-
+ +
+
Botim Periodik i Shoqats Atdhetare Dukagjini, Viti i XII i
botimit, nr. 139, maj 2015Nr. Llog. UNIONBANK 510367047020112,
Shkodr - Albania, Tel. 00355692465784, internet:
www.shoqatadukagjini.com, Kryeredaktor: Luigj Shyti, mimi 30 lek /
1.5 euro
cmyk
4
2
T injorosh t shkuarn, do t thot t mbetesh gjithmon fmij - T
injorosh t shkuarn, do t thot t mbetesh gjithmon fmij -
CICERONICICERONI
ZHVILLIMI I ZONZ SDUKAGJINIT - DOMOSDOSHMRI
PR T GJITH BASHKINSHKODR
LETR E HAPURKANDIDATVE PR KRYETAR T BASHKIS SHKODR
S pari ju urojm suksese ne angazhimin tuaj n t mir t komunite t
t Bashkis Shkodr.Po ju shkruajm pr nj zon t Bashkis Shkodr, pr t
ciln kemi nj shkall njohurie t mjaf-
tueshme. Kjo zon sht Dukagjini. Dukagjini, q e dini se ku bie,
ka mundsi dhe rezerva shum trndsishme shoqrore, historike,
natyrore, turis ke, por dhe ekonomike...
PARADOKSE TE QYTETIT TIM
FLAMUJT E GASPER TRAGAITVery silly are albanian!. Kjo ishte
shprehja e nje i i anglez, q
me sa duket kishin ardhur si turist n Shkoder, tek po kalonin
aferish Pes Heronjve. E prkthyer n shqip do t thot: Shum bu-dallenj
jane shqiptart! E gjitha kjo fal vetm hatas q po shi-konin nga
prania e mijra e mijra fl amujve t t gjitha ngjyrave qprfaqsonin
gjith spektrin poli k t vendit ton. Sa shum fl amuj!Sa shum par !
Sa shum ! Sa shum! E ne sa pak! Sa pak!Shkodra nn hijen e fl
amujve. Rrug q u ngjajn tunelave t errta.Pushtet absurd i ngjyrave.
Dhun e mirfi llt psikologjike. Tundim edepresion... / Lazr
Kodra
Nj dit n shkolln 9 vjeare BardhajJo gjithnj ndryshimet e
drejtuesve t shkollave e japin pritshmrin, sepse shumher
dominon
militan zmi e jo meritokracia. N shkolln 9 vjeare Bardhaj ka
ndodh krejt e kundrta. Ka nj vit qdrej mi i ksaj shkolle i sht
besuar t palodhurs, autoritares dhe profesionistes znj. Tereze
Brigja.Fal vitalite t e perkush mit t saj pr ta jus fi kuar besimin
e dhn, sot shkolla 9 vjeare Bard-haj ndryshon si nata me ditn
krahasuer me nj vit m pare, duke fi lluar q nga krijimi i kushteve
tprshtatshme pr msim, eleminimi i do t keqeje q vjen nga jasht,
rritja e mobilizimit t kolek- vit msimdhns duke uar n vend autorite
n e msuesit, qe n shum shkolla sht shum inprkmbur... / Prel Shytani
5FERID FRASHRI DHE SAKRIFICA TRAGJIKE
SI MBROJTS I AHMET ZOGUT?!SI E VRAU GJELOSH MARKU FERID
FRASHRIN?!Ferid Frashri ishte nj o cer karriere i devotshm,
thellsisht i politi-
zuar, i vn n shrbim t politikes dhe i prfshir n krahun kombtar.
N gjysmn e par t viteve njzet mbante gradn e Kapitenit dhe ka
dhnkontribut t vyer n krijimin e nj klime t qndrueshme politike
dukeqn partizan i linjs s grushtit t nokautit... / Prel Milani
N TUZ, MES HISTORIS DHE HARRESS ...Me Ramazan eken, poe n
e gazetarin shkodran, udhto-jm drejt Tuzit, qyte t shqip-tar n
Malin e Zi,m pak se 10km nga pika kufi tare e Hanitt Ho t. N
shoqrin tonsht Gjon Dushaj, kryetarii shoqats Ded Gjon Luli,nj djal
me shpirt ar s poredhe nj veprimtar i njohurpr shtjen shqiptare.
Katrembdhjet vite q drejtonshoqatn dhe ansamblin folk-lorik me t
njej n emr por nathot... / Sejmen Gjokoli
DUKAGJINASI,LIN DEDE GURI,MIRENJOHJA E
QYTETIT SHKODER
Me daten 22 maj 2015, ne hol-lin e Tearit Migjeni, u zhvillua
ceremonia e dorzimit te titullit Mirenjohja e qytetit Shkoder,
zotit Lin Dede Gurit. Ne kete cer-emoni moren pjese familjare e miq
te Lin Gurit, mori pjese deputetja Joze n Topalli, kryetari i
Bashkise te qytetit Shkoder, ... / Prel Milani
-
2nr. 139, maj 2015, j
+ +
+
+SOCIALE
S pari ju urojm suksese ne angazhimin tuaj n t mir t komunite t
t Bashkis Shkodr.
Po ju shkruajm pr nj zon t Bashkis Shkodr, pr t ciln kemi nj
shkall njohurie t mja ueshme. Kjo zon sht Dukagjini.
Dukagjini, q e dini se ku bie, ka mundsi dhe rezerva shum t
rndsishme shoqrore, his-torike, natyrore, turis ke, por dhe
ekonomike.
N kt territor jeton nj po-pullsi me cilsi shum t qn-drueshme q
ka br t mun-dur rezistoj fuqishm kohs, kushteve sociale, poli ke
dhe natyrore. Kjo e ka br kt ko-munitet q t jen i a pr tuprshtatur
kushteve, pr t mbi-jetuar, pr t gjetur rrugzgjid-hje pr momen n por
dhe afat-gjat.
Pas viteve 90 ka pasur nj emigrim t fuqishm pr n zonat fushore,
qytete t ndry-shme t Shqipris, por edhe n shum vende t ndryshme t
bots. Kjo ndodhi nga dshira pr nj jet m t mir, por ky emigracion
masiv u nxit edhe pr fak n se edhe ato kushte q ishin u dmtuan
pothuaj fare dhe vrtet nuk mund t jetohej as n kushte minimale.
DREJTIMI KRYESOR I PUNSN KT ZON SHT DHE DUHETT JEN:
KRIJIMI I MUNDSIVE T PUNSIMIT
NDALIMI I SHKRETIMITT KSAJ ZONE
KRIJIMI I MUNDSIVE PR RIPOPULLIMIN E SAJ
Kjo krkon nj angazhim fron-tal, por, disa prparsi mendo-jm se
jan:
1 Prmirsimi i infrastruktursrrugore, veanrisht asfal mi i rrugs
Qaf e Trthores-Theth-Breglumi-Shosh-Kir-Prekal, por fi llimisht Qaf
e Trthores-Theth dhe Prekal Kir.
2 Realizimi i furnizimit me ujt pijshm i t gjith banorve.
Mbshtetje pr rindr m dhender n kalash ujitse n shr-bim t
fermerve.
3 Rikonstruksioni i sistemit t prodhimit dhe transme mit t
energjis elektrike n kt zon.
Nxitje pr shfrytzimin e ujraveduke ndrtuar hidrocentrale tvegjl
q mund t jen shumekonomik.
4 Ngritja e niveli shkencordhe metodik n shkollat e
zons,veanrisht n shkolln e mesmeBreglumi, duke mbshtetur
mesubvencione msuesit q punoj-n aty, rikonstruk mi i shkollavedhe
vnia n gjendje normale.Rritja e kapaciteteve dhe bash-kpunimit me
komunite n prt mbshtetur shkolln dhe pu-nn e saj.
5 Vendosja n funksion tshrbimit shndetsor dhe nvean vnia n pun e
spitalitn Breglumi me specialist m tdomosdoshm.
6 Mbshtetje me kredi tbuta pr banort e ksaj zonpr rindr min e
shtpive tdmtuara kto vitet e fundit.Gjithashtu mbshtetje pr
zh-villimin e kulturave bujqsore,blegtorin, pemtarin, pr t pasur
prodhim plotsisht bio.Mbshtetje edhe me trajnime ekualifi kime pr
banort.
7 Menaxhimi i kualifi kuar ipyjeve, kullotave dhe i kafshvet
egra q jetojn n to.
8 Zhvillimi i mtejshm i tur-izmit sht prioritet n ktzon. Ai sht
shum e nevo-jshme t mbshtetet me kredit buta dhe afatgjat pr ndr-
min e infrastrukturs s pritjesdhe akomodimit t turistve.Nxitje dhe
mbshtetje pr tushqyerit bio dhe tradicional.Turizmi sht i
domosdoshmdhe i mundur n t gjith ktzon pasi ka mundsi t shumta.Kjo
mund t realizohet duke zh-villuar infrastrukturn rrugore me t gjith
elementt e sajnga Prekali dhe deri n Theth,duhet mbshtetur ngritja
e ka-paciteteve pr kushtet dhe shr-bimin e pritjes dhe prcjelljes
sturistve.
9 Krahina e Dukagjinit karezerva t pallogaritshme his-torike,
arkeologjike dhe etno-grafi ke. N kt zon jan trikshtjella t
mesjets, pse joedhe m t hershme, ka vend-banime rreth 3000 vjeare,
ka qafa e male q bar n n gjirine tyre histori, legjenda,
kng,prralla, vegla muzikore, valle,etj. N vi n 1454 Gjergj
Kastrio
vjen n Kshtjelln e Dakajve, n Shal. Ka ura t bukura dhe
interesante, qafa malesh t pr-shtatura nga dora e njeriut pr
kaluar.
sht e domosdoshme projektet dhe mbshtetja pr to, n mnyr q t mos
zhduket historia. Duhet nxitur dhe mbshtetur, studiues dhe
shkrimtar q t pasqyrojn sa m mir dhe m thell kt histori q ruli i
globalizimit mund t fshij. Jo t shkruhet nga dritarja e pallatit,
pra nga larg, por t shtitet m kmb, t preket me dor, t dgjohen mvesh
far mund t dgjohet dhe t shikohen me sy t paktn ajo q ka
mbetur.
10 Vlerat natyrore t ksaj zone jan t pallogaritshme, por edhe t
pa prsritshme. Njohja e dhe publikimi i tyre shton num-rin e
vizitorve, rrit mundsin e zhvillimit t ksaj zon, rrit vlerat pr t
ardhmen. N kt zon ka shpella shum intere-sante, ka llojshmri shum t
madhe t bimsis, midis t cilave ka shum bim mjek-sore, bim t egra t
ngrnshme dhe bim ngjyruese. Nxitja e stu-dimeve n kt drej m,
zhvillimi i ekspeditave, ekskursioneve me t rinjt, shton dashurin
pr kt zon, por dhe zhvillimin.
11 sht domosdoshmri nxitja e nxnsve pr studime n t gjitha
shkallt dhe llojet e shkollave. Koha ka treguar se nxnsit nga kjo
zon, n shu-micn drmuese kan qen shum t mir n studime. Kjo do t rrit
nivelin arsimor kul-turor t komunite t.
12 Prej rreth 25 vitesh, ma-sivisht familje nga Dukagjini nuk
jan pronar ligjor t prons s tyre n at zon, sipas ligjit n fuqi. sht
shum urgjente le-galizimi i saj pasi nuk mund t bhen inves me, gj e
cila pen-gon zhvillimin, tregun, etj.
13 Alpet Shqiptare, n t cilat shtrihet Dukagjini, kan vlera t
shumta. Kto Alpe merito-jn vmendje dhe vlersim nga t gjith. Do t
ishte me vler shum t madhe knaqsie dhe publicite , q n respekt t
tyre,por edhe pr njohjen dhe rritjen e frekuen mit t tyre, ngritjes
m lart t turizmit n kt zon,trheqjen e vizitorve, t orga-nizohen nj
festa Dita e Alpeve Shqiptare n mnyr t prvit-shme n Theth, n nj dit
nmuajin gusht pasi kthehen edhe
shum emigrantt. Prvoja ka, dhe mundsit jan. Kjo do rriste vlerat
turis ke dhe pub-licis ke gjith zons, por edhegjith Bashkis
Shkodr.
14 Besimi dhe shrbimi fe-tar, n kt zon, sht qindravjear. Pri
rinjt dhe rregull-taret e kishs kan qen dhejan pran njerzve n
edukimine shkollimin n prgjithsi dheat shpirtror n vean .
Bash-kpunimi i dyanshm, religjionfetar bashki, do t shrbenteakoma m
shum pr edukiminme tolerancn, uljen apo shua-rjen e grindjeve,
ngatrresave,vrasjeve dhe gjakmarrjes.
15 Ka ardhur koha q tgjitha rrugt, qendrat historike,kulturore
dhe fetare t trego-hen m tabela, pse jo edhe njprshkrim i shkurtr
rreth tyre.
16 sht shum e nevojshmeq t nxiten dhe mbshteten projekte pr
krijim e lagjeveetnografi ke, pasi baza kryesoreekziston. Me pun
dhe kujdesmund t realizohen shum bu-kur, si pr shembull n
lagjenMekshaj n Nnmavriq, n Kir,por edhe n fshatra t tjer.
17 Nxitja dhe mbshtetja eprga tjes dhe shprndarjes s nj guid
turis ke, t plot. przonn e Dukagjinit.
18 sht shum e nevojshmeq t mundsohet vendosja e pllakave prkuj
more, disa prej t cilave po i prmend:
a. Mbi vizitn e Gjergj Kastrio- t n Dakaj-Shal n vi n 1454
b. N Themelet e Kishs sShtjefnit n Breglumi, Shal.
c. N Kshtjelln e Dakajve-Shal.
. N Kshtjelln e Qereshit-Pult.
d. N kshtjelln e Kirit-Pult.e. Vendbanimi rreth 3000
vjear n Theth. f. Te Ura e Shals ku kaluan
1500 ushtar Malazez n vi n1915 n dy pushk t kulmuara.
g. Pr thyerjen e ushtris Os-mane n Qafn e Agrit n vi n 1910.
h. Te Kisha e Thethit pr ndr- min e saj 1892 dhe
rikonstruk-sionin e saj nga bashkatdhetartme banim ne Amerik.
i. N afrsi t Kishs n Theth pr hapjen e shkolls s par n Dukagjin
nga At Shtjefn Gjeovi n vi n 1917.
j. N shtpin ku sht lindurAt Daniel Gjeaj n Theth.
19 N t gjith punn pr zh-villimin e zons s Dukagjinit t
bashkis Shkodr, sht e do-mosdoshme integrimi dhe pr-faqsimi shum
m i mir s deri tash i banorve t rinj n jetn poli ko, shoqrore dhe
adminis-tra ve t Bashkis Shkodr. Kjo do t bj t mundur thithjen e
mbshtetjes s tyre n pjes-marrje dhe mbshtetje n vo- me, do t
mundsoj zhvillim, prparim, mirkup m dhe tol-eranc.
20 Mendoj, q n kuadrin e prgjithshm t programit tuaj, t ishte
edhe nj program konkret rajonal zhvillimi pr zo-nn e
Dukagjinit.
Programet rajonale do t ishin jo vetm t nevojshme, por t
domosdoshme edhe pr zona t tjera, pasi Bashkia e Shkodrs mund t
rajonizohet pr efekt studimi dhe planifi kimi sipas territorit dhe
mundsive t zhvillimit. Programet rajo-nale do t krijonin mundsin e
programeve dhe prem meve konkrete dhe po ashtu edhe mundsin e
krkess pr re-alizimin e tyre. Bashkimi i pro-grameve rajonale do t
bnte programin prgjithshm t bashkis, t lexueshm, konkret mbi bazn e
nevojave parsore dhe mundsive t zhvillimit, por dhe t mundshm pr tu
reali-zuar, dhe pr tu kontrolluar.
Interesimi, nxitja dhe mbshtetja pr kt zon sht shum e rndsishme.
Vlersimi i problemeve t ksaj zone, disa prej t cilave u prmenden
ktu, sht me vlera pr sot dhe pr t ardhmen. Mbshtetja e ksaj zone
nga Ju q krkoni t drej-toni Bashkin Shkodr do t gje-jn mbshtetjen
nga komunite dukagjinas. Duam t besojm n kthimin e syve n drej m t
ksaj krahin, veanrisht n kt koh q u b edhe riorga-nizimi
territorial e administra- v dhe mundsit jan m t mdha.
Me respektNdue SANAJ Kryetar i ShoqatsAtdhetare Dukagjini Luigj
SHYTIKryeredaktori gazets Dukagjini
Shkodr, m 11 maj 2015
ZHVILLIMI I ZONZ S DUKAGJINIT - DOMOSDOSHMRIPR T GJITH BASHKIN
SHKODR
LETR E HAPURKANDIDATVE PR KRYETAR T BASHKIS SHKODR
-
3nr. 139, maj 2015 3, j
+ +
+
+HISTORI
KOMUNIKAT Nr. 2
MBI ECURIN E PUNS PRVENDOSJEN E PRMENDOREVE
T ATDHETARIT MEHMETSHPENDIT DHE ALBANOLOGUTMARTIN CAMAJT N
SHKODRKryesia e Shoqats Atdhetare Dukagjini e gjen me
vend q t njo oj antart e shoqats, dashamirt,dhuruesit pr
grumbullimin e fondeve fi nanciare sidhe gjith opinionin publik,
mbi ecurin e mbledhjess deri tashme t fondeve, si dhe punn q po
bhetpr prga tjen dhe vendosjen e shtatoreve t Mehm-et Shpendit dhe
Mar n Camajt n qyte n Shkodr.
Fal kup mit dhe mbshtetjes nga shum dukagji-nas, por edhe jo
dukagjinas, si brenda edhe jashtatdheut, sht br nj pun mja e madhe
q nakan mbushur me gzim dhe krenari, por edhe mbesim do t bjm
realitet kt mision n kohn eduhur. Ne u shprehim mirnjohjen dhe
gjith respe-k n ton t gjith atyre q me bujari shembullore,
methjeshtsin dhe ndjenjn e ndihms dhe prkrahjespr vendlindjen dhe
fi gurat e saj, pr historin dhekulturn e saj, pr transme min e tyre
tek brezi i ridhe ata q vin.
N dhurimin dhe grumbullimin e fondeve, pr ktoprmendore, morn
pjes 149 veta, nj pjes nga tcilt edhe familjarisht si brenda dhe
jasht atdheut.Nga kto dhurime u mblodhn deri n kt mo-ment, 62783
Euro. Krahasuar me projek n, nga ktodhurime jan realizuar rreth 77%
t projek t. Pjesatjetr pritet q t grumbullohet.
Ne, me respekt dhe prulsi falnderojm t gjithata q kan ndihmuar
dhe do t ndihmojn n ktdrej m, por sht pr tu theksuar me
konsideratshum t lart, se, n ball t dhuruesve qndrojnbashkatdhetart
ton nga Ne Jorku t cilt me or-ganizim t prsosur, me thjeshtsi dhe
respekt, kanmundsuar mbi 72% t ardhurave t mbledhura deritash, ose
rreth 57% t t gjith projek t. Mirnjohjadhe respek pr ta sht i
merituar.
sht vendi q t falnderojm nga zemra edheata dhurues jo dukagjinas
q jan br pjes e rnd-sishme n mundsimin e realizimit t ksaj detyreq
i kemi vn vetes. Gjithashtu me shum respektfalnderojm ata qytetar
amerikan q me ndjenjne respek t pr vendin e origjins s tyre jan
brpjes mja e rndsishme n grumbullimin e ktyrefondeve, ndonse, t
part e disa prej tyre, jan lar-guar prej mbi gjasht brezash nga
trojet amtare, ngaDukagjini.
Duhet thn se misioni ka nevoj prsri sepsenuk jan grumbulluar
fondet e nevojshme. Kemi be-sim t plot n vazhdimin e mbshtetjes
deri n mb-ylljen me sukses t plot te j.
T dashur vllezr dhe motra!Ka prfunduar ngritja me balt dhe n
datn 15
maj do t fi lloj derdhja n alli e shtatores s atd-hetarit Mehmet
Shpendit, dhe nga fi llimi i muajitqershor do t fi lloj derdhja n
bronz. Rreth datave25-30 qershor do t jen ga pr tu vendosur n
ven-din e caktuar. sht miratuar nga Kshilli i BashkisShkodr vendi i
vendosjes s ksaj prmendoreje. Kyvend sht n sheshin e zons
industriale t qyte tt Shkodrs. Presim q s afrmi t miratohet
edhevendi i vendosjes s shtatores s albanologut Mar nCamajt, pr t
cilin jan br propozimet prkatse.Me mbarimin e puns me balt dhe alli
t shtatoress Mehmet Shpendit do t fi lloj puna pr shtatorene Mar n
Camajt.
T gjith s bashku, duhet dhe do t realizojmkt mision, jemi
besimplot se do t grumbullohensasia e nevojshme fi nanciare pr
plotsimin e j.
Me respekt dhe prulsi pr t gjith dhuruesit paprjash m, por dhe
me dshirn pr t qen s bash-ku n prurimin e ktyre prmendoreve n kohn
eprcaktuar n projekt.
KRYESIA E SHOQATS ATDHETARE DUKAGJINIShkodr, 09.5.2015
Antar e antare t Shoqats Atdhetare-Dukagjini, miq tShoqats
Atdhetare-Dukagjini, Shoqata e jon, nesr mbush 12vjet nga themelimi
i saj. Vjen n kt prvjetor me shum arritje.
Pr t pasur m t qart jetn e saj 12 vjeare, po japim njhistori t
shkurtr t rrugs s saj:
Shoqata Atdhetare-Dukagjini, me moton: Mos pyet sefar bri
Dukagjini pr ty, por far un bra pr Dukagjinin, uthemelua me 6 prill
2003 dhe u miratua n gjykatn e shkalls s pare -Tiran, me vendim Nr.
666, date 13 maj 2003.
MISIONIDuke u mbshtetur n historikun e s kaluars dhe t
sotmes,
duke respektuar ndjenjat dhe sakrifi cat e t parve pr liri,
pa-varsi dhe prparim shoqror, Dukagjini t zr m mire vendinq meriton
n botn e qytetruar e moderne.
Gjate ktyre viteve, veprimtarit kryesore jan:1- Jan prga te dhe
zhvilluar gjasht simpoziume dhe nj
seminar shkencore Dukagjini n rrjedhat e historis:1.1- I pari,
kushtuar 85 vjetorit t Bess s Prekalit, me tem
Kuvendet malsore dhe koha, mbajtur m 19 Nntor 2004;1.2- I dy ,
kushtuar 95 vjetorit t Lu s s Qafs s Agrit, 90
vjetorit t Lu s s Planit dhe 90 vjetorit t rnies s heroit
tDukagjinit, Mehmet Shpendit, me tem Traditat patrio ke
dheliridashse t dukagjinasve n vitet 1890 - 1920 , mbajtur me 25
Shtator 2005;
1.3- I tre , kushtuar 100 vjetorit t lindjes s nj fi gure tmdhe
t Dukagjinit dhe t Shqipris, At Jak Marleka (prof. dr.Luigj
Marleka), me tem Nj misionar n Shrbim t Kombit, mbajtur me 24 Nntor
2006;
1.4- I katr , kushtuar vlerave materiale dhe shpirtrore t
dukagjinasve, me tem: Kultura materiale e shpirtrore, mbaj-tur me
24 nntor 2007.
1.5- I pes , kushtuar femrs dukagjinase, me tem: Femra
dukagjinase n koh, e mbajtur me 7 Dhjetor 2008.
1.6- I gjash kushtuar gjakmarrjes, me teme: Gjakmarrja re-torike
apo realitet, n bashkpunim me Komisionin Drejtsi ePaqe, me 11
dhjetor 2010
1.7- Seminari sht zhvilluar me teme: Drej met e mund-shme t
zhvillimit t Dukagjinit, me 3 maj 2008.
1.8- Konferenc prkuj more, n kuadrin e 100 vjetorit t Shpalljes
s Pavarsis, n bashkpunim me shoqatn Mar nDreshaj, me qendr n Peje,
me 21 prill 2012, n Fsha n ePaqes, n Shkodr
2- Prga tur dhe nxjerr do muaj, duke fi lluar nga muaji Dh-jetor
2003, gazetn e shoqats, me emrin Dukagjini, gjithsej138 numra, dhe
n fund t k j muaji del numri 139.
3- Jan promovuar 55 libra t autoreve dukagjinas, q kanshkruar
kryesisht dukagjinasit pr Dukagjinin
4- Me grupin ar s k t Dukagjinit, jan organizuar dhe mbshtet nga
Kryesia e Shoqats realizimi i 10 mbrmje ar-gtuese, n kuadrin e
festave t fund vi t, t Krishtlindjes, t vi tt ri dhe t Pashkve.
5- Me kngtart dhe krijuesit m t mire t Dukagjinit, u pr-ga t dhe
u dha koncer folklorik Folk 2007, me ras n e Pash-kve n Teatrin
Migjeni, me pjesmarrjen e Ar stes s Popullit Tinka Kur , ar s t t
Merituar Lazer Filipi, regjisorit dhe aktoritBruno Shllaku, aktores
Drande Xhaj, muzikologut Bardhyl Hysa dhe koreografi t Aldo Nika.
Ajo u zhvillua me 7 Prill 2007.
Nj koncert i ll, i tulluar Folk - 2008 , me 27 dhjetor 2008,
Folk- 2009 , me 23 dhjetor 2009, dhe Folk- 2010 t mbshte-tur nga
Kryesia e Shoqats, jan dhn n Teatrin Migjeni.
6- Jan hapur: Ekspozita fotografi e e tulluar Kontrast e
fotografeve amator Luigj Shy dhe Luigj Mila, q u hap me 10-14maj
2007. U prga t dhe u ekspozua puna e 18 piktoreve du-kagjinas,
midis t cilve Piktort e mdhenj Zef Shoshi dhe NdocGurashi, q u hap
me 13-17 maj 2008.
7- Jan prga tur dhe zhvilluar 14 ceremoni prkuj more,kushtuar fi
gurave dhe personaliteteve dukagjinas.
8- Jan botuar 2 libra t Shoqats, me tull Dukagjini nrrjedhat e
historis, 1 dhe 2. I pari prmban materialet e sim-poziumit shkencor
Kuvendet malsore dhe koha dhe Traditatpatrio ke dhe liridashsve te
dukagjinasve ne vitet 1890 1920, ndrsa e dy prmban materialet e
simpoziumit shkencor Njmisionar ne shrbim te kombit. sht br ga pr
bo m libri itrete, i katrt dhe i pes i ksaj serie, por jemi n
pritje t mund-sorve pr bo m.
9- N bashkpunim me Qendrn e Gruas Hapat e Lehte, nmuajin Nntor
2007 dhe 2008, kemi zhvilluar dy veprimtari, me tem E bukur por e
ndryshme, q n thelb ishte puna q bhet
pr integrimin e banorve t ri, q kan ardhur nga malsit nmjedisin
qytetar n lagjen Mark Lula t qyte t t Shkodrs.
10- Bashkpunim me Shoqatn e Miqsis Kosove-Malsi eMadhe Mar n
Dreshaj, me qendr n Pej, me datn 3-4 tetor2009, n Shkodr, zhvilluam
nj veprimtari kulturore e ar s ke,me tem: T gzojm s bashku, duke
prdorur sloganin: Jemivllezr, qeshim dhe qajm s bashku. Gjithashtu,
jemi pjes-marrs n Manifes min Zri i Vllazrimit- 2010 , n kuadrin
e10 vjetorit t Shoqats s miqsis Kosove-Malsi e Madhe Mar- n
Dreshaj; me datn 24-25 prill 2010, n Pej-Istog dhe Dean,si dhe n
manifes min Zri i Vllazrimit-2011, n kuadrin e100 vjetorit t fi
llimit t kryengritjes an -osmane dhe ngritjes sFlamurit n Dei, me 6
prill 1911, me datn 16-17 prill 2011 nPrizren, Dean dhe n Istog; n
kuadrin e 100 vjetorit t Shpalljess Pavarsis me 21-24 prill 2012, n
Shkodr, n Pej, n Klin,n Istog dhe n Dean; me datn 24-25 prill 2013,
me datn 25-26 prill 2014 dhe me datn 12-13 prill 2015.
11- Me es t Ansamblit Ded Gjon Luli, n Tuz, mormpjes n 10
vjetorin e Lumnimit t Nn Terezs, me 10 tetor2013.
12- N bashkpunim me Fototekn Marubi, me datn 15 shkurt 2014,
hapm ekspozitn Shan Pici-1938, i cili ka qenfotograf i apasionuar
pas natyrs dhe nga 110 fotografi q uekspozuan, 83 foto ishin t
realizuara npr Dukagjin.
13- Me es t prgjegjsit t Muzeut etnografi k ShtjefenIvezaj n
Tuz, kemi marr pjes n 12 vjetorin e krijimit t j,me 1 maj 2014.
14- Me datn 17 maj 2014, promovuam dokumentarin Mis-teri i nj
Kreshte, te autorit Mhill Vata.
15- Me datn 13 dhjetor 2014, u zhvillua ceremonia e pro-movimit
te librit, me tull Dukagjini, rrug m n gjenezs, meautor Luigj Shy
.
***Jemi themelues t Klubit Shqiptar t Medias; t Grupit Lokal
t Veprimit Bjeshkt e Namuna dhe t Grupimit Aleanca prJetn, me
qendr n Shkodr.
Gjat ksaj periudhe kemi arritur t dekorohen: AlbanologuMar n
Camaj e Piktori Lin Delija, me urdhrin Nderi i Kombit,atdhetari
Mehmet Shpendi u dekorua me Medaljen e Art tShqiponjs. Gjithashtu u
arrit t nderohen disa personalitete du-kagjinase me tullin Qytetar
Nderi dhe Mirnjohja e Qyte t tShkodrs.
***Vi 2015 na gjen n valn e puns pr realizimin dhe vendos-
jen e prmendoreve t Atdhetarit Mehmet Shpendi dhe Albano-logut
Mar n Camaj n qyte n Shkodr. Kto dy fi gura jan ngam prfaqsueset jo
vetm pr Dukagjinin por edhe gjith ven-din ton.
Realizimi i ksaj nisme do t bhet realitet n saj t solidarite
tmbar dukagjinas, veanrisht t vllezrve dhe dashamirsve tDukagjinit
dhe ktyre dy fi gurave, n Ne Jork, Miigan, por edhekudo ndodhen
brenda dhe jasht Atdheut nprmes ndihmavet tyre fi nanciare.
Realizimi i ksaj nisme krijon mundsin dheprvoj shum t rndsishme pr
te ecur prpara, ka, jo vetmsht nj obligim i madh pr secilin antar
shoqate, por dhe prmiqt dhe dashamirt e saj.
***Gjith kto arritje t Shoqats, nuk do t ishin realizuar pa
mobilizimin kmbnguls dhe ta vazhdueshm t Kryesis sShoqats dhe
gjith antarve dhe bashkpuntorve t saj, nukdo realizoheshin pa
mbshtetjen fi nanciare t Dukagjinasve, qenuk jan pak, por 365 vete
gjat ktyre viteve. Prej tyre mund teveojm: Dukagjinasit e t tjer n
Ne Jork, Miigan, Bruksel,Gjergj Leqejzen, Ndue Ftonin, komunn e Pul
t, Mhill Prroni, PalGjolaj, Pal Lera, Gjergj Vocaj, Kol ardaku
Prnda Shpendi, Mar- n Bardhoj e shum e shum t tjer, t cilt i kemi
uruar dhe iurojme me gjith thellsin e zemrs: Ju rritt ndera dhe
painfaqen e bardh
Me ras n e 12 vjetorit t themelimit t shoqats, Kryesia uronta
gzojm festn e themelimit t saj dhe me faqe t bardh nrealizimin e
misionit t saj.
GZUAR!
KRYESIA E SHOQATES ATDHETARE-DUKAGJINI Shkodr, m 12 maj 201
2003-201512 VJET SHOQATA ATDHETARE DUKAGJINI
-
4nr. 139, maj 2015, j
+ +
+
+OPINION
EDITORIAL
KUSHTRIMI I MONUMENTEVE Q PO VDESIN
Restaurimi dhe mbrojta e monumenteve t kulturs sht domosdoshmri.
Njohja dhe mbrojtja e tyre, tregon sa ne jemit interesuar pr t
njohur vet, por edhe pr tu ln brezave q vin t njohur his rin dhe
kulturn e ton. Edhe pse ktejkaluan shum e shum ushtri pushtuese e
regjime gjakatare e grabitse, prsri kan mbetur n tokn shqiptare
shum dshmi t s kaluars. Nj nga zonat m t thella malore t Shqipris
sht Dukagjini. N kt territor ka shum dshmi historike.
Kjo zon sht shum e vjetr n histori. Ktu akoma shun-gullojn
legjendat pr Or e Zana, gjallojn kngt e vajet,ka kshtjella mja t
vjetra, ka vendbanime t vrtetuara q zn fi ll shum hert n histori,
ka male e lugina q bar n mbi vete histori t thella dhe pasuri t
mdha, ka kisha shum t hershme, ka shum e shum vegla pune origjinale
dhe t vje-tra, ka alor mja t pasur, ka vegla muzikore, ka kng e
valle shum t bukura, ka shtpi banimi unikale, etj.
N Dukagjin ka tri kshtjella, minimalisht mesjetare, po folur dhe
pr shum vende q n t folurn vendase quhen qytetza t cilat mundet q
fl asin pr t kaluarn edhe kto, n Theth ka vendbanim rreth 3000
vjeare, ka kisha q zn fi ll shum hert n mesjet, por mungon
interesimi dhe kon-servimi i tyre. Brenda tyre ka histori q fl en
por nga dita n dit po vdesin fare. Mbi to nuk mungon edhe dora
keqbrse e njerzve mendjeshkurtr dhe q nuk din vlerat e tyre. Me
lvizjen e popullsis po harrohen edhe doke e zakone shum t mira, po
humbasin n rrjedhn e civilizimit e q ruli i glo-balizimit vepron
fuqishm, pr t ciln brezat e ardhshm dot na krkojn llogari sepse do
t krkojn rrnjt e tyre, pa-varsisht se ku punojn dhe jetojn,
pavarsisht se norma dhe tradita t reja po hyjn dhe do t hyjn, por
ato tregojn rrugn nga kemi ardhur.
Por far po ndodh konkre sht me gjith kt pasuri t vyer. Kto
vlera, ato q kan mbetur, po vdesin do dit nga shum faktor, po
shkatrrohen nga koha, por edhe nga paku-jdesia ndaj tyre.
Historia, arkeologjia, etnografi a, kultura, etj. nuk jan vetmn
qytet. Ato jan, me shumic, n fshatra, qofshin fushore apo malore.
sht shum bukur kur ka monumente t historis dhe kulturs n zona
malore. Atje, n Bjeshkt e Dukagjinit fl asin me zrin e tyre t
mundshm kshtjella, vendanime shum t vjetra, ura interesante, rrug e
qafa n lartsi malore rreth 2000 m mbi nivelin e de t q dora e
malsorit ka punuar n to n shekuj pr br t kalueshme. Shte duhet t
ndrhyj. Nuk ka sesi t mos e trheq vmndjen e shte t gjith kjo pasuri
q po vdes. Riorganizimi territorial krijon mundsi t shumta pr
ndrhyrje me studime, restaurime dhe publikime pr kto objekte t
historis dhe kulturs ton kombtare. Shte , Min-istria e Kulturs,
Bashkia duhet t bjn projekte t veanta pr hulum min e tyre, me qllim
q t vihen n dispozicion t kohs, n dispozicion t komunite t, n
dispozicion t gjith atyre turisteve q vizitojn kto zona nga gjith
ant e bots, objekte, kto, q do t trheqin edhe m shum turist.
Jan vlera t iden te t ton q duhet ruajtur, jan vlera t
pazvndsueshme, sht ekzistenca e qenies ton. Duhet br dika q t ruajm
vetveten dhe ty tregojm brezave q vin se kush kemi qen q t dim ata
se kush jan e nga vin. Ruajtja e kulturs dhe traditave t mir sht
domosdoshmri,pr sot por bhemi m t qndrueshm edhe n t ardhmen
Vrtet riorganizimi territorial krijon mundsi shum t mdha, por
duhet vlersim, planifi kim, vullnet, kmbngulje, guxim, bashkpunim,
organizim dhe menaxhim problemesh dhe fondesh. sht koha t kujdesemi
sot, sa m par, q t mos thuhet m von na ishte nj her. Kushtrimi I
ktyre monumenteve q po vdesin duhet dgjuar m mndje dhe me zemr. Jan
vlera q kan krijuar brezat e kaluar, por u duhen brezave q vin.
Jan shum pun dhe n shum drej me por pr kto q u shkruan ktu jan
thirrjet e fundit, prandaj jan me ngut t madh sepse jan n buz t
varrit.
Luigj SHYTI
FLAMUJT E GASPER TRAGAITVery silly are albanian!. Kjo ishte
shprehja e nje
i i anglez, q me sa duket kishin ardhur si turist n Shkoder, tek
po kalonin afer ish Pes Heronjve. E prkthyer n shqip do t thot:
Shum budallenj jane shqiptart! E gjitha kjo fal vetm hatas q po
shikonin nga prania e mijra e mijra fl amujve t t gjitha ngjyrave q
prfaqsonin gjith spektrin poli k t vendit ton. Sa shum fl amuj! Sa
shumpar ! Sa shum ! Sa shum! E ne sa pak! Sa pak! Shkodra nn hijen
e fl amujve. Rrug q u ng-jajn tunelave t errta. Pushtet absurd i
ngjyrave. Dhun e mirfi llt psikologjike. Tundim e depresion. `akord
marramends! Disproporcion. Disharmo-ni! `ekuilibr. Poe k humorizmi
e denj pr s -lin Pirandelian! E vetmja an posi ve pr lypsart, q t
pakten gjejn nj hije posht fl amujve pr
t shtrir bezen e ndyr mbi t ciln qindarkat e hedhura nga ndonj
bamirs kalimtar,zhurmojn si nguj funerali t kobshm. Por jo vetem
kaq. Edhe burri i djersitur nga dielli prvlak ndjek hijen e fl
-amujve dhe thrret ritualin e prditshem :Hajde aj mali , vetem
pesedhjet lek tuba! Ndrsa nj urim e bn edhe pr fl amujt : Shyqyr Zo
t q u uen kta fl amuj se ga ma pat plas dielli kryet! A thue i lan
shum pa i hjek? Se sa pr t tjerat dreqi i mart te tan! I pagucun n
shpirt nga dometh-nia e fl amujve ndjek zigzakun e hijes se tyre
deri n perendim t diellit. Ndrsa mua mu kujtua GaspriGasper Tragai,
ai personazhi i famshm i Koliqit tek libri Tregtar fl amujsh. Ai
Gaspri q e pom-ponte intelektualin Hilush Vilza q t shkruante sa m
shum pr fl amurin shqiptardhe e gjitha kjo vetem e vetem q t
nxirrte fl amujt e j te mb-etur stok n magazin e t` i shiteshin, se
sa pr pa-trio zm nuk i plaste fare! Kta tont, e kohs ssotme, bj be
se e kan vetm pr patrio zem e dashuri ndaj Atdheut! Hajri kjo ! Sa
shum pas-ardhs paska pas ky Gasper Tragai! Po ku dreqin e gjete
more Koliq kt palo njeri q la kaq shum trashigimtar?!
BREZI I KRISTALT I NJERZVE T KRISTALITSa her n jetn ton u jemi
drejtuar njerzve t
mir me shprehjen:Ti je i kristalt more vlla! Por er-dhi nj dit e
nj koh kur emrat simbol t virtyteve njerzore u damkosen mbi fasada
muresh brenda s cilave gjoja lulzon dituria e virty njerzor. Ia fi
l-luan nga emrat e metaleve t muara e deri tek du-kurit natyrore q
i kan sjell njerzimit bega n ndr shekujt e historis s j. uditrisht
quheshin
UNIVERSITETE! U dynden brenda mureve t tyre elita intelektuale,
t cilt ndo-nse kishin konkuruar disa her dhe nuk kishin fi tuat t
drejta studimi, m n fund e gjetn strehn n kto kthina me emra trheqs
e zorr t kalbura. `programe q kishin more i dashur lexues! Mja onte
t shkoj n oren 8.00 dhe t diplomo-heshe n orn 10.00 t t njjts dit!
Ju
ndoshta nuk e quani arrirje. Gaboheni. Pasha Zo- n gaboheni! A
nuk i shikoni kta pinjoll e pinjolletek bjn karrier? Krekosen,
Pispillosen, Filozofo-jn! Mbahen rnd , rnd! T a pr
prthyerkarakterin e tyre. Imitojn sterio pe dinamike tndryshem
brenda s njjts dit. Shkalln e deli-tan zmit e kan ngritur deri n
qiell. Nga duart eture po gatuhet nj brez. Nj brez q nesr do t dot
marrin fa n e ke j vendi n dor. Gatuhen nganjerzit e Kristalit, por
nuk do t jen t ll njet. Ata dhe ato po gatuhen si qelqurina.Nesr
dot thyhen n rrug. Njerzve do t`u thern kmbt.Do rrzohen e do t`u
theren duart. Do t rrzohene do t ahen n fytyr. E n fund t fundit
njerzite bjn kombin. E po mbe kombi pa fytyrlargqo ! Ather ne nuk
na mbetet gj tjetr, vese
t`ua rrisim nderin njerzve t Kristalit pr sherbimin q i bn
Atdheut ton, pasi ata vet nuk e njohin kt koncept.
A SHT SHKODRA GOJA E KALIT
Qindra studiues e kri k t letr-sis , si nga Evropa ashtu edhe
nga Amerika e m gjer, kan thn mendimin e tyre pr domethnien e
tullit t romanit GOJA E KALIT e shkrimtarit anglez Xhojs Keri.
Ma-jaja e mendimit kri k rreh n ver-sionin, se n nj shoqri
kapitaliste, ku stomaku i materialite t ka tre-tur do gj q ka t bj
me idet dhe ar n, intelektuali prtypet nga shoqria dhe shte njlloj
si ush-
qimi n gojn e nj kali. Shkodra jon ka historiki-sht nj iden fi
kim pozi v me shprehjen :Shkodrasht djepi i kulturs! Sa shpesh e
prmendim ktshprehje, ndonjher vend e pa vend. Dhe nga tgjitha
shtresat ajo q e prdor m shpesh sht ajoq nuk ka shkelur as n port
dhe as n dritarene ngrehins s kultus s k j qyte .Kt shpre-hje
prpiqen ta perdorin si vello fallco edhe nato raste kur realite t
zhgnjen deri n palcn evetdijes. Por ky qytet ka edhe epitete aq
nega vesaq i permendim vetm vesh m vesh dhe madjeshtojm edhe nj
shprehje me vlern e nj pjeszeprforcuese :Nuk i kn than kot Shkodr
ka! Anuk sht e rrezikuar kjo kultur sot ? Un mendojse jo vetem kaq,
por sht edhe e goditur rnd.Po kalon n nj faz dekadence e rnie
picingul.A sht trondits kur dgjon n kt fushat ele-ktorale shprehje
t lla:Do ta kthej Shkodrn niden tet; do ua kthej Shkodr shkodranve!
Brendiae domethnies t jep pr t kuptuar se Shkodra eka humbur iden
ten dhe nuk ka mbetur m e shko-dranve. Ku jan intelektualt
shkodran? Prsehesh n ata? Kush do t`i prfaqsoje n kshillin eksaj
bashkie t stermadhe? Heshtja e tyre ka prta vrar kt qytet, ashtu si
po e vret dita dits.Ambien mi me t keqen do ta sjell Rinoceron- n e
Joneskos mu n mes t k j qyte . Ai po nashtyp e do t na shtyp edhe m
tepr. Pse duhetta pranojm kt poshtrim. Pse duhet ta prano-jm kt Goj
kali q po prtyp do gj t mir eintelektuale? Ather atyre,
intelektualve, nuk dot`u mbetet gj tjetr vese t kuj jn shprehjen
eBodlerit :T DUA O QYTETI IM I NDYR!
LAZER KODRA
PARADOKSE TE QYTETIT TIM
-
5nr. 139, maj 2015 5, j
+ +
+
+KRONIK
Jo gjithnj ndryshimet e drejtuesve t shkollave e
japinpritshmrin, sepse shumherdominon militan zmi e jo
meri-tokracia. N shkolln 9 vjeareBardhaj ka ndodh krejt ekundrta.
Ka nj vit q drej mii ksaj shkolle i sht besuar tpalodhurs,
autoritares dhe pro-fesionistes znj. Tereze Brigja. Falvitalite t e
perkush mit t saj pr ta jus fi kuar besimin e dh-n, sot shkolla 9
vjeare Bardhajndryshon si nata me ditn kra-hasuer me nj vit m
pare,duke fi lluar q nga krijimi ikushteve t prshtatshmepr msim,
eleminimi ido t keqeje q vjen ngajasht, rritja e mobilizimitt kolek
vit msimdh-ns duke uar n vendautorite n e msuesit, qen shum shkolla
shtshum i nprkmbur. Karrit bashkepunimin mekomunite n, pushte
nvendor, organet eprore tarsimit, organizatat joqe-veritare, ins
tucionet ekul t, shtue veprimtaritar s ke e spor ve e tetjera. T
gjitha kto kanbr q t ken shumprogress proesi msimor eduka v e
shkolla eBardhajve t jet sot npararoj t shkollave jovetmn komunn
Rrethina, por edhem gjr .
Shtys pr t shkruar ktarrjeshta, pr kt shkoll u b nj veprimtari q
ajo zhvillojn ambientet e saj, me teme: STOP GJAKMARRJES,
PROJETS.
Ky ak vitet kishte shum anposi ve, si angazhimi maksimali kolek
vit msues nxns prrealizimin e j, me problema -kat q mbarte, nxi
forcn kri-juese te nxnsve n letrsi epiktur, rri bashkpunimin me
shoqatn orld Vision dhekishn, duke rrit tek nxnsit forcn edukuese
dhe br qata t ken vizion t qart bash-kkohor duke lu uar q nembrijon
ato mentalitete q iprkasin t kaluers, si shtgjakmarrja. sht e vrtet
se ndr shum plag q tranzicionisolli, m tragjikja ishte gjakmar-rja,
me te cilin ndr fshatrat mt prekur, ka qn fsha Bard-haj .
sht pozi v fak , q kjo du-kuri ka ardh duke u minimizuardhe sht
pr t ardhur keq q shoqatat japin shifra t fryra ejoreale per t jus
fi kuar shpenz-imet, q ato bjn n kuadr tlu s kundr k j fenomeni.
Sig-urisht, q gjakmarrja nuk sht zhduk dhe fardo q t bjm
q t sherohemi nga kjo plag,ne nuk bjm sa duhet. Ktqllim kishte
edhe veprimtariaq u b n ambientet e shkol-ls 9 vjeare Bardhaj, q pr
nga organizimi, cilsia interpretuese ishte pr tu pasur zili nga
shkol-lat m pres cioze t Shkodrs. Kt ak vitet e hapi zv/ drej-tori
i shkolls z. Lek Pjetri, Ai, q ka nj kontribut t madh nkonsolidimin
e arsimit ne Bard-haj n dekadat e fundit, i cilindr t tjera
falnderoj t uarit
pjesmarrs q ishin t shumt si nga MASH, DAR Shkodr, push-te
vendor, shoqata t ndry-shme joqeveritare, komunite iprindrve,
drejtues shkollash emsues, drejtues ins tucionesh e te tjere.
Mbi tema kat dhe ecurin e ak viteteve referoj psikologu i
shkolls, Arvjo Fishta, i cili kameritn kryesore n organizimine ksaj
veprimtarie ku me punn e j t palodhur e profesionale, mbylli gojt e
shum skep kve, t cilt kishin rezerva pr rolin e psikologut n
shkoll. Kishte br nj jav veprimtari metema ka t ndryshme, pr do dit
dhe kulmoj me ditn pr tciln po bjm al. Ai kishte br edhe nj pun
studimoree shkencore duke nxjerr rezul-tate konkrete mbas plotsimit
t shum pyetsorve nga ana e nxnsve dhe mbi bazn e k j studimi do t
hartohet puna n t ardhmen n bashkpunim edhe me msuesit kujdestar.
Dot ishte mirsi e shum frutdh-nse, q do shkoll ta kishtenj psikolog
si ky .
Pr cilsin e koncetrit mer-it t veant kan: msuesi i apasionuar i
edukimit muzikorz. Arben Jubani dhe msuesjae letrsis zonj. Mira
Pjetri, t cilt, me punn e tyre, kan brq shum nxns t shquhen
pr forcn krijuese dhe cilsininterpretuese, qe nuk di k t veosh m
par. Nxnsit e ke-saj shkolle jan vlersuar memime edhe n veprimtarit
e ndryshme q jan organizuar nshkall qarku.
Ishin harmonizuar mja mirknget solo me ato n grup, t cilat
shoqroheshin n fi zar-monik nga msues Arbeni, i kalonin prmasat e
nj shkolle fsha pr vokalin e cilsin inter-pretuese te nxnsve: Kris
na
Shpa me kngn Do t bhem poliglote, Aldi Verri, me Kngpopullore
zgjodha kngn , Eli-dona Preka, me Shum urime pr ty, Arsila isufi me
kngnPrtaci si dhe knget perla t muziks s leht shqiptare Rrjedh n
kng e ligjrime dhe E dua lumturin, inter-pretuar respek visht nga
Mari-za Froku dhe Emanuela Neaj.
T gjitha poezit ishin krijime t vet nxnsve q trajtonin kryesisht
temn e gjakmarrjes, qe na emocionuan me inter-pre met e tyre: Sara
Kodra, Rina Rrasa, Emanuela Camaj,Marilda Ndoja, Aida
Aroni,Aleksandr Rrasa dhe sidomosMarsela Bregu, me krijimin
dheinterpre min e saj me poezin Mja gjakmarrje , e cila na bri t
kujtojm dramn e sajfamiljare.
Gjallri ksaj veprimtarie i dhan vallet e interpretuaraplot
gjalleri nga grupi djem vajza, qe binte n sy edhe kos-tumografi a e
zonave e krahinave nga kan ardh. Mbreslns pr nga interpre mi dhe
temaq trajtonte ishte drama Stop gjakmarrjes, pro paqes, krijuar
nga vet nxnsit. Kjo veprim-tari ar s ke u mbyll n mnyrn m t mir t
mundshme menj kolazh kngsh popul-lore qytetare, interpretuar
mjeshtrisht nga grupi i m-suesve t shkolls, duke dhn nj shembull
q duhet prgjith-suar se, msues nxns duhet t jen nj e t pandar duke
rritur kshtu autorite n e m-suesit.
N kt shkoll punohet n t tr kompleksite n e detyrave q ajo ka.
Rezultatet jan t prekshme. Na gzon fak q n proesin msimor mbi 80 %
e t dalluarve n asimilimin e di-jeve shkencore jan me origjin
dukagjinas duke e ruajt traditen si inteligjent dhe
arsimdashs.
Duke par kndet e klasave apo t shkolls na bien n sy si t dalluar
mbiemrat: Bregu, Toma,Ballza, Shkrepaj, Shpa , Preka, Pepa,
Shpella, Kola, Koster, Aroni, Rra-sa, Mar ni, Bleta, Ndou e te
tjere mbiemra, t cilt i kemi takuar edhe n zonat malore ku
kemipasur fa n t sherbejm.
Drejtoria e shkolls ka plane afatmesm e afat-gjat pr ta
konsoliduar akoma m shum gjith proesin msimor eduka v. Drejtoresha,
duke pas vizion bash-kkohor pr arsimin,
sht e knaqur me arritjet, t cilat kan pasur shum progres ne
vitet e fundit, por sht e ndrgjegjshme se duhet br shum m tepr n t
ardhmen, duke e prqndruar punn m tepr n problemet e prm-bajtjes,
sepse ka ende shum nxns q kan mja mangsi n prvetsimin e njohurive
shkencore, duke rrezikuar q disa t kthehen n analfabett heshtur .
Prandaj sht e nevojshme q msuesi t jet m afr nxnsve, t njoh sam mir
veorit psikologjike,interesat, vizionet e talen n e tyre. Njohja e
karakteris kave t nxnsve, e individualite t t secilit e vendos
msuesin n pozita t tjera msimdhnje larg metodave tradicionale
shabl-lone. Kjo e paraprga t at pr t ndrtuar planin ditor dhe punn
pr ann shkencore t shpjegimit dhe vendosjen e eku-jlibrave
intelektual e shpirtror n orn e msimit n mnyr, q ajo t ket
rendiment sa m t lart dhe do nxns t dalin m i ditur n prfundim t
saj.Prga tja e msimit nuk fi llon e mbaron me ditarin, i cili
fat-keqsisht shum her bhet skema k e formal, por duhet t jen
funksional n prputhje me nivelin e nxnsve dhe msuesi ti japin jet n
orn e msimit.
Msuesi, krahas vnies s donxnsi n situat pune, duhett jet nj ar
st n komunikimme ta, duke mos br ndarje nklas, duke mos heq dor
ngaasnj nxns e aq m tepr nukduhet t ken asnj shprehjeofenduese e
denigruese ndajnxnsve, t cilt nuk kan ecurit mire, sepse frenojn t
nxnitnga ata, krijojn nj gjendjemosbesuese dhe humbje besi-mi n
vetvete. Sa m i prkush-tuar, q msuesi t jet n orne msimit, sa m
tepr t pr-dori metoda bashkkohore prmsim duke e konsideruar nx-nsin
objekt e subjekt i msimit,aq m t larta do t jen rezulta-tet e m t
vogla mangsit. Sh-embulli pozi v egziston, por aiduhet prgjithsuar
akoma mmire, sidomos nprmjet kuali-fi kimit t mbrendshm. Msuesie
prindi duhet t punojn n tnjjtn frekuenc, pr eduki-min dhe mirmsimin
e fmijs.Kjo arrihet duke rrit cilsisht e pedagogjikisht
bashkpuniminmidis tyre. Ndikim pozi v n ar-ritjet q kjo shkoll ka,
sidomosn vi n e fundit ka pasur bash-kpunim shum te mir mepushte n
vendor, i cili edhe psenuk e ka marr asnjher ndorzim godinn e ksaj
shkollenga fi rma ndrtuese, fal edheinsis mit t drejtoris s
shkol-ls, ka kon buar n mnyr tmja ueshme pr prmirsi-min e
infrastrukturs, sistemine ngrohjes dhe paisjen me ma-teriale
konsumi. Bashkpunimshum t mir kan patur meDAR Shkodr, qe kjo e
funditnuk e ka kursyer ndihmesn prshkolln n al. Ky bashkpun-im nuk
do ti kishte kto nivelense, n krye t ktyre dy ins -tucioneve nuk do
t ishin ktody zonja t nderuara. Bashk-punim frutdhns kjo shkollka
edhe me shoqatn Worldvision, e cila nuk e ka kursyerndihmesn n
prmirsimin einfrastrukturs, gjelbrimin dhesidomos ne problemet e
edu-kimit.
N saje t puns s br ngakolek vi msimdhns i ksajshkolle, vi n
shkollor 2014-2015 po e mbyllin me rezultatem t larta se asnj vit
tjetr.Kto prbjn nj baz t shn-dosh pr arritje m t mdhan t ardhmen,
kurse t metatdhe mangsit e vrejtura do tbhen msim pr t rritur
ako-ma m shum mobilizimin preleminimin e tyre n mnyrq vi n e ri
shkollor ta fi llojne vazhdojn me energji t reja.
Perga te ngaPREL SHYTANI
Nj dit n shkolln 9 vjeare Bardhaj
-
6nr. 139, maj 2015 6, j
+ +
+
+HISTORI
Kristalizimi i ideologjis shqiptare .. Po krkuem Zo n e gjejm n
Njer-zin po krkuem idealin e gjejm n Dashurin. Pra t krkojm me
dasht atdheun ton, t bukurn Shqypni e frymzimi i ksaj Zoje t shenjt
ka me na ba dashunor pr mbar njerzimin e pr mbar botn. T heqim
paragjykimet, ambicjet e egoizmat q na kufi zojn. Tprqafojm sa ma
shum mundemi. SkaZot tjetr prve dashunis, ska Dashuritjetr prve
asaj t Njerzis e ska Njerzi pa Atdhe. Botue ne vi n 1934
Pr rinin N rinin ton shifet nji plogsh q t merr frymn. E kalon
mo- n tue u end rrugash ose tue ndejt ndr vende dfrimi, kurse i
duhet me u ndry mbrenda tue mendue se si kishte mund me i zgjidh n
mnyr t dobishmeshtjet q i prkasin jets s prbashkt.Nuk kemi koh me u
tall. Botue n vi n 1934
Pr poli kn N Shqipni, ka pasunkurdoher grupe dhe par poli ke
nkundrsh m me programet, n qllimet,n nevojat dhe n interesat. Edhe
pse nt shumtn e herve lu imi nuk ka qene mundum t bahet iltaz,
secili grup asht prpjek nn dhe, me i ba vorrin tjetrit, etriumfue
mbi t. Botue n vi n 1935
DATA DHE NGJARJE KRYESORE N JETN DHE VEPRIMTARIN E ZEF MALS
Zef Mala, ka lind me 14 Prill 1915,prindt e j ishin Gjoni dhe
Shaqja. Gjyshi i j (nga ka marr dhe mbiemrin) ka qnMal Jaku, i
njohur n kahinn e Pul t si i pari i fi sit Pepaj, patriot e lu tar
nmbrojtje t trojeve amtare. Vendlindjae Zefi t, shkruhet Shkodr,
ndrkohe qsipas gojdhnave; thuhet se ai ka lindurdhe jetuar deri n
moshn 4 vjecare nlagjen Mahall n fsha n Plan t Du-kagjinit. Gjoni i
a , n krkim t nj jetem t mir dhe pr t shkolluar femijtu shpngul pr
n qyte n e Shkodrsnderkohe q dhe bashkeshortja i vdiq,keshtu Zefi q
i vogl mbe je m.
N vi n 1933, mbaron Kolegjin save-riane t Urdhrit Jezuit n
Shkodr merezultate shkelqyeshem (nota10).
Ne vi n 1934, vendoset t jetoj n Tiran,publikon n gazetn Besa
ar- kuj tema k mbi shoqrit rinore dhe shkruan n rubrikn Jet
shkrimtarsh t mdhej. Shfaq mendime letrare pr shkrimtart
italo-arbresh e bashkko-hor si:E. Koliqi, E.Haxhiademi, etj.
N vi n 1934, fi ton nj burs shteterore nga qeveria e Zogut pr
studime n Uni-versite n e Viens n Fakulte n e Filozo-fi s. Aty ai,
bie n kontakt me teorit e s majts Evropine.
N vi n 1935, boton revistn social-poli ke Fryma e re n Shkodr,
ndalo-het q n numrin e par. N vitet 1935-1937, punon dhe si
redaktor n gazetn Arbnia n Tiran, bashkpunon me revistat; Minerva,
ABC...
N vi n 1936 pas dy vite studimesh , kthehet n Shkodr pasi i
ndrpritet bur-sa nga Qeveria e Zogut.
N vi n 1937, themelon grupin komu-nist t Shkodrs me ndihmesn e
Vasil Shantos, Gjovalin Luks, Niko Xoxit, Tuk Jakovs, Qemal Stafs,
etj. Boton mate-riale propagandis ke komuniste e analiza sociale pr
Shqiprin. Kri kon sistemin monarkist dhe krkon organizimin
sindi-kal kundr regjimit t Zogut. Kerkon pr-faqsimin e krahut t
majt n parlamen- n shqiptar.
Dhjetor 1938, boton organin poli k t grupit komunist t Shkodrs
Bule ni jeshil.
Janar 1939,Bule ni jeshil arrin n numrin 3 dhe mbyllet. Zbulohet
veprim-taria kundr rregjimit, arrestohet Zefi me gjith antart e
grupit dhe kallzohet n hetuesi, I sekuestrohen materialet
pro-pagandis ke e mjetet e shtypit.
Me 11 Shkurt 1939 del n gjyqin e hapur q zhvillohet n Bashkin e
Tira-ns. Zef Mala dnohet me 10 vjet burg, me akuzn: krijimin e nj
organizate ko-muniste e thirrje pr rrzim me dhun t sistemit
kushtetues. N kt Gjyq Poli k pr propagand Komuniste mbi 70veta
kryesisht t rinj akuzohen pr lidhjet me Zef Maln. Fillon vuajtje e
dnimit n Mbreshtan t Bera t. Cfare thuhet ne historine e PKSH per
kete gjyq dhe per Zef Maln jan t pa-verteta, t qellimshme pr
denigrimin e j.
Me 6 Prill 1939,bash-k me Vasil Shanton dhe t burgosur t tjer
shprthejn burgun e nisen q t organizo-jn mbrojtjen nga push- mi
fashist n Durrs, nderkohe mbre Zog qe arra sur nga Shqipria. Ishte
teper von, me 7 prill fashistet italiane kishin zbritur dhe tashme
kishin pushtuar Shqipri-n. Ai me shoket ndrroj rrug e u arra s ne
Jugo-sllavi, ku nuk u pranuan si azilant poli k prandaj u kthyen
menjehere.
N korrik t vi t 1939 Pr merit t Zef Mals-u krijua Par a
Komuniste Shqiptare kuj-ton Kasem Trebeshina. Ai jo m shum se 24
vjec, me mencuri e tolerance, mundi te forcoj organiztn, por dhe
bashkoje bile dhe njerez me pikepamje shum t kunderta, t vendose
lidhje me par te e majat italiane. Kjo par nga E.Hoxha sht quajtur
si Par a socialdemokrate e Zef Males.
N nndor 1939, kapet nga fashistt si organizator i demostratave
dhe interno-het pr 5 vjet n ishullin famkeq Ven-
totene n kampin e Santo Stefano-s n Itali. Vuan dnimin n shoqrin
e per-sonaliteteve poli k t rezistencs an- fashiste italiane, t
majt e demokris- an t De Gasperit; - Sandro Per ni (president i
Italis), Luigi Longo, Pietro Neni, etj. Ne kto vite ai thellon
studimet tashm jo vetm pr fi lozofi , por dhe pr letrsi e arte, pr
ekonomi e jurispun-denc. Ai tashm zotronte mja mir gjuhet e huja
si:gjermanisht, frangjisht, anglisht, italisht, greqisht dhe la
nisht. Prseri ruan kontaktet me Grupin e Shkodrs, mbledh ndihma pr
t, me an t P.K. Italiane n Bolonja.
N veren e vi t 1943, e kthejn nga in-ternim n Tiran pr tu
rigjykuar. Gjyka-ta e denon perseri me 15 vjet burgim. Ai mundi t
arra set nga burgu i Tirans me disa komunist e t tjer. Mundi t
qndronte i fshehur n Tiran tek dajat e j (Luigj,Filip, e Shuk
Shukaj) . Pas disa ditsh ai me krks t Enverit shkon n batalionin e
dyt t Grupit t Pezs ku ndodhej dhe Meladin Popovii ..
N vern e vi t 1944-n nj takim n Pez me Enver Hoxha e Miladin
Popo-viin pyetet nga Miladini pr qndrimin
q duhej mbajtur nga komunistt pas lu s ndaj Kosovs. Zefi
shprehet n takimin me shtjen e Kosovs do ta zgjidh populli me
zhvillimin e nj plebi-shi , pas lu s.
Me 4 prill 1944, E. Hoxha urdhron -shokun Nako (Spiru) - Zef
Mala t mos shkoj n Kosov. Prkundrazi ta dekoroni me nj plumb kres.
Ai ssht i mir dhe duhet t zh-duket.
N vi n 1945-shkon n Itali pr t operuar syt . Nga studimet,
shkrimet e prkthimet e shumta shikimi ishte paksuar mja . Riven-dos
kontakte me miqt an fashist, tashm ak v n poli kn ital-iane. Ju
krijuan dhe ju afruan mundsit pr t qndruar n Itali, por ai nuk
pranoi. Ndr koh ju dhe nj munde-
si pr t mbajtur nj alim n Piaca Vene-cia - Rom, n Mbrojtje t
amve q masakroheshin nga grekt, alim q pa jehon n shtypin
italian.
N vi n 1946, pas kthimit n Shqipri, kur punonte n bibliotekn
kombtare, arrestohet papritur, dnohet me 10 vjet burg. Mo vi i
denimit; Pr qndri-met poli ke kundr bashkpunimit me par n komuniste
jugosllave . Kryen 2 vjet denim e lirohet me 19 janar t vi t 1949
prmes amnis s nga ndryshimi I
qendrimit dhe bashkepunimit me Jugosl-lavin, si vik m e Koci
Xoxes .
Me urdhresen e Kryeministrit nr. 21dat 8.6.1949, krijohet Arkivi
i Shte t. Ky ins tucion e kishte vartsin nga Kry-eministria,
drejtor u emrua Zef Mala, si themeluesi kryesor, si personalitet me
kultur e vizion, si njeri erudit e njohs i disa gjuhve t huja. N kt
detyre, ai punon me pasion dhe profesion-alizem. Grumbullon fondet
arkivor t shprndar e t shkatrruar n gjith Shqiprin, bn kodifi kimin
sipas siste-mit austriak. Ai bashkepunoj me special-istt n arkiv ;
Injac Zampu -la nisht, So r Papahristo-greqisht, Jonuz Tafi
laj-turqisht. Zef Mala merrej vete me do-kumentet
gjermanisht-anglisht, ai krijoi fondet arkivore t Lumo Skndos,
Mirash Ivanajt, Mehdi Frashrit, Mustafa Krujs, Fishts, Luogo
Tenenza-s-Jakomonit, Lef Nosit dhe t gjith ministrave q u qen konfi
skuar arkivat. Gjithashtu arkivoi ko-dikt e regjistrat e kishave t
Elbasanit Tirans dhe shkresat zyrtare t Bashkis t shkruara turqisht
etj. Bashkpunoi ngusht me Aleks Budn q aso kohe ishte shefi i
seksionit t Historis n Ins tu- n e Shkencave. Zef Mala pr pasurimin
Arkivit te Shte t, nisi t blej materiale t ndryshme me vlera te
medha nga an- kuaristt privat si: Jashar Erebara, Teki
Selenica.
N vi n 1950-prga t nj dispenc historie pr Ins tu n Pedagogjik
Mbi Shqiprin e viteve 1912-1924, (e kon-fi skuar dhe e humbur).
N vi n 1950, martohet me Aferdita Shahinin, nga kjo martes i
lindin dy va-jza, Maria dhe Esmeralda. Aferdita Shaini ishte
shkolluar per mjeke n Franc. Ajo kishte marre pjese ne lu en NL. Ja
cfare kujton per Aferditen shkrimtari I madh Petro Marko Me
kujtohen vitet tridh-jete: kisha vajtur ne Korce per te bere nje
ankete per gazeten Vatra, ku punoja. Kisha njohur Vi Shahinin
(Aferdita), nje shoqe shume e mire qe studionte ne France, ku pa
njohur Halim Xhelon, i cili i jepte materiale per mua. (Ajo me vone
u martua me mikun m te dashur Zef Mala, njeri shume i kulturuar,
themelues i grupit komunist te Shkodres qe me 1937) Njoha dhe
vellane e saj Ilo Shahinin, te cilit i mesova te kendonte
Internacionalen. Plaku Vangjel, i a i Vi t dhe i Ilos, pye se
cishte kjo kenge. Ia shpjeguam dhe ai menjehere thirri: Aman, mos e
mesoni, se kur te shkoni ne Tirane, ne hotel, mund ta kendoni ne
gjume e pastaj na merr lumi! Ja cfrike na kishte hyre ne palce.
N vi n 1955, arrestohet e dnohet me 5 vjet burg mo vacioni I
dyshuar pr lidhje me eksponent t s majts n perndim .
N vi n 1958, nj delegacion italian drguar nga L. Longo i krkon
Enver Hox-hes, lirimin e Zefi t nga burgu, lejimin e j pr t shkuar
n Itali. Krkesa nuk u realizua.
N vitet 196l- 1964, interno-
ZEF MALA, MES LAVDIS DHE PERSEKUTIMIT100 VJETORI I LINDJES (14
PRILL, 1915-2015)
MERITAT DHE MBROJTJEN TIME IA KAM BESUE HISTORIS S NESRME
...
-
7nr. 139, maj 2015 7, j
+ +
+
+VEPRIMTARI
het n Zvernec t Vlors ku gje dhe krijoj shoqri me: K.
Trebe-shinn, S. Gjokn, gazetarin F.
Proko, etj. Aty shkroi nj traktat fi lozofi k prej rreth 140
faqe t cilin e mori me vete pas dnimit, ky sht zhdukur n rretha-na
t panjohura.
N vi n 1965, e thrret n takim kry-eministri Mehmet Shehu dhe e
para-lajmron: Po t mos na ngacmosh, as ne nuk do t ngacmojm m. Ndon
se jasht burgut n kt periudh, Zef Mala ishte n kontroll, levizje t
kufi zuara
vetem brnda Tiranes, pra n izolim t plot fi zik e poli k.
N vi n 1977, Enver Hoxha e shikon nga dritarja e K.Q. (sot selia
e Kryetarit t Kuvendit) dhe pamja e Zef Mals i duket sfi duese, ai
sh ste si gjithmon i vet-muar me nj nnqeshje fi lozofi ke e syt
deprtues nn lentet me skelet t zi. Si hakmarres, pr armiqsin e
vjeter q kishte Enver Hoxha, dha urdher dhe ai pas tre ditsh u
internua pr 5 vjet n Labovn e Zhaps-Gjirokastr. Zefi duhet t
shkonte n Malin e Gjer t v
pr ndshkim, ndrsa vet E.Hoxha t mbetej n kryeqyte n Tiran-
kujtonte I afermi I j Leci.
Me15 korrik 1978, nga Labova e Zhaps - shkruan nj PROMEMORIE
emblema- ke drejtuar Kryeministrit Mehmet She-hu, pasi ai vite me
par kishte nderprer cdo komunikim me Enver Hoxhn.
N zgjedhjet e vi t 1978, Zefi nuk pra-non t votoj. E arrestojn e
drgojn n Tiran, ku ridenohet me 10 vjet burg. E vuan kt dnim n
burgun e Ballshit ku verbua krejtsisht, ecte me shkop dhe
bashkevuajtesit e ndihmonin pr do nevoj- kujton gazetari Foto
Proko .
Me 26 dhjetor 1979, Zef Mala i smur rnd, i verbuar, ndrron jet n
natn e vi t t n burgun- spital n Tiran . Shuhet kshtu jeta e nj
prsonalite t shquar me bindje social-demokrate liberale q gjith
jetn ja kushtoj pa le-kundje ksaj kauze.
Gjon Fierza
T nderuar miq dhe koleg gazetar,antar t Degs Rajonale t Shkodrs
pran Unionit te Gazetarve Shqiptare(UGSH)
Nga Asambleja e Prgjithshme eKombeve t Bashkuara dita e 3 Ma-jit
sht shpallur Dita Botrore e Liriss Shtypit pr t ngritur vetdijen
dhe rndsin e liris s shtypit si dhe prtua kujtuar qeverive detyrn q
kann drej m t respek mit t s drejts sshprehjes s lir q sht e
garantuar me nenin 19 t Deklarats s Prgjithshme t t Drejtave t
Njeriut.
Dega Rajonale e Shkodrs e krijuar qysh n vi n 2007, si nj ndr
degt e paradhe m ak ve t Unionit t GazetarveShqiptar prkujton sot
kt dat mja domethnse pr gazetart n t gjith kon nentet.
Vi 2014 ishte nje vit i suksesshmpr Degn e Unionit t Gazetarve
Shq-iptar n Shkodr, edhe pr fak n se, nndryshim me vitet e tjera
preferuam q t ndrronim tak k. Ose thn ndry-she, dalje m t pakta n
media dhe n vend t tyre pun dhe trainime cilsorebrenda dhe jasht
vendit. Konkre sht,pas nj krkese t nj organizate tjetrkombtare
media ke n Tiran pr ttrainuar 2 gazetar nga Qarku i Shko-drs pran
nj organizate mjedisore mekrkesn e ksaj t fundit, rekomandova2
gazetar, antar t UGSH q i njihnit gjith. Gjat vi t 2014 kjo
organizatzhvilloi nj projekt t dedikuar trsishtndaj rritjes s
cielsis s rapor meve pr mjedisin nga media n bashkpunim me
organizatat mjedisore.
Sipas drejtuesve te kesaj organizatepas perfundimit te ke j
trainimi n fund t vi t 2014, gjat nj komunikimi q patame ta: Dy
gazetart e Shkodrs, kan pa-sur nj prkush m dhe sjellje
profesio-nale korrekte duke prfi tuan nga t gjitha ak vitetet e j
brenda dhe jasht vendit.Kshtu ata u prfshin n 5 gazetart mt
suksesshm q n trajnuam. Dashurpa dashur ata kan ndikuar tek ne
duke
na krijuar nj opinion shum pozi v pr gazetarin n Shkodr.
Konsta mi i msiperm na con 17 vjet prapa tek nj pohim i
Drejtorit t Ins tu-
t t Medias Remzi Lani. N nj tryez t rrumbullak t t organizuar me
gazetart e Shkodrs n salln e Sena t pran Rek-tora t t Universite t
t Shkodrs Luigj Gurakuqi, n tetor t vi t 1998 ose nj muaj para
Referendumit t Kushtetuts, Z. Lani, ndrmjet t tjerash u pat
shpre-hur: Pas Tirans, 2 metropolet m t rndsishme t gazetaris n
Shqipri jan Shkodra dhe Durrsi.
Le t shpresojm pra q t kemi bashkpunime dhe variante t tjera t
ngjashme edhe n t ardhmen e jo vet m me organizatn n al me ql-lim
mundsimin e trainimeve edhe pr gazetart e tjer, brenda dhe jasht
ven-dit. Kur kemi ne mundsi e ndihmojmUnionin q t forcohet dhe e
kundrta, kur nes r Unioni do t ket me shum
potenc ather do ta ket pr detyr q t na ndihmoj ne t gjith ve
edhe m shum.
T nderuar koleg!Duke iu rikthyer 3 majit, Dits Botrore
t Liris s Shtypit, shfrytzoj ras n q tu bj thirrje miqve dhe
kolegve gazetar,antar t Unionit t Gazetarve Shqip-tar t Degs
Rajonale t Shkodrs q t demonsrojn nj sjellje sa m pro-fesionale dhe
t paanshme gjat ush-trimit t profesionit t tyre fi smik n kt
periudh ku fushata e zgjedhjeve lokale t 21 qershorit sapo ka fi
lluar t nxehet. Konkre sht i bj thirrje sidomos antarve t Unionit t
Gazetarv Shq-iptar n Shkodr q t evitojn marrjen e kasetave t
gatshme t veprimtarive elektorale t par ve poli ke. Kjo do
tiahumbte vlern televizionit i cili do tshndrrohej n nj transmetues
videokli-pesh folklorike ku edhe nj grimbullim
prej 500 personash do ti servijej publikutsi nje mi ng me 50 mij
vet. Pra pr tshmangur kt loj qesharake gazetartjan t lutur q t
shkojn vet direkt
e n terren duke raportuar at cka atashohin direkt e jo gnjeshtra
sipas oreksitt par ve..
3 majit sht shpallur Dita Botrore eLiris s Shtypit nga Asambleja
e Prgjith-shme e Kombeve t Bashkuara pr tngritur vetdijen dhe
rndsin e liriss shtypit dhe pr tua kujtuar qeverivedetyrn q kan n
drej m t respek mitt s drejts s shprehjes s lir q shte garantuar me
nenin 19 t Deklarats sPrgjithshme t t Drejtave t Njeriut.
Pr Degn Rajonale t Shkodrss Unionit te Gazetareve Shqiptare
Arben LAGRETAKryetar
DEKLARATE E UNIONIT TEGAZETAREVE SHQIPTARE DEGA
SHKODER, MEQQ
RASTIN E 3 MAJIT, DITES BOTERORE TE LIRISE SE SHTYPIT
-
8nr. 139, maj 2015 8, j
+ +
+
+PORTRET
Ferid Frashri ishte nj o cer karri-ere i devotshm, thellsisht i
politizuar,i vn n shrbim t politikes dhe i prf-shir n krahun
kombtar1. N gjysmne par t viteve njzet mbante gradn eKapitenit dhe
ka dhn kontribut t vyer n krijimin e nj klime t qndrueshmepolitike
duke qn partizan i linjs sgrushtit t nokautit. N ditt e
stuhishme,kur ndizej ak paknaqsia dhe urrejtjae popullit opozitar,
kur Shkodra mani-festonte solidaritet me kryengritjen dhekrkohej
hapur zaptimi i zyrave t shtetit dhe prznia e mbshtetsve t Ahmet
Zogut, kapiten Ferid Frashri ishte nj mburoj statike e q nuk lvizte
vendit por qndronte me guxim si Taraboshi mesrrebesheve t motit.
Ishte s i afrm iMelek Frashrit, q kishte ln kokn me 1922 n Kamz pr
Ahmetin, duke u brball forcave te Elez Isu t gj t ciln ebri edhe
Feridi n Shkodr dy vite m pas duke thyer rradakn e pabindur
nPrefektur. Ferid Frashri ka mbshte-tur Kongresin e Lushnjs dhe
qeverine dal prej tij. Qe kobure e mbushur nshrbim t qeveris n ditt
e krizs poli-tike t dhjetorit 1921 dhe n mars t vitit 1922.
Kontribuoi n prmbysjen politiket Tirans q pat sjell n pushtet
kry-eministr Hasan Prishtinn pr m pak senj jav. Camillo Libardi n
kujtimet e tijhistorike, e prshkruan si nj titan: I till ishte
gjoksi i Kapitenit t xhandarmris s Shkodrs, burr trim, ushtar me
ka-litje t fort, shqiptar i vrtet i bindur se prpara s gjithash
duhej t kryentedetyrn e tij2 . N vitin 1924 mbajtidetyrn e
Komandanti t Qarkut Shkodr dhe punoi energjikisht pr shtypjen e
re-volts antiqeveritare q ziente dhe e pr-piu n vorbulln e saj.
Opozita n bas-tionin e saj t mbshtetur nga ushtria dhemalsor u hodh
n veprime ushtarake konkrete, por duke par se Ferid Frashri ishte
penges e fort, i krkuan t lar-gohej nga Shkodra me kusht q ti
lihejrruga e lir q t largohej n drejtim tTirans. Po ku pyeste
Feridi pr ultima-tume t tilla, prandaj u drgoi prgjigjeMund t m
thyeni por nuk mund t m nnshtroni3. Edhe pasi i caktuan kohpr ikjen
Feridi as q nuk u tund fare.Ather ngjarjet precipituan n mnyr
dramatike. Ndok Gjeloshi me lufttaret e tij t Dukagjinit dhan
shenjen e sulmit.Ndrkoh kompania e dyt e batalionit shtits e
komanduar nga Vas Kiri dhe e treta e komanduar nga Spiro
Kosovarrethoi nga pas Prefekturn n strofkn ku qndronte luani
kreshtkrleshur. Ngaforcat revolucionare, u urdhrua tellalliq i bnte
thirrje popullit t Shkodrs seishte n shtetrrethim. Kur tellalli
shkoi tek prefektura, Komandanti i XhandarmerisFerid Frashri zbriti
nga kati dyt, i nxori
1 Marenglen Verli.Shqipria e vitet 1912-1964n kujtimet e Spiro
Kosovs . vell par. botimi Klean sh.p.k .Tiran viti. 2008, fq.
181
2 Camillo Libardi Si u b mbret i Shqipris Ahmet Zogu.Sh.B.Naim,
Titan 2012, fq.32
3 Libardi Si u b mbret i Shqipris Ahmet Zogu.Sh.B.Naim, Titan
2012, fq.33
pistoletn dhe desh ta vriste por plumbi e mori n krah, ndrkoh
rojet e ushtris revolucionare nga pas murit lshuan nj breshri t
dendur drejt Feridit, i cili u fut brenda dhe nuk pati mundsi q ta
ndiqte eta vriste tellallin4. Zjarri mes palve sulmidhe qndresa
vijoi pr gjat gjith nats hova- hova. Kur agoi dita dhe sulmuesit po
bheshin gati t sulmonin me granatame benzin, i bn thirrje edhe nj
her Kapitenit kokshkret q t dorzohej. Ai u prgjigj:Mos lehni si qen
se ujku nuk trembet5 .Ndrsa Komandanti nuk tundej aspak, Prefekti
Abedin Neprav-ishta, dhe sta i o cerve t tij i propo-
zuan Feridit q t dorzohej se nuk kishterrug tjetr. Feridi u
ishte prgjigjur. Ai q guxon t prmend fjaln dorzim emerr pushka n
lule t ballit6 . Gjithenergji dhe guxim kontrolloi dritare mdritare
n krahun nga vinin sulmet prejkazerms ushtarake duke par gjendjen
epozicioneve, dhe ndrsa kishte hyr n nj dhom dhe kishte nxjerr kokn
pr t par gjendjen e rrethimit t jashtm emori nj plumb n kok. E
pikasi Gjelosh Marku i Shals nga jasht rrethimit. Gjithsesi kjo
vrasje e bujshme q shnoi edhe rnien prfundimtare t fortess zo-giste
akoma sot e ksaj dite ka brenda nj mister. Nga disa zra mes t cilve
dhe Spiro Kosova thuhej sikur dikush nga njerzit e vet q gjendeshin
brenda qlloinga pas krahve pr s afrmi n rrez t shpatulls7. Ka patur
zra t cilve u shtreferuar edhe studiuesi Halim Shpuza se kjo vrasje
ishte vepr e Musa Jukes dhe Abedin Nepravishtes8. Sipas
kujtimeve
4 Marenglen Verli.Shqipria e vitet 1912-1964 n kujtimet e Spiro
Kosovs . vell par. botim i Klean sh.p.k .Tiran viti. 2008, fq.
246.
5 Marenglen Verli.Shqipria e vitet 1912-1964 n kujtimet e Spiro
Kosovs . vell par. botim i Klean sh.p.k .Tiran viti. 2008, fq.
249
6 Marenglen Verli.Shqipria e vitet 1912-1964 n kujtimet e Spiro
Kosovs . vell par. botim i Klean sh.p.k .Tiran viti. 2008, fq.
249
7 Marenglen Verli.Shqipria e vitet 1912-1964 n kujtimet e Spiro
Kosovs . vell par. botim i Klean sh.p.k .Tiran viti. 2008, fq.
249
8 Halim Shpuza Disa ngjarje te Revolicionit t Qer-shorit n
Shkodr artikulli studimor botuar nlibrin Revolicioni i qershorit n
kujtimet e bashkkohsveSh,B.8nntori tiran1974, fq 227.
t Gjon Marashit, Babun Celit, Martin Marashit, Vuksan Leks, Prek
Sokolit Binak Pjetrs, Pal Mhillit pjesmar-rs n at rrethim, vlen t
theksohet se Gjelosh Marku, s bashku me ta ka qen n prit para
Prefekturs dhe ka qlluar nga pozicioni prball dritares ku mbeti i
vrar komandanti i qarkut. Ajo q di-het n mnyr t qart publikisht sht
se n at ast faqe t gjithve Gjelosh Marku pohoi me gojn e vet para
tgjith rrethuesve : Un e vrava Ferid Frashrin dhe n shenj triumfi
vari nj shami n tyt t manxerrit t vet9 . N ngjarje t tilla gjithmon
jan dhe mbeten
t diskutueshme dhe pikrisht tek kndvshtrimet e ndryshme dhe pset
eshumta njerzore qndron kureshtja e nlidhje m skemn e padeshifruar
t zhvil-limit t tyre. N rastin konkret vrassi i Ferid Frashrit ka
nj emr t prvem q quhet Gjelosh Marku q ditn e mad-he t taksiratit
tha; -Un e vrava Ferid Frashrin. Ishin shokt e tij prits qe ithan:
T lumt pushka! Ishte qeveria qe e shpalli fajtor dhe e dnoi me
vdekje por ishte edhe vet Gjelosh Marku qe nuk i ra mohit n gjygj
nj vepre t till pr t ciln u dnua si heretik dhe vdiq si hero.
SI E VARI N LITAR AHMET ZOGU, PATRIOTIN GJELOSH MARKUN
Kush ishte Gjelosh Marku?!Gjelosh Marku nga fshati Nnmavriq
i
Shals, zinte nj vend nderi n almanakun e plisbardhve t ktij si t
vjetr, burr
9 Treguar nga Gjon Marashi, 89 vje nga Shoshi pjes-marrs aktiv n
kt ngjarje (intervistuar nga ana ime 27 shtator 1985 ) Kon rmuar
nga Bal Mark Milani 87 vje, Marash Babuni 89 vje Ded Binaku 85 vje,
Lazr Pali 83 vje, Lulash Vuksani 89 vje nga Shoshi. Tregimet e tyre
jan sipas kujtimeve te etrve t tyre Mark Milani dhe Babun Celi,
Binak Pjetra, Pal Mhil-li, Vuksan Leka pjesmarrs n at rrethim,
prkrah Gjelosh Markut, nn komandn e Ndok Gjeloshit. Informatort jan
intervistuar nga ana ime ve e ve n vitet 1989-1990 t cilt pa asnj
mdyshje pohoj-n se Ferid Frashri sht vrar nga Gjelosh Marku i
Shals, gj t ciln e kan treguar edhe dhjetra bash-klufttar t tjer
nga gjith trevat e Dukagjinit, duke ua transmetuar brezave me
krenari.
i sprovuar me pun dhe vepra trimrore atdhetare. Nj emr i prvem q
ka mbetur i ksuar n kujtesn e kohs, me kesule t rrumbullakt e pere
n but t koks si dikur motit. Trim i paepur kur e donte puna me
ruajt erzin personal, nderin e krahins e t vatanit. Pr fjaln vetm
vdekja e anullonte dhe shuante si premtim. Bujarin e kishte n gjak,
trv-esn e shtronte trimrisht deng (buk, djath, mish, ven, raki,
tlyen e bulmet), pasi kishte shtpin si mali me dushk e me bar, plot
gja e mall t siguruar me djersn e ballit dhe shikn e dors. Kulls s
tij me ardak druri i gzoheshin trent mbi shkors, kur zoti i binte
ndonj mik t njohur e t panjohur apo edhe shtegta-rin q e sillte
drumi n shteg t oborrit. Gjelosh Marku n ngjarjet me kulmore t llim
shekullit t XX u gjend krah pr krah me Mehmet Shpendin, Lush Preln,
Avdi Koln, un Nikn, Marash Delin e burra t tjer t Dukagjinit me
1910 e 1911 kundr turqve dhe me 1915 kun-dr malazezve n Qafen e
Boshit. Ky trim sygac, ishte dhe mbeti antizogist i betuar, gjat
klims s paqndrueshme politike t viteve njzet.Si mbshtets i forcave
t Fan Nolit, doli koak kundr qeveris, qe protagonist i qndress s
armatosur kundr forcave qeveritare me 16 maj 1923 n Shkalln e
Thethit dhe m pas afr Urs s Shals. Ai ka qn nj nga bashklufttart m
t ngusht t Ndok Gjeloshit,Vas Kirit, Dom Loro Cakes, dhe prkrahs i
kandidaturs s Luigj Gurakuqit, si prfaqsues i opozits n vitin
1923.
Ishte ndr t part zjarrtar q rrethoi Nnprefekturn e Dukagjinit n
mbremjen e 29 majit 1924 dhe dbimin e autoriteteve qeveritare nga
Dukagjini. Marshoi gjith entuziazm s bashku me dhjetra vullnetar t
tjer prkrahs t opozits, vihet n mbshtetje t forcave t Ushtris
Kombtare t komanduara nga Kolonel Rexhep Shala, Vas Kiri, Spairo
Kosova, Ndok Gjeloshi n sulmin mbi prefekturn e Shkodrs, natn e 31
majit 1924, sulm i furishm q vazhdoi pan-drprerje pr plot 12 or
rresht.
Me 8 qershor 1924 mori pjes n prb-rje te detashmenteve vullnetar
t Kapi-ten Ndok Gjeloshit e Toger Vas Kirit n sektorin Gjadr-
Kodrat e Lezhs mbi for-cat qeveritare t Nnprefekturs Lezh, aksion q
zgjati 4 or ku pati 13 t vdekur e 6 t plagosur. Pas pushtimit t
Lezhs sipas urdhrit t Komands se veprimeve luftarake u stacionua s
bashku me vullne-tart e tjer duke pritur veprimet e mtejs-hme t
pararojs s Ushtris Kombtare nn komandn e Ndok Gjeloshit, e cila
hyri n mnyr spektakolare n Tiran. Gjat ktij inkursioni prtej
Milotit mbeti i vrar edhe Kol Sejdia i Shals10. Camil-lio Libardi n
kujtimet e veta n lidhje me kryengritjen e Shkodrs dhe marrje e
prefekturs ka nnvizuar rolin e Gje-losh Markut n zhvillimin e aktit
nal t
10 Libardi Si u b mbret i Shqipris Ahmet Zogu.Sh.B.Naim, Tiran
2012, fq.35
FERID FRASHRI DHE SAKRIFICA TRAGJIKE SI MBROJTS I AHMET
ZOGUT?!
SI E VRAU GJELOSH MARKU FERID FRASHRIN?!
Ferid Frashri Gjelosh Marku
-
9nr. 139, maj 2015 9, j
+ +
+
+VLERSIM
ksaj drame historike t pahar-ruar Lufta zgjati gjith natn.11 T
nesrmen kur Feridi dhe t
besuarit e tij ishin t lodhur e ndrkohu ishin mbaruar gjith
municionet, ukacavarren nga ana e prapme e pallatit t prefekturs,
nga ku shihej nj kopshtGjelosh Marku nga Mekshajt e Shalsme t tjert
e t njjtit fi s, kishte ndry-shuar pozicionin dhe kishte zn vend
prapa prefekturs. Nga posht u dgjuanj e shtn, e cila u ndoq nga nj
britm e mbytur dhe rnkime. Heroin e pampo-shtur e kishte goditur n
kok dhe ra sibien t fortt. Kaluan disa minuta me nj qetsi t
tmerrshme.
Pas pak u pa nj fl amur i bardh nganj dritare i mbajtur nga t
besuarit e tij.Prefektura u mor, Partia e Zogut dukej e plagosur pr
vdekje12. Opozitarin an-tizogist Gjelosh Marku e patn arrestuar
forcat e Muharrem Bajraktarit s bashkume Lek Vuksanin, ku i morn t
lidhur me zinxhir (rebeli i lidhur me duar pra-pa, me hekura nemcje
t vendosura deri
11 Ora e Maleve 13 qreshor 192412 Libardi Si u b mbret i
Shqipris Ahmet Zogu.
Sh.B.Naim, Tiran 2012, fq.34
n zero, rrugn nga Shala n Shkodr ebri n kemb dhe nuk u lejua as
t hantebuk, as t pinte uj, as t pinte duhan, ndonse i dridhej buza
pr nj cigare,nnvizimi im PM) Gjeloshi, kur mbrriti Muharrem
Bajraktari n Shal u arratis npr pyje e npr male13, ndrkoh q koaku
ishte paralajmruar se po t mos dorzohej, do ti digjej kulla e
stani, do ti kon skohej malli e bagtia dhe fa-milja do ti
burgosej.
Duke u besuar edhe fjalve t buku-ra t disa bashkpuntorve vendas
t Muharremit, vendosi t dorzohej e t mos jetonte malit si gje, dhe
s pakut mos rrezikonte gjith familjen.Erdhi direkt nga mali, u
dorzua n qen-dr t Nnprefekturs n Kodr Shn Gjergj dhe nga aty e
drguan n Burgun e Shkodrs. Gjygji special politik e dnoi si nxits
dhe pjestar t revolts s arma-tosur pr prmbysjen e rrgjimit
kushte-tues, si kriminel me duar t prgjakura dhevrass i Komandantit
t Qarkut Shkodr Kapiten Ferid Frashrit. Vlen te theksohet qndrimi
snik i Gjelosh Markut n Gjyq
13 Libardi Si u b mbret i Shqipris Ahmet Zogu.Sh.B.Naim, Tiran
2012, fq.63
kur u pyet nga Kryetari i seancs se kush e vrau Ferid Frashrin.
S pari Lek Vuk-sanin mos e przieni n kt pun e mos e merri n qaf pa
pik fajit. Ferid Fra-shrin, nse plumbi e ka marr me qat plumb e kam
shytue un. Ferid Fra-shri nuk sht nj burr me shkua gjak hupun. Nse
duhet t prgjigjet kush pr vdekjen e tij, qe ku m keni14. Un e
vra-va, ishim n luft, n luft nuk shkohet me u puth, por me u gjuejt
me plumba.Pushka e vret, por e nderon burrin. Qe ku me keni, jam
dorzu n besn tuaj dhenuk krkoj mshir! do gj e kam br me dshir kundr
ktij regjimi t mal-lkuar, ndrsa me Ferid Frashrin nuk kam pasur
asgj personale, por si e thash kemi qn n dy llogore
kundrshtare15.Vdiq me ndjenja t krishtera, iku nga kjo
14 Treguar nga Gjon Marashi i Shoshit, pjesmarrs n kto ngjarje,
intervistuar nga ana ime 27 shtator 1985. Kt fakt e pohojn n
kujtimet e tyre Ded Binaku85 vje dhe Lazr Pali 80 vje Pepaj Shosh t
cilt u referohen kujtimeve t prindrve t tyre Binak Pjetrs dhe Pal
Mhillit, bashklufttar t nj prite tGjelosh Markut. Asnjeri prej
informatorve nuk pajto-het me asnj version tjetr te vrasjes s Ferid
Frashrit, ndrkoh q guximin e Gjelosh Markur pr te mos e mohuar kt
gj as n hetuesi as n gjyq e quajn sin-qeritet dhe guxim t
tepruar.
15.Shqiptarja.com dt 02.06.2013
bot si hero. Nuk u tremb dhe fytyra e tijnuk pati asnj shenj
frike, e varn n li-tar aty tek Fusha e druve. Nuk ju mohuaprania e
nj prifti . Ai quhej At GiuseppeLchman16. Varja u b publike me
tellall.Viganin e therrorizuar e lan gjith para-diten varur pr ti
shti tmerrin njerzis.Trupi i tij u varros n Shkodr dhe nuk ulejua q
ta merrnin familjart (vetm pas6 muajsh u lejua nnvizimi P.M).
N Shal shungulloi gjma e burrave t seve siamez t Dukagjinit, sa
drithroigjith bjeshkt.Vajtort qan me kuj dhederdhen lot pikllimi
mbi rrobat q vi-shte trimi kur shkonte n festa e krushqi. Martiri n
ditn e lamtumirs nga kjo jetprehej diku n nj vend, groposur si dre
iplasur nga helmi, i ndshkuar si heretik i regjimit t Ahmet Beut
dhe tradhtar iatdheut. Gjelosh Marku u ijua n njsken epiko-
tragjike pr idealet e tijopozitare.
Pergatite ngaPrel Milani
16 Camillo Libardi Si u b mbret i Shqipris Ahmet Zogu.Sh.B.Naim,
Titan 2012, fq.63
Me daten 22 maj 2015, ne hollin e Tearit Migjeni, u zhvillua
ceremonia e dorzimit te titullit Mirenjohja e qytetit Shkoder,
zotit Lin Dede Gurit.
Ne kete ceremoni moren pjese familjare e miq te Lin Gurit, mori
pjese deputetja Joze n Topalli, kryetari i Bashkise te qytetit
Shkoder, Lorenc Luka, Kryetari i Keshillit te Qarkut Shkoder,
Maxhid Cungu e te tjere.
Ceremonine e hapi dhe e drejtoj artisti Bruno Shllaku, i cili
pasi beri prezent se, kush eshte Lin Dede Guri, i dha fjalen
kryetarit te shoqates te Pernjekurve politike, dega Shkod-er, Zenel
Dragu, foli sekretari i Shoqates se Pajtimit Mbare Kombetar, Pjeter
Vat Nika dhe Filip Guraziu. Pas nje recitimi ne menyre te shklqyer,
nga poezite e Ndrek Gurit, nga aktori Bruno Shllaku, fjala ju dha
Kryetarit te Keshillit te Bashkise se qytetit Shkoder, av. Bardhyl
Lohja. Av. Bardhyli pasi foli per punen e zotit Lin, si anetar i
kshillit prej disa ligjeraturave, lexoi vendimin e keshllit, qe i
jep titullin Mirnjohja e qytetit Shkodr, me motivacion: Pr
kontributin e dhene n vendosjen e pluralizmit n Shqipri dhe si
misionar i palodhur, duke u bere faktor vendimtar pr shuarjen e kon
ikteve dhe pajtimin e gjaqeve
Pastaj e mori fjalen Lin Guri, i cili me emo-cione pershendeti
tye pranishmit, falnderoi Keshillin e Bashkise per vlersimin qe i
kane dhene dhe ne fund ftoi te pranishmit ne nje koktejl ...
***Kush sht Lin Dede Guri?Lin Dede Guri, rrjedh nga familja e
nde-
ruar Mhill Kola.Lin Ded Guri, i sa po nderuar kohet e
fundit me titullin e lart Mirnjohja e qytetit Shkodr, lindi n
Brasht t Shoshit, atje mbi nj rrafsh te lart, tipike alpine, ku
malet puthn buz pr buz me qiellin: Lin Ded Guri i vlersuar me
titullin Mirnjohja e qytetit Shkodr sht vazhdimi i nj gjen-erate t
sme t materializuar nj kulle t lasht t kamur e bujarie tipike
malsore:
Gjyshi, Mhill Kola, ishte nj burr i dgjuar i fjals dhe veprave t
dobishme, q e
kishte kall barutin e kordums kundr Tur-gut Pashs me 1910 dhe
shkjeve me 1915, respektivisht n dy qndresat m monumen-tale t
Dukagjinit ne llim t shekullit t kaluar.
Shtpia e Mhill Kols ka qen nj shtpishekullore nga m t mdhat e m
te pasurat e Shoshit nder vite. T rralla kan qen atoshtpia q i
kishin t gjitha tufat (tubt) t
mdha (dele, dhi, lop, qe, blet e mushq), si shtpia e Mhill Kols
s Brashtes. Trralla kan qen ato shtpia aq puntore dhe te razishme
me livadhe, prozhme, hamalla e bashtina. Shtpia e Mhill Kols dhe m
pas Ded Mhillit kan qen punishte bulmeti kubinin n sy varg tinart e
djathit, qypat tly-enit, govatat e tamblit, shekat e kosit te
kul-luar, ku as nj her i vjetri nuk shterohej, pai br shoqri te
riut. N shtpin e MhillKols kurr nuk sht shtruar trvesa pr mik,
rrugtar, puntor apo lypsar, pa currekun e djathit, pa bludn e mazs
ose fulteren rrashme tlyn, pa vegshin plot dyreka mishi dhe m pas
sahanin abullit (en alumin pr dhjet veta) plot e prplot tambl ose
kos.
Ded Mhilli (babai i Lin Gurit), ishte i gat-uar gjenetikisht si
antikomunist. N ato koh zymta nuk pati mundsi shkollimi, por
ama
kanunin e dinte ll e pr pe. Ishte atdhetar e trim se ja mbante
tabani, ishte bujar e besnik se ja mbante dera, ishte i gojs se ja
kishte br dhurat Zoti. Gjat viteve t lufts mil-itoi n radht e
Ballit Kombtar, ka qen dhevdiq kundrshtar i betuar PKSH. N nntor
1944 shkoi n mbshtetje t qndrestarve t Nikaj-Merturit n Qafn e
Kolshit kundr for-cave t Brigads 6 Sulmuese t UN.
Nuk u pajtua me regjimin e ri, t cilin eurrente si sistem dhe si
ideologji, prandaj si kundrshtar i betuar dhe i deklaruar u
push-katua n mnyr tipike jakobin, pa gjyq pr-para popullit te
Shals, n Breg te Lumit, n vitin 1946, nga She i Seksionit t
Sigurimit t Rrethit Dukagjin, N/Toger Xhemal Selimi,i akuzuar n
mnyr bajate gjoja pr armm-bajtje pa leje. Ekzekutime te tilla
terroriste, t mods bolshevike bheshin pr te lar hesapet me
kundrshtaret politik dhe pr t ngjallur frik dhe panik ndaj do kujt
q mendonte e vepronte ndryshe.
Lin Guri n moshn minore mbeti jetim(s bashku me vllezrit dhe
motrat e tjer,secili e m vocrrak se tjetri). U rrit me sakri- ca
nga nna Drande dhe dy xhaxhallart evet, Luleci dhe Liku, u rrit me
nj edukatt shndetshme, ndonse nuk pati mundsi t shkollohej prtej
shtatvjeares, pasi konsid-erohej si djal armiku. U rrit me edukatn
epuns, mirsjelljes n shoqri, larg intrigave edallavere t do lloji
duke punuar fort, dukeqen korrekt, duke folur pak, duke respektuar
njerzit e puns . Lin Guri me shikn e dors dhe djersn e ballit
mbajti shtpin, ndonseme biogra t jo pr kohen, por me cens kara-kter
shembullor n gjith krahinn e tij. LinGuri, u rrit, u martua dhe
krijoi nj familje t virtytshme sipas shmblltyrs s vet, t
res-pektuar n Shosh, Shal e gjith Dukagjinin.Sa do e ashpr ka qen
lufta e klasave, nDukagjin nuk ka qen fyese t quheshe i prekur
politikisht. Ishte e rrezikshme t kishenjerz t pushkatuar n
familje, por n sfernshoqrore e t sit, po qe familje si ajo e
LinGurit, ishe e nderuar n heshtje. Vitet nntd-hjet ishin nj ogur i
mir dhe i shum pritur pr Lin Gurin, i cili qe nismtar i lvizjevete
para demokratike n Shkodr, Dukagjin
dhe gjetk. Lin Guri ka qen kudo prkrahAli Spahis, Pjeter
Arbrorit, Azem Hajdarit,Arben Brocit, Viktor Martinit, Nikolin
Tha-ns, Ali Kazazit, Pjetr Pepes, Lodovik De-gs, Ded Kasnecit, Ded
Toks, Kol Tonajt,Ndoc Ashts, Faze Shabs, Menduh Dergutit,duke
vijuar m Astrit Bushatin, Joze na Topllin, Lorenc Luken Voltana
Ademin,Ramiz obn e te tjer. Lin Guri sht i pariantar i Kshillit
Bashkiak nga komunitetidukagjinas, i qytetit t Shkodrs, pas
vitevenntdhjet. Lin Guri sht antari m i vjetr dhe m i shum
zgjedhur, tre mandate. Ai ka qen nj zdhns dhe prfaqsues energjik
iktij komuniteti, n parlamentin e qytetit. Kaqen iniciatori I
krijimit dhe emrimit te ra-jonit Mark Lula, ka ngritur zrin kritik
pr integrimin urbanistik t ktij rajoni dhe kaushtruar ndikimin e
vet n realizimin e atyreinvestimeve infrastrukturore q jan br, mete
cilat as njher nuk ka qen i knaqur. Mepropozimin e Lin Gurit,
Kshilli bashkiak i Shkodrs n mnyr unanime ka miratuar shpalljen
Qytetar Nderi i Shkodrs s Prof Kol Prels, deputetit historik t
martirizuar t Dukagjinit. Lin Guri, me plot prkushtim,vitalitet e
energji pa buj dhe autolevdata kapunuar si drejtues i Shoqats s
BurgosurvePrndjekurve Politik, Dega Shkodr, q ngathemelimi i saj.
Ka punuar pr evidentimi dhevlersimin e sakri cave t tyre martire,
kaluftuar pr te drejtat dhe rehabilitimin e tyre.Lin Gurin as nj
rast nuk i ka rn gjoksit, asnuk ka br tellaxhiun e nj t shum
vuajtur ashtu si ka qen vrtet, pasi nj gj si dihet dhe shihet nuk
ka shum nevoj t tregohet me gisht. Gjithashtu i heshtur, mods,
fjalepak e pun shum, ka punuar edhe n dhjetraraste pajtimi gjakesh,
hasmrish dhe zgjid-hje kon iktesh, pasi si njeri me reputaciondhe
pesh fjala i ka zn vend pr mir, pasifjalt dhe veprat nuk i ka ndar
n shrbim tkomunitetit.
I nderuari Lin Dede Guri, e gzosh titulline nderit Mirnjohja e
qytetit Shkodr!
Prgatite nga Prele Milani
DUKAGJINASI, LIN DEDE GURI, MIRENJOHJA EQYTETIT SHKODER
-
10nr. 139, maj 2015 0, j
+ +
+
+TRADIT
Me Ramazan eken, poe n e gazetarin shkodran, udhtojm drejt
Tuzit, qyte t shqiptar n Malin e Zi,m pak se 10 km nga pika kufi
tare e Hanit t Ho t.
N shoqrin ton sht Gjon Dushaj,kryetari i shoqats Ded Gjon Luli,
nj djal me shpirt ar s por edhe nj vep-rimtar i njohur pr shtjen
shqiptare.
Ka trembdhjet vite q drejton shoqatn dhe ansamblin folklorik me
t njej n emr por na thot s sht edhe nj ndr organizatort e ditve fes
ve n prkuj met vjetore t kryengritjes s Malsis s Madhe, shenjtrimit
t Nn Terezs e dits s Flamurit, do 28 nn-tor.
Gjoni na tregon pr jetn e vllezrvetan t asaj ane dhe nuk e fsheh
q shpesh her jan t mnjanuar nga shte am dhe pse ven e vijn n t dy
ant, lirshm.
E ka merak q ende asgj e dallueshme nuk sht br pr njrin prej fi
gurave t mdha t shqiptaris, Ded Gjon Lulin, i cili nuk vjen nga
legjendat por nga kulla e j e gurt, aty n Bardhaj , 12 km prej
Tuzit nga ku fusha e Malsis s Madhe duket si n pllmb t dors.
Dhe bhet al pr prijsin e kry-engritjes s Malsis s Madhe, njeriun
qnj shekull m par ngri Flamurin Kom-btar n Dei.
Vetm nj bust fare i vogl pr kt burr t madh lirie, aty n nj qendr
t Tuzit, sht fare pak. Ca m keq q as nga presidenca shqiptare ende
ska mundur t dal nj vlersim kombtar pr kt prijs e lu tar lirie.
N SHTPIN MUZE TSHTJEFN IVEZAJ Gjon Dushaj na on t bjm nj
vizit
n shtpin e Shtjefn Ivezajt n Lekaj, vetm dy km nga qndra e
Tuzit.
Si na thot, Shtjefni sht njeriu q shtpin e j e ka kthyer n muze
e q, pr vizitort, ka disa vite q sht br pjes e guids turis ke,
ndonse jasht protokolleve e axhendave zyrtare.
I zo i shtpis, Shtjefni, na pret n oborrin prpara saj, aty ku
mbi barin e gjelbrt zn vend disa prej objekteve muzeale t ar leris
s rnd, derdhur n metal.
Na pret plot dashuri, si t njihemi prej kohsh, i veshur shik si
pr nj ballo kla-sike por edhe si nj ciceron profesionist.
N hyrje t shtpis, nj ndrtes ethjesht nj katshe, t trheq vmndjen
nj tabel e kornizuar ku shkruhet : M 1 maj 2002, Shtjefn Ivezaj me
familjen, kt shtpi familjare e shndrruan n muze Etnografi k t
Malsis .
Brenda , ku t futesh. T katr am-bjentet e shtpis plot e prplot
me eksponante, n faqet e mureve, n dys-heme, n tavan, kudo.
Zana t t fotografi t me t cilin ka punuar tr jetn i ka sajuar nj
aneksm vehte, dikur ballkon por q tani brn-da ksaj hapsire mund t
shikosh lloj-lloj aparatesh e paisjesh qysh nga koha e primi vite
t.
Ka qen vetm tetmbdhjet vje kur ka nisur t merret me fotografi n
nga
ku prej vi t 1966 n dyqanin e j n Tuz do t vendoste tabeln Foto
Shtjefn Ivezaj t ciln, si relike, e ruan t vendo-sur diku n hyrje t
baness muze.
Pastaj vijn me radh pavjonet endara n katr dhomat e shtpis ku m
s shum bie n sy etnografi a e pasur, madje e rrall.
Kam patur ras n t vizitoj mja muzeume etnografi ke brenda e
jasht vendit por kurrsesi e asnjher nuk kam par nj muze t ll.
Dhe kur mendon se gjithshka ktu sht br nga nj njeri pasionant e
pa asnj ndihm nga dikush shfaqia merr prmasat e t
jashtzakonshmes.
Nuk jam i sigurt si funksionon por nse do ishte aq shum perfekt,
t pak-tn Shtjefn Ivezaj do ishte futur me koh n Gines.
Sado i futur diku n njcep t globit, aty n Lekajt Tuzit do t
ishte gjetur.
Dhe duhej t gjndejaspak pr nevoj t Shtje-fnit pr tu dukur por pr
t treguar nj mrekulli trealizuar nga nj njeri.
Ga e pa besueshmepor duhet t jet njeriui vetm n kt bot qshtpin e
vet,rreth njq-ind metra katror ta kthej cep m cep n nj muzet mirfi
llt etnografi k.
Po edhe fototek, bib-liotek e fi lateli.Shtjefnittani sht afr t
tetd-hjetave e ndonse dukettepr vital t parn gj qt thot krkon ta
lidhme jetn dhe vdekjen.
Tani jam i vdekur,kur tvdes do jem i gjall - nathot duke dashur
jap prgjigje habis ton.
sht nj thnie, domethnien e t cils e kupton mbasi i ke dhn fund
viz-its plot objekte e materiale t shum llojshme e t rralla, t
gjitha t prdoruran shekuj nga shqiptart e asaj ane e qfi llojn prej
majs s gjilprs e deri tek topat me gjyle t rnda.
sht muze q nuk ka inventar,besoj si
asnj tjetr n bot. Dhe nuk ka si t ketmbasi sht ga e pa mundur t
hedhshn letr ato mijra objekte q lidhen mejetn e njeriut prej
lindjes deri n vdekje.Objekte t rralla materiale t trashgi-mis
kulturore q do kishte zili cilidomuze i ksaj fushe edhe n vendet m
tzhvilluara.
T mbledhura npr dit e vite , njpasuri e rrall n nj koh ga
dyzetvjeare. Pa asnj prkrahje dhe prku-jdesje nga dikush, asnj dor
shte apopushte , prjashtuar komunn e Tuzitme ndihmesa modeste.
Gjith ditn punoj, gjith natn e ruaj na thot i zo i shtpis muze
dhektu nuk l pa falenderuar edhe bash-kshorten e j,Gjysten, me t
ciln dshi-ron t ndaj prpjekjet dhe andrallat prgjithshka ka
realizuar nj jet t tr.
NJ LETR PR PRESIDENTINN koridorin e vogl ku bashkohen t
katr dhomat sht vendosur nj tav-olin e vogl me nj libr t madh
pr-shtypjesh q t on t ndalesh.
Shnime prshtypjesh t pa numrtanga vizitort e ras t. Nga t gjitha
tro-jet shqiptare por edhe ambasador t
Francs, Gjermanis, Italis etj. Midisfaqeve t librit gjen
prshtypje edhe ngamja njerz t ar t e kulturs, studiues t fushave t
ndryshme.
Po Shtjefn Ivezaj e ka nj merak e nuk heziton ta thot.
Prpara pak ditsh n Tuz ka qen pr vizit Presiden i Shqipris, ka
menduar se do ta kishte mysafi r t nderuar por kjo nuk ka ndodhur.
M kot ky burr Grude ka pritur n shtpi.
E di q nuk ma ka fajin Presiden na thot, t zott e vendit duhet
ta binin at ktu.
Ja ku jemi, vetm dy km nga qendra e Tuzit ku Presiden qndroi pr
vizit.
Do shkruaj nj letr e do tregoj, nderi nuk do ishte thjesht pr
mua e familjen me por pr t gjith historin eMalsis na thot jo pa
keqardhje.
Ktu prehet e trukon historia e ksaj ane, ktu valvitet fl amuri
kombtar q ngri n Dei ga nj shekull m par Ded Gjon Luli.
N VEND T MBYLLJESI mrekulluar dhe befasuar nga sa pash
n muzeun e Shtjefn Ivezaj do hidhja disa prshtypje t shoqruara
me foto n adresn me n rrje n social.
M bn prshtypje komentet e vrsh-uara sa kaq nga shum miq t mi nga
t gjitha trojet shqiptare.
Dikush shkroi edhe m konkre sht mbasi n publikimin m
paralajmroja bo min e prshtypjeve prmes nj shkri-mi n gazetn
Telegraf .
Pr lexuesin , nga komentet e shumta kam shkputur dy prej tyre. I
pari vjenprej Prish ne, i dy nga nj shqiptar iShkupit. I przgjodha
kto pasazhe edhe si mbyllje t shkrimit m n Telegraf.
Berat Luzha, T bhet nj muze privat aq i pasur, nj ekspozit aq
interesante nga dy t moshuar n nj shtpi t vogl,sht nj mrekulli e
vrtet, far, pa e par, nuk do t mund t besohej. Pa-dyshim se
Shtjefni ka br nj pun tshklqyer pr popullatn shqiptare n Mal t Zi
dhe pr tr kombin shqiptar!
Ismet Shaini, Me vemndje pr vite t tra e prcjellim prkush min
dhe sakri-fi cen e z.Shtjefn Ivezaj .
Pasi lexova statusin tuaj u nxita t jap nj sygjerim-lutje deri
te gazeta Telegraf . Nprmjet kontribu t t gazets tuaj
tsenzibilizohet n parlamen n e Malit te zi edhe shtja e Muzeut
Etnografi k (Statusi,mirmbajtja,fi nancat,me nj al in-s
tucionalizimi i ksaj shtpie t bekuarpr traditn dhe kulturn
shqiptare .
Shtjefn Ivezaj me familjen nuk do t jetojn prgjithmon por muzeu
itrashgimis kulturore n Malsi duhett mbetet pr brezat e ardhshm q
dot jetojn aty dhe gje u,,
Andaj lusim pr angazhim m serioz si nga gazetart,deputett dhe
instancat m t larta shqiptare n trojet autok-tone
Nga Sejmen Gjokoli, Tuz - Vlor,
25-29 Prill 2015
N TUZ, MES HISTORIS DHE HARRESS ...
-
11nr. 139, maj 2015 11, j
+ +
+
+KULTUR
5. (vijon)Nuk rresht crleku i alve
me arom n sagn e vl-limshme t pagzuar me ter-min gjith impulse,
ThesareDukagjinase t autorit tashmemblema k n kt rrafsh, VocDeda.
Sonda e hulumtuesit t visareve ndeshet shpesh n sh-tresime
historish me dukurijo dhe aq t dobishme pr nj shoqri ku integrite
sajdiset si vler morale e podit t eprm.prej kohrave m t largta kur
mbretronte n trojet e tparve t Voc Deds, hiena e pa-ganizmit, nj
taborr me bestytnie paragjykime i bjn lmsh dhei trallisin mendjet e
shpirtrat nDukagjin e m prtej hiterlandit t ksaj krahine me kufi j
q ten-tojn tja shtojn vrimat rripit tmesit. Autori i Thesare
Dukagji-nase e mban hapur dern e ods pr t dal jasht pa zhur-m e pa
buj, e sa m shpejt tjet e mundur, t xhindeve qprovokojn herezi e
blasfemi.N librin e tret t sags The-sare Dukagjinase autori ia delt
portre zoj kumte pozi veq vishen me petkun e prover-bave, thnieve t
menura tprincave t als s urt e t but, e teefundit dhe si prova t
shkencs e tekniks, teksa ngar-endin pr t na e pastruar
pr-ditshmerin nga banalitetet dhe ekstremitetet e ktyre t fun-dit,
mbarts duhme, q duhetkanalizuar n nj lloj hullie kuerrat e rrafshit
nuk mbrrijn.
Voc Deda mton t na bindn vllimin e pest t serialit narra v
Thesare Dukagjinase,se duhen hejbe aq t mdha q prdorn n parahistori
cik-lopt e gjmimshm, pr tibr bashk e vemas, prrallate legjendat,
kngt, vajet e fok-lorin, ku prmblidhen kashelas-hat e ligjrimet
folklorike, pam-barimisht t bujshme. Traditat e prshtatshme pr nj
komunitetnjerzor me gjenerata pambar-im q jeton mbi syprinn e ksaj
toke si vizionar e si misionar,jan shum. Ato evidentohen nlibr nj
nga nj. Ka t drejt nse ndokush pasi ta ket lexuar vllimin e fundm t
ThesareDukagjinase, t shprehet senuk jan rras n kubaturn e li-brit
kaq e aq zakone e tradita; thershme fort e t reja tepr. Ky fenomen
ndodh shpesh me lex-uesit n adres t narratorve
me korac e luspa prsipr. Me ka duket ende nuk jemi edu-kuar dhe
aq m tepr ende nuk jemi bindur se nj krijes njerzore nuk mund t
mbaj mbi kurriz hambarin e t gjithadijeve njerzore. Voc Deda n ras
n konkret t duket si-kur shprehet me modes :kaq dita e kaq shkrova.
Poun them se autori i talen-tuar dhe ambicioz ka br tkundrtn. Dhe
sall pr ktfakt kockfort duhet t du-artrokitet.
6.Vllimet pasuese q pr-
bjn korpusin e shkrim-taris s Voc Deds mbru-jan n magjen e
krijimittema ka t larmishme, e se-jcila prej tyre peshon rndn
kandarin e vet. Bisedimeme rinin sht tulli pa pretendime i librit t
shtatq vjen n rad pr tu br pron e lexuesit. Trheqja evmendjes pr t
trajtuar tema delikate e me mim t shtrenjt, nuk ka qen nj dukuri
masivetek shkrimtart n shekuj e ndr mote. T rrahsh problema kn
universale q e shqetson rininjo vetm t vendit tnd, duhet n krye t
hers durim. E pas durimit duhet guxim. As durimi dhe as guximi nuk
i ka munguar e me ka shihet nuk do ti mun-goj as sot dhe as nesr
auto-rit t Thesare Dukagjinase. Shqetsimet rinore dalin nga guacka
se shkrimtari e njeh ze-jen e nxjerrjes prej andej. Ato qndrojn n
ku zat e memo-ries s shkrimtarit gjersa marrin format e nevojshme.
Kur piqen e maturohen, er fi kohen dhe