Gia mia kalyterh epikoinvnia me ta paidia moy

Η συμπεριφορά Η συμπεριφορά των γονιών για των γονιών για πιο αυτόνομα πιο αυτόνομα παιδιάπαιδιάΔρ Νεόφυτος ΧαραλάμπουςΔρ Νεόφυτος Χαραλάμπους

Ινστιτούτο Προσωπικής-Οικογενειακής & Ινστιτούτο Προσωπικής-Οικογενειακής & Επαγγελματικής ΑνάπτυξηςΕπαγγελματικής Ανάπτυξης

ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΕΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣΑΡΧΕΣ

ΜοναδικότηταΜοναδικότητα ΔιαφορετικότηταΔιαφορετικότητα Κληρονομικότητα Κληρονομικότητα VS VS ΠεριβάλλονΠεριβάλλον Ισόρροπη ανάπτυξη 5 εαυτώνΙσόρροπη ανάπτυξη 5 εαυτών Κρίσιμες φάσειςΚρίσιμες φάσεις Από την εξάρτηση στην ανεξαρτησίαΑπό την εξάρτηση στην ανεξαρτησία ΑγάπηΑγάπη Θετική σκέψηΘετική σκέψη

OI 4OI 4 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ

Ικανοποίηση βιολογικών αναγκώνΙκανοποίηση βιολογικών αναγκών Κοινωνικοποίηση του παιδιούΚοινωνικοποίηση του παιδιού Ανάπτυξη γνωστικών ικανοτήτων και Ανάπτυξη γνωστικών ικανοτήτων και

δεξιοτήτωνδεξιοτήτων Θεμελίωση υγιούς προσωπικότηταςΘεμελίωση υγιούς προσωπικότητας

ΤΟ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟ ΚΛΙΜΑ ΤΗΣ ΤΟ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟ ΚΛΙΜΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ

Σημασία έχει για το παιδί όχι το ΤΙ Σημασία έχει για το παιδί όχι το ΤΙ κάνουν οι γονείς αλλά το ΠΩΣ το κάνουν.κάνουν οι γονείς αλλά το ΠΩΣ το κάνουν.

Το ψυχολογικό κλίμα της οικογένειας Το ψυχολογικό κλίμα της οικογένειας καθορίζεται από 2 ειδών παράγοντεςκαθορίζεται από 2 ειδών παράγοντες::

α) Κοινωνιολογικούςα) Κοινωνιολογικούς

β) Ψυχολογικούς β) Ψυχολογικούς

Κοινωνιολογικοί Κοινωνιολογικοί παράγοντεςπαράγοντες

Σύνθεση της οικογένειαςΣύνθεση της οικογένειας Πυρηνική ή ευρεία οικογένειαΠυρηνική ή ευρεία οικογένεια Σειρά γέννησης του παιδιούΣειρά γέννησης του παιδιού Μορφωτικό επίπεδοΜορφωτικό επίπεδο Οικονομική κατάστασηΟικονομική κατάσταση

Ψυχολογικοί Ψυχολογικοί παράγοντεςπαράγοντες

Συμπεριφορά των γονέωνΣυμπεριφορά των γονέων Συζυγικές σχέσειςΣυζυγικές σχέσεις Στιλ επικοινωνίαςΣτιλ επικοινωνίας Τρόποι ανατροφήςΤρόποι ανατροφής Συναισθηματικοί δεσμοίΣυναισθηματικοί δεσμοί Κατανομή ρόλωνΚατανομή ρόλων ΠροσδοκίεςΠροσδοκίες ΑξίεςΑξίες

Αυτοπραγμάτωση

Αυτοεκτίμηση

Κοινωνικές

Ασφάλεια

Βιοσωματικές

ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ ΑΝΑΓΚΩΝ (Maslow)

ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ

ΕΛΕΓΧΟΣ

ΣΤΟΡΓΗ ΕΧΘΡΟΤΗΤΑ

Ελευθερία

Δημοκρατικότητα

Συνεργατικότητα

Αποδοχή

Υπεραπασχόληση με Το παιδί

Προστατευτική υπεραπασχόληση

Υπερπροστασία

Περιορισμοί

Απολυταρχικότητα

Ανταγωνιστικότητα

Παράλογες απαιτήσεις

Απόρριψη

Περιφρόνηση

Αδιαφορία

Ανεξαρτησία

4 ΤΥΠΟΙ ΓΟΝΙΩΝ4 ΤΥΠΟΙ ΓΟΝΙΩΝ

Στοργικοί-διαλεκτικοί

Στοργικοί-υπερπροστατευτικοί

Εχθρικοί-απορριπτικοί

Αδιάφοροι

ΣΤΟΡΓΗΕΧΘΡΟΤΗΤΑ

ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ

ΕΛΕΓΧΟΣ

Παραδοσιακοί ρόλοι των Παραδοσιακοί ρόλοι των γονιώνγονιών

Ο ΣτρατηγόςΟ Στρατηγός Ο ΗθικολόγοςΟ Ηθικολόγος Ο ΠαντογνώστηςΟ Παντογνώστης Ο ΔικαστήςΟ Δικαστής Ο ΚριτικόςΟ Κριτικός Ο ΨυχολόγοςΟ Ψυχολόγος Ο ΠαρηγορητήςΟ Παρηγορητής

ΣΤΙΛ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣΣΤΙΛ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

ΠΑΘΗΤΙΚΟΠΑΘΗΤΙΚΟ ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΟΕΚΦΡΑΣΤΙΚΟ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΕΠΙΘΕΤΙΚΟΥποχωρητικόςΥποχωρητικός Καλός ακροατήςΚαλός ακροατής Σαρκαστικός ΣαρκαστικόςΧαμηλόφωνος Χαμηλόφωνος Μετριόφωνος ΜεγαλόφωνοςΜετριόφωνος ΜεγαλόφωνοςΕσωστρεφής Εκφραστής ιδεών Εσωστρεφής Εκφραστής ιδεών ΠομπώδηςΠομπώδηςΝτροπαλόςΝτροπαλός Αμφίδρομος Αμφίδρομος Νευρικός ΝευρικόςΟνειροπόλοςΟνειροπόλος Έχει ενσυναίσθησηΈχει ενσυναίσθηση Κυριαρχικός ΚυριαρχικόςΓκρινιάρηςΓκρινιάρης Διευκολυντής Διευκολυντής ΑυταρχικόςΑυταρχικόςΕυκολόπιστοςΕυκολόπιστος ΑυτοελεγχόμενοςΑυτοελεγχόμενος ΑπαιτητικόςΑπαιτητικός

Νοητικός

Συναισθηματικός

ΚοινωνικόςΗθικός

Σωματικός

Οι 5 εαυτοί μας

Προσωπική ταυτότητα

ΔημιουργικότηταΚοινωνική ταυτότητα

ΠΟΙΟΣ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ;

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

ΣυνεργασίαΔικαιώματα&Υποχρεώσεις

ΟΡΙΑ

ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

Αυτογνωσία Αυτοεκτίμηση Αυτοανάπτυξη

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ

ΟΡΑΜΑ ΣΤΟΧΟΙΠΡΟΓΡΑΜΜΑ-

ΤΙΣΜΟΣ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΝΟΗΜΟΣΥΝΗ;;

Γνώση των συναισθημάτων μαςΓνώση των συναισθημάτων μας Έλεγχος των συναισθημάτωνΈλεγχος των συναισθημάτων Εξεύρεση κινήτρων για τον εαυτό μαςΕξεύρεση κινήτρων για τον εαυτό μας Αναγνώριση των συναισθημάτων των άλλωνΑναγνώριση των συναισθημάτων των άλλων Χειρισμός των σχέσεωνΧειρισμός των σχέσεων

Salovey & MayerSalovey & Mayer (1990) (1990)

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ««ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΟΥ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥΕΑΥΤΟΥ»»

ΑυτοανακάλυψηΑυτοανακάλυψη Επίγνωση αδυναμιών και δυνατοτήτωνΕπίγνωση αδυναμιών και δυνατοτήτων Περισσότερη αποδοχή και αγάπη του εαυτούΠερισσότερη αποδοχή και αγάπη του εαυτού Ικανότητα αυτοαξιολόγησηςΙκανότητα αυτοαξιολόγησης Περισσότερη ψυχική ηρεμίαΠερισσότερη ψυχική ηρεμία Ψηλότερη αυτοεκτίμησηΨηλότερη αυτοεκτίμηση Περισσότερη θετική σκέψηΠερισσότερη θετική σκέψη Λύσεις και απαντήσεις σε πολλά προσωπικά προβλήματαΛύσεις και απαντήσεις σε πολλά προσωπικά προβλήματα Καλύτερη αντιμετώπιση του φόβουΚαλύτερη αντιμετώπιση του φόβου Υπέρβαση του εγωκεντρισμούΥπέρβαση του εγωκεντρισμού Αύξηση της αυτοσυγκέντρωσηςΑύξηση της αυτοσυγκέντρωσης Δυνατότητα αυτορύθμισηςΔυνατότητα αυτορύθμισης

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ««ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΟΥ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥΕΑΥΤΟΥ»»…… συνέχεια συνέχεια

Μείωση του χρόνου τηλεόρασηςΜείωση του χρόνου τηλεόρασης Μείωση του χρόνου τηλεφωνημάτωνΜείωση του χρόνου τηλεφωνημάτων Ψηλότερες βαθμολογίες στο σχολείοΨηλότερες βαθμολογίες στο σχολείο Συνειδητοποίηση και ιεράρχηση στόχωνΣυνειδητοποίηση και ιεράρχηση στόχων Καλύτερη διαχείριση του χρόνουΚαλύτερη διαχείριση του χρόνου Καλύτερος προγραμματισμός της ζωήςΚαλύτερος προγραμματισμός της ζωής Βελτίωση διαπροσωπικών σχέσεωνΒελτίωση διαπροσωπικών σχέσεων Ικανότητα συγχώρεσηςΙκανότητα συγχώρεσης Περισσότερος σεβασμός των δικαιωμάτων των άλλωνΠερισσότερος σεβασμός των δικαιωμάτων των άλλων Περισσότερη αισιοδοξία για το μέλλονΠερισσότερη αισιοδοξία για το μέλλον

Πώς καταστρέφεται η Πώς καταστρέφεται η αυτονομία των παιδιών αυτονομία των παιδιών μαςμας ;;

Εξωτερικός έλεγχοςΕξωτερικός έλεγχος ΑυταρχισμόςΑυταρχισμός ΥπερπροστασίαΥπερπροστασία ΤελειομανίαΤελειομανία Εξωτερικά κίνητραΕξωτερικά κίνητρα ΥποτίμησηΥποτίμηση Χαμηλή αυτοεκτίμησηΧαμηλή αυτοεκτίμηση

TI KTI KΑΤΑΣΤΡΕΦΕΙ ΤΗΝΑΤΑΣΤΡΕΦΕΙ ΤΗΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Οι απειλέςΟι απειλές Οι προσταγέςΟι προσταγές Η ανάκρισηΗ ανάκριση Η ηθικολογίαΗ ηθικολογία Η εκλογίκευσηΗ εκλογίκευση ΤαπελλοποίησηΤαπελλοποίηση Κριτική Κριτική

ΣαρκασμόςΣαρκασμός ΓελοιοποίησηΓελοιοποίηση ΟίκτοςΟίκτος ΚολακείαΚολακεία ΑυτοβιογραφίαΑυτοβιογραφία Αγνόηση ή αποφυγήΑγνόηση ή αποφυγή

ΤΑ 7 ΛΑΘΗ ΠΟΥ ΚΑΝΟΥΝ ΟΙ ΤΑ 7 ΛΑΘΗ ΠΟΥ ΚΑΝΟΥΝ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣΓΟΝΕΙΣ

Παραχαϊδεύουμε το παιδί μαςΠαραχαϊδεύουμε το παιδί μας Βάζουμε το γάμο μας τελευταίοΒάζουμε το γάμο μας τελευταίο Σπρώχνουμε το παιδί σε πολλές δραστηριότητεςΣπρώχνουμε το παιδί σε πολλές δραστηριότητες Παραμελούμε τη συναισθηματική και την πνευματική Παραμελούμε τη συναισθηματική και την πνευματική

μας ζωήμας ζωή Προσπαθούμε να είμαστε ο καλύτερος φίλος του Προσπαθούμε να είμαστε ο καλύτερος φίλος του

παιδιού μας παιδιού μας Αποτυχαίνουμε να δώσουμε στα παιδιά μας την Αποτυχαίνουμε να δώσουμε στα παιδιά μας την

αυτογνωσίααυτογνωσία και την αυτοκατεύθυνσηκαι την αυτοκατεύθυνση Περιμένουμε από το παιδί μας να εκπληρώσει τα δικά Περιμένουμε από το παιδί μας να εκπληρώσει τα δικά

μας όνειρα.μας όνειρα. (Friel&Friel,1999)(Friel&Friel,1999)

Τα 11 καλύτερα πράγματα που Τα 11 καλύτερα πράγματα που μπορούν να κάνουν οι γονείςμπορούν να κάνουν οι γονείς

1.1. Να μην κουβαλάτε μαζί σας τις αρνητικές εμπειρίες από το δικό σας Να μην κουβαλάτε μαζί σας τις αρνητικές εμπειρίες από το δικό σας παρελθόνπαρελθόν

2.2. Μοιραστείτε με άλλους τα θέματα που σας απασχολούν ως γονείςΜοιραστείτε με άλλους τα θέματα που σας απασχολούν ως γονείς3.3. Να θυμάστε ότι δεν υπάρχουν τέλειοι γονείς ούτε και τέλεια παιδιάΝα θυμάστε ότι δεν υπάρχουν τέλειοι γονείς ούτε και τέλεια παιδιά4.4. Τα παιδιά σας δεν υπάρχουν για να σας υπηρετούνΤα παιδιά σας δεν υπάρχουν για να σας υπηρετούν5.5. Να είστε συνεπείς για να επιτύχετε την αλλαγήΝα είστε συνεπείς για να επιτύχετε την αλλαγή6.6. Μάθετε να χαλαρώνετε και να διασκεδάζετεΜάθετε να χαλαρώνετε και να διασκεδάζετε7.7. Φροντίστε να μην είστε πολύ χαλαροί- μπορείτε να λέτε «Όχι» χωρίς Φροντίστε να μην είστε πολύ χαλαροί- μπορείτε να λέτε «Όχι» χωρίς

ενοχές και τύψειςενοχές και τύψεις8.8. Να θυμάστε Να θυμάστε : : ΠΑΝ ΜΕΤΡΟΝ ΑΡΙΣΤΟΝΠΑΝ ΜΕΤΡΟΝ ΑΡΙΣΤΟΝ9.9. Να εξετάσετε και να αναθεωρήσετε τον τρόπο ζωής και τις αξίες σαςΝα εξετάσετε και να αναθεωρήσετε τον τρόπο ζωής και τις αξίες σας10.10. Δείξετε στο παιδί σας πως είστε ηγέτης και όχι ιδιοκτήτης τουΔείξετε στο παιδί σας πως είστε ηγέτης και όχι ιδιοκτήτης του11.11. Να τολμάτε να πειραματίζεστε-να είστε ευέλικτοι Να τολμάτε να πειραματίζεστε-να είστε ευέλικτοι

(Friel&Friel,1999(Friel&Friel,1999))

ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΕΝΙΣΧΥΣΟΥΜΕ ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΕΝΙΣΧΥΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝΤΗΝ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ

1.1. Γνωρίζω τις πολλαπλές νοημοσύνες Γνωρίζω τις πολλαπλές νοημοσύνες 2.2. Γνωρίζω το στιλ μάθησης Γνωρίζω το στιλ μάθησης 3.3. Σέβομαι τη μοναδικότητα και τη Σέβομαι τη μοναδικότητα και τη

διαφορετικότητα του παιδιούδιαφορετικότητα του παιδιού4.4. Δημιουργώ ευκαιρίες επιτυχίας Δημιουργώ ευκαιρίες επιτυχίας 5.5. Αναθέτω ευθύνες Αναθέτω ευθύνες 6.6. Δημιουργώ ευκαιρίες να κάνει επιλογέςΔημιουργώ ευκαιρίες να κάνει επιλογές7.7. Επαινώ τις θετικές συμπεριφορέςΕπαινώ τις θετικές συμπεριφορές8.8. Μαθαίνω το παιδί να δέχεται την αποτυχίαΜαθαίνω το παιδί να δέχεται την αποτυχία9.9. Αποφεύγω τις συγκρίσεις και τον ανταγωνισμόΑποφεύγω τις συγκρίσεις και τον ανταγωνισμό10.10. Έχω λογικές προσδοκίες σύμφωνες με τα Έχω λογικές προσδοκίες σύμφωνες με τα

ταλέντα, ικανότητες και ενδιαφέρονταταλέντα, ικανότητες και ενδιαφέροντα

11.Δημιουργώ ευκαιρίες συνεργασίας12.Αποφεύγω την υπερπροστασία13.Ενθαρρύνω το παιδί να ριψοκινδυνεύει14.Ζητώ τη γνώμη του παιδιού15.Επιτρέπω στο παιδί να συμμετέχει στη λήψη αποφάσεων16.Μαθαίνω το παιδί να αγαπά και να χαίρεται τη ζωή17.Μαθαίνω το παιδί να σκέφτεται θετικά18.Κρίνω τις πράξεις και όχι το πρόσωπο19.Ενισχύω τις κοινωνικές του σχέσεις20.Είμαι ο ίδιος θετικό πρότυπο αυτοεκτίμησης

ΓΙΑ ΜΙΑ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΤΑ ΓΙΑ ΜΙΑ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΟΥΠΑΙΔΙΑ ΜΟΥ1.1. Είμαι θετικό πρότυπο-διδάσκω με το Είμαι θετικό πρότυπο-διδάσκω με το

παράδειγμά μουπαράδειγμά μου2.2. Δημιουργώ ευχάριστο κλίμα στο σπίτιΔημιουργώ ευχάριστο κλίμα στο σπίτι3.3. Ελέγχω τον τόνο της φωνής μουΕλέγχω τον τόνο της φωνής μου4.4. Γνωρίζω το κάθε παιδί μου καλύτερα (σκέψεις, Γνωρίζω το κάθε παιδί μου καλύτερα (σκέψεις,

συναισθήματα, νοημοσύνες, στιλ μάθησης)συναισθήματα, νοημοσύνες, στιλ μάθησης)5.5. Μπαίνουμε ό ένας στη θέση του άλλουΜπαίνουμε ό ένας στη θέση του άλλου6.6. Αυξάνω το χρόνο επικοινωνίας Αυξάνω το χρόνο επικοινωνίας 7.7. Κατανέμω δίκαια το χρόνο σε κάθε παιδίΚατανέμω δίκαια το χρόνο σε κάθε παιδί8.8. Δυο φορές ακούω και μια μιλώΔυο φορές ακούω και μια μιλώ9.9. Έχω ξεκάθαρες προσδοκίεςΈχω ξεκάθαρες προσδοκίες10.10. Συναποφασίζουμε τα όριαΣυναποφασίζουμε τα όρια

11.11. Κρίνω τις πράξεις και όχι το πρόσωποΚρίνω τις πράξεις και όχι το πρόσωπο12.12. Καταμερίζουμε ρόλους και ευθύνες στο σπίτιΚαταμερίζουμε ρόλους και ευθύνες στο σπίτι13.13. Χτίζω πάνω στα θετικά του παιδιούΧτίζω πάνω στα θετικά του παιδιού14.14. Συγκρίνω το κάθε παιδί με τον εαυτό τουΣυγκρίνω το κάθε παιδί με τον εαυτό του15.15. Δημιουργώ ευκαιρίες συνεργασίας στην Δημιουργώ ευκαιρίες συνεργασίας στην

οικογένειαοικογένεια16.16. Δημιουργώ ευκαιρίες επιτυχίαςΔημιουργώ ευκαιρίες επιτυχίας17.17. Μαθαίνω το παιδί να διαχειρίζεται το χρόνοΜαθαίνω το παιδί να διαχειρίζεται το χρόνο18.18. Παίζω με τα παιδιά μουΠαίζω με τα παιδιά μου19.19. Είμαι σταθερός/ή και συνεπήςΕίμαι σταθερός/ή και συνεπής20.20. Συνεξελίσσομαι με το παιδί μουΣυνεξελίσσομαι με το παιδί μου

Η ΦΟΡΜΟΥΛΑ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣΗ ΦΟΡΜΟΥΛΑ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ

1.1. Να αγαπήσεις τον εαυτό σουΝα αγαπήσεις τον εαυτό σου2.2. Δημιούργησε καλές και όμορφες σχέσειςΔημιούργησε καλές και όμορφες σχέσεις3.3. Να χαίρεσαι την εργασία που κάνειςΝα χαίρεσαι την εργασία που κάνεις4.4. Να ζεις την κάθε μέρα με όλο σου το είναιΝα ζεις την κάθε μέρα με όλο σου το είναι5.5. Να γυμνάζεσαι και να διατηρείς καλή υγείαΝα γυμνάζεσαι και να διατηρείς καλή υγεία6.6. Μάθε να χαλαρώνειςΜάθε να χαλαρώνεις7.7. Να αυτοσυγκεντρώνεσαι και σκέφτεσαι θετικάΝα αυτοσυγκεντρώνεσαι και σκέφτεσαι θετικά8.8. Ανακάλυψε το νόημα και τη σημασία της ζωήςΑνακάλυψε το νόημα και τη σημασία της ζωής9.9. Να διαχειρίζεσαι το χρόνο σου δημιουργικάΝα διαχειρίζεσαι το χρόνο σου δημιουργικά10.10. Να προσφέρεις στους άλλους όσο επιτρέπουν οι δυνάμεις σουΝα προσφέρεις στους άλλους όσο επιτρέπουν οι δυνάμεις σου11.11. Να χαμογελάς και να είσαι πρόσχαροςΝα χαμογελάς και να είσαι πρόσχαρος12.12. Να αυτοανανεώνεσαι σωματικά, νοητικά, συναισθηματικά, κοινωνικάΝα αυτοανανεώνεσαι σωματικά, νοητικά, συναισθηματικά, κοινωνικά