George Best. Najlepszy. Autobiografia

Dla chłopaków z  drużyny z  roku ’68, którzy pomogli spełnić jedno z moich marzeń, i dla mojej pięknej żony Alex, dzięki której spełniają się moje pozostałe marzenia.

9

Cierpiałem tak bardzo, że gdyby ktoś zaoferował mi pigułkę, która zakończyłaby to wszystko, nie wahałbym się jej zażyć.

Śmierć sprawiłaby przynajmniej, że skończyłby się ten okropny, uporczywy ból. Nigdy nie doświadczyłem gorszego – zupełnie jakby ktoś wiercił mi nożem dziurę w brzuchu. Ale mimo tygodni cierpie-nia, mimo wymiotowania i plucia krwią (co jest najbardziej przeraża-jącą oznaką poważnej choroby) nie przyjmowałem do wiadomości, że wymagam natychmiastowej opieki w szpitalu.

Jak nietrudno się domyślić, moja coraz bardziej sfrustrowana żona Alex próbowała przemówić mi do rozsądku. Raz po dobroci, a innym razem grożąc, że mnie zostawi, bym cierpiał w samotności. Postępo-wała ze mną zupełnie jak z dzieckiem. Poza tym, w tajemnicy przede mną, do niewielkich posiłków, które udawało mi się zjeść, dodawała pokruszone witaminy, choć i  tak zwykle zaraz wszystko zwracałem. Zaczęła też serwować mi tabletki ostropestu plamistego, który poma-ga przeczyścić wątrobę.

Biorąc pod uwagę ilość alkoholu, jaką w siebie wlewałem, można to porównać do próby rozcieńczenia kadzi ze szkocką za pomocą na-parstka wody, ale rozumiem jej starania. Czytała też wszystkie książki medyczne, które wpadły jej w ręce, i zdawała sobie sprawę, że według wszelkich wskazówek mam marskość wątroby, chociaż (niczego jej nie ujmując) tego akurat każdy mógłby się domyślić.

inna kobieta

prolog

10

george best

Sam zdawałem sobie z  tego sprawę, ale jakiś wewnętrzny głos mówił mi, że to nieważne, czy do takiego stanu doprowadził mnie alkohol, czy coś innego. Powiedziałem sobie, że jeśli już mam umrzeć (a naprawdę uważałem, że jest to bardzo prawdopodobne), to muszę umrzeć na coś, więc dlaczego winić akurat wódę? Zawsze winę zwala się na wódę. A jednak powoli docierało do mnie, że mogę się poddać leczeniu, że mogę jakoś uśmierzyć ten ból i że w tym celu będę musiał odstawić picie. Tego ostatniego oczywiście nie chciałem, więc wciąż stwarzałem pozory.

Jeśli miałem w ogóle jakieś wątpliwości co do mojego stanu, wy-starczyło spojrzeć w lustro, żeby je wszystkie rozwiać. Skóra zaczęła mi żółknąć – pierwszy objaw żółtaczki, która towarzyszy marskości wątroby. Twarz miałem wynędzniałą i tak bardzo schudłem, że ubra-nia wisiały na mnie, jakby zostały kupione dla kogoś o dwa rozmiary większego.

Moje problemy zaczęły się tuż po imprezie z okazji 60. urodzin Jim-my’ego Tarbucka, która odbyła się w lutym 2000 roku. Zaproszenie brzmiało następująco: „Mężczyźni – smokingi; kobiety – eleganc-kie suknie; jedzenie – ryby z frytkami z górnej półki”. I właśnie to zaserwowano w  klubie golfowym u  Tarby’ego takim sławom, jak Cilla Black, Ronnie Corbett, Russ Abbot, Robert Powell, Michael Parkinson i Adam Faith. Wieczór był wspaniały, ale moja forma od pewnego czasu pozostawiała trochę do życzenia, więc postanowiłem zarezerwować sobie tydzień w uzdrowisku Forest Mere, w hrabstwie Hampshire.

Całymi latami żałośnie próbowałem radzić sobie z  piciem na umór, odwiedzając uzdrowiska cztery czy pięć razy w roku i wierząc, że w  ten sposób zniweluję skutki nadużywania alkoholu, mimo że i w takich miejscach często popijałem wino. Czasami wracałem więc

11

najlepszy

stamtąd w jeszcze gorszym stanie, niż gdy się tam zgłaszałem, ale uda-wało mi się przekonać samego siebie, że robię dobrze i  rozwiązuję swoje problemy. Niestety, nie ma sposobu na alkohol.

Nie da się go wykreślić z życia.W Forest Mere pojawiła się pierwsza oznaka, że dzieje się ze mną

coś bardzo złego. Pewnego dnia, kiedy się rozebrałem, żeby wziąć prysznic, zobaczyłem małą plamkę na nodze. Nie było w niej nic nie-zwykłego, ale rozdrapałem ją i zaczęła krwawić. Krwawiła i krwawiła. Każdemu zdarzyło się coś sobie rozdrapać, ale nie mogłem uwierzyć, że z takiej małej plamki może wypłynąć tyle krwi. Zanim się obejrza-łem, cała podłoga była we krwi, pokryta zakrwawionym papierem toaletowym oraz chusteczkami, którymi próbowałem zatamować krwotok. W końcu Alex przylepiła mi plaster, ale krew przesączała się przez niego jeszcze przez kilka dni. Był to znak, ale nie zwróciłem na niego żadnej uwagi.

Jeśli chodzi o picie, to niespecjalnie chciałem z nim zerwać. W za-sadzie było wręcz przeciwnie: rozwiązania problemów żołądkowych nie szukałem w apteczce z lekami, a w butelce z brandy. Nie powinie-nem jej pić nawet w zwykłych okolicznościach, bo źle wpływała na moje ciśnienie, ale obsługa w pobliskim pubie Phene Arms w Chelsea zawsze coś mi podstawiła pod nos.

Piłem coraz więcej brandy, czasami zaczynałem tuż po przebu-dzeniu, a do tego każdego dnia wypijałem morze wina. Oczywiście im więcej piłem, tym mniejszy był ból. Zgodnie z logiką alkoholika doszedłem do wniosku, że więcej znaczy lepiej. Pomagało, ale jako że ból wywołany był przez błagającą o litość wątrobę, pogrążałem się jeszcze bardziej.

Mimo wszystko nie chciałem iść do szpitala, bo wiedziałem, z  czym będzie wiązało się „leczenie” – będę zmuszony odstawićmój lek.

12

george best

Alex i Phil Hughes – mój agent i przyjaciel – którzy towarzyszyli mi w ciężkich czasach, już dawno zdali sobie sprawę, że to coś poważ-nego. A w każdym razie przyjęli to do wiadomości na długo przede mną. Codziennie błagali mnie, żebym się zgłosił do szpitala, ale wo-lałem stosować własne metody i codziennie wtaczałem się do Phene, gdzie czułem się jak u siebie w domu.

Pewnego dnia, kiedy siedziałem w  moim ulubionym kącie, sta-ło się coś niezwykłego. Drzwi pubu otworzyły się powoli i ujrzałem w nich jednego ze starych bywalców, który nie przychodził tu od pew-nego czasu. Początkowo go nie poznałem, bo był chudy i wynędzniały, ale kiedy dotarło do mnie, kim jest, doznałem szoku. Miał zupełnie żółtą skórę i oczy, a policzki zapadnięte. Nie trzeba chyba wspominać, że właśnie zdiagnozowano u niego marskość wątroby.

Mnie też zaczęła już żółknąć skóra, ale daleko mi było do tego faceta. Wyglądał dziesięć razy gorzej ode mnie i naprawdę nie mam pojęcia, jakim cudem trzymał się jeszcze na nogach. Wiedziałem, że żółtaczka nie zwiastuje niczego dobrego, ale oto na własne oczy ujrza-łem, jak wygląda kolejny etap mojej choroby; mogłem się tego spo-dziewać za kilka dni albo tygodni. Byłem przerażony. Facet pojawił się w pubie w takim momencie, że odebrałem jego wejście jako skierowa-ne wobec mnie ostrzeżenie. Cała ta sytuacja bez wątpienia pomogła mi podjąć ostateczną decyzję o zgłoszeniu się do szpitala.

Mogłem stwarzać pozory, bo czułem się względnie sprawny – choć w żadnym wypadku nie powiedziałbym, że byłem wysportowa-ny – ale nagle, niemal z dnia na dzień, uszła ze mnie cała energia. By-łem kompletnie wyczerpany, przerastały mnie najprostsze czynności. Alex musiała mnie ubierać, karmić, nawet zdejmować mi skarpetki. Przez cały ten czas cierpiałem na potworne bóle brzucha, które stały się teraz dwa razy częstsze. Mój opór słabł, a Alex naciskała coraz bardziej.

13

najlepszy

Wreszcie pewnego dnia, kiedy leżałem zwinięty w łóżku niczym noworodek, powiedziała, że dzwoni po karetkę.

Tym razem nie oponowałem.

Zostałem zabrany do szpitala Chelsea and Westminster, który znaj-dował się tuż za rogiem. Musieli mnie niemal wnieść do środka. Ale pomimo bólu i problemów z prawym kolanem, które doskwierało mi jeszcze z czasów gry w piłkę, nie dałem się posadzić na wózku inwa-lidzkim. Nie chciałem, żeby taki obrazek następnego dnia znalazł się we wszystkich gazetach.

Lekarze zrobili mi wiele badań i dali zastrzyk, po którym ból ustą-pił – z perspektywy czasu można powiedzieć, że nie był to rozsądny ruch, bo uznałem, że wszystko jest ze mną w porządku, i nie zgodzi-łem się zostać w szpitalu. Alex była wściekła, bo włożyła wiele wysiłku, żeby mnie tu sprowadzić. Ja jednak stwierdziłem, że wrócę do domu i na pewien czas odstawię alkohol, jakby na tym etapie mogło mi to w jakikolwiek sposób pomóc.

Kiedy mówię o  odstawieniu alkoholu na pewien czas, mam na myśli miesiąc, tydzień, dzień, a może tylko kilka godzin.

Nie potra� łem przyjąć do wiadomości, że moja długa i przeciętna kariera alkoholika może dobiec końca, ale jeśli już miałem na pewien czas odstawić butelkę, wolałem przecierpieć skutki odstawienia w za-ciszu własnego domu, a nie w szpitalnym łóżku, gdzie gapiliby się na mnie różni ludzie.

Każdy, kto pije towarzysko, zna kaca: pulsowanie w głowie, nud-ności i  kapeć w ustach. Ale tylko alkoholik wie, że prawdziwe cier-pienie zaczyna się, kiedy kac mija i pojawiają się oznaki odstawienia: pocenie się, palpitacje i uczucie paniki. Narkomani nazywają to gło-dem; masz wtedy dreszcze, nawet jeśli siedzisz pod stertą koców albo tuż przy buchającym ogniu.

14

george best

Nigdy nie miałem pełnego delirium tremens z omamami i białymi myszkami biegającymi po zasłonach, co można zobaczyć w takich � l-mach, jak Stracony weekend. Ale bywało, że kiedy odstawiłem butelkę, przez kilka dni czułem się jak kupa gówna i na zmianę oblewały mnie gorące i  zimne poty. Trząsłem się tak bardzo, że nie byłem w  sta-nie niczego utrzymać w rękach. Alkohol to taki dziwny narkotyk, że dreszcze ustają, kiedy tylko wiecie, że możecie się napić, dlatego cały czas musicie walczyć z pokusą, nawet jeśli postanowiliście go rzucić.

Kiedy na początku lat 80. znalazłem się w kalifornijskim szpitalu Vesper, kolejny raz bezskutecznie próbując rzucić picie, widziałem lu-dzi, którzy przechodzili potworne męki, próbując zerwać z rozmaity-mi narkotykami. Leżały tam zarówno 14-letnie dzieciaki, jak i 70-let-nie babcie. Było z nimi tak źle, że inni pacjenci – choć i nasz stan pozostawiał sporo do życzenia – próbowali im pomóc przez to przejść. Ich widok był przerażający.

Tym razem nie było tak źle, ale cały tydzień spędziłem w naszym mieszkaniu w Chelsea, czując się jak trup. Alex, oprócz tego, że się mną opiekowała, rozmawiała z  lekarzami ze szpitala Lister, a  oni powiedzieli jej, że musi mnie obejrzeć profesor Roger Williams ze szpitala Cromwell, który jest jednym z najważniejszych specjalistów w leczeniu marskości wątroby. Razem z Philem poczynili odpowied-nie przygotowania i 8 marca 2000 roku stanąłem przed profesorem Williamsem.

Miałem wrażenie, jakbym oddał się w ręce policji, co też mi się w życiu zdarzało; nie będzie przesady w stwierdzeniu, że liczyła się każda sekunda. W założeniu miała to być tylko wstępna konsulta-cja, po której profesor wyznaczy mi datę przyjęcia do szpitala, ale nie musiał mnie nawet badać. Spojrzał mi tylko w oczy, które teraz były tak żółte, jak u tego faceta w pubie, i powiedział: „Biorę cię na oddział”.

15

najlepszy

Wszedłem do jego gabinetu o czwartej po południu, a o czwartej piętnaście leżałem na oddziale podłączony do kroplówki z solą � zjo-logiczną.

Poczułem ogromną ulgę.O ile tydzień wcześniej cieszyłem się, kiedy wychodziłem ze szpita-

la Chelsea and Westminster i wracałem cierpieć do domu, teraz jakoś pogodziłem się z faktem, że muszę przejść terapię wraz z jej wszystki-mi konsekwencjami. Wycierpiałem się już w domu, nie miałem ocho-ty na więcej. Nie potra� łem się jedynie pogodzić z tym, że nie będę mógł wrócić do picia. Tylko alkoholik potra� znaleźć w takiej sytuacji jakieś światełko w tunelu i mnie też się to udało. W głębi duszy wie-działem, że przez jakiś czas nigdzie stąd nie wyjdę, ale wmówiłem sobie, że w  szpitalu spędzę kilka dni, najwyżej tydzień, a kiedy wy-dobrzeję i będę miał ochotę na drinka, nic nie stanie na przeszkodzie, żeby sobie jednego wypić.

Jako że zostałem przyjęty do szpitala w trybie natychmiastowym i nie zdążyłem spakować żadnych rzeczy, następnego dnia Alex kupi-ła mi trzy piżamy. Wszystkie były identyczne i pielęgniarki pewnie myślały, że nigdy ich nie zmieniam. Kupiła mi też gazety, w których zamieszczono moje nekrologi. Prasa oczywiście szybko podchwyciła temat, a dziennikarze, nie wiedząc, czy znajduję się w stanie zagrażają-cym życiu, woleli na wszelki wypadek się zabezpieczyć.

Dziwnie widzieć własne nekrologi, ale większość była bardzo uprzejma, dlatego czytanie ich zapewniło mi kilka godzin rozrywki.

Chciałbym to samo móc powiedzieć o wynikach badań krwi, ale ta lektura była przytłaczająco ponura. Najlepsze pojęcie o tym, jak bardzo miałem zniszczoną wątrobę, daje poziom enzymu Gamma GT; lekarze się niepokoją, jeśli przekracza 80, a u mnie utrzymywał się w okolicy 900. Poziom bilirubiny – żółtego barwnika, którego nadmiar objawia się żółtaczką – także został przekroczony.

16

george best

Oceniając stan wątroby, stosuje się trójstopniową skalę. Jeśli przy-piszą was do pierwszej grupy, możecie się spodziewać pełnego wyle-czenia, pod warunkiem że na jakiś czas odstawicie alkohol. Dwójka to normalne prognozy na wyzdrowienie, cokolwiek to oznacza. Trójka zaś to pełnoobjawowa marskość wątroby. Ja balansowałem na kra-wędzi pomiędzy dwójką i  trójką, co przynajmniej dawało mi jakąś nadzieję.

Nie to, żeby profesor Williams sugerował mi, że znowu będę mógł chlać. Był cudownie i brutalnie szczery, wykładając mi, co jest ze mną źle i co mogę zrobić. Wytłumaczył mi jak dyletantowi, że moja wą-troba wywiesiła białą � agę i  jeszcze jeden kieliszek mógłby mnie za-bić. Szybko zaprzyjaźniłem się z nim i z jego asystentem, doktorem Akeelem Alisą, bo zdając sobie sprawę, że jestem swoim największym wrogiem, właśnie takich przyjaciół potrzebowałem.

Czasami, kiedy nocą zostawałem sam na sam z  własnymi myślami, jakiś głos w mojej głowie podpowiadał mi, że to wszystko strata czasu i  powinienem się stamtąd jak najszybciej wypisać. Jeszcze kilka lat wcześniej posłuchałbym go. Wstałbym pewnej nocy, odłączył kro-plówkę, ubrał się, wyszedł ze szpitala, wskoczył do pierwszego lepsze-go samolotu i skończył z tym raz na zawsze.

Ale tym razem było coś jeszcze, co mówiło mi, że nie wolno się poddać. Doszedłem do wniosku, że chcę trochę pożyć i jeśli coś bym sobie zrobił, postąpiłbym niezwykle egoistycznie, skrzywdziłbym Alex, mojego przyjaciela Phila, mojego tatę, mojego syna Caluma, resztę mojej rodziny i wszystkich ludzi, którzy dodawali mi otuchy. Poza tym wmawiałem sobie, że wkrótce powrócę do swoich nawy-ków. Profesor Williams wprawdzie jasno dał mi do zrozumienia, że nie mogę już więcej pić, ale doszedłem do wniosku, że lekarze i  im podobni zawsze odmalowują najczarniejszy scenariusz z możliwych.

17

najlepszy

Picie to jedyny przeciwnik, którego nie udało mi się pokonać, mimo że zapisałem się do Anonimowych Alkoholików, próbowałem abstynencji i kilka razy wszyto mi do brzucha lek zawierający disul� -ram, który działał przez trzy miesiące i powodował drastyczną reakcję organizmu, jeśli spróbowałem choćby kropli alkoholu. Ale nawet to mnie nie powstrzymało.

Zanim mi go wszyto, próbowałem w Ameryce stosowanego do-ustnie leku Antabuse. Oczywiście musiałem przetestować jego dzia-łanie. Pojechałem na weekend nad jezioro Tahoe pograć w kasynie i drugiego wieczoru przed kolacją postanowiłem spróbować koktajlu, żeby zobaczyć, czy ujdzie mi to na sucho.

Wszedłem do kasyna i zamówiłem dużą wódkę, ale nie zdążyłem wypić nawet połowy, kiedy na twarzy pojawiły mi się czerwone wy-broczyny, a serce zaczęło walić jak oszalałe.

Innym razem udało mi się nie pić przez cały rok, więc zgodnie z logiką alkoholika postanowiłem uczcić rocznicę i w ten sposób wpa-dłem w kolejny ciąg.

Jeśli jesteś alkoholikiem, picie to całe twoje życie. Nic więcej się nie liczy, o  czym przekonałem się w  1981 roku, kiedy urodził się Calum. Nie potra� łem przestać nawet dla niego. Alex ma rację, mówiąc, że zanim znalazłem się w szpitalu, to albo piłem, albo my-ślałem o piciu. Ja jednak nie mogłem zrozumieć, że mam problem, bo wydawało mi się, że wiodę w miarę normalne życie i potra� ę na siebie zarobić.

W dawnych czasach zdarzało mi się pójść w tango, które trwało kilka dni. Nawet kiedy tacy piłkarze, jak Tony Adams czy Paul Merson przyznali, że mają problem, i zgłosili się po pomoc, nie miałem wraże-nia, że moja sytuacja ma cokolwiek wspólnego z ich stanem. Napraw-dę uważałem, że mogę sobie wypić, bo wygłaszałem setki przemówień, występowałem przed tłumami i nigdy nie zdarzyło mi się dać plamy.

18

george best

No, prawie nigdy.Czasami ludzie siedzący koło mnie na przyjęciu mówili z rozcza-

rowaniem w głosie, że mało piję. Pamiętam, że odpowiedziałem raz jednemu facetowi: „Gdybyśmy urządzili zawody w  piciu, zająłbyś drugie miejsce. Po prostu dzisiaj postanowiłem nie pić dużo”.

W tej sytuacji do głosu doszło moje ego, ale też sam się łudziłem, że potra� ę kontrolować to, czy piję, czy nie. Pewien lekarz powiedział mi nawet, że picie jest jak kurek, który mogę zakręcić. Wyobraźcie sobie, jak bardzo się ucieszyłem, słysząc takie słowa od lekarza. Te-raz już jednak wiem, że jeśli raz odkręcę ten kurek, to nigdy go nie zakręcę.

Nawet skutki mojego picia – a niektóre z nich były katastrofalne – nie sprawiły, żebym chciał to zrobić. Nałóg jął rujnować moją karierę piłkarską niemal natychmiast po tym, jak się zaczęła.

Miałem 22 lata, kiedy z  drużyną Manchester United zdobyłem w 1968 roku Puchar Europy i zostałem uznany piłkarzem roku w Eu-ropie. Mógł to być początek błyskotliwej kariery, ale tak naprawdę był to początek jej końca. Picie stało się tą „tą drugą”, przyczyniając się do rozpadu mojego pierwszego małżeństwa, z Angelą MacDonald James, a potem stawiając pod znakiem zapytania mój związek z Alex.

Przez picie wylądowałem w 1984 roku w więzieniu Pentonville, po tym jak zostałem zatrzymany, prowadząc samochód „pod wpły-wem”. Pewnie nie tra� łbym za kratki, gdybym nie zdzielił policjanta z łebka.

Co najgorsze, w trzecim miesiącu nowego milenium przez alkohol niemal straciłem życie. A mimo to, kiedy tydzień po Wielkanocy, po ośmiu długich tygodniach, wyszedłem z Cromwell, wciąż nie mogłem obiecać, że już nigdy nie zajrzę do kieliszka. Oczywiście publicznie stwierdziłem, że więcej tego nie zrobię, ale kłamanie to druga natu-

najlepszy

ra alkoholika. Poza tym łatwo mi było tak mówić, bo po wszystkim, przez co przeszedłem, nie miałem ochoty na drinka.

Ale stawiając swoje pierwsze, niepewne kroki w prawdziwym ży-ciu, czując się, jakbym miał 100 lat, nie mogłem przysiąc, że skończy-łem z piciem raz na zawsze.

I mimo że upłynęło 12 miesięcy, wciąż nie mogę.

George Best otoczony kobietami – powszechny widok u szczytu jego kariery | William Vanderson / Getty Images

Sierpień 1971 roku. Mecz z Chelsea na Stamford Bridge. Tony Dunne i Bob-by Charlton pomagają Bestowi zejść z boiska | Central Press / Getty Images

Mural w okolicach stadionu Windsor Park w Belfaście| Alex Livesey / Getty Images

Koniec fragmentu

Zapraszamy do księgarń i na www.labotiga.pl