gastroenterohepatologija

Гастроентерохепатологија

ХРАНОПРОВОД

• Првиот дел од гастроинтенстиналната цевка,низ кој храната и течностите минуваат од устата до желудникот

• Со анатомските стеснувања се дели на 4 дела: цервикален,торакален,

дијафрагмелен и абдоминален

Симптоми на нарушено голтање

• Дисфагија – сензација кога е забавено или запрено минувањето на болусот од устата до желудникот

• Болка при голтање или одинофагија е знак за прскање на мукозата на орофарингсот или хранопроводот

• Регургитација – појава на гастрoинтенстинална содржина во устата,одеднаш и без напор

• Горуштица е излив на секрет како одговор на гастроезофагеален рефлукс

• Жежење (pyrosis) може да се опишат како расипан стомак или гасови

Дијагностички методи

• Рендгенски испитувања – бариумов контраст со кој се проценува структурниот интегритет на орофарингсот и езофагусот (стриктури,карциноми,стенози)

• Компјутер-томографија и магнетен резонанс – инфламаторни или неопластични процеси на главата,вратот или медијастинумот кои допираат до езофагусот

• Ендоскопија – директна визуализација на орофаринксот,ларингсот и езофагусот

• Ендоскопска сонографија – субмукозни лезии и степен на проширеност на карциномот на езофагус

• Манометрија – мерење на притисокот во луменот 60-100 mmHg

Рефлуксен езофагитис (Reflux oesophagitis)

Теминот рефлукс се однесува нарегургитација на гастроинтестиналнатасодржина во хранопроводот без да бидепроследена од нагони за повраќање иповраќање

Рефлуксниот езофагитис означуваинфламаторни промени на хранопроводот исимптоми од оштетување предизвикани одрефлуксен материјал

Етиологија

Големината на интензитетот на

оштетувањето зависи од:

• степенот на механичка дисфункција

• составот на рефлуксниот матријал и

• отпорноста на хранопроводот

Инфективен езофагитис

Инфективниот езофагитис се разликува

од рефлуксниот со своето дифузно

вклучување на целиот хранопровод;

рефлуксниот главно води до циркумскипни

линеарни лезии на дисталниот хранопровод

• Најчеста причина се: херпес вирусите и кандида

Клинички наоди

• одинофагија (болно голтање)-најчест• дисфагија• континуирана болка зад градната коска• крварење – понекогаш

Компликации:• опструкција на хранопроводот• аспирациона пневмониа• перфорација на хранопроводот

Дијагноза

• езофагограм со голтка бариум

• езофагеална ендоскопија со мукозна биопсија и цитологија

Терапија

• локални анестетици

• антацидни лекови

Тумори на хранопроводот

Бенигни:

• папиломи

• леомиоми

Малигни – рак

Етиологија:

• алкохол,пушење,корозивни средства

Клиничка слика

• дисфагија• ретростернална болка• печење во градите• загуба во телесна тежина• општа слабост• зарипнатост на гласот• задавување при јадење• опструкција на езофагусот• повраќање• крварење

Дијагноза

• ртг со бариум-ова каша

• езофагоскопија

• ендосонографија

Терапија

• хируршка ресекција

Желудник (gaster)

Шуплив мускулен орган кој се наоѓа во

абдоминалната празнина и не е достапен

за директни физички испитувања

Симптоми

• болка (dolor) – главен симптом

• гадење (nausea) - чест

• повраќање (vomitus)

• печење зад градната коска (pirosis)

• преживање (mericizam)

• аерофагија (aerophagio)

Воспаление на желудникот (gasteritis acuta et chronica)

Претставува акутно или хронично

воспаление на слузницата на желудникот

кое хистолошки покажува едем,

хиперемија и инфламаторен инфилтрат

од полиморфонуклеарни или моноцитни

леукоцити во слузницата или

подлабоките слоеви на желудачниот ѕид


Постојат повеќе класификации на гастритиси

според етиолошките фактори,времето на

траење на промените и хистолошките промени

Најсоодветна поделба е следнава:• акутни• хронични• грануломатозни• хипертрофични

Акутниот гастритис според етиологијата

се класира на:

• акутен поради инфекција со Helicobacter pylori

• акутен предизвикан од инфективни агенси (бактериски,вирусен)

• акутен ерозивен хеморагиски (лекови,стрес,алкохол,хемиски агенси)

Хроничен гастритис

Етиологијата не е докрај дефинирана,

постојат повеќе етиолошки ентитети и

класификации

• Тип А (автоимун)

• Тип Б

Клиничка слика-акутен гастритис

• акутна епигастрична болка која е константна со зрачење спрема двата ребрени лака,често и во грбот

• гадење, повраќање и прострација

• дијареален синдром и повраќање кај инфективна етиологија

• хематемеза и мелена кај ерозивен хеморагиски гастритис

Клиничка слика-хроничен гастритис

• гастрична болка поврзана со земање храна,таканаречена контактна болка

• гадење и повраќање-поретко

• чувство на подуеност и дискомфор

• цревни симптоми - гасови,подуеност,нередовни испразноци и чести цревни инфекции

Дијагноза

• физикален преглед - лесна палпабилна болка или осетливост во епигаструмот до класичен дефанс на стомачниот ѕид

• радиограм со бариумова каша-морфолошки промени на наборите

• гастроскопија – доминантна• фунционални стимулирачки тестови на HCL• биопсија• бактериолошки испитувања

Лекување

Терапијата на акутниот гастритис зависиод интензитетот на клиничката слика,загубата на течности и елктролити,покачена температура и од етиологијата• инфузиони течности• антибиотици• инхибитори на протонската пумпа• спазмолитици

Чир на желудникот и на дванаестпалечното црево (ulcus

ventriculi et duodeni)

Чирот на желудникот и дуоденумот

претставува ограничен дефект на

слузницата со должина над 5 mm и

длабочина која ги зафаќа мукозата и

субмукозата,придружен со воспалителна

реакција на дното и на рабовите на

дефектот


• генетска предиспозиција (луѓе со крвна група „0’’ имаат ризик од 37%)

• психосоматска болест - емотивни дразби – зголемена секреција на HCL

Агресивни фактори – дуоденална

улцерација:

• ацидопептичен фактор (слободна HCL ипепсинот)

• жолчни соли заради рефлукс на дуоденална содржина во желудникот кои имаат „детергенски ефект“ со што ја соголуваат слузницата

• Helicobacter pylori кој лачи ензим уреаза е клучен фактор во улцерогенезата

Дефанзивни (одбранбени) фактори:

• мукус (слуз)• интегрален покровен епител на слузницата• прокрвеност• бикарбонантна секреција• употреба на лекови • алкохол• пушење• стрес


Зависи од големината и локализацијата

на улцерацијата,инволвираноста на

серозата како и развојот на компликации• болка – основен ентитет и има три

карактеристики:периодицитет,ритмичност и хроничност. Врзана е со земање на храна кај вентрикуларниот чир,за разлика од дуоденалниот каде што со земањето на храна таа се намалува или смирува

Според карактерот болката може да

биде: тапа,остра,во вид на стегање,

вртење како сврдел. Ноќната болка

асоцира на дуоденален чир

• мачнина – не е специфичен знак

• повраќање - симптом на пилорните и кардијалните улкуси

Дијагноза

• анамнеза• физикален преглед• рендгенско испитување – морфолошко • фибероптична гастроскопија – златен

стандард• функционални испитувања за секреција

на HCL• тестови за докажување на Helicobacter

pylori

Лекување

• Општи принципи на живеење и диета (исхрана со мали и чести оброци,

храна без зачини,забрана на пушење)

• Медикаментозна терапија – круцијален момент во лекувањето со која се врши елиминација на агресивните фактори во улцерогенезата

1. антациди за неутрализација на HCL

2. блокатори на рецепторите на париеталната клетка чија стимулација доведува до секреција на HCL

3. инхибитори на протонска пумпа кои ја инхибираат секрецијата на HCL

4. лекови со цитопротективен ефект на слузницата

Хируршко лекување

• ваготомија

• ресекциони методи на оперативни интервенции

Компликации на улкусната болест

Акутни:

• крвавење

• перфорација

Хронични:

• пенетрација

• стеноза

• малигна алтерација

Тумори на желудникот

Бенигни:

• Полипи – полип претставува макроскопски,дескриптивен опис на локално,помало или поголемо издигнување на слузницата на желудникот

Малигни епителни неоплазми (carcinoma

ventriculi)

Carcinoma ventriculi

• Карциномот на желудникот претставува разрастување на малигнизираното ткиво на епителот на желудникот

• Започнува со мала фокална површна лезија,или мултифокално, но со време растењето оди во длабочина


Претканцерозни состојби:

• желудочен улкус

• пернициозна анемија

• ресециран желудник

• бенигни епителни тумори (аденоми)


Клиничката слика на карциномот еенигма,затоа што почетната фаза еасимптоматска• болката е доцен симптом,често

недефинирана,во епигастриум или грбот

• повраќање е доцен симптом кој се должи на стеноза на кардијата или пилорот

• губење на апетит

• одвратност спрема некои видови на храна

• дисфагија, прво на тврда храна,а потоа и на течна

• губење на телесната тежина – често прв знак за болеста

Дијагноза

• радиолошка дијагностика – најстар морфолошки метод со позитивни резултати кај 60-90% на напреднат Ca

• гастроскопија – супериорен и круцијален метод

• ехотомографски преглед – задебелување на ѕидот

• КТМ

Лекување

• хируршко - примарно

• хемотерапија по операцијата

• зрачна терапија

Тенко црево

Основна функција на тенкото црево е

завршување на варењето на храната,

апсорпција на хранливите супстанци и

регулирање на метаболизмот на водата и

електролитите

Симптоми и знаци на тенкоцревните заболувања

• абдоминална болка – најчест симптом

• икање (singultus) како резултат на контракција на дијафрагмата

• промени во апетитот и телесната тежина

• гасни симптоми – ждригање,

подуеност,исфрлање на гасови

• повраќање (emesis,vomitus)

• крварење

• пролив (diarrhoe)

Синдром на малапсорпција

Во поширока смисла се подразбира лошо

варење и лоша апсорпција на хранливите

супстанци во организмот, а во потесна

смисла само нивна лоша апсорпција


• органски и функционални пореметувања на органите за варење

• воспалителни заболувања на тенкото црево

• малигни процеси

• туберкулоза на цревата


Клиничката слика зависи од тоа која епричината за неговата појава,како и одтоа во кој дел на цревото е нарушенаапсорпцијата• стеатореја - водечки симптом,појава на

масни столици• подуеност• чести столици

Дијагноза

• со различни тестови се испитува апсорпцијата на хранливите супстанци

• рендгенолошка егзаминација на тенкото црево

• тенкоцревна биопсија

Лекување

• отстранување на етиолошкиот фактор

• парентерална примена на оние хранливи супстанци кои не се апсорбираат

Воспалителни цревни заболувања (colitis

ulcerohaemorrhagica – m crohn)

Под поимот воспалителни цревни

заболувања се подразбираат две

болести: хроничен улцерохеморагичен

колитис и Кронова болест


• генетски фактори

• надворешни фактори (бактерии,вируси,навики во исхраната)

• психолошки фактори

Colitis ulcerohaemorrhagica

Инфламаторните промени се

ограничуваат на мукозата и

субмукозата,а само при тешка

инфламација досегаат до серозата

• Микроскопски наод – основен наод се криптапсцеси (раскинати крипти,исполнет лумен со пурулентна содржина) со чие спојување настануваат улцерации

• Макроскопски наод - цревото ја губи нормалната васкуларна шара,слузницата е дифузно хиперемична,спонтано или на допир крвави

Цревни симптоми

• цревно ректално крвавење

• ургентност за дефекација

• водена дијареја

• фрекврентност на столиците (10-20 пати на ден)

• мал волумен на столиците

• тенезми (константна навала за дефекација

Дијагноза

• биохемиски анализи

• копролошки – за исклучување на инфективна причина

• ендоскопски и хистопатолошки

• двојноконтрастна иригографија

• ERCP (ендоскопска ретроградна холангиопанкреатографија)

M CROHN

• Воспалиталниот процес ги зафаќа сите слоеви на интестинумот од мукозата до серозата, со истовремена афекција на околниот мезентериум и околните лимфни јазли.

• Промените се од устата до анусот, со карактеристични лезии „на прескок“ (наизменично болно и навидум здраво ткиво

• Микроскопски наод: гранулом,изграден од епителоидни,гигантски клетки и лимфоцити, но без казеификација

• Макроскопски наод: зацрвенување на цревото и оток на околниот мезентериум и на лимфните жлезди,потоа се јавуваат афтозни лезии,улкуси. Со тек на времето настанува нодален изглед („турска калдрма“), а задебелувањето на ѕидот прави стенози

Цревни симптоми

• дијареја – меки или водени столици,без видливо крвавење,по јадење или ноќе

• абдоминална болка – грчеви во долниот десен квадрант,

постпрандијално

• температура – обично 38

• намалување на тежината

Компликации

• интестинална опструкција – честа

• фистули со околните органи

• формирање на апсцес

• малнутриција

• карцином

Дијагноза

• биохемиски тестови

• копролошки

• ендоскопски и хистопатолошко преглед

• двојноконтрастна иригографијс и контрасна снимка натенкото црево со бариумска каша

• ултразвук

• Кт или МР

Терапија

Хируршки третман

• стриктуропластика – најпрепорачана (надолжно сечење на местото на стенозата и потоа трансверзално шиење со што не се губи должината на цревото)

• ресекции на цревото

Болести на дебелото црево

Синдром на иритабилен колон (ИБС)• Се карактеризира со стомачни болки и

нарушување во фекалното празнење,дајареја или опстипација,или наизменично дијареја и опстипација

• Овие симптоми се јавуваат повремено,но може да бидат и константни и треба да се присутни најмалку 3 месеци пред да се постави дефинитивна дијагноза


Синдромот на иритабилен колон е

функционално нарушување, во чија

основа лежи нарушување на моторната

или сензорната функција на ГИТ

• психосоцијални фактори


Критериуми за ИБС• зачестени цревни движења при појава на

болка• појава на столици при појава на болка• намалување на абдоминалната болка по

дефекација• подување на мевот• испуштање на слуз преку ректум• чувство на некомплетно празнење по

дефекациаја

Дијагноза

• флексибилна сигмоидоскопија

• биопсија

• иригографија

• колоноскопија

Терапија

• надомест на фибер (пченични ’ртулци)

• антиспазмодици (против болка)

• антидијароици

• трициклични антидепресиви

• прокинетици

• бензодиазепински анксиолитици

Дивертикулоза

Дивертикул може да се дефинира какохернијација на целата дебелина нацревниот ѕид низ хернијалниот отвор(конгенитален дивертикул), додекастекнатиот најчесто претставувахернијација само на мукозата низмускулниот ѕид, главно на местото навлезот на нутритивните артерии


• треска

• болка во левиот долен абдоминален квадрант

• симптоми на перитонеална иритација и мускулна дразба (дефанс)

• акутна опстипација

• ректално крвавење

Дијагноза

• сигмоидоскопија• иригографија• колоноскопија хируршка ексцизија• Кт на абдомен

Терапија• парентерални раствори• антибиотици од широк спектар• хируршка ресекција

Црн дроб и билијарен систем

Црн дроб

• најголем внатрешен орган во човечкото тело 1500 g

Функции:

• метаболна – белковини,масти,јаглено хидрати,коагулациони фактори,

билирубин,алкохол,масни киселини

• синтетска – уреа,албумини,фактори на коагулација,комплемент C3 и C4,феритин, C-реактивен протеин

• екскреторна – жолчката,метаболити на лекови

• ендокрина – разлагање на хормоните и цитокините,

• имунолошка – Kupffer-ови (макрофаги),Б и Т лимфоцити

• регенераторна – овални клетки

Жолчно стебло и жолчно ќесе

• има изглед на вреќа и капацитет од 50 мл жолчка

• жолчен сок – дигестија и ресорпција на масти

Сиптоматологија на хепатобилијарните

заболувања

• абдоминална болка

• асцитетес

• жолтица

• стеатореја

Лабораториски иследувања

• тестови за холестаза (билирубин,алкална фосфатаза, GGT,

• тестови за некроза на хепатоцитот (AST,ALT)

• тестови за нарушена функција (албумини 35-40г/л, хематолошки,

инхибитори на коагулацијата)

Инструментални испитувања

• радиолошки

• ехотомографија

• КТ

• нуклеарен магнетен резонанс (MRI)

• ендоскопска ретроградна холангиопанкреатографија

• радионуклидни техники

Акутно воспаление на црниот дроб

се јавува во сите возрасти


• бактерии

• вируси

• протозои

• спирохети


• продромален стадиум – анорексија,генерална слабост, гадење,

• иктеричен стадиум – темна урина и белузлав измет, повеќе од 6 недели

• стадиум на рековалесценција 3-4 недели

ДијагнозаПокачени: • AST,ALT• билирубин во крвта• стеркобилин во мочка• серолошка детекција на Ig M

Терапија• нема специфична (лежење, доста течности

збогатени со витамини, лесна храна)

Црнодробна цироза

Се карактеризира со фиброза и

регенерација на црнодробниот паренхим

во правец на формирање на два типа на

нодулуси, и тоа микронодули (помали од

3 mm) и макронодули (поголеми од 3 mm)


• неизлечен акутен хепатитис

• хронична употреба на алкохол

• воспаление на жолчните патишта

• некои лекови (туберкулостатици)


Во клиничката слика се разликуваат два

стадиуми:

• компензирани (губење на апетит и тежина,надуеност после јадење, гадење, повраќање на утро)

• декомпензирани (иктерус, асцитес, портална хипертензија

• најтешка и најчеста компликација на порталната хипертензија е варикозитетното крвавење, кое може да се појави од проширените крвни садови на долниот дел на хранопроводот и од фундусот на желудникот

Дијагноза

Покачени:

• AST,ALT

• gama GT во серум

• езофагоскопија

• лапароскопија

Терапија

• нема специфична (лежење, доста течности збогатени со витамини, храна богата со протеини,забрана на алкохол)

Во стадиумот на декомпензација:

• диуретици

• антибиотици

• трансфузија на крв

Акутен панкреатитис

Акутниот панкреатитис се дефинира како

акутна состојба која типично се

презентира со горноабдоминална болка

асоцирана со покачени панкреатични

ензими во крвата и урината,предизвикана

од акутно воспаление на панкреасот


• болести од билијарен тракт

• алкохолизам

• инфекции

• медикаменти

• тумори

• хиперлипидемија


• горноабдоминална болка – силна,се развива брзо и драматично што симулира акутна хируршка состојба,перманента,перзистира со часови и денови

• епигастрична болна осетливост

• гадење и повраќање

• субфебрилност

Дијагноза

Покачени:

• серумска и уринарна амилаза

• серумска липаза

• умерена хипергликемија

• намалување на калциумот

• ехосонографија

• КТ

Лекување

• нулти диетален режим

• аналгетици

• интравенозно хидрирање

• антибиотици

Хроничен панкреатитис

Хроничниот панкреатитис се дефинира

како континуирана инфламаторна болест

на панкреасот која се карактеризира со

иреврзибилни морфолошки промени и

типично предизвикува болка и/или

перманентно намалување на функцијата


• хроничен етилен абузус 60-85%

• идиопатски 30%

Клиничка слика• епигастрична болка со појасно ширење

назад во грбот,континуирана и подолго од 24 часа,асоцирана со земање на алкохол

• малапсорпција на масти,белковини и јаглеродни хидрати

• стеатореја и азотореја (масни и смрдливи столици)

• панкреатичен дијабетес• невропатија

Дијагноза

• ултрасонографија

• КТ

• ендоскопска ретроградна холангио-панкреатографија – ERCP

• магнетно-резонантна холангио-панкреатографија – МRCP

Лекување

• третман на болката

• третман на малдигестијата

• третман на компликациите

Нехируршко лекување

• oпшти хигиенско-диететски мерки

• H2 блокери

Хируршки третман

gastroenterohepatologija

Documents