FOCUSED AND QUICK (FAQ) Issue 143 - Bank of Thailand · faq issue 143 หนี้ครัวเรือนไทย: ข้อเท็จจริงที่ได้จาก

FOCUSED AND QUICK (FAQ) Issue 143 หนครวเรอนไทย: ขอเทจจรงทไดจาก

BOT-Nielsen Household Financial Survey สรา ชนโชคสนต, สพรศร สวรรณก และธนชพร สขสเมฆ

March 01, 2019

* Source: https://www.dividendninja.com/

บทสรปผบรหาร

หนครวเรอนไทยตกเปนประเดนทหนวยงานตาง ๆ ใหความสนใจอยางใกลชด เนองจากหนทอยในระดบสง ซงมสาเหตมาจากหลายปจจย อาท การเขาถงบรการทางการเงนทดขน มาตรการภาครฐในการกระตนเศรษฐกจ และเหตการณนาทวมใหญในชวงป 2554-2555 ททาใหครวเรอนตองกยมเพอซอมแซมทอยอาศย อยางไรกตาม คงปฏเสธไมไดวาอกหนงสาเหตสาคญของปญหาหนสนมาจากพฤตกรรมการใชจายของครวเรอนเอง เพราะไมวาภาครฐจะออกมาตรการใด ๆ มาเพอบรรเทาปญหาหนสนของครวเรอน ประสทธผลของมาตรการเหลานนจะมนอยหากครวเรอนยงคงขาดวนยทางการเงน ดงนน เพอใหเขาใจถงพฤตกรรมการใชจายของครวเรอนมากขน ธนาคารแหงประเทศไทย จงรวมกบบรษท เดอะ นลเสน คอมปะน (ประเทศไทย) จากด ดาเนนการสารวจศกษาครวเรอนตวอยางจานวน 1,500 ครวเรอนทวประเทศ ในระหวางเดอน ก.ค. – ส.ค. 2560 ภายใตชอ “โครงการส ารวจศกษาปญหาหนสนของภาคครวเรอนไทยและนยเชงนโยบาย” หรอ “BOT-Nielsen Household Financial Survey”

โครงการสารวจศกษานมงวเคราะหความแตกตางของพฤตกรรมการใชจายระหวางกลมครวเรอนตาง ๆ ไดแก 1) กลมครวเรอนทมหนกบไมมหน และ 2) กลมครวเรอนทมหนแลวมปญหาทางการเงนกบกลมทมหน แตไมมปญหา โดยไดคมปจจยตาง ๆ ใหคงท เชน รายได สนทรพยทางการเงน จานวนสมาชกในครวเรอน อาชพหลกของสมาชกในครวเรอน เปนตน เพอใหสามารถเปรยบเทยบระหวางครวเรอนกลมตาง ๆ ได และไดขอสรปทนาสนใจดงน

1) ครวเรอนทมหนขาดวนยทางการเงนจรงหรอไม? ผลการศกษาพบวา หลงจากคมหลายปจจยใหคงทแลว กลมครวเรอนทมหนยงคงมคาใชจายโดยเฉลยสงกวากลมครวเรอนทไมมหนอยางมนยสาคญ (สงกวา 8%) ทงคาใชจายประจา เชน คาโทรศพท (สงกวา 135%) คาใชจายในการเดนทาง (สงกวา 275%) และคาใชจาย ไมประจา เชน คาซอมรถ (สงกวา 631%) ทงน คาซอมรถทสงกวามากสวนหนงอาจสะทอนการใหความสาคญกบความมหนามตาทางสงคมมากกวา เพราะเมอเพมปจจยควบคมดานมลคารถยนตเขาไปในโมเดลแลว กลบไมพบความแตกตางดานคาซอมรถ แสดงวาครวเรอนทมหนมรถยนตทมราคาสงกวาโดยเฉลย

“การแกปญหาหนครวเรอนทภาครฐไดด าเนนการมาอยางตอเนอง จะไมสามารถ

บรรลเปาหมายอยางยงยนได หากครวเรอนไมสามารถรกษาวนยทาง

การเงนดวยตนเอง”

FAQ ISSUE 143 หนครวเรอนไทย: ขอเทจจรงทไดจาก BOT-NIELSEN HOUSEHOLD FINANCIAL SURVEY Mar 01, 2019

สายนโยบายการเงน ธนาคารแหงประเทศไทย สรา ชนโชคสนต สพรศร สวรรณก และธนชพร สขสเมฆ 2

2) ในบรรดาครวเรอนทมหน ครวเรอนทมปญหาทางการเงนแตกตางจากครวเรอนทไมมปญหาอยางไร? จากการศกษาพบวา หลงจากคมหลายปจจยใหคงทแลว กลมครวเรอนทมปญหาทางการเงนยงคงมคาใชจายโดยเฉลยสงกวากลมครวเรอนทไมมปญหาอยางมนยสาคญ (สงกวา 18%) โดยเฉพาะคาใชจายประจา เชน คาใชจายเพอความบนเทง (สงกวา 376%) และคาซอเสอผา (สงกวา 562%) สะทอนพฤตกรรมการใชชวตหรอ “ไลฟสไตล” ทคอนไปทางสรยสรายกวาอกกลมหนง นอกจากน กลมครวเรอนทมปญหามแนวโนมทจะมรสนยมหรอความตองการทจะมหนามตาทางสงคมสงกวา สะทอนจากคาซอมรถและคาดแลบานทสงกวากลมทไมมปญหา (สงกวา 273% และ 276% ตามลาดบ) ทงน นอกจากการใชจายทไมระมดระวงและรสนยมทแตกตางกนแลว อกหนงในปจจยสาคญททาใหครวเรอนมปญหาทางการเงนคอ การมสมาชกในครวเรอนทประสบปญหาลมปวย สงผลใหกลมครวเรอนทมปญหามคารกษาพยาบาลสงกวากลมทไมมปญหา (สงกวา 322%)

จากขอสรปขางตน จะเหนไดวาการแกไขปญหาหนครวเรอนทภาครฐไดด าเนนการมาอยางตอเนอง อาท การสงเสรมความรทางการเงน มาตรการดแลสนเชอบตรเครดตและสนเชอสวนบคคลภายใตการกากบของ ธปท. รวมทงการจดตงคลนกแกหน จะขาดประสทธผลและไมสามารถบรรลเปาหมายไดอยางยงยน หากภาคครวเรอนไมสามารถรกษาวนยทางการเงนได เพราะสาเหตสาคญของการกอหนและการมปญหาชาระหน ลวนเกดจากรายจายทไมเพยงพอกบรายได โดยเฉพาะรายจายทไมจาเปนและเกนฐานะ หรอขาดการวางแผนทางการเงน ทเหมาะสมในระยะยาว จงจาเปนอยางยงทภาคครวเรอนตองตระหนกและปรบพฤตกรรมการใชจายใหเหมาะสม รวมถงการหมนดแลสขภาพเพอลดความเสยงจากการเจบปวย ซงสามารถสรางปญหาทางการเงนแกครวเรอนได

บทน า

หนครวเรอนไทยทอยในระดบสงเปนอนดบตน ๆ ในภมภาค (ภาพท 1) เปนประเดนสาคญระดบประเทศทหลายฝายวตกกงวล โดยมทมาจากหลายสาเหต อาท นโยบายการกระตนเศรษฐกจของภาครฐเพอกระตนการใชจายในชวงเศรษฐกจซบเซา ภยนาทวมใหญใ นช ว ง 2 554 - 2 555 ท ท า ใ หครวเรอนตองกอหนเพอซอมแซม ทอยอาศย การเขาถงแหลงเงนกจากสถาบนการเงนในระบบทมากขน รวมถงทศนคต พฤตกรรม หรอวนยทางการเงนท เปลยนแปลงไปของครวเรอน สถานการณดงกลาวสงผลใหครวเรอนไทยสะสม ความเปราะบางทางการเงนและออนไหวตอปจจยเสยงตาง ๆ มากขน ซงอาจสงผลกระทบตอความเขมแขงและเสถยรภาพเศรษฐกจโดยรวมในทสด ทงน ทผานมารฐบาล ภาคเอกชน และหนวยงานทเกยวของ ไดใหความสาคญกบการแกไขปญหาหนสนครวเรอน ทงในและนอกระบบอยางตอเนอง โดยมนโยบาย และมาตรการสาคญ ๆ อาท

ภาพท 1 สดสวนหนครวเรอนตอ GDP สนป 2 และการเปลยนแปลงจากป 2

หมายเหต เพอใหการเปรยบเทยบขอมลหนครวเรอนระหวางประเทศมนยามทเป นมาตรฐานเดยวกน จงใชขอมลจาก Bank for International Settlements (BIS) ข ะทขอมลหนครวเรอนของ ธปท (BOT data) จะนบรวมหนทกยมจากสถาบนการเงนอน (other financial corporations) อาท non-bank ดวย ท าใหระดบหนครวเรอนBOT data สงกวา BIS data; ขนาดของรปวงกลมแสดงขนาดของสดสวนหนครวเรอนตอ GDPทมา: Bank for International Settlements (BIS) และธนาคารแหงประเทศไทย

สดสว

นหนต

อ GD

P

สนป

2

(ร

อยละ

ตอ G

DP)

การเปลยนแปลงเทยบป 2 (รอยละตอ GDP)



การสงเสรมความรทางการเงน (financial literacy) โดยเฉพาะจากการดาเนนงานของศนยคมครองผใชบรการทางการเงน ธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.) เพอสรางความร ความเขาใจเบองตนอยางเพยงพอทครวเรอนจะดแลตวเองไดและสามารถตดสนใจเลอกใชบรการทางการเงนไดอยางเหมาะสม1

มาตรการดแลสนเชอบตรเครดตและสนเชอสวนบคคลภายใตการก ากบของ ธปท เพอกาหนดวงเงนตามความสามารถในการชาระหนของลกหนอยางเหมาะสม และปรบลดเพดานอตราดอกเบยบตรเครดต2

โครงการคลนกแกหน (debt clinic) โดยความรวมมอระหวางสมาคมธนาคารไทยและสมาคมธนาคารนานาชาตภายใตการสนบสนนจากธปท. เพอชวยเหลอประชาชนรายยอย ทมเจาหนหลายราย ใหไดมโอกาสปลดภาระหน ควบคกบการเสรมสรางวนยทางการเงนทด3

โครงการเดนหนาขจดหนนอกระบบเป นศนย ตามแนวทางของกระทรวงการคลง เพอดาเนนการอยางจรงจงกบเจาหนนอกระบบทผดกฎหมาย เพมชองทางการเขาถงสนเชอในระบบใหกบลกหนนอกระบบและประชาชนทวไป (เชน การอนญาตใหประกอบธรกจสนเชอรายยอยภายใตโครงการสนเชอพโกไฟแนนซ) ลดภาระหนนอกระบบโดยการไกลเกลยประนอมหน รวมทงเพมศกยภาพของลกหนนอกระบบ โดยการปรบเปลยนพฤตกรรม ใหความรทางการเงนและการประกอบอาชพ เพอไมตองกลบเปนหนซาอก4

อยางไรกตาม นโยบายและมาตรการดงกลาวจะเกดประสทธผลนอยและไมยงยน หากครวเรอนยงคงขาดวนยทางการเงน ดงนน ธปท. จงไดรวมกบบรษท เดอะ นลเสน คอมปะน (ประเทศไทย) จากด (The Nielsen Company) ดาเนนการสารวจศกษาครวเรอนตวอยางจานวน 1 ,500 ครวเรอนทวประเทศ ในระหวางเดอนกรกฎาคมถงเดอนสงหาคม พ.ศ. 2560 ภายใตชอ “โครงการส ารวจศกษาปญหาหนสนของภาคครวเรอนไทยและนยเชงนโยบาย” หรอ “BOT-Nielsen Household Financial Survey” เพอใหเขาใจพฤตกรรมทางการเงนของครวเรอนมากขน โดยเนนสารวจกลมครวเรอนตวอยางในเขตเมอง และเขตเทศบาลเมอง (urban area) ซงมหนกระจกตวสง5 และพยายามใหครอบคลมครวเรอนทวประเทศ ใหมากทสด ภายใตจานวนครวเรอนตวอยางท 1,500 ครวเรอน

บทความนจงมวตถประสงคเพอศกษา วเคราะห และตอบคาถามเกยวกบพฤตกรรมและวนยทางการเงนของครวเรอนไทยในกลมตาง ๆ จากโครงการสารวจศกษาดงกลาว อาท พฤตกรรมการใชจาย ทแตกตางกนระหวางกลมครวเรอนทมหนเทยบกบกลมครวเรอนทไมมหน เปนตน

ขอมลทใชในการวเคราะห

BOT-Nielsen Household Financial Survey ใชวธการสารวจครวเรอนตวอยางแบบการลงพนทสมภาษณ (Face-to-face interview) ทงหมด 1,500 ครวเรอน โดยมกรอบแนวคดการสมตวอยางครวเรอน

1 ดรายละเอยดเพมเตมทเวบไซตศนยคมครองผใชบรการทางการเงน https://www.1213.or.th/th/Pages/default.aspx 2 https://www.bot.or.th/Thai/PressandSpeeches/Press/News2560/n3660t.pdf 3 http://www.debtclinicbysam.com/ 4 https://www.mof.go.th/home/eco/060360.pdf 5 ดรายละเอยดเพมเตมไดใน Chantarat et al. (2017) Thailand’s Household Debt through the Lens of Credit Bureau Data: Debt and Delinquency. PIER Discussion Paper No. 61



ดงน 1) เนนส ารวจครวเรอนต ว อ ย า ง ใ น เ ข ต เ ม อ ง แ ล ะ เขตเทศบาลเมอง 2) ครอบคลมครวเรอนใหกระจายทกภมภาค ( ภ า พ ท 2 ) ) ค ร อ บ ค ล มครวเรอนทกระดบรายได และอาชพ6

หากเปรยบเทยบ BOT-Nielsen Household Financial Survey ก บ แบบส า ร ว จ ภ า ว ะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอน (Socio-Economic Survey: SES) ของสานกงานสถตแหงชาต ซงดาเนนการสารวจ 52 ,000 ครวเรอนทวประเทศ (13 ,000 ครวเรอน ในทกไตรมาส) และทาการสารวจมาอยางยาวนานตงแตปพ.ศ. 2500 พบวา มความสอดคลองกนในมตตาง ๆ โดยเฉพาะในมตของการเป นหน กลาวคอ สดสวนจานวนครวเรอนทมหนใน BOT-Nielsen Household Financial Survey อยในระดบใกลเคยงกบสดสวนใน SES ประจาป 2560 โดยอยทประมาณ 53% (เทยบกบ SES ป 2560 ประมาณ 51%) แตคาเฉลยของมลคาหนตอครวเรอนจะสงกวาท 525,053 บาท (เทยบกบ SES ป 2560 ท 352,646 บาท)7 รวมทงรายไดทงสนเฉลยตอเดอนของครวเรอนทงหมดทงทมหนและไมมหนสงกวาท 55,837 บาท (เทยบกบ SES ป 2560 ท 27,053 บาท) ซงสะทอนรายไดของคนในเขตเมองทสงกวาคาเฉลยของประเทศ

ทงน BOT-Nielsen Household Financial Survey ไดสารวจขอมลในหลายมต อาท รายได รายจาย สนทรพย หนสน ภาระชาระหน การออมและการลงทน ทศนคตดานการเงน รวมถงความคดเหน ตอการกอหนและการแกไขปญหาหนสน ซงจะกลาวถงในสวนถดไป

เพราะเหตใดครวเรอนจงมหน?

ตามทไดกลาวขางตน นอกจากขอมลฐานะทางการเงนของครวเรอนแลว การสารวจยงครอบคลมถงคาถามเชงทศนคตและความคดเหนตาง ๆ เกยวกบการเปนหน โดยในบทความนจะขอยกคาถามทสาคญ 2 คาถามคอ (1) อะไรคอสาเหตของการเปนหนของครวเรอน? (ภาพท 3) และ (2) ปจจยใดทครวเรอนคดวาจะสามารถชวยแกปญหาหนครวเรอนของประเทศได? (ภาพท 4)8

เมอใหคะแนนความเหนดวยจาก 1 คอ ไมเหนดวยอยางมากจนไปถง 6 คอ เหนดวยอยางมาก และใชคะแนนเฉลยเปนตวสะทอนความเหนของครวเรอน จะพบคาตอบตอทง 2 คาถามทนาสนใจดงตอไปน

6 สาหรบรายละเอยดของการกระจายตวของกลมตวอยาง อาท การแบงจงหวด จานวนตวอยาง การกระจายตวของรายไดและอาชพ สามารถดเพมเตมไดในภาคผนวก 7 คานวณจากครวเรอนทมหนเทานน 8 คาตอบตอคาถามแรกจะสะทอนมมมองของครวเรอนในการเปนหน สวนคาถามทสองเปนการเปลยนมมมองเพอใหผใหสมภาษณมองในมมทกวางขนในการแกไขปญหาหนสน โดยผใหสมภาษณจะใหระดบความเหนดวยตอคาตอบในทกตวเลอก ซงระดบความเหนดวยจะแบงออกเปน 6 ระดบ ไดแก (1) ไมเหนดวยอยางมาก (2) ไมเหนดวย (3) คอนขางไมเหนดวย (4) คอนขางเหนดวย (5) เหนดวย และ (6) เหนดวยอยางมาก

ภาพท 2 กลมตวอยางในพนทศกษาตางๆ ทวประเทศ

• พนทศกษา : ครอบคลมทง 6 ภมภาคทวประเทศ และในพนทกรงเทพมหานครและปรม ล

• รวม 26 จงหวด

พนทกรงเทพมหานครและปรม ล (จงหวดสมทรสาคร สมทรปราการ นครปฐม ปทมธาน และนนทบร)

ภาคเหนอเชยงใหมลาพนนครสวรรคสโขทย

ภาคใตภเกตสงขลานครศรธรรมราช

ภาคตะวนตกราชบรเพชรบรกาญจนบร

ภาคกลางอยธยาสระบรลพบร

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอนครราชสมาอดรธานหนองบวลาภอบลราชธาน

ภาคตะวนออกชลบรจนทบรระยอง

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย



( 1 ) ส า เ ห ต ห ล ก ๆ ทครวเรอนมหนมาจากรายรบ ท ไ ม เ พ ย ง พ อ ก บ ร า ย จ า ย ซงเกยวเนองไปถงการขาดวนย ทางการ เ ง น โดย 2 สา เหตน มคะแนนคาเฉลยท ใกลเคยงกน ทประมาณ 4.2 ขณะทสาเหตอน ๆ มคาเฉลยตากวา 4.0 โดยสาเหตรองลงมาคอการกอหนเพอลงทนหรอเกบเปนสนทรพย และการขาดความรทางการเงน

(2) ปจจยทครวเรอนคดว า จ ะส า มา ร ถแ ก ป ญหาหนครวเรอนไดด คอ การมวนยของครวเรอนเอง การไดรบความรท า ง ก า ร เ ง น แ ล ะ ก า ร ป ร บโครงสรางหน9 ซงไดคะแนนเฉลยสงทสด 3 อนดบแรก สวนปจจยรองลงมาคอ การลดดอกเบ ย เ พ อลดภาระ ในการช า ระหน การสงเสรมการเขาถงหนในระบบ และการเขาถงเครองมอการปองกนความเส ยงของคร ว เร อน เช น การทาประกนสขภาพ เปนตน

ความเหนของครวเรอนตอทง 2 คาถาม ลวนสะทอนความสาคญของการมวนยทางการเงนในอนดบตน ๆ ทงตอสาเหตของการเปนหนและการแกไขปญหาหนสน อยางไรกตาม ปญหาโดยทวไปของการสารวจและประมวลผลในลกษณะดงกลาวคอ ความเอนเอยงของการตอบคาถาม (biasedness) เนองจากผใหสมภาษณมกจะตอบไปตามสงทคดวาควรทา ซงอาจจะแตกตางไปจากสงททาจรงกได ดงนน การศกษาโดยใชขอมลเชงปรมา จากมลคาการใชจายโดยตรงจะสะทอนพฤตกรรมการใชจายทเกดขนจรงไดดกวา

นอกจากน คาถามทสาคญคอ ความรนแรงของปญหาวนยทางการเงนของครวเรอนอยในระดบใด โดยเฉพาะหากเรามกลมอางองในการเปรยบเทยบ (reference point) เพอเทยบเคยงกบกลมครวเรอนอน ๆ พฤตกรรมการใชจายจะมความแตกตางกนอยางไร ซงตองอาศยการวเคราะหทางสถตอนจะกลาวถงในสวนถดไป

9 ผลจากการสารวจดงกลาวสอดคลองกบแนวทางของ ธปท. ในการแกปญหาหนครวเรอนดวยการสงเสรมความรทางการเงนใหแกครวเรอน และการจดตงโครงการคลนกแกหนเพอบรรเทาปญหาหนสนของครวเรอนทมหนจากหลายแหลง

( )2 ชองแรก

( )2 ชองสดทาย

คะแนนเฉลย

รายรบไมพอกบรายจาย 44 10 4.19

ขาดวนยทางการเงน เชน ไมไดออมสม าเสมอ 44 12 4.17

เพอน ามาใชในการลงทนหรอเกบเป นสนทรพย 32 10 3.88

ความรทางการเงนไมเพยงพอ 30 19 3.72

เขาถงแหลงเงนทนไดงายเกนไป 23 15 3.67

สถาบนการเงนใหวงเงนมากเกนไป 22 18 3.56

อตราดอกเบยต า 20 19 3.50

14

13

5

5

2

2

3

30

31

27

25

21

20

17

28

29

32

29

35

30

28

18

15

27

22

28

29

33

8

10

9

17

13

16

16

2

2

1

2

2

2

3

เหนดวยอยางมาก ( ) เหนดวย ( )คอนขางเหนดวย ( ) คอนขางไมเหนดวย ( )ไมเหนดวย (2) ไมเหนดวยอยางมาก (1)

ภาพท 3 สาเหตทครวเรอนมหน


ภาพท 4 ปจจยในการแกปญหาหนสนครวเรอนของประเทศไทย( )

2 ชองแรก

( )2 ชองสดทาย

คะแนนเฉลย

ประชาชนตองมวนยทางการเงน เชน ออมกอนใช 47 4 4.36

การใหความรทางการเงนแกประชาชน 49 8 4.28

ปรบโครงสรางหน เชน ยดระยะเวลาการผอนหน 42 7 4.21

ลดอตราดอกเบยเพอลดภาระในการช าระหน 39 5 4.18

การสงเสรมใหเขาถงแหลงเงนทนในระบบงายขน 35 8 4.02

การสงเสรมในการเขาถงผลตภ ในการปองกนความเสยง เชน ประกนสขภาพ ประกนชวต

33 8 3.99

เพมความเขมงวดในการใหวงเงน 30 12 3.86

ขนอตราดอกเบยเพอลดแรงจงใจในการกอหน 20 21 3.45

14

12

9

8

6

7

5

3

33

37

33

31

29

26

25

17

35

28

36

37

37

38

35

32

14

15

15

18

19

21

23

27

3

5

5

4

6

5

9

13

1

3

2

1

2

3

3

8

เหนดวยอยางมาก ( ) เหนดวย ( )คอนขางเหนดวย ( ) คอนขางไมเหนดวย ( )ไมเหนดวย (2) ไมเหนดวยอยางมาก (1)




พฤตกรรมทางการเงนของครวเรอนกลมตาง ๆ

การศกษานแบงครวเรอนโดยใชเกณฑการมหน/ไมมหน และการม/ไมมปญหาทางการเงน โดยใหนยามของการมหนคอ การทครวเรอนมมลคาหนมากกวา 0 บาทขนไป ขณะทปญหาทางการเงนหมายถง ครวเรอน เขาขายในเหตการณดงตอไปน 1) ครวเรอนมปญหาดานการชาระหน10 หรอ 2) ครวเรอนมความกงวลตอปญหา การชาระหน11 หรอ 3) ครวเรอนมอตราการออมนอยกวารอยละ 512

ทงน ตามเกณฑการแบงครวเรอนดงกลาว สามารถแบงครวเรอนออกเปน 4 กลม ไดแก 1) กลมครวเรอนทมหน (53% ของครวเรอนทงหมด) 2) กลมครวเรอนทไมมหน (47% ของครวเรอนทงหมด) 3) กลมครวเรอนทมหนและมปญหาทางการเงน (19% ของครวเรอนทมหน) และ 4) กลมครวเรอนทมหน แตไมมปญหาทางการเงน (81% ของครวเรอนทมหน)

ตารางท 1 ซงแสดงรายละเอยดสาคญดานฐานะทางการเงนระหวางกลมครวเรอนตาง ๆ ชวา กลมครวเรอนทมหนมรายจายโดยเฉลยสงกวากลมครวเรอนทไมมหน (คาเฉลย 34,141 บาทเทยบกบ 22,570 บาท ตามลาดบ) ซงเปนเรองไมนาแปลกใจเพราะรายไดโดยเฉลยของกลมครวเรอนทมหนสงกวากลมครวเรอนทไมมหน (คาเฉลย 70,481 บาทเทยบกบ 39,324 บาท ตามลาดบ) ดงนน การเปรยบเทยบคาเฉลย (mean) หรอคามธยฐาน (median) ระหวางสองกลมเพยงอยางเดยว ยงไมสามารถระบวาพฤตกรรมการใชจาย ของครวเรอนสองกลมแตกตางกนหรอไม

10 ผใหสมภาษณตอบวา “สามารถชาระหนไดบางครง” หรอ “ไมสามารถชาระไดบางครง” หรอ “ไมสามารถชาระไดหลายครง” 11 ผใหสมภาษณตอบวา “เหนดวย” หรอ “เหนดวยอยางมาก” ตอคาถามทระบวามความกงวลสงในการชาระหน 12 อตราการออมคานวณจากสดสวน (รายไดตอเดอนของครวเรอน – รายจายตอเดอนครวเรอน)/รายไดตอเดอนของครวเรอน

หนวย: บาทกลมครวเรอนทไมมหน กลมครวเรอนทมหน

กลมครวเรอนทมหนแตไมมปญหาทางการเงน

กลมครวเรอนทมหนและมปญหาทางการเงน

คาเฉลย คามธยฐาน คาเฉลย คามธยฐาน คาเฉลย คามธยฐาน คาเฉลย คามธยฐาน

รายไดรวมตอเดอนของครวเรอน (income) 2 1 1 2 1

รายจายรวมตอเดอนของครวเรอน (expense) 22 1 1 1 2 2 2 1 2 2 2

รายจายประจ าตอเดอนของครวเรอน1 2 12 2 1 21 2 1 1

รายจายไมประจ าตอเดอนของครวเรอน2 2 12 1 2 12 2 1 2 2

สนทรพยรวมของครวเรอน 1 2 1 2 2 2 1 12 2 2 1 2 1 2 1 2

สนทรพยทมสภาพคลองต าของครวเรอน 1 2 2 2 1 2 2 2 1 2 1 2 1

สนทรพยทางการเงนของครวเรอน 2 11 12 1 2 1 2 2

หนสนคงคางรวมของครวเรอน 2 1 1

ภาระช าระหนสนตอเดอนของครวเรอน(debt service)

1 21 1 21 1

ภาระช าระหนสนตอเดอนตอรายไดตอเดอนของครวเรอน(% debt service ratio)

% 1 % 2 % 1 % % 1 %

ความมงคงสทธของครวเรอน (สนทรพย – หนสน) 1 2 2 1 1 2 1 1 2 1 2 1 1 1

ตารางท 1 สรปฐานะทางการเงนของครวเรอนแตละกลม

1/รายจายประจา 11 รายการ ไดแก คาอาหาร คาเสอผา คาเชาบาน คาดแลสขภาพ คาเดนทาง คานา/คาไฟฟา คาโทรศพท คาสนทนาการ คาของใชในบาน คาทาธรกจ และคาเสยงโชค2/รายจายไมประจา 5 รายการ ไดแก คาซอมรถ คาดแลบาน คารกษาพยาบาล คาซอสนคาคงทน และคาการศกษาบตร3/สนทรพยทมสภาพคลองตา 7 รายการ ไดแก บาน ทดน คอนโดมเนยม รถยนต ตก/อาคาร อปกรณ/เครองจกรกล และมอเตอรไซค4/สนทรพยทางการเงนหรอสนทรพยทมสภาพคลองสง 9 รายการ ไดแก เงนสด/เงนฝากกบสถาบนการเงน เงนฝากสหกรณ/สลากออมสน พนธบตร/หนก หน กองทนรวม กองทนสารองเลยงชพ/กบข. ประกนชวตรปแบบตาง ๆ ทองคา และเครองประดบ




การระบ คว ามแตกต า งของ คร ว เ ร อนระหว า งกล มท ถ กต อ ง จ า เป นต อ งอาศ ยว ธ ก า ร ทางเศรษฐมต (Econometrics) ซงพยายามคมปจจยหลาย ๆ มต ใหคงทเพอใหสามารถเปรยบเทยบครวเรอนระหวางกลมตาง ๆ ได โดยในการศกษานจะใหความสนใจกบพฤตกรรมการใชจายของครวเรอนในกลมตาง ๆ เนองจากเปนเครองชวดสาคญของวนยทางการเงนและระดบความสามารถในการชาระหนของครวเรอน

การวดความแตกตางในพฤตกรรมการใชจายของแตละกลมครวเรอนโดยวธ conditional mean estimation

วธการประมาณคาเฉลยภายใตเงอนไขทกาหนด (conditional mean estimation) คอการประมาณการคาเฉลยของตวแปรหนง ๆ โดยคมตวแปรอน ๆ ใหเทากน หรอในทนคอการวดคาเฉลยของคาใชจายครวเรอนระหวาง 2 กลมซงแตกตางกนทความเปนหน หรอการมปญหาในการชาระหน ภายใตบรบททกาหนดใหตวแปรอน ๆ เทากน ทงน อธบายอยางงาย ๆ ไดวา หากเรามครวเรอน 2 กลมทมรายไดเทากน มสนทรพยทางการเงนเทากน อยในพนทเดยวกน มอาชพเหมอนกน จานวนสมาชกในครวเรอนเทากน ฯลฯ แตแตกตางกนทความเปนหน หรอการมปญหาในการชาระหนแลว ทง 2 กลมนจะยงคงมพฤตกรรมการใชจายอนส งผลตอวนยทางการเงน ทแตกตางกนหรอไม โดยมสมการดงน

𝑦 = 𝛼 + 𝛽1𝐷1 + ∑ 𝛽𝑗𝑗

𝐷𝑗 + ∑ 𝛿𝑖𝑖

𝑋𝑖 + ∑ 𝜃𝑖𝑖

𝑍𝑖 + 휀

ซงตวแปรตาง ๆ ในสมการ มนยามดงตอไปน

ตวแปร y คอ คาลอการทม (log) ของคาใชจายในดานตาง ๆ ทงรายจายรวมและรายจายยอยตาง ๆ ทงหมดรวม 17 รายการ13

ตวแปร D1 คอตวแปรหน (dummy) ทแยกประเภทของครวเรอน เชน ครวเรอนทมหนจะมคาเทากบ 1 ขณะทครวเรอนทไมมหนจะมคาเทากบ 0 เปนตน

ตวแปร Dj คอตวแปร dummy มคาเทากบ 1 หากครวเรอนอยในพนท j และมคาเทากบ หากไมไดอยในพนท j โดย Dj มทงหมด 51 ตวแปร แบงตามเขตพนททง 51 เขตพนท14

ตวแปร Xi คอตวแปรควบคมตาง ๆ ในกร ฐาน ซงใชเหมอนกนหมดในทกสมการการใชจาย โดย Xi ประกอบไปดวย (1) log ของรายได (2) ตวแปร dummy ทแยกครวเรอนเปนกลมตามสาขาอาชพ (3) log ของมลคาสนทรพยทางการเงนของครวเรอน (4) จานวนสมาชกในครวเรอน และ (5) จานวนสมาชกในครวเรอนทมอายตากวา 15 ป

ตวแปร Zi คอตวแปรควบคมอน ๆ ทใชคมเพมเตมจากกร ฐานในบางสมการ โดยรายละเอยดมดงน (i) log ของมลคาสนทรพยประเภทรถยนต และ log ของมลคาสนทรพยประเภทมอเตอรไซค

ใชในสมการคาใชจายดานคาเดนทาง และคาซอมรถ (ii) log ของมลคาสนทรพยทอยอาศย ใชในสมการคาใชจายดานคานาคาไฟ และคาดแลบาน

13 ดรายละเอยดของรายการคาใชจายในหมายเหตท 1 และ 2 ของตารางท 1 14 ดรายละเอยดของสถานทสารวจในภาคผนวก: วธการคดเลอกกลมตวอยาง



(iii) ตวแปร dummy ทมคาเทากบ 1 หากครวเรอนมสมาชกในครวเรอนลมปวยอยางนอย 1 คน โดยใชในสมการคารกษาพยาบาล

ผลการศกษา: ครวเรอนทมหนมพฤตกรรมการใชจายแตกตางจากครวเรอนทไมมหนอยางไร?

การศกษานวดคาเฉลยของความแตกตางดานคาใชจายระหวางกลมครวเรอนตาง ๆ โดยคมปจจย ตาง ๆ ทจะกระทบการใชจายใหคงท (Conditional mean difference) ตามสมการขางตน โดยมคาใชจายรวมทงสน 17 รายการดวยกน แบงเปน (1) รายจายรวม (2) รายจายประจา 11 รายการ และ (3) รายจาย ไมประจา 5 รายการ ทงน รายจายประจ า เชน คาอาหาร คาเดนทาง หรอคาสนทนาการ เป นพฤตกรรม การใชจายทเกดขนเป นประจ าในแตละเดอน อนสะทอนไลฟสไตลหรอวถการใชชวตของครวเรอน ในขณะทรายจายไมประจ า เชน คาซอสนคาคงทน คาซอมรถ หรอคาซอมแซมบาน อาจสะทอนรสนยม ในการซอสนคาของครวเรอนได เชน ครวเรอนบางกลมอาจชอบซอสนคาทม มลคาสง โดยคาซอมรถ อาจสะทอนถงขนาดและ/หรอยหอรถยนตทครวเรอนถอครอง เชนเดยวกบคาดแลบานทอาจสะทอนถง ขนาดและมลคาของบาน พฤตกรรมดานรายจายทสอถงรสนยมน สวนหนงจะเปนตวแปรทชวยสะทอนตาแหนงทางสงคม (social status) ทครวเรอนตองการใหสงคมรบทราบหรออกนยหนงกคอ ความมหนามตาทางสงคมนนเอง โดยผลการศกษาดานความแตกตางของพฤตกรรมการใชจายระหวางกลมครวเรอนทมหน กบกลมครวเรอนทไมมหนหลงจากคมปจจยตาง ๆ ใหคงทแลว สามารถสรปไดดงน (ตารางท 2)

ตารางท 2 ความแตกตางของพฤตกรรมการใชจายระหวางกลมครวเรอนทมหนและไมมหนคาสมประสทธของ D1 ผลสวนเพม

Estimated coefficient of D1 Marginal effect (%)

รายจายรวม 0.0729648*** 7.57

(0.0270006)

คาอาหาร -0.0058968 ไมมนยทางสถต

(0.0280661)

คาเสอผา 0.3311576 ไมมนยทางสถต

(0.4680636)

คาเชาบาน 0.3007777 ไมมนยทางสถต

(0.4649961)

คาดแลสขภาพ 0.6192292 ไมมนยทางสถต

(0.4303648)

คาเดนทาง 1.322626*** 275.3

(กรณคมปจจยเพม) (0.3503364)

คาน า/คาไฟฟา 0.122802*** 13.1


คาโทรศพท 0.8535939*** 134.8

(0.3206181)

คาสนทนาการ 0.5836582 เกอบมนยทางสถต (79.3)

(0.3601504)

คาของใชในบาน 0.0481431 ไมมนยทางสถต

(0.0329144)

คาท าธรกจ -0.2149054 ไมมนยทางสถต

(0.4067425)

คาเสยงโชค 0.257163 ไมมนยทางสถต

(0.4812828)

หมวดคาใชจายประจา

คาสมประสทธของ D1 ผลสวนเพม


คาซอมรถ 1.989386*** 631.1

(กรณฐาน) (0.4273432)

คาซอมรถ -0.1925638 ไมมนยทางสถต


คาดแลบาน -0.4441285 ไมมนยทางสถต

(0.4011612)

คารกษาพยาบาล -0.0707046 ไมมนยทางสถต

(0.439900)

คาซอสนคาคงทน 0.6166924 ไมมนยทางสถต

(0.4398448)

คาการศกษาบตร 0.2614655 ไมมนยทางสถต

(0.456973)

ตวเลขในวงเลบแสดงถงคาความคลาดเคลอนมาตรฐานของการวด (standard error)

***,** และ * สะทอนถงระดบนยส าคญ (significance level) ทรอยละ 1 รอยละ 5 และรอยละ 10 ตามล าดบ

หมวดคาใชจายไมประจา




(1) กลมครวเรอนทมหนมการใชจายโดยรวมสงกวากลมครวเรอนทไมมหนประมา % อยางมนยส าคญทางสถต โดยหมวดคาใชจายทมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต15 คอ หมวดคาเดนทาง ซงมมลคาการใชจายสงกวาถง 275.3% หมวดคาโทรศพททสงกวาถง 134.8% และหมวดคานาคาไฟทสงกวา 13.1%16 นอกจากน ผลของหมวดคาสนทนาการนนเกอบจะมนยสาคญทางสถต โดยม P-value ท 0.105317 ซงอาจชไดวากลมครวเรอนทมหนจะมคาใชจายดานสนทนาการสงกวาประมาณ 79.3%

ทงน จะเหนไดวาโดยรวม แมจะมการคมหลาย ๆ ปจจยใหคงทแลว อาท รายได สนทรพย อาชพและจานวนสมาชกในครวเรอน แตไลฟสไตลทสะทอนพฤตกรรมการใชจายประจาของทง 2 กลมโดยเฉลยยงคงมความแตกตางกนในหลากหลายหมวด ซงสวนหนงสะทอนถงความระมดระวงในการใชจายทแตกตางกน

(2) โดยรวมแลว พฤตกรรมการใชจายส าหรบคาใชจายไมประจ าระหวางครวเรอนทง 2 กลม ไมมความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถต อยางไรกตาม สาหรบหมวดคาซอมรถ ครวเรอนทง 2 กลม จะมความแตกตางหากไมไดคมปจจยดานมลคาของยานยนต โดยครวเรอนทมหนจะมคาใชจายในหมวดดงกลาวสงกวาถง 631.1% (กรณคมปจจยแคกรณฐาน) ผลลพธดงกลาวสะทอนวา แมจะคมหลาย ๆ ปจจยใหคงทแลว อาท รายไดและสนทรพยทางการเงน ครวเรอนทมหนโดยเฉลยจะยงมรถยนตทมราคาสงกวา สงผลใหมคาใชจายดานคาซอมทสงกวามาก แตความแตกตางดงกลาวจะหายไปเมอคมปจจยดานมลคารถยนตใหคงท ดงนน อาจสะทอนวาครวเรอนท มหน โดยเฉลยจะมรสนยมหรอมความตองการรถยนตราคาสง ซงอาจสะทอนความตองการในการมหนามตาทางสงคมสงกวาครวเรอนทไมมหน

อยางไรกตาม รสนยมหรอพฤตกรรมการใชจายทแตกตางกนระหวางครวเรอนทง 2 กลมไมใชเรองแปลก เพราะการมหนไมใชเรองผด และเปนสทธของทกคนทจะนาเงนในอนาคตมาใชกอนไดหากมความจาเปน แตครวเรอนจาเปนตองมความสามารถในการชาระหนและสามารถบรหารจดการกบภาระหนทกอไวได ซงจะชวยใหหนเสยในระบบมนอยและถอวาเปนการกอหนตามศกยภาพทพงจะกอได โดยไมไดสรางปญหาใหกบระบบเศรษฐกจ ดงนน โจทยทส าคญกวาคอปญหาของกลมทมหนเกนศกยภาพและไมสามารถช าระหนได ซงกลมนเป นกลมเสยงโดยเฉพาะหากตนตอมาจากวนยทางการเงนทไมด

ผลการศกษา: ครวเรอนทมหนแลวมปญหาทางการเงนมพฤตกรรมการใชจายแตกตางจากครวเรอนทมหนแตไมมปญหาทางการเงนอยางไร?

การวเคราะหความแตกตางของพฤตกรรมการใชจายระหวางกลมครวเรอนทมหนและไมมปญหา ทางการเงนกบกลมครวเรอนทมหนแตมปญหา หลงจากคมปจจยตาง ๆ ใหคงทแลว ไดผลการศกษาดงตอไปน (ตารางท )

(1) กลมครวเรอนทมหนแตมปญหาทางการเงนมมลคาการใชจายโดยรวมสงกวากลมทมหนและไมมปญหาประมา 1 % อยางมนยส าคญทางสถต โดยหลก ๆ มาจากการใชจายในหมวดเสอผาทสงกวาถง 562.0% คาสนทนาการซงสงกวาถง 376.0% และคาอาหารทสงกวา 9.7% สะทอนถงพฤตกรรมการใชจาย

15 ใหระดบนยสาคญทางสถต (significance level) อยางนอยท 10% 16 กรณของหมวดคาเดนทางและหมวดคานาคาไฟไดมการคมปจจยเพมเตมดานมลคาของยานยนตและมลคาของทอยอาศยดวยแลว ตามลาดบ 17 คา P-value ตองตากวา 0.10 จงจะมนยสาคญทางสถต ณ ระดบนยสาคญทางสถตท 10%



ทไมระมดระวง แมวาการศกษานไมสามารถแยกแยะไดวาการใชจายในหมวดตาง ๆ ทสงนน เชน หมวดเสอผา จะมาจาก (1) การซอเสอผาแบรนดเนมซงมราคาสงกวามาก หรอ (2) ความถหรอปรมาณเสอผาทซออยในระดบสง แตทง 2 กรณกชใหเหนถงพฤตกรรมการใชจายทอยในขายสรยสรายมากกวาอกกลมหนง

(2) หากไมไดคมปจจยดานมลคาของสนทรพย เชน มลคารถยนต หรอมลคาทอยอาศย จะพบวาครวเรอนทมหนและมปญหาทางการเงนจะมคาซอมรถ และคาดแลบานสงกวาอกกลมหน งคอนขางมาก (สงกวาถง 273.3% และ 276.2% ตามลาดบ) ซงนาจะสะทอนวา ครวเรอนทมหนและมปญหานนมรสนยมหรอมความตองการทจะมหนามตาทางสงคมสง จงสะทอนมาทราคาบานหรอรถยนตทหรหรา ทง ๆ ทครวเรอนอาจมปญหาในการช าระหนกตาม

( ) กลมครวเรอนทมหนและมปญหาทางการเงนมกประสบปญหาการเจบไขไดปวยมากกวา อกกลมหนง ทาใหโดยเฉลยมคาใชจายในการรกษาพยาบาลสงกวากลมทไมมปญหาถง 321.5% อยางไรกตาม เมอคมปจจยเพมเตมนอกเหนอจากตวแปรกรณฐาน อาท ตวแปรดานจานวนสมาชกของครวเรอนทลมปวย ความแตกตางของการใชจายในหมวดนจะหายไป ซงหมายถงครวเรอนทมหนและมปญหาทางการเงนประสบปญหาคาใชจายการรกษาพยาบาลจากการมสมาชกในครวเรอนทลมปวยมากกวาอกกลม

ตารางท 3 ความแตกตางของพฤตกรรมการใชจายระหวางกลมครวเรอนทมหนและมปญหาทางการเงนและกลมครวเรอนทมหนแตไมมปญหา



คาซอมรถ 1.317099* 273.3

(กรณฐาน) (0.752067)

คาซอมรถ 0.5618381 ไมมนยทางสถต


คาดแลบาน 1.324893* 276.2

(กรณฐาน) (0.699296)

คาดแลบาน 0.8233196 ไมมนยทางสถต


คารกษาพยาบาล 1.438552* 321.5

(0.7576721)

คารกษาพยาบาล 0.8637203 ไมมนยทางสถต


คาซอสนคาคงทน 1.012625 ไมมนยทางสถต

(0.7683823)

คาการศกษาบตร 1.465969* 333.2

(0.7571641)

ตวเลขในวงเลบแสดงถงคาความคลาดเคลอนมาตรฐานของการวด (standard error)

***,** และ * สะทอนถงระดบนยส าคญ (significance level) ทรอยละ 1 รอยละ 5 และรอยละ 10 ตามล าดบ

หมวดคาใชจายไมประจา



รายจายรวม 0.16151*** 17.5

(0.0450595)

คาอาหาร 0.0924664* 9.7

(0.0511927)

คาเส อผา 1.890053** 562.0

(0.8342758)

คาเชาบาน -0.1184791 ไมมนยทางสถต

(0.8876273)

คาดแลสขภาพ 0.4744792 ไมมนยทางสถต

(0.7596643)

คาเดนทาง -0.1668896 ไมมนยทางสถต


คาน า/คาไฟฟา 0.051085 ไมมนยทางสถต


คาโทรศพท 0.1198656 ไมมนยทางสถต

(0.52540)

คาสนทนาการ 1.560327** 376.0

(0.6970036)

คาของใชในบาน -0.0190989 ไมมนยทางสถต

(0.053088)

คาท าธรกจ 0.9327198 ไมมนยทางสถต

(0.7186262)

คาเสยงโชค 0.5257508 ไมมนยทางสถต

(0.8365711)

หมวดคาใชจายประจา




( ) แมจะไดมการคมปจจยดานจานวนสมาชกในครวเรอน และจานวนสมาชกทมอายตากวา 15 ป ในครวเรอนแลว ครวเรอนทมหนและมปญหาทางการเงนโดยเฉลยยงจะมคาใชจายดานการศกษาสงกวา กลมทไมมปญหาถง 333.2% ซงนาจะสะทอนถงรสนยมของผปกครองทใหความส าคญดานการศกษาของบตรหลาน รวมทงความภาคภมใจของครอบครวทอยากเหนบตรหลานเรยนเกงหรอไดเรยนในโรงเรยนทด จงมคาใชจายในหมวดนสง โดยทอาจจะไมไดประเมนถงคาใชจายเพมเตมอน ๆ นอกเหนอจากคาเลาเรยนปกต อาท คาใชจายในการเรยนเสรมความรนอกหองเรยนซงเปนรายจายตอเนองทคอนขางสง และอาจนาไปสปญหาทางการเงนในทสด

นยของผลการศกษาตอครวเรอนและนยเชงนโยบาย

โดยสรปแลว การศกษานใชขอมลพฤตกรรมการใชจายของครวเรอนมาเปนตวสะทอนปญหาวน ย การใชจายของครวเรอน โดยองมาตรฐานการใชจายจากกลมครวเรอนทไมมหนหรอกลมครวเรอนทมหน แตไมมปญหามาเปนกลมอางองในการเปรยบเทยบ (reference point) ซงพบวา การขาดวนยทางการเงนของครวเรอนเป นปจจยส าคญทสามารถกอใหเกดปญหาหนสนของภาคครวเรอน โดยเฉพาะครวเรอน ทมหนและมปญหาทางการเงนมกจะไมระมดระวงในการใชจาย มไลฟสไตลทคอนขางสรยสราย และมกจะใหความสาคญกบความมหนามตาทางสงคม รวมทงขาดการประเมนกาลงซอของตนเอง จงเหนคาใชจายของครวเรอนสงกวากลมครวเรอนทไมมหนหรอกลมครวเรอนทมหนแตไมมปญหาในคาใชจายหลาย ๆ หมวดอยางมนยสาคญทางสถต แมวาจะไดคมหลายปจจยใหคงทแลว อาท ปจจยดานรายได สนทรพย อาชพ ทาเลทอยอาศยและจานวนสมาชกในครวเรอน นอกจากน การศกษาดงกลาวยงชใหเหนถงความสาคญของการดแลสขภาพในเชงปองกนเพอลดการเจบไขไดปวยในอนาคต เพราะคาใชจายในการรกษาพยาบาลถอเปนอกหนงปจจยทสามารถสรางปญหาหนสนจนเปนปญหาทางการเงนแกครวเรอนได

ทงน ในชวงทผานมาภาครฐตระหนกถงความสาคญในการแกปญหาหนภาคครวเรอน และไดออกนโยบายและมาตรการตาง ๆ เพอบรรเทาปญหาดงกลาว ตามทไดกลาวแลวในบทนา เชน การสงเสรมความรทางการเงน โครงการคลนกแกหน มาตรการดแลสนเชอบตรเครดตและสนเชอสวนบคคลภายใตการกากบ ของ ธปท. ซงเปนเกณฑทกากบใหการกอหนอยในระดบเหมาะสมกบรายได รวมทงการแกไขปญหาหนนอกระบบ อยางไรกตาม นโยบายและมาตรการตาง ๆ จะขาดประสทธผลหรอมผลนอยหากครวเรอนเองไมมวนย ทางการเงน ซงเป นตนตอทส าคญของปญหาหนสน การจะแกปญหาหนภาคครวเรอนใหมประสทธภาพ จงตองเรมทระดบครวเรอนกอน ซงมแนวทางททกคนสามารถปฏบตตามไดดงตอไปน

(1) เขาใจพฤตกรรมการใชจายของตนเอง โดยครวเรอนสามารถจดทาบญชรายรบรายจายของครวเรอน ซงจะทาใหทราบวา พฤตกรรมการใชจายทแทจรงมจดไหนทจาเปนและไมจาเปน รายจายใดเปนรายจายประจา และรายจายใดเปนรายจายแบบชวคราว อนจะทาใหการบรหารจดการการเงนทาไดอยางมประสทธภาพมากขน

(2) ตงเปาหมายลดคาใชจาย โดยแบงเปาหมายเป นแบบขนบนไดจากงายไปยาก กลาวคอ จากเปาหมายทไมเขมงวดมากนกในชวงแรกทยอยไปสเปาหมายทเขมงวดมากขนในชวงหลง เพราะ การปรบตวในชวงแรกมกจะทาไดยากและครวเรอนมกจะสญเสยกาลงใจหรอทอถอยหากไมสามารถทาได

http://www.debtclinicbysam.com/

http://www.debtclinicbysam.com/



ตามเปาหมาย ในทางกลบกน การตงเปาหมายทไมเขมงวดมากนกแตทาไดจรง จะทาใหเกดความภาคภมใจและมกาลงใจทครวเรอนจะทาตอเนอง

( ) ออมเงนใหเป นกจวตร โดยการแบงสวนเงนออมไวตงแตแรกทกครงเมอมรายไดเขามากอนการใชจายใด ๆ เพอเปนการรกษาวนยในการออมและเปนการบงคบใหวางแผนการใชจายจากเงนสวนทเหลอ

( ) ออมกอนก เพอลดภาระหนทตองจายในอนาคต การกยมเตมอตราท 100% ของมลคาหลกทรพยคาประกน จะทาใหมภาระหนสงในอนาคตจากเงนตนทสง ซงภาระหนสามารถลดลงไดหากผบรโภคมการออมและใชเงนออมนนสวนหนงมาใชจายแทนทจะตองกทงหมด เชน การซอรถยนต ควรใชเงน ของตนเองสวนหนงแทนการกตามมลคารถยนตทงหมด 100%

( ) พยายามไมใหสดสวนภาระหนจายตอเดอนเทยบกบรายไดตอเดอน (debt service ratio) สงกวา % โดยงานวจยในอดตสาหรบประเทศไทยชวา หากสดสวนดงกลาวเกน 40% อาจจะสรางปญหาทางการเงนแกครวเรอนและนาไปสการผดชาระหนได18

( ) อยาเสยดายโอกาสหรอหลงกลในกบดกทางการตลาดของผขาย เนองจากผบรโภคมกจะถกหลอกลอดวยกลยทธทางการตลาดหลากหลายรปแบบ ทงการผอนแบบ 0% หรอการลดแลกแจกแถมตาง ๆ ทาใหเราเสยดายโอกาสเพราะคดวาโอกาสทองแบบนมไมมากจงตดสนใจซอทง ๆ ทไมจาเปน ดงนน กอนทจะซอใหตงค าถามกบตวเองถงความจ าเป นหลาย ๆ ครง หรอลองทดสอบใจตนเองโดยการรอคอย อกหนงสปดาห แลวคอยซอหากคดวายงจาเปน

( ) การดแลสขภาพเพอลดโอกาสการเกดโรคภยไขเจบ ซงสามารถทาไดโดยอาศย 3 หลกการคอ (1) พกผอนใหเพยงพอ (2) กนอาหารทเปนประโยชนตอสขภาพ โดยเฉพาะตองระวงเรองอาหารทมนาตาลและอาหารทเคมมากเกนไป และ (3) ออกกาลงกายอยางสมาเสมอ โดยขอมลจากสานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) แนะนาวาควรออกกาลงกาย 10-30 นาทตอวน อยางนอยสปดาหละ 3 วน19

( ) การท าประกนสขภาพ เพอลดภาระคาใชจายรกษาพยาบาลในยามทเจบปวย โดยควรเรมทาตงแตอายยงนอย เพอใหประกนสขภาพครอบคลมการรกษาโรคตาง ๆ ใหมากทสด

ทงน จะเหนไดวา แนวทางขางตนเปนแนวทางทครวเรอนสามารถปฏบตตามได และหากทาไดจรง อยางตอเนอง จะทาใหครวเรอนมสขภาพทางการเงนทแขงแกรงขน และทาใหครวเรอนมความสามารถ ในการชาระหนทดขนตามมา โดยทายทสดแลว หากทกครวเรอนมพนฐานทางการเงนทด จะชวยเสรมสรางความเขมแขงใหแกเสถยรภาพระบบการเงนไทย และน าพาใหเศรษฐกจของประเทศเตบโตไดอยางมนคงในทสด

18 อธภทร มทตาเจรญ, พชรพจน นนทรามาศ และ พสษฐ โชตวฒนะกล. (2557). การเพมขนของหนครวเรอน: นยตอเสถยรภาพทางเศรษฐกจ. งานสมมนาวชาการธนาคารแหงประเทศไทย ประจาป 2557. 19 http://www.thaihealth.or.th/Content/25028-การออกกาลงกายทมประสทธภาพ.html



References

อธภทร มทตาเจรญ, พชรพจน นนทรามาศ และ พสษฐ โชตวฒนะกล. (2557). การเพมขนของหนครวเรอน: นยตอเสถยรภาพทางเศรษฐกจ. งานสมมนาวชาการธนาคารแหงประเทศไทย ประจาป 2557.

Bank of Thailand. (2018), Monetary Policy Report September 2018.

Chantarat S., Lamsam A., Samphantharak K. and Tangsawasdirat B. (2017) Thailand’s Household Debt through the Lens of Credit Bureau Data: Debt and Delinquency. PIER Discussion Paper No. 61.

Suwanik S. and Peerawattanachart K. (2018). Household Debt in SEACEN Economies: Thailand. SEACEN Research Paper.

บทความน ส า เ ร จล ล ว ง ไปด วยด เพราะคาแนะนาและความคดเหนทเปนประโยชนจากคณะผ บ ร ห า ร ค ณจ าต ร ง ค จ นท ร ง ษ คณบณณร ปณณราช คณส ว ชช ย ใจขอ คณจรพรรณ โอฬารธนาเศรษฐ คณวรางคณา อ ม อ ด ม ค ณ ศ ก พ ณ ร ศ ว ง ศ ส น ศ ร ก ล ค ณว ส ย า ล ม ธ ร รมมห ศ ร ค ณ ไพบ ล ย พงษไพเชฐ และ ดร.ยรรยง ไทยเจรญ รวมทง FAQ Editors ทง 3 ทาน คอ ดร. สรช แทนบญ คณณฐา ปยะกาญจน และดร. นครนทร อมเรศ ท ช วยให งานน มความสมบ รณมากย งข น ตลอดจนคณพรจต ปทมสต คณปนดดา เขงเงน และคณสพชฌาย วฒนวจตร ทชวยใหก า ร จ ด ท า BOT-Nielsen Household Financial Survey ประสบความสาเรจ เปนอยางด คณะผเขยนขอขอบพระคณเปนอยางสง มา ณ ทน

Contact authors : ดร สรา ชนโชคสนต ผชวยผอานวยการ ฝายนโยบายการเงน สายนโยบายการเงน [email protected]

สพรศร สวรร ก เศรษฐกรอาวโส ฝายเศรษฐกจมหภาค สายนโยบายการเงน [email protected] ธนชพร สขสเมฆ นกศกษาฝกงาน ฝายนโยบายการเงน สายนโยบายการเงน



ภาคผนวก

วธการคดเลอกกลมตวอยาง

1. กลมตวอยางครอบคลมกรงเทพมหานคร เขตปรมณฑล และ 6 ภมภาคทวประเทศ โดยในแตละภมภาค (ไมรวมกรงเทพมหานครและเขตปรมณฑล) จะจดกลม (cluster) จงหวดออกไดเปน 3 หรอ 4 กลม ตามมลคาผลตภณฑจงหวดตอหว (GPP per capita)

2. ในแตละภมภาคซงจะม 3 หรอ 4 cluster ตามขอ 1 จะคดเลอกจงหวดทม GPP per capita สงสด ในแตละ cluster ดงกลาว รวมทงหมดได 20 จงหวด (หากรวมกรงเทพมหานครและเขตปรมณฑลจะเปน 26 จงหวด)

3. ในแตละจงหวดในขอ 2 (ยกเวนกรงเทพมหานคร) คดเลอกเทศบาลทมจานวนประชากรสงทสด 2 เทศบาล ซงจะไดทงหมด 50 เขตพนท สาหรบเขตพนทสดทายคอ กรงเทพมหานครจะแบงพนทออกเปน 3 วงไดแกพนทวงใน พนทวงกลาง และพนทวงนอก แลวสมครวเรอนตวอยางในแตละวงนน ๆ

4. ดาเนนการสารวจตามพนททคดเลอกในขอ 3 ตามเกณฑการสมครวเรอนตวอยางในมตอาชพหลกและรายได เพอใหไดครวเรอนตวอยางตามกรอบในตาราง ก

ตาราง ก เก การสมครวเรอนตวอยางตามอาชพหลก รายได และสถานทส ารวจ

อาชพหลก สดสวน ขนตา

สถานทในการสารวจ การกระจายตวของมตรายได (บาทตอเดอนตอครวเรอน)

สดสวนขนตา

(1) เจาของธรกจทาการเกษตรและการประมง (Agricultural business)

6%

(1) กรงเทพมหานคร (400 Samples) (2) ตางจงหวด (1,100 Samples)

2.1 เขตปรมณฑล ไดแก จงหวดนครปฐม นนทบร ปทมธาน สมทรปราการ และสมทรสาคร 2.2 หวเมองหลกของแตละภาค - ภาคเหนอ: เชยงใหม ลาพน นครสวรรค สโขทย - ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ: นครราชสมา อดรธาน หนองบวลาภ อบลราชธาน - ภาคตะวนออก: ชลบร จนทบร ระยอง - ภาคใต: ภเกต สงขลา นครศรธรรมราช - ภาคตะวนตก: ราชบร เพชรบร กาญจนบร - ภาคกลาง: พระนครศรอยธยา สระบร ลพบร

(1) < 10,000

(2) 10,000 – 35,000

(3) 35,000 – 10,0000

(4) ≥ 100,000

10%

30%

30%

10% (2) ผประกอบธรกจสวนตวท

ไมใชการเกษตรและการประมง (Non-agricultural business)

22%

(3) ผเชยวชาญ และผปฏบตงานทตองมใบประกอบอนญาตทางวชาชพ (Professional) เชน ผบรหาร แพทย วศวกร ทนายความ คร เปนตน

15%

(4) กลมลกจางทงในภาคเกษตร ภาคอตสาหกรรม และภาคบรการ (Worker) เชน คนงานเกษตร พนกงานออฟฟศ คนงานในโรงงานอตสาหกรรม คนงานรบจางทวไป ขาราชการและพนกงานรฐวสาหกจ เปนตน

40%

(5) อนๆ เชน ผเกษยณอาย ไมกาหนด



ลกษ ะของผใหสมภาษ ในแบบส ารวจ

ในภาพรวมพบวา ลกษณะของผใหสมภาษณ20 (ภาพ ก) สวนใหญคดเปนเพศหญง มสถานภาพเปน ผสมรสแลว และอาศยอยในกรงเทพฯ สวนอาชพหลกหรออาชพทสรางรายไดหลกใหแกครวเรอนสวนใหญเปนครวเรอนกลมลกจางทงในภาคการเกษตรภาคอตสาหกรรม และภาคบรการ ตามดวยกลมผประกอบธรกจสวนตวทไมใชการเกษตร และการประมง ขณะทครวเรอนสวนใหญมรายไดระหวาง 10 ,000 – 100,000 บาทตอเดอน

20 ผใหสมภาษณคอหวหนาครวเรอนหรอสมาชกในครวเรอนททราบสถานะทางการเงนของครวเรอนเปนอยางด ดงนน เพศและสถานภาพ จะสะทอนขอมลในระดบบคคลคอผใหสมภาษณ ขณะทภมภาค อาชพหลก และรายไดครวเรอนจะสะทอนขอมลในระดบครวเรอน

11 11 1

1 1

1

ภมภาคกรงเทพ และปรม ลภาคเหนอภาคอสานภาคตะวนออกภาคกลางภาคใต

1

สถานภาพ

แตงงานแลว

โสด

หยาราง

16.67%

34.33% 32.33%

16.67%

0%

10%

20%

30%

40%

<10k 10k-35k 35k-100k >100k

รายไดครวเรอน

7.07%

30.93%

15.40%

46.60%

0%5%

10%15%20%25%30%35%40%45%50%

เจาของธรกจท าการเกษตรและการ

ประมง

ผประกอบธรกจสวนตวทไมใชการเกษตรและ

การประมง

ผเชยวชาญและผป บตงานทตองมใบประกอบอนญาตทาง

วชาชพ

กลมลกจางทงในภาคเกษตร

ภาคอตสาหกรรม และภาคบรการ

อาชพหลกของครวเรอน

2

2

เพศ

ชาย

หญง

ภาพ ก: ขอมลพนฐานของกลมครวเรอนทส ารวจโดยแสดงเป นสดสวนตอครวเรอนทงหมด*


FOCUSED AND QUICK (FAQ) Issue 143 - Bank of Thailand · faq issue 143 หนี้ครัวเรือนไทย: ข้อเท็จจริงที่ได้จาก

Documents