GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI TÜRKİYE TARIMSAL … · 2014-02-17 · ÖNSÖZ Küresel ölçekte en büyük sorunlardan birisi olan kuraklık, bugün gelinen nokta itibariyle

T.C.

GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI

TÜRKİYE TARIMSAL KURAKLIKLA

MÜCADELE STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI

(2013-2017)

ANKARA – 2013013

ÖNSÖZ

Küresel ölçekte en büyük sorunlardan birisi olan kuraklık, bugün gelinen nokta itibariyle

fiziksel ve doğal çevre, kent yaşamı, kalkınma ve ekonomi, teknoloji, tarım ve gıda, temiz su ve

sağlık olmak üzere hayatımızın her aşamasını etkileyeceği bilinmektedir.

Hükümetler arası iklim Değişim Paneli (IPCC) (Intergovernmental Panel for Climate

Change) tarafından hazırlanan 2030 yılı senaryolarına göre artacak olan olası tehlikeler genelde;

sıcak hava dalgaları, orman yangınları, kuraklık, şiddetli yağışlar, tropikal fırtınalar, tarım ve

agro-kültür üzerinde etkiler şeklinde sıralanmıştır.

İklim değişikliğinin çok ciddi çevresel ve sosyo-ekonomik sonuçlara yol açabilecek çok

yönlü ve karmaşık bir sorun olduğu ve bunların sebep olacağı etkilerin gelecek nesillerin

yaşamını tehdit eden bir unsur olacağı bilinmektedir.

Kuraklık genellikle yavaş gelişir, sıklıkla uzun bir süreklilik gösterir ve doğal afetler

içinde tahmini en zor olmasıyla birlikte etkileride çok geniştir.

Ülkemizde yaşanması muhtemel tarımsal kuraklığın etkilerini azaltmak ve bu hususta

alınacak tedbirleri belirlemek için; Bakanlığımız koordinatörlüğünde ülkemiz şartlarına uygun

olarak 2008-2012 dönemini kapsayan 5 yıllık Tarımsal Kuraklıkla Mücadele Stratejisi ve

Eylem Planı hazırlanmış ve uygulamaya konulmuştur.

Tarımsal kuraklıkla mücadelede temel amaç, kamuoyunun bilinç düzeyini artırarak tüm

paydaşların sürece dahil edilmesiyle arz ve talep yönetimini de dikkate alarak, çevresel açıdan

sürdürülebilir tarımsal su kullanım planlaması ile kuraklığın yaşanmadığı dönemlerde ileriye

dönük gerekli bütün tedbirlerin alınmasını; kriz dönemlerinde ise, etkin bir mücadele programını

uygulayarak kuraklığın etkilerinin asgari düzeyde kalmasını sağlamaktır.

Tarımsal Kuraklık Yönetimi Koordinasyon Kurulu kurulmuş ve bu kurula bağlı

olarak çalışan; merkezde, İzleme, Erken Uyarı ve Tahmin Komitesi ile Risk Değerlendirme

Komitesi, İllerde ise Vali’ler başkanlığında Tarımsal Kuraklık İl Kriz Merkezleri

oluşturulmuştur.

Kuraklığın etkilerinin azaltılması için eylemler geniş perspektifte ele alınmıştır. Tarımsal

Kuraklıkla Mücadele Stratejisi ve Eylem Planı sadece kuraklık olduğu yıllarda alınacak önlemleri

değil normal koşullarda alınacak önlemleri de içermektedir. Kuraklık olduğu yıllarda, kuru ve sulu

tarım alanları için kuraklık eylemi faaliyetleri 4 adımdan oluşmaktadır. Bunlar; 1.adım kuraklığa

hazırlanma, 2.Adım kuraklık alarmı, 3.Adım acil eylem, 4. kısıtlama şeklinde belirlenmiştir.

Tarımsal kuraklıkla mücadele kapsamında oluşturulan, Tarımsal Kuraklık Yönetimi

Koordinasyon Kurulunun, komitelerin ve il kriz merkezlerinin çalışmalarının kesintiye

uğramaması amacıyla 2013-2017 yıllarını kapsayacak şekilde günümüz şartlarına göre yeniden

hazırlanarak, tarımsal kuraklıkla mücadeleye etkin bir şekilde devam edilecektir.

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı koordinasyonunda hazırlanan 2013-2017 yıllarını

içeren yeni Tarımsal Kuraklıkla Mücadele Stratejisi ve Eylem Planının önümüzdeki beş

yıllık dönemde de tarımsal kuraklığın etkilerini azaltacağı, ülkemize ve halkımıza faydalı olacağı

inancını taşıyorum.

Mehmet Mehdi EKER

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı

TARIMSAL KURAKLIKLA MÜCADELE STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI

HAZIRLAMA GRUBU

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

Tarım Reformu Genel Müdürlüğü

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Bitkisel Üretim genel Müdürlüğü

Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü

Strateji Geliştirme Başkanlığı

Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü

Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü

Kalkınma Bakanlığı

İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü

Orman ve Su İşleri Bakanlığı

Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü

Meteoroloji Genel Müdürlüğü

Orman Genel Müdürlüğü

Su Yönetimi Genel Müdürlüğü

Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü

Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği

Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı

E D İ T Ö R L E R

Vedat MİRMAHMUTOĞULLARI (Başkan) GTHB Müsteşarı

Dr. Ferhat ŞELLİ (Koordinatör) GTHB Müsteşar Yardımcısı

Dr. Gürsel KÜSEK TRGM Genel Müdür V.

Mehmet ÖZGÜN TRGM Genel Müdür Yardımcısı

Dr. Metin TÜRKER TRGM Genel Müdür Yardımcısı

Bekir ENGÜRÜLÜ TRGM Daire Başkanı

Mehmet ÜNAL TRGM Koordinatör

Dr. İnci TEKELİ TAPGEM Koordinatör

Kemal PEKDOĞAN Mühendis

Timuçin ÜNLÜ Mühendis

Mehmet Bülent KOÇUŞAĞI Mühendis

KISALTMALAR

AR-GE : Araştırma ve Geliştirme

BİMKO : Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü

BÜGEM : Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü

BKK : Bakanlar Kurulu Kararı

CBS : Coğrafi Bilgi Sistemi

DSİ : Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü

ÇG : Çalışma Grubu

ÇŞB : Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

ÇYGM : Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü

ÇEMGEM : Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü

GKGM : Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü

GTHB : Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

GTS : Genel Tarım Sayımı

HİSG : Hayvan İçme Suyu Göletleri

IPCC : Hükümetler arası İklim Değişikliği Paneli

İDKK : İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu

İEUTK : İzleme Erken Uyarı ve Tahmin Komitesi

İÖİ : İl Özel İdareleri

KB : Kalkınma Bakanlığı

MGM : Meteoroloji Genel Müdürlüğü

MİGM : Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü

OGM : Orman Genel Müdürlüğü

OSİB : Orman ve Su İşleri Bakanlığı

RDK : Risk Değerlendirme Komitesi

STK : Sivil Toplum Kuruluşları

SGB : Strateji Geliştirme Başkanlığı

SYGM : Su Yönetimi Genel Müdürlüğü

TAKMÜSEP : Tarımsal Kuraklıkla Mücadele Stratejisi ve Eylem Planı

TKY : Tarımsal Kuraklık Yönetimi

TKYKK : Tarımsal Kuraklık Yönetimi Koordinasyon Kurulu

TAPGEM : Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

TEAE : Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü

TEMA : Türkiye Erozyonla Mücadele Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları

Koruma Vakfı

TİGEM : Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü

TKİKM : Tarımsal Kuraklık İl Kriz Merkezi

TOBB : Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği

TÜİK : Türkiye İstatistik Kurumu

TMO : Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü

TRGM : Tarım Reformu Genel Müdürlüğü

UNEP : United Nations Environment Programme

(Birleşmiş Milletler Çevre Programı)

TZOB : Türkiye Ziraat Odaları Birliği

VAB : Veri Akış Birimi

WMO : World Meteorological Organization (Dünya Meteoroloji Örgütü)

YAS : Yeraltı Suları

YÜS : Yerüstü Suları

İÇİNDEKİLER

1. GİRİŞ .............................................................................................................................. 1

2. DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE KURAKLIK RİSKİ .................................................... 3

3. TARIMSAL KURAKLIK TAHMİNİ ......................................................................... 13

4. AMAÇ VE STRATEJİ .................................................................................................. 22

5. TARIMSAL KURAKLIKLA MÜCADELE STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI

FAALİYETLERİ .......................................................................................................... 22

6. EKLER........................................................................................................................... 36

EK 1. KURAKLIK TANIMI VE İLGİLİ KAVRAMLAR .............................................. 37

EK 2. TARIMSAL KURAKLIK YÖNETİMİ VE GÖREVLERİ .................................. 38

2.1. Tarımsal Kuraklık Yönetimi Koordinasyon Kurulu (TKYKK) .......................... 38 2.2 İzleme, Erken Uyarı ve Tahmin Komitesi (İEUTK) ............................................. 39

2.3. Risk Değerlendirme Komitesi (RDK) .................................................................... 39 2.4. Veri Akış Birimi (VAB) ......................................................................................... 40

2.5. Çalışma Grupları (ÇG) .......................................................................................... 40 2.6. Tarımsal Kuraklık İl Kriz Merkezi (TKİKM) ...................................................... 40

EK 3. İLGİLİ YASALAR ................................................................................................. 43

EK 4. TARIMSAL KURAKLIKLA MÜCADELE VE KURAKLIK YÖNETİMİ

ÇALIŞMALARI HAKKINDA KARAR ............................................................... 44

EK:5. TARIMSAL KURAKLIK YÖNETİMİNİN GÖREVLERİ, ÇALIŞMA USUL VE

ESASLARINA DAİR YÖNETMELİK ................................................................. 48 EK 6. TABLOLAR: Kuraklık Kriter Tahminine Rehber Tablolar .............................. 53

EK:7. İL KURAKLIK EYLEM PLANI HAZIRLAMA KLAVUZU ............................. 60

TABLOLAR

Tablo 1. Türkiye Su Varlığı .................................................................................................8 Tablo 2. Türkiye’de Sektörlere Göre Su Kullanımı Ve 2023 Yılı Hedefi ...........................9

Tablo 3. Sulama Oranlarının Düşüklüğünün Nedenleri ................................................... 10 Tablo 4. 1991-2001 Genel Tarım Sayımları İşletme Büyüklük İstatistikleri .................... 10

Tablo 5. Türkiye Orman Varlığı (2005 - 2012)……............................................................12

Tablo 6. Tarım Yılına Göre (1 Ekim-30 Eylül) Türkiye Geneli Uzun Yıllar Yağış

Değişim Oranları. ............................................................................................................... 14

Tablo 7. Kuru Tarım Alanlarında Tarımsal İl Kuraklık Eylem Adımları ...................... 17

Tablo 8. Sulu Tarım Alanlarında Tarımsal İl Kuraklık Eylem Adımları ....................... 19 Tablo 9. GZFT Analizi (SWOT ANALİZİ)………………………………………………………..21

1

1. GİRİŞ

Son dönemlerde yoğunlaşarak gündemde olan ve “küresel ısınma” şeklinde dile

getirilen iklim değişiklikleri, günlük yaşamda pek çok sorunun kaynağı olarak gösterilmeye

başlanmıştır. Günümüzde etkisinin daha da artarak hissedildiği ileri sürülen iklim

değişikliklerinin kaynaklarının belirlenmesi, söz konusu değişikliklerin olumsuz etkilerinin

azaltılması veya ortadan kaldırılması amacıyla alınacak önlemlerin belirlenmesi açısından

büyük öneme sahiptir. Hükümetler arası iklim Değişim Paneli (Intergovernmental Panel for

Climate Change-IPCC) 1988 yılından bugüne kadar süren çalışmaları sonucunda iklimde

değişimin var olduğunu ve insan kaynaklı olduğunu ortaya koymuştur (IPCC,1990; IPCC,

2001; IPCC, 2007). Buna göre iklim değişikliği “karşılaştırılabilir bir zaman diliminde

gözlenen doğal iklim değişikliğine ek olarak, doğrudan yada dolaylı olarak ta küresel

atmosferin bileşimini bozan insan etkileri sonunda iklim de oluşan değişiklik “ biçiminde

tanımlanmıştır. Atmosferdeki birikimleri artmaya devam eden sera gazları nedeniyle,

kuvvetlenen sera etkisinin oluşturduğu küresel ısınma, özellikle 1980’li yıllardan sonra daha

da belirginleşmiş ve 1990’lı yıllarda en yüksek değerlerine ulaşmış ve son dönemlerde

artmaya devam etmiştir. Gelecekte hangi olumlu yada olumsuz sonuçların oluşabileceği

konusunda bize ışık tutabilecek somut deliller bulunmamakla birlikte bilim adamlarının bu

konuda yaptıkları değişik tahminler bulunmaktadır. IPCC tarafından 2030 yılı senaryolarına

göre artacak olan olası tehlikeler genelde; Sıcak hava dalgaları, orman yangınları, kuraklık,

şiddetli yağışlar, tropikal fırtınalar, tarım ve agro-kültür üzerinde etkiler şeklinde

sıralanmıştır.

İklimsel değişimin en önemli etkilerinden birisi olarak gösterilen Kuraklık, yağışın

uzun yıllar ortalamasından daha az gerçekleşmesi ile ortaya çıkan ve herhangi bir zamanda,

herhangi bir yerde meydana gelebilecek olan doğal bir iklim olayıdır. Ekstrem olaylar içinde

kuraklık genellikle yavaş gelişir, sıklıkla uzun bir süreklilik gösterir ve doğal afetler içinde

tahmini en zor olmasıyla birlikte etkileri çok geniştir. Günümüzde; dünyada, karşılaştığımız

küresel ölçekte en büyük sorunlardan birisi olan kuraklık, bugün gelinen nokta itibariyle

fiziksel ve doğal çevre, kent yaşamı, kalkınma ve ekonomi, teknoloji, tarım ve gıda, temiz su

ve sağlık olmak üzere hayatımızın her aşamasını etkilemektedir. Kuraklığın literatürlerde

tanımlanan dört çeşidi vardır. Meteorolojik Kuraklık: Uzun bir zaman içinde yağışın normal

değerlerinin altına düşmesi; Tarımsal Kuraklık: Toprakta bitkinin ihtiyacını karşılayacak

miktarda su bulunmaması; Hidrolojik Kuraklık; Uzun süren yağış azlığından dolayı kaynak

2

seviyeleri, yüzey akış ve toprak nemi gibi hidrolojik sistemde meydana gelen

değişimler; Sosyo-Ekonomik Kuraklık: Meteorolojik, tarımsal ve hidroljik etkilere bağlı

olarak ekonomik ürünlerin arz ve talebinde meydana gelen değişimi.

İklim değişikliği senaryoları ve bu senaryoların ortaya koyduğu beklentilere göre

gelecekte, atmosferde bir miktar ısınma, buna bağlı olarak buharlaşmanın artması, kar ve

yağmur yağışlarında mevsimlere göre olan mevcut dağılımın bozulması gibi dünyadaki

kullanılabilir su miktarını ve tarımsal üretimi olumsuz yönde etkileyecek değişiklikler

beklenmektedir. Bu nedenle, kuraklık ve sel bir arada düşünülmeli ve değerlendirmeler, bu

iklim olaylarına göre yapılmalıdır. Küresel ısınma ile birlikte yaşanması muhtemel tarımsal

kuraklıktan, sadece bir coğrafik bölgemizin etkileneceği gibi bütün bölgelerimizin de

etkilenmesi mümkündür. Artan dünya nüfusu, endüstrileşme ve refah düzeyinin artması, suya

olan ihtiyacı da artırmaktadır. Endüstride ve yerleşim alanlarında kullanılan su miktarındaki

artış, tarımda kullanılan su miktarında azalma anlamına gelmekte ve artan nüfusla birlikte

daha çok su kirlenmektedir. Bütün bu ifade edilen hususlar, tarım alanlarında kullanılan

suyun, daha etkin kullanımının bir zorunluluk olduğunu göstermektedir. Tarımsal kuraklık

sonucu, tarımsal üretimde düşüklük, ekonomik kayıplar, ekolojik dengenin bozulması, sosyal

yaşantının etkilenmesi kaçınılmazdır. Tarımsal kuraklığın olumsuz etkilerini azaltmak,

kuraklık olmadan önceki dönemlerde alınacak tedbirler ve kuraklığın yaşandığı dönemlerde

yapılacak doğru planlamalarla mümkündür. Bu nedenle, kuraklıktan önceki dönemde alınacak

tedbirler ve kuraklık yaşanırken atılacak adımlar ayrı ayrı planlanmalıdır. Yağışların

devamlılığını sağlayarak, su arzını artırmak elimizde olmasa da, kuraklıktan kaynaklanan

olumsuz etkileri azaltmak elimizdedir.

Sonuçta dünyadaki ve ülkemizdeki kuraklık yönündeki olumsuz iklim değişimleri ve

artan su talepleri kuraklık riskini göz önünde bulunduracak şekilde bir planlama ve yönetimi

gerekli kılmaktadır. Bu noktada içinde bulunduğumuz kuraklık, ulusal düzeyde konu ile ilgili

önlemlerin alınması açısından, bir çalışma yapılması ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Ayrıca,

Dokuzuncu Kalkınma Planı, Toprak ve Su Kaynaklarının Kullanımı ve Yönetimi Özel İhtisas

Komisyonu Raporunda, geleceğe dönük strateji başlığı altında kuraklık eylem planının

hazırlanması gerektiği ifade edilmiştir. Bu amaçla, ülkemizde yaşanması muhtemel tarımsal

kuraklığın etkilerini azaltmak ve bu hususta alınacak tedbirleri belirlemek için, ilk olarak,

ilgili bakanlıklar, üniversiteler, valilikler, yerel yönetimler ve sivil toplum kuruluşlarının

katılımıyla yapılacak çalışmalardaki koordinasyonu sağlamak ve bu çalışmalarda görev, yetki

3

ve sorumluluklara ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla, Bakanlar Kurulunun

2007/12477 sayılı “Tarımsal Kuraklıkla Mücadele İle Kuraklık Yönetimi Çalışmalarına

İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Karar’ı 07/08/2007 tarih ve 26606 sayılı Resmi Gazete’de

yayımlanmasının ardından “Türkiye Tarımsal Kuraklıkla Mücadele Stratejisi ve Eylem

Planı” Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın koordinatörlüğünde, ilgili tüm kurum ve

kuruluşların katkılarıyla 2008-2012 dönemi için hazırlanmış ve uygulamaya konulmuştur.

Ancak Bakanlığımızın 03/06/2011 tarih ve 639 sayılı Kanun Hükmünde Kararname gereğince

yeniden yapılandırılmasıyla Tarımsal Kuraklık Yönetimi içerisinde yer alan bazı kurumların

mülga olması ve yeni kurulan Genel Müdürlüklerin kurula dahil edilmesi zorunluluğu ortaya

çıkmıştır. Bu nedenle hazırlanan 2012/3191 sayılı Bakanlar Kurulu Karar’ı 6/6/2012 tarih ve

28315 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Sözkonusu Bakanlar Kurulu

Kararı’nda yapılacak çalışmaların koordinasyonu Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına

verilmiştir. Konu ile ilgili çalışmalar BKK’nın 5’inci maddesinin 4’üncü fıkrası uyarınca

hazırlanan, “Tarımsal Kuraklık Yönetiminin Görevleri, Çalışma Usul Ve Esaslarına Dair

Yönetmelik” 18/08/2012 tarihli ve 28388 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe

girmiştir. Zaman içerisinde değişen ve gelişen şartlara göre 2008-2012 dönemini kapsayan

Eylem Planı 2013-2017 yılları için yeniden güncellenmiştir.

Planın kabul edilebilirliği ve uygulanabilirliği açısından, tüm kamuoyu ve ilgili kurum

ve kuruluşların görüş ve eleştirilerinin programda yansıtılmasına özen gösterilmiştir. Doğanın

gizli tehlikesi olan kuraklıkla mücadele için, Bakanlığımız, ilgili diğer kamu kuruluşları ve

sivil toplum kuruluşlarının yapacağı çalışmalarda, yatırım veya araştırma programlarının

hazırlanmasında, kuraklık tedbirlerinin göz önünde bulundurulması açısından, bu Strateji ve

Plan belgesi yol gösterici olacaktır. Ayrıca, bu belge, kuraklıkla mücadelede en önemli

mekanizma olarak, illerin kendi dinamiklerine ve özel koşullarına uygun her il için “İl

Kuraklık Eylem Planı” hazırlanarak, bu planda yer alacak eylemlerin aktif olarak

uygulanmasını da öngörmektedir.

2. DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE KURAKLIK RİSKİ

İklim değişikliği ve kuraklık, bilinen en eski tarihlerden bu yana yaşanan bir doğal

olaydır. İklim değişiminin temel nedeni ise, aşırı CO2 birikimi nedeniyle atmosfer ve

okyanuslardaki sıcaklığın artması olarak tanımlanabilecek küresel ısınmadır. Küresel ısınma

ve bunun bir sonucu olan iklim değişikliği ve kuraklığın doğal faktörlerden çok, insanların

normalin üzerinde sera gazı salımı, toprak, su ve biyolojik kaynakların yanlış veya aşırı

4

kullanımı gibi olumsuz uygulamalarının etkisi ile meydana geldiği bilimsel olarak ortaya

konmuştur.

Yaklaşık 100 yıldır bilinen ve incelenmekte olan küresel ısınma, toplumun ilgisini

son 20 yıl içinde çekmeye başlamıştır. İlk kez 1979 yılında Dünya Meteoroloji Örgütü

(World Meteorological Organization-WMO) öncülüğünde "Birinci Dünya İklim

Konferansı" düzenlenmiş ve Konferansta, fosil yakıtlardan ve CO2 birikiminden

kaynaklanan küresel iklim değişikliği vurgulanmıştır. Daha sonra, Birleşmiş Milletler Çevre

Programı (UNEP) ve WMO’nun ortak girişimiyle 1988 yılında, Hükümetler Arası İklim

Değişikliği Paneli (Intergovernmental Panel on Climate Change-IPCC) kurulmuştur.1990

yılına gelindiğinde, Birleşmiş Milletler ve WMO öncülüğünde “İkinci Dünya İklim

Konferansı” düzenlenmiş ve aynı yıl yayımlanan 1. IPCC raporu tartışılmıştır. Konferans

sonunda, 37 ülke tarafından kabul edilen Bakanlar Deklarasyonu yayınlanmış ve bir iklim

değişikliği çerçeve sözleşmesi görüşmelerine ivedilikle başlanması kararı alınmıştır.

Konu ile ilgili ilk ciddi girişim ise, 5-12 Haziran 1992 tarihleri arasında Rio’da

düzenlenen Konferans olmuştur. Rio Çevre ve Kalkınma Konferansı sonucunda bir

Deklarasyon yayınlanmış ve Birleşmiş Milletler ve Avrupa Topluluğu ülkelerinin de içinde

bulunduğu 184 ülkenin taraf olduğu, atmosferde tehlikeli bir boyuta varan insan kaynaklı sera

gazı emisyonlarının, iklim sistemi üzerindeki olumsuz etkisini önlemeyi ve belli bir seviyede

tutmayı amaçlayan “Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi” 21 Mart

1994 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bugün itibari ile içinde ülkemizin de yer aldığı 188 ülke

ve Avrupa Birliği (AB) sözleşmeye taraftır. Bu Sözleşme kapsamında oluşturulan çalışma

grupları, belirlenen hedeflere ulaşılabilmesi için çeşitli öneriler ortaya koymuşsa da,

bunlardan CO2 ve öteki sera gazı emisyonlarının azaltılmasına yönelik yükümlülüklerin

gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasındaki paylaşımı, gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan

ülkelere maddi kaynak ve teknoloji transferi, gelişmekte olan ülkelere yapılacak olan kaynak

aktarımının biçimi konularında anlaşmazlık ortaya çıkmıştır.

Türkiye, 24 Mayıs 2004 tarihi itibari ile taraf olduğu Birleşmiş Milletler İklim

Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi kapsamında “Ulusal Bildirim” olarak adlandırılan ülkesel

raporu düzenli olarak Sözleşme Sekretaryası’na sunmakla yükümlüdür. Ulusal Bildirimin ilki,

Çevre ve Orman Bakanlığının koordinasyonunda ilgili bakanlıklar, üniversiteler ve sivil

toplum örgütlerinin de katkılarıyla hazırlanmış olup, 1 Kasım 2006 tarihinde düzenlenen ve

Başkanlığını Çevre ve Orman Bakanı’nın yaptığı İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu

5

(İDKK) tarafından onaylanarak, İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Sekretaryası’na

sunulmuştur. Söz konusu Rapor, Türkiye’deki sera gazlarının 1990-2004 dönemine ait

envanterini hazırlamayı, sera gazı emisyonlarındaki artışı hafifletmek için alınabilecek

tedbirleri analiz ederek ve iklim değişikliğinin ülkemizde yaratabileceği olası etkileri

değerlendirerek, uygulanabilecek tedbirleri ortaya koymayı, enerji politikası alternatiflerinin

iklim değişikliği üzerinde yaratacağı maliyet ve faydaları değerlendirmeyi, sahip olunan

bilimsel ve teknik potansiyel ile kurumsal altyapıyı geliştirmek ve sürekli bilgi akışı

sağlayabilmek için Türkiye’de bir bilgi ve veri ağı oluşturma kapasitesini geliştirmeyi

amaçlamıştır. Türkiye Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Koordinatörlüğünde UNDP ve tüm

Bakanlıkların paydaşlığında II Ulusal Bildirimi hazırlamış ve Kasım 2012 tarih itibarıyla

İDKK nın görüşlerine sunulmuştur. Kurulun onayından sonra II. Bildirim İklim Değişikliği

Çerçeve Sözleşmesi Sekretaryası’na sunulacaktır.

Rio Deklarasyonu sonrasında imzalanan diğer bir önemli belge ise, Kyoto

Protokolü’dür. Protokol sanayileşmiş ülke taraflarına bağlayıcı sera gazı salım sınırlama ve

azaltım yükümlülükleri getirmiştir. Protokolün ülkelerin onayına ve uygulamasına hazır hale

getirilmesi için gerekli ayrıntılı uygulama kuralları 2001 yılında Marakeş’ te gerçekleştirilen

7. Taraflar Konferansı’nda kabul edilmiştir. “Marakeş Uzlaşmaları” olarak adlandırılan bu

kurallar 2005 yılında Protokol’ün 1. Taraflar Toplantısı’nda onaylanmıştır. 16 Şubat 2005’te

yürürlüğe giren Kyoto Protokolü’ne Mayıs 2010 itibariyle 191 ülke ve Avrupa Birliği taraftır.

Protokole göre, taraf ülkeler insan kaynaklı CO2 ve diğer sera gazı salınımlarını 2008-2012

döneminde, 1990 düzeylerinin en az % 5 altına indireceklerdir. Anlaşmaya taraf olarak AB,

tek tek üye ülkeler açısından % 8'lik azaltma yükümlülüğü almışken, dünyanın en büyük sera

gazı salımını gerçekleştiren ülkesi Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Protokolün öngördüğü

% 7 oranında azaltma yükümlülüğünü kabul etmemiştir. Türkiye 5386 Sayılı Birleşmiş

Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesine Yönelik Kyoto Protokolüne Katılmamızın

Uygun Bulunduğuna Dair Kanun’un 5 Şubat 2009’da Türkiye Büyük Millet Meclisi’nce

kabulü ve 13 Mayıs 2009 tarih ve 2009/14979 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nın ardından,

katılım aracının Birleşmiş Milletlere sunulmasıyla 26 Ağustos 2009 tarihinde Kyoto

Protokolü’ne Taraf olmuştur. Protokol kabul edildiğinde BMİDÇS tarafı olmayan Türkiye,

EK-I Taraflarının sayısallaştırılmış salım sınırlama veya azaltım yükümlülüklerinin

tanımlandığı Protokol EK-B listesine dâhil edilmemiştir. Dolayısıyla, Protokol’ün 2008-2012

yıllarını kapsayan birinci yükümlülük döneminde Türkiye’nin herhangi bir sayısallaştırılmış

salım sınırlama veya azaltım yükümlülüğü bulunmamaktadır. G. Afrika-Durban 2011 yılında

6

yapılan Birleşmiş Milletler taraflar arası toplantıda 2020 yılına kadar uluslararası iklim

rejiminde bir boşluk yaşanmaması için Kyoto Protokolünün II. Yükümlülük Döneminin 1

Ocak 2013 tarihinde başlamasına ve yükümlülük döneminin 5 yıl (31/12/2017) veya 8 yıl

(31/12/2020) uzatılmasına karar verilmiştir. Türkiye Protokolün 2. yükümlülük döneminde de

herhangi bir sayısallaştırılmış sera gazı emisyonu sınırlama veya azaltım hedefi almayacağını

deklare etmiştir. Her yıl yapılmakta olan BMÇS taraflar toplantıları (COP), Türkiye’ den tüm

kurum ve kuruluş temsilcilerinden oluşturulan heyet tarafından aktif katılımla takip

edilmektedir.

Dünya Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi (WSSD) 10. yıldönümünde 20-22 Haziran

2012’de yine Rio de Janerio kentinde gerçekleştirildi. Ülkemizin de geniş bir heyet ile

katıldığı Kalkınma Zirvesinde İstediğimiz Gelecek“ başlıklı Sonuç Bildirgesi kabul edilmiştir.

Bildiride; ilim değişikliğinin günümüz en büyük problemi olduğu, özellikle gelişmiş ülkeler

başta olmak üzere tüm ülkelerin iklim değişikliğinin negatif etkilerine karşı savunmasız

olduğu ve tüm dünyanın iklim değişikliğinin artan etkileri, sürekli kuraklık ve ekstrem hava

olayları, deniz seviyesi gibi olayları şimdiden yaşadığı, bu nedenle iklim değişikliğine

şimdiden ve ivedi ve acil olarak öncelik verilmesi gerektiği önemle vurgulanmıştır.

Ülkemizde de İklim değişikliği çalışmaları gerek Bakanlık ve gerekse STK’ lar

tarafından önemli bir kamuoyu ile takip edilmekte, çeşitli toplantılar ve projelerle

desteklenmektedir. Bu konuda önemli çıkarılan bazı belge ve raporlar şunlardır: İklim

Değişikliği Strateji Belgesi (2010-2020), İklim değişikliği 1. Ulusal Bildirimi (2007), Ulusal

İklim Değişikliği Ulusal Eylem Planı (2011-2023), İklim Değişikliği Müzakere Kılavuzu,

Tarımsal Kuraklıkla Mücadele ve Eylem Planı (2008-2012).

IPCC tarafından 29 Ocak-1 Şubat 2007 tarihleri arasında Paris’ te gerçekleştirilen 4.

Konferans sonunda bir rapor yayınlanmış ve son dönemlerde iklim değişikliği konusunda son

veriler verilmiştir. Raporda;

Sanayi öncesi yaklaşık 280 ppm olan küresel CO2 konsantrasyonunun 2005

yılında 379 ppm’e yükseldiği ve 1995-2005 yılları arasında CO2 artışının yıllık

1.9 ppm olduğu,

Fosil kaynaklı yıllık CO2 salınımının 1990’lı yıllarda ortalama 6.4 milyar ton

iken, 2000-2005 yılları arasında bu rakamın 7.2 milyar tona ulaştığı,

Global atmosferik diazot monoksit konsantrasyonun ise, sanayi öncesi yaklaşık

270 ppb iken, 2005 yılında 319 ppb’ye ulaştığı,

7

Aletli ölçümlerin başladığı 1850’li yıllardan itibaren son 12 yılın (1995-2006)

11 yılının en sıcak yıllar arasında yer aldığı ve bir önceki raporda yayınlanan

100 yıllık (1901-2000) ortalama sıcaklık artış değerinin 0.6 °C (0,4 °C -0,8 °C)

iken, 1906-2005 periyodunda ise 0,74°C (0,56 °C - 0,92 °C) olarak

gerçekleştiği,

Küresel düzeyde ortalama deniz yüksekliği seviye artışının, 1961-2003 yılları

arasında yıllık bazda 1.8 mm (1,3 mm - 2,3 mm) iken, 1993-2003 periyodunda

ise yıllık 3.1 mm (2,4 mm - 3,8 mm) olarak hesaplandığı, belirtilmiştir.

IPCC Dördüncü Değerlendirme Raporunda Türkiye ile ilgili değerlendirmeler de

mevcuttur. Türkiye’nin de içinde bulunduğu Akdeniz Havzası’nda genel sıcaklık artışının 1-

2˚C’ye ulaşacağı, kuraklığın geniş bölgelerde hissedileceği ve özellikle iç kesimlerde sıcak

hava dalgalarının ve aşırı sıcak günlerin sayısının artacağı ifade edilmektedir. Türkiye’de ise

yıllık ortalama sıcaklığın gelecek yıllarda 2,5-4°C artacağı, Ege ve Doğu Anadolu

Bölgeleri’nde 4°C’ yi, iç bölgelerinde ise bu artışın 5˚C’yi bulacağı tahmin edilmektedir.

Gerek IPCC raporu, gerekse yürütülen bir dizi ulusal ve uluslararası bilimsel model

çalışmaları, Türkiye’nin yakın gelecekte daha sıcak, daha kurak ve yağışlar açısından daha

belirsiz bir iklim yapısına sahip olacağını ortaya koymuştur.

Ülkemizde 1959 – 1960, 2011 – 2012 tarım yılları arasındaki dönemde, yağışın en az

olduğu en kurak 1972 – 1973 tarım yılı olup, bunu sırayla 1993 - 1994, 2000 – 2001, 1988 –

1989, 2006 – 2007 tarım yılları takip etmektedir.

MGM tarafından, 1926 yılından bu yana ülkemizde 1600’ü aşkın noktada

meteorolojik ölçümler yapılmıştır. 2012 yılı itibariyle 667 noktada meteorolojik gözlem ve

ölçüm yapılmaya devam edilmektedir. Bu ölçümlere göre yıllık yağış ortalaması 643 mm

civarındadır.

Ülkemizde su kaynaklarının planlanması konusunda ise, 1980 yılına kadar temel

yaklaşım, sektörel bazda belli bir ihtiyacın karşılanması doğrultusunda, su kaynağının

geliştirilmesi ve suyun neden olduğu zararların önlenmesine yönelik sistemlerin tasarımı

şeklinde geliştirilmiştir. 1980’li yıllardan sonra ise hızlı kentleşme ve sanayileşme sonucu, su

kalitesi hızla bozulmaya başlamış, kullanılabilir su kaynakları giderek azalmıştır. Geçmişte,

sadece sulama amaçlı su tahsisi öncelikli iken, hızlı nüfus artışı ve sanayinin gelişimine

paralel olarak içme ve kullanma suyu ile sanayi suyu ihtiyacı da artmıştır. Yaklaşık 75 milyon

olan nüfusunun % 25’i kırsal alanda yaşayan ve bu nüfusu ağırlıklı olarak tarımla uğraşan

8

ülkemizin toplam alanının ancak % 1,3’ü sularla kaplı olan ülkemize yılda 501 milyar m³

yağış düşmekte olup, bunun % 37’sine karşılık gelen 186 milyar m³’ü akışa geçerek, 95

milyar m³’ü ekonomik olarak kullanılabilir forma dönüşmektedir. Ülke yüzeyine yılda düşen

ortalama 640-650 mm yağışa karşılık, ülkemizin yenilenebilir su potansiyeli 234 milyar m³

olup, bunun 41 milyar m³’ü yeraltı suları, 193 milyar m³’ü ise akarsulardan meydana

gelmektedir (Tablo 1).

Tablo 1. Türkiye Su Varlığı

Su Kaynağı

Yıllık Ortalama

Yağış (mm)

Su Miktarı

(milyar m3 /yıl)

Brüt Su

Potansiyeli

(milyar m3

/yıl)

Teknik ve

Ekonomik

Tüketilebilir

Potansiyel

(milyar m3 /yıl)

Yerüstü Suyu 193 98

Yurtiçi 646 501 186 95

Yurtdışı 7 3

Yeraltı Suyu 41 14

TOPLAM 112

Kaynak: DSİ ; www.dsi.gov.tr

Su zengini olmayan ülkemizde, kişi başına düşen yenilenebilir su potansiyeli, son

olarak belirlenen nüfusumuz göz önüne alındığında yaklaşık 3 500 m³’dür. Dünya ortalaması

olan 7 600 m³’ün yaklaşık yarısına karşılık gelen bu değer nedeniyle ülkemiz, su fakiri

olmamakla birlikte, su kısıtı bulunan ülkeler arasında sayılmaktadır. Kişi başına teknik ve

ekonomik olarak 1 500-1 735 m³ civarında kullanılabilir yıllık su miktarı düşen ülkemiz, su

azlığı yaşayan bir ülke konumundadır. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)’nun tahminlerine

göre, 2030 yılına kadar ülkemiz nüfusunun 100 milyona ulaşması durumunda, kişi başına

kullanılabilir su miktarı 1 000 m³’e düşecektir.

Su kaynakları açısından Türkiye, 25 hidrolojik havzaya ayrılmıştır. Bu havzaların

verimleri son derece farklı olup, toplam ülke potansiyelinin yaklaşık % 28’ine sahip olan

Fırat-Dicle havzaları verimlilik açısından ilk sırada yer almaktadır. Ayrıca, söz konusu

havzalardan Meriç-Ergene, Çoruh, Asi, Fırat-Dicle ve Aras havzalarında yer alan akarsuların

kolları, sınır aşan ya da sınır oluşturan sular kapsamında yer almaktadır.

Ülkemizde 28,0 milyon ha tarım arazisinin 26,6 milyon hektarı ekilebilir nitelikte

olup, bunun topoğrafik yapı itibarıyla 16,7 milyon hektarı sulamaya elverişlidir. Toprak

etütlerine göre bu sahanın 12,5 milyon hektarı sulanabilir niteliktedir. Ancak, bunun teknik ve

9

ekonomik olarak sulanabilecek kısmı 8,5 milyon ha olup, bu alanın 2011 yılı itibarıyla brüt %

66’sı sulamaya açılmıştır.

Ülkemizde sektörler itibari ile su kullanım oranları incelendiğinde, en büyük payın %

75 ile tarım sektörüne ait olduğu görülmektedir (Tablo 2).

Tablo 2. Türkiye’de Sektörlere Göre Su Kullanımı Ve 2023 Yılı Hedefi

YILLAR

Toplam

Kullanılan Su

Su Kullanıcı Sektörler

Sulama İçme-Kullanma Sanayi

Milyar m3 % Milyar m

3 % Milyar m

3 % Milyar m

3 %

1990 30,6 27 22,0 72 5,1 17 3,4 11

2000 39,3 35 29,3 75 5,8 15 4,2 10

2004 40,1 36 29,6 74 6,2 15 4,3 11

2023* 112,0 72,0 64 18,0 16 22,0 20

Kaynak: DSİ, 2011 (*) Hedeflenen rakamlar

Sulamaya açılan alanların % 53’ü barajlarda depolanan su ile sulanmaktadır. Resmi

olmayan verilere göre, ülkemizde yaklaşık 1,0 milyon ha alan halkın kendi imkanlarıyla

suladığı kabul edilmektedir.

Türkiye’de sulama sistemleri, yakın geçmişe kadar açık sistemler olarak tasarlanmakta

ve sulama alanlarının büyük bir bölümünde yüzey sulama yöntemleri kullanılmaktaydı. DSİ

tarafından işletmeye açılmış olan değerlendirme kapsamındaki mevcut sulamalarda kanal

tipleri hizmet ettikleri alana göre sınıflandırıldığında; sulamaların %39’u klasik kanal, %47’si

kanalet ve %14’ünde borulu şebekeden oluştuğu görülmektedir. Ülke geneline bakıldığında,

(DSİ+ Mülga Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü +Halk sulamaları), sulama sistemlerinin

yaklaşık olarak % 94’ünün açık kanal sistemleri, % 6’sının basınçlı sulama sisteminden

oluştuğu görülmektedir.

Sulamaya açılan alanlarda sulanan alanların değişimini en fazla etkileyen faktör, sulu

tarım kültürünün istenilen düzeyde geliştirilememesi ve çiftçilerin geleneksel tarım kültürü

alışkanlıklarından kolaylıkla vazgeçmemesidir. DSİ tarafında işletmeye açılan sulama alanları

değerlendirme sonuçlarına (2011) göre nadasa bırakma %14, yağışların yeterli olması

sebebiyle özellikle hububatta sulama yapılmama oranının %27 olması bu durumun en önemli

göstergelerindendir.

DSİ’nin yaptığı sulama değerlendirme sonuçlarına göre; sulamaya açılan alanların

sulanma Tablo 3’te verilmiştir.

10

Tablo 3. Sulama Oranlarının Düşüklüğünün Nedenleri

NEDENLER Oran(%)

1 Yağışların yeterli olması veya çiftçilerin yağışı yeterli görmesi 27

2 Sosyal ve ekonomik nedenler 27

3 Tarım alanlarının yerleşim, sanayi ve turizm alanına dönüşmesi vb. diğer etkenler 5

4 Nadasa bırakma 14

5 Su kaynağının yetersizliği 5

6 Elverişsiz topografya 3

7 Taban suyu yüksekliği 1

8 Tuzluluk ve sodyumluk 2

9 Bakım-Onarım yetersizliği 2

10 Sulanmayan Çayır-Mera alanı 5

Kaynak: DSİ, 2011

Bununla birlikte, vasıfları incelendiğinde tarım arazilerinin % 62’sinin % 12’den fazla

eğime sahip, dik, çok dik ve sarp arazilerden oluştuğu görülür. Bu araziler, yağışa bağlı olarak

tarımsal üretim yapılabilen ve kuraklığa son derece duyarlı arazilerdir.

Ülkemizde tarım arazilerinin en önemli sorunu, arazilerin küçük ve çok parçalı

olmasıdır. 2001 Genel Tarım Sayımı (GTS)’na göre, ortalama işletme büyüklüğü yaklaşık 61

da’dır ve işletme başına 5-6 parça arazi düşmektedir.

Tarım işletmelerinin % 85’i, 100 dekarın altında arazi varlığına sahiptir. Bu ise,

toplam tarım arazimizin yaklaşık % 42’sini oluşturmaktadır (Tablo 4).

Tablo 4. 1991-2001 Genel Tarım Sayımları İşletme Büyüklük İstatistikleri

İşletme

büyüklüğü

(dekar)

1991 GTS 2001 GTS

Toplam

işletme

sayısı

% Toplam

arazi %

Toplam

işletme

sayısı

% Toplam

arazi %

-5 251 686 6.34 667 059 0.28 178 006 5.89 481 987 0.26

5-9 381 287 9.61 2 511 091 1.07 290 461 9.61 1 952 471 1.06

10-19 752 156 18.96 10 042 501 4.28 539 816 17.86 7 378 022 4.00

20-49 1 274 609 32.13 38 668 961 16.49 950 840 31.46 29 531 619 16.02

50-99 713 149 17.98 46 750 693 19.94 560 049 18.53 38 127 032 20.68

100-199 383 323 9.66 49 216 633 20.99 327 363 10.83 43 884 395 23.81

200-499 173 774 4.38 46 487 432 19.82 153 685 5.09 42 075 497 22.82

500-999 24 201 0.61 14 982 493 6.39 17 429 0.58 11 218 554 6.09

1000-2499 10 266 0.26 13 856 621 5.91 4 199 0.14 5 476 930 2.97

2500-4999 1 930 0.05 6 538 082 2.79 222 0.01 695 541 0.38

5000+ 441 0.01 4 789 427 2.04 57 0.00 3 526 175 1.91

Türkiye 3.966.822 100.00 234.510.993 100.00 3.022.127 100.00 184.348.223 100.00

Kaynak: TÜİK, 2001

11

Kuraklığın giderilmesi, su temini ve rejimi açısından önem taşıyan ormanların; küresel

ısınma ve sera etkisine neden olan karbon için yutak görevi yapması, oksijen kaynağı olması,

su buharını yoğunlaştırarak yağış miktarını artırması, bitki-toprak-su dengesini düzenleyen

sistemler oluşturarak su ekonomisini ve su rejimini düzenlemesi, yeraltı sularının oluşmasını

ve zenginleştirmesini sağlaması, erozyonu önlemesi, toprağı koruması, rüzgarın hızını

azaltması gibi birçok işlev ve faydası bulunmaktadır.

Dünyada, bir ülkenin orman yönünden yeterli olması için alanının % 30’unun

ormanlarla kaplı olması gerekir. Ülkemiz orman varlığı yıllar itibariyle artış göstermektedir.

2010 yılı itibariyle toplam alanın % 27,2’si ormanlarla kaplıdır. Bu oran dünya normlarına

yakındır.

Ancak, Tablo 5 incelendiğinde, ormanlarımızın % 48’inin bozuk orman olduğu

görülmektedir. Bozuk ormanlarda ağaçlandırma, erozyon kontrolü ve rehabilitasyon

çalışmaları yapılarak verimli ormanlar haline dönüştürülmektedir. Verimsiz ormanlarımızın

bir bölümünde var olan taşlık, kayalık ve sığ toprak derinliği gibi toprak kısıtları bozuk

ormanların verimli orman haline getirilmelerini oldukça zorlaştırmaktadır. Ayrıca,

sürdürülebilir orman yönetimi kapsamında üretim, koruma, amenajman, silvikültür,

gençleştirme, orman yangınlarını önleme, söndürme ve rehabilitasyon çalışmaları

yapılmaktadır. Son yıllarda, orman yangınları ile mücadele için havuz-gölet ve su toplama

çukurunun sayısı 350 den 800’e çıkarılmıştır.

2012 yılı sonu itibariyle; yaklaşık 2 milyon 150 bin ha ağaçlandırma, bir milyon hektar

erozyon kontrolü ve 800.000 ha alanda ise yapay gençleştirme olmak üzere yaklaşık 3 milyon

900 bin ha alanda ağaçlandırma çalışmaları yapılmıştır. Ağaçlandırmanın yaygınlaştırılması

ve kent civarlarındaki yeşil sahaların artırılması amacıyla 1985 yılında başlatılan yeşil kuşak

ağaçlandırmaları kapsamında yaklaşık 150 bin ha alanda çalışılmıştır. Yeşil kuşak

ağaçlandırmaları 2008 yılından itibaren toprak muhafaza ve erozyon kontrolü çalışmaları

kapsamında yapılmaktadır. Bu çalışmalar, bu alanlardaki toprağın tutulması, erozyonun

önlenmesi ve kuraklık etkisinin azaltılması konularında önemli yararlar sağlamaktadır.

Su kaynakları açısından; havzaların yönetimi, rehabilitasyonu, verimlilik ve

potansiyellerinin korunması ve artırılması önem taşımaktadır. OGM’nün koordinatörlüğünde

farklı kurum ve kuruluşların katılımı ile Entegre Havza Rehabilitasyon projeleri

yürütülmektedir. Bu kapsamda yapılan projeler şunlardır:

12

Çoruh Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi (2012-2019)

Murat Havzası Rehabilitasyon Projesi (2012-2018)

2013 yılı ormancılık hedeflerinde ise; 250 bin hektar alanda ağaçlandırma,

rehabilitasyon, toprak muhafaza, çığ kontrolü ve mera ıslahı yapmak, fidan üretimindeki

hedefler ise 700 milyon adet fidan üretimi, 330 ton tohum üretimi gerçekleştirmektir.

Tablo 5. Türkiye Orman Varlığı (2005 - 2012)

Yıllar Orman

Formu

Toplam Verimli Bozuk

Hektar % Hektar % Hektar %

2005

Koru 15 439 595 73 8 940 215 42 6 499 380 31

Baltalık 5 749 152 27 1 681 006 8 4 068 146 19

Toplam 21 188 747 100 10 621 221 50 10 567 526 50

2009

Koru 16 305 210 76 9 494 322 44 6 810 888 32

Baltalık 5 084 573 24 1 478 187 7 3 606 386 17

Toplam 21 389 783 100 10 972 509 51 10 417 274 49

2010

Koru 16 662 379 77 9 782 513 45 6 879 866 32

Baltalık 4 874 712 23 1 420 324 7 3 454 388 16

Toplam 21 537 091 100 11 202 837 52 10 334 254 48

2012

Koru 17 260 592 80 10 281 728 47 6 978 864 32

Baltalık 4 417 542 20 1 276 940 6 3 140 602 15

Toplam 21 678 134 100 11 558 668 53 10 119 466 47

Kaynak: Orman Genel Müdürlüğü - Envanter Sonucu, 2012.

Bilindiği üzere, 2007 yılı içerisinde ülke genelinde büyük bir kuraklık yaşanmış, yaz

mevsiminin sıcak geçmesiyle de, kuraklığın etkisi artmış ve ülke tarımı bundan olumsuz

olarak etkilenmiştir. Kuraklığın ekonomik ve sosyal açıdan olumsuz etkilerinin belirgin bir

şekilde hissedilmesi, bu konuda bazı önlemlerin alınması gereğini ortaya çıkartmıştır.

Bu amaçla, ülkemizde yaşanması muhtemel tarımsal kuraklığın etkilerini azaltmak ve

bu hususta alınacak tedbirleri belirlemek için, ilk olarak, ilgili bakanlıklar, üniversiteler,

valilikler, yerel yönetimler ve sivil toplum kuruluşlarının katılımıyla yapılacak çalışmalardaki

koordinasyonu sağlamak ve bu çalışmalarda görev, yetki ve sorumluluklara ilişkin usul ve

esasları düzenlemek amacıyla, Bakanlar Kurulunun 2007/12477 sayılı “Tarımsal Kuraklıkla

Mücadele İle Kuraklık Yönetimi Çalışmalarına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Karar’ı

07/08/2007 tarih ve 26606 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş ve konu ile

ilgili çalışmalar yapılmıştır. Ancak Bakanlığımızın 03/06/2011 tarih ve 639 sayılı Kanun

Hükmünde Kararname gereğince yeniden yapılandırılmasıyla Tarımsal Kuraklık Yönetimi

13

içerisinde yer alan bazı kurumların mülga olması ve yeni kurulan Genel Müdürlüklerin kurula

dahil edilmesi zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Bu nedenle hazırlanan 2012/3191 sayılı Bakanlar

Kurulu Karar’ı 06/06/2012 tarih ve 28315 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe

girmiştir. Söz konusu Bakanlar Kurulu Kararı’nda yapılacak çalışmaların koordinasyonu Gıda

Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına verilmiştir. Konu ile ilgili çalışmalar BKK’nın 5’inci

maddesinin 4’üncü fıkrası uyarınca hazırlanan, “Tarımsal Kuraklık Yönetiminin Görevleri,

Çalışma Usul Ve Esaslarına Dair Yönetmelik” 18/08/2012 tarihli ve 28388 sayılı Resmi

Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Orman ve Su İşleri Bakanlığı bünyesinde ana hizmet birimi olarak “Su Yönetimi

Genel Müdürlüğü” kurulmuştur. Havza bazında kurak dönem su yönetimi ile ilgili yönetim

planlarını hazırlamak, bu planların uygulamasını takip etmek amacıyla da Su Yönetimi Genel

Müdürlüğü bünyesinde Kuraklık Yönetim Planlaması Şube Müdürlüğü kurulmuştur. Bu şube

görev ve sorumlulukları kapsamında 2015 yılına kadar 4 havza için, 2019 yılına kadar 12

havza için ve 2023 yılına kadar 25 havza için tüm sektörlerdeki su yönetimini kapsayacak

şekilde Kurak Dönem Havza Yönetim ve Eylem Planları hazırlanacaktır.

3. TARIMSAL KURAKLIK TAHMİNİ

Yağışların kaydedilen normal seviyelerinin önemli ölçüde altına düşmesi sonucu, arazi

ve su kaynaklarının olumsuz etkilenmesine, toprakta bitkinin ihtiyacını karşılayacak miktarda

suyun bulunmamasına ve hidrolojik dengede bozulmalara neden olan bir doğa olayı olarak

tarif edilebilen tarımsal kuraklığın algılanması ve mücadelesi, kuru ve sulu tarım alanlarında

farklılık arz etmektedir. Bu nedenle, kuraklık riski açısından kuru ve sulu tarım alanları ayrı

ayrı değerlendirilmektedir.

Kuru tarım alanlarındaki kuraklık riski, sulu tarım alanlarındakinden daha yüksektir.

Bu çerçevede, kuru tarım alanlarında alınacak tedbir ve önlemler büyük önem kazanmaktadır.

Ülkemizde kuru tarım alanlarının büyüklüğü de göz önüne alındığında, risk boyutu daha iyi

anlaşılmaktadır.

Kuraklık, öncelikle tarımsal üretimi etkileyecektir. Bu nedenle, olası kuraklık

döneminde, özellikle temel ürünlerin üretim tahminlerinin yapılması son derece önemlidir.

Ülkemizde 1959 – 1960 tarım yılından, 2011 – 2012 tarım yılına kadar, yıllık toplam yağış

miktarı esas alındığında, en kurak geçen yıl 1972 – 1973 tarım yılıdır. Bunu toplam yağışa

14

göre sırasıyla, 1993 – 1994, 2000 – 2001, 1988 – 1989, 2006 – 2007 tarım yılları takip

etmektedir. (Bkz. Tablo 6)

Tablo 6. Tarım Yılına Göre (1 Ekim-30 Eylül) Türkiye Geneli Uzun Yıllar Yağış Değişim Oranları.

Kaynak: MGM

Sulu tarım alanlarında ise, havzaya düşen yağışlarla baraj, gölet, YAS seviyeleri ve

akarsu akış debileri her an izlenerek sulama mevsimi başlangıcında, su miktarı belli

olacağından, sulanabilecek alan miktarı, bitki verimi ve rekoltesinin yıllık tahmini mümkün

olabilecek ve değişen koşullara göre tedbirlerin alınması kolay olacaktır. Yeraltı sularının

tümüyle kullanımı yerine kontrollü kullanımı, sulu tarımın kurak yıllarda sigortası olacaktır.

Sulu tarımda su kaynaklarının azalması, sulanacak alanı sınırlayacağından, verim

düşüklüğünün olması kaçınılmazdır. Ancak, uygun bitki türü seçimi ve başta damla sulama

olmak üzere modern basınçlı sulama yöntemlerinin kullanımının yaygınlaştırılması ile risk

minimize edilebilecektir.

Tarımsal kuraklığın ortaya çıkmasında esas olan parametreler yağış, sıcaklık, bitki su

tüketimi yanı sıra, toprağın su tutma kapasitesi, derinliği, su alma hızı, bünyesi ve yapısı gibi

özellikleri ile toprakta depolanan su miktarı olarak sıralanabilir.

MGM, uydu kanalıyla evapotransprasyon değerlerini hesaplama imkanına sahip olsa

da toprakların içerdiği nem miktarı ile su tutma kapasitesini etkileyen toprak bünyesi,

derinliği ve yapısına ilişkin kesin bilgiye sahip olunmamasından dolayı, yer çalışmalarına

ihtiyaç olacağından, halihazırda, bu verinin kullanılmasıyla tarımsal kuraklıkla ilgili sağlıklı

Türkiye Geneli 12 Aylık Toplam Yağışların

(1 Ekim-30 Eylül) Normaline Göre Artma Azalma Oranları

-1.2

-11.7

-7.5

30.8

-7.5

0.0

11.0

8.2

18.5 20.8

-6.4

-1.5

0.3

-25.8

-9.6

1.7

4.9

-3.4

6.4

-2.7

9.7

13.5

7.7

-9.7

3.8

-14.3

-3.0

3.0

16.9

-17.5

-2.9

-6.8

-2.2

-2.5

-21.0

18.0

3.2

0.8

15.5

7.3

-9.1

-17.9

22.7

0.8 2.6

-2.0

0.1

-14.5

-8.2

10.5

16.1

10.5

2.6

-30

-20

-10

0

10

20

30

40

1959

-60

1960

-61

1961

-62

1962

-63

1963

-64

1964

-65

1965

-66

1966

-67

1967

-68

1968

-69

1969

-70

1970

-71

1971

-72

1972

-73

1973

-74

1974

-75

1975

-76

1976

-77

1977

-78

1978

-79

1979

-80

1980

-81

1981

-82

1982

-83

1983

-84

1984

-85

1985

-86

1986

-87

1987

-88

1988

-89

1989

-90

1990

-91

1991

-92

1992

-93

1993

-94

1994

-95

1995

-96

1996

-97

1997

-98

1998

-99

1999

-20

2000

-01

2001

-02

2002

-03

2003

-04

2004

-05

2005

-06

2006

-07

2007

-08

2008

-09

2009

-10

2010

-11

2011

-12

Yıllar

Art

ma

Aza

lam

a O

ran

ı (%

)

15

sonuca ulaşılamayacaktır. Yine, UA ile toprak nemi tespit edilebilmekteyse de, yer

çalışmaları olmadan, bu yolla elde edilen verilerden kesin sonuç alınamayacaktır.

Tarımsal kuraklığın izlenmesinde önemli parametrelerden olan toprak neminin,

günümüzde elektronik olarak ölçülebilmesi ve sayısal ortamlara aktarılabilmesi kolaylığı

nedeniyle, illerde toprak neminin yerinde ölçüm ve raporlama ile yıllık ve aylık yağış

değerleri; uzun yıllar ortalama yağış ve sıcaklık değerleri; en kurak yıllar yağış, sıcaklık ve

verim değerleri; en yağışlı yıllar, yağış, sıcaklık değerleri ve uzun yıllar itibariyle ortalama

yağışa yakın yılların yağış, sıcaklık ve verim değerlerinin incelenmesi, geleceğe yönelik

tahminlere ışık tutacaktır.

Orta ve uzun dönemde MGM istasyonları ve günlük uydu görüntüleri yanında,

Türkiye detaylı toprak etütlerinin tamamlanarak, toprak neminin de ölçülmesinde yeterli rasat

istasyonunun devreye sokulması, gelecekte sağlıklı verilere ulaşılması ile erken uyarı

sistemine kavuşulacaktır. Böylece, tarımsal kuraklık indeksleri oluşturularak, bu indekslere

bağlı olarak yapılacak sınıflama ile izleme ve acil önlemlerin alınması daha da

kolaylaşacaktır.

Yukarıda da ifade edildiği üzere, tarımsal kuraklığın izlenmesinde en önemli unsurlar

yağış miktarı, yağışın mevsimlere dağılımı ve sıcaklık yanında, toprak nemi, profil derinliği,

bünyesi ve yapısıdır. Hâlihazırda, MGM istasyonlarından yağış ve sıcaklık değerleri temin

edilebilmektedir. Burada, ürünün ekim mevsimi başlangıcı olan Ekim ayı ve bitkinin çıkış ve

gelişmesini tamamladığı Kasım-Aralık-Ocak-Şubat-Mart-Nisan-Mayıs-Haziran aylarındaki

yağışlar çok önemlidir. Zira, kuraklık kriterlerinin değerlendirilmesi ve kuraklık kriter

analizinde, Ekim ayından başlanarak Haziran ayına kadar gerçekleşen yağış değerleri önemli

bir yer tutmaktadır.

Yukarıda belirtilen kapsamda, yağış ve toprak verileri kullanılarak kuraklığın eşik

seviyeleri kuru ve sulu tarıma göre ayrı ayrı tespit edilebilmektedir. Söz konusu eşik

seviyelerdeki eylem adımları, Tablo 7 ve 8’da yer alan kriterler çerçevesinde

belirlenebilmekte ve söz konusu eşik seviyelere göre kuraklık şiddetine dayalı olarak

yürütülmekte olan faaliyetler, normal koşullarda kuraklığa hazırlık, kuraklık alarm seviyesi,

acil eylem ile kısıtlama seviyeleri şeklinde sınıflandırılabilmektedir. Böylelikle, eşik

seviyelerin izlenmesi yoluyla, kuraklık kriz tahmini yapılabilmekte ve uygun tedbirlerin

16

uygulamaya konması sağlanabilmektedir. İl Kuraklık Eylem Planları’nın, söz konusu eşik

seviyeler temelinde hazırlanması öngörülmektedir.

17

Tablo 7. Kuru Tarım Alanlarında Tarımsal İl Kuraklık Eylem Adımları.

NORMAL KOŞULLARDA

K U R A K L I K E Y L E M İ

1. ADIM

KURAKLIĞA HAZIRLANMA

2. ADIM

KURAKLIK ALARMI

3. ADIM

ACİL EYLEM

4. ADIM

KISITLAMA

İl Yıllık yağışı, uzun yıllar il yağış

ortalamasına yakın veya üzerinde, yeraltı ve yerüstü su seviyeleri

yeterli.

İl yıllık yağışı, uzun yıllar il yağış

ortalamasından az, yeraltı ve yerüstü su seviyeleri düşme

eğiliminde, Eylül-Ekim yağışları

azalan seyirde. (TKYKK kararı)

İl yıllık yağışı, uzun yıllar il

yağış ortalamasından az yeraltı ve yerüstü su seviyeleri

düşüyor. Eylül-Ekim-Kasım-

Aralık yağışı kurak yıllara paralel. (TKYKK kararı)

İl yıllık yağışı, uzun yıllar

il yağış ortalamasından az. Yeraltı ve yerüstü su

seviyeleri düşüyor. Ekim-

Kasım-Aralık-Ocak-Şubat-Mart yağışı en

kurak yıla yaklaşıyor.

(TKYKK kararı)

İl yıllık yağışı, uzun yıllar il yağış

ortalamasından çok az, yeraltı ve yerüstü su seviyeleri düştü. Ekim-

Kasım-Aralık-Ocak-Şubat-Mart-

Nisan-Mayıs-Haziran yağış toplamları en kurak yıl düzeyinde.

(TKYKK kararı)

Alınması Gereken Önlemler Alınması Gereken Önlemler Alınması Gereken Önlemler Alınması Gereken

Önlemler

Alınması Gereken Önlemler

1- 1-İl kuraklık eylem planının

geliştirilmesi ve sürekliliğinin sağlanması,

2- 2-Yasalar, yönetmelikler ve

tüzüklere göre çalışmalar gözden

geçirilerek eksikliklerin tamamlanması,

3- 3-Çiftçi kayıt sistemlerinin devamlı

geliştirilmesi, 4- 4-Kuraklık erken uyarı

sistemlerinin geliştirilmesi,

5- 5-Mera, yaylak ve kışlaklarda Mera

Islahı ve Amenajman Projeleri uygulamalarına devam edilmesi,

6- AR-GE çalışmaları;

a- Kuraklıktan daha az etkilenen tür ve çeşitlerin geliştirilmesi,

b- Su hasadı, teknik ve

teknolojilerinin geliştirilmesi, c- Bölgelere göre ürün deseninin

belirlenmesine yönelik çalışmaların

1- 1-Toplumun farkında olmasını

başlatma, eğitim-yayın-yayım, 2- 2-Tarımsal Kuraklık Eylem Planı

İl üyelerinin, kurumsal plan

görevlerini gözden geçirmeleri,

3- 3-Kuraklığa dayanıklı çeşitlerin tohumluk ihtiyacının tespiti ve

tedariki,

4- 4-Toprakta suyun muhafazasını sağlayacak toprak işleme

tekniklerinin uygulanması, kontür

sürüm,

5- 5-Kuru şartlarda yapılan hububat yetiştiriciliğinde verim miktarı

ülke ortalamasının çok altında

olan alanların, ekim dışı bırakılması,

6- 6-Yazlık ekimlerde “minimum

işlemeli tarım” uygulamasına geçilmesi ve desteklenmesi,

7- 7-Kuraklık ve riskleri konusunda

1- 1-Kuraklık Planını test etmek

ve duyurmak, 2- 2-Eğitim-yayın ve yayımla

bilinçlendirme,

3- 3-Tarladan bitki çıkışlarının

takibi, sorun varsa alternatif ürün ekimi,

4- 4-Topraktaki nemin takibi ile

bilgi akışının sağlanması, 5- 5-Toprağın su tutma

kapasitesinin artırılması için

organik gübre kullanımının

arttırılması, 6- 6-Topraktaki nemi korumak

için malç kullanılması,

7- 7-Sürdürülebilir, uygun arazi yönetiminin uygulanması,

1- 1-Mevcut ekim

alanlarında, bitki çıkış ve gelişme oranlarının

tespiti,

2- 2-Ürün tahminlerinin

yapılması, 3- 3-Alternatif ürün

çeşitlerinin planlaması,

4- 4-Ürün kayıplarının hesaplanması,

5- 5-Kısıtlama ve

yasaklamaların yerine

getirilmesi, 6- 6-Hububat yetiştiriciliği

yapılan alanlarda korunga,

fiğ gibi yem bitkilerinin devreye sokulması,

7- 7-Mera, yaylak ve

kışlaklarda otlatma planlaması uygulanması,

8- 8-Toprak nemi ölçümleri

1-Tarımsal Kuraklık Yönetimi

Koordinasyon Kurulunun Acil Eylem

uygulama kararı,

2-Tarımsal Kuraklık İl Kriz

Merkezlerince Acil Eylem Planının

uygulanmaya konulması ve görev

dağılımının yapılması, 3-Eylem planının mali portresi

çıkarılarak, ek ödenek tespiti

4-İl Teknik Çalışma grupları

oluşturularak konular itibariyle görev

dağılımının sağlanması,

5-Yem bitkisi ekilişleriyle elde edilen

kuru otun iyi şartlarda saklanması,

6-Meralardan en iyi şekilde yararlanma

şartlarının belirlenmesi,

7-Sap-saman ve anız artıklarının

depolama şartlarında saklanması,

8-Anızı yakmadan, anız parçalama makinelerinin kullanılmasının

sağlanması,

9-Tarım ürünlerinin yangına hassas

dönemlerinde gözetleme ve müdahale

18

hızlandırılması,

d-Kontrollü şartlarda çalışarak

simülasyon çalışmaları ve

modellemeler yapılması, e- CBS ve UA sistemlerinin

izleme, değerlendirme

çalışmalarında daha yoğun kullanılması ile ilgili çalışmaların

hızlandırılması,

f- Sonuçların üretici şartlarında

deneme, demonstrasyonlarının yapılarak farkında lığın yaratılması,

8- Havza yağış sularının toprağa,

yeraltına verilmesi için havza erozyon kontrol çalışmaları ile

yamaç arazilere ve derelere kuru taş

sekiler yapımının yaygınlaştırılması,

9- Meyilli arazilere sekileme

yapılması,

10- Bütün korumasız tepelerin ağaçlandırılması,

11- Arazi kullanım planlaması;

Eğimli alanlara ekilecek bitkiler,

Kuru alanlara ekilecek bitkiler,

Sulu alanlara ekilecek bitkilerin

belirlenmesi,

Arazi kullanım planlarının katılımcı

bir yaklaşımla yapılması ve bu

planlarda belirlenen kullanımlara

aykırılıkların önlenmesi

yazılı ve görsel basının

bilgilendirilmesi,

8- 8-Toprak neminin periyodik

tespiti ve izlenmesi

yapılarak, bilgi akışının

sağlanması,

9- 9-Meraların yetersizliği

halinde hayvanların geçici alternatif hayvan

otlaklarına nakli,

10- 10-Kuraklıktan zarar gören alanlar ile zarar

görenlerin tespiti,

11- 11-Süne mücadelesiyle

ilgili gerekli tedbirlerin alınması,

12-Kış ve feyezan suları

ile bahar sulaması yapılması,

ekiplerinin hazır bulundurulması,

10-Orman yangınlarında alınan

tedbirlerin en üst düzeye çıkarılması,

11-Hayvan yem ihtiyacı ve temin

edilecek yerlerin belirlenmesi ve ikmali,

12-Ürün üretim tahminlerinin yapılması,

13-Kuraklığa maruz kalan üreticilerin

borçlarının ertelenmesi, düşük faizli

kredi verilmesi, desteklenmeleri, tohum

ihtiyaçlarının karşılanması ve diğer

yardımların yapılması,

14-Zorunlu ihtiyaç halinde yapılan tespitlere göre tahıl yardımı yapılması,

15-Kuraklık nedeniyle ortaya çıkan gıda,

geçim ve ekonomik sıkıntılar sonucu

oluşan sosyal huzursuzlukların en aza

indirilmesi için kamu ve sivil toplum

kuruluşları ile ortak çalışmaların

yapılması,

1. 16-Uygulamalarda ortaya çıkacak

kanuni sıkıntıları tespit ederek, çözüm

önerileriyle birlikte ilgili makamlara

bildirmesi. 17-Kurak dönem ve bölgelerin arıcılara

bildirilmesi ve gerekli tedbirlerin

alınması,

19

Tablo 8. Sulu Tarım Alanlarında Tarımsal İl Kuraklık Eylem Adımları

NORMAL KOŞULLARDA

K U R A K L I K E Y L E M İ

1. ADIM

KURAKLIĞA HAZIRLANMA

2. ADIM

KURAKLIK ALARMI

3. ADIM

ACİL EYLEM

4. ADIM

KISITLAMA

Yıllık yağış, uzun yıllar il

ortalamasının üzerinde veya yakın

değerde, su stokları yeterli, su kalitesi normal, akarsu akış debileri yeterli.

Yıllık yağış, uzun yıllar il

ortalamasından az. Ekim-Kasım yağışı

azalan seyirde. Akarsu, baraj ve göletler ile yeraltı su seviyesi azalma

eğiliminde. Su arzı talebin altında.

(TKYKK kararı)

Yıllık yağış, uzun yıllar il

ortalamasından az. Ekim-Kasım-

Aralık yağışı kurak yıllara paralel. Yeraltı ve yerüstü su

kaynaklarında azalma. Su arzı

talepten az.

(TKYKK kararı)

Yıllık yağış, uzun yıllar il

ortalamasından az. Ekim-Kasım-

Aralık-Ocak-Şubat-Mart-Nisan yağışı en kurak yıla yakın.

Yerüstü ve yeraltı su

kaynaklarının seviyesi azaldı. Su

arzı, talebi karşılamıyor.

(TKYKK kararı)

Yıllık yağış, uzun yıllar il

ortalamasının çok altında, kurak

yıllar seviyesinde. Kasım-Aralık-Ocak-Şubat-Mart-Nisan-Mayıs-

Haziran yağışları en kurak yıllar

düzeyinde, yerüstü ve yeraltı su

kaynakları seviyesi yetersiz. Su

arzı, talepten oldukça az.

(TKYKK kararı)

Alınması Gereken Önlemler Alınması Gereken Önlemler Alınması Gereken Önlemler Alınması Gereken Önlemler Alınması Gereken Önlemler

1- İl kuraklık eylem planının

geliştirilmesi ve sürekliliğinin

sağlanması,

2- Yasalar, Yönetmelik ve Tüzüklere

göre çalışmalar gözden geçirilerek

eksikliklerin tamamlanması,

3- İl Mali kaynaklarının acil ve acil

olmayan koşullar için belirlenmesi,

4- Yeraltı ve yerüstü su kaynaklarının envanter kaydı ve ölçümlerinin

devamlılığı ile arz talep dengesinin

takibi ve sürekliliğinin saptanması,

ayrıca bu kaynaklara zarar

verenlere yaptırım uygulanması,

5- ÇATAK programının kapsamının

genişletilerek, ilk etap da sorunlu

alanlarda uygulamaya geçilmesi,

6- Devlet yatırımlarında, açık kanal

sulama şebekelerinin terk edilerek,

basınçlı sulama tesislerinin,

yaygınlaştırılması, 7- Sulama sistemlerinde su dağıtım

1- Su kaynakları ve günlük tüketim

miktarlarının izlenmesi

2- Etkin bir sulama yönetiminin

sağlanması,

3- Su kalitesini izleme,

4- Suyun tasarruflu kullanılması

konusunda farkındalığın

sağlanması ve halkın

bilinçlendirilmesi, 5- Eğitim-yayım-yayın çalışmaları,

6- Suyun iletimin de kaçakların

önlenmesi,

7- HİSG (Hayvan içme suyu göleti)

ile mera su ihtiyaçlarının

karşılanması,

8- Su tüketimi az olan ve kuraklığa

nispeten dayanıklı tür ve çeşitlerin

yetiştiriciliğinin teşviki,

9- Münavebeli ürün yetiştiriciliğinin

yaygınlaştırılması ve münavebede

su tüketimi az olan bitkilere yer verilmesi,

1- İller tarafından hazırlanan

kuraklık eylem planını

duyurmak,

2- Suyun tasarruflu kullanılması

konusunda farkındalığın

sağlanması ve halkın

bilinçlendirilmesi

3- Eğitim-yayın-yayım

çalışmaları, 4- Su kullanma planlarının

yapılması ve uygulanması,

5- Kısıntılı sulama programların

yapılarak gece sulamaları ve

rotasyonla sulamanın

sağlanması,

6- Su ürünleri yetiştiriciliğinde

daha az su kullanımını

temin etmek amacıyla,

suyun oksijenlendirilme

sistemlerinin kullanımının sağlanması,

1- İzleme Planında her su

kaynağı miktarı ve kullanıcı

talepleri değerlendirilerek ürün

ekimlerinde suyun miktarına

göre ürün çeşidi önerileri ile

ana kanal, yedek kanal ve

tersiyerlere verilecek su

miktarının belirlenmesi ve

çiftçilerin yönlendirilmesi, 2- Sulama yönetiminde alınacak

tedbirlerin belirlenerek su

kullanıcılarına duyurulması

3- Kısıntılı sulama programların

yapılarak gece sulamaları ve

rotasyonla sulamanın

sağlanması,

4- Kısıntılı sulama

uygulamasında kullanıcılarla

ilgili ortaya çıkacak

problemlerin takip edilmesi ve

1- Tarımsal Kuraklık Yönetimi

Koordinasyon Kurulunun Acil

Eylem uygulama kararı,

2- Tarımsal Kuraklık İl Kriz

Merkezince Acil Eylem

Planının uygulamaya

konulması ve görev

dağılımının yapılması,

3- Kısıntılı sulama ve su tasarrufunu sağlayan sulama

yöntemlerinin uygulanması,

4- Harcanan su miktarına göre

ücretlendirme yapılması,

5- Yeraltı su rezervinin, su

bütçesi göz önünde

bulundurularak kontrollü

kullanımının sağlanması,

6- HES’lerden sağlanacak

enerji ihtiyacının diğer enerji

kaynaklı santrallerden

sağlanması, bu rezerv alanlarındaki suyun geçici

20

programlarının hazırlanması ve

sulama zamanı planlarının

yapılması,

8- Devam eden gölet, baraj ve sulama

tesis inşaatlarının bitirilmesi,

9- Yeni yatırım projelerinin

uygulamaya konulmasının

hızlandırılması,

10- Arazi kullanım planlarının

tamamlanması ve bu planlara

uygun olarak tarım arazilerinin

tarım dışı amaçlı kullanımının önlenmesi,

11- DSİ tarafından veya muvaffakatı

ile YAS kuyularının uygun

yerlere açtırılması, mevcutların

ıslahı, ruhsatsız kuyuların iptali,

12- Basınçlı sulama yöntemlerinin

yaygınlaştırılması için kırsal alt

yapının güçlendirilmesi,

13- Su kalitesinin izlenmesi,

14- Tarla içerisindeki su kayıplarını

asgariye indirmek için damla

sulama sistemlerini kuracak

çiftçilerin desteklenmesi

10- Sulu alanlarda sulama

programlarına titizlikle uyulması,

11- Su kullanma planlarının yapılması

ve uygulanması,

7- Yetiştiricilik tesislerinde

suyun birden fazla

kullanımını sağlayacak

arıtım v.b alt sistemlerin

geliştirilmesi ve tesis

edilmesi,

8- Drenaj ve atık suların

arıtılarak sulamada

kullanılması

çözümlenmesi

5. Rezerv alanlarındaki su

miktarının tespitiyle

kullanıcılara yıl içerisinde,

verilecek suyun önceden

bildirilmesi, hatta ana ve

yedek kanallara verilecek

suyun belirlenmesi,

6. Şekerpancarı yetiştirilen

alanlarda Türk Şeker Şirketi

ile protokol yapılarak

kısıntılı sulama yapılması ve ekim nöbetinin 5yıla

çıkarılmasının temini,

7. Ruhsatsız alanlarda çeltik

ekimine kesinlikle izin

verilmemesi,

8. Bitki ve hayvan hastalıklarına

ve zararlılara karşı gerekli

tedbir ve mücadelenin

yapılması,

9. Damla sulama yöntemi ile

sulama yapan çiftçilerin bakım onarım giderlerinin

desteklenmesi

olarak tarıma verilmesi,

7- Az su tüketen bitkilerin

yetiştirilmesi,

8- İkinci ürün ekimine izin

verilmemesi,

9- Suyun öncelikle sabit

tesislere (meyve bahçeleri

vb) verilmesi

10- Su ürünleri yetiştiriciliğinde

daha az su kullanılarak, daha

fazla balık üretimini

sağlayan kapalı devre yetiştiricilik sistemlerinin

geliştirilmesi

11- Daha az suya ve oksijene

ihtiyaç duyan, sazan, yayın

gibi türlerin yetiştiriciliğinin

yaygınlaştırılması,

12- Arıcılıkla ilgili gerekli

tedbirlerin alınması

21

Tablo 9. GZFT Analizi1 (SWOT ANALİZİ)

GÜÇLÜ YÖNLER:

G1. Tarımsal kuraklıkla mücadelede gerekli verilerin

toplanması ve tekniklerin geliştirilmesi konusunda

deneyim ve kurumsal yapıya sahip olmamız

G2. Çevre ülkelere göre ülke nüfusunun ihtiyacını karşılayabilecek yeterlikte toprak ve su kaynağı

varlığı

G3. Akarsuların büyük bölümünün topraklarımızda doğması

G4. Konu ile ilgili gerekli eğitim ve yayım

faaliyetlerini yerine getirecek kurulu bir yayım teşkilatının bulunması

G5. Sulama konusunda örgütlenmiş sulama

kooperatiflerinin bulunması

G6. Kullanılamayan potansiyelin sektörel kalkınmaya ivme kazandıracak nitelikte olması

G7. Kuraklık izleme bilgi altyapısı ve yönetim

sisteminin olması, G.8 Planlaması tamamlanmış ama henüz inşaatı

başlamamış sulama projelerinin planlamalarının

revize edilerek kapalı sisteme çevriliyor olması, G.9 Tarımsal sulamada modern sulama sistemlerine

geçişte yeterli desteğin (teşvik) verilmesi.

G.10 Su kaynaklarının havza bazlı yönetilmesi ve

planlanmasına yönelik çalışmalar.

ZAYIF YÖNLER:

Z.1. Ülkesel ölçekte kuraklık erken uyarı ve izleme bilgi altyapısı ve yönetim sisteminin

olmayışı,

Z.2.Tarımdaki işletme yapısının küçük ve çok

parçalı olması Z.3. Tarımsal toprak ve su kaynaklarının havza

temelli yönetilememesi

Z.4. Toplam alan içerisinde sulanabilir alanın düşük olması nedeniyle üretimde yağışlara

bağımlılık

Z.5. Hızlı kentleşme ve sanayileşmenin neden olduğu doğal kaynak aşınımı ve kirliliğin

bulunması

Z.6. Konu bazlı Ar-Ge sayısının az olması

Z.7. Tarımsal üretimde kullanılan geleneksel üretim teknikleri ve kullanımındaki ısrar

Z.8. Su yönetiminin, kuraklık şiddetine göre

belirlenecek eşik değerler ve bunlara bağlı ileriye yönelik önlemleri esas alan risk yönetimi

yerine kurak dönemlerde kriz yönetimi şeklinde

sürdürülmesi Z.9. Su yönetimi ile yetkilendirilmiş

kuruluşların fazla olması

FIRSATLAR:

F1. Türkiye’nin değişik coğrafi ve iklim bölgelerini

içinde bulundurması.

F2. Kuraklığa dayanıklı veya toleranslı çeşitler geliştirmek açısından zengin genetik materyal

F3. Toplumun her kesiminde konunun öneminin fark

edilmiş olması F4. Daha az su kaynağına ihtiyaç duyan modern

tarımsal tekniklerin varlığı ve bu tekniklerin

ulaşılabilirliği

TEHDİTLER:

T.1.Türkiye’nin küresel ısınmadan en fazla

etkileneceği tahmin edilen Akdeniz

Havzası’nda yer alması. T2. Hızlı nüfus artışı ve sanayileşme sonucu

tarım dışı su kullanım talebinin hızla artması .

T3. Doğal kaynak aşınımı ve sonucunda ortaya çıkan kirlilik

T4. Tarım işletmelerinin küçük ve parçalı oluşu

T.5 Su ve toprak yönetimine ilişkin görev ve

yetkilerin farklı bakanlıklarda olması

1

GZFT analizi sonuçları, GTHB koordinatörlüğünde Tarımsal Kuraklık Eylem Planı

Hazırlama Grubu’nda yer alan kurum ve kuruluşların katkıları sonucunda elde edilmiştir.

22

4. AMAÇ VE STRATEJİ

Tarımsal kuraklıkla mücadele stratejisinde temel amaç, kamuoyunun bilinç düzeyini

artırarak tüm paydaşların sürece dahil edilmesiyle arz ve talep yönetimini de dikkate alarak,

çevresel açıdan sürdürülebilir tarımsal su kullanım planlaması ile kuraklığın yaşanmadığı

dönemlerde ileriye dönük gerekli bütün tedbirlerin alınmasını; kriz dönemlerinde ise, etkin bir

mücadele programını uygulayarak kuraklığın etkilerinin asgari düzeyde kalmasını

sağlamaktır.

Tarımsal kuraklıkla mücadelede temel strateji, yeterli kapasiteye ulaşmış kurumsal

bir yapıyı geliştirmek, mücadeleyi bütüncül ve kapsamlı bir plan kapsamında yapılır hale

getirmek ve tarım sektörünün kuraklıktan en az etkilendiği bir yapıya ulaşmaktır.

Söz konusu amaç doğrultusunda, kuraklıkla mücadele faaliyetlerinin, tarım sektörünü

etkileyen diğer afetlerle mücadele faaliyetlerini tamamlayıcı nitelikte yürütülmesine öncelik

verilecek; konu ekonomik, sosyal ve toplumsal açıdan bütüncül bir yaklaşımla ele alınacak;

toplumun bütün bireyleri, sivil toplum kuruluşları ve ilgili tüm kamu kurum ve kuruluşlarının

kuraklıkla mücadele konusunda katkı ve katılımı esas alınacaktır.

Ayrıca, ilgili kuruluşların sorumlu oldukları tedbirlerin, yıllık iş programlarında yer

alması ve bu tedbirlerin gerçekleştirilmesi amacıyla, bütçelerinde gerekli kaynakların tahsis

edilmesine özel önem verilecektir.

5. TARIMSAL KURAKLIKLA MÜCADELE STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI

FAALİYETLERİ

Eylem Planında yer alan faaliyetler, yukarıda belirtilen strateji temelinde, temel

gelişme eksenleri ve öncelikler kapsamında gruplanarak hazırlanmıştır.

1. Kuraklık Risk Tahmini ve Kriz Yönetimi

Tarımsal kuraklık tahminine dayalı kriz yönetimi uygulanacaktır.

23

2. Sürdürülebilir Su Arzının Sağlanması

Potansiyel su tutma kapasitesi artırılacaktır.

Su iletim kanalları modernize edilecek, su depolama ve iletim kanallarının

idame ve yenileme yatırımları zamanında yapılacaktır.

Atık suların toplanması ve arıtılmış atık suların, tarım ve sanayide tekrar

kullanımına yönelik tedbirlerin alınması sağlanacaktır.

Yeraltı sularının etkin yönetimi sağlanacaktır.

Toprakta bulunan suyun muhafazasını artıran arazi kullanım teknikleri

geliştirilecek, en önemli doğal su deposu olan toprakların korunması ve

geliştirilmesine yönelik arazi kullanım planlamaları yapılacaktır.

3. Tarımsal Su Talebinin Etkin Yönetimi

Belirlenen Tarım havzalarında, tarımsal ürünlerin en uygun yetişme alanları, su

varlıkları da dikkate alınarak tespit edilip tarımda suyun etkin kullanımı

sağlanacaktır.

Sulama iletim sistemleri modernize edilecektir.

Tarımsal amaçlı yeraltı sularının etkin kullanımı sağlanacaktır.

Bitkisel üretim, hayvansal üretim, arıcılık ve yurtiçi su ürünleri yetiştiriciliği

de dahil olmak üzere kuraklıktan en fazla etkilenen sektörlere ve üretimlere

yönelik, üretim yönlendirilmesine dönük teşvik programları oluşturulacaktır.

Bitkisel ve hayvansal üretim politikaları kuraklık riski göz önüne alınarak

uygulanacaktır.

4. Destekleyici Ar-Ge Çalışmalarının Hızlandırılması ve Eğitim/Yayım

Hizmetlerinin Artırılması

Kuraklıkla mücadeleyi destekleyici Ar-Ge çalışmaları hızlandırılacaktır.

Başta çiftçiler olmak üzere ilgili kesimlere yönelik eğitim ve yayım hizmetleri

artırılacaktır.

5. Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesi

Tarımsal kuraklıkla etkin mücadele için gerekli yasal düzenlemeler yapılacak

ve kurumsal yapılanma güçlendirilecektir.

Orman dışı yangınlarla mücadelede gerekli kurumsal kapasite geliştirilecektir.

24

5.1. Kuraklık Risk Tahmini ve Kriz Yönetimi

Öncelik / Tedbir Sorumlu Kuruluş İşbirliği Yapılacak

Kuruluşlar

Başlama Yılı -Bitiş

Yılı Yapılacak İşlem ve Açıklamalar

Öncelik 1.1. Tarımsal kuraklık tahminine dayalı kriz yönetimi uygulanacaktır.

Tedbir 1.1.1. İl bazında yağış ve toprak nem

verileri ile YAS ve YÜS rasat değerleri izlenecektir.

GTHB, DSİ MGM, SYGM 20013-2017

(Sürekli)

İlgili kurumlardan düzenli olarak alınacak

veriler, İEUTK tarafından izlenecek ve kriz yönetimi amacıyla, gerekli olan eşik seviyeler

hazırlanıp izlenecektir.

Tedbir 1.1.2. Yağış, toprak nemi ile YAS ve

YÜS rasat değerlerine dayalı olarak

belirlenecek eşik seviyeler, il kriz yönetim

planları oluşturulacaktır.

TKİKM TKY, GTHB 2013-2017

(Sürekli)

TKİKM tarafından TAKEP ve belirlenecek

eşik seviyelere dayalı olarak, İl kriz yönetim

planları oluşturulmuştur. Gıda Tarım

Hayvancılık Bakanlığınca uygulamalar

koordine ve kontrol edilerek TKYKK’na

aktarılacaktır.

Tedbir 1.1.3.Kuraklığın yaşandığı bölge

temelinde, kuraklık kriz kararları alınarak, kriz

yönetimi uygulaması yürütülür.

TKYKK TKİKM, GTHB 2013-2017

(Sürekli)

TKYKK kararı olarak bölgesel temelde

kuraklık kriz kararı alınır ve İl Kriz Yönetim

Planları uygulamaya konur. Gıda Tarım ve

Hayvancılık Bakanlığınca uygulamalar,

koordine ve kontrol edilerek TKYKK’na

aktarılır.

Tedbir 1.1.4. Kuraklıkla mücadelede her İl’in

kendi dinamiklerine ve özel koşullarına uygun

hazırlanmış İl Kuraklık Eylem Planları

güncellenecektir.

TKİKM TKYKK Üyeleri TKB 2013-2017

(Sürekli)

Bu Strateji ve Eylem Planında yer alan öncelik

ve eylemler dikkate alınarak, her il, İl

Kuraklık Eylem Planı hazırlayacaktır. Gıda

Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca

uygulamalar koordine ve kontrol edilerek

TKYKK’na aktarılır.

Tedbir 1.1.5. Kuraklık kriz tahmin ve

yönetimine de katkıda bulunacak şekilde, bir

tarımsal rekolte tahmin ve izleme sistemi

oluşturulmuştur.

GTHB DSİ, MGM,

ÇŞB, OSİB

2013-2017 Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri

ile Üretim Tahmin Sistemi kullanımına dayalı

olarak, tarımsal rekoltenin izleme sistemi

kurulacaktır. Bu kapsamda, tarımsal rekoltenin

güncel tahmini, zaman ve ürün bazında gerçek zamanlı raporlama yapılması, olay sonrası

hasar ve mahsul kayıpları için raporlama,

iklimsel etkiler ve/veya bazı hastalıklara bağlı

gelişimler için erken uyarı ve tarımsal yönetim

için rapora bağlı olarak riski azaltıcı karar

alınarak, kuraklık etkilerinin takibi ve tahmini

kolaylaştırılacaktır.

25

Tedbir 1.1.6. Kuraklık indikatörleri ve eşik

değerlerine dayalı olarak, kurak dönem havza

yönetim ve eylem planları hazırlanacaktır.

.

SYGM DSİ, MGM, GTHB ve

Tüm Paydaş Kurumlar

2013-2017

(Öncelikli 4 Havza

için)

SYGM’ nin Koordinatörlüğünde tüm paydaş

kurumların katılımı ile Kurak Dönem Havza

Yönetim ve Eylem Planları hazırlanacak ve

uygulanması izlenecektir.

5.2. Sürdürülebilir Su Arzının Sağlanması

Öncelik / Tedbir Sorumlu Kuruluş İşbirliği Yapılacak

Kuruluşlar

Başlama Yılı -Bitiş

Yılı Yapılacak İşlem ve Açıklamalar

Öncelik 2.1. Potansiyel su tutma kapasitesi

artırılacaktır.

DSİ GTHB, KB, İl Özel

İdaresi

2013-2017

(Sürekli)

Potansiyel su tutma kapasitesinin kısa sürede

artırılmasına yönelik olarak inşaatına devam

edilen ve TKYKK tarafından belirlenecek

tarımsal kuraklık riski bulunan bölgelerdeki

gölet ve barajlardan öncelikli olanların yapımı

tamamlanacaktır.

Öncelik 2.2. Su iletim kanalları modernize edilecek, su depolama ve iletim kanallarının idame ve yenileme yatırımları zamanında yapılacaktır.

Tedbir 2.2.1 Planlama aşamasında olan veya

yapımı devam eden sulama şebekelerinde, su

kaybını azaltmak ve verimi artırmak için

sulama sistemleri “kapalı sulama şebekesi”

olarak projelendirilecektir.

DSİ İl Özel İdaresi SYGM

Sulama Birlikleri,

Kooperatif v.b..

2013-2017

(Sürekli)

Sulama randımanı en üst seviyelere çıkartılmış

olacaktır. Özellikle, tarımda kullanılan su

miktarını, ileri teknoloji kullanarak azaltmak

mümkündür. DSİ, 2003 yılı sonu itibariyle

sulama sistemleri stratejisini değiştirerek,

yağmurlama ve damlama gibi su tasarrufu

sağlayan sulama yöntemlerine uygun kapalı

sisteme geçmiştir. Sulamada modern teknoloji

kullanımının artırılmasına yönelik çalışmalara

devam edilecektir.

Tedbir 2.2.2. Mevcut sulama projeleri, uygun,

olan yerlerde su tasarrufu sağlayan kapalı sistemlerle uyumlu hale getirilecektir.

DSİ, İl Özel İdaresi

GTHB

İl Özel İdaresi, Su

Kullanıcı Teşkilatlar Örgütleri

2013 – 2017

(Sürekli)

Mevcut sulama sistemleri, uygun olan yerlerde

kapalı sisteme dönüştürülecektir.

Tedbir 2.2.3. Sulama sistemlerinin tekniğine

uygun olarak bakım ve onarımları yapılacaktır.

DSİ İl Özel İdaresi

GTHB

Su Kullanıcı Teşkilatlar 2013 – 2017

(Sürekli)

Sulama sistemlerinin tekniğine uygun olarak,

bakım ve onarımlarının yapılmasıyla,

iletimdeki su kayıpları azaltılacaktır.

26

Öncelik 2.3. Atık suların toplanması ve arıtılmış atık suların tarım ve sanayide tekrar kullanımına yönelik tedbirlerin alınması sağlanacaktır.

Tedbir 2.3.1. 2872 sayılı Çevre Kanunun ve

1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunun da ki kirlilik

değerleri ile getirdiği zorunluluklarının yerine

getirilmesi ve izlenmesi sağlanacaktır.

ÇŞB, Belediyeler, SYGM, İl

Özel İdareleri

2013 – 2017

Toprak ve su kaynaklarının kirlenmesinin

önlenmesine yönelik faaliyetler

etkinleştirilecektir. Kentsel yerleşim alanları

atık su arıtma tesisleri yapımı

tamamlanacaktır. Kullanılan suyun geri

dönüşümü sağlanarak, su kullanım kapasitesi

artırılacak ve çevre kirliliği de önlenmiş olacaktır.

Tedbir 2. 3. 2 Kapalı drenaj sisteminde dönen

suyun arıtılarak yeniden sulamada kullanılması

GTHB İl Özel İdareleri,

Bölgesel kalkınma

Kuruluşları, Su Kullanıcı

örgütleri

2013-2018 Kapalı drenaj sistemlerinin sulama ile birlikte

kontrollü olarak planlanması sağlanacaktır.

Öncelik 2.4. Yeraltı sularının etkin yönetimi sağlanacaktır.

Tedbir 2.4.1. Yeraltı suyu kapasiteleri

belirlenecektir. (Bu konuda Türkiye genelinde

tüm ovaların hidrojeolojik etüd çalışmalarının

DSİ tarafından revize edilmesi programlanarak

süratle yapılabilmesi ve envanter oluşturulması

çalışmalarına devam edilecektir.)

DSİ GTHB, ÖİGS, SYGM 2013-2017 TRGM-CBS Daire Başkanlığı

koordinatörlüğünde, bu veriler birleştirilecek

ve GIS teknikleri kullanılarak yeraltı suyu

haritaları hazırlanacaktır.

Tedbir 2.4.2. Açılmış yer altı su kuyuları

haritalanacak, periyodik olarak izlenecektir.

Halk bu konuda bilinçlendirilecektir.

DSİ GTHB, ÖİGS, SYGM

Sulama Örgütleri, Mülki

İdareler ve Yerel

Yönetimler

2013-2017

Kaçak kuyuların izlenmesi olanaklı hale

gelmiş olacaktır. DSİ, SYGM İl Özel İdaresi

Genel Sekreterlikleri, MTA, İller Bankası ve

birlik, kooperatif gibi diğer kuruluşlar birlikte

çalışacaktır. Emniyetli yeraltı su rezervinin

korunması sağlanacak ve yeraltı suyunun

kullanımı azaltılacaktır. Kaçak ve ruhsatlı kuyuların belirlenmesi ve emniyetli rezervi

aşmayacak şekilde sulanacak alanın

belirlenmesi ile bunların bir sulama yönetimi

altında toplanması hedeflenmiştir

27

Tedbir 2.4.3. İçme kullanma, sanayi ve

tarımsal maksatlı açılan bütün yer altı

kuyularına tahsis edilen debinin sayaç takılarak

ölçülmesi, takip edilmesi 6111 Sayılı Kanun ile

167 sayılı kanuna ilave edilen “DSİ Yeraltı

suyu Ölçüm Sistemleri Yönetmeliği”

çerçevesinde sağlanacaktır.

DSİ, ÖİGS Yerel Yönetimler, Tüm

yeraltı suyu kullanıcıları

2013-2017

Kullanılan suyun izleme ve değerlendirilmesi

yapılarak, gerçek fiyatlandırılması

sağlanacaktır. İkinci madde hayata

geçirilinceye kadar kullanma belgesi alan

kullanıcılar sayaçlarını kendi imkanları ile

taktıracaktır.

Tedbir 2.4.4. Havzalar arası su iletimi

planlanacak ve gerektiğinde uygulamaya konulacaktır.

DSİ, SYGM GTHB, 2013-2017 Çevresel açıdan sürdürülebilirlilik de göz

önüne alınarak, havzalardaki eksik kapasitenin komşu havzalardan teminine yönelik planlama

çalışmaları tamamlanarak uygulanabilir hale

getirilecektir.

Öncelik 2.5. Toprakta bulunan suyun muhafazasını artıran arazi kullanım teknikleri geliştirilecek, en önemli doğal su deposu olan toprakların korunması ve

geliştirilmesine yönelik arazi kullanım planlamaları yapılacaktır.

Tedbir 2. 5.1 Arazi kullanım plânları ile

ülkesel ve bölgesel plânlamalara temel

oluşturan ve diğer fizikî plânlamalara veri teşkil

eden; su potansiyeli, toprak veri tabanı ve

haritaları esas alınarak çevre öncelikli

sürdürülebilir kalkınma ilkesi doğrultusunda

toprağın niteliği, arazinin yeteneği ve diğer

arazi özellikleri gözetilerek uygun arazi kullanım şekilleri belirlenir.

GTHB, OSİB Valilikler, Yerel

Yönetimler, Sivil toplum

kuruluşları

2013-2017

Arazilerin doğal özellikleri, toprak ve su

potansiyeli ve sosyo-ekonomik yapı

gözetilerek 5403 sayılı Kanunda ön görülen

arazi kullanım planları yapılacaktır. İşlenen

tarım alanları ve meraların kullanımında toprak

erozyonu, toprak sıkışması, toprakta ki

yarayışlı suyun kaybı gibi arazi bozulmalarına

neden olan yanlış kullanımlar önlenecektir. Ayrıca Ülke genelinde yapılması planlanan

arazi kullanım planlaması çalışmalarında altlık

olarak kullanılacak 1/25.000 ölçekli Büyük

Toprak Grubu Haritalarının iyileştirilmesi ile

ilgili eğitim ve altyapı çalışmalarına başlanmış

olup, devam edilecektir.

Tedbir 2.5.2 Ülke genelinde koşulların uygun

olduğu alanlarda teraslama (sekileme)

çalışmaları hızlandırılacaktır.

OSİB İl Özel İdareleri 2013-2017

Bu tedbirle birlikte, topraktaki su miktarı

artacak ve toprak korunacaktır.

Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nca Sel Eylem

Planı (2013-2017) yürürlüğe konulacaktır.

Eylem planı çerçevesinde; yüzeysel akış

azaltılacak, infilitrasyon artacak, toprak

korunacak ve taşkınların büyük bir kısmının önüne geçilecektir.

Tedbir 2. 5. 3. Su arzını artıran orman

amenajmanı çalışmaları, kuraklık etkilerinin

yoğun olduğu bölgelerde hızlandırılacaktır

OSİB GTHB, Valilikler, Yerel

Yönetimler, Sivil toplum

kuruluşları

2013-2017

Su arzını artırmak için kuraklık etkilerinin

maksimum düzeyde yaşandığı bölgelerde,

havza bazlı koruma ve geliştirmeye yöne-lik

orman amenajmanı hızlandırılacaktır.

28

Tedbir 2.5.4 Ağaçlandırma, bozuk orman

alanlarının iyileştirilmesi, erozyon kontrolü ve

mera ıslah çalışmaları arttırılacaktır.

GTHB, OSİB Tüm kurum ve kuruluşlar,

STK, yerel yönetimler

2013-2017 Erozyonla Mücadele Eylem Planı (2013-

2017) yürürlüğe konulacaktır. Eylem Planı

çerçevesinde; erozyonla daha etkili mücadele

edilmesi, erozyonla mücadele eden kurum ve

kuruluşlar arasında koordinasyonun

sağlanması ve kamu kaynaklarının verimli

kullanılması gaye edinilmektedir. Ulusal

Havza Yönetim Stratejisi (UHYS) (2013-

2023) hazırlanmıştır. UHYS’ nin amacı;

Ülkemiz su havzalarının doğal kaynaklarının korunması, geliştirilmesi ve sürdürülebilir

kullanımı ile ilgili uzun vadeli kararlara ve

yatırım programlarına rehberlik sağlamak,

toplumumuzun havzaların ekolojik, ekonomik

ve sosyal fayda ve hizmetleri ile ilgili ihtiyaç

ve beklentilerinin yeterli düzeyde ve

sürdürülebilir olarak karşılanması için

yapılacak çalışmalara ortak bir yol

göstermektir. Erozyon Risk Haritalarının

(2013-2017) güncellemeleri yapılacaktır.

Çölleşme ile Mücadele Ulusal Strateji Belgesi (2013-2023) hazırlanmıştır. Çölleşme

ile Mücadele Ulusal Strateji Belgesi (2013-

2023), UNCCD’nin on yıllık Strateji Belgesine

uyum sağlayacak şekilde hazırlanmıştır.

Çölleşme ile Mücadele Ulusal Eylem

Programı, Çölleşme ile Mücadele Ulusal

Strateji Belgesi (2013-2023) doğrultusunda

GEF’e sunulan proje kapsamında FAO ile

birlikte 2013 yılında yeniden hazırlanacaktır.

Murat Nehri Havzası Rehabilitasyon

Projesi hazırlandı. Projenin amacı; Murat

Nehri Havzasında yer alan Elazığ, Muş ve Bingöl İllerinde doğal kaynak bozulumunun

önüne geçerek, üst havzada yaşayan halkın

yoksulluğunu azaltmaktır. Bütçesi 39 milyon

USD olan ve dış finansmanı IFAD tarafından

sağlanan proje 2012-2018 yılları arasında

uygulanacaktır.

Çoruh Nehri Havzası Rehabilitasyon

Projesi hazırlandı. Amacı; Çoruh Nehri

29

Havzasında doğal kaynakların korunması ve

geliştirilmesi, erozyon kontrolü, havzada

yaşayan kırsal kesimin gelir kaynaklarının

artırılması ve bozulan doğal dengesini yeniden

tesis edilmesidir. Bütçesi 106 milyon tl. olan

ve dış finansmanı JICA tarafından sağlanan

proje 2012-2019 yılları arasında Erzurum,

Bayburt ve Artvin İllerinde uygulanacaktır.

Bakanlığın Erozyon Kontrolü Eylem Plan

çerçevesinde, beş yıl içerisinde 2.300.000 ha sahada çalışma yapılacaktır.

Tedbir 2.5.5 Mevcut ormanların bir bölümü, su

üretimi amacı ile işletilecektir.

OSİB

2013-2017 Araştırmalar sonucunda geliştirilecek olan

teknikler esas alınarak, ormanlar, su üretimi

fonksiyonlarına göre planlanacak ve

işletilecektir.

5.3 Tarımsal Su Talebinin Etkin Yönetimi

Öncelik / Tedbir Sorumlu Kuruluş İşbirliği Yapılacak

Kuruluşlar

Başlama Yılı -Bitiş

Yılı Yapılacak İşlem ve Açıklamalar

Öncelik 3. 1. Belirlenen Tarım havzalarında, tarımsal ürünlerin en uygun yetişme alanları, su varlıkları da dikkate alınarak tespit edilip tarımda suyun etkin

kullanımı sağlanacaktır.

Tedbir 3.1.1. . Belirlenen 30 tarım havzası

kapsamında talebe göre üretimi planlanlamak

amacı ile oluşturulan Karar Destek Sistemi

geliştirilecektir. Havza bazında tarımsal

uygulamaların diğer sektörlerle

entegrasyonununun sağlanması için gerekli

çalışmalar yapılacaktır. Ayrıca tarım havzaları bazında tarımsal

üretimin planlanması ve tarımsal desteklerin bu

planlar doğrultusunda yönlendirilmesi

sağlanacaktır. (Örneğin, su sıkıntısı olan

havzalarda su ihtiyacı az olan bitki türlerinin

desteklenmesi

GTHB SYGM KB, DSİ, ÖİGS,

Çiftçi Örgütleri, Sivil

Toplum Kuruluşları

2013 - 2017 Tarımsal üretimin kendi ekolojisine uygun

alanlarda yoğunlaşması, desteklenmesi,

örgütlenmesi, entegre bir şekilde yürütülmesi,

üretim planlaması yapılması, doğal kaynakları

korunması ve sürdürülebilir kullanımını

sağlanması amacıyla iklim, toprak ve

topografya verilerine göre, ilçe sınırlarını kapsayan 30 adet tarım havzası belirlenmiştir.

Tarımda su kullanımının azaltılmasını

sağlamak amacıyla, tarım havzaları

kapsamında tarımsal ürünlerin en uygun

yetişme alanları, su varlıkları da dikkate

alınarak tespit edilmiştir. Tarim havzalari

bünyesinde 17 ürün tarımsal destekleme

kapsamına alınmış olup, iklim ve su

mevcudiyetine uygun ürün çeşitlerinin teşvik

edilmesi sağlanmıştır. Bu kapsamda Tarım

Havzaları bünyesinde desteklenen ürün

sayısını arttırmak için gerekli çalışmalar yapılacaktır.

30

Havza bazında ürün ekim alanlarının, ürün

destek miktarlarının, tarımsal ürün ithalat ve

ihracat miktarlarının belirlenmesi, amacıyla

optimizasyon teknikleri kullanılarak çözüme

ulaşılmasını sağlayan, bir karar destek

sisteminin geliştirilmesi için çalışmalar devam

edilecektir.

Öncelik 3.2. Sulama iletim sistemleri modernize edilecektir.

Tedbir 3.2.1. Tarla içi sulamalarda basınçlı

sulama yöntemleri teşvik edilecektir.

GTHB ÖİGS, T.C. Ziraat

Bankası, Çiftçiler,

2013-2017

Sulama suyunun etkin kullanımının

sağlanması amacıyla %50 hibe ve faizsiz kredi

şeklinde teşvikler sağlanacaktır.

Tedbir 3.2.2 Sulama Veri Tabanının

Oluşturulması

GTHB, DSİ İl Özel İdareleri,

Bölgesel kalkınma

Kuruluşları, Su Kullanıcı

örgütleri

2013-2018 Ülke genelindeki sulama tesislerine ait işletme

haritaları sayısallaştırılacak ve GTHB’nın

yaptığı tarım parselleri veri tabanına entegre

edilecektir.

Öncelik 3.3. Tarımsal amaçlı yeraltı sularının etkin kullanımı sağlanacaktır.

Tedbir 3.3.1. Sulama Kooperatiflerince

işletilen yeraltı suyu sulama projelerinin damla

sulama sistemine dönüştürülmesi sağlanacaktır.

GTHB, DSİ, İl Özel

İdareleri

Su Kullanıcı Teşkilatlar 2013-2017 Tarla içi kayıplar en aza inecek, böylece su

tasarrufu sağlanacaktır.

Tedbir 3.3.2. Sulama şebekelerinde sulama

planları oluşturulacak ve gerektiğinde, kısıtlı

sulama programları uygulanacaktır.

DSİ, GTHB, İl Özel

İdareleri, Su kullanıcı

teşkilatları

Su Kullanıcı Teşkilatlar,

Belediyeler, Muhtarlıklar

2013-2017

(Sürekli)

Kuraklık döneminde, su kullanımında

etkinliğin sağlanmasına yönelik olarak, DSİ

tarafından işletmeye açılan tüm sulamalarda,

sulama mevsimi öncesi yapılmakta olan genel

sulama planlamasının uygulanması

sağlanacaktır. Bu bölümün detayları il eylem planlarında verilecektir.

Öncelik 3.4. Bitkisel üretim, hayvansal üretim, arıcılık ve yurtiçi su ürünleri yetiştiriciliği de dahil olmak üzere kuraklıktan en fazla etkilenen sektörlere ve

üretimlere yönelik, üretim yönlendirilmesine dönük teşvik programları oluşturulacaktır. Bitkisel ve hayvansal üretim politikaları kuraklık riski göz önüne alınarak

uygulanacaktır.

Tedbir 3.4.1. Olası kuraklık senaryolarına göre

il bazında, ürün deseni planlanarak, riskli

alanlarda yem bitkileri üretimi

yönlendirilecektir.

GTHB

DSİ, ÖİGS, Çiftçi

örgütleri

2013-2017

Olası kuraklık döneminde, etkin kaynak

kullanımının sağlanması amacıyla, üreticilerin

uygun ürün planlaması yapması teşvik

edilecektir.

Tedbir 3.4.2 Olası kuraklık dönemlerinde,

hayvan yemi (kaba ve kesif) arzı güvenliği

sağlanacaktır.

GTHB ÖİGS, Çiftçi Örgütleri,

Sivil Toplum Kuruluşları

2013-2017

Bölgelerin hayvan potansiyeline dayalı olarak,

bölgesel hayvan yemi arz güvenliğinin

sağlanmasına yönelik, üreticilerin yem üretimi yönlendirilecektir.

Tedbir 3.4.3. Kurak dönemler için (4342 sayılı GTHB, OSİB Köy Muhtarlıkları, Mera 2013-2017 Kurak dönemlerde ortaya çıkacak yem

31

Mera Kanunu kapsamında) mera yönetimi

planları oluşturulacaktır.

Yönetim Birlikleri,

Belediyeler

açığının planlamasına yardımcı olmak

amacıyla, mera kullanım planlaması

yapılacaktır.

Tedbir 3.4.4. Kurak dönemlerde ortaya

çıkabilecek salgın hastalıklar izlenecek ve

gerekli tedbirler alınacaktır.

GTHB Sağlık Bakanlığı, Yerel

İdareler

2013-2017

Kuraklıktan kaynaklanan olumsuzlukların

engellenmesi amacıyla, 5996 Veteriner

Hizmetleri, Bitki sağlığı, Gıda ve Yem

Kanunun çerçevesinde hastalıklarla mücadele

programlarının etkin uygulanması

sağlanacaktır.

Tedbir 3.4.5. Kurak dönemlerde gıda

güvenirliliğinin bozulmasını engelleyecek

şekilde gerekli sağlık programları uygulanacaktır.

GTHB, Sağlık

Bakanlığı

Yerel İdareler 2013-2017

Kuraklıktan kaynaklanan, sağlıkla ilgili

olumsuzluklar engellenecektir.

Tedbir 3.4.6 Kuraklıktan zarar gören çiftçilerin

zararları destekleme programları çerçevesinde

asgari düzeye indirilecektir.

GTHB Maliye Bakanlığı, İçişleri

Bakanlığı, KB

2013-2017

2090 yasa kapsamında Çiftçilerin kuraklık

dönemlerindeki zararlarının, belirli bir risk

yönetimi kapsamında karşılanması

sağlanarak desteklenecektir.

Tedbir 3.4.7. Kuraklıktan kaynaklanan arz-

talep etkilerinden doğacak ekonomik

spekülasyonların önlenmesi ve gerekli mal

stoklarının oluşturulmasına yönelik bir program

oluşturulacaktır.

GTHB, TMO, EBK;

Türk Şeker Kurumu,

Bilim ve Teknoloji

Bakanlığı, Gümrük ve

Ticaret Bakanlığı

Dış Ticaret Müsteşarlığı 2013-2017

(Sürekli)

Başta gıda sektörü olmak üzere, ürün

piyasalarındaki spekülasyonun önlenmesine

yönelik, stok ve dış ticaret araçlarının

kullanımına yönelik bir müdahale programı

oluşturulacaktır.

5.4 Destekleyici AR-GE Çalışmalarının Hızlandırılması ve Eğitim / Yayım Hizmetlerinin Artırılması

Öncelik / Tedbir Sorumlu Kuruluş İşbirliği Yapılacak

Kuruluşlar

Başlama Yılı -Bitiş

Yılı Yapılacak İşlem ve Açıklamalar

Öncelik 4.1. Kuraklıkla mücadeleyi destekleyici Ar-Ge çalışmaları hızlandırılacaktır.

Tedbir 4.1.1. Arazi kullanım değişiklikleri

belirlenecek ve izlenecektir.

GTHB, OSİB ÇŞB, TÜİK 2013-2017

GTHB, OSİB; ÇŞB ve TÜİK tarafından

Avrupa Çevre Ajansı ile birlikte CORINE

olarak bilinen proje ve STATİP olarak

adlandırılan bir proje kapsamında, arazi

kullanım değişikleri izlenmektedir. Arazi

kullanım değişikliğinden kaynaklanan sera

gazı salınımı belirlenecektir.

Tedbir 4.1.2. Kuraklığa dayanıklı yeni bitki

çeşitleri ıslah edilmiş ve bölgelere göre ıslah

çalışmaları devam etmektedir. Ayrıca bu çeşitlerin nitelikli tohumluklarının yeterli

miktarda üretimi konusunda gerekli tedbirler

alınacaktır.

GTHB Üniversiteler, Uluslar-

arası Araştırma

Kuruluşları, Özel Sektör Araştırma ve

Tohumculukla İlgili

Kuruluşlar

2013-2017

Kuraklığa dayanıklı yeni çeşitler ıslah

edilecektir. Kuraklığa dayanıklı çeşitlerin,

bilinmesi ve tohumluk sağlanması, mevcut çeşitlerden kuraklığa toleranslı olduğu tespit

edilen çeşitlerin, en kısa sürede ihtiyaç olan

miktarlarda tohumluk üretimlerinin yapılması

ve çiftçi ihtiyaçlarının karşılanması

32

amaçlanmaktadır. TAPGEM Genel

Müdürlüğümüze bağlı Araştırma

Enstitülerimizde geliştirilen çeşitlere ait

tohumluk üretim programı dahilin de, üretim

yapılmakta olup kurağa toleranslı çeşitlere

öncelik verilerek, TİGEM ve özel sektör

kuruluşları ile işbirliği yapılarak ülke ihtiyacı

karşılanacaktır.

Tedbir 4.1.3. Doğal kaynakların sürdürülebilir

anlayışla korunması ve geliştirilmesine yönelik

araştırmalara devam edilecektir.

GTHB, DSİ Üniversiteler ve

Uluslararası Araştırma

Kuruluşları

2013 – 2017

Geliştirilen ve planlanan AR_GE projeleriyle

Üretimde sürdürülebilirlik sağlanacaktır.

Tedbir4.1.4. Toprak ve Su kaynaklarının ekonomik ve sürdürülebilir tarımsal

kullanımına yönelik AR-GE çalışmalarına hız

verilecektir.

GTHB Üniversiteler ve Uluslararası Araştırma

Kuruluşları, ÇŞB, OSİB

2013 - 2017 Ülkemiz toprak ve su kaynakları standartlarının uluslar arası normlara uygun bir

şekilde ortaya konularak, toprak ve su

kaynaklarının özellikle kurak dönemlerde

ekonomik ve etkin bir şekilde tarımsal

kullanımı için gerekli araştırmalar yapılacaktır.

Tedbir 4.1.5. İklim değişikliğinin tarımsal

kuraklık üzerindeki etkilerinin bölgesel analizi

yapılacaktır.

GTHB, TÜBİTAK,

MGM

Üniversiteler ve

Uluslararası Araştırma

Kuruluşları

2013 - 2017 Bitki-atmosfer ilişkili çalışmaların iyi sonuçlar

verebilmesi için, iklim değişikliğinin tarım

üzerindeki etkileriyle çeşitli model

yaklaşımlarıyla araştırılacak ve değişimler için

senaryolar tanımlanarak çalışmalar

yapılacaktır.

Tedbir 4.1.6. İklim değişimlerinin su

kaynaklarına olan etkilerinin modellemesi

projesi yapılacaktır.

DSİ 2013 - 2017

Geleceğe dönük projeksiyonlar yapılacaktır.

Tedbir 4.1.7 Kurak dönemlerde toprak ta suyun korunumu için su hasadı tekniklerinin

uygulanması

GTHB, Üniversiteler ve TAPGEM

Yağışın belirli alanlarda toplanılarak bitkisel üretim için kullanılması ve toprak nemin

sağlanması amaçlı su hasadı tekniklerinin

geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması için

araştırmalar yapılacaktır.

Tedbir 4.1.8. Ürün izleme ve verim tahmini

yapılacaktır.

GTHB TAPGEM

TMO

2013 – 2017

Tarımsal kuraklık riskinin ölçülmesi ve sonrası

mücadele faaliyetlerinde kullanılmak üzere,

halen teknik yardım projeleri ile oluşturulan

kurumsal kapasite başlıca ürünleri kapsayacak

şekilde geliştirilecektir.

Tedbir 4.1.9. Kuraklık analizi yapılacaktır. MGM GTHB, SYGM 2013 – 2017

Kuraklık izleme, uluslararası alanda kabul

gören yöntemlerle yapılacak, ilgili haritalar

yayınlanacaktır.

33

Tedbir 4.1.10 Kurak dönemlerde kısıntılı

sulama programlarını uygulamak

GTHB, DSİ Su

kullanıcı teşkilatları

TAPGEM-üniversiteler 2013-2017 Kurak dönemlerde suyun etkin ve verimli

kullanımı için kısıntılı sulama programlarına

yönelik araştırmalara devam edilecektir.

Tedbir 4.1.11 Yeni orman alanlarının tesis

edilmesinde ve mevcut ormanların yönetiminde

su üretimini artırıcı teknik ve yöntemler

geliştirilecektir.

OGM 2013-2017

Araştırmalar sonucunda geliştirilecek olan

teknikler esas alınarak, 6831 sayılı orman kanununa göre; yapılacak olan

ağaçlandırma, erozyon kontrolü,

rehabilitasyon, mera ıslahı ve havza ıslahı çalışmalarında, toprak, su, bitki dengesi

sağlanıp su rejimi düzenlenerek su üretimi

artırılmış olacaktır. Ayrıca, ormanların su

üretimi fonksiyonlarına göre planlaması ve işletilmesinde bu çalışmalardan

faydalanılması planlamaktadır. Tedbir 4.1.12 Yarı kurak yerlerde

ağaçlandırmalarda kullanılan teknikler

geliştirilecek ve yaygınlaştırılacaktır.

OGM 2013-2017

İklim değişikliği ve kuraklık etkilerinin orman

ekosistemi üzerindeki olumsuz etkilerinin

azaltılmasını amaçlamak ile birlikte,

ormancılık faaliyetlerinde dikilen fidanların kuraklıktan en az etkilenmesi

amaçlanmaktadır.

Öncelik 4.2. Başta çiftçiler olmak üzere ilgili kesimlere yönelik eğitim ve yayım hizmetleri artırılacaktır.

Tedbir 4.2.1. Başta tarımsal üretim yapan

üreticiler olmak üzere ilgili kesimlere yönelik

eğitim ve yayım hizmetleri artırılacaktır.

Tarımsal Kuraklığın etkilerinin azaltılmasına

yönelik yetiştirme tekniklerinin uygulanması

için ülke düzeyinde konuya özel bir eğitim,

yayım programları hazırlanacaktır.

GTHB MEB, OSİB, ÖİGS,

Üniversiteler, TRT, Diğer

basın ve yayın

kuruluşları, Sivil Toplum

Örgütleri

2013-2017 Başta yangınla mücadele, basınçlı sulama

sistemlerinin kullanımı olmak üzere, bu

Strateji ve Eylem Planında yer alan

faaliyetlerin etkin olarak yürütülmesini

sağlamak için gerekli eğitim, yayım ve tanıtım

çalışmaları yapılacaktır.

5.5 Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesi

Öncelik / Tedbir Sorumlu Kuruluş İşbirliği Yapılacak

Kuruluşlar

Başlama Yılı -Bitiş

Yılı Yapılacak İşlem ve Açıklamalar

Öncelik 5.1. Tarımsal kuraklıkla etkin mücadele için gerekli yasal düzenlemeler yapılacak ve kurumsal yapılanma güçlendirilecektir.

Tedbir 5.1.1. 5403 Sayılı Toprak Koruma ve

Arazi Kullanımı Kanunu çerçevesinde, toprak koruma ve arazi kullanımına ilişkin gerekli

bilgi altyapı çalışmalarına devam edilecektir.

GTHB ÖİGS, DSİ, Çiftçi

Örgütleri, Sivil Toplum Kuruluşları

2013-2017 İlgili mevzuatın etkin olarak uygulanması

amacıyla, 2013 Yılı Programı’nda belirtilen tarım arazilerinin amaç dışı kullanımının

belirlenmesine yönelik çalışmanın da

34

tamamlanmasını takiben, toprak koruma ve

arazi kullanımına ilişkin bilgi altyapısı (detaylı

toprak etütleri, arazi kullanımı ile ilgili veri

tabanı vb.) güçlendirilecektir.

Tedbir 5.1.2. Su ve toprak kirliliğine yönelik

mevzuatın etkin şekilde uygulanmasıyla ilgili

tedbirlerin alınmasına devam edilecektir.

ÇŞB GTHB 2013-2017 Su ve toprak kalitesinin korunmasına yönelik

olarak, Çevre Denetim Yönetmeliği, Su

Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği, Toprak

Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği kapsamında

yürütülmekte olan faaliyetler, yeniden

programlanarak etkin şekilde yürütülecektir.

Tedbir 5.1.3. Bitkisel Kuraklık Test

Merkezinde kuraklığı dayanıklı çeşitlerin

geliştirilmesi

GTHB TAPGEM ve

Üniversiteler

2013-2017 Konya Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal

Araştırma Enstitüsü bünyesinde 04 Aralık

2010 tarihinde açılan Bitkisel Kuraklık Test

Merkezi kurulmuştur. Ülkemizde tarımı

yapılan tarla bitkilerinin çeşitler bazında

kurağa toleransları ve su kullanım

etkinliklerinin kontrollü şartlarda net olarak

belirlenmesi amacıyla; Üniversitelerle işbirliği

içinde mevcut çeşitlerin su kullanım

kapasiteleri ve kurağa toleransları

belirlenecektir.

Tedbir 5.1.4. Su Kanunu çıkarılacaktır OSİB, (SYGM) GTHB, ÇŞB, DSİ ve

diğer kurumlar

2013-2017 İlgili kurum ve kuruluşlarını katılımı ile Su

Kanunu’nun çıkarılması yönünde sürdürülen

çalışmalar tamamlanarak Kanun

yasalaştırılacaktır

Tedbir 5.1.5. Tarım sigortası kapsamında

kuraklıkla ilgili veri tabanı oluşturulması

sağlanacaktır.

GTHB Maliye Bakanlığı, KB,

Hazine Müsteşarlığı

2013-2017 Üreticiler açısından, kuraklıkla ilgili veri

tabanı oluşturulmaya çalışılacaktır.

35

Tedbir 5.1.6. Tarımsal İzleme ve Bilgi sistemi

Destekli Ürün İzeleme ve verim tahmini

yapılacaktır.

GTHB İTÜ, TAPGEM, MGM 2013-2017 Bakanlığımız ile İstanbul teknik Üniversitesi

ile işbirliği içerisinde kurulum aşamasında

olan Tarım Bilgi sistemi (TARBİL)

aracılığıyla tarım alanları ile ürünler hakkında

güncel ve doğru bilgiler alınacak tarım

parsellerinin konum-alan bilgileri elde

edilecektir. Farklı ürünler için toprak,

topoğrafya, iklim verilerinden yararlanarak

verim ilişkisi çıkartılarak ülkesel meteorolojik

ağın kurulmasına katkı sağlanacak iklim değişikliği ve kuraklığın izlenmesi

gerçekleştirilecek uydu görüntüleri ve yersel

ölçümlerden (meteorolojik ve zirai

istasyonlar) elde edilen verilerin işlenmesi

suretiyle ulusal ürün rekolte tahmini

yapılabilecektir.

Öncelik 5.2.Orman dışı yangınlarla mücadelede gerekli kurumsal kapasite geliştirilecektir.

Tedbir 5.2.1. Orman dışı yangınlarla

mücadelede gerekli kurumsal kapasite

geliştirilecektir.

GTHB, Yerel

Yönetimler OGM 2013-2017 Orman dışı yangınlara müdahalede yaşanan

sorunların giderilmesi ve kurumsal

koordinasyonun sağlanmasına yönelik, ilgili

mevzuatta gerekli düzenlemeler yapılacak ve

kurumsal kapasite geliştirilecektir.

36

6 EKLER

1. KURAKLIK TANIMI VE İLGİLİ KAVRAMLAR

2. TARIMSAL KURAKLIK YÖNETİMİ VE GÖREVLERİ

3. İLGİLİ YASALAR LİSTESİ

4. TARIMSAL KURAKLIKLA MÜCADELE İLE KURAKLIK YÖNETİMİ

ÇALIŞMALARINA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR HAKKINDA BAKANLAR

KURULU KARARI

5. TARIMSAL KURAKLIK YÖNETİMİNİN GÖREVLERİ, ÇALIŞMA USUL VE

ESASLARINA DAİR YÖNETMELİK

6. KURAKLIK KRİTER TAHMİNİNE REHBER TABLOLAR

7. İL KURAKLIK EYLEM PLANI HAZIRLAMA KLAVUZU

37

EK 1. KURAKLIK TANIMI VE İLGİLİ KAVRAMLAR

Özellikle son yıllarda, yaygın ve şiddetli bir biçimde dünyanın birçok bölgesinde

olduğu gibi, ülkemiz genelinde de etkili olan kuraklığın, bugüne kadar her yerde geçerli

olabilecek bir tanımı yapılamamıştır. Ancak, bütün tanımlarda, iklim dalgalanmalarına bağlı

yağış yetersizliği, bu olayın temel nedeni olarak gösterilmekte ve genel itibariyle kuraklığın

kavramsal ve operasyonel olmak üzere iki farklı tanımı üzerinde durulmaktadır.

Kavramsal tanım, kuraklığın genel olarak insanlar tarafından kolay anlaşılmasını

sağlamakta ve kuraklık politikalarının belirlenmesi açısından önem taşımaktadır. Kavramsal

olarak kuraklık, en basit şekliyle “yağışların, kaydedilen normal seviyelerinin önemli ölçüde

altına düşmesi sonucu, arazi ve su kaynaklarının olumsuz etkilenmesi ve hidrolojik dengenin

bozulmasına neden olan doğa olayı” olarak tanımlanabilir.

Operasyonel tanımı ise, tanımlanan hususun veya etkilerini bir insanın tecrübe

sınırları dahilinde ortaya koymak için yapılacak ve gözlenecek kısım, kuraklığın başlangıcı,

sonu ve etki derecesinin tanınmasına yardım eder.

Bu tanımların dışında disipliner açıdan da meteorolojik, hidrolojik, tarımsal ve

sosyoekonomik kuraklık olmak üzere dört farklı kuraklık tanımlaması yapılmaktadır:

Meteorolojik Kuraklık: Belirli bir zaman periyoduna ait normallerden (genellikle en

az 30 yıllık) meydana gelen sapma olarak tanımlanır. Meteorolojik ölçümler kuraklığı ifade

etmede başta gelen göstergelerdir. Devam eden bir meteorolojik kuraklık olayı hızlı bir

şekilde kuvvetlenebilir veya aniden sona erebilir.

Hidrolojik kuraklık: Aküferler (YAS), göller ve rezervuarlar gibi hazır su

kaynaklarının su seviyelerinin istatistiki ortalamanın altına düşmesi şeklinde tanımlanabilir.

Ortalama yağış zamanlarında bile, artan su kullanımı rezervlerin azalmasına neden

olacağından hidrolojik kuraklık ortaya çıkabilir.

Tarımsal kuraklık: Toprakta, bitkinin ihtiyacını karşılayacak miktarda suyun

bulunmaması olarak tarif edilebilir. Her tarımsal kuraklıkta meteorolojik kuraklık meydana

gelmekle birlikte, her meteorolojik kuraklıkta tarımsal kuraklık yaşanmamaktadır.

38

Sosyoekonomik kuraklık: Meteorolojik, hidrolojik ve tarımsal kuraklık unsurlarının

bazı ekonomik malların arzı ve talebine olan etkileriyle ilgilidir. Su yetersizliğinin insanları ve

yaşamlarını etkilediği zaman sosyoekonomik kuraklıktan bahsedilir.

EK 2. TARIMSAL KURAKLIK YÖNETİMİ VE GÖREVLERİ

2.1. Tarımsal Kuraklık Yönetimi Koordinasyon Kurulu (TKYKK)

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Müsteşarı Başkanlığında;

Strateji Geliştirme Başkanı,(Bakanlık)

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürü,

Tarım Reformu Genel Müdürü

Gıda ve Kontrol Genel Müdürü,

Bitkisel Üretim Genel Müdürü,

Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürü,

Tarım İşletmeleri Genel Müdürü,

İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürü,

Mahalli İdareler Genel Müdürü,

Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürü,

Devlet Su İşleri Genel Müdürü,

Orman Genel Müdürü,

Meteoroloji Genel Müdürü,

Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürü,

Su Yönetimi Genel Müdürü,

Çevre Yönetimi Genel Müdürü,

Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanı ve konu ile ilgili sivil toplum

kuruluşlarının temsilcilerinden oluşur.

Tarımsal Kuraklık Yönetimi Koordinasyon Kurulunun Görevleri:

TAKMÜSEP’i hazırlamak, hazırlatmak ve uygulanmasını sağlamak,

Tarımsal kuraklıkla mücadelede, birlikteliği ve kurumlar arasında

koordinasyonu sağlamak,

Risk Değerlendirme Komitesi’nden gelecek öneriler doğrultusunda, kuraklık

görülen illerde, Kuraklık Eylem Planı uygulama kararını almak,

TAKMÜSEP’in uygulamasını izlemek,

39

Kuraklık Eylem Planının uygulanmasında karşılaşılacak finansman ve teknik

konulardaki sorunları gidermek,

İhtiyaç duyulan yasa ve yönetmeliklere ilişkin taslakları hazırlamak ve

önerilerde bulunmak.

Kurul gerektiğinde Bakanlıkça yapılacak çağrı üzerine toplanır.

2.2 İzleme, Erken Uyarı ve Tahmin Komitesi (İEUTK)

İzleme, Erken Uyarı ve Tahmin Komitesi;

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü,

Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü,

Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü,

Tarım Reformu Genel Müdürlüğü,

Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü,

Meteoroloji Genel Müdürlüğü

Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü

Su Yönetimi Genel Müdürlüğü

Çevre Yönetimi Genel Müdürlüklerindeki

konu uzmanlarından oluşur. Tarımsal Kuraklık Yönetimi Koordinasyon Kuruluna bağlı olarak

çalışır.

Görevleri :

Kamu kurum ve kuruluşlarından, konu ile ilgili tüm envanter dokümanlarını

ve sürekli, günlük rasat bilgilerini almak.

Toplanan bilgileri değerlendirerek, uyarı ve tahminlerini Risk Değerlendirme

Komitesine sunmak.

2.3. Risk Değerlendirme Komitesi (RDK)

Risk Değerlendirme Komitesi;

Tarım Reformu Genel Müdürlüğü,

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü,

Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü,

Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü,

Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü,

Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü,

Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü,

Meteoroloji Genel Müdürlüğü,

40

Su Yönetimi Genel Müdürlüğü,

Orman Genel Müdürlüğü,

Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü,

Türkiye Ziraat Odaları Birliği ve

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğince

belirlenen konu uzmanlarından oluşur. Tarımsal Kuraklık Yönetimi Koordinasyon

Kuruluna bağlı olarak çalışır.

Görevleri;

İEUTK’den gelen verileri değerlendirmek, risk analizi yapmak/yaptırmak,

Risk analiz sonuçlarına göre eylem raporunu hazırlamak ve TKYKK’na

sunmaktır.

2.4. Veri Akış Birimi (VAB)

Veri Akış Birimi;

Bakanlık il müdürlükleri,

Meteoroloji Genel Müdürlüğü,

Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü,

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü;

İzleme ve Erken Uyarı Tahmin Komitesine elektronik ortamda bilgi akışını sağlarlar.

2.5. Çalışma Grupları (ÇG)

İlgili bakanlıklarca görevlendirilecek konu uzmanlarından oluşur. İzleme ve Erken

Uyarı Tahmin Komitesi ve Risk Değerlendirme Komitesine bağlı olarak çalışırlar.

2.6. Tarımsal Kuraklık İl Kriz Merkezi (TKİKM)

Vali veya görevlendireceği Vali Yardımcısı Başkanlığında; İlgili bakanlıkların il

temsilcileri, ilgili bakanlıklara bağlı genel müdürlüklerin taşra birimi temsilcileri, il sağlık

müdürü, valinin uygun göreceği ilçe kaymakamları, il özel idaresi temsilcisi, büyükşehir yada

il belediyesi temsilcisi, ilçe belediye başkanları, üniversite temsilcisi ve ziraat odası başkanı

ile sulama içme suyu ve üretici birlikleri temsilcileri kooperatif başkanları ve diğer sivil

toplum kuruluşu temsilcilerinden oluşur.

Görevleri :

TKYKK kararlarını uygulamak,

İl TAKEP’i yapmak,

İl arazi varlığı ve su kaynakları envanterlerini hazırlamak ve güncelleştirmek,

41

Kuraklık eylemine yönelik acil ve acil olmayan koşullar için mali kaynaklarını

belirleyerek, mahalli bütçe kapsamına almak,

Acil eylem planı uygulamasında ihtiyaç-harcama bütçesini çıkararak ödenek

talebinde bulunmak,

İl TAKEP’i uygulamak,

42

TARIMSAL KURAKLIK

YÖNETİMİ

KOORDİNASYON

KURULU

(TKYKK)

İZLEME ERKEN UYARI

ve TAHMİN KOMİTESİ

(İEUTK)

RİSK

DEĞERLENDİRME

KOMİTESİ

(RDK)

ÇALIŞMA

GRUPLARI

(ÇG)

VERİ AKIŞ

BİRİMLERİ

(VAB)

TARIMSAL KURAKLIK İL

KRİZ MERKEZİ

(TKİKM)

TARIMSAL KURAKLIK YÖNETİMİ

43

EK 3. İLGİLİ YASALAR

5488 Sayılı Tarım Kanunu,

2090 Sayılı Tabii Afetlerden Zarar Gören Çiftçilere Yapılacak Yardımlar

Hakkındaki Kanun,

1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu,

2872 Sayılı Çevre Kanunu,

5442 Sayılı İller İdaresi Kanunu,

5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanma Kanunu,

5286 Sayılı Köy Hizmetlerinin Kaldırılması Bazı Kanunlarda Değişiklik

Yapılması,

5363 Sayılı Tarım Sigortaları Kanunu,

4342 Sayılı Mera Kanunu,

5197 Sayılı İl Özel İdaresi Kanunu,

5216 Sayılı Büyükşehir Belediyeler Kanunu,

5215 Sayılı Belediyeler Kanunu.

5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu

6831 Sayılı Orman Kanunu,

831 Sayılı Sular Hakkında Kanun,

167 Sayılı Yeraltı Suları Hakkında Kanun.

44

EK 4. TARIMSAL KURAKLIKLA MÜCADELE VE KURAKLIK

YÖNETİMİ ÇALIŞMALARI HAKKINDA KARAR

Amaç

MADDE 1 – (1) Bu Kararın amacı, Ülkemizde yaşanması muhtemel tarımsal

kuraklığın etkilerini azaltmak ve alınacak tedbirler hususunda, Gıda Tarım ve Hayvancılık

Bakanlığının koordinasyonunda ilgili bakanlıklar, üniversiteler, valilikler, yerel yönetimler ve

sivil toplum kuruluşlarının katılımıyla yapılacak çalışmalardaki görev, yetki ve

sorumluluklara ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.

Kapsam

MADDE 2 – (1) Bu Karar; tarımsal kuraklığın etkilerini azaltmak üzere ilgili

bakanlıkların çalışmaları yanında, Tarımsal Kuraklık Yönetimince alınan kararlar ve

uygulamalar doğrultusunda gerek yerleşim yerlerinde gerekse, kırsal kesim kuru ve sulu ziraat

alanlarında, su yönetimi, yatırımlar, tarım teknikleri, tohum ve bitki çeşitliliği, sulama

teknikleri, hastalık ve zararlılarla mücadele, ekonomik ve sosyal destekler, mera otlatma

planları, arazi kullanım planları, kısıtlamalar ve acil eylemin uygulanmasına yönelik her türlü

tedbirleri kapsar.

Tanımlar

MADDE 3 – (1) Bu Kararda geçen;

a) Bakanlık: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığını,

b) İlgili bakanlıklar: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik

Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Kalkınma Bakanlığı ile Orman ve Su İşleri Bakanlığını,

c) İlgili genel müdürlükler: Strateji Geliştirme Başkanlığı (Bakanlık), Tarımsal

Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü, Tarım Reformu Genel Müdürlüğü, Gıda ve

Kontrol Genel Müdürlüğü, Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü, Toprak Mahsulleri Ofisi Genel

Müdürlüğü, Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü, Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü, İller

İdaresi Genel Müdürlüğü, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Orman Genel Müdürlüğü,

Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü, Su

Yönetimi Genel Müdürlüğü ve Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğünü,

ç) Tarımsal kuraklık: Yağışların kaydedilen normal seviyelerinin önemli ölçüde altına

düşmesi sonucu; arazi ve su kaynaklarının olumsuz etkilenmesi, toprakta bitkinin ihtiyacını

karşılayacak miktarda suyun bulunmaması ve hidrolojik dengede bozulmalara neden olan

doğa olayını,

45

d) Tarımsal Kuraklık Eylem Planı: Tarımsal kuraklığın etkilerini azaltmak üzere ilgili

Bakanlık çalışmaları yanında, Tarımsal Kuraklık Yönetimince alınan kararlar ve uygulamalar

doğrultusunda gerek yerleşim yerlerinde gerekse kırsal kesim kuru ve sulu ziraat alanlarında,

su yönetimi, yatırımlar, tarım teknikleri, tohum ve bitki çeşitliliği, sulama teknikleri, hastalık

ve zararlılarla mücadele, ekonomik ve sosyal destekler, mera otlatma planları, arazi kullanım

planları, kısıtlamalar ve acil eylemin uygulanmasına yönelik her türlü tedbiri kapsayan planı,

e) Tarımsal Kuraklık Yönetimi: Tarımsal Kuraklık Yönetimi Koordinasyon Kurulu, bu

kurula bağlı çalışan İzleme ve Erken Uyarı Tahmin Komitesi, Risk Değerlendirme Komitesi,

Veri Akış Birimleri, Çalışma Grupları ve Tarımsal Kuraklık İl Kriz Merkezini,

f) Üniversite temsilcisi: Tarımsal Kuraklık İl Kriz Merkezi üyeliğine ilde bulunan

üniversite rektörlüğünce; ziraat fakültesinden, bu fakültenin bulunmaması durumunda, konu

ile ilgili diğer fakültelerden seçilerek görevlendirilecek konunun uzmanı öğretim üyesini,

ifade eder.

Tarımsal Kuraklık Yönetiminin Yapısı

MADDE 4 – (1) Tarımsal Kuraklık Yönetimi, Bakanlık koordinasyonunda merkez ve il

yönetim birimlerinden oluşur.

(2) Merkez yönetimi aşağıdaki birimlerden oluşur:

a) Tarımsal Kuraklık Yönetimi Koordinasyon Kurulu: Bakanlık Müsteşarının

başkanlığında; Strateji Geliştirme Başkanı (Bakanlık), Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar

Genel Müdürü, Tarım Reformu Genel Müdürü, Gıda ve Kontrol Genel Müdürü, Bitkisel

Üretim Genel Müdürü, Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürü, Tarım İşletmeleri Genel

Müdürü, İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürü, Mahalli İdareler Genel Müdürü,

Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürü, Devlet Su İşleri Genel Müdürü, Orman Genel Müdürü,

Meteoroloji Genel Müdürü, Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürü, Su Yönetimi

Genel Müdürü, Çevre Yönetimi Genel Müdürü, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanı

ve konu ile ilgili sivil toplum kuruluşlarının temsilcilerinden oluşur. Kurul, gerektiğinde

Bakanlıkça yapılacak çağrı üzerine toplanır.

b) İzleme, Erken Uyarı ve Tahmin Komitesi: Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel

Müdürlüğü, Tarım Reformu Genel Müdürlüğü, Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü, Tarım

İşletmeleri Genel Müdürlüğü, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Meteoroloji Genel

Müdürlüğü, Çölleşme ve erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü, Su yönetimi Genel

Müdürlüğü ile Çevre Yönetimi Genel Müdürlüklerindeki konu uzmanlarından oluşur ve

Tarımsal Kuraklık Yönetimi Koordinasyon Kuruluna bağlı olarak çalışır.

46

c) Risk Değerlendirme Komitesi: Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel

Müdürlüğü, Tarım Reformu Genel Müdürlüğü, Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü, Bitkisel

Üretim Genel Müdürlüğü, Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü, Tarım İşletmeleri

Genel Müdürlüğü, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Su

Yönetimi Genel Müdürlüğü, Orman Genel Müdürlüğü, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü, ve

Türkiye Ziraat Odaları Birliği ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğince belirlenen konu

uzmanlarından oluşur ve Tarımsal Kuraklık Yönetimi Koordinasyon Kuruluna bağlı olarak

çalışır.

ç) Veri Akış Birimi: Bakanlık il müdürlükleri, Meteoroloji Genel Müdürlüğü ve Devlet

Su İşleri Genel Müdürlüğü ile Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü; İzleme

ve Erken Uyarı Tahmin Komitesine elektronik ortamda bilgi akışını sağlarlar.

d) Çalışma Grupları: Çalışma grupları ilgili bakanlıklarca görevlendirilecek konu

uzmanlarından oluşur ve İzleme, Erken Uyarı Tahmin Komitesi ve Risk Değerlendirme

Komitesine bağlı çalışırlar.

(3) İl yönetimleri, Tarımsal Kuraklık Yönetimi Koordinasyon Kurulu kararlarını

uygulamak ve Tarımsal Kuraklık Eylem Planı çalışmalarını yürütmekle görevli olup, Tarımsal

Kuraklık İl Kriz Merkezi adı altında çalışırlar. Tarımsal Kuraklık İl Kriz Merkezi, vali veya

görevlendireceği vali yardımcısı başkanlığında; ilgili bakanlıkların il temsilcileri ilgili

bakanlıklara bağlı ve ilgili genel müdürlüklerinin taşra birimleri temsilcileri, il sağlık müdürü

valinin uygun göreceği ilçe kaymakamları, il özel idaresi temsilcisi büyükşehir ya da il

belediyesi temsilcisi, ilçe belediye başkanları, üniversite temsilcisi, ziraat odası başkanı,

sulama, içme suyu ve üretici birlikleri, kooperatif başkanları ve diğer sivil toplum kuruluşu

temsilcilerinden oluşur.

Tarımsal Kuraklık Yönetiminin görevleri

MADDE 5 – (1) Tarımsal Kuraklık Yönetimi; kuraklığın etkilerini azaltmak üzere

gerekli ölçümlerin yapılması, envanter ve rasat bilgilerinin toplanması, değerlendirilmesi, risk

analizlerinin yapılması, genel hidrometrik çalışmalar çerçevesinde su potansiyelinin

belirlenmesi, tarımsal kuraklık eylem planının yaptırılması ve uygulamasını temin eder.

(2) İlgili Bakanlıklar, tarımsal kuraklıkla mücadele konusunda, tarımsal kuraklık

yönetimince öngörülen ve görev alanlarındaki konularda kısa, orta ve uzun dönem

tedbirlerine yönelik eğitim, plan ve projeleri yaparak, kendi kurum ödenekleri ile yatırım

çalışmalarını sürdürürler.

47

(3) İlgili Bakanlıklar arasındaki koordinasyon Bakanlıkça sağlanacaktır.

(4) Tarımsal Kuraklık Yönetiminin görevleri, çalışma usul ve esasları, bu Kararın

yayımı tarihinden itibaren altı ay içerisinde Bakanlıkça hazırlanacak olan yönetmelikle

düzenlenir.

Yetki

MADDE 6 – (1) Tarımsal kuraklıkla mücadele çalışmaları, Bakanlık koordinasyonunda

yürütülür. İlgili bakanlıklar, tarımsal kuraklıkla mücadele konusunda ilgili genel

müdürlüklerinin görev ve yetkileri kapsamında olan konularda kısa, orta ve uzun dönemde

yapılacak yatırımlar ile ilgili alınacak tedbirlerin planlanmasını, proje ve uygulamalarını, yılı

bütçesindeki ödeneklerinden karşılarlar.

(2) İlgili bakanlıklar, Tarımsal Kuraklık Yönetiminde bulunan her kademedeki

üyelerinin çalışmalara fiilen katılmalarını sağlayacaklardır. Çalışmalara katılan üyeler,

kararların alınmasında ve çalışmaların yürütülmesinde yetkili ve sorumludurlar.

(3) Yetki, sorumluluk ve koordinasyonla ilgili usul ve esaslar, Bakanlıkça çıkarılacak

yönetmelikle belirlenir.

Yürürlükte kaldırılan mevzuat

MADDE 7 – (1) Tarımsal kuraklıkla mücadele ile kuraklık yönetimi çalışmalarına

ilişkin 9/7/2007 tarih ve 2007/12477 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı yürürlükten kaldırılmıştır.

Yürürlük

MADDE 9 – (1) Bu Karar yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 10 – (1) Bu Karar hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

48

EK:5. TARIMSAL KURAKLIK YÖNETİMİNİN GÖREVLERİ,

ÇALIŞMA USUL VE ESASLARINA DAİR YÖNETMELİK

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç

MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, Ülkemizde yaşanması muhtemel tarımsal

kuraklığın etkilerini azaltmak ve tarımsal kuraklıkla mücadelede oluşturulan Tarımsal

Kuraklık Yönetiminin görevleri, çalışma usul ve esaslarını düzenlemektir.

Kapsam

MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik; Türkiye genelinde, bölgesel ve iller bazında meydana

gelebilecek tarımsal kuraklığı izlemek, risk değerlendirmesi yapmak ve kuraklığın etkilerini

azaltmak amacıyla oluşturulan Tarımsal Kuraklık Yönetimince alınacak öneri ve tedbirleri

kapsar.

Dayanak MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik; 3/6/2012 tarihli ve 639 sayılı Gıda Tarım ve

Hayvancılık Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin

11 inci maddesinin birinci fıkrasının (i) bendine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) Bakanlık: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığını,

b) Tarımsal kuraklık: Yağışların kaydedilen normal seviyelerinin önemli ölçüde altına

düşmesi sonucu; arazi ve su kaynaklarının olumsuz etkilenmesi, toprakta bitkinin ihtiyacını

karşılayacak miktarda suyun bulunmaması ve hidrolojik dengede bozulmalara neden olan

doğa olayını,

c) Tarımsal Kuraklık Eylem Planı: Tarımsal kuraklığın etkilerini azaltmak üzere ilgili

bakanlık çalışmaları yanında, Tarımsal Kuraklık Yönetimince alınan kararlar ve uygulamalar

doğrultusunda gerek yerleşim yerlerinde gerekse kırsal kesim kuru ve sulu ziraat alanlarında

su yönetimi, yatırımlar, tarım teknikleri, tohum ve bitki çeşitliliği, sulama teknikleri, hastalık

ve zararlılarla mücadele, ekonomik ve sosyal destekler, mera otlatma planları, arazi kullanım

planları, kısıtlamalar ve acil eylemin uygulanmasına yönelik her türlü tedbiri kapsayan planı,

ç) Tarımsal Kuraklık Yönetimi: Tarımsal Kuraklık Yönetimi Koordinasyon Kurulu, bu

kurula bağlı çalışan İzleme ve Erken Uyarı Tahmin Komitesi, Risk Değerlendirme Komitesi,

veri akış birimleri, çalışma grupları ve tarımsal kuraklık il kriz merkezini,

ifade eder.

49

İKİNCİ BÖLÜM

Tarımsal Kuraklık Yönetiminin Oluşumu,

Görev ve Çalışma Esasları

Tarımsal Kuraklık Yönetimi

MADDE 5 – (1) Tarımsal Kuraklık Yönetimi; merkez yönetimi ve illerde oluşturulan il

yönetiminden oluşur.

(2) Tarımsal Kuraklık Merkez Yönetimi aşağıdaki birimlerden oluşur:

a) Tarımsal Kuraklık Yönetimi Koordinasyon Kurulu.

b) Risk Değerlendirme Komitesi.

c) İzleme, Erken Uyarı ve Tahmin Komitesi.

ç) Veri akış birimleri.

d) Çalışma grupları.

(3) Birinci fıkrada sayılan birimler, 2/5/2012 tarihli ve 2012/3191 sayılı Bakanlar

Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Tarımsal Kuraklıkla Mücadele ve Kuraklık Yönetimi

Çalışmaları Hakkında Kararın 4 üncü maddesinde belirtilen kamu kurum ve kuruluşları ile

üniversite ve sivil toplum örgütleri temsilcilerinden oluşur.

Tarımsal Kuraklık Yönetimi Koordinasyon Kurulunun görevleri

MADDE 6 – (1) Tarımsal Kuraklık Yönetimi Koordinasyon Kurulunun görevleri

şunlardır:

a) Tarımsal kuraklıkla mücadele eylem planını hazırlamak, hazırlatmak ve uygulamasını

sağlamak.

b) Tarımsal kuraklıkla mücadelede, kurum ve kuruluşlar arasında işbirliğini sağlamak.

c) Risk değerlendirme komitesinden gelen rapor veya önerileri incelemek, kuraklık

görülen illerde tarımsal kuraklıkla mücadele eylem planı kapsamında uygulama kararı almak.

ç) Tarımsal kuraklık eylem planının uygulamasını izlemek, denetlemek ve alınan

sonuçları değerlendirmek.

d) Tarımsal kuraklık eylem planının uygulanmasında karşılaşılacak mali, idari, teknik

ve sosyal konulardaki sorunları gidermek.

e) İhtiyaç duyulan kanun, yönetmelik ve diğer alt düzenlemelere ilişkin taslakları

hazırlamak ve önerilerde bulunmak.

(2) Gerektiğinde Bakanlıkça yapılacak çağrı üzerine toplanır ve karar alır.

50

Risk Değerlendirme Komitesinin görevleri

MADDE 7 – (1) Risk Değerlendirme Komitesinin görevleri şunlardır:

a) İzleme, erken uyarı ve tahmin komitesinden gelen verileri değerlendirmek, risk

analizi yapmak veya yaptırmak,

b) Risk analiz sonuçlarına göre eylem raporunu hazırlamak ve Tarımsal Kuraklık

Yönetimi Koordinasyon Kuruluna sunmak.

İzleme, Erken Uyarı ve Tahmin Komitesinin görevleri

MADDE 8 – (1) İzleme, Erken Uyarı ve Tahmin Komitesinin görevleri şunlardır:

a) Kamu kurum ve kuruluşlarından, konu ile ilgili tüm envanter dokümanlarını ve rasat

bilgilerini sürekli almak.

b) Toplanan bilgileri değerlendirerek, uyarı ve tahminlerini risk değerlendirme

komitesine sunmak.

Veri akış birimlerinin görevleri

MADDE 9 – (1) Veri akış birimlerinin görevleri şunlardır:

a) İzleme, Erken Uyarı ve Tahmin Komitesince ihtiyaç duyulan ve istenilen verilerin

konu ile ilgili kurum ve kuruluşlardan alınarak uygun biçimde sunulması.

b) İstenen verileri sağlayacak rasat istasyonları bulunmaması durumunda, istenilen

rasatları sağlayacak alt yapının, işin aciliyeti dikkate alınarak oluşturulması.

c) Verilerin istenen tarihte, elektronik ortamda gönderilmesi ve muhafaza edilmesi.

Çalışma gruplarının görevleri

MADDE 10 – (1) Çalışma gruplarının görevleri; gruplarda görevlendirilen konu ile

ilgili uzmanlarının çalışma disiplini içerisinde, verilen konulardaki istenen bilgileri süresinde

tamamlayarak, komitelere sunmalarını sağlamaktır.

Tarımsal kuraklık il yönetimi

MADDE 11 – (1) Tarımsal kuraklık il yönetimi, Tarımsal Kuraklık Yönetimi

Koordinasyon Kurulu kararlarını uygulamak ve tarımsal kuraklık eylem planı çalışmalarını

yürütmekle görevli olup aşağıdaki birim ve organlardan meydana gelir.

(2) Tarımsal kuraklık il kriz merkezi, vali veya görevlendireceği vali yardımcısı

başkanlığında; ilgili bakanlıkların il temsilcileri, ilgili bakanlıklara bağlı genel müdürlüklerin

taşra birimi temsilcileri, il sağlık müdürü, valinin uygun göreceği ilçe kaymakamları il özel

idaresi temsilcisi, büyükşehir ya da il belediyesi temsilcisi, ilçe belediye başkanları, üniversite

51

temsilcisi ve ziraat odası başkanı ile sulama içme suyu ve üretici birlikleri temsilcileri

kooperatif başkanları ve diğer sivil toplum kuruluşu temsilcilerinden oluşur.

Tarımsal kuraklık il kriz merkezinin görevleri

MADDE 12 – (1) Tarımsal kuraklık il kriz merkezinin görevleri şunlardır:

a) Tarımsal Kuraklık Yönetimi Koordinasyon Kurulu kararlarını uygulamak.

b) İl tarımsal kuraklık eylem planını, Türkiye tarımsal kuraklık eylem planına uygun

olarak yapmak ve uygulamak.

c) İl arazi varlığı ve su kaynakları ve iklim ile ilgili verileri hazırlamak ve

güncelleştirmek.

ç) Kuraklıkla mücadele eylemine yönelik, olağan ve olağanüstü koşullar için mali

kaynaklarını belirleyerek mahalli bütçe kapsamına almak.

(2) Tarımsal kuraklık il kriz merkezi toplantıları komisyon başkanının uygun göreceği

tarihte yılda en az bir kere toplanır.

Tarımsal Kuraklık Yönetiminin çalışma esasları

MADDE 13 – (1) Tarımsal Kuraklık Yönetimi Koordinasyon Kurulu kararları, ilgili

bakanlıklar ve tarımsal kuraklık il kriz merkezlerince, konu ile ilgili mevzuat dâhilinde

yürütülür.

(2) Tarımsal Kuraklık Yönetimi Koordinasyon Kurulu sekretaryası ve veri işlem

merkezi görevi, Bakanlığın uygun göreceği genel müdürlükçe yürütülür, yapılacak

işlemlerden, genel müdürlük sorumludur.

(3) Tarımsal Kuraklık Yönetimi Koordinasyon Kurulu toplantılarına 2/5/2012 tarihli ve

2012/3191 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı çerçevesinde görevlendirilen temsilciler katılır.

Ayrıca, Tarımsal Kuraklık Yönetimi Koordinasyon Kurulu Başkanı, ihtiyaç duyulması

halinde gerekli gördüğü kamu kurum ve kuruluşlarının genel müdürlerini/başkanlarını ve

konu ile ilgili uzman bilim adamlarını toplantıya davet eder. Temsilcilerin ve davet edilen

görevlilerin, izinli, raporlu olmaları halinde yerlerine vekâlet edenler katılır.

(4) Tarımsal kuraklık yönetimi koordinasyon kurulu, gerektiğinde çalışma komisyonları

oluşturur.

(5) Kamu kurum ve kuruluşlarını temsilen komisyonlarda görev yapacak konu ile ilgili

uzmanlar, sürekli görev yapabilecek ve toplantılara katılabilecek personelden seçilir.

52

(6) Tarımsal Kuraklık Yönetimi Koordinasyon Kurulu kararlarını, üye tamsayısının

çoğunluğuyla alır, oyların eşit olması halinde Başkanın kullandığı oy yönünde çoğunluk

sağlanmış olur.

(7) Sekreterya hizmeti ile görevlendirilen genel müdürlük, toplantıların düzenlenmesi ve

alınan kararların kayıt altına alınarak, gerekli işlemlerin yapılmasından sorumludur.

(8) Bakanlıkların merkezde yapacakları işlemlere esas olacak, il tarımsal kuraklık eylem

planlarının, normal koşullarda ve kuraklık sürecindeki çalışmalarının seyri, Tarımsal Kuraklık

Yönetimi Koordinasyon Kurulunca takip edilir, gerekli tedbirler kurul tarafından alınır.

(9) Bakanlık koordinasyonunda, konu ile ilgili diğer çalışmalara, Tarımsal Kuraklık

Yönetiminden katılım sağlanır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Çeşitli ve Son Hükümler

Yürürlükte kaldırılan yönetmelik

MADDE 14 – (1) 2/3/2008 tarihli ve 26804 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan

Tarımsal Kuraklık Yönetiminin Görevleri, Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik

yürürlükten kaldırılmıştır.

Yürürlük

MADDE 15 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 16 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı

yürütür.

53

EK 6. TABLOLAR: Kuraklık Kriter Tahminine Rehber Tablolar

Tarım yılı başlangıcı Ekim ayında başladığından, yağışlar bu aydan itibaren verilmektedir:

Tablo Ek 1 Uzun Yıllar İl Yağış Ortalamaları (1970-2010)

İLLER AYLAR (mm) Toplam (mm) 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9

ADANA 45,7 79,6 120,4 101,9 84,5 58,9 57,2 40,9 17,7 8,7 6,1 14,8 636,4

ADIYAMAN 42,5 74,0 128,9 121,3 103,7 90,9 69,1 35,0 8,5 1,0 0,7 4,7 680,3

AFYON 39,9 35,4 45,3 39,0 36,9 41,5 48,5 43,9 31,3 18,9 14,2 16,7 411,5

AĞRI 56,4 48,7 40,9 36,2 49,8 48,4 75,2 75,5 45,6 19,0 11,5 14,6 521,8

AMASYA 40,3 47,2 53,7 45,1 37,4 43,4 59,5 51,3 37,8 15,5 9,0 21,1 461,3

ANKARA 32,6 36,0 42,6 39,3 34,1 35,7 50,2 49,4 35,1 15,2 11,7 17,9 399,8

ANTALYA 76,8 162,2 250,6 214,2 161,9 96,7 56,4 30,0 7,5 3,4 1,7 11,4 1072,8

ARTVİN 62,1 78,5 96,0 90,7 75,3 59,8 56,5 53,3 49,6 30,8 30,3 33,9 716,8

AYDIN 44,5 86,0 111,1 97,0 93,5 70,8 53,8 33,0 12,8 4,0 2,4 10,9 619,8

BALIKESİR 46,3 81,4 88,4 68,8 65,7 57,0 50,6 41,9 20,6 8,2 5,0 21,7 555,6

BİLECİK 47,2 42,0 54,5 48,0 41,8 43,2 43,0 44,6 38,0 19,2 11,3 23,1 455,9

BİNGÖL 66,6 109,0 131,5 124,8 139,4 129,4 121,7 76,3 20,9 6,0 4,0 10,2 939,8

BİTLİS 91,2 159,6 155,6 138,1 184,1 169,6 165,4 100,2 25,1 5,3 4,2 14,8 1213,2

BOLU 45,4 48,3 62,1 56,8 47,6 49,2 51,3 59,4 52,9 32,2 26,2 26,9 558,3

BURDUR 35,6 39,2 55,3 48,6 41,0 43,5 49,5 39,1 25,4 14,4 7,9 15,5 415,0

BURSA 75,5 83,5 100,8 79,4 75,5 66,8 65,5 44,3 34,8 17,6 16,4 41,1 701,2

ÇANAKKALE 53,0 88,8 96,6 81,1 70,2 67,5 46,5 33,5 21,0 13,2 5,3 19,6 596,3

ÇANKIRI 31,2 28,2 44,3 38,9 30,3 33,7 48,2 53,3 37,1 20,1 17,4 17,5 400,2

ÇORUM 33,4 37,3 45,8 36,1 29,0 36,3 55,2 60,7 54,8 22,2 15,6 24,0 450,4

DENİZLİ 35,8 62,2 81,9 76,3 77,4 63,5 55,2 37,0 24,3 16,8 9,2 11,5 551,1

DİYARBAKIR 32,7 50,6 68,0 63,4 69,5 67,9 64,2 38,5 8,9 0,4 0,3 4,2 468,6

EDİRNE 54,3 68,8 63,6 53,4 51,2 52,9 47,4 53,9 40,1 34,1 25,2 39,2 584,1

ELAZIĞ 44,4 45,3 42,6 37,4 39,9 50,7 64,7 49,4 12,9 1,8 0,5 7,3 396,9

ERZİNCAN 45,7 39,9 28,2 24,5 29,3 41,7 53,0 51,9 30,0 9,3 6,9 14,4 374,8

ERZURUM 47,0 32,2 21,4 19,3 23,1 31,6 53,9 67,2 45,1 26,2 17,0 21,3 405,3

ESKİŞEHİR 29,6 32,6 41,5 34,3 29,2 30,9 42,4 42,1 27,8 14,8 9,9 12,7 347,9

GAZİANTEP 37,7 66,8 93,6 90,1 84,5 74,5 56,2 29,6 6,5 2,5 2,6 6,2 550,8

GİRESUN 168,6 151,4 122,6 116,3 91,2 87,7 81,0 66,5 80,9 77,6 90,3 125,7 1259,8

GÜMÜŞHANE 47,3 45,1 39,9 34,1 33,7 41,5 61,1 67,3 45,6 11,8 13,2 22,0 462,6

HAKKARİ 54,6 86,7 90,5 83,6 105,9 114,4 120,3 63,2 14,5 4,3 3,0 5,5 746,5

ANTAKYA 74,2 114,3 171,9 173,0 160,2 141,2 101,6 88,1 17,0 10,8 3,4 37,0 1092,7

ISPARTA 37,9 47,7 71,5 63,7 59,9 50,1 55,2 46,6 28,2 13,6 11,6 15,1 501,1

MERSİN 40,5 80,8 129,5 97,9 79,2 52,6 38,3 22,1 8,8 8,6 4,3 6,2 568,8

İSTANBUL 100,7 108,6 124,7 100,9 80,9 69,6 45,4 35,5 37,5 39,0 46,3 62,9 852,0

İZMİR 49,8 105,8 131,1 115,0 104,7 79,4 46,5 25,8 8,2 2,2 1,9 17,9 688,3

KARS 41,9 26,9 21,3 19,3 22,3 29,1 50,7 78,5 72,3 55,4 41,0 28,2 486,9

KASTAMONU 39,1 30,2 38,3 29,4 27,7 32,8 57,1 69,6 65,3 37,6 32,0 31,4 490,5

KAYSERİ 33,1 35,7 38,2 32,0 34,1 41,8 57,1 53,7 37,7 11,8 6,1 11,7 393,0

KIRKLARELİ 51,7 70,8 61,7 52,3 45,5 47,4 43,2 49,3 48,8 28,5 22,3 32,8 554,3

KIRŞEHİR 31,6 40,6 46,7 40,4 33,8 34,2 49,2 43,3 34,1 7,7 5,7 12,3 379,6

KOCAELİ 94,2 87,0 108,0 91,2 80,2 71,9 55,6 45,9 50,6 39,1 50,4 50,4 824,5

KONYA 33,4 34,7 41,8 32,8 24,7 25,5 37,5 40,5 23,2 7,8 5,6 10,6 318,1

54

KÜTAHYA 43,8 55,9 77,0 63,9 57,4 53,3 55,2 50,0 31,7 18,8 16,8 23,0 546,8

MALATYA 38,9 41,9 38,2 35,7 35,7 50,7 58,6 45,8 18,3 2,1 2,0 6,2 374,1

MANİSA 50,2 96,8 129,3 110,7 106,7 82,7 55,9 32,5 15,6 5,4 5,4 16,8 708,0

K.MARAŞ 50,8 86,0 124,3 117,7 111,7 94,7 77,1 37,2 6,7 1,1 0,7 6,6 714,6

MARDİN 32,4 68,1 104,0 100,7 112,8 96,1 78,9 37,4 5,7 1,1 0,3 1,9 639,4

MUĞLA 65,6 153,9 232,1 204,4 183,2 119,2 68,2 47,3 24,2 7,5 8,6 16,3 1130,5

MUŞ 62,2 93,7 85,4 79,5 101,3 101,1 107,5 68,1 27,8 6,1 4,5 12,2 749,4

NEVŞEHİR 34,7 36,9 49,0 40,3 42,6 43,4 53,8 58,1 30,0 9,9 5,0 12,0 415,7

NİĞDE 28,8 33,8 38,2 30,1 31,2 32,5 46,5 44,5 25,1 5,2 4,4 7,8 328,1

ORDU 136,1 126,5 107,0 93,8 83,1 75,4 74,0 55,0 76,6 62,9 62,8 83,8 1037,0

RİZE 300,4 256,2 246,0 210,4 179,2 144,4 92,2 99,7 135,8 148,4 182,6 249,6 2244,9

SAKARYA 88,3 85,2 104,4 89,9 79,3 70,3 59,7 48,3 72,8 51,4 51,0 49,6 850,2

SAMSUN 91,9 80,3 76,7 58,0 52,1 57,0 58,9 51,2 48,0 30,4 36,7 52,7 693,9

SİİRT 46,7 82,6 88,3 77,3 96,5 103,2 100,4 59,9 9,3 1,8 1,5 3,1 670,6

SİNOP 93,9 84,6 86,3 68,8 50,2 47,2 37,3 33,8 32,5 34,4 40,9 64,8 674,7

SİVAS 37,8 41,4 43,9 40,1 39,7 46,0 65,8 60,4 33,7 9,8 6,5 17,7 442,8

TEKİRDAĞ 63,0 75,2 73,7 60,7 55,2 56,2 41,1 38,5 35,7 24,5 14,8 35,1 573,7

TOKAT 43,4 45,9 43,2 39,6 36,5 39,3 60,7 61,6 37,4 11,7 6,2 17,6 443,1

TRABZON 117,5 99,1 87,8 72,4 62,7 58,1 59,1 50,6 51,7 36,1 50,6 75,9 821,6

TUNCELİ 63,6 96,9 119,1 109,6 104,2 100,7 100,5 65,5 19,1 3,2 2,9 13,8 799,1

ŞANLIURFA 25,4 45,6 72,8 73,1 70,3 65,1 46,9 25,5 3,6 0,6 1,0 3,2 433,1

UŞAK 42,3 65,4 72,8 63,3 65,6 55,1 56,2 45,0 22,6 16,5 10,8 15,4 531,0

VAN 43,3 50,5 38,2 30,4 31,5 46,2 52,6 48,9 18,1 5,5 3,8 12,3 381,3

YOZGAT 42,8 65,5 77,9 64,4 64,6 61,7 69,9 61,6 41,7 14,8 9,9 19,5 594,3

ZONGULDAK 153,1 151,0 156,9 125,1 88,4 87,6 58,4 54,0 70,9 80,8 87,6 116,7 1230,5

AKSARAY 26,4 32,0 43,4 36,5 33,4 36,1 51,1 41,3 23,6 6,8 3,9 8,6 343,1

BAYBURT 47,5 35,3 28,9 26,6 28,5 41,0 61,7 68,1 51,1 20,0 14,1 20,0 442,8

KARAMAN 29,4 32,6 43,4 40,0 34,6 33,5 40,1 35,9 21,4 5,3 4,6 5,8 326,6

KIRIKKALE 30,2 33,4 43,9 39,5 29,2 32,3 48,5 49,9 37,5 11,7 8,5 13,2 377,8

BATMAN 27,2 54,1 62,3 56,4 67,6 75,5 68,3 40,2 7,1 0,2 0,6 3,3 462,8

ŞIRNAK 23,6 66,7 113,9 111,7 120,7 102,8 74,2 33,7 4,0 0,4 0,1 1,8 653,6

BARTIN 113,1 118,4 132,4 106,3 86,3 72,8 56,5 51,8 70,7 63,9 78,8 89,9 1040,9

ARDAHAN 38,6 29,9 23,1 18,3 20,8 30,8 50,5 82,7 91,6 69,9 61,0 33,6 550,8

IĞDIR 26,4 17,7 11,6 13,2 18,1 21,6 36,5 48,1 32,3 14,0 9,2 10,1 258,8

YALOVA 89,1 89,3 107,3 86,8 73,5 69,3 52,9 33,9 41,6 22,1 33,3 51,6 750,7

KARABÜK 38,9 34,2 49,9 51,6 36,1 43,6 47,9 50,3 50,0 29,7 22,7 29,7 484,6

KİLİS 32,7 58,7 81,8 77,1 72,2 67,1 48,7 24,0 6,8 1,1 3,1 4,5 477,8

OSMANİYE 76,4 108,8 101,9 93,7 108,5 121,6 87,8 73,3 28,8 10,2 5,8 27,5 844,3

DÜZCE 84,6 87,1 102,3 83,3 73,7 70,5 59,6 61,3 58,0 45,5 52,2 50,2 828,3

Kaynak : MGM 2012

Tarım yılı Ekim ayında başladığından, sıcaklıklar bu aydan itibaren verilmektedir:

55

Tablo Ek 2 Uzun Yıllar (1970-2010) En Kurak 1972-1973 Yılında Bitki Gelişiminde Önemli

Aylara Göre Kümülatif Toplam Yağış Ve Ortalama Sıcaklık Değerleri

İLLER

EN KURAK YIL

1972 - 1973

1972 1973

Aylar (Yağış (mm) / Sıcaklık (ºC)

11 12 1 2 3 4 5 6

Yağ. Sıc. Yağ. Sıc. Yağ. Sıc. Yağ. Sıc. Yağ. Sıc. Yağ. Sıc. Yağ. Sıc. Yağ. Sıc.

ADANA 28,5 14,9 0,0 10,2 25,8 9,3 23,4 12,7 38,2 13,3 86,3 17,1 28,4 22,2 34,1 25,2

ADIYAMAN 40,8 10,8 0,3 6,0 24,6 2,8 47,3 7,8 71,2 9,4 73,1 14,2 5,1 21,9 13,4 25,3

AFYON 17,6 6,0 0,3 0,1 7,3 -0,5 22,9 4,3 41,5 3,6 27,7 9,3 53,9 15,4 5,3 18,0

AĞRI 54,3 -0,9 5,9 -8,7 46,9 13,5 37,1 -8,4 72,5 -5,9 45,1 2,9 53,3 11,6 16,0 15,2

AMASYA 22,0 7,9 20,9 0,7 13,3 -0,3 17,8 8,3 55,9 6,8 71,0 14,0 72,4 16,8 33,7 19,8

ANKARA 17,7 5,6 14,2 -0,8 13,3 -2,8 21,7 4,9 41,9 4,1 63,0 10,2 21,9 16,2 58,3 18,7

ANTALYA 9,2 15,1 27,5 11,7 92,6 10,0 220,8 12,1 34,3 12,8 17,3 15,6 3,6 21,8 16,2 25,9

ARTVİN 107,7 7,6 166,6 1,6 72,2 0,1 104,9 5,9 59,4 5,9 52,8 11,4 44,6 14,5 59,9 16,6

AYDIN 27,4 12,7 8,2 6,9 84,3 6,9 110,8 10,4 34,3 10,5 56,3 14,5 1,1 22,0 11,1 25,3

BALIKESİR 35,8 9,9 0,2 4,5 27,5 4,2 110,3 8,1 43,7 6,9 75,6 12,7 29,2 18,7 15,9 21,4

BİLECİK 20,2 8,5 1,8 2,3 10,0 1,3 38,7 6,8 24,5 5,1 52,4 11,0 15,3 16,4 24,8 18,6

BİNGÖL 103,3 5,5 3,8 1,0 110,4 -4,3 135,4 -0,7 89,3 3,5 136,6 9,7 9,3 17,4 12,1 20,9

BİTLİS 166,9 4,1 19,5 -0,8 142,7 -3,7 114,3 -0,8 135,7 0,8 0,0 6,4 52,7 13,5 13,0 17,3

BOLU 31,3 6,4 18,4 -0,5 49,6 -1,9 33,7 4,8 55,0 3,8 58,5 9,1 34,9 13,9 57,1 16,1

BURDUR 16,9 7,7 1,2 2,5 19,4 1,9 73,3 4,8 22,6 5,7 32,2 10,5 23,7 17,7 19,4 19,8

BURSA 69,5 9,8 16,9 4,0 48,1 4,2 90,2 8,3 69,4 6,2 110,5 12,3 57,3 17,5 46,0 20,1

ÇANAKKALE 44,5 11,3 12,2 6,6 50,6 4,9 117,5 8,4 53,0 6,9 52,3 12,5 5,0 17,9 0,4 21,6

ÇANKIRI 5,1 4,5 18,5 -2,7 15,7 -5,3 19,5 3,5 32,4 3,7 54,7 10,9 24,2 15,9 11,7 18,6

ÇORUM 15,0 4,9 14,9 -1,5 12,1 -2,9 18,1 3,9 62,0 3,3 62,9 10,3 38,0 14,0 45,8 16,6

DENİZLİ 22,9 9,9 0,0 4,7 29,0 4,5 158,5 8,2 25,1 8,9 36,7 12,9 16,2 20,6 8,1 23,4

DİYARBAKIR 31,4 8,6 2,0 3,3 90,1 -2,9 41,0 5,5 22,0 9,0 37,7 13,5 3,2 21,5 1,2 25,8

EDİRNE 24,2 9,3 3,8 3,7 86,5 1,6 96,1 6,4 84,4 6,1 59,1 12,8 17,2 18,7 43,6 21,2

ELAZIĞ 29,7 5,9 8,7 0,9 44,6 -4,7 23,1 2,3 25,5 5,4 90,3 10,8 6,6 19,1 11,3 21,8

ERZİNCAN 43,2 1,3 8,0 -3,0 18,2 -5,9 26,0 1,6 30,2 3,9 54,0 9,7 26,4 16,7 24,4 18,0

ERZURUM 36,0 -2,3 7,8 -8,7 22,2 10,5 18,0 -4,5 33,1 -2,2 34,9 4,4 19,9 11,2 85,1 12,8

ESKİŞEHİR 15,7 6,0 0,9 -0,6 11,8 -1,6 39,4 4,8 20,6 3,9 59,6 9,8 29,4 15,7 78,3 17,9

GAZİANTEP 58,1 7,6 0,1 2,3 34,1 -0,3 39,6 5,1 42,8 6,8 33,7 12,2 1,4 19,6 5,1 22,8

GİRESUN 98,7 11,7 123,6 7,1 75,5 5,5 40,0 10,1 96,9 6,9 51,9 10,8 31,3 15,2 108,9 19,0

GÜMÜŞHANE 29,6 3,9 8,7 -2,4 9,1 -3,1 17,3 2,9 38,1 3,1 79,7 8,8 16,8 13,9 54,5 15,7

HAKKARİ 118,4 4,5 11,5 -2,1 107,0 -5,5 101,3 -1,6 108,6 1,4 137,0 6,5 44,0 13,6 17,5 18,9

HATAY 46,4 12,9 0,2 7,0 88,6 5,6 85,8 10,9 99,0 12,7 106,8 16,4 147,9 20,8 58,2 23,9

ISPARTA 20,7 5,9 2,0 0,7 60,6 0,5 79,7 3,5 24,2 4,7 30,4 9,7 33,3 16,7 31,1 18,9

MERSİN 21,7 13,6 0,0 8,8 28,3 8,1 28,0 11,4 22,0 12,2 12,5 16,3 0,9 21,0 11,7 23,8

İSTANBUL 112,8 10,7 57,5 6,3 86,6 4,3 67,0 7,7 64,7 6,0 50,3 11,5 21,1 16,9 65,5 19,5

İZMİR 34,0 13,2 4,9 7,8 135,3 7,7 186,7 11,0 38,6 10,5 44,6 14,7 9,5 21,5 20,7 24,5

KARS 24,2 -1,0 1,5 -8,3 26,5 12,2 36,8 -8,5 29,5 -5,3 33,0 3,9 58,0 9,6 53,7 12,1

KASTAMONU 19,0 4,4 19,1 -1,7 10,2 -2,8 25,9 3,5 30,4 2,7 65,8 9,5 10,9 13,9 92,7 15,7

KAYSERİ 22,3 2,2 4,0 -5,6 14,6 -3,5 17,2 3,4 52,1 3,3 73,7 9,5 36,2 14,8 64,6 17,1

KIRKLARELİ 30,4 9,1 4,9 4,0 63,8 1,5 99,2 5,8 64,1 4,9 43,8 11,7 31,9 17,8 22,1 20,2

KIRŞEHİR 19,9 4,2 5,6 -1,0 11,8 -2,3 7,4 4,4 26,4 4,1 53,9 9,9 56,3 15,6 17,0 18,3

KOCAELİ 47,9 11,0 45,3 6,2 32,5 4,9 35,1 9,0 66,5 7,0 59,4 12,5 13,4 17,8 43,9 20,3

KONYA 8,9 4,8 4,1 -1,8 4,8 -1,4 8,8 4,5 25,7 4,9 15,6 11,1 58,0 16,9 47,5 18,6

KÜTAHYA 24,1 5,9 3,7 -0,7 15,8 -0,6 97,5 4,3 43,9 3,8 64,3 9,1 36,2 14,8 42,0 16,8

MALATYA 38,0 5,7 3,5 1,4 35,8 -3,3 9,3 4,3 47,5 6,4 93,5 11,9 16,5 19,2 28,3 21,5

56

MANİSA 41,1 11,9 3,7 5,7 59,7 6,3 213,7 9,8 62,8 9,6 84,0 14,5 26,2 20,6 27,8 24,0

K.MARAŞ 48,4 10,8 0,9 6,1 35,4 3,7 95,4 8,3 75,5 9,5 55,0 14,6 15,5 20,9 11,8 23,6

MARDİN 104,3 9,1 3,8 3,8 108,7 1,1 85,3 5,9 47,2 7,7 60,6 11,7 11,3 19,7 0,0 24,1

MUĞLA 55,5 9,7 11,1 5,5 148,6 4,4 351,2 6,9 33,3 7,5 52,0 10,6 25,4 19,3 18,1 22,3

MUŞ 118,3 3,0 4,8 -1,7 90,1 -8,3 79,7 -4,6 75,2 -0,8 103,6 7,7 9,6 15,0 17,0 18,7

NEVŞEHİR 18,3 5,0 3,7 -1,9 21,3 -2,1 17,0 4,2 49,4 3,1 53,1 8,9 59,1 14,1 19,6 16,5

NİĞDE 14,6 4,3 2,2 -2,0 14,4 -2,4 14,1 3,8 16,5 3,9 44,3 9,5 28,3 15,2 34,0 17,1

ORDU 100,6 10,6 91,9 6,3 31,9 4,6 37,0 9,4 94,8 6,6 59,1 10,8 46,1 14,7 137,5 18,7

RİZE 359,7 10,4 191,3 6,2 176,2 4,6 131,6 8,8 173,8 7,1 72,7 10,8 75,2 15,3 235,9 18,8

SAKARYA 56,7 10,7 17,9 4,9 35,3 4,5 36,0 8,9 66,2 6,8 41,7 12,3 13,9 17,6 68,9 19,8

SAMSUN 67,8 11,7 43,8 6,6 13,2 5,3 41,9 10,1 80,0 7,3 52,6 11,4 59,5 15,3 36,0 19,2

SİİRT 73,8 9,1 16,4 3,6 94,9 -0,9 72,7 5,6 53,8 8,0 71,7 12,5 14,8 19,9 8,1 25,1

SİNOP 72,7 11,3 37,0 7,6 55,4 5,2 37,9 8,2 35,4 6,8 28,6 10,2 10,0 14,2 15,7 18,2

SİVAS 11,1 3,4 3,2 -3,4 8,7 -4,1 24,0 1,8 31,5 2,1 88,2 8,1 38,7 13,2 20,8 15,5

TEKİRDAĞ 65,7 10,9 0,9 5,8 46,9 3,5 95,8 6,9 46,7 5,8 26,0 11,5 15,6 16,9 12,7 19,9

TOKAT 17,0 7,3 9,1 0,4 7,8 -0,4 10,5 7,5 33,9 5,9 67,9 12,4 79,6 15,6 34,8 17,7

TRABZON 104,8 11,9 60,6 6,9 70,7 5,6 29,8 10,4 80,9 7,6 70,7 11,2 16,4 15,3 56,1 18,8

TUNCELİ 61,7 6,2 5,0 -0,2 87,1 -5,2 87,4 2,6 44,4 5,9 115,1 11,0 12,4 18,7 5,8 22,1

ŞANLIURFA 19,3 11,8 0,1 6,6 37,5 3,8 23,7 8,9 30,5 10,3 13,4 15,4 2,8 23,0 0,4 26,6

UŞAK 36,2 6,7 0,0 2,4 19,0 1,7 119,0 4,6 55,3 4,6 47,7 9,3 58,8 16,5 24,4 19,0

VAN 67,5 2,7 8,8 -3,7 23,9 -6,0 28,3 -3,3 44,7 0,2 49,8 5,7 33,7 12,4 14,6 16,5

YOZGAT 25,0 3,2 11,2 -2,9 17,2 -3,3 24,2 2,0 59,7 1,0 80,6 7,3 72,2 12,6 42,4 14,7

ZONGULDAK 106,5 11,2 48,8 5,8 69,5 4,6 79,7 8,7 116,7 6,1 68,1 11,1 93,1 16,0 99,7 18,7

AKSARAY 35,0 4,9 9,5 -1,7 13,6 -3,0 17,3 4,8 39,7 5,1 50,7 10,3 56,5 15,8 22,8 18,6

BAYBURT 41,2 -0,3 8,9 -5,8 22,9 -8,3 16,2 -2,4 28,7 0,0 67,0 5,9 29,8 11,4 63,6 13,2

KARAMAN 6,9 5,3 1,8 -2,3 16,0 -1,6 39,4 4,8 37,9 4,8 20,6 10,6 29,3 16,3 19,0 18,7

KIRIKKALE 6,5 5,9 25,6 -1,8 9,1 -4,4 9,4 5,2 20,1 4,8 72,1 11,1 51,1 16,8 46,7 19,7

BATMAN 69,0 8,3 1,9 2,3 72,5 -3,7 58,9 5,7 30,0 9,1 32,5 13,5 7,8 20,5 0,1 26,1

ŞIRNAK 90,9 12,7 14,1 6,0 120,0 3,4 75,5 9,8 44,1 11,7 95,9 15,8 31,5 23,3 0,0 29,5

BARTIN 149,0 8,3 33,7 3,3 126,7 2,0 94,1 6,5 73,5 5,8 88,3 10,5 92,8 15,3 83,0 18,2

ARDAHAN 30,4 -2,6 7,6 11,3 13,8 12,9 10,9 -8,7 22,3 -6,4 28,8 2,5 41,8 8,8 115,2 10,8

IĞDIR 19,3 4,4 5,1 -2,4 34,3 -8,2 16,2 -4,5 38,6 4,6 25,0 11,8 25,0 17,1 27,1 20,5

YALOVA 93,3 11,5 18,1 6,2 44,3 5,2 56,9 8,2 78,6 6,5 80,9 11,9 11,5 16,8 27,9 19,7

KARABÜK 38,0 8,1 6,3 1,3 55,6 1,3 16,0 7,2 25,2 7,0 41,1 12,5 27,1 17,4 55,8 19,4

KİLİS 38,8 11,5 0,0 6,3 34,5 3,6 49,8 8,5 48,3 10,1 56,0 14,3 0,0 21,6 1,8 24,5

OSMANİYE

DÜZCE 77,9 8,8 34,9 2,6 64,6 2,5 59,4 8,0 74,4 6,6 65,1 11,9 35,2 17,1 56,9 19,5

Kaynak : MGM 2012

57

Tablo Ek 3 Uzun Yıllar (1970-2010) Yağış Ortalamasına En Yakın 2006 Yılı İçin İllere Göre

Toplam Yağış, Ortalama Sıcaklık Ve Buğday Üretim Değerleri.

İl

2006

İl

2006

Toplam

Yağış

(mm)

Ortalama

Sıcaklık

oC

Üretim*

(Ton)

Toplam

Yağış

(mm)

Ortalama

Sıcaklık

oC

Üretim*

(Ton)

01. ADANA 493,0 19,1 855.523 KONYA 278,2 11,8 1.586.033

02. ADIYAMAN 675,0 17,9 237.832 KÜTAHYA 446,1 10,9 360.814

03. AFYON 468,8 11,6 402.274 MALATYA 344,9 14,4 173.454

04. AĞRI 377,3 7,9 133.818 MANİSA 709,2 17,1 239.301

05. AMASYA 511,6 13,5 408.274 K.MARAŞ 708,0 17,5 406.552

06. ANKARA 404,9 12,2 1.137.404 MARDİN 706,6 17,2 311.224

07. ANTALYA 925,8 18,7 282.243 MUĞLA 1085,3 15,0 125.270

08. ARTVİN 679,8 12,4 4.566 MUŞ 938,9 10,6 185.829

09. AYDIN 591,4 17,8 116.400 NEVŞEHİR 295,9 11,4 268.491

10. BALIKESİR 570,9 14,2 461.917 NİĞDE 280,4 11,9 143.220

11. BİLECİK 354,5 12,6 77.640 ORDU 1035,5 14,6 16.420

12. BİNGÖL 1069,4 11,4 27.573 RİZE 2566,9 14,7 0

13. BİTLİS 1310,2 9,9 70.330 SAKARYA 795,3 14,9 53.624

14. BOLU 468,4 10,9 135.571 SAMSUN 706,3 14,6 337.336

15. BURDUR 381,1 13,3 103.482 SİİRT 611,4 17,0 92.427

16. BURSA 660,8 14,6 309.205 SİNOP 953,7 14,1 48.269

17. ÇANAKKALE 722,3 14,8 293.143 SİVAS 447,6 10,0 547.402

18. ÇANKIRI 383,1 11,5 113.862 TEKİRDAĞ 619,0 14,0 604.370

19. ÇORUM 458,5 10,6 529.308 TOKAT 391,7 12,8 325.019

20. DENİZLİ 629,2 16,4 269.014 TRABZON 892,0 14,8 26

21. DİYARBAKIR 542,0 16,2 780.657 TUNCELİ 926,1 13,7 22.862

22. EDİRNE 808,0 13,6 604.656 ŞANLIURFA 374,6 19,1 925.294

23. ELAZIĞ 374,3 13,9 143.166 UŞAK 511,0 12,4 113.416

24. ERZİNCAN 474,2 11,8 127.992 VAN 386,4 10,5 101.019

25. ERZURUM 341,9 6,8 145.461 YOZGAT 563,4 9,6 658.839

26. ESKİŞEHİR 328,6 10,5 399.323 ZONGULDAK 1225,8 13,5 35.632

27. GAZİANTEP 578,7 15,7 270.629 AKSARAY 332,1 12,5 288.724

28. GİRESUN 1268,7 14,6 19.118 BAYBURT 564,8 8,1 34.899

29. GÜMÜŞHANE 615,5 10,1 38.964 KARAMAN 269,1 12,1 182.115

30. HAKKARİ 752,7 11,5 17.921 KIRIKKALE 399,3 12,8 231.833

31. HATAY 912,0 18,5 335.791 BATMAN 522,0 16,6 164.694

32. ISPARTA 479,5 12,4 97.109 ŞIRNAK 587,2 21,1 112.876

33. İÇEL 370,3 19,9 322.232 BARTIN 1042,2 12,9 27.840

34. İSTANBUL 1053,1 14,6 149.725 ARDAHAN 683,3 5,2 17.472

35. İZMİR 804,8 18,0 124.066 IĞDIR 280,4 13,4 59.846

36. KARS 549,1 6,3 92.151 YALOVA 744,3 14,8 4.175

37. KASTAMONU 369,8 9,9 139.806 KARABÜK 386,7 13,3 32.205

38. KAYSERİ 395,8 11,7 347.259 KİLİS 432,7 17,4 33.219

39. KIRKLARELİ 818,8 12,9 390.007 OSMANİYE 809,0 18,2 290.732

40. KIRŞEHİR 328,2 11,9 236.982 DÜZCE 648,7 13,6 22.841

41. KOCAELİ 882,2 15,0 71.399

Kaynak : MGM 2012

58

Tablo Ek 4 Uzun Yıllar (1970-2010) Yağış Ortalamasına En Yakın 2006 Yılında Bitki

Gelişiminde Önemli Aylara Göre Kümülatif Toplam Yağış Ve Ortalama

Sıcaklık Değerleri

İLLER

2006

2005 2005 - 2006

Aylar (Yağış (mm) / Sıcaklık (ºC)

11 11..12 11..01 11..02 11..03 11..04 11..05 11..06

Yağ. Sıc. Yağ. Sıc. Yağ. Sıc. Yağ. Sıc. Yağ. Sıc. Yağ. Sıc. Yağ. Sıc. Yağ. Sıc.

ADANA 64,6 13,9 128,7 12,1 165,0 8,9 296,6 10,6 342,8 14,1 352,1 18,5 371,9 22,4 376,4 26,0

ADIYAMAN 70,8 10,4 131,7 8,6 256,0 3,6 469,3 6,7 531,6 10,8 596,5 16,7 630,4 21,9 630,5 29,1

AFYON 58,3 5,9 71,4 4,0 132,1 -2,1 175,6 0,8 227,4 6,7 252,1 12,0 304,7 15,5 327,0 20,0

AĞRI 17,6 2,9 57,2 -3,0 90,0 -11,0 108,0 -7,9 132,1 -1,1 253,0 8,7 295,6 13,6 300,3 20,5

AMASYA 46,3 7,4 73,8 4,3 117,7 0,5 188,8 2,1 265,2 9,9 298,7 13,8 348,4 17,4 383,8 22,6

ANKARA 48,1 6,1 62,5 3,0 98,0 -1,7 165,2 0,4 205,6 7,5 235,0 13,1 264,5 16,6 296,3 21,6

ANTALYA 142,2 13,8 271,8 11,7 590,8 9,0 675,3 11,1 753,5 13,3 840,8 17,2 853,1 21,0 875,0 25,9

ARTVİN 48,7 8,6 82,1 5,6 154,9 1,1 196,6 4,6 265,6 8,5 341,8 11,2 388,9 15,1 405,5 19,8

AYDIN 160,4 12,1 198,6 10,7 289,2 6,8 398,3 9,3 514,0 12,1 533,5 17,2 534,2 21,6 534,2 26,2

BALIKESİR 98,5 9,5 158,2 7,5 206,0 2,5 276,7 4,7 376,2 8,7 397,0 13,4 410,8 17,5 482,1 22,3

BİLECİK 54,2 7,5 79,7 5,8 138,8 0,7 187,2 1,9 224,5 7,9 230,6 12,6 262,7 16,5 276,0 20,5

BİNGÖL 90,7 5,4 271,9 0,6 389,1 -4,9 594,1 -2,4 725,1 3,8 870,3 10,2 942,9 15,5 942,9 23,8

BİTLİS 67,9 3,8 259,6 1,8 477,9 -4,8 695,2 -1,3 871,6 2,2 1049,8 8,7 1198,0 13,7 1198,0 20,6

BOLU 63,7 6,6 103,4 4,1 142,6 -0,4 207,2 1,5 256,7 6,7 270,4 10,5 307,4 14,1 330,0 18,2

BURDUR 48,7 6,8 60,4 4,8 81,2 0,6 119,4 3,4 182,2 7,8 231,2 12,5 272,2 16,9 289,4 21,9

BURSA 109,3 9,3 197,0 8,3 256,9 3,4 389,4 5,4 446,4 9,6 459,4 14,3 468,7 18,9 531,5 22,4

ÇANAKKALE 218,8 10,5 290,1 9,1 343,3 3,1 428,0 5,6 552,0 8,7 555,8 13,2 572,5 17,7 595,5 22,2

ÇANKIRI 34,7 5,4 44,4 1,5 85,4 -3,2 150,3 -1,8 174,7 6,8 206,7 12,8 246,7 16,2 273,9 21,6

ÇORUM 50,3 4,6 63,2 1,8 103,2 -2,9 163,5 -1,4 220,9 6,4 238,4 11,4 292,4 14,7 328,5 19,9

DENİZLİ 102,8 10,4 171,4 8,3 244,3 4,3 317,6 7,2 436,5 10,7 475,1 15,9 515,5 20,1 560,5 24,7

DİYARBAKIR 38,0 7,5 132,3 5,3 253,6 0,4 374,6 4,3 401,2 9,2 479,1 14,5 517,5 19,4 517,5 28,5

EDİRNE 90,2 8,4 179,5 4,7 235,9 0,3 291,6 3,3 414,4 8,5 438,4 14,0 474,9 18,4 562,7 22,4

ELAZIĞ 53,8 5,9 72,6 3,0 124,4 -1,2 153,3 2,7 191,3 7,9 263,7 13,0 292,8 17,6 294,6 26,3

ERZİNCAN 29,3 5,2 70,6 0,8 92,3 -4,0 123,9 0,8 191,9 6,5 250,3 11,8 315,5 16,2 318,6 23,9

ERZURUM 15,2 1,0 36,4 -3,9 54,2 -11,2 65,1 -5,6 78,5 1,2 155,9 7,2 197,5 11,4 216,7 18,4

ESKİŞEHİR 48,0 5,2 65,0 2,5 110,3 -2,8 144,8 -1,8 168,7 5,8 171,5 11,3 192,2 14,8 205,8 19,4

GAZİANTEP 43,4 8,9 76,1 7,1 169,8 2,4 332,3 5,3 409,8 9,8 470,1 14,5 472,1 19,7 472,1 26,1

GİRESUN 95,7 12,5 181,9 9,9 386,1 5,6 491,7 6,6 562,8 10,5 645,3 11,5 741,8 14,5 819,1 20,8

GÜMÜŞHANE 44,6 4,8 66,4 1,7 97,2 -3,1 142,3 0,6 219,6 5,8 327,9 9,7 413,3 13,6 437,5 19,4

HAKKARİ 51,3 5,5 158,4 2,4 263,4 -5,3 443,3 -3,4 503,6 3,8 688,5 9,6 710,5 15,9 712,4 23,0

ANTAKYA 114,7 13,0 227,2 11,2 407,7 7,5 541,7 10,4 724,4 14,2 763,4 18,0 778,3 21,9 778,3 25,3

ISPARTA 43,7 6,2 66,5 4,0 120,2 0,1 147,9 2,6 253,4 6,8 292,3 11,8 336,1 15,8 361,8 21,2

MERSİN 86,1 15,2 145,5 13,4 192,4 10,7 250,9 11,8 282,2 14,8 293,3 19,0 296,3 22,3 320,4 26,0

İSTANBUL 206,1 10,5 355,2 8,8 496,6 4,4 646,1 5,8 751,3 8,6 766,3 12,8 771,4 17,3 793,8 22,0

İZMİR 155,9 12,9 223,4 11,3 300,9 6,9 394,3 9,6 575,2 12,2 604,6 17,4 604,8 21,1 614,8 25,7

KARS 29,5 1,3 46,9 -3,4 98,8 -11,3 111,4 -6,4 134,6 0,6 257,2 6,6 314,7 11,6 355,8 17,5

KASTAMONU 51,5 4,4 71,7 1,0 95,6 -1,9 137,4 -0,6 169,4 5,5 180,7 10,5 225,7 13,9 283,0 18,5

KAYSERİ 17,2 5,1 42,9 1,6 72,3 -2,2 108,2 1,6 136,8 7,8 215,9 12,4 271,7 15,8 324,8 22,6

KIRKLARELİ 137,1 7,8 278,4 5,1 310,6 -0,1 343,9 3,4 477,3 7,7 494,7 13,1 522,3 17,2 600,4 21,4

KIRŞEHİR 57,8 6,1 64,5 2,6 99,6 -2,3 127,6 1,7 162,5 6,8 189,5 11,9 221,2 15,7 266,8 22,0

KOCAELİ 160,2 10,8 247,4 9,4 357,7 4,5 461,5 6,3 530,8 10,0 536,9 13,4 561,4 17,9 632,8 22,1

KONYA 68,8 4,9 78,6 1,5 99,8 -2,9 123,6 1,2 142,0 7,1 195,4 12,2 213,3 16,2 223,2 22,0

KÜTAHYA 57,0 5,9 106,9 3,9 208,0 -1,5 254,9 0,6 300,6 6,9 305,0 11,4 342,2 14,5 360,7 19,1

MALATYA 31,7 6,3 54,7 1,9 87,0 -1,1 140,3 3,2 169,9 9,1 236,9 14,2 263,0 19,0 271,5 26,9

59

MANİSA 139,1 11,2 224,0 9,8 312,6 4,2 432,4 7,3 569,0 11,2 604,7 16,8 607,8 21,3 639,0 25,8

K.MARAŞ 69,6 10,8 163,1 8,4 265,1 3,8 497,8 6,9 594,6 11,7 631,2 17,0 645,3 21,9 645,3 27,4

MARDİN 35,6 10,8 118,2 9,0 333,2 2,0 494,8 5,3 534,7 10,0 637,2 14,8 699,0 20,9 699,0 28,5

MUĞLA 184,4 9,1 344,6 7,1 499,6 4,8 676,1 5,9 902,7 8,4 951,5 14,4 979,8 18,4 995,4 22,9

MUŞ 67,6 4,6 235,6 -0,7 374,5 -9,7 469,7 -5,4 577,4 3,1 772,6 11,0 819,5 15,5 819,5 24,2

NEVŞEHİR 29,8 5,6 48,2 3,5 98,6 -2,1 122,2 2,0 142,4 7,0 212,6 11,4 242,2 15,3 247,4 21,1

NİĞDE 20,9 5,8 43,2 2,4 72,5 -1,8 94,7 2,2 125,2 7,3 170,5 11,9 213,2 16,1 245,0 22,3

ORDU 94,1 11,7 157,3 9,7 277,0 5,4 384,5 6,2 470,2 9,5 540,0 11,3 625,3 14,9 697,9 21,4

RİZE 397,7 11,7 586,9 9,4 891,0 5,2 1087,3 6,1 1209,5 9,7 1328,3 11,8 1428,4 16,0 1542,2 21,7

SAKARYA 165,7 11,0 242,3 9,5 319,8 4,5 418,4 6,2 485,6 10,1 488,9 13,3 502,7 18,1 603,7 22,2

SAMSUN 74,2 12,3 114,6 10,0 235,9 4,7 334,6 6,0 429,2 9,7 462,9 11,0 531,9 14,6 568,2 21,3

SİİRT 49,5 10,1 133,8 7,8 269,9 2,0 391,6 5,3 470,8 9,8 567,9 14,7 583,7 21,0 583,7 28,6

SİNOP 181,4 12,0 225,8 9,7 296,0 4,8 369,8 5,5 420,7 9,3 424,5 10,4 468,8 14,1 564,8 20,4

SİVAS 55,9 4,2 75,5 1,1 114,1 -3,8 154,5 -0,7 204,2 5,7 314,2 10,2 382,7 13,6 385,3 20,1

TEKİRDAĞ 105,2 9,7 196,4 7,3 222,6 2,4 299,5 4,4 401,1 8,0 410,6 12,4 424,7 17,2 453,7 21,7

TOKAT 43,9 7,0 70,0 4,1 104,4 0,4 129,6 3,4 175,7 9,6 224,2 13,1 315,6 15,9 321,4 21,7

TRABZON 81,0 12,7 147,2 10,2 255,8 5,5 337,0 6,4 369,7 10,3 477,0 11,4 548,8 15,2 583,5 21,1

TUNCELİ 86,3 6,7 171,5 2,7 269,7 -1,5 434,2 1,1 539,0 7,4 680,6 13,1 761,3 17,7 761,5 25,8

ŞANLIURFA 54,4 11,2 94,0 9,9 193,4 4,5 251,9 7,9 258,1 12,2 339,2 17,8 356,6 23,8 356,9 30,8

UŞAK 100,2 6,6 143,7 4,5 187,0 0,6 268,0 2,8 330,5 6,5 366,1 12,3 408,7 15,8 432,6 20,1

VAN 29,3 4,6 63,6 1,9 154,0 -3,2 201,7 -1,3 247,4 3,0 287,0 9,8 322,4 14,6 322,5 21,5

YOZGAT 102,8 3,8 121,2 1,4 170,8 -4,0 218,3 -0,1 290,3 4,7 339,2 10,0 369,5 13,6 414,0 18,8

ZONGULDAK 176,1 10,5 330,6 8,7 458,8 4,2 598,4 5,3 679,3 8,6 683,8 10,9 714,7 15,2 774,1 20,0

AKSARAY 53,2 6,7 71,4 3,3 102,4 -1,5 128,0 2,3 159,8 7,9 232,6 12,7 263,7 16,6 280,7 22,3

BAYBURT 46,8 2,4 78,7 -1,8 107,1 -8,3 123,5 -2,7 179,0 3,1 298,7 8,0 386,2 12,6 416,8 19,1

KARAMAN 46,0 4,9 53,6 2,6 119,8 -2,8 134,7 2,2 154,3 7,2 186,9 12,4 191,5 17,2 194,3 22,5

KIRIKKALE 57,5 6,2 69,6 2,9 122,9 -2,1 188,1 -0,1 223,7 8,4 237,8 14,1 293,8 17,3 321,7 22,8

BATMAN 21,4 8,4 103,5 6,0 231,5 1,8 328,7 5,8 375,3 10,1 477,0 15,2 508,2 19,6 508,2 28,8

ŞIRNAK 30,3 13,1 114,2 11,9 314,7 6,8 456,3 9,8 486,8 15,7 569,7 18,8 578,7 25,0 578,9 32,9

BARTIN 196,5 9,0 327,6 6,5 414,2 2,9 555,6 3,9 602,3 8,1 604,3 11,1 639,1 15,4 662,3 20,6

ARDAHAN 17,8 0,4 68,0 -5,6 98,3 -11,7 111,4 -6,7 143,9 -0,7 254,3 5,6 331,3 10,7 421,0 16,0

IĞDIR 2,3 6,1 16,6 -0,4 44,8 -3,9 74,6 -1,0 78,2 9,1 175,1 14,3 222,6 19,5 242,1 26,9

YALOVA 124,0 11,1 223,8 9,3 312,5 5,0 416,5 6,4 485,6 9,6 498,3 12,8 515,1 17,6 604,2 22,0

KARABÜK 27,1 7,3 50,3 3,9 75,1 1,1 123,5 3,5 148,5 9,1 149,7 13,7 187,6 17,2 253,9 21,6

KİLİS 50,2 11,7 78,2 9,9 155,5 5,0 265,2 7,6 300,2 11,3 357,5 16,1 358,0 22,1 358,0 26,3

OSMANİYE 40,1 12,8 154,3 11,0 230,6 8,1 419,1 9,9 576,1 12,9 608,8 17,3 627,3 21,4 627,3 25,7

DÜZCE 120,2 9,5 184,1 7,5 250,3 2,7 305,0 4,6 353,7 9,0 360,9 12,4 400,3 16,5 433,5 21,2

Kaynak : MGM 2012

EK:7. İL KURAKLIK EYLEM PLA I

I

İL KURAKLIK EYLEM PLANININ

HAZIRLANMASI

BKK. 02 Mayıs 2012 Karar Sayısı : 2012/3191

“Tarımsal Kuraklıkla Mücadele İle Kuraklık Yönetimi

Çalışmalarına İlişkin Usul Ve Esaslar Hakkında

Karar”

Yönetmelik 18 Ağustos 2012 “Tarımsal Kuraklık

Yönetiminin Görevleri, Çalışma Usul Ve Esaslarına

Dair Yönetmelik”

2013

İÇİNDEKİLER Amaç: ................................................................................................................................... 1

Strateji: ................................................................................................................................ 1

Tanımlar : ............................................................................................................................ 2

ÖRNEK İL TARIMSAL KURAKLIK EYLEM PLANI ................................................... 3

1. İl’e ait genel bilgiler: ....................................................................................................... 3

2. İl’in Toprak ve Arazi Kaynakları .................................................................................. 3

2.1. İl Toprak Kaynakları ................................................................................................... 3

Kuru Tarım Alanları ........................................................................................................... 4

Sulu Tarım Alanları ............................................................................................................ 4

Kuru Tarım Arazilerinden Gelecekte Sulamaya Açılacak Alanlar ................................... 5

Çayır - Mera Alanları .......................................................................................................... 5

Diğer Alanları ...................................................................................................................... 5

Planda Yer Alacak Toprak ve Arazi Kullanım Haritaları ................................................ 6

3. İLİN SU KAYNAKLARI VARLIĞI .............................................................................. 6

3.1. İlde Sektörlere Göre Su Kullanımı 2013 ve 2017 Hedefi ............................................ 6

3.2. Su Kaynakları Envanterinin Hazırlanması ................................................................. 6

3.3. Su Kaynakları İle İlgili Haritalar ................................................................................. 7

4 . Normal Koşullarda Yapılacak Orta Ve Uzun Dönem Çalışma Planları .................... 7

4.1. Yatırımlar ..................................................................................................................... 7

4.1.1 Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (GTHB): .................................................. 7

4.1.2 DSİ’ce Yapılacak Yatırımlar ................................................................................... 8 4.1.3 İl Özel İdaresi Genel Sekreterliği: ........................................................................... 9 4.1.4.Orman ve Su İşleri Bakanlığı: .................................................................................. 10

4.2.İl Erken Uyarı Sistemlerinin Kurulması .................................................................... 11 4.3.Uygulama Planları;. ..................................................................................................... 11

4.3.1 Eğitim ve Yayım Çalışmaları ................................................................................ 11 5. Kurak Dönemlerde Alınacak Önlemler ........................................................................ 11

5.1 Tarımsal Amaçlı Arazi Kullanım Planları ve Projeleri ............................................. 11

5.1.1. Kuru Tarım Alanlarında ......................................................................................... 11

5.1.2 Sulu Tarım Alanlarında .......................................................................................... 12

6. GELİŞTİRİLECEK TARIM DIŞI FAALİYETLER ................................................... 15

7. EĞİTİM PLANLARI KONULARI .............................................................................. 15

8. HASTALIK VE ZARARLILARLA MÜCADELE PLANLARI ................................. 15

9. İÇME VE KULLANMA SUYU PLANLAMALARI ................................................... 15

10. İL TARIMSAL KURAKLIK EYLEM ADIMLARI .................................................. 15

1

Amaç:

Geçmiş yıllarda olduğu gibi, gelecekte de karşımıza çıkabilecek olan kuraklık, canlıların

yaşamı üzerinde çok büyük olumsuz etkileri olan, insanların çeşitli etkinliklerini sınırlayan

önemli ekolojik sorunların yaşanmasına neden olan ve her an afete dönüşebilen bir doğal

tehlikedir. Çok yavaş gelişerek belirli bir süreçte oluşan bu doğal olayın, devam süresi uzadıkça

sonuçları da çok tehlikeli boyutlara ulaşmaktadır. Ülkemizde uzun yıllar önce yaşanmış olan

kuraklığın etkileri bu gün bile anlatılmaktadır. Kuraklığın önlenmesi veya tahmini bu günkü

teknolojilerle olanaklı değildir. Ancak, bir kriz hali olan kuraklığın olumsuz etkileri alınacak

önlemlerle azaltılabilmektedir.

Tarımsal kuraklıkla mücadelede temel amaç, kamuoyunun bilinç düzeyini artırarak tüm

paydaşların sürece dahil edilmesiyle arz ve talep yönetimini de dikkate alarak, çevresel açıdan

sürdürülebilir tarımsal su kullanım planlaması ile kuraklığın yaşanmadığı dönemlerde ileriye

dönük gerekli bütün tedbirlerin alınmasını; kriz dönemlerinde ise, etkin bir mücadele programını

uygulayarak kuraklığın etkilerinin asgari düzeyde kalmasını sağlamaktır.

Bu plan, gelecekte kuraklığa bağlı veya anılan diğer sebeplerden dolayı karşılaşılacak

tarım alanlarındaki susuzluk, başka bir deyişle suyun yetersizliği durumunda, önceden ve

sonradan alınacak tedbirleri belirlemek amacı ile hazırlanmıştır.

Strateji:

Tarımsal kuraklıkla mücadelede temel strateji, yeterli kapasiteye ulaşmış kurumsal bir

yapıyı geliştirmek, mücadeleyi bütüncül ve kapsamlı bir plan kapsamında yapılır hale getirmek

ve tarım sektörünün kuraklıktan en az etkilendiği bir yapıya ulaşmaktır.

Söz konusu amaç doğrultusunda, kuraklıkla mücadele faaliyetlerinin, tarım sektörünü

etkileyen diğer afetlerle mücadele faaliyetlerini tamamlayıcı nitelikte yürütülmesine öncelik

verilecek; konu ekonomik, sosyal ve toplumsal açıdan bütüncül bir yaklaşımla ele alınacak;

toplumun bütün bireyleri, sivil toplum kuruluşlar ve ilgili tüm kamu kurum ve kuruluşlarının

kuraklıkla mücadele konusunda katkı ve katılımı esas alınacaktır.

Bu itibarla; Kuraklıkla mücadelede, kurak yıllarda alınması gereken tedbirlerden önce

normal şartlardaki yıllarda alınması gereken tedbirler daha çok önem kazanmaktadır. Bu

nedenlerle “Kuraklık Eylem Planı” sadece kuraklık olduğu yıllarda alınacak önlemleri değil,

kuraklık olmadan önce yağışlı yıllarda alınacak tedbirleri de içermektedir. Bu bağlamda

merkezde ilgili bakanlıklar konuları itibariyle gelecek yıllarda yapacakları yatırımlar ve kuraklık

halinde kısa dönemde yapacakları çalışmaları kapsayan eylem planlarını hazırlamaktadırlar.

İllerde ise uygulamaya yönelik tüm kuruluş çalışmalarını kapsayan tarımsal kuraklık eylem

planları hazırlanmaktadır.

Ülkelere düşen toplam yağış miktarlarına etki etmek çok olanaklı görülmemektedir.

Ancak düşen yağıştan yararlanma, kullanılabilir su kapasitesinin arttırılması, etkin su yönetimi,

toprağa düşen yağışın yeraltına sızdırılması, kaynakların kirletilmeden sürekli kullanımın

sağlanması, kurak koşullara uygun iyi tarım uygulamaların geliştirilmesi gibi kavramlar

kuraklıkla mücadele de önemlidir. Bu kavramlar kuraklığın söz konusu olmadığı durumlarda da

üzerinde çalışılması gereken kavramlardır. Bu nedenle güncel olan bu kavramların kuraklık

kavramı ile de ilişkilendirilmesi sağlanacaktır. Yukarıda bahsedilen konular halihazır da birden

2

çok kuruluşun sorumluluğunda olan konulardır. Bu konularla ilgili çalışmalar yine mevcut

kuruluşlar tarafından sürdürülecektir. Ancak, Merkezde “Tarımsal Kuraklık Yönetimi

Koordinasyon Kurulu” (TKYKK), illerde “Tarımsal Kuraklık İl Kriz Merkezi” (TKİKM)

çalışmaların yeterli olup olmadığını izleyecek, gerekli uyarı yapacak ve tedbirler alacaktır.

Kuraklık sinyalleri alınır alınmaz TKYKK tarafından alınacak kararla illere eylem planının

uygulama talimatı ile yapılacak çalışmalar ve alınacak tedbirlerle kuraklığın etkisini azaltmak

ana strateji olarak belirlenmiştir.

Kuraklık kararının alınmasından sonra ise, merkez ve il birimleri yasanın verdiği yetkiler

doğrultusunda gerekli çalışmaları yapacaktır.

Tanımlar :

Kuraklık:

Kavramsal tanım, kuraklığın genel olarak insanlar tarafından kolay anlaşılmasını sağlamakta ve

kuraklık politikalarının belirlenmesi açısından önem taşımaktadır. Kavramsal olarak kuraklık, en

basit şekliyle “yağışların, kaydedilen normal seviyelerinin önemli ölçüde altına düşmesi sonucu,

arazi ve su kaynaklarının olumsuz etkilenmesi ve hidrolojik dengenin bozulmasına neden olan

doğa olayı” olarak tanımlanabilir.

Operasyonel tanımı ise, tanımlanan hususun veya etkilerini bir insanın tecrübe sınırları dahilinde

ortaya koymak için yapılacak ve gözlenecek kısım, kuraklığın başlangıcı, sonu ve etki

derecesinin tanınmasına yardım eder.

Meteorolojik Kuraklık: Kuraklık süresi ve kuraklık derecesi temelinde tanımlanan meteorolojik

kuraklık, yağış, nem ve sıcaklık gibi iklim verilerinin en yüksek, en düşük veya ortalama

değerlerine göre yorumlanması esasına dayanmaktadır.

Hidrolojik kuraklık: Aküferler (YAS), göller ve rezervuarlar gibi hazır su kaynaklarının su

seviyelerinin istatistiki ortalamanın altına düşmesi şeklinde tanımlanabilir. Ortalama yağış

zamanlarında bile, artan su kullanımı rezervlerin azalmasına neden olacağından hidrolojik

kuraklık ortaya çıkabilir.

Tarımsal kuraklık: Toprakta bitkinin ihtiyacını karşılayacak miktarda suyun bulunmaması

olarak tarif edilebilir. Her tarımsal kuraklıkta meteorolojik kuraklık meydana gelmekle birlikte,

her meteorolojik kuraklıkta tarımsal kuraklık yaşanmamaktadır.

Sosyoekonomik kuraklık: Meteorolojik, hidrolojik ve tarımsal kuraklık unsurlarının bazı

ekonomik malların arzı ve talebine olan etkileriyle ilgilidir. Su yetersizliğinin insanları ve

yaşamlarını etkilediği zaman sosyoekonomik kuraklıktan bahsedilir.

Kurak koşullar: Seçilen dönemlerde (Yıl veya aylar) alınan yağışların aynı dönemlerdeki il

uzun yıllar yağış ortalamasının %30 altında olduğu dönemler.

Örneğin: Eylül + Ekim + Kasım 2007 yağışları toplamı, uzun yıllar Eylül + Ekim +

Kasım ayları yağışları toplamından %30 daha az ise Eylül-Kasım 2007 dönemi kurak dönemdir.

Normal koşullar: Seçilen dönemlerde (Yıl veya aylar) alınan yağışların aynı dönemlerdeki il

uzun yıllar yağış ortalamasına yakın veya üzerinde olduğu dönemler.

3

ÖRNEK İL TARIMSAL KURAKLIK EYLEM PLANI

…… İLİ TARIMSAL KURAKLIKLA MÜCADELE EYLEM PLANI TASLAĞI

1. İl’e ait genel bilgiler:

İlin Yüzölçümü : …… Hektar

Nüfus bilgileri :

Ekonomik durum : İllerimizin ekonomik durumları sektörel olarak ayrı ayrı

verilecektir. Her bir sektörün olası kuraklık afetinden etkilenme durumları, riskler, çözümler,

avantajlar ve dezavantajlar ayrı ayrı değerlendirilecektir.

2. İl’in Toprak ve Arazi Kaynakları

• Kuraklıkla mücadele, tarımsal kuraklık yaşanmadan önceki yağışların normal

düzeylerde olduğu zamanlarda alınacak önlemler ve tarımsal kuraklık yaşanırken

alınması gereken önlemler olmak üzere ayrı ayrı planlanacaktır.

• İllerimizin toprak ve arazi varlıklarının bilinmesi hem yağışlı yıllar hem de kurak

yıllar için önemlidir. Bu veriler kullanılarak normal koşullar ve kurak koşullar için

üretim tahminleri ve planlamaları yapılacaktır. Bu nedenle bu verilerin doğru olarak

belirlenmesi son derece önemlidir.

• İllerimiz için eylem planları hazırlanırken elde var olan veriler plana dahil

edilecektir. Yeterli doğrulukta olmadığı düşünülen veriler elde olduğu şekli ile plana

dahil edilecek ve bu verilerin ne zaman ve nasıl doğru olarak elde edileceği planda

gösterilecektir. Planın uygulamaya konulması ile bu verilerin derlenmesi de

başlatılmış olacaktır.

2.1. İl Toprak Kaynakları

Tarımsal üretim; toprak, su ve bitki ilişkileri sonucu oluşmaktadır. Bir bölgede tarımsal

üretim yapılabilmesi için yeterli toprak derinliği, bu derinlikte yeterli toprak nemi ve bu

koşullara uygun bitkiler olmalıdır. Bu nedenle beklenen kuraklık durumunda, toprak çeşidi ve

derinliğine göre nem tahminleri yapılarak ve o toprakta tarımsal üretime devam edilip

edilmeyeceğine karar verilecektir.

Bu nedenle İl Tarımsal Kuraklıkla Mücadele Eylem Planında olabildiğince detaylı toprak

haritaları bulundurulacaktır. Elde olan toprak haritaları sayısal ortamlarda koordinatlı olarak

saklanacak ve bu haritalar olanaklar ölçüsünde sürekli olarak güncellenecek veya

detaylandırılacaktır. İl sınırları içerisinde yapılacak her türlü toprak etüt ve haritalama

çalışmalarının sonuçları aktarılmak sureti ile haritalar güncel tutulmaya çalışılacaktır.

Toprak haritaları ile ilgili yararlanılabilecek kaynaklar.

1. Mülga Toprak-Su Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanmış olan “İl Arazi Varlığı

Envanterleri” kitaplarından,

2. Bakanlığımız elinde bulunan sayısal toprak haritalarından yararlanılacaktır. Bu haritalar

1:25 000 ölçekli topografik haritalar kullanılarak hazırlanmış sayısallaştırılmıştır.

Topografik harita üzerinde çizilmiş olan her bir farklı toprak poligonu (Alanı) için;

toprak grupları, derinlik, erozyon derecesi, arazi kullanımı, taşlılık, tuzluluk, drenaj gibi

problemler,

4

3. Son yıllarda hazırlanmış olan ve sayısal ortamdaki “Sorunlu Tarım Arazilerini Tespiti

ve İyileştirilmesi” (STATİP) amaçlı hazırlanan haritalardan yararlanılacaktır.

4. Tamamlanmış olan illerimiz için İl Çevre Düzeni Planlarından,

5. DSİ tarafından sulama sahaları için hazırlanmış olan toprak haritaları,

6. İl Özel İdaresi Genel Sekreterliği veya Tarım Reformu Genel Müdürlüğü elinde

bulunan arazi toplulaştırma sahaları için hazırlanmış olan veya gölet ve sulama projeleri

eklerinde bulunan toprak haritalardan.

Tarım Arazileri Sınıfları

Kuru Tarım Alanları

1. Kuru Mutlak Tarım Arazileri,

2. Kuru Marjinal Tarım Arazileri,

3. Özel Ürün Arazileri,

4. Dikili Tarım Arazileri,

5403 sayılı yasada belirtilen tanıma göre belirlenecektir.

Ayrıca arazi kullanım kabiliyet sınıflarına göre arazi dağılımı verilecektir.

Çizelge : 1 Arazi kullanım kabiliyet sınıflarına göre arazi dağılımı

Arazi Kullanım

Türü

ARAZİ KULLANIM KABİLİYET SINIFI (1000 ha)

I. II. III. IV. V. VI. VII. VIII. TOPLAM

Toplam İşlenen

Arazi

Nadaslı Kuru

Tarım

Nadassız Kuru

Tarım

Kuru Tarım

Toplamı

Sulu Tarım Alanları

DSİ, İl Özel İdare Genel Sekreterliği ve çiftçi sulamaları ayrı ayrı belirtilmek üzere;

1. Sulu Mutlak Tarım Arazileri,

2. Sulu Marjinal Tarım Arazileri,

3. Özel Ürün Arazileri,

4. Dikili Tarım Arazileri

5. Örtü Altı Tarımı Arazileri veya Seralar

5403 sayılı yasada belirtilen tanıma göre belirlenecektir.

Ayrıca arazi kullanım kabiliyet sınıflarına göre arazi dağılımı verilecektir.

5

Çizelge : 2 Arazi kullanım kabiliyet sınıflarına göre arazi dağılımı

Arazi Kullanım

Türü

ARAZİ KULLANIM KAABİLİYET SINIFI (1000 ha)

I. II. III. IV. V. VI. VII. VIII. TOPLAM

Sulu Tarım

Bağ

Bahçe

Özel Ürünler

Toplam

Kuru Tarım Arazilerinden Gelecekte Sulamaya Açılacak Alanlar

Bu başlıkta, kısa, orta ve uzun dönemlerde sulamaya açılması planlanan alanların

büyüklüğü, işletmeye açılacağı tarih, beklenen ürün deseni gibi bilgiler yer alacaktır.

Çayır - Mera Alanları

1. Çayır Alanları,

2. Mera Alanları,

3. Otlak Alanları,

4. Alternatif yem kaynağı olabilecek alanlar: Mevcut meralarda olabilecek yem

kısıtı nedeni ile ihtiyaç duyulduğunda kullanılabilecek alanlar belirlenecektir. Bu

alanlar, Orman Su İşleri Bakanlığının izin verdiği yerlerde 10 yaşından büyük

orman alanları, orman sınırı içerisindeki yüksek meralar, makilik alanlar gibi

alanlar olabilir.

Belirlenen mera alanları için ilave su olanakları değerlendirilecektir. Kuraklık olması

durumunda mevcut küçük derelerin kuruma ihtimaline karşın, hayvan içme suyu sağlanması

amacı ile küçük hayvan içme suyu göletlerinin yapımı, su taşınması gibi diğer önlemler plan

içerisinde tartışılmalıdır. Planda yapımı öngörülen tesislerin yapımı için ilgili devlet kuruluş

nezdinde gerekli girişimlerde bulunulmalıdır.

Diğer Alanları

İl sınırları içerisinde var olan sulak alanlar gibi kuraklığa duyarlı alanlar da

belirlenecektir. Daha çok çevresel amaçlı uygulama alanları olan bu alanlara, su kirliliğine sebep

olan alanlar, arıtma tesisleri gibi ilgili alanlar ve diğerleri de dahil edilecektir.

Çizelge: 3 Diğer alan bilgileri

Arazi Kullanım Türü Alan (Hektar)

Orman

Drenajı Bozuk Alanlar

Taşlı Arazi

Sulak alanlar

Su yüzeyleri

Irmak yatakları

Kumullar

6

Planda Yer Alacak Toprak ve Arazi Kullanım Haritaları

1. Toprak haritası: 2. de anlatıldığı gibi hazırlanacaktır.

2. Toprak derinlik haritası: 2. de verilen kaynaklardan yararlanılarak hazırlanacaktır.

3. Eğim haritası: 2. de verilen kaynaklardan yararlanılarak hazırlanacaktır.

4. Yükseklik haritası: 2. de verilen kaynaklardan yararlanılarak hazırlanacaktır.

5. Arazi kullanım örtüsü haritası: Sorunlu Tarım Arazilerinin Tespiti ve İyileştirilmesi

Projesi (STATİP) kapsamında hazırlanan haritalar kullanılacaktır.

3. İLİN SU KAYNAKLARI VARLIĞI

Çizelge: 4 ……… İli su kaynağı varlığı

1 İl Uzun Yıllar Yağış Ortalaması

mm

2 İl Yıllık Yağış Miktarı (1 * İl alanı)

m³

3 Buharlaşma (2 * 0.15)

m³

4 Yeraltına Sızma (2 * 0.15) DSİ oranı

m³

5 Yıllık Yüzey Akış (2 * 0.15) DSİ oranı

m³

6 Komşu Ülke Suları ?

m³

7 Kullanılabilir Yüzey Suyu (2 * 0.15) DSİ oranı

m³

8 Yıllık Çekilebilir Yeraltı Suyu (2 * 0.15) DSİ oranı

m³

9 Toplam Kullanılabilir Su Net (7 + 8)

m³

10 Hâlihazır Kullanılan Su (2 * 0.15) DSİ oranı

m³

Not: DSİ ‘den temin edilecektir. (0.15 oranı örnek olarak verilmiştir)

3.1. İlde Sektörlere Göre Su Kullanımı 2013 ve 2017 Hedefi

1. Tarım için :

2. Sanayi için :

3. Evsel kullanım :

3.2. Su Kaynakları Envanterinin Hazırlanması

1. Yerüstü Su Kaynakları Potansiyelinin Belirlenmesi:

1. Yerüstü su kaynaklarından hali hazırda faydalanılan miktarlar:

1. Tarımda Kullanılan Su Miktarı:

2. İçme-ve kullanma suyunda Kullanılan Miktar:

3. Sanayide Kullanılan Miktar:

2. Yerüstü su kaynaklarından gelecekte faydalanılacak miktarlar

1. Tarımda Kullanılan Su Miktarı:

2. İçme ve kullanma suyunda Kullanılan Miktar:

3. Sanayide Kullanılan Miktar:

2. Yeraltı Su Kaynakları Potansiyelinin Belirlenmesi:

7

1. Yeraltı su kaynaklarından hali hazırda faydalanılan miktarlar

1. Tarımda Kullanılan Su Miktarı:

2. İçme ve kullanma suyunda Kullanılan Miktar:

3. Sanayide Kullanılan Miktar:

2. Yeraltı su kaynaklarından gelecekte faydalanılacak miktarlar

1. Tarımda Kullanılan Su Miktarı:

2. İçme ve kullanma suyunda Kullanılan Miktar:

3. Sanayide Kullanılan Miktar:

4. İlin Sulu Tarım alanlarındaki bitki desenlerini sulama yöntemlerine göre

bitki su ihtiyaçlarının belirlenmesi)

3.3. Su Kaynakları İle İlgili Haritalar

1. Su Kaynakları ve Akarsu (Hidroloji) Haritası: İl sınırları içerisindeki veya komşu

illerle ortak kullanılan önemli yeraltı, yer üstü su kaynakları ve akarsular sayısal haritalar üzerinde

gösterilecektir. Baraj, göl, gölet, akarsu üzerindeki su alım tesisleri, yeraltı su kaynakları

kapasiteleri ile birlikte harita üzerinde gösterilecektir.

2. Sulama Üniteleri: Sulamaya açılmış olan 500 dekardan büyük olan sulama üniteleri, su

kaynağı, su iletim hatları ve sulanan alanları detaylı olarak gösteren sayısal haritalar eklenecektir.

4 . Normal Koşullarda Yapılacak Orta Ve Uzun Dönem Çalışma Planları

4.1. Yatırımlar

Bu bölümde ilgili kurumların kuraklıkla mücadele amaçlı yapabilecekleri yatırımlar ayrı

ayrı çıkartılacaktır. Her bir faaliyet için gerekli maliyet ve tamamlanma zamanı detaylı olarak

verilecektir. Böylelikle illerimizin kuraklıkla mücadele amaçlı yapabilecekleri yatırımların

yaklaşık tutarları ve yatırımların tamamlanması için gerekli zaman büyük bir doğrulukla ortaya

çıkarılmış olacaktır. Başka bir deyişle illerimizde normal koşullarda alınması gereken tedbirlerin

zaman ve maliyeti ortaya konulmuş olacaktır.

Aşağıda verilen örnek tablolar illerin ihtiyaçlarına göre gerçek verilerle doldurulacaktır.

İllerin özelliklerine göre alınması gereken başka değerler de var ise o değerlerde gösterilecek ve

toplama dahil edilecektir.

4.1.1 Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (GTHB):

Bakanlığın hizmet alanlarına giren ve kuraklıkla mücadelede önemli olduğu düşünülen

konular sıra ile verilecektir. Örneğin tarım alanlarında su hasadı yapılmasına yardımcı olacak

tekniklerin yaygınlaştırılmasına yönelik yatırımlar, mera yönetimi ve ıslahı, AR-GE ve

adaptasyon çalışmaları, hastalık ve zararlılarla mücadele, kuraklığa dayanıklı tohumun temini ve

bunlar gibi çalışmalar. İllerimizin özelliklerine ve ihtiyaçlarına göre yukarıda sayılan ve benzeri

konularda GTHB nın yapacağı yatırımlar aşağıdaki tablodaki gibi veya yakın bir formatta

listelenecektir. Burada sayılan önlemler örnek olarak verilmiştir, illerimiz kendi önceliklerini

ve programlarını ihtiyaca göre belirleyeceklerdir.

8

Çizelge: 5 Öncelik, program ve projeler Sıra

no

Proje adı Yapım

yılları

Maliyeti

(TL)

Notlar Projenin beklenen

etkileri

1 Mera ıslahı ve amenajman planları

2 AR-GE Çalışmaları

2.1 Demonstrasyonlar

2.2 Adaptasyon çalışmaları

3 Hastalık ve zararlılarla mücadele

4 Kuraklığa dayanıklı tohum çeşitlerinin

üretimi

5 Uygun sürüm ve işleme tekniklerinin

yaygınlaştırılması

5. 1. Kontur sürüm teknikleri

5. 2. Az işlemeli tarım tekniklerinin

yaygınlaştırılması

5. 3. Anız yakılmasının önlenmesi ve anızlı toprak ileme tekniklerinin

geliştirilmesi

6 Çiftçilerin kayıt altına alınması

7 Kuraklığa dayanıklı tohum çeş.

Not: İl Müdürlüklerimiz illerinin bağlı bulunduğu Tarımsal Araştırma Enstitülerinden yardım

alacaklardır.

Yukarıda belirtilen projeler, halen uygulanmakta olan projeler veya tarımsal kuraklıkla

mücadele amaçlı uygulanması gereken ve gelecekte uygulanacak projeler olabilir. Devem eden

ve başlanılacak olan projeler için il kaynakları zorlanarak bir an önce tamamlanmaları için

gerekli çalışmalar da yapılacaktır.

4.1.2 DSİ’ce Yapılacak Yatırımlar

Sulama, drenaj, arazi toplulaştırması, taşkın önleme, yeraltı su aküferlerinin kış ve

feyezan suları ile beslenmesi gibi çalışmalar kuraklıkla mücadelede etkili yatırımlardır. Ayrıca

mevcut sistemlerin basınçlı sulama sistemleri veya uygun diğer sistemlerle güncellenmesi gibi

çalışmalar da ele alınacaktır. Aşağıdaki örneklerden uygun olanlar ve varsa ilave yatırımlar

gösterilecektir.

4.1.2.1 Sulama Yatırımları:

Bu ve diğer yatırımlar için öncelikle mevcut durum özetlenecektir. Mevcut durum,

ihtiyaçlar, avantajlar ve dezavantajlar detaylı olarak verilecektir.

Sıra

no

Proje adı Yapım

yılları

Maliyeti

(TL)

Notlar Projenin

beklenen

etkileri

1

*Projenin beklenen etkileri: Bu bölümde projenin uygulanması ile elde edilecek kazanımlar

verilecektir. Ne kadar su tasarrufu sağlanacağı, ne kadar ek alan sulanacağı, kuraklık

durumundaki kazanımlar gibi.

9

4.1.2.2 Drenaj Yatırımları

Sıra

no

Proje adı Yapım

yılları

Maliyeti

(TL)

Notlar Projenin

beklenen

etkileri

1

4.1.2.3 Arazi toplulaştırması

Sıra

no

Proje adı Yapım

yılları

Maliyeti

(TL)

Notlar Projenin

beklenen

etkileri

1

4.1.2.4 Taşkın Önleme

Sıra no Proje adı Yapım yılları Maliyeti (TL) Notlar Projenin beklenen

etkileri

1

4.1.2.5 Aküferlerin Yüzey Sularından beslenmesi

Sıra

no

Proje adı Yapım

yılları

Maliyeti

(TL)

Notlar Projenin

beklenen

etkileri

1

4.1.2.6 Rehabilite Edilecek tesisler (Var olan tesislerin iyileştirilmesi)

Sıra

no

Proje adı Yapım

yılları

Maliyeti

(TL)

Notlar Projenin

beklenen

etkileri

1

4.1.2.7 Diğer Yatırımlar

Kuraklıkla mücadelede önemli olduğu düşünülen diğer yatırımlarda verilecektir.

4.1.3 İl Özel İdaresi Genel Sekreterliği:

Sulama, drenaj, arazi toplulaştırması, erozyon ve toprak muhafazası çalışmaları gibi konular.

10

4.1.3.1 Sulama Yatırımları

Sıra

no

Proje adı Yapım

yılları

Maliyeti

(TL)

Notlar Projenin

beklenen

etkileri

1

4.1.3.2. Drenaj

Sıra

no

Proje adı Yapım

yılları

Maliyeti

(TL)

Notlar Projenin

beklenen

etkileri

1

4.1.3.3.Arazi toplulaştırması

Sıra

no

Proje adı Yapım

yılları

Maliyeti

(TL)

Notlar Projenin

beklenen

etkileri

1

4.1.3.4.Taşkın Önleme

Sıra

no

Proje adı Yapım

yılları

Maliyeti

(TL)

Notlar Projenin

beklenen

etkileri

1

4.1.3.5.Diğer yatırımlar

Sıra

no

Proje adı Yapım

yılları

Maliyeti

(TL)

Notlar Projenin

beklenen

etkileri

1

4.1.4.Orman ve Su İşleri Bakanlığı

Sıra

no

Proje adı Yapım

yılları

Maliyeti

(TL)

Notlar Projenin

beklenen

etkileri

1

11

4.1.4.1 Ağaçlandırma

Sıra

no

Proje adı Yapım

yılları

Maliyeti

(TL)

Notlar Projenin

beklenen

etkileri

1

4.1.4.2. Erozyon kontrol çalışmaları

Sıra

no

Proje adı Yapım

yılları

Maliyeti

(TL)

Notlar Projenin

beklenen

etkileri

1

4.1.4.3. Diğer yatırımlar

4.2.İl Erken Uyarı Sistemleri Kurulması

Erken uyarı sisteminin kurulması ile ilgili çalışmaların yapılması, bu kapsamda toprak nemi

ölçümü yapacak rasat istasyonlarının da yaygınlaştırılmasına çalışılacaktır. Ayrıca yağış,

sıcaklık, buharlaşma, su kaynakları rezervlerinin sürekli olarak izlenmesi ve uzun yıllar

ortalamalarına göre olumsuz gelişmeler gözlenmesi durumunda uyarı yapılmasına yönelik

sistemler geliştirilmeye çalışılacaktır.

4.3.Uygulama Planları;.

4.3.1 .Eğitim ve Yayım Çalışmaları

Kuraklık öncesi ve kuraklık döneminde yapılacak eğitim ve yayım çalışmalarına yer verilecektir.

5. Kurak Dönemlerde Alınacak Önlemler

5.1 Tarımsal Amaçlı Arazi Kullanım Planları ve Projeleri

5.1.1. Kuru Tarım Alanlarında

Olası bir kuraklık periyodunda kuru tarım alanlarında uygulanacak arazi kullanım planları

çıkarılacaktır. Örneğin;

Yağışların, uzun yıllar yağış ortalamasının %40’ının altında gerçekleşmesi durumunda, İl

Tarım Arazi sınıflarına göre;

12

Varsayım (1)

a) Kuru Mutlak Tarım Arazisi toplamı olan ……… hektar arazide nadas ve / veya minimum

işlemeli tarım uygulamaları ile birlikte kuraklığa dayanıklı tahıl ve (Buğday, arpa, çavdar..),

baklagil (nohut, mercimek, korunga ..) ürün çeşitlerinin ekimi, varsa organik gübre kullanımı,

kimyasal gübre kullanımının sınırlandırılması, anızın tarla yüzeyinde bırakılması gibi

tedbirler alınacaktır.

b) Kuru Marjinal Tarım arazisi toplamı olan ……. Hektar arazinin kuraklılık süresince nadasta

bırakılması, hayvan otlatma alanı olarak kullanılması planlanmıştır.

c) Halen kullanım dışı olan tepelik ve yamaç arazilerin bitkilendirilmesi (ağaçlandırma veya

otlandırma) çalışmaları yapılacaktır. Örneğin, yamaç arazilerde eğime paralel karıklar açmak

gibi uygun yöntemlerle tohum yatakları hazırlanarak bitki çıkışı ve ardından da koruma

yapılarak bitkilerin gelişmeleri sağlanmış olacaktır.

Senaryo (1) basit bir örnek olarak verilmiştir. Hazırlanan planda, illerimiz Tarım arazi

sınıflarına, toprak derinliğine, arazi eğimine göre beklenen kuraklık durumunda ekilmemesi

gereken araziler, ekilecek araziler için uygun ürün ve tür çeşitleri verilmelidir.

5.1.2 Sulu Tarım Alanlarında

Olası bir kuraklık periyodunda sulu tarım alanlarında uygulanacak arazi kullanım planları

çıkarılacaktır.

İl sulama ünitesi haritasında yer alan 50 ha ve üzeri sulanan alanlar için planlama

yapılacaktır. (Bu büyüklüğün altıdaki alanlar için de ihtiyaca göre planlama yapılabilecektir.)

Örneğin:

İl için sulama mevsimi başlangıcı : Mayıs

- Yağışların yoğun ve feyezan sularının olduğu aylar : Ekim – Kasım – Aralık –

Ocak – Şubat – Mart – Nisan aylarıdır.

- Bitki deseni yüzdesine göre belirlenmesi gereken sulama suyu modülü bu planda

varsayımla alınmış olup, eylem planı yapımında gerçek sulama modülüne göre proje

alanları belirlenecektir.

I. Nolu Baraj :

1. Normal yağışlı yıllarda baraj doluluk oranı maksimum düzeyde olduğu durumda

a. Mevcut kapasite ile sulanan alan : ….. Hektar

b. Sulama birlik sayısı : 2

c. 1 sulama birliği : Birliklerin isimleri yazılacaktır.

d. 2 sulama birliği : “

e. Proje alanından faydalanan nüfus sayısı :

f. Proje alanından faydalanan hane sayısı :

g. 1 e verilecek su miktarı : …… litre/sn

h. 2 ye verilecek su miktarı : …… litre/sn

i. Bitki deseni :

13

A.Normal koşullardaki bitki deseni

- Birinci Ürün

- İkinci ürün

B. Kurak yılda uygulanacak bitki deseni (Nisan ayı itibarı ile)

a. Baraj doluluk oranı = %40

b. Kurak yılda sulanacak alan =

c. Yedek 1 kanalına verilecek su = ……. Litre/Sn

d. Sulama süresi = Mayıs – Ağustos

e. Yedek 2 kanalına verilecek su = ……. Litre / Sn

f. Sulama süresi = Mayıs - Ağustos

- Birinci ürün için bitki deseni

- İkinci ürün için bitki deseni

% 0 İkinci ürün yok

%10 Buğday

%10 Şeftali

%10 Kayısı

%5 Nar

%15 Sebze

%10 Ayçiçeği

%5 Fiğ

%25 Arpa

%15 Pamuk

%70 Slajlık Mısır

%30 Sebze

yada Yem Bitkileri

%40 Buğday

%10 Korunga

%15 Fiğ

%10 Arpa

%10 Şeftali

%10 Kayısı

%5 Nar

14

II. Nolu Baraj (yada Gölet) :

1. Normal yağışlı yıllarda baraj doluluk oranı maksimum düzeyde olduğu durumda

a.Mevcut kapasite ile sulanan alan : ….. Hektar

b. Sulama birlik sayısı : 2

c. 1 sulama birliği : Birliklerin isimleri yazılacaktır.

d. 2 sulama birliği : “

e. Proje alanından faydalanan nüfus sayısı :

f. Proje alanından faydalanan hane sayısı :

g. 1 e verilecek su miktarı : …… litre/sn

h. 2 ye verilecek su miktarı : …… litre/sn

i. Bitki deseni :

A. Normal koşullardaki bitki deseni

- Birinci Ürün

-İkinci ürün

Çalışma varsayımları : % 70, % 60, % 30 vs değişen oranlarda yapılmalıdır.

C. Kuraklılık Durumunda (Kuraklık yaşandığı yıl nisan ayı)

a) Baraj doluluk oranı %55

b) Uygulanacak bitki deseni

- İkinci ürün

%8 Elma

%3 Kiraz

%4 Erik

%20 Pamuk

%10 Üzüm

%15 Mısır

%20 Buğday

%10 Arpa

%10 Fiğ

%70 Slajlık Mısır

%30 Sebze

%8 Elma

%3 Kiraz

%4 Erik

%10 Üzüm

%35 Buğday

%15 Arpa

%15 Fiğ

%10 Korunga

15

6. GELİŞTİRİLECEK TARIM DIŞI FAALİYETLER

Kuraklık riski olan yerlerde geçim sıkıntısından dolayı göç alternatifine karşılık yapılacak

faaliyetler.

1) Turizme Yönelik El sanatlarının geliştirilmesi.

(a) Halı, kilim dokumacılığı,

(b) Yöreye ait el sanatlarının geliştirilmesi,

(c) Bunların pazarlama zincirinin oluşturulması,

2) Yayla turizmine yönelik köylülerin bilinçlendirilerek, girişimcilerin desteklenmesi ile

gerekli tesislerin yapılması.

7. EĞİTİM PLANLARI KONULARI

Kuraklıkla Mücadele eğitim programı iki farklı dönem olarak planlanacaktır.

a. Tarımsal kurak yaşanmadan önceki yağışların normal düzeylerde olduğu dönemler:

Kuraklıkla mücadelede bu dönemde alınacak önlemler kuraklık olduğu zaman da alınacak

önlemlerden çok daha önemlidir. Çünkü kuraklığın yaşandığı dönemlerde alınacak önlemler

su ve tarımsal üretim azlığından kaynaklanan olumsuzlukları azaltmak için alınacak

önlemlerdir. Ancak normal zamanlarda alınacak önlemler kurak dönemlerde kullanılacak

kapasite artırımı olduğundan veya kurak dönemler için rezerv oluşturma anlamına

geleceğinden daha önemlidir. Bu nedenle öncelikle normal dönemler için eğitim programları

hazırlanacaktır.

1. Su hasadı yöntemlerinin tanıtımı ve uygulanmasına yönelik eğitim programları,

2. Sulama yöntemlerinin geliştirilmesine yönelik eğitim programları,

b. Tarımsal kuraklığın yaşandığı dönemlerde uygulanacak tedbirlerin tanıtımı ve

uygulanmasına yönelik eğitim programları.

8. HASTALIK VE ZARARLILARLA MÜCADELE PLANLARI

İlgili birim ve konu uzmanlarınca doldurulacak

9. İÇME VE KULLANMA SUYU PLANLAMALARI

İlgili birim ve konu uzmanlarınca doldurulacak .

10. İL TARIMSAL KURAKLIK EYLEM ADIMLARI

(İlin kendine özgü şartlarına göre düzenlenecektir.

NI HAZIRLAMA KLAVUZU