Funkcje nowoczesnej biblioteki w społeczeństwie wiedzy Dariusz Grygrowski Uniwersytet Warszawski Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych
Dec 30, 2015
Funkcje nowoczesnej biblioteki
w społeczeństwie wiedzy
Dariusz GrygrowskiUniwersytet Warszawski
Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych
– udostępnianie już nie zawsze oznacza dawanie dokumentu do ręki
… inne spojrzenie na klasyczną definicję biblioteki
– pewnych dokumentów już się nie gromadzi, ale jednak ma się do nich dostęp
GROMADZENIE
OPRACOWANIE
PRZECHOWYWANIE
UDOSTĘPNIANIE
– już nie wszystko się opracowuje, coraz częściej korzysta się z pracy innych
– nowe rodzaje dokumentów nie wymagają dużych przestrzeni magazynowych
Funkcje wewnętrzne, czyli…
Funkcje
zewnętrzne ?Integracja społeczna
estetycznasubstytutywnarozrywkowarozrywkowa
rozrywkowaintelektualnaintelektualnaintelektualna
edukacyjnainformacyjnainformacyjnainformacyjna
intelektualnaedukacyjnaedukacyjnaedukacyjna
Biblioteki publiczne
Biblioteki pedagogiczne
Biblioteki szkolne
Biblioteki akademickie
„Aktualnie eksponuje się jako podstawowe informacyjne i edukacyjne oraz (rzadziej) rozrywkowe zadania bibliotek. Ale nie można przeoczyć jeszcze funkcji intelektualnej, estetycznej i substytutywnej, które biblioteki – pośrednicząc w procesach komunikacji – pełnią” (s. 110-111)
Jacek Wojciechowski Uwagi o typologii bibliotek „Biblioteka” 2001 nr 5
Paradoks I
W społeczeństwie wiedzy, instytucje kojarzone z wiedzą i obsługujące ludzi chcących zdobywać wiedzę powinny się rozwijać, tymczasem…
1946 1950 1970 1990 1995 2000 2006 2008
934 4193 8621 10269 9505 8915 8591 8489
Liczba bibliotek publicznych w Polsce
2007 – 1618!
Szkoły wyższe
1995 2001 2006 2008
Ogółem 179 310 445 455
Niepubliczne 80 195 315 324
Lata 1995 2001 2006 2008
Biblioteki
szkół wyższych1022 989 1005 988
Lata 1995 2001 2006 2008
Studenci 682 1719 1954 1937
a biblioteki szkół wyższych…
Biblioteki naukowe 1995 2006 2008Biblioteka Narodowa 1 1 1
Biblioteki szkół wyższych 1022 1005 988
Biblioteki PAN 115 82 77
Biblioteki JBR 97 89 94
Biblioteki publiczne 9 11 14
Biblioteki inne 30 31 29
Biblioteki naukowe
Biblioteki naukowe w III RP
1991 1995 2001 2006 2008
1204 1274 1225 1219 1203
Nie ilość, ale jakość?
Cel strategiczny programu Biblioteka +
przekształcenie bibliotek w nowoczesne centra dostępu do wiedzy, kultury i informacji oraz
ośrodki życia społecznego
OTWARTOŚĆ…
i w przenośni i dosłowna
Katarzyna WinogrodzkaRaport o stanie automatyzacji bibliotek publicznych 2008
Socjalna biblioteka w liberalnym otoczeniu
Katarzyna WinogrodzkaRaport o stanie automatyzacji bibliotek publicznych 2008
Paradoks II
W społeczeństwie wiedzy, instytucje kojarzone z wiedzą i obsługujące ludzi chcących zdobywać wiedzę powinny być w większym stopniu wykorzystane i odwiedzane, tymczasem…
"Potrzeba odwiedzania bibliotek będzie zanikać, gdy technologia pozwoli na dostarczanie usług bibliotecznych wprost do biur i domów.”
„Biblioteki lokalne będą traciły na znaczeniu, a nawet całkiem zanikną, jak tylko indywidualni użytkownicy uzyskają dostęp do źródeł informacji bezpośrednio przez łącza telekomunikacyjne, bez względu, gdzie by te źródła się znajdowały."
F.W. Lancaster: Libraries and librarians in an age of electronics. Arlington 1982, s. 125-126
Spadek liczby odwiedzin w BN
2004 - 191625
2,2%
2005 - 187453
6,0%
2006 - 176275
5,5%
2007 - 166589
7,5%
2008 - 154216
Udostępnienia w bibliotekach zakładowych BUW
Rok/usługa 2004 2005 2006 2007 2008
Udostępnianie 3030174 2875406 2854898 2609671 2389380
Czytelnie 1900341 1774941 1693934 1509170 1372005
Wypożyczalnie 1127276 1098911 1160001 1100139 1017032
Na szczęście dla bibliotekarzy
Internet jest częściowo komercyjny W bibliotecznej sieci można dostać za darmo to,
za co w pozabibliotecznej sieci trzeba zapłacić.
„Należy ograniczyć udział najbardziej klasycznej klasyki,zwłaszcza rodzimej, bo ta jest i będzie coraz bardziejdostępna w formie zdigitalizowanej ; zwiększyć udziałnowszej klasyki, do której prawa autorskie jeszcze niewygasły…” (s. 13)
Jerzy Maj
"Czy i jaki kanon księgozbiorów?"
Cel strategiczny programu Biblioteka +
przekształcenie bibliotek w nowoczesne centra dostępu do wiedzy, kultury i informacji oraz
ośrodki życia społecznego
Wizyta w bibliotece niekoniecznie oznacza uprawianie czytelnictwa
K. Wolff
„Społeczny zasięg książki w Polsce w 2008 roku”
„Podstawowym zadaniem bibliotek publicznych, zdaniem większości badanych (71%), winno być wypożyczanie książek do domu. Na możliwość czytania na miejscu w bibliotece książek oraz czasopism wskazało, odpowiednio: 39% i 31%.” (s. 23-24)
75% mieszkańców wsi powyżej 15 lat w ogóle nie zagląda do bibliotek. (s. 113)
Spośród tych 25%, którzy odwiedzają biblioteki, (wśród których większość stanowią uczniowie) aż 89% ogranicza się do wypożyczenia książki do domu. Tylko 18% korzysta z książek w bibliotece. (s. 114)
Magiczne słowo "lokalność"
"community info"
Nie tylko informacja !
J. Wojciechowski
„Syndrom Petryfikacji”
Świątynia wiedzy…
…ale bez przesady z dostojeństwem