Forensische psychiatrie en risicotaxatie

Dr. KME Hermans

Drs. AB de Lima

Strafrechtelijk onderzoek: -  Delictanalyse

-  Onderzoek naar de geestesvermogens in relatie tot delict

-  Toerekeningsvatbaarheid

-  Deception and Malingering

-  Te beinvloeden risico- en beschermende factoren

-  Evaluatie van de opgelegde interventie

Reguliere zorg Forensische zorg

Ingrijpende gebeurtenis

Verlangen naar delictgedrag

Kiezen van doelen

Kiezen van aanpak

VHRS

Individuele factoren: behoeften en opvattingen

Interpersoonlijke invloeden

Vermijdingsdoelen Toenaderingsdoelen

Passieve vermijding

Actieve vermijding

Automatische toenadering

Geplande toenadering

Afwijkende sociale informatieverwerking

Gebrek aan empatisch vermogen

Vijandschap veronderstellen bij anderen

Gebrekkige frustratietolerantie en woedebeheersingsvaardigheden

Agressie als probleemoplossend beschouwen

Gebrekkige gewetensontwikkeling

Gebrekkige reflectieve functies

1.  Decoderen

2.  Interpreteren

3.  Emotie

4.  Emotieregulatie

5.  Responsselectie

6.  Uitvoering

7.  evaluate

1.  Relevante info onopgemerkt

2.  Intentie = vijandig

3.  BOOS!

4.  BOZER!!

5.  Woede-uitbarstingen met agressie maar soms ook plezier

6.  …

Ingrijpende gebeurtenis

Verlangen naar delictgedrag

Kiezen van doelen

Kiezen van aanpak

VHRS

Individuele factoren: behoeften en opvattingen

Interpersoonlijke invloeden

Vermijdingsdoelen Toenaderingsdoelen

Passieve vermijding

Actieve vermijding

Automatische toenadering

Geplande toenadering

VHRS

Bijna terugval

delict

Evaluatie van delict

Houding t.a.v. toekomstig delioct

Passieve vermijding

Actieve vermijding

Automatische toenadering

Geplande toenadering

Passieve vermijding

Actieve vermijding

Automatische toenadering

Geplande toenadering

Passieve vermijding

Actieve vermijding Automatische

toenadering Geplande toenadering

Toerekeningsvatbaarheid

Agressiespectrum

Reactief : kort lontje Pro-actief: de koele kikker Psychopathie

Het korte lontje -  Snel gekrenkt -  Reageert op vermeende bedreiging/uitdaging -  Anger prone -  Impulsief -  Controle verlies -  ‘Paniek’ -  Hoge emotiegraad -  Kijk op zelf: kwetsbaar, wisselend -  Kijk op anderen: vijandig, opstandig

Copingstrategieën Inadequate probleemoplossing & defensieve agressie

Pro-actief: de rust zelve -  Berekenend -  Uit op beloning -  Normerend, vanzelfsprekend -  Codes/ opvattingen, interne logica -  Overgecontroleerd -  De rust zelve -  Lage emotiegraad -  Kijk op zelf: onkwetsbaar, superieur, rechten -  Kijk op anderen: minderwaardig, zwak

Copingstrategieen Manipulatie, instrumentele agressie

Crimineel gedrag

Impulsieve levensstijl Manipulatieve

interpersoonlijke stijl

Oppervlakkig gevoelsleven

Overigen - Het organisch-pathologisch type - Het sadistische type

Risicotaxatie instrumenten in het forensisch veld

Persoonlijkheidsontwikkeling MMPI-A, NPST, NPV(-J), ZALC SCID-II, TVZ, ATL, PMT-K

PCL-YV

Agressief gedrag BDHI-D, CBCL, VVGK, SOAS-R, UCL MOAS-R zelfrapportage Processen verbaal

SAVRY

Gewetensontwikkeling ZALC, MOL, PCL-YV

Motivatie TMS, BIB

Antisociaal gedrag VVGK YLS/CMI, EARL-20B/21G

Sexueel geweld J-SOAP-D-II

Protectieve factoren SAPROF Savry

Screening CBCL/VVGK/SEV/SDQ

WISC/WAIS/KAIT

Sociale cognities TAT, ZAT, NPV(-J), YSQ, LIG

Gezinsfactoren OKIV-R/ GKS-II

Middelengebruik CAGE/MATE-crimi

Risk Category Adult instruments Child/Youth Instruments

Violence risk HCR-20 HKT-30 PCL-R

SAVRY PCL:YV

General risk of antisocial behaviour

LSI-R OASys/RISc)

YLS/CMI EARL-20B EARL-21G

Relational Violence Risk

SARA B-SAFER

Child Abuse Risk CARE-NL

Sexual Violence Risk RSVP SVR-20 Static-99

J-SOAP

Substance Abuse, comorbid disorders and offences

Mate Crimi

Protective factors SAPROF SAVRY

Structured Assessment of Violence Risk in Youth

-  Anamnesen -  Onderzoek van het kind zelf

-  Persoonlijkheidsonderzoek -  Ontwikkeling van geweten, schuld en schaamte -  De 4 P’s -  Delictanalyse -  Delictrisico bevorderende individuele kenmerken -  Samenhang stoornissen en delict -  toerekeningsvatbaarheid

-  Risicotaxatie mbv taxatie instrument en collaterale informatie -  Risicomanagement advies

Ernsttaxatie bij agressie

1.  Eerder gewelddadig gedrag 2.  Eerder niet-gewelddadig delinquent gedrag 3.  Jonge leeftijd bij eerste gewelddadig gedrag 4.  Zich eerder onttrokken hebben aan toezicht/interventie 5.  Eerdere zelfbeschadiging of suïcidepogingen 6.  Getuige zijn geweest van geweld in het gezin 7.  Voorgeschiedenis van mishandeling als kind 8.  Criminaliteit van ouders/verzorgers 9.  Vroege verstoringen in de verzorgingsituatie 10.  Geringe schoolprestaties

Sociale/contextuele risicofactoren

1.  Omgang met delinquente leeftijdgenoten 2.  Afwijzing door leeftijdgenoten 3.  Ervaren stress en geringe copingvaardigheden 4.  Geringe opvoedingsvaardigheden ouders 5.  Gebrek aan steun van andere volwassenen 6.  Achterstandsbuurt

Individuele risicofactoren

1.  Negatieve opvattingen 2.  Riskant gedrag/impulsiviteit 3.  Problemen met middelengebruik 4.  Problemen met hanteren van boosheid 5.  Gebrek aan empathie/berouw 6.  Aandachtstekort/hyperactiviteit 7.  Weinig medewerking aan interventies 8.  Weinig interesse in/binding met school of

werk

Protectieve factoren P1. Prosociale betrokkenheid

P2. Ondersteuning door een ander

P3. Hechte band met tenminste één prosociale volwassene

P4. Positieve houding tegenover interventie en gezag

P5. Duidelijk positieve gerichtheid op school of werk

P6. Veerkrachtige persoonlijkheid

P7.....

P8.....

-  Scoren items

-  Identificeren criminogene factoren

-  Identificeren beschermende factoren

-  Samenhang tussen factoren evalueren

-  Criminogene behoefte en intensiteit van begeleiding inschatten

-  Identificeren te beïnvloeden factoren

-  Gestructureerd inschatten recidiverisico

-  Indiceren van interventies en voorwaarden

-  Evalueren verloop interventies

-  Onderzoek toont de SAVRY betrouwbaar en valide

-  Historische schaal zeer beperkt voorspellend vermogen

-  Dynamische schalen duidelijk voorspellend vermogen

-  De protectieve schaal heeft een duidelijk toegevoegde waarde boven de dynamische risicoschalen

-  De mate van agressief gedrag in een instelling wordt voorspeld door de Individuele schaal

-  De verscheidenheid van geweld werd voorspeld door het Savry totaal

-  Ook ontrekking aan gezag en toezicht blijkt voorspeld te worden

-  Vooralsnog onvoldoende voorspellend voor meisjes

1. Over welke risicofactoren hoor je informatie?

2. Welke cognities ten aanzien van agressie hoor je?

Keuze van interventies: de 5 W’s

Wat Werkt Wanneer voor Wie en Waarom?

Negatieve effecten van verkeerde aanpak aangetoond

De verschillende kanten van het gelijk

-  Toename jeugdcriminaliteit met 30%

-  Overtreders steeds jonger

-  Steeds grotere mate van geweld

-  70 procent van de gevangenen is tussen de 18 en 35 jaar oud

-  Ruim 85 procent zit vast vanwege gewapende overvallen (osepa, 19-11-2011)

-  Hoge mate van lage sociale klasse en werkloosheid (osepa, helbergg, 2011)

-  Vermoedens van verlaagd IQ op basis van functioneren en testen

-  45% verlaat school voortijdig zonder diploma

-  24% jongeren officieel werkloos

Persoonlijkheidseigenschappen en risicogedrag

C.L.W. van Geffen & T.T. Gumbs 2005

De risicojongens - Meer normoverschrijdende spanningsbehoefte

-  Passieve copingstrategieën

-  Overmatige ingeschatte waardering door anderen

  Hoog gevoel van ervaren sociale acceptatie

  Ontvangen veel bekrachtiging van agressie binnen de groep (bovenkerk, mei 2011)