ.ે(૬)

ममवैाशंो जीवलोके जीवभतूः सनातनः ।मनःष�ठानीि��या�ण �क�ृत�था�न कष��त ॥१५-७॥

આ સસંારમા ંમારો જ �શ સનાતન �વ�પ ેરહ�લો છ.ે��િૃતમા ંરહ�લી મન સ�હત છ �ોતા�દક

ઈ���યોન ેત ેઆકષ� છ.ે(૭)

Page 57: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

57

शर�र ंयदवा�नो�त य�चा�य�ु�ामती�वरः ।ग�ृह�वैता�न सयंा�त वायगु��धा�नवाशयात ्॥१५-८॥

વા� ુ�વી ર�ત ે��ુપમાથંી �વુાસ લઇ �ય છ ેતમે શર�ર નો �વામી �વા�મા � �ણૂ� દ�હ �યાગ

કર� છ,ેતમેાથંી મન સ�હત ઈ���યોન ે�હણકર� � બીજો દ�હ ધારણ કર� છે

તમેા ંતમેન ેપોતાની સાથ ેલઇ �ય છ.ે(૮)

�ो� ंच�ःु �पश�न ंच रसन ं�ाणमवे च ।अ�ध�ठाय मन�चाय ं�वषयानपुसवेत े॥१५-९॥

ત ે�વ કાન, �ખ, �વચા,�ભ,નાક વગરે� ઇ���યો તથા મનનો આ�ય કર�ન ેિવષયોનો

ઉપભોગ કર� છ.ે(૯)

उ��ाम�त ंि�थत ंवा�प भ�ुजान ंवा गणुाि�वतम ्।�वमढूा नानपु�यि�त प�यि�त �ानच�षुः ॥१५-१०॥

બી� દ�હમા ંજનારો ક� દ�હમા ંિનવાસ કરનારો, શ�દા�દ િવષયોનો ઉપભોગ કરનારો અથવા �ખુ�ુખા�દ

��ુત રહ�નારો � �વ છ ેત�ેું સ��વ�પ �ઢૂજનોન ેદ�ખા�ું નથી પણ �મન ે�ાનચ� ુહોય છ ેતમેન ેજ

દ�ખાય છ.ે(૧૦)

यत�तो यो�गन�चैन ंप�य��या�म�यवि�थतम ्।यत�तोऽ�यक ृता�मानो ननै ंप�य��यचतेसः ॥१५-११॥

ય�ન કરનારા યોગીઓ પોતાનામા ંરહ�લા �વા�મા ન ે�ુવછે ેઅન ે�ઓ અ��ુ �ત:કરણવાળા અને

અિવવકે� છ ેતને ેએ �વ �ું �વ�પ દ�ખા�ું નથી.(૧૧)

यदा�द�यगत ंतजेो जग�ासयतऽे�खलम ्।य�च��म�स य�चा�नौ त�तजेो �व�� मामकम ्॥१५-१२॥

�યૂ�મા ંરહ��ું તજે સવ� જગતન ે�કાિશત કર�છ ેઅન ે� અ��ન તથા ચ�ં મા ંપણ રહ��ું છે

ત ેતજે મા�ુ ંછ ેએમ �ું સમજ (૧૨)

गामा�व�य च भतूा�न धारया�यहमोजसा ।प�ुणा�म चौषधीः सवा�ः सोमो भ�ूवा रसा�मकः ॥१५-१३॥

�ું જ આ ��ૃવીમા ં�વશે કર� મારા સામ�ય�થી સવ� �તૂોન ેધારણ ક�ુ ં� ંતથા રસા�મક ચ�ં થઈને

સવ� ઔષિધઓન ેપો�ું �.ં(૧૩)

अह ंवै�वानरो भ�ूवा �ा�णना ंदहेमा��तः ।�ाणापानसमाय�ुतः पचा�य�न ंचत�ुव�धम ्॥१५-१४॥

�ું �ાણીઓના દ�હમા ં�વશેીન ે�ાણ, અપાન ઈ�યા�દ વા�મુા ંમળ�ન ેજઠરા��ન બની ચાર �કારના

અ� �ું પાચન ક�ુ ં�.ં(૧૪)

सव��य चाह ं��द स�ंन�व�टो म�तः �म�ृत�ा�नमपोहन ंच ।वदेै�च सव�रहमवे व�ेयो वदेा�तक�ृवदे�वदवे चाहम ्॥१५-१५॥

વળ� �ું સવ�ના હદયમા ંરહ�લો �.ં મારા વડ� જ ��િૃત અન ે�ાન તથા એ બનંનેો અભાવ ઉ�પ� થાય છ.ે

સવ� વદેો �ારા �ું જ �ણવા યો�ય �.ંવદેાતંનો િસ�ાતં કરનાર અન ેતનેો �ાતા પણ �ું �.ં(૧૫)

�वा�वमौ प�ुषौ लोके �र�चा�र एव च ।�रः सवा��ण भतूा�न कूट�थोऽ�र उ�यत े॥१५-१६॥

આ લોકમા ં�ર અન ેઅ�ર અિવનાશી બ ેજ ��ુુષ છ.ે સવ� �તૂોન ે�ર કહ�વામા ંઆવ ેછે

અન ે�ુટ�થ-સવ� �તૂોની ઉ�પિ�ના કારણ�પ ન ેઅ�ર કહ�વામા ંઆવ ેછ.ે(૧૬)

उ�तमः प�ुष��व�यः परमा�म�ेयदुा�तः ।यो लोक�यमा�व�य �बभ�य��यय ई�वरः ॥१५-१७॥

ઉ�મ ��ુુષ તો આ બનંથેી અલગ છ.ે તને ેપરમા�મા કહ�વામા ંઆવ ેછ.ે એ અિવનાશી ઈ�ર�પ

બની આ જગત�યમા ં�વશેી ન ેત�ેું ધારણ-પોષણ કર� છ.ે(૧૭)

य�मा��रमतीतोऽहम�राद�प चो�तमः ।अतोऽि�म लोके वदे ेच ��थतः प�ुषो�तमः ॥१५-१८॥

�ું �રથી તો સવ�થા પર � ંઅન ેમાયામા ં��થત અિવનાશી �વા�મા અ�રથી પણ ઉ�મ �.ં

તથેી લોકોમા ંઅન ેવદેોમા ં��ુુષો�મ નામથી �િસ� �.ં(૧૮)

Page 58: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

58

यो मामवेमसमंढूो जाना�त प�ुषो�तमम ्।स सव��व�ज�त मा ंसव�भावने भारत ॥१५-१९॥

હ� ભારત ! � સમંોહથી ર�હત મન ેએ �કાર� ��ુુષો�મ �પ ે�ણ ેછ,ે ત ેસવ�� છ.ે અન ેતે

સવ� ભ��તયોગથી મન ેભ� છ.ે(૧૯)

इ�त ग�ुयतम ंशा���मदम�ुत ंमयानघ ।एत� ब�ु�वा ब�ु�मा��या�कतृक�ृय�च भारत ॥१५-२०॥

હ� િન�પાપ ! હ� ભારત ! મ� આ �માણ ેતન ે��ુ મા ં��ુ શા� ક�ું છ.ે એન ે�ણીન ેઆ�મા �ાનવાન

થાય છ ેઅન ે�તૃાથ� થાય છ.ે(૨૦)

અ�યાય-૧૫-��ુુષો�મ-યોગ-સમા�ત

અ�યાય-૧૬-દ�વા�રુ- સપં��ભાગ- યોગ

अभय ंस��वसशं�ु��ा�नयोग�यवि�थ�तः ।दान ंदम�च य��च �वा�याय�तप आज�वम ्॥१६-१॥

�ી ભગવાન કહ�: અભય, �ચ���ુ�, �ાન તથા યોગમા એંકિન�ઠા, દાન, ઇ���યોનો સયંમ, ય�, વદેો�ું

પઠન-મનન, તપ , સરળતા;(૧)

अ�हसंा स�यम�ोध��यागः शाि�तरपैशनुम ्।दया भतू�ेवलोल�ु�व ंमाद�व ं��रचापलम ्॥१६-२॥

અ�હ�સા, સ�ય, અ�ોધ, સ�ંયાસ, શાિંત, પીઠ પાછળ િન�દા ન કરવી ત,ે સવ��ાણી મા� પર દયા, ઇ���યો�ું

િનિવ�કારપ�ું, ન�તા, લોકલાજ અન ે��થરતા;(૨)

तजेः �मा ध�ृतः शौचम�ोहो ना�तमा�नता ।भवि�त सपंद ंदैवीम�भजात�य भारत ॥१६-३॥

તજે, �મા, ધયૈ�, પિવ�તા, અ�ોહ, ન�તા વગરે� બધા --

દ�વી �ણુોવાળ� સપંિ�ન ેસપંાદન કર�ન ેજ�મલેા મ��ુયન ે�ા�ત થાય છ.ે(૩)

द�भो दप�ऽ�भमान�च �ोधः पा��यमवे च ।अ�ान ंचा�भजात�य पाथ� सपंदमासरु�म ्॥१६-४॥

હ� પાથ� ! દભં, અ�ભમાન, ગવ�, �ોધ, મમ�ભદેક વાણી અન ેઅ�ાન વગરે� લ�ણો

આ�રુ� સપંિ�મા ંઉ�પ� થયલેા મ��ુયોમા ંરહ�લા ંહોય છ.ે(૪)

दैवी सपं��वमो�ाय �नब�धायासरु� मता ।मा शचुः सपंद ंदैवीम�भजातोऽ�स पा�डव ॥१६-५॥

દ�વી સપંિ� મો� આપનાર� છ ેજયાર� આ�રુ� સપંિ� બધંનમા ંનાખનાર� છ.ે

હ� પાડંવ ! �ું િવષાદ ન કર, ક�મ ક� �ું દ�વી સપંિ� સપંાદન કર�ન ેજ�મલેો છ.ે(૫)

�वौ भतूसग� लोकेऽि�म�दैव आसरु एव च ।दैवो �व�तरशः �ो�त आसरु ंपाथ� म ेशणृ ु॥१६-६॥

હ� પાથ� ! આ લોકમા ં�ાણીઓના બ ેજ �કારના �વભાવ છ.ે દ�વી �વભાવ અન ેઆ�રુ� �વભાવ,

એમા ંદ�વી �કાર મ� તન ેિવ�તાર �વૂ�ક કહ�લો છ.ે એટલ ેહવ ેઆ�રુ� �વભાવન ેસાભંળ.(૬)

�विृ�त ंच �नविृ�त ंच जना न �वदरुासरुाः ।न शौच ंना�प चाचारो न स�य ंतषे ु�व�यत े॥१६-७॥

આ�રુ� �િૃતવાળા માનવીઓ ��િૃ� તથા િન�િૃતન સેમજતા નથી. અન તેમેનામા �ંિવ�તા હોતી નથી.

તમેનામા ંઆચાર અન ેસ�યનો પણ અભાવ હોય છ.ે(૭)

अस�यम��त�ठ ंत ेजगदाहरुनी�वरम ्।अपर�परसभंतू ं�कम�य�कामहैतकुम ्॥१६-८॥

ત આે�રુ� મ��ુયો જગતન અેસ�ય, અ�િત��ઠત, ઈ�ર વગર�ું, એક બી�ના સયંોગથી ઉ�પ� થય�ેું, કામના

Page 59: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

59

હ�� ુવા� ંકહ� છ.ે તઓે માન ેછ ેક� આ જગત�ું કામના હ��થુી �ભ� અ�ય �ું કારણ હોઈ શક�?(૮)

एता ं�ि�टमव�ट�य न�टा�मानोऽ�पब�ुयः ।�भव��य�ुकमा�णः �याय जगतोऽ�हताः ॥१६-९॥

આવા ના��તક મતનો આ�ય કર�ન પેરલોકના સાધનોથી ��ટ થયલેા,ં અ�પ��ુ� વાળા, �હ�સા�દ ઉ� કમ�

કરનારા ત ેઆ�રુ� મ��ુયો જગતના નાશ માટ� જ �વત� છ.ે(૯)

काममा���य द�ुपूर ंद�भमानमदाि�वताः ।मोहा� गहृ��वास��ाहा��वत��तऽेश�ुच�ताः ॥१६-१०॥

��ૃત ન કર� શકાય એવા કામનો આ�ય કર�ન તેઓે દભં,માન તથા મદથી ��ુત થયલેા,અપિવ� �તવાળા,

અ�ાનથી અ�ભુ િનયમોન ે�હણ કર�ન ેવદે િવ�ુ� કમ� કર� છ.ે(૧૦)

�च�तामप�रमयेा ंच �लया�तामपुा��ताः ।कामोपभोगपरमा एताव�द�त �नि�चताः ॥१६-११॥

તથા ��ૃ� ુ�ય�ત અપ�ર�ચત �ચ�તાનો આ�ય કરનારા, િવષયભોગન ેપરમ ��ુુષાથ� માનનારા –

એ �માણ ેિન�ય કરનારા હોય છ.ે(૧૧)

आशापाशशतबै��ाः काम�ोधपरायणाः ।ईह�त ेकामभोगाथ�म�यायनेाथ�स�चयान ्॥१६-१२॥

આશા�પી સ�કડો પાશ વડ� બધંાયલેા, કામ તથા �ોધમા ંત�પર રહ�નારા તઓે િવષયભોગ ભોગવવા અને

અ�યાય થી ધનનો સચંય ઇ�છનારા હોય છ.ે(૧૨)

इदम�य मया ल�ध�मम ं�ा��य ेमनोरथम ्।इदम�तीदम�प म ेभ�व�य�त पनुध�नम ्॥१६-१३॥

આમ ેઆ� મળે��ું, કાલ ે�ું આ સા�ય કર�શ,આટ�ું ધન હાલ માર� પાસ ેછ.ેઅન ેબી�ુ ં પણ ફર�થી વધાર�

મળવા�ું છ.ે(૧૩)

असौ मया हतः श�हु��न�य ेचापरान�प ।ई�वरोऽहमह ंभोगी �स�ोऽह ंबलवा�सखुी ॥१६-१४॥

આ શ�નુ ેમ� હ�યો અન ેબી�ઓન ેપણ હણીશ.�ું અિત સમથ� �,ં�ું ઈ�ર �,ં�ું ભોગી �,ં�ું િસ�� �.ં

�ું બળવાન અન ે�ખુી �.ં(૧૪)

आ�योऽ�भजनवानि�म कोऽ�योऽि�त स�शो मया ।य�य ेदा�या�म मो�द�य इ�य�ान�वमो�हताः ॥१६-१५॥

�ું ધનાઢ� �,ં �ુલીન �,ં આ જગત મા ંમારા �વો બીજો કોણ છ?ે �ું ય� કરનારાઓના કમ�મા ંઅ�ણી બનીશ.

નટા�દ લોકોન ેિવશષે ધન આપીશ અન ેઆનદં મળેવીશ.આમ તઓે અિત �ઢૂ થઇ બ�ા કર� છ.ે(૧૫)

अनके�च�त�व�ा�ता मोहजालसमावतृाः ।�स�ताः कामभोगेष ुपति�त नरकेऽशचुौ ॥१६-१६॥

�ું ધનવાન �,ં�ું �ુળવાન �,ં મારા �વો અ�ય કોણ હોઈ શક� ? �ું ય� કર�શ,�ું દાન આપીશ,

આ �કાર� આ�રુ� મ��ુય અ�ાનમા ંમોહ પામલેા હોય છ.ે(૧૬)

आ�मसभंा�वताः �त�धा धनमानमदाि�वताः ।यज�त ेनामय��ैत ेद�भनेा�व�धपूव�कम ्॥१६-१७॥

પોતજે પોતાની �શસંા કરનાર, અ�ડ થઈન ેવત�નાર તથા ધન અન ેમાનના મદથી ઉ�મ� બનલેા આવા

મ��ુયો શા�િવિધ છોડ� ક� બળ દભંથી જ ય�કાય� કર� છ.ે(૧૭)

अहकंार ंबल ंदप� काम ं�ोध ंच स�ं�ताः ।मामा�मपरदहेषे ु���वष�तोऽ�यसयूकाः ॥१६-१८॥

અહતંા, બળ,ગવ�, કામ તથા ં�ોધનો આ�ય લઇ તઓે તમેના તથા અ�યના દ�હમા ંરહ�લા મારો

(ઈ�રનો ) �ષે કર� છ.ેવળ� તઓે અ�યનો ઉ�કષ� સહન કર� શકતા નથી.(૧૮)

तानह ं��वषतः �ुरा�ससंारषे ुनराधमान ्।��पा�यज�मशभुानासरु��ववे यो�नष ु॥१६-१९॥

ત ેસા�ઓુનો �ષે કરનારા, પાપી નરાધમો ન ે�ું સસંારમા ંઆ�રુ� યોિનમા ંજ િનરતંર વા� ં�.ં(૧૯)

Page 60: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

60

आसरु� ंयो�नमाप�ना मढूा ज�म�न ज�म�न ।माम�ा�यवै कौ�तये ततो या��यधमा ंग�तम ्॥१६-२०॥

હ� કા�તયે ! આ�રુ� યોિનન ે�ા�ત થયલેા ત ે��ુુષો જ�મોજ�મ �ઢૂ થતા ંથતા ંમન ેન પામતા

ઉતરો�ર અધમ ગિતન ે�ા�ત થતા �ય છ.ે(૨૦)

���वध ंनरक�यदे ं�वार ंनाशनमा�मनः ।कामः �ोध�तथा लोभ�त�मादते��य ं�यजते ्॥१६-२१॥

કામ, �ોધ અન ેલોભ એ �વન ેકોઈ પણ �કારના ��ુુષાથ�ની �ા�તીન થવા દ�નારા નરક નાં

�ણ �ારો છ.ેમાટ� એ �ણનેો �યાગ કરવો.(૨૧)

एत�ैव�म�ुतः कौ�तये तमो�वारिै���भन�रः ।आचर�या�मनः �ये�ततो या�त परा ंग�तम ्॥१६-२२॥

હ� કા�તયે ! નરક ના ંઆ �ણ ે�ારોથી � મ��ુય ��ુત થઇ �ય છ ેત ેપોતા�ું ક�યાણ સાધ ેછ ે

અન ેઉતમ ગિત ન ે�ા�ત થાય છ.ે(૨૨)

यः शा���व�धम�ुस�ृय वत�त ेकामकारतः ।न स �स��मवा�नो�त न सखु ंन परा ंग�तम ्॥१६-२३॥

� શા�ો�ત િવિધ છોડ� પોતાની ઈ�છા �માણ ેવત� છ,ે તને ેિસ��, �ખુ અન ેઉ�મ ગિત �ા�ત થતી નથી.(૨૩)

त�मा�छा�� ं�माण ंत ेकाया�काय��यवि�थतौ ।�ा�वा शा���वधानो�त ंकम� कत�ु�महाह��स ॥१६-२४॥

માટ� કાય� અન ેઅકાય� નો િનણ�ય કરવામા ંતાર� માટ� શા� એ જ �માણ છ.ે શા�મા ંક�ા અ�સુાર કમ� �ણી

લઈન ેત�ેું આ લોકમા ંઆચરણ કર�ું એ જ તારા માટ� ઉ�ચત છ.ે

અ�યાય-૧૬-દ�વા�રુ- સપં��ભાગ- યોગ-સમા�ત

અ�યાય-૧૭-��ા�ય- િવભાગ- યોગ

य ेशा���व�धम�ुस�ृय यज�त े��याि�वताः ।तषेा ं�न�ठा त ुका क�ृण स��वमाहो रज�तमः ॥१७-१॥

અ�ુ�ન કહ�: હ��ી ��ૃણ ! � મ��ુયો શા�િવિધનો �યાગ કર�ન,ે ��ા��ુત થઇ દ�વતાઓ�ુંયજન કર�છ તેમેની

ત ેિન�ઠા ક�વા �કારની છ?ે સા��વક, રાજસ ક� તામસ?(૧)

���वधा भव�त ��ा द�ेहना ंसा �वभावजा ।साि��वक� राजसी चैव तामसी च�ेत ता ंशणृ ु॥१७-२॥

�ી ભગવાન કહ�: મ��ુયની � �વાભાિવક ��ા હોય છ તે સેા��વક, રાજસ અન તેામસ, એમ �ણ �કારની હોય

છ ેત ેસાભંળ.(૨)

स��वान�ुपा सव��य ��ा भव�त भारत ।��ामयोऽय ंप�ुषो यो य���ः स एव सः ॥१७-३॥

હ�ભારત ! સવ�ન પેોત પોતાના �વૂ�સ�ંકાર �માણ �ે�ા ઉ�પ� થાય છ,ે કારણ ક�આ સસંાર� �વ ��ામય

હોય છ ેતથેી મ��ુય �વી ��ાવાળો થાય છ,ેત ેતવેી જ યો�યતાનો કહ�વાય છ.ે

यज�त ेसाि��वका दवेा�य�र�ा�ंस राजसाः ।�तेा�भतूगणा�ंचा�य ेयज�त ेतामसा जनाः ॥१७-४॥

�ઓ સા��વક હોય છ,ે તઓે દ�વો�ું�જૂન કર�છ.ે �ઓ રાજસ હોય છ તેઓે ય�ો-રા�સો�ું�જૂન કર�છ અેને

તામસ હોય છ ેત ે�તૂગણો- �તેો�ું �જૂન કર� છ.ે(૪)

अशा���व�हत ंघोर ंत�य�त ेय ेतपो जनाः ।द�भाहकंारसयं�ुताः कामरागबलाि�वताः ॥१७-५॥

દભં અન ેઅહકંાર તમેજ કામ અન ે�ીિતના બળથી ��ુત એવા � જનો શા� િવ�ુ� ઘોર તપ કર� છ;ે(૫)

Page 61: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

61

कष�य�तः शर�र�थ ंभतू�ाममचतेसः ।मा ंचैवा�तःशर�र�थ ंताि�व��यासरु�न�चयान ्॥१७-६॥

અન �ે અિવવકે�જન દ�હની ઈ���યોન અેન દે�હની �દર રહ�તા મન પેણ �શૃ બનાવ છે,ે ત આે�રુ� િન�ઠાવાળા

છ ેએમ �ું માન.(૬)

आहार��व�प सव��य ���वधो भव�त ��यः ।य��तप�तथा दान ंतषेा ंभदे�मम ंशणृ ु॥१७-७॥

��યકેન મેનગમતો આહાર પણ �ણ �કારનો હોય છ.ે ત રે�ત યે�,તપ અન દેાન પણ �ણ �કારના હંોય છ.ે

ત ેદાનના ભદે �ું તન ેકહ�શ સાભંળ.(૭)

आयःुस��वबलारो�य सखु�ी�त�ववध�नाः ।र�याः ि�न�धाः ि�थरा ��या आहाराः साि��वक��याः ॥१७-८॥

આ��ુય, બળ, સ�વ, આરો�ય,�ખુ અન �ેુ�ચન વેધારનારા રસદાર તથા ચીકાશવાળા, દ�હન �ે�ૃ�ટ આપનારા

અન ેહદયન ે�સ�તા આપ ેતવેા આહારો સા��વક મ��ુયન ેિ�ય હોય છ.ે(૮)

क� व�ललवणा�य�ुण ती�ण���वदा�हनः ।आहारा राजस�य�ेटा दःुखशोकामय�दाः ॥१७-९॥

અિતશય કડવા,ખારા, ખાટા, ગરમ, તીખા, �ુ�, દાહક તથા �ુઃખ, શોક અન ેરોગ ઉ�પ� કર� તવેા આહાર

રાજસોન ેિ�ય હોય છ.ે(૯)

यातयाम ंगतरस ंपू�त पय�ु�षत ंच यत ्।उि�छ�टम�प चाम�ेय ंभोजन ंतामस��यम ्॥१७-१०॥

કા�પુા�ુ,ં ઉતર� ગય�ેું, વાસી, ગધંા�ું, ��ુ ંતથા અપિવ� અ� તામસી ��િૃતના મ��ુયન ેિ�ય લાગ ેછ.ે(૧૦)

अफलाका����भय��ो �व�ध��टो य इ�यत े।य�ट�यमवे�ेत मनः समाधाय स साि��वकः ॥१७-११॥

ફળની કામના ન રાખનાર મ��ુય, પોતા�ું કત��ય છ ેએમ સમ�ન ેમન થી િન�ય કર� � શા�ોકતિવિધ

�માણ ેય� કર� છ ેત ેસા��વક ય� કહ�વાય છ.ે(૧૧)

अ�भसधंाय त ुफल ंद�भाथ�म�प चैव यत ्।इ�यत ेभरत��ेठ त ंय� ं�व�� राजसम ्॥१७-१२॥

હ� ભરત��ેઠ ! ફળની ઇ�છાથી ક� ક�વળ દભં કરવા માટ� � ય� કરવામા ંઆવ ેછ ેત ેરાજસય�

કહ�વામા ંઆવ ેછ,ે એમ �ું સમજ.(૧૨)

�व�धह�नमस�ृटा�न ंम��ह�नमद��णम ्।��ा�वर�हत ंय� ंतामस ंप�रच�त े॥१७-१३॥

શા�િવિધ ર�હત, અ�દાન ર�હત, મ�ં ર�હત, દ��ણાર�હત અન ે��ાર�હત � ય� કરવામા ંઆવ ેછ ેતે

તામસ ય� કહ�વાય છ.ે

दवे��वजग�ु�ा�पूजन ंशौचमाज�वम ्।��मचय�म�हसंा च शार�र ंतप उ�यत े॥१७-१४॥

દ�વ, ��જ, ��ુુ અન ે�ા��ું �જૂન,પિવ�તા,સરળતા,��ચય� અન ેઅ�હ�સા

એ શર�રસબંધંી તપ કહ�વાય છ.ે(૧૪)

अन�ुवगेकर ंवा�य ंस�य ं��य�हत ंच यत ्।�वा�याया�यसन ंचैव वा�मय ंतप उ�यत े॥१७-१५॥

કોઈ�ું મન ન �ુભાય ત�ેું, સ�ય, મ�રુ, સવ�ન ેિ�ય અન ે�હતકારક એ�ું વચન બોલ�ું તથા યથાિવિધ

વદેશા�નો અ�યાસ કરવો તને ેવાણી�ું તપ કહ�વામા ંઆવ ેછ.ે(૧૫)

मनः �सादः सौ�य�व ंमौनमा�म�व�न�हः ।भावसशं�ु��र�यते�तपो मानसम�ुयत े॥१७-१६॥

મનની �સ�તા, સૌજ�ય, મૌન,આ�મસયંમ અન ે�ત:કરણની ��ુ�ન ેમાનિસક તપ કહ�વામા ંઆવ ેછ.ે(૧૬)

��या परया त�त ंतप�ति���वध ंनरःै ।अफलाका����भय�ु�तःै साि��वकं प�रच�त े॥१७-१७॥

Page 62: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

62

ફળની આશા વગર તથા સમા�હત �ચ�વાળા ��ુુષ ે��ેઠ ��ાથી ઉપરો�ત �ણ ર�ત ેઆચર��ું તપ

સા��વક તપ કહ�વાય છ.ે(૧૭)

स�कारमानपूजाथ� तपो द�भने चैव यत ्।��यत ेत�दह �ो�त ंराजस ंचलम�वुम ्॥१७-१८॥

અન ે� તપ પોતાની ��િુત, માન તથા ��ૂના હ��થુી, ક�વળ દભંથી કરવામા ંઆવ ેછ ેતને ેરાજસ તપ

કહ�વાય છ.ેત ેઆ લોકમા ંનાશવતં અન ેઅિનિ�ત ફળવા� ંછ.ે(૧૮)

मढू�ाहणेा�मनो य�पीडया ��यत ेतपः ।पर�यो�सादनाथ� वा त�तामसमदुा�तम ्॥१७-१९॥

ઉ�મ�તાથી �ુરા�હ�વૂ�ક પોતાના દ�હન ેક�ટ આપી અથવા બી��ું અ�હત ક� નાશ કરવાની કામનાથી

� તપ કરવામા ંઆવ ેછ ેત ેતામસ તપ કહ�વાય છ.ે(૧૯)

दात�य�म�त य�ान ंद�यतऽेनपुका�रण े।दशे ेकाल ेच पा� ेच त�ान ंसाि��वकं �मतृम ्॥१७-२०॥

દાન કર�ું એ આપ�ું કત��ય છ,ે એવા હ��થુી � દાન ���પુકાર ન�હ કર� શકનાર સ�પા�ન,ે ��ુય��ેમાં

અન ેપવ�કાળ ેઆપવામા ંઆવ ેછ ેતને ેસા��વક દાન કહ�વામા ંઆવછે.ે(૨૦)

य�त ु��यपुकाराथ� फलम�ु��य वा पनुः ।द�यत ेच प�रि�ल�ट ंत�ान ंराजस ं�मतृम ्॥१७-२१॥

વળ� � કઈં દાન �િતઉપકાર માટ� અથવા ફળન ેઉ�શેી તથા કલશે પામીન ેઆપવામા ંઆવ ેતને ેરાજસ

દાન કહ�વાય છ.ે(૨૧)

अदशेकाल ेय�ानमपा��ेय�च द�यत े।अस�कतृमव�ात ंत�तामसमदुा�तम ्॥१७-२२॥

� દાન સ�કારર�હત, અપમાન �વૂ�ક, અપિવ� જગામા ંતથા કાળમા ંઅન ેઅપા�ન ેઅપાય છ ેતે

તામસ દાન કહ�વાય છ.ે(૨૨)

ॐ त�स�द�त �नद�शो ��मणि���वधः �मतृः ।�ा�मणा�तने वदेा�च य�ा�च �व�हताः परुा ॥१७-२३॥

ॐ, ત� ્અન ેસ� ્- એવા �ણ�કારના ��ના ંનામો છ,ેતમેના યોગથી �વૂ� આ�દકાળમા ં�ા�ણ, વદે અને

ય� ઉ�પ� કરવામા ંઆ�યા છ.ે(૨૩)

त�मादो�म�यदुा��य य�दानतपः��याः ।�वत��त े�वधानो�ताः सतत ं��मवा�दनाम ्॥१७-२४॥

એટલજે વદેવ�ેIઓની યથાિવિધ ય�, દાન અન ેતપ વગરે� ��યાઓ ��ના ં ॐ ઉ�ચાર સ�હત સતત

ચાલતી હોય છ.ે(૨૪)

त�द�यन�भस�धाय फल ंय�तपः��याः ।दान��या�च �व�वधाः ��य�त ेमो�का����भः ॥१७-२५॥

મો�ની કામનાવાળા ��ના ત� ્ નામનો ઉ�ચાર કર� ન ેફળની કામના ન રાખતા ંય� અન ેતપ�પ ��યાઓ

તથા િવિવધ દાન ��યાઓ કર� છ.ે(૨૫)

स�ाव ेसाधभुाव ेच स�द�यते��य�ुयत े।�श�त ेकम��ण तथा स�छ�दः पाथ� य�ुयत े॥१७-२६॥

હ� પાથ� ! સ�ભાવમા ંતથા સા�ભુાવમા ંસ� ્એ �માણ ેએનો �યોગ કરાય છ ેતથા માગં�લક કમ�માં

સ� ્શ�દનો �યોગ કરવામા ંઆવ ેછ.ે(૨૬)

य� ेतप�स दान ेच ि�थ�तः स�द�त चो�यत े।कम� चैव तदथ�य ंस�द�यवेा�भधीयत े॥१७-२७॥

ય�મા ંતપમા ંતથા દાનમા ંિન�ઠાથી સ� ્એમ કહ�વાય છ.ે તમે જ તને ેમાટ� કરવામા ંઆવ�ું કમ� પણ

એ જ �માણ ેકહ�વાય છ.ે(૨૭)

अ��या हतु ंद�त ंतप�त�त ंकतृ ंच यत ्।अस�द�य�ुयत ेपाथ� न च त���ेय नो इह ॥१७-२८॥

Page 63: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

63

હ� પાથ� ! અ��ાથી હોમ�ેું, આપ�ેું, તપ કર��ું,તથા � કઈં કર��ું હોય ત ેઅસ� ્કહ�વાય છ;ે કારણ ક�

ત ેઆ લોકમા ંક� પરલોકમા ંફળ આપ�ું નથી.(૨૮)

અ�યાય-૧૭-��ા�ય- િવભાગ- યોગ-સમા�ત

અ�યાય -૧૮-મો�-સ�ંયાસ-યોગ

स�ंयास�य महाबाहो त��व�म�छा�म व�ेदतमु ्।�याग�य च �षीकेश पथृ�के�श�नषूदन ॥१८-१॥

અ�ુ�ન કહ� : હ� મહાબાહો ! હ� ઋિષક�શ ! હ� ક�િશની�દૂન ! �ું ‘ સ�યાસ’ શ�દનો ખરો અથ� અન ે

’ �યાગ ’ શ�દ નો પણ સ�ય અથ� �થૃક �ણવા ઈ�� ં�.ં(૧)

का�याना ंकम�णा ं�यास ंस�ंयास ंकवयो �वदःु ।सव�कम�फल�याग ं�ाह�ु�याग ं�वच�णाः ॥१८-२॥

�ી ભગવાન બો�યા : ક�ટલાક ��ુમદશ� પ�ંડતો કા�યકમ� ના �યાગન ે’સ�યાસ’કહ� છ ેજયાર�

િવ�ાનો સવ� કમ�ના ફળનો �યાગ કરવો એન ે�યાગ કહ� છ.ે(૨)

�या�य ंदोषव�द�यकेे कम� �ाहमु�नी�षणः ।य�दानतपःकम� न �या�य�म�त चापर े॥१८-३॥

ક�ટલાક પ�ંડતો�ું કહ��ું છ ેક� કમ� મા� દોષ��ુત હોય છ.ે આથી તનેો �યાગ કરવો.જયાર� ક�ટલાક

પ�ંડતો કહ� છ ેક� ય�,દાન.તપ વગરે� કમ�નો �યાગ કરવો ન�હ .(૩)

�न�चय ंशणृ ुम ेत� �यागे भरतस�तम ।�यागो �ह प�ुष�या� ���वधः स�ंक��त�तः ॥१८-४॥

હ� ભરત��ેઠ ! એ �યાગ િવષ ેમારો ચો�સ મત શો છ ેત ેતન ેક�ું � ંસાભંળ.

હ� ��ુુષ�યા� ! �યાગ પણ �ણ �કારનો છ.ે(૪)

य�दानतपःकम� न �या�य ंकाय�मवे तत ्।य�ो दान ंतप�चैव पावना�न मनी�षणाम ्॥१८-५॥

ય�, દાન અન ેતપ�પ કમ� �યાગ કરવા યો�ય નથી.ત ેકરવાજ જોઈએ.

ય�, દાન અન ેતપ ફળની ઈ�છા ર�હત કરવામા ંઆવ ેતો ત ેમ��ુયન ેપિવ� બનાવ ેછ.ે(૫)

एता�य�प त ुकमा��ण स�ग ं�य��वा फला�न च ।कत��यानी�त म ेपाथ� �नि�चत ंमतम�ुतमम ्॥१८-६॥

હ� પાથ� ! એ ય�ા�દ કમ� પણ સગંનો તથા ફળનો �યાગ કર�ન ેકરવા જોઈએ

એવો મારો િનિ�ત અન ેઉ�મ અ�ભ�ાય છ.ે(૬)

�नयत�य त ुस�ंयासः कम�णो नोपप�यत े।मोहा�त�य प�र�याग�तामसः प�रक��त�तः ॥१८-७॥

િનયત કમ�નો �યાગ કરવો યો�ય નથી.તનેા મોહથી પ�ર�યાગ કરવો તને ેતામસ �યાગ કહ�વાય છ.ે(૭)

दःुख�म�यवे य�कम� काय�लशेभया��यजते ्।स क�ृवा राजस ं�याग ंनवै �यागफल ंलभते ्॥१८-८॥

કમ� �ુઃખ�પ છ,ે એમ માની શર�રના કલશેના ભયથી તનેો �યાગ કરવો ત ેરાજસ �યાગ કહ�વાય છ.ે

એ ર�ત ેરાજસ �યાગ કર�ન ેત ે��ુુષ �યાગના ફળન ેપામતો નથી.(૮)

काय��म�यवे य�कम� �नयत ं��यतऽेज�ुन ।स�ग ं�य��वा फल ंचैव स �यागः साि��वको मतः ॥१८-९॥

હ�અ�ુ�ન આ કરવા યો�ય છ,ે એમ િન�ય કર�ન સેગં તથા ફળનો �યાગ કર�ન �ે િન�યકમ�કરવામા આંવ છેે

તને ેસા��વક �યાગ માનલેો છ.ે(૯)

Page 64: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

64

न �व�े�यकुशल ंकम� कुशल ेनानषु�जत े।�यागी स��वसमा�व�टो मधेावी �छ�नसशंयः ॥१८-१०॥

સા��વક �યાગી સ�વ�ણુથી �યા�ત થયલેા આ�મ�ાન વાળો થાય છ તેથા સવ�શકંાઓથી ર�હત હોય તવેા

અ�ભુ કમ�નો �ષે કરતો નથી.વળ� ત ેિવ�હત કમ�મા ંઆશ�ત થતો નથી.(૧૦)

न �ह दहेभतृा श�य ं�य�तुं कमा��यशषेतः ।य�त ुकम�फल�यागी स �यागी�य�भधीयत े॥१८-११॥

દ�હધાર� �વા�મા માટ� સ�ંણૂ� ર�ત ેકમ�નો �યાગ કરવો શ� નથી.માટ�

� કમ�ફળ નો �યાગ કરનારો છ,ે ત ે�યાગી એ �માણ ેકહ�વાય છ.ે(૧૧)

अ�न�ट�म�ट ं�म� ंच ���वध ंकम�णः फलम ्।भव�य�या�गना ं��ेय न त ुस�ंया�सना ं�व�चत ्॥१८-१२॥

કમ�ફળના �યાગ ન કરનાર ન ે��ૃ� ુપછ� કમ��ું અિન�ટ, ઇ�ટ અન ેિમ� એમ �ણ �કાર�ું ફળ �ા�ત થાય છ.ે

પર�ં ુસ�ંયાસીઓન ેકદ� પણ �ણ �કાર�ું ફળ �ા�ત થ�ું નથી.(૧૨)

प�चैता�न महाबाहो कारणा�न �नबोध म े।सा�ंय ेकतृा�त े�ो�ता�न �स�य ेसव�कम�णाम ्॥१८-१३॥

હ� મહાબાહો ! કમ�ની સમા��તવાળા વદેાતં શા�મા ંસવ� કમ�થી િસ�� માટ� આ પાચં સાધનો કહ�વામા ંઆ�યા

છ ેત ેમાર� પાસથેી સમ� લ.ે(૧૩)

अ�ध�ठान ंतथा कता� करण ंच पथृि�वधम ्।�व�वधा�च पथृ�च�ेटा दैव ंचैवा� प�चमम ्॥१८-१४॥

�ખુ�ુઃખા�દનો આ�ય કરનાર દ�હ, �વા�મા, �ુદ� �ુદ� ઇ���યો, �ાણપાના�દ વા�નુા નાના �કારની

��યાઓ અન ેદ�વ (એટલકે� વા�,ુ �યૂ� વગરે� ઇ���યોના દ�વતાઓ) આ પાચં કારણો છ.ે(૧૪)

शर�रवा� मनो�भय��कम� �ारभत ेनरः ।�या�य ंवा �वपर�त ंवा प�चैत ेत�य हतेवः ॥१८-१५॥

��ુુષ દ�હ, મન અન ેવાણી વડ� � ધમ��પ ક� અધમ� �પ પણ કમ�નો �ારભં કર�છ,ે

ત ેસવ� કમ�ના આ પાચં કારણો છ.ે(૧૫)

त�वै ंस�त कता�रमा�मान ंकेवल ंत ुयः ।प�य�यकतृब�ु��वा�न स प�य�त दमु��तः ॥१८-१६॥

ત ેસવ� કમ�મા ંઆ �માણ ેહોવા છતા ંપણ � ��ુ આ�માન ેકતા� માન ેછ,ે સમ� છ ેત ે- �ુમ�િત,

અસ�ંકાર� ��ુ�ન ેલીધ ેવા�તિવક ર�ત ેજોતો નથી.(૧૬)

य�य नाहकंतृो भावो ब�ु�य��य न �ल�यत े।ह�वा�प स इमा�ँलोका�न हि�त न �नब�यत े॥१८-१७॥

�ું આ કમ� ક�ુ ં�.ંએ �કારની �ન ેભાવના નથી, �ની ��ુ� લપેાતી નથી ત ે�ાનિન�ઠ આ �ાણીઓનો

વધ કર� નાખ ેતો પણ ત ેવધ કરતો નથી.અન ેત ેવધના દોષથી બધંાતો નથી.(૧૭)

�ान ं�ये ंप�र�ाता ���वधा कम�चोदना ।करण ंकम� कत��त ���वधः कम�स�ंहः ॥१८-१८॥

�ાન, �યે અન ે�ાતા એ �ણ �કારના કમ�નો �રેક છ ેઅન ેકરણ (મન અન ે��ુ� સ�હત દશ ઇ���યો )

કમ� અન ેકતા� એ �કાર� �ણ �કારનો કમ�નો આ�ય છ.ે(૧૮)

�ान ंकम� च कता� च ��धैव गणुभदेतः ।�ो�यत ेगणुस�ंयान ेयथाव�छृण ुता�य�प ॥१८-१९॥

સા�ંયશા�મા ં�ાન,કમ� તથા કતા� સ�વા�દ �ણ �ણુના ભદેથી �ણ �કારના કહ�વાય છ.ે

ત ેભદે ન ેયથાથ� ર�ત ે�ું સાભંળ.(૧૯)

सव�भतूषे ुयनेकैं भावम�ययमी�त े।अ�वभ�त ं�वभ�तषे ुत��ान ं�व�� साि��वकम ्॥१८-२०॥

� �ાનના યોગથી �વ પર�પર ભદેવાળા સવ� �તૂોમા ંઅિવભ�ત એવા એક આ�મત�વન ે�ુએ છ ે

Page 65: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

65

ત ે�ાનન ે�ું સા��વક �ણ.(૨૦)

पथृ��वने त ुय��ान ंनानाभावा�पथृि�वधान ्।विे�त सव�ष ुभतूषे ुत��ान ं�व�� राजसम ्॥१८-२१॥

વળ� પર�પર ભદેથી રહ�લા સવ� �તૂોમા ંએક બી�થી �ભ� ઘણા આ�માઓન ે� �ાન �ણ ેછ ે

ત ે�ાનન ે�ું રાજસ �ાન �ણ.(૨૧)

य�त ुक�ृ�नवदकेि�म�काय� स�तमहैतकुम ्।अत��वाथ�वद�प ंच त�तामसमदुा�तम ्॥१८-२२॥

વળ� � �ાન એક કમ� મા ંપ�ર�ણૂ� ની �મ અ�ભિનવશેવા� ંહ�� ુિવના�ું ત�વાથ� થી ર�હત

તથા અ�પ િવષય વા� ંછ ેત ે�ાનન ેતામસ ક�ું છ.ે(૨૨)

�नयत ंस�गर�हतमराग�वषेतः कतृम ्।अफल��ेसनुा कम� य�त�साि��वकम�ुयत े॥१८-२३॥

ફળની ઈ�છા ન રાખતા ં� િન�ય નિૈમિ�ક કમ�, ક��ુ�વ ના અ�ભમાનના �યાગ �વૂ�ક રાગ-�ષે

ર�હત કરવામા ંઆવ ેછ ેતને ેસા��વક કમ� કહ�વામા ંઆવ ેછ.ે(૨૩)

य�त ुकाम�ेसनुा कम� साहकंारणे वा पनुः ।��यत ेबहलुायास ंत�ाजसमदुा�तम ्॥१८-२४॥

વળ� �વગા��દ ફળની કામનાવાળા તથા અહકંાર વાળા મ��ુયો �ારા બ� ુપ�ર�મ વડ� � કરાય છ,ે

ત ેરાજસ ક�ું છ.ે(૨૪)

अनबु�ध ं�य ं�हसंामनव�ेय च पौ�षम ्।मोहादार�यत ेकम� य�त�तामसम�ुयत े॥१८-२५॥

� કમ� પ�રણામ નો, હાિનનો, �હ�સાનો તથા પોતાના સામ�ય�નો િવચાર કયા� વગર અિવવકેથી

આરભં કરવામા ંઆવ ેછ ેતને ેતામસ કમ� કહ� છ.ે (૨૫)

म�ुतस�गोऽनहवंाद� ध�ृय�ुसाहसमि�वतः ।�स��य�स��यो�न��व�कारः कता� साि��वक उ�यत े॥१८-२६॥

ફળની ઈ�છા વગરનો. ‘ �ું કતા� �.ં’ એમ ન�હ કહ�નારો, ધયૈ� તથા ઉ�સાહથી ��ુત િસ��મા ંઅન ેઅિસ��મા ં

િવકાર ર�હત કમ� કરનારો, સા��વક કહ�વાય છ.ે(૨૬)

रागी कम�फल��ेसलु�ु�धो �हसंा�मकोऽश�ुचः ।हष�शोकाि�वतः कता� राजसः प�रक��त�तः ॥१८-२७॥

રાગી, કમ�ફળની ઇ�છાવાળો, લોભી,�હ�સા કરવાવાળો,અપિવ� તથા હષ�-શોકવાળા કતા�ન ેરાજસ

કહ�વામા ંઆવ ેછ.ે(૨૭)

अय�ुतः �ाकतृः �त�धः शठो न�ैक�ृतकोऽलसः ।�वषाद� द�घ�स�ूी च कता� तामस उ�यत े॥१८-२८॥

અ��થર �ચ�વાળો, અસ�ંકાર�, ઉ�ત, શઠ, બી�ની આ�િવકાનો નાશ કરનાર, આળ�,ુિવષાદ કરવાના

�વભાવવાળો તથા કાય�ન ેલબંાવવાના �વભાવવાળો કતા� તામસ કહ�વાય છ.ે(૨૮)

ब�ुभे�द ंधतृ�ेचैव गणुति���वध ंशणृ ु।�ो�यमानमशषेणे पथृ��वने धनजंय ॥१८-२९॥

હ� ધનજંય ! ��ુ�ના તમેજ ધયૈ�ના સ�વા�દક �ણુોથી �ણ �કારના ભદેન ેસ�ંણૂ� પણ ે�ુદા ં�ુદા

કહ�વાય છ,ે ત ે�ું સાભંળ.(૨૯)

�विृ�त ंच �नविृ�त ंच काया�काय� भयाभय े।ब�ध ंमो� ंच या विे�त ब�ु�ः सा पाथ� साि��वक� ॥१८-३०॥

હ� પાથ� ! � ��ુ� ��િૃતન ેતથા િન�િૃ�ન ેતમેજ કાય� તથા અકાય�ન,ે ભય તથા અભયન,ે બધંન

તથા મો�ન ે�ણ ેછ ેત ે��ુ� સા��વક છ.ે(૩૦)

यया धम�मधम� च काय� चाकाय�मवे च ।अयथाव��जाना�त ब�ु�ः सा पाथ� राजसी ॥१८-३१॥

હ� પાથ� ! � ��ુ� ધમ�ન ેતથા અધમ�ન,ે કાય� તમેજ અકાય�ન ેયથાથ� ર�ત ેન�હ �ણ ેત ે��ુ� રાજસી છ.ે(૩૧)

Page 66: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

66

अधम� धम��म�त या म�यत ेतमसावतृा ।सवा�था�ि�वपर�ता�ंच ब�ु�ः सा पाथ� तामसी ॥१८-३२॥

હ� પાથ� ! તમો�ણુથી ઢકંાયલેી � ��ુ� અધમ�ન ેધમ� છ ેએમ માન ેછ ેતથા સવ� પદાથ�ન ેિવપર�ત માન ેછ,ે

ત ેતામસી ��ુ� છ.ે(૩૨)

ध�ृया यया धारयत ेमनः�ाणिे��य��याः ।योगेना�य�भचा�र�या ध�ृतः सा पाथ� साि��वक� ॥१८-३३॥

હ� પાથ� ! �ચ��િૃતના િનરોધ�પ યોગથી કામનાઓ ચ�લત ન�હ થનાર� ધીરજથી મન, �ાણ અન ેઇ���યોની

��યાન ેધારણ કર� છ.ે ત ેધયૈ� સા��વક કહ�વાય છ.ે(૩૩)

यया त ुधम�कामाथा��ध�ृया धारयतऽेज�ुन ।�स�गेन फलाका��ी ध�ृतः सा पाथ� राजसी ॥१८-३४॥

હ� પાથ� ! વળ� �સગંા�સુાર ફળની કામનાવાળો થઇ � ધયૈ� વડ� ધમ�, કામ અન ેઅથ�ન ે�ા�ત કર� છ ેત ે

ધયૈ� રાજસી છ.ે(૩૪)

यया �व�न ंभय ंशोकं �वषाद ंमदमवे च ।न �वम�ुच�त दमु�धा ध�ृतः सा पाथ� तामसी ॥१८-३५॥

હ� પાથ� ! ભા�યહ�ન મ��ુય � ધયૈ� વડ� �વ�ન, ભય, િવષાદ તથા મદ ન ેપણ �યજતો નથી ત ે

ધયૈ� તામસી છ.ે(૩૫)

सखु ंि�वदानी ं���वध ंशणृ ुम ेभरतष�भ ।अ�यासा�मत ेय� दःुखा�त ंच �नग�छ�त ॥१८-३६॥

હ� ભરત ��ેઠ ! હવ ે�ું માર� પાસથેી �ણ �કારના ં�ખુન ેસાભંળ.� સમાિધ�ખુમા ંઅ�યાસથી રમણ

કર� છ ેતથા �ુઃખ ના �ત ન ેપામ ેછ.ે(૩૬)

य�तद� े�वष�मव प�रणामऽेमतृोपमम ्।त�सखु ंसाि��वकं �ो�तमा�मब�ु��सादजम ्॥१८-३७॥

� ત ે�ખુ આરભંમા ંિવષ ��ું પર�ં ુપ�રણામમા ંઅ�તૃ ��ું હોય તથા પોતાની િનમ�ળ ��ુ�થી

ઉ�પ� થય�ેું હોય ત ે�ખુન ેસા��વક ક�ું છ.ે(૩૭)

�वषयिे��यसयंोगा�य�तद�ऽेमतृोपमम ्।प�रणाम े�वष�मव त�सखु ंराजस ं�मतृम ्॥१८-३८॥

� ત ે�ખુ િવષય તથા ઇ���યોના સયંોગ થી ઉપ��ું છ ેત ેઆરભંમા ંઅ�તૃ ��ું લાગ ેછ ેપણ પછ�

પ�રણામમા ંિવષ ��ું લાગ ેછ ેત ે�ખુ ન ેરાજસ ક�ું છ.ે(૩૮)

यद� ेचानबु�ध ेच सखु ंमोहनमा�मनः ।�न�ाल�य�मादो�थ ंत�तामसमदुा�तम ्॥१८-३९॥

� �ખુઆરભંમા ંતથા પ�રણામ ે��ુ�ન ેમોહમા ંનાખના�ુ,ં િન��ા, આળસ અન ે�માદથી ઉ�પ� થય�ેું છ ે

ત ે�ખુ તામસ ક�ું છ.ે (૩૯)

न तदि�त प�ृथ�या ंवा �द�व दवेषे ुवा पनुः ।स��व ं�क�ृतजमै�ु�त ंयद�ेभः �याि���भग�ुणःै ॥१८-४०॥

��ૃવીમા ંક� પાતાળમા ંઅથવા �વગ�મા ંદ�વોન ેિવષ ેપણ એ�ું ત ેકઈં િવ�માન નથી ક� � �ાણી અથવા

પદાથ� ��િૃત થી ઉ�પ� થયલેા આ સ�વા�દ �ણ �ણુોથી ર�હત હોય.(૪૦)

�ा�मण���य�वशा ंश�ूाणा ंच पर�तप ।कमा��ण ��वभ�ता�न �वभाव�भवैग�ुणःै ॥१८-४१॥

હ� પરતંપ ! �ા�ણ, ��ીય, વ�ૈય તથા ��ુોના ંકમ�ના ��િૃતથી ઉ�પ� થયલેા �ણુો વડ�

�ુદા �ુદા િવભાગો પાડવામા ંઆ�યા છ.ે(૪૧)

शमो दम�तपः शौच ं�ाि�तराज�वमवे च ।�ान ं�व�ानमाि�त�य ं��मकम� �वभावजम ्॥१८-४२॥

શમ, દમ, તપ,શૌચ, �મા, સરલતા તમેજ �ાન, િવ�ાન,આ��ત�પ�ું એ �વભાવ જ�ય �ા�ણોના ં

Page 67: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

67

કમ� છ.ે(૪૨)

शौय� तजेो ध�ृतदा��य ंय�ु ेचा�यपलायनम ्।दानमी�वरभाव�च �ा� ंकम� �वभावजम ्॥१८-४३॥

શૌય�, તજે, ધીરજ, ચ�રુાઈ અન ે��ુમા ંપાછા ન હટ�ું, વળ� દાન તથા ધમ� અ�સુાર ��પાલન

એ ��ીયના ં�વાભાિવક કમ� છ.ે (૪૩)

क�ृषगौर�यवा�ण�य ंवै�यकम� �वभावजम ्।प�रचया��मकं कम� श�ू�या�प �वभावजम ्॥१८-४४॥

ખતેી, ગૌર�ા અન ે�યાપાર એ વ�ૈયના �વાભાિવક કમ� છ.ેઅન ેઆ �ણ ેવણ� ની સવેા�પ કમ� ��ુ�ું

�વાભાિવક કમ� છ.ે(૪૪)

�व े�व ेकम��य�भरतः स�ंस�� ंलभत ेनरः ।�वकम��नरतः �स�� ंयथा �व�द�त त�छृण ु॥१८-४५॥

પોતાના �વાભાિવક કમ�મા ંિનરત રહ�લો મ��ુય સ�વ શ��તન ેપામ ેછ.ેપોતાના કમ�મા ંત�પર રહ�લો

મ��ુય � �કાર� મો�ની િસ��ન ેપામ ેછ,ે ત ે�ું સાભંળ.(૪૫)

यतः �विृ�तभ�ूताना ंयने सव��मद ंततम ्।�वकम�णा तम�य�य� �स�� ं�व�द�त मानवः ॥१८-४६॥

�નાથી �તૂોની ઉ�પિત થાય છ ેતથા �ના વડ� સવ� �યા�ત થાય છ ેતને ેપોતાના કમ� વડ� સ�ં�ુટ

કર�ન ેમ��ુય િસ��ન ેપામ ેછ.ે(૪૬)

�येा��वधम� �वगणुः परधमा���वनिु�ठतात ्।�वभाव�नयत ंकम� कुव��ना�नो�त �कि�बषम ्॥१८-४७॥

સાર� ર�ત ેઆચર�લા પરધમ� કરતા ંપોતાનો �ણુર�હત હોય તો પણ �વધમ� ��ેઠ છ.ે�વભાવજ�ય

શા�ા�સુારકમ� કરતો મ��ુય પાપન ેપામતો નથી.(૪૭)

सहज ंकम� कौ�तये सदोषम�प न �यजते ्।सवा�र�भा �ह दोषणे धमूनेाि�न�रवावतृाः ॥१८-४८॥

હ� કા�તયે ! વણા��મ અ�સુાર �વાભાિવક ઉ�ભવ�ેું કમ� દોષવા� ંહોય તો પણ ન �યજ�ું.

કારણક� સવ�કમ� �મુાડાથી �મ અ��ન ઢકંાયલેો રહ� છ ેતમે દોષ વડ� ઢકંાયલેો રહ� છ ેતમે દોષ

વડ� ઢકંાયલેા ંરહ� છ.ે(૪૮)

अस�तब�ु�ः सव�� िजता�मा �वगत�पहृः ।न�ैक�य��स�� ंपरमा ंस�ंयासनेा�धग�छ�त ॥१८-४९॥

�ી-��ુા�દ સવ� પદાથ� િવષ ેઆસ��ત ર�હત ��ુ�વાળો, �ત:કરણ ન ેવશ રાખનારો, િવષયો તરફ

��હૃા િવનાનો ��ુુષ સ�ંયાસ વડ� પરમ નકૈ�ય� િસ��ન ેપામ ેછ.ે(૪૯)

�स�� ं�ा�तो यथा ��म तथा�नो�त �नबोध म े।समासनेवै कौ�तये �न�ठा �ान�य या परा ॥१८-५०॥

હ� કા�તયે ! િન�ક�ય��પ િસ��ન ે�ા�ત કર� િવ�ાન ��ુુષ � �કાર� ��ન ેપામ ેછ ેત ે�ાનની પરમ

િન�ઠા છ.ે ત ેસ�ંપેમા ંજ માર� પાસથેી સાભંળ.(૫૦)

ब�ु�या �वश�ु�या य�ुतो ध�ृया�मान ं�नय�य च ।श�दाद�ि�वषया�ं�य��वा राग�वषेौ �यदु�य च ॥१८-५१॥

��ુ ��ુ� વડ� ��ુત ��ુુષ સા��વક ધયૈ�થી આ�માન ેિનયમમા ંરાખી, શ�દા�દ િવષયોનો �યાગ કર�ન ેતથા

રાગ�ષેનો �યાગ કર� ��ભાવન ે�ા�ત કર� છ.ે(૫૧)

�व�व�तसवेी ल�वाशी यतवा�कायमानसः ।�यानयोगपरो �न�य ंवैरा�य ंसमपुा��तः ॥१८-५२॥

એકાતં સવેનારો, અ�પભોજન કરનારો, વાણી, દ�હ તથા મનન ેવશમા ંરાખનારો,દરરોજ �યાન ધરનારો

એ વરૈા�યનો આ�ય કર�ન ેરહ� છ.ે(૫૨)

अहकंार ंबल ंदप� काम ं�ोध ंप�र�हम ्।�वम�ुय �नम�मः शा�तो ��मभयूाय क�पत े॥१८-५३॥

Page 68: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

68

તથા અહકંાર, બળ, દપ�, કામ, �ોધ, પ�ર�હ અન ેમમતા છોડ�ન ેશાતં રહ� છ ેત ે��સા�ા�કાર

માટ� યો�ય બન ેછ.ે(૫૩)

��मभतूः �स�ना�मा न शोच�त न का���त ।समः सव�ष ुभतूषे ुम�ि�त ंलभत ेपराम ्॥१८-५४॥

���પ થયલેો �સ� �ચ�વાળો પદાથ�નો શોક કરતો નથી. અ�ા�ય પદાથ�ની ઈ�છા કરતો નથી.

સવ� �તૂોમા ંસમભાવ રાખનારો એ માર� પરાભ��તન ેપામ ેછ.ે(૫૪)

भ��या माम�भजाना�त यावा�य�चाि�म त��वतः ।ततो मा ंत��वतो �ा�वा �वशत ेतदन�तरम ्॥१८-५५॥

ભ��ત વડ� �ું ઉપાિધ ભદેોથી ��ુત �વ�પવાળો � ંત ે� મન ેત�વથી �ણ ેછ,ે ત ેભ��ત વડ� મન ેત�વથી �ણીને

�યાર પછ� મારા �વ�પમા ં�વશે કર� છ.ે(૫૫)

सव�कमा��य�प सदा कुवा�णो म��यपा�यः ।म��सादादवा�नो�त शा�वत ंपदम�ययम ्॥१८-५६॥

સદા સવ� કમ� કરતો રહ�વા છતા ંપણ મારો શરણાગત ભ�ત માર� �પૃાથી શા�ત અિવનાશી પદને

પામ ેછ.ે(૫૬)

चतेसा सव�कमा��ण म�य स�ंय�य म�परः ।ब�ु�योगमपुा���य मि�च�तः सतत ंभव ॥१८-५७॥

િવવકે��ુ� વડ� સવ� કામો મન ેસમપ�ણ કર� - મારા પરાયણ થઇ ��ુ�યોગનો આ�ય કર�ન ેિનરતંર

મારા િવષ ેમનવાળો થા.(૫૭)

मि�च�तः सव�दगुा��ण म��सादा�त�र�य�स ।अथ च�े�वमहकंारा�न �ो�य�स �वन��य�स ॥१८-५८II

મારા િવષ ે�ચ� રાખવાથી, માર� �પૃાથી,�ું સવ� �ુઃખોન ેતર� જઈશ. પર�ં ુજો �ું કદા�ચ� ્અહકંારથી

મન ેસાભંળશ ેન�હ તો નાશ પામશ.ે(૫૮)

यदहकंारमा���य न यो��य इ�त म�यस े।�म�यषै �यवसाय�त े�क�ृत��वा ं�नयो�य�त ॥१८-५९॥

અહકંારનો આ�ય કર�ન ે�ું ��ુ ન ક�ુ ંએમ જો �ું માનતો હો તો તારો િન�ય િમ�યા છ,ે કારણક�

તારો �િ�ય �વભાવ તન ે��ુમા ંજોડશ.ે(૫૯)

�वभावजने कौ�तये �नब�ः �वने कम�णा ।कत�ु न�ेछ�स य�मोहा�क�र�य�यवशोऽ�प तत ्॥१८-६०॥

હ� અ�ુ�ન ! �વભાવજ�ય પોતાના કમ� વડ� બધંાયલેો મોહવશ � ��ુ કરવાન ે�ું ઈ�છતો નથી ત ેપરવશ

થઈન ેપણ �ું કર�શ.(૬૦)

ई�वरः सव�भतूाना ं��शेऽेज�ुन �त�ठ�त ।�ामय�सव�भतूा�न य��ा�ढा�न मायया ॥१८-६१॥

હ� અ�ુ�ન ! ઈ�ર ય�ંો પર બસેાડ�લા ંસવ� �તૂોન ેમાયા વડ� �મણ કરાવતા ંસવ� �તૂોના �દયમા ંરહ� છ.ે(૬૧)

तमवे शरण ंग�छ सव�भावने भारत ।त��सादा�परा ंशाि�त ं�थान ं�ा��य�स शा�वतम ्॥१८-६२॥

હ� ભારત ! સવ� �કાર� ત ેઈ�રન ેજ શરણ ે�ું � �ની �પૃાથી �ું પરમ શાિંત તથા શા�ત �થાનન ેપામીશ.(૬૨)

इ�त त े�ानमा�यात ंग�ुया� ग�ुयतर ंमया ।�वम�ृयतैदशषेणे यथ�ेछ�स तथा कु� ॥१८-६३॥

એ �માણ ેમ� તન ે��ુથી અિત ��ુ ગીતાશા��પી �ાન ક�ું, એનો સ�ંણૂ�પણ ેિવચાર કર�ન ે�મ તાર�

ઈ�છા હોય તમે �ું કર.(૬૩)

सव�ग�ुयतम ंभयूः शणृ ुम ेपरम ंवचः ।इ�टोऽ�स म े�ढ�म�त ततो व�या�म त े�हतम ्॥१८-६४॥

ફર�થી સવ�થી અિત ��ુ પરમ વચનન ે�ું સાભંળ, ક�મ ક� �ું મન ેઅિતિ�ય છ.ે તથેી તન ેઆ �હત કારક

વચનો ક�ું �.ં(૬૪)

Page 69: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

69

म�मना भव म��तो म�याजी मा ंनम�कु� ।मामवेै�य�स स�य ंत े��तजान े��योऽ�स म े॥१८-६५॥

મારામા ંજ મન રાખ, મારો ભ�ત થા, મા�ુ ં�જૂન કર, મન ેનમ�કાર કર, એમ કરવાથી �ું મન ેપામીશ

એમ �ું સ�ય �િત�ા ક�ુ ં� ંકારણક� �ું મન ેિ�ય છ.ે(૬૫)

सव�धमा��प�र�य�य मामकें शरण ं�ज ।अह ं�वा ंसव�पाप�ेयो मो��य�या�म मा शचुः ॥१८-६६॥

સવ� ધમ�નો �યાગ કર�ન ે�ું મન ેએકન ેજ શરણ ેઆવ,�ું તન ેસવ� પાપોથી ��ુત કર�શ.માટ� �ું શોક ન કર(૬૬)

इद ंत ेनातप�काय नाभ�ताय कदाचन ।न चाश�ुषूव ेवा�य ंन च मा ंयोऽ�यसयू�त ॥१८-६७॥

આ ગીતાનો �ાર� પણ તપરહ�તન,ે ભ��તરહ�તન,ે ��ુષુારહ�તન ેતથા � માર� અ�યૂા કર� છે

તવેા મ��ુયન ેઉપદ�શ કરવો ન�હ.(૬૭)

य इम ंपरम ंग�ुय ंम��त�ेव�भधा�य�त ।भि�त ंम�य परा ंक�ृवा मामवेै�य�यसशंयः ॥१८-६८॥

� આ પરમ ��ુ�ાનનો મારા ભ�તોન ેઉપદ�શ કરશ ેત ેમારા િવષ ેપરમભ��ત �ા�ત કર�ન ેમન ેજ

પામશ,ેએમા ંસશંય નથી.(૬૮)

.न च त�मा�मन�ुयषे ुकि�च�म े��यक�ृतमः ।भ�वता न च म ेत�माद�यः ��यतरो भ�ुव ॥१८-६९॥

વળ� મ��ુયોમા ંતનેાથી બીજો કોઈ પણ મો�ુ ંઅિત િ�ય કરનાર થવાનો નથી તથા ��ૃવીમા ંતનેા

કરતા ંબીજો વધાર� િ�ય પણ નથી.(૬૯)

अ�य�ेयत ेच य इम ंध�य� सवंादमावयोः ।�ानय�ने तनेाह�म�टः �या�म�त म ेम�तः ॥१८-७०॥

તથા � આપણા બ ેના આ ધમ���ુત સવંાદ�ું અ�યયન કરશ,ે તનેાથી �ાનય� વડ� �ું ��ૂઈશ

એવો મારો મત છ.ે(૭૦)

��ावाननसयू�च शणृयुाद�प यो नरः ।सोऽ�प म�ुतः शभुा�ँलोका��ा�नयुा�प�ुयकम�णाम ्॥१८-७१॥

� ��ુુષ ��ાવાન તથા ઈ�યા� િવનાનો થઈન ેઆ ગીતાશા��ું �વણ કર� છ ેત ેપણ ��ુત થઈને

��ુયકમ� કરનારાન ે�ા�ત થતા ં�ભુ લોકોન ેપામ ેછ.ે(૭૧)

कि�चदते��त ंपाथ� �वयकैा�णे चतेसा ।कि�चद�ानसमंोहः �न�ट�त ेधनजंय ॥१८-७२॥

હ� પાથ� ! ત� આ ગીતાશા� એકા� �ચ�થી સાભં��ું ક� ? હ� ધનજંય ! તારો અ�ાન થી ઉ�પ�

થયલેો મોહ નાશ પા�યો ક� ? (૭૨)

न�टो मोहः �म�ृतल��धा �व��सादा�मया�यतु ।ि�थतोऽि�म गतस�दहेः क�र�य ेवचन ंतव ॥१८-७३॥

અ�ુ�ન કહ� : હ� અ��તુ ! આપની �પૃાથી મારો મોહ નાશ પા�યો છ.ે મ� આ�મ�ાન�પી ��િૃત �ા�ત કર� છ.ે

સશંયર�હત થઇ �ું આપ�ું વચન પાળ�શ.(૭૩)

इ�यह ंवासदुवे�य पाथ��य च महा�मनः ।सवंाद�ममम�ौषम�तु ंरोमहष�णम ्॥१८-७४॥

સજંય કહ� : એ �માણ ેભગવાન વા�દુ�વનો તથા મહા�મા અ�ુ�નનો અ��તુ અન ેરોમા�ંચત કર�

તવેો સવંાદ મ� સાભં�યો.(૭૪)

�यास�सादा��तवानते�ग�ुयमह ंपरम ्।योग ंयोगे�वरा�क�ृणा�सा�ा�कथयतः �वयम ्॥१८-७५॥

�યાસ ભગવાનની �પૃાથી આ પરમ ��ુ યોગન ે યોગ�ેર �ી ��ૃણ ે�વય ંક�ો ત ેમ� સા�ાત સાભં�યો.(૭૫)

राज�स�ंम�ृय स�ंम�ृय सवंाद�ममम�तुम ्।केशवाज�ुनयोः प�ुय ं��या�म च महुमु�ुहःु ॥१८-७६॥

હ� રાજન ! �ી ��ૃણ અન ેઅ�ુ�નના આ પિવ� તથા અ��તુ સવંાદ ન ેસભંાર� સભંાર� ન ે વારવંાર

Page 70: Gita as It is-Gujarati With Sanskrit Shloka -PDF-Updated

70

�ું હષ� પા�ું �.ં(૭૬)

त�च स�ंम�ृय स�ंम�ृय �पम�य�तु ंहरःे ।�व�मयो म ेमहान ्राज���या�म च पनुः पनुः ॥१८-७७॥

હ� રાજન ! વળ� ભગવાન �ી ��ૃણના ત ેઅિત અ��તુ િવ��પન ેસભંાર� સભંાર�ન ેમન ેિવ�મય થાય છ ેને

�ું વારવંાર હષ� પા�ું �.ં(૭૭)

य� योगे�वरः क�ृणो य� पाथ� धनधु�रः ।त� �ी�व�जयो भ�ूत��ुवा नी�तम��तम�म ॥१८-७८॥

�યા ંયોગ�ેર �ી ��ૃણ છ ેઅન ે�યા ંધ�ધુા�ર� અ�ુ�ન છ ે�યા ંલ�મી,િવજય, �િૂત, ઐ�ય� અને

િન�લ નીિત સવ�દા વાસ કર� છ ેએવો મારો મત છ.ે(૭૮)

અ�યાય -૧૮-મો�-સ�ંયાસ-યોગ-સમા�ત

ગીતા-ભગવદ ગીતા-�ીમદ ભગવદગીતા -સમા�ત.