1 erovnuli saswavlo olimpiada g e o g r a f i a 2 0 1 0
1
erovnuli saswavlo olimpiada
g e o g r a f i a
2 0 1 0
2
S e s a v a l i
saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros iniciativiT, 2010
wels Catarda SemoqmedebiTi olimpiada sxvadasxva saganSi, maT Soris,
geografiaSi. olimpiadis mizani iyo gansakuTrebuli niWiT dajildoebuli
moswavleebis gamovlena, maTi waxaliseba da saswavlo procesis stimulireba.
moswavleebs moeTxovebodaT rogorc faqtobrivi codnis, aseve
geografiisaTvis damaxasiaTebeli unarebis gamovlena: rukis kiTxva,
geografiuli problemis analizi, aseve movlenebs Soris mizez-Sedegobrivi
kavSirebis dadgena, sakuTari azris gamoxatva, misi argumentirebulad
dasabuTeba da kritikuli azrovneba.
geografiaSi sam etapad Catarda erovnuli saswavlo olimpiada.
olimpiadis testebi sami asakobrivi jgufisTvis momzadda: IX, X da XI_XII
klasebi. mocemul krebulSi warmodgenilia geografiaSi erovnuli saswavlo
olimpiadis yvela asakobrivi jgufis I, II etapebis da finaluri turis
davalebebi (instruqciebiT) da maTi pasuxebi.
3
IX klasi
I etapi
I davaleba _ arCeviTboloiani kiTxva
instruqcia: TiToeul kiTxvaze mocemulia oTxi an xuTi savaraudo pasuxi. maTgan mxolod erTia swori. TiToeuli davaleba 1 quliT fasdeba.
1. (1) sad gadis kavkasiis CrdiloeT sazRvari.
1. mTavar wyalgamyof qedze 2. saqarTvelos, somxeTis da azerbaijanis sazRvarze TurqeTTan da
iranTan 3. yuma-maniCis Rrmulze 4. md. rionze, yvirilaze da mtkvarze 5. TaliSis mTebze
2. (1) mwvervalis formis gamo kavkasionis romel mwvervals uwodeben `orwveras~? 1. Sxara 2. uSba 3. janRa 4. TeTnuldi
3. (1) romel istoriul periods uwodeben `didi geografiuli aRmoCenebis epoqas~? 1. XI_XIII s.s. 2. XIII_XV s.s. 3. XV_XVII s.s. 4. XVII_XIX s.s.
4. (1) 2002 wlis 1 ianvars Tormetma evropulma saxelmwifom uari Tqva Tavis erovnul valutaze da miiRo axali valuta _ evro. romelma saxelmwifom ar miiRo
1. dania
valuta evro miuxedavad imisa, rom am periodSi evrokavSiris SemadgenlobaSi Sedioda?
2. fineTi 3. germania 4. safrangeTi 5. italia
5. (1) romeli saerTaSoriso organizacia Seiqmna 1949 wels dasavleTis qveynebis “komunisturi safrTxisgan” koleqtiuri Tavdacvis mizniT?
1. evrokavSiri 2. opeki 3. gaero 4. nato
6. (1) gaeros uSiSroebis sabWos mudmivi wevria: 1. espaneTi 2. CineTi 3. iaponia 4. Sveicaria
4
7. (1) romeli xelSekruleba daedo safuZvlad `evrokavSiris~ Seqmnas? 1. maastrixtis 2. varSavis 3. romis 4. Crdilo-atlantikuri
8. (1) romel zRvas uwodeben `orsarTulians~?
1. azovis 2. wiTels 3. xmelTaSuas 4. TeTrs 5. Savs
9. (1) transportis romeli saxeobaa yvelaze mosaxerxebeli mokle manZilze saSualo moculobis tvirTis gadasazidad?
1. saavtomobilo 2. sazRvao 3. sarkinigzo 4. sahaero
II davaleba _ Sesabamisobebis povna
instruqcia: daadgineT Sesabamisoba TiToeuli davalebis or svetSi mocemul informacias Soris. TiToeuli davaleba maqsimum 4 quliT fasdeba.
10. (4) msoflios cnobil qalaqebs SeusabameT maTi ZiriTadi funqciebi:
qalaqi ZiriTadi funqcia A. vaSingtoni 1. samxedro B. oqsfordi 2. administraciuli C. rio-de-Janeiro 3. savaWro D. stambuli 4. samrewvelo 5. turistuli 6. kulturul-saganmanaTleblo
11. (4) daadgineT Sesabamisoba msoflios regionebsa da maTSi Semaval saxelmwifoebs Soris:
regioni saxelmwifo A. skandinavia 1. estoneTi B. baltiispireTi 2. niderlandebi C. beniluqsi 3. irlandia D. balkaneTi 4. islandia 5. belorusi 6. makedonia
5
12. (4) daadgineT Sesabamisoba politikur subieqtebsa da maT dedaqalaqebs Soris:
dedaqalaqi politikuri subieqti A. nalCiki 1. azerbaijani B. vladikavkazi 2. daRestani C. grozno 3. inguSeTi D. maxaCyala 4. CeCneTi 5. CrdiloeT oseTi 6. yabardo-balyareTi
13. (4) daadgineT Sesabamisoba qveynebsa da valutas Soris:
qveyana valuta A. TurqeTi 1. rubli B. ruseTi 2. lari C. azerbaijani 3. lira D. somxeTi 4. manaTi 5. dinari 6. drami
14. (4) daadgineT Sesabamisoba geografiul obieqtebsa da maT aRmomCen mogzaurebs Soris:
geografiuli obieqti mogzauri A. keTili imedis koncxi 1. vasko da gama B. k. cecxlovani miwa 2. barTolomeo diaSi C. k. san-salvadori 3. qristefore kolumbi D. CanCqeri viqtoria 4. jeims kuki 5. fernando magelani 6. devid livingstoni
III davaleba _ mocemuli pirobis Tanaxmad dalageba
instruqcia: CamonaTvali daalageT konkretul kiTxvaSi moTxovnili pirobis mixedviT. davalebaSi mocemuli CamonaTvali unda dalagdes miTiTebuli principis (magaliTad, aRmosavleTidan dasavleTisken) Tanaxmad. TiToeuli davaleba maqsimum 3 quliT fasdeba.
15. (3) mdinare mtkvaris Senakadebis SesarTavebi daalageT aRmosavleTidan dasavleTis (mtkvris SesarTavidan saTavis) mimarTulebiT:
1. alazani 2. qsani 3. xrami 4. araqsi
6
16. (3) daalageT qveynebi ekonomikuri ganviTarebis donis mixedviT (maRalganviTarebulidan ganviTarebadisken):
1. indoeTi 2. saudis arabeTi 3. brazilia 4. avstralia
IV davaleba _ mravalwertilis Sevseba
instruqcia: davaleba Sedgeba mokle teqstisagan, romelSic samgan gvxvdeba gamotovebuli adgilebi (mravalwertiliT aRniSnuli). teqstSi gamotovebuli sityvebis, TariRebis, cifrebis an sxvaTa nacvlad CawereT swori pasuxebi. TiToeuli gamotovebuli adgili danomrilia (1, 2, 3). gamotovebuli adgilebi unda Seivsos swori pasuxebiT. teqsts boloSi erTvis savaraudo pasuxebis CamonaTvali, saidanac unda SeirCes swori varianti. davalebis maqsimaluri qulaa 3.
17. (3) savaraudo pasuxebidan SearCieT Sesabamisi da warmodgenil teqstSi CasviT
mravalwertilis nacvlad saTanado adgilebSi.
regioni bunebrivi niSniT, ekonomikuri, politikuri, socialur-kulturuli urTierTobebiT Sekruli garkveuli (1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . sivrcea. Sesabamisad, maxasiaTeblebis mixedviT regionebi sxvadasxvagvaria. teritoriuli regioni aris areali, romelic (2) . . . . . . . . . . . . . . . . niSnebiT xasiaTdeba: reliefi, klimati, landSafti da sxv. amgvari regionis sazRvrebi xSirad (3) . . . . . . . . . . . . . . . sazRvrebs emTxveva.
savaraudo pasuxebi:
bunebrivi, dadgenili, teritoria, akvatoria, fizikuri, politikuri
7
V davaleba _ rukaze Secdomis aRmoCena da misi gasworeba
instruqcia: davalebaSi mocemulia konturuli ruka, romelzec garkveuli informacia SecdomiTaa datanili. ipoveT rukaze daSvebuli Secdomebi da gamoasworeT isini. gaiTvaliswineT, rom Sefasdeba rogorc Tqvens mier napovni Secdoma, ise misi gamosworebuli varianti. davalebis maqsimaluri qulaa 6. 18. (6) gaasworeT evropis konturul rukaze daSvebuli 6 (eqvsi) Secdoma
19. (6) gamoasworeT saqarTvelos konturul rukaze daSvebuli 6 (eqvsi) Secdoma
8
qula
swori pasuxebi IX klasi I etapi
MAX 50
dvalebi
s #
1 3 1
1 2 2
1 3 3
1 1 4
1 4 5
1 2 6
1 1 7
1 5 8
1 1 9
4
1 2 3 4 5 6 A X B X C X D X
10
4
1 2 3 4 5 6 A X B X C X D X
11
4
1 2 3 4 5 6 A X B X C X D X
12
4
1 2 3 4 5 6 A X B X C X D X
13
9
qula
swori pasuxebi IX klasi I etapi
MAX 50
dvalebi
s #
4
1 2 3 4 5 6 A X B X C X D X
14
3
4, 1, 3, 2 – 3 qula
1, 3, 2, 4 _ 2 qula
2, 4, 1, 3 _ 2 qula
4, 1, 2, 3 _ 1 qula
1, 4, 3, 2 _ 1 qula
4, 3, 1, 2 _ 1 qula
2, 1, 3, 4 _ 1 qula
4, 2, 3, 1 _ 1 qula
3, 1, 4, 2 _ 1 qula
15
3
4, 2, 3, 1 – 3 qula
2, 3, 1, 4 _ 2 qula
1, 4, 2, 3 _ 2 qula
4, 2, 1, 3 _ 1 qula
2, 4, 3, 1 _ 1 qula
4, 3, 2, 1 _ 1 qula
1, 2, 3, 4 _ 1 qula
4, 1, 3, 2 _ 1 qula
3, 2, 4, 1 _ 1 qula
16
10
qula
swori pasuxebi IX klasi I etapi
MAX 50
dvalebi
s #
3
№ swori pasuxi
1 teritoriuli 2 fizikuri 3 bunebriv
17
6
SecdomiT aris datanili unda iyos datanili
wynari okeane atlantis okeane
k. irlandia k. islandia
md. mtkvari md. araqsi
k. korsika k. sardinia
botniis yure biskais yure
karpatebi alpebi
18
6
SecdomiT aris datanili unda iyos datanili
riwis tba paliastomis tba
jvris wyalsacavi Jinvalis wyalsacavi
arsianis qedi TrialeTis qedi
xaSuri gori
md. kodori md. enguri
zugdidi ozurgeTi
19
11
IX klasi II etapi
I davaleba _ Sesabamisobebis povna
instruqcia: daadgineT Sesabamisoba TiToeuli kiTxvis or svetSi mocemul informacias Soris. iToeuli davaleba maqsimum 4 quliT fasdeba.
1. (4) daadgineT Sesabamisoba saqarTvelos mdinareebsa da maT maxasiaTeblebs Soris:
mdinare A. rioni B. alazani C. enguri D. Woroxi mdinaris maxasiaTebeli
1. samxreT kavkasiis ugrZesi mdinare 2. saqarTveloSi yvelaze wyaluxvi mdinare 3. yvelaze didi energetikuli maragis mqone mdinare saqarTveloSi 4. mdinare, romelic ikvebeba mxolod myinvaris nadnobi wyliT 5. saqarTvelos farglebSi ugrZesi mdinare 6. mdinare yvelaze didi myari Camonadenis maCvenebliT
2. (4) daadgineT Sesabamisoba kavkasionis myinvarebsa da mdinaris auzebs Soris:
myinvarebi mdinareebi A. lexziri 1. mulxura B. tviberi 2. rioni C. gergeti 3. mestiaWala D. Tbilisa 4. Tergi 5. kodori 6. bzifi
3. (4) daadgineT Sesabamisoba mdinareebsa da istoriul-geografiul provinciebs Soris, romelSic isini gaedinebian:
mdinareebi istoriul-geografiuli provinciebi A. cxeniswyali 1. guria B. piriqiTa alazani 2. afxazeTi C. Tergi 3. TuSeTi D. natanebi 4. xevsureTi 5. leCxumi 6. xevi
12
II davaleba _ mocemuli pirobis Tanaxmad dalageba
instruqcia:
CamonaTvali daalageT konkretul kiTxvaSi moTxovnili pirobis mixedviT. davalebaSi mocemuli CamonaTvali unda dalagdes miTiTebuli principis (magaliTad, aRmosavleTidan dasavleTisken) Tanaxmad. TiToeuli davaleba maqsimum 2 quliT fasdeba. 4. (2) amoarCieT Savi zRvis auzis oTxi mdinare da daalageT maTi SesarTavebii dasavleTidan aRmosavleTis mimarTulebiT: 1. mtkvari 2. Woroxi 3. Tergi 4. yubani 5. bzifi 6. dunai 5. (2) amoarCieT samxreT kavkasiis oTxi qalaqi da daalageT isini samxreTidan CrdiloeTis mimarTulebiT: 1. ambrolauri 2. erevani 3. vladikavkazi 4. dmanisi 5. mozdoki 6. mestia 6. (2) warmosaxviT imogzaureT saqarTvelos samxedro gzaze, amoarCieT oTxi geografiuli obieqti, romelsac gzad gaivliT da daalageT CrdiloeTidan samxreTis mimarTulebiT: 1. Jinvalis wyalsacavi 2. goderZis uReltexili 3. md. xramis xeoba 4. gergetis mTa 5. md. Tergis xeoba 6. jvris uReltexili
13
III davaleba _ mravalwertilis Sevseba
instruqcia:
davaleba Sedgeba mokle teqstisagan, romelSic samgan gvxvdeba gamotovebuli adgilebi (mravalwertiliT aRniSnuli). teqstSi gamotovebuli sityvebis, TariRebis, cifrebis an sxvaTa nacvlad CawereT swori pasuxebi. TiToeuli gamotovebuli adgili danomrilia (1, 2, 3). gamotovebuli adgilebi unda Seivsos swori pasuxebiT. teqsts boloSi erTvis savaraudo pasuxebis CamonaTvali, saidanac unda SeirCes swori varianti. davalebis maqsimaluri qulaa 3.
7. (3) gamotovebuli adgilebis nacvlad CawereT swori pasuxebi
mosaxleobis sqesobriv-asakobriv Tanafardobas yvelaze naTlad gamosaxavs demografiuli (1) . . . . . . . . . . . .. igi warmoadgens grafiks, romlis vertikalur RerZze aRiniSneba (2). . . . . . . . ., xolo horizontalurze (3). . . . . . . . . .
savaraudo pasuxebi:
mosaxleobis raodenoba; asakobrivi jgufebi; mosaxleobis ganawileba; piramida; mosaxleobis aRweris wlebi; parabola; diagrama; mosaxleobis simWidrove; sqesobrivi jgufi.
14
IV davaleba _ rukaze Secdomis aRmoCena da misi gasworeba instruqcia:
davalebaSi mocemulia konturuli ruka, romelzec garkveuli informacia SecdomiTaa datanili. ipoveT rukaze daSvebuli Secdomebi da gamoasworeT isini. gaiTvaliswineT, rom Sefasdeba mxolod Tqvens mier napovni Secdoma mis gamosworebul variantTan erTad. davalebis maqsimaluri qulaa 2.
8. (2) ipoveT saqarTvelos konturul rukaze daSvebuli 2 (ori) Secdoma da gamoasworeT isini:
15
9. (2) ipoveT aziis konturul rukaze daSvebuli 2 (ori) Secdoma da gamoasworeT isini
16
V davaleba _ problemis analizi
instruqcia:
davalebaSi mocemulia teqsti, romelSic aRwerilia garkveuli geografiuli obieqti. teqsts Tan axlavs kiTxvebi. gaaanalizeT teqstSi dasmuli problematika da upasuxeT kiTxvebs. davalebis maqsimaluri qulaa 5.
10. (5) gaaanalizeT teqsti da upasuxeT dasmul SekiTxvebs:
kaSxali es aris dinebis Seferxebis mizniT aSenebuli qvis an betonis kedeli,
romlis aSenebis Sedegad iqmneba xelovnuri tba an rezervuari. rezervuarSi dagrovili wyali SesaZlebelia gamoyenebul iqnes energiis gamomuSavebis, sairigacio da sasmeli wylis miwodebis, wyaldidobebis marTvisaTvis da sxv.
msoflioSi 47 000-ze meti didi kaSxalia (maTi simaRle 15 m-ze metia). yvelaze didi kaSxlebi CineTSi, amerikis SeerTebul Statebsa da indoeTSia aSenebuli. maTgan udidesebis simaRle 250 m-s aRemateba, xolo maTi sigane zogjer ramodenime kilometrsac aRwevs. msgavsi sididis kaSxlebis asaSeneblad aT welze meti dro da miliardobiT dolaria saWiro.
10.1 (1) ra aris CineTSi, amerikis SeerTebul Statebsa da indoeTSi agebuli didi kaSxlebis ZiriTadi daniSnuleba? pasuxi daasabuTeT.
10.2 (1) kaSxlebi ar funqcionireben mudmivad, ZiriTadad razea damokidebuli maTi `sicocxlis xangrZlivoba~? argumentad moiyvane erTi bunebrivi faqtori.
10.3 (1) ratom SeiZleba gaizardos didi kaSxlebis maxloblad iseTi
daavadebebis ricxvi, rogoricaa malaria?
10.4 (2) ra SeiZleba gamoiwvios mTis mdinareebze agebulma didma kaSxlebma?
gansazRvre ori uaryofiT Sedegi.
qula
2Bswori pasuxebi IX klasi II etapi
3BMAX 30
davaleb
is #
4
1 2 3 4 5 6 A X B X C X D X
1
17
qula
swori pasuxebi IX klasi II etapi
MAX 30
davaleb
is #
4
1 2 3 4 5 6 A X B X C X D X
2
4
1 2 3 4 5 6 A X B X C X D X
3
2
geografiuli obieqtebis mxolod sworad SerCeva – 1 qula
6, 4, 5, 2 _ 2 qula
4
2
geografiuli obieqtebis mxolod sworad SerCeva – 1 qula
2, 4, 1, 6 _ 2 qula
5
2
geografiuli obieqtebis mxolod sworad SerCeva – 1 qula
5, 4 6, 1 _ 2 qula
6
3
№ swori pasuxi
1 piramida 2 asakobrivi jgufebi 3 mosaxleobis raodenoba
7
2
SecdomiT aris datanili unda iyos datanili
q. senaki q. zugdidi
q. samtredia q. quTaisi
q. lagodexi q. Telavi
• nebismieri ori Secdomis gasworebaze _ 2 qula
• mxolod erTi wyvilis gasworeba _ 1 qula
• mxolod Secdomis povna _ 0 qula
8
18
qula
swori pasuxebi IX klasi II etapi
MAX 30
davaleb
is #
2
SecdomiT aris datanili unda iyos datanili
apeninis n-k yirimis n-k
baikalis tba aralis tba
wiTeli zRva sparseTis yure
• nebismieri ori Secdomis gasworebaze _ 2 qula
• mxolod erTi wyvilis gasworeba _ 1 qula
• mxolod Secdomis povna _ 0 qula
9
1 mosaxleobis raodenobisa da didi qalaqebis swrafi zrdis gamo am qveynebSi kaSxlebi ZiriTadad sairigacio da sasmeli wylis miwodebisaTvis igeba.
10.1
1
• mdinareSi arsebuli natanis (naSalis) raodenobaze, rac meti natani masala
Camoaqvs mdinares, miT male moxdeba kaSxlis amovseba – 1 qula
• SesaZloa bunebrivi katastrofebis dros daingres (miwisZvra; vulkani?) – 1 qula
10.2
1 • malaria daavadebaa, romelic mwerebs gadaaqvT radgan wylis rezervuarebi warmoadgenen daavadebis gadamtani mwerebis adgilsamyofels (sacxovrebels)
10.3
2
• mikroklimatis Secvla (tenianobis momateba) _ 1 qula • mosaxleobis iZulebiTi migracia _ 1 qula • sasoflo savargulebis Semcireba _ 1 qula
• daavadebebis gavrcelebis meti albaToba _ 1 qula • miwisqveSa wylebis donis cvlileba _ 1 qula • bunebrivi katastrofebis, kerZod miwisZvrebis warmoqmnis meti riski _ 1
qula
• mdinaris myari Camonadenis Semcireba _ 1 qula
10.4
19
IX klasi
finaluri turi
I davaleba _ mravalwertilis Sevseba
instruqcia
davaleba Sedgeba mokle teqstisagan, romelSic oTxgan gvxvdeba gamotovebuli adgilebi (mravalwertiliT aRniSnuli). teqstSi gamotovebuli sityvebis da geografiuli obieqtebis nacvlad CawereT swori pasuxebi. TiToeuli gamotovebuli adgili danomrilia (1, 2, 3, 4). gamotovebuli adgilebi unda Seivsos swori pasuxebiT. teqsts boloSi erTvis savaraudo pasuxebis CamonaTvali, saidanac unda SeirCes swori varianti. davalebis maqsimaluri qulaa 4.
1. (4) Zv. w. II aTaswleulis bolos saqarTvelos teritoriaze Seiqmna qarTvelur (1) . . . .
. . . . . . . . pirveli politikuri gaerTianebebi _ diaoxi da kolxa. diaoxi ZiriTadad md. (2). .
. . . . . . . auzSi mdebareobda, xolo kolxa (3). . . . . . . . . . zRvis (4) . . . . . . . . sanapiroze vrceldeboda.
savaraudo pasuxebi:
klani, mtkvari, aRmosavleTi, tomi, rioni, azovis, Woroxi, kaspiis, samxreTi, Savi, dasavleTi, gvari.
20
II davaleba _ rukaze Secdomis aRmoCena da misi gasworeba
instruqcia
davalebaSi mocemulia konturuli ruka, romelzec garkveuli informacia SecdomiTaa datanili. ipoveT rukaze daSvebuli Secdomebi da gamoasworeT isini. pasuxebi CawereT cxrilSi. gaiTvaliswineT, rom Sefasdeba mxolod Tqven mier napovni Secdoma mis gamosworebul variantTan erTad. davalebis maqsimaluri qulaa 3. 2. (3) ipoveT saqarTvelos konturul rukaze daSvebuli 3 (sami) Secdoma da gamoasworeT isini:
21
3. (3) konturul rukaze moyvanilia sami cnobili mogzauris marSruti. ipoveT da gaasworeT 3 (sami) Secdoma vasko da gamas mogzaurobis marSrutze.
22
III davaleba _ teqstSi Secdomis povna da gamosworeba
instruqcia
davalebaSi mocemulia teqsti, romelSic zogierTi termini, debuleba an movlena arazustad aris aRwerili. gaaanalizeT teqstSi dasmuli problematika da gamoasworeT yvela Secdoma. davalebis maqsimaluri qulaa 5. 4. (5) gaaanalizeT teqsti da gamoasworeT daSvebuli 5 (xuTi) Secdoma:
demografiuli politika RonisZiebaTa sistemaa, mimarTuli saxelmwifos mier
demografiul procesebze sasurveli zemoqmedebis misaRwevad. demografiuli politikis ganxorcielebisas saxelmwifo zemoqmedebas axdens qveyanaSi arsebul Sobadobaze, Tumca igi exeba saqorwino saojaxo urTierTobebsac da mosaxleobis ekonomikur mdgomareobas. ganviTarebuli qveynebis umetesobaSi SeSfoTebas iwvevs Sobadobis dabali done da Tu ase gagrZelda, mosalodnelia mosaxleobis ricxovnobis zrdis SeCereba, xolo Semdgom Sewyveta. aRniSnulis sapirispirod mosaxleobis swrafi zrda ganviTarebad qveynebSi rig socialur-ekonomikur problemebs qmnis. aqedan gamomdinare, qveynis am ori jgufis demografiul politikas gansxvavebuli miznebi aqvs. Sobadobis mastimulirebel an Semaferxebel RonisZiebad ekonomikuri saSualebebi iTvleba, rogoricaa materialuri daxmareba, romelic yovel momdevno bavSvis dabadebaze meti raodenobiT eZleva ojaxs, an piriqiT, yovel momdevno bavSvze damatebiTi gadasaxadia dawesebuli.
XX saukuneSi safrangeTSi Sobadoba ukiduresad Semcirda. amitom qveyanam ganaxorciela Semaferxebeli politika, rac gamoixateboda finansur daxmarebaSi, rogorc bavSvis dabadebamde, aseve misi dabadebis Semdegac. daxmareba meore da mesame bavSvze 2,25-jer meti iyo _ vidre pirvelze da gaicemoda bavSvis 16 wlis asakis Sesrulebamde. xolo Tu swavlas gaagrZelebda, 25 wlamde. safrangeTSi did materialur daxmarebas uwevdnen axalgazrda ojaxebsac. 26 wlamde asakis col-qmars 4 wliT 10800 frankis odenobis uprocento sesxi eZleoda.
CineTis mosaxleoba martivi aRwarmoebis Sedegad, 554,7 milionidan 1123,8 milionamde gaizarda. xolo misma xvedriTma wilma dedamiwis mosaxleobaSi 22% Seadgina. ramac ganapiroba CineTis mosaxleobis raodenobis zrdis mastimulirebeli politikis gatareba. aRniSnuli miznis misaRwevad, Seiqmna Sobadobis dagegmvis saxelmwifo komiteti. misi muSaoba miT ufro efeqturia rac ufro meti ojaxi moawers xels erTSvilianobis kontraqtze. aseT ojaxebs eZleva yvelanairi daxmarebebi, premiebi, maRali pensiebi, maTTvis advilia binis miReba, xolo soflad, miwis nakveTi da a.S. sxva SemTxvevaSi, progresulad Zlierdeba `dasja~. aseTi ojaxebi ar iRebdnen sasursaTo baraTebs, xelfasidan ki ixdidnen 10,0%-ian gadasaxads. Sesabamisad, saxelmwifoSi pirovnebis Tavisuflebasa da demografiuli politikis humanurobaze laparakic zedmetia.
23
IV davaleba _ problemis analizi
instruqcia
davalebaSi mocemulia cxrili, romelSic aRwerilia garkveuli meurneobis dargi. teqsts Tan axlavs kiTxvebi. gaaanalizeT teqstSi dasmuli problematika da upasuxeT kiTxvebs. davalebis maqsimaluri qulaa 5.
5. (5) gaaanalizeT cxrili da upasuxeT dasmul SekiTxvebs:
soflis meurneobis zogadi daxasiaTeba A qveyana B qveyana
qveynis mTliani farTobi (aTasi kv. km.) 123,7 80,3 sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis saerTo farTobi qveynis mTlian teritoriaze (%-Si). 47,21 50,07 saxnav-saTesi miwebis farTobi sasoflo-sameurneo savargulebis mTlian farTobze (%-Si). 10,37 62,91 kulturaTa saxeobebis wili saxnav-saTesi miwebis farTobze (%-Si)
marcvleuli kulturebi 38,17 40,09 Saqris Warxali 0,00 0,49 mzesumzira 0,13 0,00 kartofili 12,37 11,15 bostneuli 22,45 2,06 sakvebi kulturebi mecxoveleobisTvis 26,88 46,22
5.1 (1) romel qveyanaSi ukavia sasoflo-sameurneo savargulebs ufro meti farTobi? 5.2 (2) daasaxeleT A da B qveynebis wamyvani teqnikuri kulturebi.
5.3 (2) ras asaxavs qvemoT mocemuli dausrulebeli wriuli diagrama? daasruleT
igi (miawereT saTauri da SeavseT legenda).
24
V davaleba _ topografiuli niSnebi
instruqcia
davalebaSi mocemulia teqsti, romelSic garkveuli informacia topografiuli niSnebis saxiT aris daSifruli. guldasmiT waikiTxeT teqsti da aRadgineT daSifruli adgilebi. davalebis maqsimaluri qulaa 5.
6. (5) waikiTxeT daSifruli teqsti da daSifruli obieqtebis nacvlad cxrilSi
CawereT Sesabamisi sityvebi:
qula
swori pasuxebi IX klasi finaluri turi
MAX 25
davaleb
is #
4
№ swori pasuxi
1 tomTa 2 Woroxis 3 Savi 4 aRmosavleT
1
3
SecdomiT aris datanili unda iyos datanili
md. fsou md. bzifi
xarulis qd. gudamayris qd.
xanCalis tba tabawyuris tba
2
25
qula
swori pasuxebi IX klasi finaluri turi
MAX 25
davaleb
is #
3
SecdomiT aris datanili unda iyos datanili
seiSelis k-ebi. kanaris k-ebi.
bab-el-mandebis srute mozambikis srute
indoCineTis n-k. indostanis n-k.
3
5
SecdomiT aris mocemuli unda iyos
ekonomikur mdgomareobas migraciasac
Sewyveta depopulacia
Semaferxebeli mastimulirebeli
martivi aRwarmoebis demografiuli afeTqebis
mastimulirebebi Semaferxebeli
4
1 sasoflo-sameurneo savargulebs ufro meti farTobi uWiravT A qveyanaSi.
5.1
2
• A qveyanaSi- mzesumzira _ 1 qula
• B qveyanaSi- Saris Warxali _ 1 qula 5.2
26
qula
swori pasuxebi IX klasi finaluri turi
MAX 25
davaleb
is #
2
• es diagrama asaxavs A qveynis sasoflo-sameurneo kulturaTa procentul
ganawilebas saxnav-saTesi miwebis farTobze _ 1 qula • wriul diagramaze saTauris miwera da legendis Sevseba _ 1 qula
5.3
5
# topografiuli niSnis nacvlad unda
iyos
1 rkinigzis sadguridan
2 Sereul tyeze
3 gauvali Waobis
4 mdinaremde
5 xexilis baRs
6
27
X klasi
I etapi
I davaleba _ arCeviTboloiani kiTxva
instruqcia:
TiToeul kiTxvaze mocemulia oTxi an xuTi savaraudo pasuxi. maTgan mxolod erTia swori. TiToeuli davaleba 1 quliT fasdeba.
1. (1) CamoTvlilTagan romelia saqarTveloSi Seqmnili pirveli nakrZali?
1. borjomis 2. kolxeTis 3. lagodexis 4. vaSlovanis 5. biWvinTa-miuseris
2. (1) CamoTvlilTagan romelia transsasazRvro mdinare?
1. cxeniswyali 2. yvirila 3. rioni 4. aWariswyali 5. Tergi
3. (1) reliefis romeli tipi ar aris
dakavSirebuli egzogenur ZalebTan?
1. vulkanuri 2. eroziuli 3. myinvaruli 4. karstuli
4. (1) romeli saerTaSoriso organizaciis wevria saqarTvelo?
1. evrokavSiris 2. evropis sabWos 3. natos 4. opekis
5. (1) CamoTvlilTagan, romeli faqtoriT iyo gamowveuli 1997 wels svaneTidan mosaxleobis masiuri migracia qvemo qarTlSi?
1. ekonomikuri 2. politikuri 3. religiuri 4. ekologiuri
28
6. (1) saqarTvelos romel kuTxeebs Soris gadis sazRvari md. cxeniswyalze?
1. svaneTsa da raWas 2. samegrelosa da imereTs 3. guriasa da imereTs 4. samegrelosa da afxazeTs
7. (1) romel mxareSia ZiriTadad Tavmoyrili saqarTveloSi mcxovrebi azerbaijanuli mosaxleobis udidesi nawili?
1. aWaraSi 2. qvemo qarTlSi 3. javaxeTSi 4. samegreloSi 5. samcxeSi
8. (1) wriul diagramaze saqarTvelos miwis fondis ganawilebaa mocemuli. romeli laTinuri aso aRniSnavs saqarTvelos tyis fondis procentul wils?
1. A; 2. B; 3. C; 4. D
9. (1) 2002 wlis aRweriT saqarTveloSi mosaxleobis absoluturi ricxovneba iyo 4,6 mln. mcxovrebi. bunebrivi matebis koeficienti ki 0.01. rogor Seicvala saqarTvelos mosaxleobis absoluturi ricxovneba bunebrivi moZraobis gavleniT wlis bolosaTvis?
1. moimata 46 mcxovrebiT 2. moimata 4 600 mcxovrebiT 3. Semcirda 460 mcxovrebiT 4. Semcirda 4 600 mcxovrebiT
29
II davaleba _ Sesabamisobebis povna
instruqcia:
daadgineT Sesabamisoba TiToeuli kiTxvis or svetSi mocemul informacias Soris. TiToeuli davaleba maqsimum 4 quliT fasdeba.
10. (4) daadgineT Sesabamisoba qalaqebsa da mxareebs Soris:
qalaqi mxare A. lanCxuTi 1. imereTi B. xaSuri 2. samegrelo-zemo svaneTi C. oCamCire 3. samcxe-javaxeTi D. ninowminda 4. Sida qarTli
5. afxazeTi 6. guria
11. (4) saqarTvelos klimatur polusebs SeusabameT maTi mdebareobis Sesatyvisi geografiuli adgili:
klimaturi polusi geografiuli adgili
A. naleqebis 1. q. soxumi B. simSralis 2. eldaris veli C. sicxis 3. m. mtirala D. sicivis 4. m. myinvarwveris meteo-sadg.
5. sadg. laTa 6. sadg. karwaxi
12. (4) daadgineT Sesabamisoba wyalsacavebsa da mdinareebs Soris:
wyalsacavi mdinare A. Jinvalis 1. xrami B. jvris 2. rioni C. sionis 3. kodori D. walkis 4. enguri
5. iori 6. aragvi
13. (4) daadgineT Sesabamisoba istoriul-geografiul provinciebsa da administraciul raionebs Soris:
istoriul-geografiuli administraciuli provincia raioni
A. fSavi 1. kaxeTi B. TuSeTi 2. mcxeTa-mTianeTi C. svaneTi 3. samcxe-javaxeTi D. Tori 4. samegrelo-zemo svaneTi
5. qvemo qarTli 6. imereTi
30
14. (4) daadgineT Sesabamisoba mwvervalebsa da qedebs Soris:
mwvervali qedi A. myinvarwveri 1. gomboris B. mefiswyaro 2. kavkasionis mTavari wyalgamyofi C. Sxara 3. TrialeTis D. civi 4. gverdiTi
5. lixis 6. aWara-imereTis (mesxeTis)
III davaleba _ mocemuli pirobis Tanaxmad dalageba
instruqcia:
CamonaTvali daalageT konkretul kiTxvaSi moTxovnili pirobis mixedviT. davalebaSi mocemuli CamonaTvali unda dalagdes miTiTebuli principis (magaliTad, aRmosavleTidan dasavleTisken) Tanaxmad. TiToeuli davaleba maqsimum 3 quliT fasdeba.
15. (3) daalageT saqarTvelos teritoriul-administraciuli erTeulebi farTobis zrdis mixedviT (umciresidan udidesisken).
1. samegrelo-zemo svaneTi 2. raWa-leCxumi da qvemo svaneTi 3. samcxe-javaxeTi 4. mcxeTa-mTianeTi
16. (3) daalageT qveynebi saqarTvelosTan sazRvris zrdis mixedviT (umciresi sazRvris mqone qveynidan ugrZesi sazRvris mqonemde).
1. ruseTi 2. somxeTi 3. TurqeTi 4. azerbaijani
31
IV davaleba _ mravalwertilis Sevseba
instruqcia:
davaleba Sedgeba mokle teqstisagan, romelSic samgan gvxvdeba gamotovebuli adgilebi (mravalwertiliT aRniSnuli). teqstSi gamotovebuli sityvebis, TariRebis, cifrebis an sxvaTa nacvlad CawereT swori pasuxebi. TiToeuli gamotovebuli adgili danomrilia (1, 2, 3). gamotovebuli adgilebi unda Seivsos swori pasuxebiT. teqsts boloSi erTvis savaraudo pasuxebis CamonaTvali, saidanac unda SeirCes swori varianti. davalebis maqsimaluri qulaa 3.
17. (3) savaraudo pasuxebidan SearCieT Sesabamisi da warmodgenil teqstSi CasviT mravalwertilis nacvlad saTanado adgilebSi.
mtkvari samxreT kavkasiis udidesi mdinarea, Tumca saqarTvelos farglebSi sigrZis mixedviT Camouvardeba (1) . . . . . . . . . . , wylis xarjiT (2) . . . . . . . ., energetikuli maragiT (3) . . . . . . . . . . . . . .
savaraudo pasuxebi:
Woroxi, rioni, enguri, alazani, aWariswyali, xrami
32
V davaleba _ rukaze Secdomis aRmoCena da misi gasworeba instruqcia:
davalebaSi mocemulia konturuli ruka, romelzec garkveuli informacia SecdomiTaa datanili. ipoveT rukaze daSvebuli Secdomebi da gamoasworeT isini. gaiTvaliswineT, rom Sefasdeba rogorc Tqven mier napovni Secdoma, ise misi gamosworebuli varianti. davalebis maqsimaluri qulaa 6.
18. (6) gamoaswore xmelTaSuazRvispireTis konturul rukaze daSvebili 6 (eqvsi)
Secdoma:
19. (6) gamoaswore saqarTvelos konturul rukaze daSvebili 6 (eqvsi) Secdoma:
33
qula
swori pasuxebi X klasi I etapi
MAX 50
davalebi
s #
1 3 1
1 5 2
1 1 3
1 2 4
1 4 5
1 2 6
1 2 7
1 3 8
1 1 9
4
1 2 3 4 5 6 A X B X C X D X
10
4
1 2 3 4 5 6 A X B X C X D X
11
4
1 2 3 4 5 6 A X B X C X D X
12
4
1 2 3 4 5 6 A X B X C X D X
13
34
qula
swori pasuxebi X klasi I etapi
MAX 50
davalebi
s #
4
1 2 3 4 5 6 A X B X C X D X
14
3
2, 3, 4, 1 – 3 qula
1, 2, 3, 4 _ 2 qula
3, 4, 1, 2_ 2 qula
2, 3, 1, 4 _ 1 qula
3, 2, 4, 1 _ 1 qula
1, 3, 4, 2 _ 1 qula
2, 4, 3, 1 _ 1 qula
2, 1, 4, 3 _ 1 qula
4, 3, 2, 1 _ 1 qula
15
3
2, 3, 4, 1 – 3 qula
1, 2, 3, 4 _ 2 qula
3, 4, 1, 2_ 2 qula
2, 3, 1, 4 _ 1 qula
3, 2, 4, 1 _ 1 qula
1, 3, 4, 2 _ 1 qula
2, 4, 3, 1 _ 1 qula
2, 1, 4, 3 _ 1 qula
4, 3, 2, 1 _ 1 qula
16
35
qula
swori pasuxebi X klasi I etapi
MAX 50
davalebi
s #
3
№ swori pasuxi
1 alazans 2 rions 3 engurs
17
6
SecdomiT aris datanili unda iyos dat nili
apeninis n-k pireneis n-k
k. korsika k. sardinia
egeosis zRva ioniis zRva
q. neapoli q. venecia
bosforis srute dardanelis srute
md. dnepri md. dunai
18
6
SecdomiT aris datanili unda iyos datanili
Saoris wysc. tyibulis wysc.
md. Woroxi md. aWariswyali
axalqalaqi axalcixe
oni cxinvali
kaxeTis qd. qarTlis qd.
paliastomis tba tba faravani
19
36
X klasi
II etapi
I davaleba _ Sesabamisobebis povna
instruqcia:
daadgineT Sesabamisoba TiToeuli kiTxvis or svetSi mocemul informacias Soris. TiToeuli davaleba maqsimum 4 quliT fasdeba. 1. (4) geografiul terminebs SeusabameT Sesatyvisi ganmartebebi:
geografiuli termini A. demografia B. aRwera C. devnili D. migracia
ganmarteba 1. masobrivi, drois gansazRvrul monakveTSi specialurad organizebuli
statistikuri gamokvleva mosaxleobis Sesaxeb. 2. mosaxleobis gadasvla erTi teritoriidan meoreze sacxovreblis droebiT an
samudamod gamocvlis mizniT. 3. adamiani, romelic devnis gamo iZulebulia datovos qveyana. 4. adamiani, romelic devnis gamo iZulebulia datovis sacxovrebeli adgili
qveynidan gausvlelad 5. berZnuli sityvaa da niSnavs xalxis aRweras. aRniSnuli termini pirvelad
gamoiyena frangma mecnierma aSil giiarma 1855w. 6. mosaxleobis raodenobis cvlileba drois garkveul monakveTSi.
2. (4) moZebneT Sesabamisoba Sesaswavl obieqtebsa da geografiul disciplinebs Soris: obieqtebi geografiuli disciplinebi
A. dedamiwis reliefi 1. hidrologia B. soflis meurneobis geografia 2. meteorologia C. zedapiruli wylebi 3. geomorfologia D. rukebis Sedgena 4. socialuri geografia 5. ekonomikuri geografia 6. kartografia
3. (4) bunebriv zonebs SeusatyviseT is cxovelebi, romlebic iq binadroben:
bunebrivi zonebi cxovelebi A. antarqtikuli udabnoebi 1. afTari B. tundra 2. mustangi C. jungli 3. pingvini D. savana 4. TeTri daTvi 5. gorila 6. grizli
37
II davaleba _ mocemuli pirobis Tanaxmad dalageba
instruqcia:
CamonaTvali daalageT konkretul kiTxvaSi moTxovnili pirobis mixedviT. davalebaSi mocemuli CamonaTvali unda dalagdes miTiTebuli principis (magaliTad, aRmosavleTidan dasavleTisken) Tanaxmad. TiToeuli davaleba maqsimum 2 quliT fasdeba. 4. (2) amoarCieT samxreT naxevarsferoSi mdebare qveynebi da daalageT isini CrdiloeTidan samxreTis mimarTulebiT: 1. Sri-lanka 2. avstralia 3. kviprosi 4. ekvadori 5. papua-axali gvinea 6. axali zelandia 5. (2) amoarCieT aRmosavleT naxevarsferoSi mdebare qalaqebi da daalageT isini dasavleTidan aRmosavleTis mimarTulebiT: 1. tokio 2. buenos airesi 3. kalkuta 4. odesa 5. lisaboni 6. aTeni 6. (2) amoarCieT evraziis mTiani sistemebi da daalageT isini zRvis donidan absoluturi simaRlis zrdis mixedviT (udablesidan umaRlesisken): 1. kldovani mTebi 2. karpatebi 3. himalaebi 4. pamiri 5. drakonis mTebi 6. kavkasioni
38
III davaleba _ mravalwertilis Sevseba
instruqcia:
davaleba Sedgeba mokle teqstisagan, romelSic samgan gvxvdeba gamotovebuli adgilebi (mravalwertiliT aRniSnuli). teqstSi gamotovebuli sityvebis, TariRebis, cifrebis an sxvaTa nacvlad CawereT swori pasuxebi. TiToeuli gamotovebuli adgili danomrilia (1, 2, 3). gamotovebuli adgilebi unda Seivsos swori pasuxebiT. teqsts boloSi erTvis savaraudo pasuxebis CamonaTvali, saidanac unda SeirCes swori varianti. davalebis maqsimaluri qulaa 3.
7. (3) gamotovebuli adgilebis nacvlad CawereT swori pasuxebi: saqarTveloSi naleqebis minimaluri raodenoba (400 mm-ze naklebi)
aRricxulia (1). . . . . . . ., romelic mdebareobs saqarTvelos ukidures (2). . . . . . . . . . . nawilSi, (3) . . . . . . . . . sazRvarTan.
savaraudo pasuxebi: samxreT-dasavleT; TurqeTi; eldaris veli; axalqalaqis plato; azerbaijani; Crdilo-aRmosavleTi; ruseTi; TianeTis qvabuli; samxreT-aRmosavleTi;
39
IV davaleba _ rukaze Secdomis aRmoCena da misi gasworeba instruqcia:
davalebaSi mocemulia konturuli ruka, romelzec garkveuli informacia SecdomiTaa datanili. ipoveT rukaze daSvebuli Secdomebi da gamoasworeT isini. gaxsovdeT, rom Sefasdeba mxolod Tqvens mier napovni Secdoma mis gamosworebul variantTan erTad. davalebis maqsimaluri qulaa 2.
8. (2) ipoveT saqarTvelos konturul rukaze daSvebuli 2 (ori) Secdoma da gamoasworeT isini
40
9. (2) ipoveT CrdiloeT amerikis konturul rukaze daSvebuli 2 (ori) Secdoma da gamoasworeT isini
41
V davaleba _ problemis analizi
instruqcia:
davalebaSi mocemulia teqsti, romelSic aRwerilia garkveuli geografiuli movlena. teqsts Tan axlavs kiTxvebi. gaaanalizeT teqstSi dasmuli problematika da upasuxeT kiTxvebs. davalebis maqsimaluri qulaa 5.
10. (5) gaecaniT qvemoT moyvanil teqsts da upasuxeT SekiTxvebs
im stiqiuri movlenebidan, romlebic mTiani regionebisTvisaa damaxasiaTebeli, aRsaniSnavia zvavi.
zvavi es aris Tovlis didi masis swrafi gadaadgileba ferdobis daxris mimarTulebiT. zvavis warmoqmnis umTavresi faqtorebia Tovlis safaris simaRle da ferdobis daxriloba. yvelaze xSirad zvavebi warmoiqmneba 30-450-is mqone ferdobebze.
10.1 (2) ramdenad zvavsaSiSad iTvleba 650-iani daxrilobis ferdobi? pasuxi daasabuTeT. 10.2 (1) romelma anTropogenulma faqtorma SeiZleba Seuwyos xeli zvavis warmoqmnas? 10.3 (1) sxva stiqiur movlenebTan SedarebiT, ratom aris zvavi yvelaze naklebi zaralis momtani meurneobisTvis? 10.4 (1) zogadad, saSualo da dabal mTebSi, maRal mTebTan SedarebiT, zvavsaSiSroeba naklebia, magram saqarTveloSi saSualomTian teritoriaze zvavebisagan miyenebuli materialuri zarali bevrad didia, vidre maRalmTian teritoriaze. ratom?
qula
swori pasuxebi X klasi II etapi
MAX 30
davaleb
is #
4
1 2 3 4 5 6 A X B X C X D X
1
4
1 2 3 4 5 6 A X B X C X D X
2
42
qula
swori pasuxebi X klasi II etapi
MAX 30
davaleb
is #
4
1 2 3 4 5 6 A X B X C X D X
3
2
geografiuli obieqtebis mxolod sworad SerCeva – 1 qula
4, 5, 2, 6 _ 2 qula
4
2
geografiuli obieqtebis mxolod sworad SerCeva – 1 qula
6, 4, 3, 1 _ 2 qula
5
2
geografiuli obieqtebis mxolod sworad SerCeva – 1 qula
2, 6, 4, 3 _ 2 qula
6
3
№ swori pasuxi
1 eldaris velze 2 samxreT-aRmosavleTi 3 azerbaijani
7
2
SecdomiT aris datanili unda iyos datanili
bazaleTis tba paliastomis tba
md. Woroxi md. aWariswyali
gomboris qd. gudamayris qd.
• nebismieri ori Secdomis gasworebaze _ 2 qula
• mxolod erTi wyvilis gasworeba _ 1 qula
• mxolod Secdomis povna _ 0 qula
8
43
qula
swori pasuxebi X klasi II etapi
MAX 30
davaleb
is #
2
SecdomiT aris datanili unda iyos datanili
k. iamaika k. bafinis miwa
ontarios tba miCiganis tba
gvineis yure meqsikis yure
• nebismieri ori Secdomis gasworebaze _ 2 qula
• mxolod erTi wyvilis gasworeba _ 1 qula
• mxolod Secdomis povna _ 0 qula
9
2
• ar aris zvavsaSiSi _ 1 qula
• radgan didi daxrilobis gamo aseT ferdobebze Tovlis safari mcirea (arasakmarisia) _ 1 qula
10.1
1 tyeebis gaCexvam
10.2
1 radgan zvavebis udidesi nawili adamianis mier naklebad aTvisebul maRalmTian regionebSi xdeba
10.3
1 saqarTveloSi saSualomTiani regionebi intensiurad aris aTvisebuli
10.4
44
X klasi
finaluri turi
I davaleba _ mravalwertilis Sevseba
instruqcia
davaleba Sedgeba mokle teqstisagan, romelSic oTxgan gvxvdeba gamotovebuli adgilebi (mravalwertiliT aRniSnuli). teqstSi gamotovebuli sityvebis an geografiuli obieqtebis nacvlad CawereT swori pasuxebi. TiToeuli gamotovebuli adgili danomrilia (1, 2, 3, 4). gamotovebuli adgilebi unda Seivsos swori pasuxebiT. teqsts boloSi erTvis savaraudo pasuxebis CamonaTvali, saidanac unda SeirCes swori varianti. davalebis maqsimaluri qulaa 4.
1. (4) msoflioSi garemosdacviT problemebs Soris Zalze mwvaved dgas (1) . . . . . . . .
. . . . swrafad Semcirebis sakiTxi. aRniSnul problemaze gansakuTrebiT uaryofiTad moqmedebs (2). . . . . . . . . masiuri gaCexva. bunebis dacvis saerTaSoriso kavSiri regularulad gamoscems (3). . . . . . . . . . , romelSic moyvanilia im cxovelTa da mcenareTa nusxa da mokle daxasiaTeba, romlebic gadaSenebis piras imyofebian. garda amisa, msoflios yvela qveyanaSi iqmneba (4) . . . . . . . ., romlebic bunebis mravalferovnebis SenarCunebas, Seswavlas da rekreaciuli miznebiT gamoyenebas isaxavs miznad.
savaraudo pasuxebi:
geomravalferovneba, taiga, ‘’wiTeli wigni‘’, erovnuli muzeumi, biomravalferovneba, Sereuli tyeebi, ‘’mwvane wigni’’, nakrZali, zoomravalferovneba, tropikuli tyeebi, ‘’TeTri wigni’’, daculi teritoria.
45
II davaleba _ rukaze Secdomis aRmoCena da misi gasworeba instruqcia
davalebaSi mocemulia konturuli ruka, romelzec garkveuli informacia SecdomiTaa datanili. ipoveT rukaze daSvebuli Secdomebi da gamoasworeT isini. gaiTvaliswineT, rom Sefasdeba mxolod Tqvens mier napovni Secdoma mis gamosworebul variantTan erTad. davalebis maqsimaluri qulaa 3.
2. (3) ipoveT saqarTvelos konturul rukaze daSvebuli 3 (sami) Secdoma da gamoasworeT isini:
46
3. (3) konturul rukaze moyvanilia sami cnobili mogzauris marSruti. ipoveT da gaasworeT 3 (sami) Secdoma marko polos mogzaurobis marSrutze.
47
III davaleba _ teqstSi Secdomis povna da gamosworeba
instruqcia
davalebaSi mocemulia teqsti, romelSic zogierTi termini, debuleba an movlena arazustad aris aRwerili. gaaanalizeT teqstSi dasmuli problematika da gamoasworeT yvela Secdoma. davalebis maqsimaluri qulaa 5. 7. (5) gaaanalizeT teqsti da gamoasworeT daSvebuli Secdomebi:
msoflios sxvadasxva adgilas vxvdebiT iseT movlenebs, rodesac miwis wiaRidan
drogamoSvebiT amoCqefs cxeli wyaroebis Sadrevnebi, romelsac wylis vulkans uwodeben. misi wyali Cveulebrivad mineralizebulia, xolo temperatura zedapirze amosvlisas 1000C-s aRwevs, sirRmeSi ki mxolod 1250C-ia. obieqti garegnulad tbas waagavs, misi konusis SigniT moTavsebulia Rrmuli, romelic auzs warmoadgens da mudam savsea wyliT. amofrqvevis win auzSi wyali TuxTuxsa da duRils iwyebs, Semdeg xdeba afeTqeba da Sadrevnis warmoqmna, rasac vulkanuri ferfli mosdevs. mas moyveba axali Sadrevnebi da orTqlis nakadebi. yvelaferi es ramdenime saaTs an dRes grZeldeba da Semdeg Sadrevani ise swrafad qreba, TiTqos miwaSi Cavardao. amofrqvevis Semdeg auzi erTxans carielia, magram maleve ivseba. yvelaferi mSviddeba da mere isev Tavidan iwyeba. amofrqvevaTaSorisi dro sxvadasxva obieqtisTvis sxvadasxvaa, ramodenime dRidan kviramde. isini gavrcelebulia islandiaSi, axal zelandiaSi, Crdilo amrikaSi, tibetSi, ruseTSi, italiaSi da sxv.
IV davaleba _ problemis analizi
instruqcia:
davalebaSi mocemulia teqsti, romelSic aRwerilia garkveuli geografiuli obieqti. teqsts Tan axlavs kiTxvebi. gaaanalizeT teqstSi dasmuli problematika da upasuxeT kiTxvebs. davalebis maqsimaluri qulaa 5.
8. (5) gaaanalizeT teqsti da upasuxeT dasmul SekiTxvebs:
aralis zRvaze sistematuri dakvirvebebis dawyebidan (XIX s.) me-20 saukunis Sua
wlebamde wylis done praqtikulad ar icvleboda. im droisaTvis igi msoflioSi farTobis mixedviT meoTxe tbas warmoadgenda kaspiis zRvis, zemo tbisa da viqtoriis tbis Semdeg. misi degradacia, anu zRvis donis kleba 1960 wlidan daiwyo, rodesac uzbekeTisa da yazaxeTis samxreT teritoriebze brinjisa da bambis plantaciebis farTobebis gazrda daiwyes. 1989 w. igi or izolirebul wyalsatevad gaiyo: CrdiloeT (patara) da samxreT (did) aralis zRvebad. misi farTobi Tavdapirvelis 1/4¼ gaxda. zRvis yofil fskerze warmoiqmna qviSian-mariliani udabno – aralkumi. aq, Zlieri qarebis dros (weliwadSi 30-50 dRe) zRvis damSrali fskeris Tavze mtvris intensiuri qariSxali warmoiqmneba, romelic xilvadobas sagrZnoblad amcirebs. imis gamo, rom zRvis yofil fskerze daleqili marilebi pesticidebsa da Sxam-qimikatebs Seicaven, misi SesunTqva mosaxleobisa da cxovelebis janmrTelobaze uaryofiTad moqmedebs. es Sxamiani marilebi aRmoCenilia antarqtidaze pingvinebis sisxlSi, grenlandiis yinulebSi, norvegiis tyeebSi da sxva. amrigad, aralis zRvis problema ara regionuli, aramed msoflio mniSvnelobisaa.
48
5.1 (1) Tqveni azriT, ras unda gamoewvia aralis zRvis daSroba?
5.2 (2) daasaxeleT is uaryofiTi ekologiuri Sedegebi, rac mohyva aralis zRvis
daSrobas.
5.3 (2) mieciT Sefaseba aralis zRvis daSrobis gavlenas a) sazRvao meurneobasa da
b) mosaxleobaze.
V davaleba _ topografiuli niSnebi
instruqcia
davalebaSi mocemulia teqsti, romelSic garkveuli informacia topografiuli niSnebis saxiT aris daSifruli. guldasmiT waikiTxeT teqsti da aRadgineT daSifruli adgilebi. davalebis maqsimaluri qulaa 5.
9. (5) waikiTxeT daSifruli teqsti da daSifruli obieqtebis nacvlad cxrilSi CawereT Sesabamisi sityvebi:
49
qula
swori pasuxebi X klasi finaluri turi
MAX 25
davaleb
is #
4
№ swori pasuxi
1 biomravalferovnebis 2 tropikuli tyeebis 3 ’’wiTel wigns’’ 4 daculi teritoriebi
1
3
SecdomiT aris datanili unda iyos datanili
raWis qedi lixis qedi
tyibulis wyalsacavi walkis wyalsacavi
md. iori md. alazani
2
3
SecdomiT aris datanili unda iyos datanili
md. gangi md. indi
md. ianZi md xuanxe
q. tokio q. beijingi (pekini)
3
5
SecdomiT aris mocemuli unda iyos
wylis vulkans geizers
tbas vulkans
vulkanuri ferfli orTqlis buRi
saaTs an dRes wams an wuTs
dRidan kviramde wuTidan saaTamde
4
1
60-ian wlebSi brinjis da bambis plantaciebi farTobis gasazrdelad
aralis zRvaSi Camdinare ori udidesi mdinaris amudariisa da
sirdariis wylebi gadaagdes sarwyav arxebSi.
5.1
50
qula
swori pasuxebi X klasi finaluri turi
MAX 25 davaleb
is #
2
• regionis klimatis Secvla _ 1 qula;
• florisa da faunis ganadgureba _ 1 qula.
5.2
2
zRvisgan ganTavisuflda vrceli sanapiro zoli, aman sazRvao
meurneobaze uaryofiTad imoqmeda da gamoiwvia:
• navsadgurebis didi manZiliT daSoreba sanapirodan/ an
portebis daxurva _ 1 qula;
• TevzWeris Semcireba – 1 qula.
mosaxleobaze:
• umuSevrobis zrda / an emigracia _ 1 qula;
• janmrTelobis gauareseba _ 1 qula.
5.3
5
# topografiuli niSnis nacvlad unda
iyos
1 buCqnarSi
2 safexmavlo xidze
3 xrams
4 mindorSi
5 kaSxalze
6
51
XI-XII klasi
I etapi
I davaleba _ arCeviTboloiani kiTxva
instruqcia:
TiToeul kiTxvaze mocemulia oTxi an xuTi savaraudo pasuxi. maTgan mxolod erTia swori. TiToeuli davaleba 1 quliT fasdeba.
1. (1) romel evropel mogzaurs miuZRvis gansakuTrebuli wvlili aziis kvlevaSi?
1. qristefore kolumbs 2. fernando magelans 3. vasko da gamas 4. rual amundsens 5. marko polos
2. (1) romelma berZenma swavlulma gazoma pirvelad dedamiwis meridianis sigrZe?
1. aristotelem 2. herodotem 3. ptolemem 4. eratosTenem 5. strabonma
3. (1) CamoTvlili saxelmwifoebidan romels aqvs saxmeleTo sazRvari safrangeTTan?
1. avstria 2. andora 3. niderlandebi 4. lixtenSteini 5. san-marino
4. (1) ra aris metropolia?
1. ZiriTadi qalaqi _ politikuri, kulturuli da ekonomikuri centri 2. qalaqis istoriuli centri 3. gansakuTrebiT didi qalaqi (10 mln-ze meti mcxovrebiT) 4. qalaqis mosaxleobis raodenobis zrda
5. (1) geografiuli kvlevis es meTodi warmoadgens sivrceSi ganlagebuli monacemebis mopoveba-Sekrebis, Senaxvis da analizis kompiuterul sistemas. romel meTodzea laparaki?
1. aerokosmosuri 2. savele-saeqspedicio 3. geosainformacio 4. kartografiuli
52
6. (1) rogori tipis pirobiTi niSnis meSveobiT gamosaxaven rukaze mosaxleobis raodenobas?
1. xazobrivi 2. wertilovani 3. izohifsebiT 4. horizontalebiT
7. (1) riTia gamowveuli msoflios erT-erTi udidesi ekologiuri katastrofa, aralis zRvis daSroba?
1. tyeebis ukontrolo CexviT 2. globaluri daTbobiT 3. aralis zRvis sanapiroze didi qalaqebis mSeneblobiT 4. md. sirdariisa da amudariis wylis araracionaluri gamoyenebiT
8. (1) qveynebis socialur-ekonomikuri ganviTarebis donis gansasazRvrad gaeros mier Semotanilia specialuri maCvenebeli _ humanuri ganviTarebis indeqsi. qvemoT CamoTvlili maCveneblebidan romeli ar aris humanuri ganviTarebis indeqsSi gaTvaliswinebuli?
1. ganaTlebis done 2. mSp erT sulze gaangariSebiT 3. xangrZlivi da janmrTeli cxovreba 4. ekonomikuri ganviTarebis etapi
9. (1) ra aris qanqariseburi migracia?
1. rodesac adamiani an adamianTa jgufi tovebs Tavis sacxovrebel adgils sezonuri samuSaos gamo.
2. rodesac adamiani an adamianTa jgufi tovebs Tavis sacxovrebel adgils da miemgzavreba saswavleblad.
3. rodesac adamiani an adamianTa jgufi sacxovrebeli adgilis Seucvlelad gadaadgildeba Sor manZilze samsaxurisaTvis.
4. rodesac adamiani an adamianTa jgufi miwveulia samuSaod sxva qveyanaSi.
II davaleba _ Sesabamisobebis povna
instruqcia:
daadgineT Sesabamisoba TiToeuli kiTxvis or svetSi mocemul informacias Soris. TiToeuli davaleba maqsimum 4 quliT fasdeba.
10. (4) CamoTvlil saxelmwifoebs daukavSireT masSi Semavali regionebi:
saxelmwifo regioni A. gaerTianebuli samefo 1. kastilia B. safrangeTi 2. bavaria C. italia 3. normandia D. espaneTi 4. toskana 5. saqsonia 6. iorkSiri
53
11. (4) daadgineT Sesabamisoba mogzaurebsa da kontinentebs Soris:
mogzauri kontinenti A. amerigo vespuCi 1. azia B. jeims kuki 2. afrika C. devid livingstoni 3. avstralia D. mixeil lazarevi 4. CrdiloeT amerika 5. antarqtida 6. samxreT amerika
12. (4) daadgineT Sesabamisoba ricxviT da saxeldebul masStabebs Soris:
ricxviTi masStabi saxeldebuli masStabi A. 1 : 1 000 000 1. 1 sm-Si 500 m. B. 1 : 500 000 2. 1 sm-Si 1 km. C. 1 : 100 000 3. 1 sm-Si 100 m. D. 1 : 50 000 4. 1 sm-Si 10 km. 5. 1 sm-Si 5 km. 6. 1 sm-Si 50 km.
13. (4) daadgineT Sesabamisoba mwvervalebsa da qedebs Soris:
mwvervali qedi A. mak-kinli 1. andebi B. monblani 2. kavkasioni C. akonkagua 3. kordilierebi D. ialbuzi 4. alpebi 5. didi wyalgamyofi qedi
6. karpatebi
14. (4) daadgineT Sesabamisoba mdinareebsa da maT mdebareobas Soris:
mdinare kontinenti A. murei 1. CrdiloeT amerika B. oranJi 2. antarqtida C. misisipi 3. avstralia D. obi 4. afrika 5. evrazia 6. samxreT amerika
54
III davaleba _ mocemuli pirobis Tanaxmad dalageba
instruqcia:
CamonaTvali daalageT konkretul kiTxvaSi moTxovnili pirobis mixedviT.. davalebaSi mocemuli CamonaTvali unda dalagdes miTiTebuli principis (magaliTad, aRmosavleTidan dasavleTisken) Tanaxmad. TiToeuli davaleba maqsimum 3 quliT fasdeba.
15. (3) gaaanalize mocemuli cxrili da daalage saxelmwifoebi mosaxleobis saSualo simWidrovis maCveneblis zrdis mixedviT (umciresidan udidesisaken):
№ saxelmwifo farTobi kv. km mosax. raodenoba (mln.)
1 brazilia 8 511 970 195,1 2 erayi 438 320 29,5 3 saqarTvelo 69 700 4,6 4 fineTi 338 130 5,3
16. (3) daalageT samxreTidan CrdiloeTis mimarTulebiT geografiuli obieqtebi,
romelTa koordinatebia:
1. C.g. 20° a.g. 40° 2. s.g. 40° d.g. 120° 3. C.g. 67° d.g. 40° 4. s.g. 3° a.g. 160°
IV davaleba _ mravalwertilis Sevseba instruqcia:
davaleba Sedgeba mokle teqstisagan, romelSic samgan gvxvdeba gamotovebuli adgilebi (mravalwertiliT aRniSnuli). teqstSi gamotovebuli sityvebis, TariRebis, cifrebis an sxvaTa nacvlad CawereT swori pasuxebi. TiToeuli gamotovebuli adgili danomrilia (1, 2, 3). gamotovebuli adgilebi unda Seivsos swori pasuxebiT. teqsts boloSi erTvis savaraudo pasuxebis CamonaTvali, saidanac unda SeirCes swori varianti. davalebis maqsimaluri qulaa 3.
17. (3) SearCie savaraudo pasuxebidan
Tanamedrove msoflio (1). . . . . . . . . . . . . . . . . . sul ufro mzard rols TamaSoben transnacionaluri korporaciebi da firmebi. bevri maTganis wliuri Semosavali ramdenjerme aRemateba calkeuli qveynebis (2). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tu msoflios saxelmwifoebsa da am korporaciebs Semosavlebis mixedviT davalagenT, maSin pirvel 100-Si (3). . . . . . . . . . . . . . . . 47 adgils daikaveben.
Sesabamisi da warmodgenil teqstSi Casvi mravalwertilis nacvlad
savaraudo pasuxebi:
meurneoba; warmoeba; eSp (mSp); erovnuli Semosavali; saxelmwifoebi; monopoliebi.
55
V davaleba _ rukaze Secdomis aRmoCena da gasworeba
instruqcia: davalebaSi mocemulia konturuli ruka, romelzec garkveuli informacia SecdomiTaa datanili. ipoveT rukaze daSvebuli Secdomebi da gamoasworeT isini. gaiTvaliswineT, rom Sefasdeba rogorc Tqven mier napovni Secdoma, ise misi gamosworebuli varianti. davalebis maqsimaluri qulaa 6.
18. (6) gamoasworeT evropis konturul rukaze daSvebuli 6 (eqvsi) Secdoma
19. (6) gamoaswore saqarTvelos konturul rukaze daSvebili 6 (eqvsi) Secdoma
56
qula
swori pasuxebi XI-XII klasi I etapi
MAX 50
davaleb
is #
1 5 1
1 4 2
1 2 3
1 1 4
1 3 5
1 2 6
1 4 7
1 4 8
1 3 9
4
1 2 3 4 5 6 A X B X C X D X
10
4
1 2 3 4 5 6 A X B X C X D X
11
4
1 2 3 4 5 6 A X B X C X D X
12
4
1 2 3 4 5 6 A X B X C X D X
13
57
qula
swori pasuxebi XI-XII klasi I etapi
MAX 50
davaleb
is #
4
1 2 3 4 5 6 A X B X C X D X
14
3
4, 1, 3, 2 – 3 qula
1, 3, 2, 4 _ 2 qula
2, 4, 1, 3 _ 2 qula
4, 1, 2, 3 _ 1 qula
1, 4, 3, 2 _ 1 qula
4, 3, 1, 2 _ 1 qula
2, 1, 3, 4 _ 1 qula
4, 2, 3, 1 _ 1 qula
3, 1, 4, 2 _ 1 qula
15
3
2, 4, 1, 3 – 3 qula
3, 2, 4, 1 _ 2 qula
4, 1, 3, 2 _ 2 qula
2, 4, 3, 1 _ 1 qula
4, 2, 1, 3 _ 1 qula
3, 4, 1, 2 _ 1 qula
2, 1, 4, 3 _ 1 qula
2, 3, 1, 4 _ 1 qula
1, 4, 2, 3 _ 1 qula
16
3
№ swori pasuxi
1 meurneobaSi 2 erovnul Semosavals 3 saxelmwifoebi
17
58
qula
swori pasuxebi XI-XII klasi I etapi
MAX 50
davaleb
is #
6
SecdomiT aris datanili unda iyos datanili
baltiis zRva CrdiloeTis zRva
pireneis n-k. apeninis n-k.
md.doni md.volga
madridi lisaboni
k.korsika .sicilia
oris srute gibraltaris srute
18
6
SecdomiT aris datanili unda iyos datanili
m. tinovroso m. aRefsTa
leCxumis qd. svaneTis qd.
md. Woroxi md. aWariswyali
tba karwaxi tba faravani
walkis wyalsacavi Jinvalis wyalsacavi
eldaris dablobi Siraqis vake
19
59
XI-XII klasi II etapi
I davaleba _ Sesabamisobebis povna
instruqcia:
daadgineT Sesabamisoba TiToeuli kiTxvis or svetSi mocemul informacias Soris. daafiqsireT swori pasuxebi Semdegi principiT, magaliTad, A da 5 gadakveTaze dasviT X niSani da a.S. TiToeuli davaleba maqsimum 4 quliT fasdeba.
1. (4) mocemul geografiul obieqtebs SeusabameT Sesabamisi fotosuraTebi: geografiuli obieqtebi
A. fiordi B. kanioni C. laguna D. trogi
fotosuraTebi 1. 2. 3.
4. 5. 6.
2. (4) daadgineT Sesabamisoba qveynebsa da maT saxelmwifo enebs Soris: qveynebi enebi
A. egvipte 1. germanuli B. avstria 2. franguli C. brazilia 3. arabuli D. argentina 4. inglisuri 5. espanuri 6. portugaliuri
60
3. (4) daadgineT kavSiri cxovelebsa da bunebriv zonebs Soris, romelSic isini binadroneb: cxovelebi bunebrivi zonebi
A. Jirafi 1. preriebi B. TeTri daTvi 2. jungli C. grizli 3. savana D. mustangi (gareuli cxeni) 4. antarqtikuli udabnoebi 5. tundra da taiga 6. arqtikuli udabnoebi
II davaleba _ mocemuli pirobis Tanaxmad dalageba
instruqcia:
CamonaTvali daalageT konkretul davalebaSi moTxovnili pirobis mixedviT. davalebaSi mocemuli CamonaTvali unda dalagdes miTiTebuli principis (magaliTad, aRmosavleTidan dasavleTisken) Tanaxmad. TiToeuli davaleba maqsimum 2 quliT fasdeba. 4. (2) warmosaxviT imogzaureT afrikis garSemo suecis arxidan samxreTis mimarTulebiT; amoarCieT is oTxi geografiuli obieqti, romelsac gaivliT da TanmimdevrobiT dalageT isini (mogzaurobT samxreTis mimarTulebiT da ukan brundebiT dasavleTidan xmelTaSua zRviT): 1. keTili imedis koncxi 2. adenis yure 3. malakis srute 4. gibraltaris srute 5. md. kongos SesarTavi 6. keip-iorkis koncxi 5. (2) amoarCieT md. mtkvris auzis oTxi mdinare da daalageT maTi SesarTavebi aRmosavleTidan dasavleTis mimarTulebiT. 1. debeda 2. yvirila 3. didi liaxvi 4. aragvi 5. CxalTa 6. araqsi 6. (2) amoarCieT CrdiloeT naxevarsferoSi mdebare oTxi qalaqi da daalageT isini CrdiloeT polusidan ekvatoris mimarTulebiT. 1. pretoria 2. edmontoni 3. montevideo 4. kolombo 5. belfasti 6. baqo
61
III davaleba _ mravalwertilis Sevseba
instruqcia:
davaleba Sedgeba mokle teqstisagan, romelSic samgan gvxvdeba gamotovebuli adgilebi (mravalwertiliT aRniSnuli). teqstSi gamotovebuli sityvebis, TariRebis, cifrebis an sxvaTa nacvlad CawereT swori pasuxebi. TiToeuli gamotovebuli adgili danomrilia (1, 2, 3). gamotovebuli adgilebi unda Seivsos swori pasuxebiT. teqsts boloSi erTvis savaraudo pasuxebis CamonaTvali, saidanac unda SeirCes swori varianti. davalebis maqsimaluri qulaa 3.
7. (3) gamotovebuli adgilebis nacvlad CawereT swori pasuxebi dedamiwaze wylis saerTo moculoba 1,4 mlrd.km3-s Seadgens. misi (1) . . . . . . .
nawili modis mtknar wylebze. antarqtidaze da grenlandiaze warmodgenili myinvarebi mtknari wylis (2) . . . . . . . . . . . sacavebia, aq yinulis saxiT warmodgenilia mtknari wylis (3) . . . . . . . . procenti.
savaraudo pasuxebi: 73%; mniSvnelovani; organuli; bunebrivi; 96%; umniSvnelo; 85%; neitraluri; araorganuli.
62
IV davaleba _ rukaze Secdomis aRmoCena da misi gasworeba instruqcia:
davalebaSi mocemulia konturuli ruka, romelzec garkveuli informacia SecdomiTaa datanili. ipoveT rukaze daSvebuli Secdomebi da gamoasworeT isini. gaxsovdeT, rom Sefasdeba mxolod Tqvens mier napovni Secdoma mis gamosworebul variantTan erTad. davalebis maqsimaluri qulaa 2.
8. (2) ipoveT saqarTvelos konturul rukaze daSvebuli 2 (ori) Secdoma da gamoasworeT isini
63
9. (2) ipoveT aziis konturul rukaze daSvebuli 2 (ori) Secdoma da gamoasworeT isini
64
V davaleba _ problemis analizi instruqcia:
davalebaSi mocemulia diagramebi, romelSic aRwerilia garkveuli geografiuli procesi. gaaanalizeT dasmuli problematika da upasuxeT dasmul kiTxvebs. davalebis maqsimaluri qulaa 5.
11. (5) gaaanalizeT diagramebi da upasuxeT dasmul SekiTxvebs:
msoflio turizmis dinamika
25 73160
285
460
697
0
100
200
300
400
500
600
700
800
1950 1960 1970 1980 1990 2000
weli
mln.turisti
65
11.1 (1) rogor Seicvala XX s-is meore naxevarSi msoflio turizmis dinamika (gamosaxeT raodenobrivad an wilobrivad)?
11.2 (1) ramdenjer gaizarda saerTaSoriso turizmidan miRebuli msoflio
Semosavali 1980-2000 wlebSi (gamosaxeT raodenobrivad an wilobrivad)?
11.3 (1) msoflios romel regions naxulobs turistebis yvelaze didi nawili yovelwliurad?
11.4 (2) moiyvaneT erTi socialuri da erTi ekonomikuri faqtori, romelic
gansazRvravs qveyanaSi turizmis ganviTarebas.
qula
swori pasuxebi XI-XII klasi II etapi
MAX 30
davaleb
is #
4
1 2 3 4 5 6 A X B X C X D X
1
4
1 2 3 4 5 6 A X B X C X D X
2
4
1 2 3 4 5 6 A X B X C X D X
3
2
geografiuli obieqtebis mxolod sworad SerCeva – 1 qula
2, 1, 5, 4 _ 2 qula
4
2
geografiuli obieqtebis mxolod sworad SerCeva – 1 qula
6, 1, 4, 3 _ 2 qula
5
2
geografiuli obieqtebis mxolod sworad SerCeva – 1 qula
5, 2, 6, 4 _ 2 qula
6
66
qula
swori pasuxebi XI-XII klasi II etapi
MAX 30
davaleb
is #
3
№ swori pasuxi
1 umniSvnelo 2 bunebrivi 3 96%
7
2
SecdomiT aris datanili unda i os datanili
leCxumi raWa
TuSeTi xevsureTi
samcxe javaxeTi
• nebismieri ori Secdomis gasworebaze _ 2 qula
• mxolod erTi wyvilis gasworeba _ 1 qula
• mxolod Secdomis povna _ 0 qula
8
2
SecdomiT aris datanili unda iyos datanili
q. taibei q. tokio
md. indi md. gangi
k. iava k. Sri-lanka
yviTeli zRva iaponiis zRva
• nebismieri ori Secdomis gasworebaze _ 2 qula
• mxolod erTi wyvilis gasworeba _ 1 qula
• mxolod Secdomis povna _ 0 qula
9
1 turistebis raodenoba 50 wlis manZilze gaizarda 672 mln. kaciT an 1950w-dan 2000w-mde periodSi turistebis raodenoba gaizarda 28-jer
10.1
67
qula
swori pasuxebi XI-XII klasi II etapi
MAX 30
davaleb
is #
1
turizmidan miRebuli Semosavlebi gaizarda 474: 102 = 4,65-jer an miRebuli Semosavali gaizarda 474 _ 102 = 372 mlrd. dolariT
10.2
1 turistebis udidesi nawili erTi wlis ganmavlobaSi miemarTeba evropisken (dasavleT evropa)
10.3
2
• politikuri stabiluroba _ 1 qula
• umaRles doneze ganviTarebuli infrastruqtura _ 1 qula
10.4
68
XI-XII klasi
finaluri turi
I davaleba _ mravalwertilis Sevseba
instruqcia davaleba Sedgeba mokle teqstisagan, romelSic oTxgan gvxvdeba gamotovebuli adgilebi (mravalwertiliT aRniSnuli). teqstSi gamotovebuli sityvebis da geografiuli obieqtebis nacvlad CawereT swori pasuxebi. TiToeuli gamotovebuli adgili danomrilia (1, 2, 3, 4). gamotovebuli adgilebi unda Seivsos swori pasuxebiT. teqsts boloSi erTvis savaraudo pasuxebis CamonaTvali, saidanac unda SeirCes swori varianti. davalebis maqsimaluri qulaa 4.
1. (4) mmarTvelobis formis mixedviT, msoflios saxelmwifoebi or jgufad
SeiZleba davyoT: respublikebad da monarqiebad. Tavis mxriv, respublikuri mmarTvelobis qveynebi (1) . . . . . . . . . . . . jgufad iyofa. aRsaniSnavia, rom didi Svideulis ori qveyana _ iatalia da germania (2). . . . . . . . . mmarTvelobis qveyanebia. monarqiuli mmarTvelobis qveynebi or did jgufad iyofa: sakonstitucio da (3). . . . . . . . . . monarqiebad. arsebobs monarqiis gansakuTrebuli forma _ Teokratiuli monarqia, romelic (4) . . . . . . . . . . gvxvdeba.
savaraudo pasuxebi: avtokratuli, saudis arabeTi, ori, saprezidento, malta, absoluturi, oTxi, saparlamento, diqtatoruli, sami, dualisturi, vatikani.
69
II davaleba _ rukaze Secdomis aRmoCena da misi gasworeba instruqcia:
davalebaSi mocemulia konturuli ruka, romelzec garkveuli informacia SecdomiTaa datanili. ipoveT rukaze daSvebuli Secdomebi da gamoasworeT isini. gaiTvaliswineT, rom Sefasdeba mxolod Tqven mier napovni Secdoma mis gamosworebul variantTan erTad. davalebis maqsimaluri qulaa 3.
2. (3) ipoveT saqarTvelos konturul rukaze daSvebuli 3 (sami) Secdoma da gamoasworeT isini:
70
3. (3) konturul rukaze moyvanilia sami cnobili mogzauris marSruti. ipoveT da gaasworeT abel tsmanis mogzaurobis marSrutze daSvebuli 3 (sami) Secdoma.
71
III davaleba _ teqstSi Secdomis povna da gamosworeba
instruqcia
davalebaSi mocemulia teqsti, romelSic zogierTi termini, debuleba an movlena arazustad aris aRwerili. gaaanalizeT teqstSi dasmuli problematika da gamoasworeT yvela Secdoma. davalebis maqsimaluri qulaa 5. 10. (5) gaaanalizeT teqsti da gamoasworeT daSvebuli Secdomebi:
globaluri daTboba XXI s-is erT-erTi mniSvnelovani problemaa. amindis cvlileba ara mxolod haeris, aramed arqtikis wylebis temperaturis matebiT aRiniSna. daTbobis procesi imdenad Zlieri da yovlismomcvelia, rom man samxreT naxevarsferoSic iCina Tavi. aq haeris temperatura 0,50-iT Semcirda. klimatis cvlilebis indikatorebi - myinvarebi da zRvebi amas Sesabamisad, gafarToebiT da donis daweviT adastureben. myinvaris sazrdoobis ZiriTad wyaros miwisqveSa wylebi warmoadgens, misi dnobis procesebs ki ZiriTadad haeris temperatura ganapirobebs. klimatis daTbobis Sedegad, CrdiloeTis yinulovani okenis yinulis xazma ukan daixia, 10%-iT Semcirda yinulsafari da yinulisgan ganTavisuflda daaxloebiT 1 mln. km2 teritoria.
IV davaleba _ problemis analizi
instruqcia
davalebaSi mocemulia teqsti, romelSic aRwerilia garkveuli geografiuli obieqti. teqsts Tan axlavs kiTxvebi. gaaanalizeT teqstSi dasmuli problematika da upasuxeT kiTxvebs. davalebis maqsimaluri qulaa 5.
11. (5) gaaanalizeT suraTi da upasuxeT dasmul SekiTxvebs:
suraTze gamosaxulia erT-erTi saerTaSoriso organizaciis emblemebi
72
5.1 (1) romeli saxeliT moixsenieben am organizacias farTo sazogadoebaSi? 5.2 (1) dawereT am moZraobis sruli dasaxeleba. 5.3 (1) riT axsniT ori emblemis arsebobas? 5.4 (1) ra mizniT Seiqmna es organizacia? 5.5 (1) ra funqcias asrulebs es organizacia dResdReobiT?
V davaleba _ topografiuli niSnebi
instruqcia
davalebaSi mocemulia teqsti, romelSic garkveuli informacia topografiuli niSnebis saxiT aris daSifruli. guldasmiT waikiTxeT teqsti da aRadgineT daSifruli adgilebi. davalebis maqsimaluri qulaa 5.
12. (5) waikiTxeT daSifruli teqsti da daSifruli obieqtebis nacvlad cxrilSi CawereT Sesabamisi sityvebi:
73
qula
swori pasuxebi XI-XII klasi III turi
MAX 30
davalebis
#
4
№ swori pasuxi
1 sam 2 saparlamento 3 absoluturi 4 vatikanSi
1
3
SecdomiT aris datanili unda iyos datanili
Sxara uSba
jimara Tebulos mTa
tinovroso diklos mTa
2
3
SecdomiT aris datanili unda iyos datanili
marjnis zRva tasmaniis zRva
biskais yure avstraliis didi yure
didi antiliis k-ebi didi zondis kunZulebi
3
5
SecdomiT aris mocemuli unda iyos
amindis klimatis
Semcirda gaizarda
gafarToebiT ukandaxeviTa
donis daweviT donis aweviT
miwisqveSa wylebi atmosferuli naleqebi
4
1 wiTeli jvari 5.1
74
qula
swori pasuxebi XI-XII klasi III turi
MAX 30
davalebis
#
1 wiTeli jvars da wiTeli naxevarmTvaris saerTaSoriso moZraoba 5.2
1 ori emblemis arseboba ganpirobebulia religiuri faqtoriT 5.3
1 saomari moqmedebebis dros daWrilTa dasaxmareblad 5.4
1
saomari moqmedebebis, stiqiuri ubedurebebis, konfliqtebis da sxvaTa dros dazaralebulTaTvis daxmarebis gaweva.
5.5
10
# topografiuli niSnis nacvlad
unda iyos 1 rkinigzis sadguridan
2 Sereul tyeze
3 buCqnarSi
4 safexmavlo xidze
5 xrams
6 mindorSi
7 gauvali Waobis
8 mdinaremde
9 kaSxalze
10 xexilis baRs
6