Functional transformation process for furniture

Mobilyanın İşlevsel Dönüşüm Süreci

Mehmet SÖNMEZ1

1 Yüksek Lisans Öğrencisi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi İç Mimarlık Bölümü Kanuni Kampüsü 61080 Trabzon, e-posta : [email protected]

ÖZET

Hızla gelişen ve büyüyen dünya nüfusuyla birlikte,

kullanıcıların endüstriyel ürünlerden beklentileri de

farklılaşmaktadır. Gelişen ve değişen iç mekânlarda da donatı

elemanı olan mobilyalar ön plana çıkmakta, kullanıcıların

düşüncelerini ve yaşam tarzlarını yansıtmaya başlamaktadır.

Bu farklılaşmaya bağlı olarak iç mekanlarda kullanılan

mobilyalar da, farklılaşan yaşam koşullarına ayak uydurarak,

tüketiciler açısından tercih edilir hale gelmektedir. Bu

farklılaşmayla birlikte günlük hayatta kullanılan ürünlerin

artık işlevsel olması gerekliliği ortaya çıkmaktadır.

İşlevsellik, bir eleman üzerine yüklenen görevin en iyi

şekilde karşılanması olarak tanımlanabilmektedir. Günlük

hayatımızda kullandığımız ve en işlevsel olması gereken öğeler

elbette mobilyalardır.

Temel olarak gerçekleştirmemiz gereken ihtiyaçlarımızı

karşılayan mobilyalar, bir yaşam alanının olmazsa olmazları

arasında yer almaktadır. Yataksız, sandalyesiz ve koltuksuz

bir hayat sürdürmek zordur. Bu nedenle mobilyalar hayatımızda

oldukça önemli bir yere sahiptirler. Mobilyalar hayatımızda

bu kadar çok yere sahipken, aynı zamanda gün geçtikçe işlevsel

olarak ta dönüşüm göstermektedir. Örneğin önceden belirli

model ve boyutta masalar varken, günümüzde katlanan, açılan,

1

dönüşen, değişen masalar ve modelleri bulunmaktadır. Bu

çeşitliliğe bağlı olarak tüm mobilya ürünleri için işlevsellik

de dolaylı olarak artmaktadır. Mobilya ne kadar çok işlevsel

olursa, bir o kadar konforlu da olmaktadır. Bunun yanında

işlevselliğin tek başına yeterli olduğunu düşünmek

olanaksızdır. Ne kadar çok işlevsel olursa olsun, rengini

beğenmediğiniz bir yatak odası takımını almak veya işlevsel

olmasına rağmen, kaba görünümlü bir tv ünitesini kullanmak

olanaksızdır.

Konut iç mekânlarında işlevsellik ve esneklik özellikleri

tasarım aşamasında başlayarak iç mekânların düzenlenmesini

sağlamaktadır. Bir tasarım uygulamaya başlanmadan önce problem

tanımlanıp analiz edilirken, öncelikle önerilecek çözümün

etkili olup olmadığı belirlenmelidir. Tasarım probleminin

içeriği ne olursa olsun dikkat edilmesi gereken kriterler

bulunmaktadır. Bu kriterler yapılacak tasarımın işlevsel ve

esnek olma özelliklerini kapsamaktadır. Öncelikle, tasarımın

belirlenmiş olan işlevine ve amacına uygunluğu sağlanmalıdır.

İşlevsel tasarım kullanıcıların ihtiyaçlarını en kısa sürede

karşılaması yanında göze duygulara, akla ve mantığa hitap

etmelidir.

Bu çalışmada, çeşitli mobilyaların günümüze gelinceye

kadar geçirdiği değişimi, işlevsellik bağlamında ele alarak,

konut iç mekânında kullanılan mobilyaların, sürekli değişim

gösteren kullanıcı gereksinimlerine cevap verebilecek işlevsel

ve esnek özelliklerde tasarlanma ve kullanılma gerekliliği

incelenmiş, bu düzenlemelerin konut iç mekânlarında

kullanıcılara sağladığı kolaylıklar üzerinde durulmuştur.

2

Anahtar Kelimeler: Mobilya, işlevsellik, endüstri, iç mekan,süreç

GİRİŞ

Mobilya Tunç Çağında yaklaşık İÖ 7500-6000 yıllarında,

şehirleşme ile birlikte yaşama girmiştir. Günümüzde mobilya

mekânı tamamlayan bir öğedir ve mekânla birlikte düşünülür.

Oysa eski çağlarda mobilyalar kişisel eşyalardır ve sahipleri

ile birlikte dolaştırılır. Şehirde yaşasalar bile sıradan

insanların mobilyası yoktur ve mobilya kullanımı yalnız

toplumun en yüksek katmanına ait bir ayrıcalıktır[1].

İlk çağlarda sıradan halk, genel ihtiyaçları doğrultusunda

mobilyayı, konfor aramaksızın yalnız eylem için kullanmıştır.

Örneğin, oturmak için kullanılan oturağın, insan ergonomisine

uygunluğundan ziyade, kullanımda dizleri bükülü insanın aldığı

şekli vermesi yeterli olmuştur. Uygun yükseklikte ki oturak,

kolu dayayabilecek şekilde kolçak ve benzeri konfor

sayılabilecek özelliklerden mahrum, salt oturma görevi

yüklenmiş mobilya, sıradan halk içindir. Bu çağlarda

kullanılan mobilya sadece soyluların ulaşabileceği konforu

sunar. Soyluların ulaşabildiği aslında konfordan da ötesi bir

statü sembolüdür.

3

Resim 1: Mısır Kralı Tutankhamon’un Tahtı

Kaynak: http://www.ekrembugraekinci.com/makale.asp?id=336

Mobilyanın görevleri içinde en önemlisi ve en eskisi

sahibine kazandırdığı saygınlıktır. Tahtlar kralların

yüceliğini vurgulamak için kullanılmıştır. İyi mobilya hep

üstünlüğün bir göstergesi olmuştur. Ülkelerin başka ülkeler

önünde saygınlığını pekiştirmek üzere sarayları hep en

güzellerle donatmıştır. Bugün bile evimiz ve işyerimizdeki

mobilyalar günün modasına uygunluğu, gösterişi ve değeri ile

toplum içindeki konumumuzu kanıtlayan bir araç olmuştur[1].

1.MOBİLYA İÇİN İŞLEVSELLİK KAVRAMI

İç mimarlık kavram ve terimleri sözlüğünde mobilya;

insanların oturma, yatma, çalışma ya da yemek yeme gibi

ihtiyaçlarında, kolaylık, rahatlık, ve fonksiyonellik

sağlayan, işlevsel ve estetik olarak tasarlanıp ev ve iş

yerlerinde uyum ve birbirini tamamlayıcı konumlarda

4

yerleştirilerek kullanılan, taşınır veya sabit eşyalara

verilen ad olarak açıklanmaktadır[4].

Konut iç mekânında esneklik ve fonksiyonellik, donatıların

ilave edilmesi, çıkarılması, yer değiştirmesi,

birleştirilmesi, ayrılması vasıtası ile mekânın farklı

işlevler için kullanılabilmesi veya bazı bölücü elemanlar ile

ayrılarak daha küçük ve özelleşmiş mekânların yaratılmasına

olanak sağlaması şeklinde gerçekleştirilebilmektedir. Donatı

elemanı olan mobilyaya yüklenen bu görevler konut iç mekânında

yaşamsal faaliyetleri kolaylaştırmasının yanında maksimum

hizmet veren mekânları oluşturur. Bu tanımlamadan da

anlaşılacağı gibi mobilya, işlevsel değeri ile mekânın

kullanışlılığını etkileyen, esneklik değeri ile de mekânın

farklılaşmasına imkân veren, konut iç mekânının estetik ve

fonksiyonel değerlerini etkileyen sanat ve tekniği birleştiren

bir üründür[6].

Mobilyalarda işlevi, kullanım ve tasarım amacına uygunluk,

amaç doğrultusunda bir donanım elemanına görev yükleme ve bu

doğrultuda biçim verme olarak tanımlayabiliriz. Bu amaçlar

doğrultusunda, mobilyanın kullanıcının hayatını kolaylaştırıcı

yönleri ile işlevselliği belirlenmiş olur[6].

5

Resim 2: Ürün İşlev İlişkisi

Kaynak: Uzun, O., (2006), İşlevsellik ve Esneklik

Kavramlarının Salon İç Mekanı ve

Donanımı Boyutunda Analizi, Yüksek Lisans Tezi, s.75.

Resim 2’ de görüldüğü gibi, mobilyanın işlev bakımından üç

farklı incelemesi yapılabilir. Bunlardan pratik işlev daha çok

mobilyanın görünürde olan kısmıyla alakalıdır.

Konutun görünür ve yalın, biçimsel-tektonik nitelikleri,

mekânsal anlamlar hakkında yeterli bilgiyi veremez; ancak ve

ancak, kullanıcı grubunun kültürel adetleri, yemek

alışkanlıkları, kadın-erkek ilişkileri, geçim biçimi inançları

gibi pek çok önemli yaşamsal ilişkilerinin bilinmesi yoluyla

mekansal işlevler, kullanımlar ve anlamlar saptanabilir.

Dolayısıyla, yaşamsız bir konuta bakıldığında, mekanlar ancak

‘görünür/ pratik işlevlerini yansıtırlar[7].

Estetik işlev, mobilyadan beklenen göze hoş gelme ve

bulunduğu ortama uygun olma özelliklerini yansıtması olarak

izah edilebilir. Örneğin; minimalist tarzda düşünülmüş bir

salon mobilyasında kullanılan oymalı ve süslü bir gümüşlük,

6

pratik işleve uygun olsa bile bulunduğu ortamda estetik işlevi

karşılamayacağından , işlevsellik anlamında eksik kalacaktır.

Sembolik işlevsellik ise mobilyanın kullanıcı tarafından

yüklendiği anlamı verebilmesidir. İnsanların statülerini,

aidiyetlerini ve kendi görüşlerini mobilyalarda da sembolik

olarak görmek isterler. Bu ihtiyaca mobilyanın cevap vermesi

sembolik işlevselliği karşılaması ile mümkündür. Örneğin,

koltuklara yüklenen anlam gibi, padişah koltuğu, baba koltuğu,

çalışma koltuğu…

Resim:3 Sembolik İşlevi Temsil Eden Mobilyalar

Kaynak: http://www.google.com.tr/imgres?q=padi%C5%9Fah+koltu

%C4%9Fu&um [6]7

Biçim ve işlev arasında yakın bir ilişki vardır. Mimar

Louis Sullivan’ın “biçim işlevi takip eder” sloganı bu

ilişkiyi en iyi şekilde açıklar. Mobilyada işlev, kullanıcı

ihtiyaçlarına cevap verebilmesi olarak tanımlanabilir. Örnek

verecek olursak; kanat uçmak içindir. Ancak tavuk ve devekuşu

kanadı olduğu halde uçamaz. Ya bu kanatlar günümüzde bile

evrimini tamamlayamamış yada sonradan ihtiyaç kalmadığı için

dumura uğramıştır. İnsan yapısı biçimler de, işlevi olduğu

kadar üretilir, işlevini kaybettiği zaman üretimden

kaldırılır. Üretilen bir biçimin işlevi, insanın yaşamsal bir

ihtiyacını veya eylemini karşılamaktadır [5].

Mekanın işlevine göre biçimlenmesine uygun bir örnek

aşağıdaki şekilde verilebilir;

Yetişkin ve mesleği mimarlık olan bir kişinin çalışma odası

fonksiyonu araştırılacak olsa, mekanın donatım elemanları;

• Çizim masası,

• Çizim masası sandalyesi,

• Proje ve dosya dolabı ,

• Işıklandırma,

• Çöp kutusu veya sepeti,

• Projeleri seyredebileceği pano, çalışma odasının en gerekli

fonksiyonel elemanlarıdır.

Mekanın büyüklüğü oranında ve ışığın doğru yönden yeterli

miktarda gelmesi, çizim masasının ve oturma mobilyasının rahat

8

ve hareketi kolaylaştırıcı özellikleri fonksiyonun en belirgin

özellikleridir. Bireylerin istekleri doğrultusunda çalışma

odalarına, müzik, bitki, hobiler ile ilişkili elemanlar,

aksesuar vb. ilaveler de yapılabilir. Bu istekler de

bireylerin yapılarına göre fonksiyonlara bağlanabilir. Müzik

ile çalıştığı zamanda daha üretken olduğunu veya çiçekli bir

ortamda estetik duyguların geliştiğini düşünenler için bu bir

fonksiyonelliktir. Ancak, yan fonksiyonlar (isteğe bağlı) ana

konunun işlevselliğinden uzaklaşmamak veya öne geçmemek

koşuluyla doğru olabilir. Fonksiyon bazen form karakterini

etkileyen etkenler arasına girer. Örneğin, bir mimar masasında

çizim yapılabilmesi, yani fonksiyonu aynı zamanda onun çizim

için gerekli formda olması zorunluluğunu da getirmektedir.

Ancak, günümüz teknolojisinde, form konusunda oldukça hür ve

serbest araştırmalara gidilmektedir.”[3]

2.ENDÜSTRİLEŞMEYLE BİRLİKTE MOBİLYANIN GENİŞ KİTLELERE

ULAŞMASI

Kullanıcının, mobilyadan beklentisinin, statü kazanmadan

daha çok, işlevselliğe doğru yönelmesi, endüstri devriminin

yeni halk kitlelerini oluşturmasıyla başlamıştır.

Endüstrileşmenin beraberinde getirdiği kentleşme ve buna bağlı

olarak kentlileşmenin artması refah seviyesini yükseltmiştir.

Yükselen refah seviyesiyle birlikte yeni şehirlerin yeni

insanları, iş dönüşü, evlerinde geçirdikleri kısıtlı

9

zamanlarını daha da azaltmamak için, işlevsel mobilya

kullanımına gitmişlerdir. Bu talep beraberinde mobilyaların

artık statü göstergesi olmasının yeterli olmadığını,

işlevselliğinde buna eklenmesi gerektiğini tedarikçilere

hissettirmiştir. Burada da Thonet bir mihenk taşı olmuştur.

Resim 4: Thonet Sandalye Katoloğu

Kaynak: http://www.aubonusage.com/bibliograghie1/page1-

en.html

1859’ da bugünün beklentilerine cevap veren mobilyaları,

marangoz Michael Thonet üretmiştir. Kendi adıyla ürettiği

Thonet Sandalye, işlevselliğinin yanında, paketlenme

kolaylığı, seri üretime yatkınlığı gibi unsurlarıyla zamanının

mobilya sektöründe farkındalık oluşturmuştur. Fakat

mobilyanın sadece sandalyeden ibaret olmadığı düşünüldüğünde,

tüm mobilyaların artık farklı bir bakışla yorumlanması

10

gerekmiştir. 1919 yılında Walter Gropius tarafından kurulan

Bauhaus Okulu mobilya tasarımında yol gösterici olmuştur.

3.BAUHAUS OKULUNUN MOBİLYA İŞLEVSELLİĞİNE ETKİSİ

Endüstri devrimiyle birlikte ortaya çıkan makine ürününün

tasarlanması sorununa Bauhaus Okulu, o günün şartlarında

oldukça akılcı çözümlemelerle yaklaşmıştır. Değişen tasarım

düşüncesine uygun, yeni tasarımcı profilini yetiştirmeyi amaç

edinen okulda, form üzerine eğitilen tasarımcılar, bir yandan

da günlük hayatta kullanılan standart objeler için yeni

prototipler üretmişlerdir. Her türlü süs ve gösterişten

arındırılmış Bauhaus formlarının arkasındaki düşünce ise

modernizmin temel dayanağı olan işlevselliktir. Modernizmin

sloganı olan ‘biçim, işlevi izler’ sözü Gropius ve

arkadaşlarının temel dayanağı olmuştur[2].

Yapı ve inşaat anlamına gelen ‘haus’ ve ‘bau’dan türeyen

Bauhaus, yalnızca binayı ve tasarımını değil ayrıca yeniden

tasarlamayı da ifade eder. Sanatları tasarımla birleştirmek

açısından kendi alanında bir ilk olan Bauhaus’un en önemli

ilkesi ise işlevselliktir [8].

Bauhaus’la birlikte büyük önem kazanan tasarım kavramında,

işlevsellik teknikleri

su baslıklar altında toplanır :

• Yalınlık (Simplicity)

11

• Simetri (Symmetry)

• Açılı olma (Angularity)

• Soyutlama (Abstraction)

• Uyum (Consistency)

• Birlik (Unity)

• Organizasyon (Organization)

• Ekonomi (Economy)

• Detay (Subtlety)

• Süreklilik (Continuity)

• Düzen (Regularity)

• Keskinlik (Sharpness)

• Tek renklilik (Monochomaticity) [8]

3.1 GÜNÜMÜZ MOBİLYALARINDA BAUHAUS İŞLEVSELLİĞİ

Bauhaus tasarımcıların, mobilya işlevselliğinde odak

noktası olmuştur. Günümüzde yapılan tasarımlar her ne kadar

özgün olsa da, tasarımlarda Bauhaus ilkelerinin kullanıldığı

görülmektedir. Mobilya da işlevsel dönüşüm sürecini irdelemek

gerekirse geçmişte ilk bakılması gereken yer de şüphesiz

Bauhaus’un tasarımlarıdır. Aşağıda, günümüzden yaklaşık

seksen yıl önce yapılan Marcel Breuer tasarımı mobilyalarla,

günümüzde ki benzerlerini kıyaslanarak, işlevsellik kavramı

irdelenmiştir.

12

Resim 5: Marcel Breuer Şenzlog Tasarımı ve Günümüz

Uyarlaması[8]

Resim 6: Marcel Breuer Koltuk Tasarımı ve Günümüz

Uyarlaması[8]

Resim 7: Marcel Breuer Yatak Tasarımı ve Günümüz Uyarlaması[8]

13

Resim 8: Marcel Breuer Sehpa Tasarımı ve Günümüz Uyarlaması[8]

Resim 9: Marcel Breuer Orta Sehpa Tasarımı ve Günümüz

Uyarlaması[8]

Resim 10: Marcel Breuer Sandalye Tasarımı ve Günümüz

Uyarlaması[8]

14

Resim 11: Marcel Breuer Ayırıcı Kütüphane Tasarımı ve Günümüz

Uyarlaması[8]

Resim 12: Marcel Breuer Yemek Masası Tasarımı ve Günümüz

Uyarlaması[8]

4.SANDALYE VE ORTA MASASI ÖRNEKLENDİRMESİNDE İŞLEVSEL

DÖNÜŞÜMÜN İRDELENMESİ

15

Mobilyanın geçmişten bugüne kadar geçirdiği dönüşüm en

iyi, ilk mobilya olmaya aday olan sandalyeden başlanarak

irdelenebilir. Bu bağlamda sandalye örneklendirilmesi

incelenebilir.

Çağımızın en büyük icadı hiç şüphesiz bilgisayardır. Ev

büyüklüğünde ki bilgisayarlardan mini bilgisayarlara geçilen

şu günlerde, “dizüstü” diye adlandırılan bilgisayarların

kullanımı için işlevlendirilen orta masaları, işlevsel

dönüşümün irdelenebileceği mobilyalardan biridir.

4.1 SANDALYE

Sandalye, insanların oturma, dinlenme gibi ihtiyaçlarını

karşılamak amacıyla işlevlendirilen bir mobilyadır. Geçmişte

sandalyeye yüklenen sembolik ve estetik değerler azalmış,

günümüzde pratik değerler, konfor ve işlevsellik daha ön plana

çıkmıştır. Örnek olarak zamanımızın ünlü mimarlarından Zaha

Hadid ve Frank Ghery’nin sandalyelerinde teknoloji çağının

sunduğu tasarım detaylarını ve işlevselliğini görebilirsiniz.

Resim 13: Zaha Hadid Tasarımı Sandalye

Kaynak: http://mitademo.com/mimarlik/mimarlarin-

mobilyalari-1/16

Resim 14: Frank Ghery Tasarımı Sandalye

Kaynak: http://mitademo.com/mimarlik/mimarlarin-

mobilyalari-1/

Sandalyenin geçmişten günümüze olan yolculuğunu gösteren,

kronolojik bir sıralama Resim11’de gösterilmiştir.

Resim 15: Sandalyenin Geçmişten Günümüze Kronolojisi[8]

Kaynak:

4.2 ORTA MASASI

Masaüstü bilgisayarların kullanılmasıyla birlikte üzerine

ekranın, klavyenin, farenin, yazıcının ve kasanın

koyulabileceği mobilyalar “bilgisayar masası” ismi altında

17

tasarlanmıştır. Oysa küçülen bilgisayarlarla birlikte bu

mobilyalar yerlerini “dizüstü” bilgisayarların kullanımına

uygun mobilyalara bırakmışlardır.

Uzun süreli dizüstü bilgisayar kullanımı ergonomiklikten

uzak olmakla birlikte, sağlık açısından da sorunlar

oluşturmaktadır. Tasarımcılar kullanıcı tercihleri

doğrultusunda günlük kullanımda ki orta masasını

işlevlendirerek buna çözüm bulmuşlardır.

Mobilya sektöründe teknolojinin gelişmesiyle birlikte,

mobilyaya istenilen işlevin yüklenebilmesi için gerekli olan

hareket kabiliyetini verebilecek aksesuar ve bağlantı

gereçleri de üretilmiştir. Günümüzde bu bağlantı gereçleri,

tasarımcının hayalinde ki uygulamaları gerçekleştirebilecek,

hareketleri tablalara iletebilecek teknolojiye ulaşmıştır.

Aksesuar çeşitliliğiyle birlikte orta sehpaların durgun

hantal görüntüsü gitmiştir. Tasarımcılar kullanıcının

ihtiyaçlarını çeşitlendirerek, onlara isteklerinin bir adım

ötesini sunan orta sehpalar tasarlamıştır.

Pratik kullanım amaçları sayesinde gündelik yaşantıda çok

fazla efor sarf etmeden, orta masasını, ihtiyaç duyduğunuz

zaman, bir yemek masası, çalışma masası veya laptop masası

olarak kullanabiliyorsunuz. İçerisinde ki özel mekanizması

sayesinde fonksiyonel bir mobilya parçası olmayı başaran

ergonomik ve çok amaçlı bir orta masası daha tercih edilir

hale gelmiştir.

18

Resim 16: İşlevsel Orta Masası

Kaynak: http://www.mobilyadekorasyonrehberi.com/masa-

olabilen-sehpa/

5.İKİ FARKLI İŞLEVE SAHİP MOBİLYANIN HİBRİTLENMESİ

5.1 KOLTUK-YATAK

Daha önceki satırlarda da bahsedildiği gibi mobilyalara

günümüzde birden çok işlev yüklenerek zaman ve mekan kullanımı

iyileştirilmiştir. Bunun ilk örneklerinden birini çekyatlarda

gözlemlemek mümkündür. Adına yakışır bir şekilde, çekilince

yatma işlevini ortaya çıkaran bir oturma mobilyası,

işlevselliğinin görülmesi açısından iyi bir örnek olmuştur.

19

Resim 17: Oturma ve Yatma İşlevi Yüklenmiş Çekyat

Kaynak:

http://istikbal-mobilya.gen.tr/wp-content/uploads/2013/10/Sofa

-modeli.jpg

5.2 ÇALIŞMA MASASI-YATAK

Daha önce mobilya literatüründe olmayan ve henüz

isimlendirilmemiş mobilyalarda işlevselliğin artmasıyla

hayatımıza girmiştir. Açılınca yatak olan çalışma masaları

buna güzel bir örnektir. Tüm dünyada yaşam hızlandıkça buna

bağlı alışkanlıklar da değişmiştir. Yeni standartların bir

sonucu olan tek kişilik yaşamlar şehirlerde küçük evlerin

tercih edilmesini, dolayısıyla bu evlere uygun dekorasyon

fikirleri ve çözümlerine ihtiyaç duyulmasını da beraberinde

getirmiştir. Değişen ihtiyaçlara yenilikçi ve işlevsel

çözümler sunmaya çalışan tasarımcılar, yatma va çalışma

işlevini tek bir mobilyada toplamışlardır. Özellikle stüdyo

evler, genç odaları, yatlar, home-office’ler için, işlevsel

20

bir çözüm olan  yatak-masa melezlemesi, hem alan verimliliği

sağlıyor hem de yaşam alanlarına dinamizm getiriyor.

Resim 18 : Açılınca Yatak Olan Çalışma Masası

Kaynak: http://www.yapi.com.tr/UrunHaberleri/hafeleden-kucuk-

yasam-alanlarina-islevsel-cozum-combi_86746.html

5.3 SEPERATÖR- KİTAPLIK

Modüler elemanlarla, ışığı kesmeden oluşturulan sistemler,

mekanı ekonomik olarak kullanabilmek için tasarlanmıştır.

Akıllı eşya saklama çözümleri sunan benzer uygulamalar geniş

ve rahat oturma birimlerine yer açmak için üretilmiştir.

Yerden tasarruf sağlayan bu işlevsel tasarımlar günümüzde de

rağbet görmektedir.

21

Resim 19: Seperatör Kitaplık Tasarımları

Kaynak: www.ikea.com.tr

5.4 KOLTUK- KİTAPLIK

Bu koltuk tasarımında, koltuğun işlevine, depolama ve

kitaplık görevi yüklenerek işlevselliği arttırılır. Koltuğun

alt ve yan kısımları koltuğun kullanılmayan kısımlarıdır, bu

kısımlar depolama amaçlı tasarlanmıştır.

Resim 20: Koltuk kitaplık Tasarımı

Kaynak: http://2.bp.blogspot.com [6]

22

5.5 PANO-MASA

Konut iç mekanlarında en büyük sorun zamandan ve yerden

tasarruf ederek yaşam standartlarını arttırabilmektir.

Buyüzden özellikle dar ölçülü mutfak mekanlarında masa çok

büyük sorun olabilmektedir. Hem yeterli hacimde olması hem de

kısa sürede toplanması gerekir. Bu sorun için pano masa

tasarımı düşünülmüştür.

Resim 21: Pano Masa Tasarımı

Kaynak:

http://www.dekorasyondunyasi.net/mobilya-dekorasyon/385-

fonksiyonel-mobilyalar.html

5.6 BİLARDO MASASI -YEMEK MASASI

Günümüz insanının en büyük sorunu yoğun ve hızlı hayat

akışında yaşadığı strestir. İşten arda kalan kısıtlı

zamanlarda insanlar kendilerine hobileri için fırsat

23

oluşturmak isterler. Evlerinde bu imkanı oluşturmak, yer

açısından çok uygun düşmeyebilir. Bunun için tasarlanmış

yemek masası ve bilardo masası işlevlerini, tek mobilyada

birleştiren tasarım, günümüz mobilyasının, işlevsel dönüşümde

hangi noktaya geldiğini net olarak ifade eder.

Resim 22: Bilardo Masası Yemek Masası Tasarımı

Kaynak:

http://www.dekorasyondunyasi.net/mobilya-dekorasyon/385-

fonksiyonel-mobilyalar.html

5.7 PİNPON MASASI-KAPI

İş dönüşü, spor yapmaya vakit bulamayan insanlar, spor

mekanlarını kendileri oluşturur. Dairelerin, apartmanlar

şeklinde olduğu düşünüldüğünde, gerçekten de spor merkezlerine

ulaşımın kısıtlı olacağı yerler bulunabilir. Bu gibi daireler

için büyük hacimli masa tenisi donatılarının yerden tasarruf

edebileceği tasarımlar geliştirilmiştir. Kapı-pinpon masası

tasarımı buna iyi bir örnektir.

24

Resim 23: Kapı Pinpon Masası Tasarımı

Kaynak: http://karisikcerez.com/tag/islevsel/

5.8 EVCİL HAYVAN YUVASI-KİTAPLIK VE EVCİL HAYVAN YUVASI -

KOLTUK

Gelişen refah seviyesi ve teknolojinin yalnızlaştırdığı

insanlar, kendilerine dost edindikleri evcil hayvanları,

bahçesiz apartman dairelerinde konaklatmak zorundaydılar.

Günümüz insanın farklılaşan isteklerine cevap vermekte

zorlanmayan mobilya tasarımcıları, kullanıcıların tüm

beklentilerini karşılamalıydılar. Bunu yaparken her zamanki

gibi, zaten kısıtlı olan yerden tasarruf sağlamalıydılar.

Kedilerin tırmanabileceği kitaplık ve üst tablasına monte

edilmiş yatma yuvası ile, yine kedi ve köpeklerin içine girip

uyuyabilecekleri, oturma grubunun işlevsel tasarımı,

mobilyanın işlevsel dönüşümüne örnek olarak verilebilir.

25

Resim 24: Kedi Yuvası Kitaplık Tasarımı

Kaynak: http://karisikcerez.com/tag/islevsel/

Resim 25: Köpek Yuvası Koltuk

Kaynak: http://karisikcerez.com/tag/islevsel/

6.SONUÇ

Mobilya açısından işlevsel dönüşüm sürecini

değerlendirdiğimizde, tarihin ilk çağlarından başlayıp26

günümüze kadar gelen süreçte, mobilyanın, dünya tarihiyle

etkileşim halinde olduğu gözlemlenir. Hatta bir adım ileriye

giderek, “mobilya tarzları bize dünyanın sosyokültürel

yaşantısıyla ilgili çok önemli detaylar sunar” denilebilir.

İlk Çağlar’da ve Orta Çağ Avrupası’nda mobilyanın, baskın

bir statü sembolü olarak düşünüldüğü, bu yüzden işlevselliğin

Bauhaus zamanına kadar (1915) çok önemsenmediği bir gerçektir.

Bauhaus sonrası dile getirilen çözümlemeler, modernist

tasarımcılara ve sonra ki ekollere örnek olarak, günümüze

kadar süregelmiştir.

İşlevselliğin yer ve zaman kazanımına ek olarak, konforu

da sağladığı günümüz tasarımlarının mucitleri, özellikle

birden fazla işlevi karşılayabilecek şekilde mobilya

tasarlayarak hem kullanıcının tercih ettiği tasarımlar

yapmakta, hem de çağların çok hızlı değiştiği bir zamanda,

mobilya tasarımlarını çağın koşullarına uygun hale

getirmektedirler.

KAYNAKÇA

[1] Oya Boyla, İstanbul, 30 Aralık 2011 Cuma. Baskı 1.0

27

[2] Yaylalı, H., “Rasyonel Tavrıyla 20.yy Tasarım Tarihine Damga Vuran Düsünce Sistemi Bauhaus Okulu”, Art Decor, Sayı 85, Nisan, 2000, s. 106 – 120.[3] Uzun,2007 S: 79[4] Onur, 2000 s:5[5] Onur, 2000 s: 63[6] Bayram, İstanbul, Aralık 2011, “İşlevsellik ve Esneklik Bağlamında Konut İç Mekan Tasarımında Mobilya Kullanımı”, Yüksek Lisans Tezi.[7] Ersoy, 2002, s:118.[8] Baktır, Antalya, 2006, “Bauhaus Felsefesi ve Endüstriyel Tasarımdaki İşlevsellik Boyutu”, Yüksek Lisans Tezi.

28

Aşağıda kongre kapsamında bildiri gönderilebilir konularverilmiştir. Bildirinin kapsadığı 5 konuyu, öncelik sırasını(1-5) belirterek işaretleyiniz.

[ 5 ] Antropometrik Tasarım [ 2 ] İş Değerlemesi ve Ergonomi

[ ] Bilişsel Ergonomi [ ] İş Ölçümü ve PerformansDeğerlemesi

[ ] Çalışma Hayatının Kalitesi ve Ergonomi

[ 3 ] İş Organizasyonu ve Ergonomi

[ 4 ] Donanım Ergonomisi [ ] İş Güvenliği

[ ] Eğitim Ergonomisi [ ] Kent Ergonomisi

[ ] Endüstriyel  Ergonomi [ ] Makro Ergonomi

[ ] Engelliler ve Yaşlılar Açısından Ergonomi

[ 1 ] Mekanın Ergonomik Tasarımı

[ ] E-Toplum ve Ergonomi [ ] Psikoloji ve Ergonomi

[ ] Ev ve İş Yaşamında Kadın

[ ] Teknolojik Değişim ve Ergonomi

[ ] Fiziksel Ergonomi [ ] Ürün Tasarımı ve Ergonomi

[ ] Günlük Yaşamda Ergonomi [ ] Yönetsel Ergonomi

29

[ ] İş Analizi ve Dizaynı [ ] Çeşitli SektörlerdeErgonomi

30